Unang Markahan-Ikawang Linggo

Unang Araw

Aralin 4

4.1 PAGBUBUKAS NG PILIPINAS SA PANDAIGDIGANG

KALAKALAN

Layunin: Naipaliliwanag ang kahulugan ng pagbubukas ng Suez

Canal pandaigdigang kalakalan.

Aktibiti 1

Panuto: Basahin ang paksa tungkol sa kahalagahan ng pag

bubukas ng Suez Canal sa pandaigdigang kalakalan.

Ang Pagbubukas ng Suez Canal (1869)

Nang mabuksan ang Suez Canal ng Egypt para sa

sasakyang dagat, naging maikli ang paglalakbay at napadali ang

komunikasyon mula sa Maynila patungong Espanya. Naging

madali at mabilis din ang pagpasok ng mga dayuhang may dala-

dalang iba’t ibang ideya at kaisipang liberal na gumising at

nagpamulat sa isipan ng mga Pilipino.

Aktibiti 2

Pangkat ang Gawain

Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga tanong.

30
 Maaaring sa pamamagitan ng pag-awit, pagtula o paggawa

ng jingle.

Pangkat I - Ano ang mabutihang naidulot ng pagbubukas ng Suez

Canal sa mga sasakyang pandagat para sa mga

manlalakbay na taga Maynila at sa mga Espanyol?

Pangkat II - Bakit naging mabilis ang pagpasok ng mga dayuhang

may dalang iba’t ibang ideya na pumukaw sa kaisipan

ng mga mamamayan?

Pangkat III - Bakit namulat ang mga Pilipino sa kaisipang liberal?

Subukan at Alamin

1. Ano ang iyong naramdaman habang binabasa mo ang

tungkol sa pagbubukas ng Suez Canal?

2. Anong kahalagahan ng pagbubukas ng Suez Canal sa

kabuhayan at sa kaalaman ng mga Pilipino?

Aktibiti 3

Panuto: Basahin ang sitwasyon at sagutin ang tanong.

Kung hindi naimbento ang mga sasakyang pandagat tulad

ng barko, sasakyang panghimpapawid tulad ng eroplano at iba

pang mga sasakyan ano kaya ang mangyayari sa ating

paglalakbay? Ipaliwanag.
31
 Paano natin madadala sa pamilihan ang ating mga

produkto? Magiging magaan o madali kaya ang ating paghahanap

buhay na tulad ngayon? Bakit?

Unang Markahan-Ikalawang Linggo

Ikalawang Araw

4.2 PAGBUBUKAS NG MGA DAUNGAN SA BANSA SA

PANDAIGDIGANG KALAKALAN

Panuto: Basahin ang teksto

Noong mga huling bahagi ng ikalabinsiyam na siglo ay

binuksan ng mga Espanyol ang Maynila sa pandaigdigang

kalakalan na nakapagdulot ng maraming pagbabago sa buhay ng

mga Pilipino tulad ng mga sumusunod:

 Nakilala ang Pilipinas bilang top exporter ng ilang produkto

tulad ng abaka, tabako,

at tubo.

 Pinabilis ang

transportasyon para sa

maayos na pagdadala ng
https://www.slideshare.net/edithahonradez

32
 mga produkto sa mga lugar ng bansa

 Dumami ang mga bangkong nagpapautang sa mga

negosyanteng Pilipino sa Maynila.

Binuksan din ang Suez Canal na nagpabilis ng paglalakbay

ng mga Pilipino at Espanyol sa kani-kanilang mga bansa.

Nakatulong din itong

lubos sa

pagpapalitan ng

produkto at

nakapagpaganda sa http://kids.britannica.com/kids/assembly/view/88842

ating pamumuhay.

Sa pagbubukas ng mga daungan para sa pandaigdigang

kalakalan, umunlad ang ekonomiya ng bansa. Sa pag-unlad ng

kabuhayan ng Pilipinas, marami ang yumaman at ang mga anak

ng mga ito ay nakapag-aral. Nakapasok din ang liberal na ideya

at mas maunlad na kaisipan. Lumaki ang pagnanasa ng mga

Pilipino na maging Malaya at matamasa ang mga karapatan sa

isang malayang bansa.

33
 Paano ito nakatulong sa pagpasok ng liberal na ideya sa
bansa?

 Ang pagbubukas natin sa pandaigdigang kalakalan ay

nakapagdala ng maraming produkto at kaisipan mula sa Europa.
Nakarating sa atin ang mga aklat na naglalaman ng mga
subersibong kaisipan (liberal na kaisipan) tulad ng “Uncle Tom’s
Cabin at Count of Monte Cristo” na nabasa ng ilang mga Pilipino.
 Dala rin ng kalakalan ang ilang mga balitang kaugnay ng
rebolusyong nagpalaya sa Estados Unidos at France na naging
inspirasyon ng marami.

GAWAIN 1

Tingnan ang larawan ng kilalang daungan sa ating bansa

an. Sabihin ang kabutihan ng mga ito.

https://ph.images.search.yahoo.com/search/images

34
GAWAIN 2

Panoorin ang video na ipapanuod ng guro ukol sa

kalakalang galyon sa panahon ng mga Espanyol.

https://www.youtube.com/watch?v=D13zsLJOa“Think-Pair-Share”

Pangkatin ang mga mag-aaral sa 4 na grupo. Bigyan ng

larawan ang bawat pangkat. Ang mga miyembro ay

magbabahaginan ng kanilang mga kaalaman at pananaw ukol sa

napanood na video. (Silbi ng Kalakalang Galyon sa Panahon ng

Espanyol).

GAWAIN 3

Punan ang concept map ng mga naging epekto ng

pagbubukas ng mga daungan sa bansa.

35
 A. Lumikha ng isang poster tungkol sa epekto ng pagbubukas

ng mga daungan ng bansa sa pandaigdigang kalakalan.

Markahan ang mga mag-aaral ayon sa panuntunan ng

pagkakagawa ng likhang sining.

Rubric ng Pagmamarka

5 – Pinakamaganda ang poster, nagpamalas ng

pagkamalikhain ang mga kasapi

4 – Maganda ang poster at may pagkakaisa ang mga kasapi

3 – Maganda ang pagkakaguhit ng poster ngunit walang

kulay

2 – May iginuhit, walang kulay at hindi malikhain

1 – Hindi natapos ang pagguhit

Unang Markahan-Ikalawang Linggo

Ikatlong Araw

4.3 PAG-USBONG NG URING MESTIZO

Layunin: Naipaliliwanang kung paano umusbong ang gitnang

uri sa lipunan ng Pilipinas.

Aktibiti 1

Panuto: Basahin ang Paksa.

36
 Pagakakaroon ng Panggitnang Lipunan (middle class)

http://docstoc.com/docs/132054986/mga-makabayang-pilipino-sa-pagkamit-ng-kalayaan

Ang mga Pilipinong nakaangat sa lipunan ay nakapag aral.

Sila ay naglakbay at nag aral sa ibang bansa. Namulat sila sa

kaisipang liberal at sa mapaniil na pamamalakad ng mga

Espanyol sa ating bansa. Sila ay humiling ng pagbabago sa mga

Espanyol.

Sa pagbubukas ng Pilipinas sa pandaigdigang kalakalan

noong 1834, ang mga mangangalakal na Ingles, Amerikano, at

Tsino ay nagpasok ng malaking capital sa bansa. Dahil dito

naging masagana ang pamumuhay ng mga katutubo at sumulpot

din ang panggitnang lipunang (middle class) Pilipino. Marami ang

nagsiyaman at sila ay nakapag ari ng mga lupain, mga kalakalang

panlabas at nalinang ang mga pinagkukunang yaman ng Pilipinas.

Gumanda ang kanilang pamumuhay, napag aral nila ang

mga anak at lumawak ang kanilang kaalaman at nagkaroon sila

37
ng pagkakataong makihalubilo sa mga matataas ang katayuan sa

lipunan. Naiba ang kanilang pananaw at naghangad silang maiba

ang kanilang kalagayan. Napuna nila ang mga maling Gawain ng

mga Espanyol. Nag isip din sila kung paano nila mapapabuti ang

katayuan ng mga Pilipino. Minithi nilang iahon ang Pilipinas sa

pagkakaalipin ng mga dayuhan. Kabilang sa magigiting na mga

mamayang Pilipinong ito ay sina Dr. Jose P. Rizal, Padre Pedro

Pelaez, Padre Jose Burgos, Marcelo H. Del Pilar, ang magkapatid

na Juan at Antonio Luna., Jose Ma. Panganiban, Mariano Ponce,

Graciano Lopez Jaena at Dr. PedroPaterno.

Aktibiti 2

Pangkat 1

Panuto: Isulat sa metacards ang mga pagbabagong

pangkabuhayang naganap noong umusbong ang

gitnang uri.

Pangkat 2

Panuto: Isulat sa metacards ang mga pagbabago sa

larangan ng edukasyon ng umusbong ang gitnang uri.

Pangkat 3

38
 Patuno: Sa pamamagitan ng radio broadcasting ipahayag

sa klase ang kinahinatnan ng Pilipinas ng umusbong

ang gitnang uri.

Aktibiti 3

Subukang Sagutin

1. Paano nabuksan ang kamalayan ng mga Pilipino sa

pamamalakad ng mga Espanyol?

2. Anong pagbabagong pangkabuhayan ang nagbunsod sa

mga Pilipino na mag aral?

3. May magandang bunga ba ang pagbubukas ng canal na

naging daan ng kalakal papasok at palabas sa ating bansa?

Ano ito?

4. Sa iyong palagay kung hindi nagkaroon ng kalakalan sa

ating bansa uusbong kaya ang gitnang uri?

5. Ano ang dulot ng pagkakaroon ng gitnang uri ng

mamamayan noong panahon ng kastila sa kasalakuyang

panahon?

39
Aktibiti 4

Sa pamamagitan ng isang dula, ipakita ng unang pangkat

ang pagbabagong naganap sa larangan ng edukasyon noong

umusbong ang gitnang uri .

Ipakita sa isang pantomime ang pagbabagong nagaganap

sa larangan ng edukasyon noong umusbong ang gitnang uri.

Aktibiti 5

Panuto: Pangatwiranan:

Kung ikaw ay nabigyan ng pagkakataon na napabilang sa

gitnang uri ng tao sa lipunan noong panahon ng kastila,

gagawin mo rin ba ang ginawa nina Jose Rizal at iba pang mga

bayani? Bakit?

Bilang mag aaral sa ngayon, ano naman ang maaari mong

gawin upang mapaunlad ang kabuhayan sa bansa? Ang

edukasyon?

Aktibiti 6

Panuto: Sagutin ang mga tanong. Piliin ang titik ng tamang

sagot.

1. Nang magbukas ang Suez Canal na nagpadali n

transportasyon, maraming dayuhan ang nagdala ng

40
 puhunan sa Pilipinas. Alin sa mga sumusunod ang hnd

kabilang sa mga ito?

a. Arabe c. Tsino

b. Americano d. Ingles

2. Dahil sa pagbabagong pang ekonomiya ng bansa, may mga

Pilipinong umunlad ang kabuhayan kayat nakapag aral sa

ibang bansa. Ano ang dulot nito sa mga Pilipino noong

panahong yon.

a. Nagkagulo ang mga tao dahil nagpangagaw sila sa

kayamanan.

b. Namulat sila sa maling pamamahala ng mga kastila sa

ating bansa.

c. Lumipat sila sa ibang lugar dahil ayaw nilang manirahan

sa Pilipinas.

d. Lahat sila ay naging hasyendero at hasyendera.

3. Ang mga sumusunod na pangungusap ay epekto ng pag

usbong ng gitnang lipunan sa Pilipinas. Alin ang hindi.

a. Nakihalubilo sila sa matataas na antas ng tao sa lipunan.

b. Nakapag aral ang mga anak ng mga Pilipinong umunlad

ang kabuhayan.
41
 c. Naiahon nila sa kahirapan ang Pilipinas.

d. Lalung naghirap ang mga Pilipino.

4. Paano nagkaroon ng gitnang uri ng lipunan sa Pilipinas?

a. Sa pagkamulat ng mga Pilipinong nangibang bansa at

nakapag aral.

b. Sa pakikihalubilo sa mga taong nasa mataas na antas sa

lipunan.

c. Sa paghiling nila sa mga kastila ng pagababago sa

paraan ng pamamahala ng mga ito.

d. Sa paghahangad nilang maiahon sa kahirapan ang mga

Pilipino.

5. Ang mga sumusunod na bayani ay kabilang sa mga taong

nasa gitnang uri ng lipunan noong panahon ng kastila, sino sa

kanila ang hindi kabilang.

a. Jose Rizal c. Juan Luna

b. Rodrigo Duterte d. Pedro Paterno

42
 Unang Markahan-Ikalawang Linggo

Ikaapat na Araw

4.4 PAGPAPATIBAY NG DEKRETONG EDUKASYON NG 1863

Tanging ang mga prayle at ilang opisyal lamang ng

pamahalaan ang malupit sa mga Pilipino. Nakarating sa hari ng

Espanya sa tulong ng ilang mga ilustrado ang abang kalagayan ng

maraming mga Pilipinong hindi nakapag-aaral. Bunga nito ay

nagpalabas ng dekretong pang-edukasyon ang hari ng 1863 na

may layuning mapalaganap ang edukasyon sa iba ibang bahagi

ng bansa at makapgbigay ng pantay na edukasyon para sa mga

mahihirap na bata, matatanda, at mga nais maging guro sa

kolonya.

Ipinag-utos ng Hari ng Espanya ang pagtatatag ng

paaralang primarya para sa mga lalaki at babae sa bawat

lalawigan. Ipinag-utos din niya ang pagpapatayo ng paaralang

normal para sa mga guro sa ilalim ng pamamahala ng mga

Heswita. Sapilitan at walang bayad ang pag-aaral sa primarya.

Wikang Espanyol ang ginamit sa pagtuturo. Nakilala ang ilang

tanyag na paaralan sa bansa tulad ng Colegio de Santo Tomas at

Ateneo Municipal sa Intramuros (dating Escuela Pia).

43
 http://tagalog.philippinestravelsite.com/mga-lumang-unibersidad-at-kolehiyo-sa-pilipinas/

Nagbukas ng mga paaralang pambayan ayon sa itinadhana

ng Kautusan noong 1863. Naging inspector at tagasuri nito ang

mga kura paroko.

Bagamat nagkaroon ng mga paaralan para sa mga

mahihirap. May diskriminasyon pa rin sa larangan ng mga

asignatura (subjects) na itinuturo sa mga lalaki at babae. Mas

binibigyan ng mataas na halaga ang edukasyon ng mga lalaki

sapagkat sila daw ang bumubuhay sa pamilya. Magkahiwalay din

ang kanilang paaralan, karaniwang colegio ang tawag sa

paaralang panlalaki at beaterio naman ang para sa babae.

Maraming kaalaman ang itinuro sa mga kalalakihan tulad ng

heograpiya, pagsasaka, kasaysayang Espanyol, aritmetika,

pagsulat, Doctrina Christiana, kagandahang asal at pag-awit. Ang

mga ito ay itinuro rin sa mga kababaihan maliban lamang sa

44
pagsasaka, heograpiya at kasaysayang Espanyol. Pagbuburda,

paggagantsyilyo, at pagluluto ang kapalit na itinuro sa kanila.

Karamihan sa mga nakapag-aral na Pilipino ay iyong mga

mayayaman lamang. Kahit na ipinag-utos ng Hari ng Espanya na

ituro ang wikang Espanyol sa mga Pilipino, ito ay hindi nasunod

dahil sa pangamba ng mga Espanyol na magkaroon ng isang

wikang pambansa ang mga katutubo. Ito ang maaaring

magbuklod sa kanila at maaaring magamit upang humingi ng

pagbabago o magamit para labanan sila.

Hindi maikakaila na nagkaroon din ng magandang bunga

ang pagbubukas ng mga paaralan sa mga Pilipino. Nakita ng mga

Pilipino ang halaga ng edukasyon para sa kaunlaran ng bansa.

Namulat ang kanilang kaisipan at pananaw sa buhay at sa bayan.

Nabuksan ang kanilang mga mata. Sumibol ang kanilang diwang

makabayan. Sila ay gumawa ng iba’t ibang hakbang upang

makatulong sa kapwa Pilipino at maging malaya.

45
 Paano ito nakatulong sa pagpasok ng liberal na ideya sa

bansa?

 Ang dekretong pang-edukasyon ay nakatulong ng lubos

upang maunawaan ng maraming Pilipino ang liberal na

kaisipan mula sa kanilang mga aklat na binabasa. Ito ay

dahil sa ang nasabing dekreto o batas ay nagbigay ng

pahintulot sa mga Pilipinong matutunan ang wikang

Espanyol at Latin na ginagamit ng mga dayuhan. Nagbago

rin ang tingin ng mga Pilipino sa pagbabago. Kung dati ay

yaman lamang ang batayan nila ng pag-unlad, ay itinuring

na rin nila ang pagkakaroon ng edukasyon na simbolo ng

pag-unlad at pagbabago. Sinikap ng maraming Pilipino na

makapag-aral mula sa paniniwalang ito.

GAWAIN 1

Lagyan ng tamang impormasyon ang bawat kolumn ng data

retrieval chart.

46
Pangkat 1

Mga Dahilan Mga Epekto

Pagsasabatas ng
Dekretong
Edukasyon ng 1863

Pangkat 2

Pagsasabatas ng Dekretong Edukasyon ng 1863

Dahilan Epekto

1. 3.

2. 4.

5.

47
Pangkat 3
Pagpapatibay
ng Dekretong
Edukasyon ng
1863

Epekto

Dahilan

Pangkat 4

Epekto Epekto Epekto

Epekto

Dahilan Dahilan

Pagpapatibay
ng Dekretong
Edukasyon ng
1863

48
GAWAIN 2

Gumawa ng poster na may slogan na nagpapakita ng

kahalagahan ng edukasyon. Sa baba ng slogan, sumulat ng 5-10

impormasyong inyong natutunan o naintindihan sa pagsasabatas

ng Dekretong Edukasyon ng 1863.

GAWAIN 3

Tapusin ang mga pahayag sa ibaba.

Ngayon ay alam ko na Nais ko pang malaman ang

____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________

49