www.askisopolis.

gr

Διαγώνισμα στις παραγώγους

ΘΕΜΑ Α
Α1. Να αποδείξετε ότι αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σ’ ένα σημείο x0 , τότε είναι και
συνεχής στο σημείο αυτό. Ισχύει το αντίστροφο; Δώστε παράδειγμα.
μονάδες 7
Α2. Να διατυπώσετε το θεώρημα Rolle και να δώσετε τη γεωμετρική του ερμηνεία.
μονάδες 4
Α3. Πότε μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α λέμε ότι παρουσιάζει τοπικό μέγιστο στο x0  A ;
μονάδες 4
Α4.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη
Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση.
α) Τα εσωτερικά σημεία του διαστήματος Δ, στα οποία η f δεν παραγωγίζεται ή η παράγωγος
της είναι ίση με το 0, λέγονται κρίσιμα σημεία της f στο διάστημα Δ.
β) Αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο  και δεν είναι αντιστρέψιμη, τότε υπάρχει
κλειστό διάστημα α,β  , στο οποίο η f ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του θεωρήματος
Rolle.
γ) Αν μια συνάρτηση f είναι συνεχής στο [α, β], παραγωγίσιμη στο  α,β  και f  α   f β  , τότε
δεν υπάρχει ξ   α,β  τέτοιο, ώστε f  ξ  0 .
δ) Αν η f είναι παραγωγίσιμη στο x0 , τότε lim f  x   f  x0  .
x  x0

ε) Αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη και γνησίως αύξουσα σε ένα διάστημα Δ, τότε
f  x   0 για κάθε x  Δ .
μονάδες 5x2=10
ΘΕΜΑ B
Δίνεται μια συνάρτηση f ορισμένη στο  με συνεχή πρώτη παράγωγο, για την οποία ισχύουν οι
σχέσεις: f  x   f 2  x  και f  x   0 για κάθε x   .
Β1. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως μονότονη.
μονάδες 6
Β2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) = 0 έχει μοναδική ρίζα.
μονάδες 5
f x
Β3. Έστω η συνάρτηση g  x   . Να αποδείξετε ότι η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης
f  x 
της g στο σημείο στο οποίο αυτή τέμνει τον άξονα x΄x, σχηματίζει με αυτόν γωνία 45ο .
μονάδες 7
Β4. Αν f 2   1 και η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο  , να αποδείξετε ότι η εξίσωση
f  x   0 έχει τουλάχιστον μια ρίζα.
μονάδες 7
www.askisopolis.gr

ΘΕΜΑ Γ
Δίνεται η συνάρτηση f δύο φορές παραγωγίσιμη στο  με f  1   f 1   0 .

Γ1. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ξ   1,1  τέτοιο, ώστε: f  ξ  f  ξ   2ξ  f  ξ  .  

2

μονάδες 5
Γ2. Αν η f είναι κυρτή, να αποδείξετε ότι f  x   0 για κάθε x   1,1  .
μονάδες 6
Γ3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει x0   1,1  τέτοιο, ώστε f  x0   2x0  1 .
μονάδες 4
2x  1
2

Γ4. Να αποδείξετε ότι υπάρχουν ρ1 , ρ2   1,1  τέτοια, ώστε f  ρ1  f  ρ2  

0
.
x 1
2
0

μονάδες 5
f  x  2h   f  x  2h   2f  x 
Γ5. Να αποδείξετε ότι lim  f  x 
h0 4h2
μονάδες 5

ΘΕΜΑ Δ
Δίνεται συνάρτηση f παραγωγίσιμη στο  με f  x   2 για κάθε x  1,2 και f 1   1 .
Δ1. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει μοναδική ρίζα στο 1,2  .
μονάδες 5
Έστω ότι για την f ισχύει ότι f  x   1  f  x   e για κάθε x   .
x

Δ2. Να αποδείξετε ότι f  x    x  1  e x  1 .

μονάδες 5
Δ3. Να βρείτε το πλήθος των ριζών της εξίσωσης x   λ  1  e x
1 ,λ .
μονάδες 5
Δ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση  x  2 e  x  4 έχει ακριβώς δύο ρίζες.
x

Δ5. Να αποδείξετε ότι:

α) η f είναι κυρτή στο 0,   . μονάδες 2
β)  x  1  e x  ex  e για κάθε x  0 . μονάδες 3

Καλή Επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις

Στέλιος Μιχαήλογλου
www.askisopolis.gr

Λύσεις
www.askisopolis.gr

ΘΕΜΑ Α
f(x)  f(x0 )
Α1. Για x  x0 έχουμε f(x)  f(x0 )   (x  x0 ) ,οπότε
x  x0
 f(x)  f(x0 )  f(x)  f(x0 )
lim [f(x)  f(x0 )]  lim   (x  x0 )   lim  lim (x  x0 )  f(x0 )  0  0
x  x0 x  x0
 x  x0  x x0 x  x0 x  x0

αφού η f είναι παραγωγίσιμη στο x0 . Επομένως, lim f(x)  f(x0 ) , δηλαδή η f είναι συνεχής στο
x  x0

x0 .
Το αντίστροφο δεν ισχύει. Για παράδειγμα η συνάρτηση f(x) | x | . y

Η f είναι συνεχής στο x0  0 , αλλά δεν είναι παραγωγίσιμη σ’

f(x)  f(0) x
αυτό, αφού lim  lim  1 ,
x 0 x0 x 0 x
O x
f(x)  f(0) x
ενώ lim  lim  1 .
x 0 x0 x  0 x

Α2. Αν μια συνάρτηση f είναι: y

 συνεχής στο κλειστό διάστημα [α,β] Μ(ξ,f (ξ))
 παραγωγίσιμη στο ανοικτό διάστημα (α,β) και
Β(β,f (β))
 f(α)  f(β) Α(α,f (α))
τότε υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ  (α,β) τέτοιο,
ώστε: f(ξ)  0
Γεωμετρικά, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα, O α ξ ξ΄ β x
τουλάχιστον, ξ  (α,β) τέτοιο, ώστε η εφαπτομένη
της Cf στο M(ξ, f(ξ)) να είναι παράλληλη στον άξονα των x.

Α3. Μια συνάρτηση f, με πεδίο ορισμού Α, θα λέμε ότι παρουσιάζει στο x0  A τοπικό
μέγιστο, όταν υπάρχει δ  0 , τέτοιο ώστε f(x)  f(x0 ) για κάθε x  A  (x0  δ, x0  δ) .

Α4. α)Σ, β) Σ, γ) Λ, δ) Λ, ε) Λ,

ΘΕΜΑ B
Β1.Επειδή f  x   0 και η f είναι συνεχής, διατηρεί σταθερό πρόσημο οπότε η f είναι γνησίως
μονότονη.

Β2. Για x  1 είναι f 1   f 2  1   2f 1   0  f 1   0 . Επειδή η f είναι γνησίως μονότονη, η

x  1 είναι η μοναδική ρίζα της εξίσωσης f x  0 .  

f x
Β3. g  x   0   0  f x  0  x  1
f  x 
g  x   g 1   f x 1  1
lim  lim     f 1   
 1  g 1  1  εφ45 ,
x 1 x 1  
x 1  x  1 f x 
 f 1 
www.askisopolis.gr

0
f 1   f  0  f 2 
Β4.Από το ΘΜΤ υπάρχουν ξ1   0,1  και ξ2  1,2 : f  ξ1     1 και
1 1
f  2   f 1 
f  ξ2  
2 1
 1 . Από το θ.Rolle για την f στο ξ1 , ξ2  , υπάρχει ξ  ξ1 , ξ2 τέτοιο, ώστε  
f  ξ   0 .

ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Αντικαθιστώντας x  ξ έχουμε f  x  f  x   2x  f  x    
 f  x  f  x   f  x  
2 2
 2x  0

Παρατηρούμε ότι f  x  f  x   x2   f  x  f  x   f  x   
2
 2x , οπότε θεωρούμε τη συνάρτηση

g  x   f  x  f  x   x2 στο  1,1 .
Η g είναι συνεχής στο  1,1 ως πράξεις συνεχών συναρτήσεων και παραγωγίσιμη στο  1,1 
με

 
0
g  x   f  x  f  x   x2   f  x  f  x   f  x 
2
 2x . Ακόμη g  1   f  1  f  1   1  1 ,
0
  
g 1   f 1  f 1   1  1 , δηλαδή g 1  g 1 .

Λόγω του Θ.Rolle υπάρχει ξ   1,1  τέτοιο, ώστε: g  ξ  0  f  ξ  f  ξ   2ξ   f  ξ  

2
.

Γ2. fo  f1 .
Από το Θ.Rolle για την f υπάρχει x1   1,1  : f  x1   0 .
f1
Για κάθε 1  x  x1  f  x   f  x1   0  f2  1, x1  , άρα 1  x  x1  f  x   f  1   0 .
Όμοια στο x1 ,1 ,

Γ3.Έστω g  x   f  x   2x  1 στο  1,1 .

Η g είναι συνεχής στο  1,1 ως άθροισμα συνεχών συναρτήσεων.
0 0
g  1   f  1   2  1   1  3  0 , g 1   f 1   2  1  1  0 , δηλαδή g 1 g 1  0 .   
Λόγω του Θ.Bolzano υπάρχει x0   1,1  τέτοιο, ώστε g  x0   0  f  x0   2x0  1 .

Γ4.Λόγω του ΘΜΤ για την f στα  1, x0  και x0 ,1 , υπάρχουν ρ1   1, x0  και ρ2   x0 ,1  τέτοια,
f  x0   f  1  2x0  1 f 1   f  x0  2x0  1
ώστε f  ρ1    και f  ρ2    .
x0  1 x0  1 1  x0 x0  1

2x  1
2

Είναι f  ρ1  f  ρ2 
0
 .
x02  1

0
f  x  2h   f  x  2h   2f  x  2f  x  2h   2f  x  2h 
 
0
Γ5. lim   lim 
h0 4h2 DLH h  0 8h
www.askisopolis.gr

lim

2 f  x  2h   f  x  2h    lim f  x  2h   f  x   f  x  2h   f  x  
h0
8 h
4 h0 4h

1  f  x  2h   f  x  f  x  2h   f  x   1 1
lim
h0 4

 h

h

 4
 4

2f  x   2f  x    4f  x   f  x 

u
f  x  kh   f  x  f  x  u   f  x  f  x  u   f  x 
kh u  h 
k
γιατί lim  lim  k lim  kf  x 
h0 h u0 u0 u u0 u
k
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. f  x   2  0  f1 1,2 .
Έστω g  x   f  x   2x , x  1,2 . Είναι g  x   f  x   2  0  g1 1,2
Για κάθε x  1  g  x   g 1   f  x   2x  3 .
Είναι f 2  2  2  3  1  0 και f 1   1 , δηλαδή f 1  f 2  0 και επειδή η f είναι συνεχής στο
1,2 , από το Θ.Bolzano υπάρχει x0  1,2 : f  x0   0

 

Δ2. f  x   f  x   e x  1  e  x f  x   e  x f  x   1  e  x  e  x f  x   x  e  x    
e  x f  x   x  e  x  c  f  x   xe x  1  ce x , f 1   1  c  1 , άρα f  x    x  1  e x  1 .

Δ3. x   λ  1  e  x  1  xe x  λ  1  e x  xe x  e x  1  λ   x  1  e x  1  λ 
f  x   λ (1).
Είναι f  x   e x   x  1  e x  xe x .
Για κάθε x  0 είναι f  x   0  f1 0,   και για κάθε x  0 είναι f  x   0  f2  , 0  .

 
x 1 1 
Είναι lim f  x   lim  x  1  e x  1   1 γιατί lim  x  1  e x  lim  x  lim  0 και
x  x  x  x  e DLH x  e  x

lim f  x   lim  x  1  e x  1  

x  x 

Η f είναι συνεχής και γνησίως φθίνουσα στο Δ1   , 0  άρα f  Δ1    2, 1  .

Η f είναι συνεχής και γνησίως αύξουσα στο Δ2  0,   άρα f  Δ2    2,   .
Αν λ  2 η (1) είναι αδύνατη.
Αν λ  2 τότε:
f2 f1
Για κάθε x  0  f  x   f  0   2 και για κάθε x  0  f  x   f  0   2 , άρα η x  0 είναι
μοναδική λύση.
Αν λ   2, 1  , τότε λ  f  Δ1  και λ  f  Δ2  , άρα η (1) έχει ακριβώς 2 ρίζες.
Αν λ  1 τότε λ  f  Δ1  και λ  f  Δ2  , άρα η (1) έχει ακριβώς 1 ρίζα.

Δ4.Έστω g  x    x  2 e x  x  4 , x   . Είναι g  x    x  1  e x  1  f  x  .
Επειδή f  Δ1    2, 1  είναι f  x   0 για κάθε x  0 , άρα g  x   0  g2  , 0  .
www.askisopolis.gr

Είναι lim g  x   lim  x  2  e x  x  4    . Επειδή η g είναι συνεχής και γνησίως φθίνουσα
x  x 

 
στο  , 0  έχει αντίστοιχο σύνολο τιμών: g  , 0    6,   .

Επειδή 0   6,   η g  x   0 έχει 1 ρίζα στο  , 0  .

f1
Για κάθε 0  x  x0  f  x   f  x0   0  g  x   0  g2 0, x0  , άρα
g  x0   g  x   g  0   6  0 , οπότε η εξίσωση g  x   0 δεν έχει ρίζα στο 0, x0  .
f1
Για κάθε x  x0  f  x   f  x0   0  g  x   0  g1 x0 ,   .
 2 4
Επειδή lim g  x   lim x   1   e x  1     για το διάστημα Δ1  x0 ,   , το αντίστοιχο
x  x 
 x x


σύνολο τιμών της g είναι g  Δ1   g  x0  ,  . Επειδή g  x0   0 , το μηδέν περιέχεται στο g  Δ4 

οπότε η εξίσωση g  x   0 έχει μοναδική ρίζα στο Δ1 , άρα συνολικά η εξίσωση g  x   0 έχει
ακριβώς δύο ρίζες.

 

Δ5.α) f  x   xe x  e x  xe x  0 για κάθε x  0 άρα η f είναι κυρτή στο 0,   .

β) Η εφαπτομένη της Cf στο σημείο 1, 1  είναι η ε: y  f 1   f 1  x  1   y  ex  e  1 ,

fo 0,    f  x   ex  e  1   x  1  e x 1  ex  e 1   x  1  e x  ex  e .