Professional Documents
Culture Documents
2
1. Ορισμοί: Εμπορικό Δίκαιο, Εμπόριο, Εμπόρευμα, Εμπορική πράξη.........................27
2. Πηγές εμπορικού δικαίου, Κριτήριο εμπορικότητας μιας πράξης, Εμπορική ιδιότητα,
Συστήματα εμπορικότητας.............................................................................................27
3. Είδη εμπορικών πράξεων..........................................................................................28
4. Σύγχρονες μορφές εμπορικών πράξεων (αντιπροσωπεία, franchising, leasing,
factoring) και τραπεζικές εμπορικές πράξεις (ενέγγυος τραπεζική πίστωση, εγγυητική
επιστολή, αλληλόχρεος λογαριασμός, forfeiting)...........................................................28
5. Συνέπειες εμπορικής πράξης......................................................................................30
6. Ποιος χαρακτηρίζεται έμπορος και ποιος έχει το ασυμβίβαστο με την εμπορική
ιδιότητα..........................................................................................................................30
7. Εταιρίες και οι διακρίσεις τους..................................................................................30
8. Ο.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ίδρυση, Λύση, Εκκαθάριση, Υποχρεώσεις και Δικαιώματα
εταίρων..........................................................................................................................31
9. Ε.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ίδρυση, Λύση, Εκκαθάριση...................................................32
10. Αφανής (ή συμμετοχική)..........................................................................................32
11. Α.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ορισμός μετοχής και διακρίσεις αυτής, Σύσταση, Λύση,
Εκκαθάριση, Όργανα, Ισολογισμός................................................................................32
12. Ε.Π.Ε. Χαρακτηριστικά, Σύσταση, Λύση, Εκκαθάριση, Όργανα, Υποχρεώσεις και
Δικαιώματα εταίρων......................................................................................................34
13. Σωματείο, Επιτροπή εράνων, Ίδρυμα, Αστική εταιρία.............................................36
14. Βιομηχανική ιδιοκτησία, Συστήματα κτήσης, Αρχές της..........................................37
15. Ορισμός Σήματος, Προϋποθέσεις κτήσης, Διακρίσεις..............................................37
16. Ορισμός Επωνυμίας – Αρχές της, Διακριτικός τίτλος..............................................38
17. Ευρεσιτεχνία: Κτήση, Απώλεια, Είδη, Δικαστική προστασία αυτής.........................38
18. Ορισμός Ανταγωνισμού, Αθέμιτος και Παράνομος ανταγωνισμός, Δικαστική
προστασία......................................................................................................................39
19. Εκμετάλλευση: Καταχρηστική, Ειδικότερη καταχρηστική, Συγκέντρωση
επιχειρήσεων..................................................................................................................40
20. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Γ’.............41
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4....................................................................................................................41
1. Επιρροή από Οικογένεια – Εκπαίδευση, Επαγγελματικός προσανατολισμός.............41
2. Ορισμός: Οικονομικά ενεργός πληθυσμός, Άτυπης απασχόλησης.............................41
3. Οικονομικοί – Κοινωνικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τις σύγχρονες εργασιακές
σχέσεις...........................................................................................................................42
4. Σύγκριση: Ιδιωτικός, Δημόσιος, Κοινωνικός τομέας.................................................42
5. Συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τι ρυθμίζουν, ακολουθητέα διαδικασία...................42
6. Είδη συλλογικών συμβάσεων, Επίλυση συλλογικών διαφορών..................................43
7. Ορισμός του Συνδικαλισμού, Συνδικαλιστικές οργανώσεις – δράση..........................43
8. Συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών........................................44
9. Ορισμοί: Αγοράς εργασίας (και κύριες λειτουργίας αυτής), Διεθνούς
ανταγωνιστικότητας.......................................................................................................44
10. Παράγοντες που παρεμβαίνουν, που επηρεάζουν την εργασία σήμερα, που
επηρεάζουν την παραγωγικότητα...................................................................................45
11. Η εξέλιξη των βιομηχανικών αγορών: Πλήρης ανταγωνισμός – Μονοπώλιο.........45
12. Ορισμός της Βιομηχανικής στρατηγικής, Στόχοι της αγοράς εργασίας και των
εργασιακών σχέσεων – που στηρίζονται, Νέο Μοντέλο Εργασίας.................................45
13. Ορισμοί: Επαγγελματικής κατάρτισης, Επαγγελματικής επιμόρφωσης,
Επαγγελματικής εκπαίδευσης – Διαφορά των δύο τελευταίων.......................................46
14. Σχέση οικονομικής δραστηριότητας και εκπαιδευτικού συστήματος........................47
15. Κοινωνικός διάλογος - Γενικά.................................................................................47
3
ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΔΕΟ 10 – 2006/07.............................................................................47
Σοσάκια
1. Περί σωματείων
2. Ότι αφορά αστικό-συνταγματικό δίκαιο.
3. Κοινωνικό τομέα, τις ατομικές ελευθερίες, το σήμα (κτήση μεταβίβαση) και το δικαίωμα της
προηγούμενης ακρόασης, τη νομοθετική και δικαστική λειτουργία τις διακρίσεις των διοικητικών
οργάνων και των διοικητικών πράξεων.
4. Εμπορικό. Εταιρείες (Α.Ε. Ο.Ε. Ε.Ε. Ε.Π.Ε. Αφανής) χαρακτηριστικά, όργανα, λύση - εκκαθάριση,
υποχρεώσεις - δικαιώματα.
5. Τόμος Α η διάκριση λειτουργιών έπεσε 2001Ε-2002Α-2003Ε
6. Δικαίωμα συμμετοχής των εργαζομένων στη διοίκηση των επιχειρήσεων
7. Ελευθερία συμβάσεων κατοχυρωμένη από το Άρθρο 5 Συνταγ.και 365 ΑΚ
8. Δίκαιο εταιριών (Προσωπικές-Κεφαλαιουχικές) ποιος ευθύνεται –ποιος διοικεί –ποιες είναι οι
υποχρεώσεις και δικαιώματα.
9. Επιταγή?
4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΤΟΜΟΣ Α’
Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων και των διατάξεων που ρυθμίζουν επιτακτικά
την οργάνωση μιας κοινωνίας σε Κράτος, τη λειτουργία της κοινωνίας αυτής και την
κοινωνική συμβίωση των μελών της. (π.χ. γάμος).
Γενικά ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας
αποσκοπώντας στην επίτευξη της κοινωνικής ειρήνης. Αναφέρεται στο δέον και όχι στο όν.
Βασικά χαρακτηριστικά του είναι η επιβολή (καταναγκασμός) μονομερώς.
Θετικό δίκαιο, είναι ένα σύνολο των κανόνων που ισχύουν σε συγκεκριμένη
κοινωνία και σε συγκεκριμένο χρόνο.
Έννομες σχέσεις, είναι αυτές που ρυθμίζονται από το Δίκαιο και παράγουν έννομα
αποτελέσματα.
Διαφορές
Δίκαιο Ηθική
Ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά των Ρυθμίζει το εσωτερικό «είναι» των ατόμων
ατόμων και η μη τήρησή του συνεπάγεται και η μη τήρησή του επιφέρει, πιθανόν,
κυρώσεις τύψεις ή κοινωνική αποδοκιμασία.
Μονομερής επιβολή από τα αρμόδιο Πηγάζει από τη συνείδηση του ατόμου.
νομοθετικά όργανα.
5
Συναλλακτικά ήθη, είναι οι καθιερωμένοι τρόποι ενέργειας και συμπεριφοράς στις
συναλλαγές. Χρησιμεύουν για ερμηνεία ή συμπλήρωση συμβάσεων. Π.χ. η επιμελημένη
συσκευασία για τη μεταφορά των εύθραυστων αντικείμενων.
4. Διακρίσεις Δικαίου
Το δίκαιο διαιρείται σε διάφορους κλάδους ανάλογα με το είδος των σχέσεων που
ρυθμίζει. Διακρίνεται ως εξής:
6
Δημόσιο, ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ Κρατών.
Ιδιωτικό, ρυθμίζει ποιο εσωτερικό δίκαιο θα ισχύσει
για μια έννομη σχέση μεταξύ ιδιωτών, π.χ. διαζύγιο
Γάλλου υπηκόου που έχει παντρευτεί Ελληνίδα
υπήκοο.
Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο, διαφοροποιείται
από την εθνική έννομη τάξη κάθε κράτους – μέλους.
Γενικά δεχόμαστε ότι υπερισχύει έναντι το εθνικού
δικαίου κράτους – μέλους (άρθρο 28 του Συντάγματος).
β) Διεθνές, Είναι αυτόνομο γιατί δημιουργήθηκε από αυτόνομα
(από τη στιγμή που όργανα (νομοθετικά, εκτελεστικά, δικαστικά) τα οποία
υπάρχει το στοιχείο λαμβάνουν αποφάσεις που τις επιβάλλουν και τις της
αλλοδαπότητας) δικαιοδοτούν.
Ορισμένες διατάξεις έχουν άμεση εφαρμογή. Πηγές του
είναι:
1. Πρωτογενές Κοινοτικό Δίκαιο, δηλαδή αυτό που
δημιούργησε ή τροποποίησε τις Ευρωπαϊκές
Κοινότητες.
2. Δευτερογενές (ή παράγωγο) Κοινοτικό Δίκαιο, που
αποτελείται από τους κανονισμούς, τις οδηγίες και
τις αποφάσεις που απευθύνονται προς τα κράτη –
μέλη. Εκδίδονται από τα αρμόδια κοινοτικά
όργανα.
5. Πηγές δικαίου
Πρωτογενείς ή άμεσες του θετικού δικαίου είναι αυτές που η Πολιτεία θεωρεί ως
γενεσιουργούς λόγους ισχύος των κανόνων δικαίου.
* Έθιμα, είναι οι άγραφοι κανόνες δικαίου που δημιουργούνται από μακρά, ομοιόμορφη
και αδιάκοπη άσκηση ορισμένης συμπεριφοράς των μελών μιας κοινωνίας. Τα μέλη αυτά
έχουν την πεποίθηση ότι τηρώντας αυτήν τη συμπεριφορά εφαρμόζουν κανόνα δικαίου.
Καταργείται με νόμο ή άλλο αντίθετο έθιμο. Δεν καταργεί νόμο. Τώρα πια που οι νόμοι
εξαντλούν κάθε περίπτωση, σπάνια εμφανίζεται ως πηγή δικαίου.
** Γραπτό δίκαιο, ιεραρχείται σε σχέση με τα όργανα που εκδίδουν τους κανόνες (π.χ.
Βουλή) είτε σε σχέση με την τυπική τους ισχύ (δηλαδή η θέση ενός κανόνα σε σχέση με
τους άλλους της έννομης τάξης).
7
Η τήρηση της κάτωθι ιεραρχικής πυραμίδας απαιτεί έλεγχο που γίνεται από τα δικαστήρια
για τη συνταγματικότητα των νόμων. Μόνο το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο μπορεί να άρει
την αμφισβήτηση για τη συνταγματικότητα τυπικού νόμου και αυτό υπό προϋποθέσεις.
Ευρωπαϊκό
Κοινοτικό
Δίκαιο:
υπάρχει έντονη
αμφισβήτηση. Κατ’
άλλους υπερισχύει λόγω
της φύσης του και κατ’
άλλους βάσει του άρθρου
28 του Συντάγματος
- Σύνταγμα: ο θεμελιώδης νόμος
του κράτους. Οι κανόνες του
ιεραρχούνται βάσει του θεμελιώδους
ή όχι χαρακτήρα τους.
- Ψηφίσματα: προέρχονται από Συνελεύ-
σεις ή Βουλές που έχουν αρμοδιότητα κα-
τάρτισης νέου Συντάγματος ή αναθεώρησης
του ισχύοντος.
- Συντακτικές Πράξεις: εκδίδονται από την εκτε-
λεστική λειτουργία ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις
π.χ. μετά τη δικτατορία.
- Γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου:
νοούνται τα γενικά διεθνή έθιμα καθώς και οι γενικές αρ-
χές του δικαίου που είναι αναγνωρισμένες από τα κράτη,
π.χ. κανόνες που απαγορεύουν τη χρήση δικαιώματος.
- Κανόνες θεσπισθέντων από Διεθνείς Συμβάσεις.
Και τα δύο κυρώθηκαν με νόμο σύμφωνα με το άρθρο 28§1 του
Συντάγματος. Υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νόμου.
Κανόνες νομοθετικών πράξεων: που κατά το Σύνταγμα έχουν αυξη-
μένη τυπική ισχύ (νόμοι εφ’ άπαξ εκδιδόμενοι).
Νόμος* (με στενή έννοια): είναι πράξη της νομοθετικής λειτουργίας που
ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η πρώτη ψηφίζει
τους νόμους, ο δεύτερος εκδίδει και δημοσιεύει. Καταρτίζεται σύμφωνα με το
Σύνταγμα.
Τα διατάγματα (εκτελεστικά, κανονιστικά, οργανωτικά): εκδίδονται από τον
Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά από πρόταση του αρμόδιου Υπουργού.
Διακρίνονται σε:
- Εκτελεστικά, είναι αναγκαία για την εκτέλεση των νόμων, τους συμπληρώνουν στις
λεπτομέρειες τους.
- Κανονιστικά, εκδίδονται μετά από ειδική εξουσιοδότηση και μέσα στα όρια της.
- Οργανωτικά, καταργήθηκαν με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986. Ρύθμιζαν την εσωτε-
ρική διάρθρωση και λειτουργία των δημοσίων οργανισμών και υπηρεσιών.
Υπουργικές (αστυνομικές, νομαρχιακές κλπ) αποφάσεις: εκδίδονται για ειδικότερα θέματα
τοπικού, τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα.
8
6. Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ουσιαστικός και τυπικός νόμος
(* Νόμος με τη στενή έννοια):
Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, είναι ισοδύναμες με τους νόμους. Σύμφωνα
με το Σύνταγμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε εξαιρετικά, επείγουσας και απρόβλεπτης
ανάγκης έκτακτες περιπτώσεις μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου μπορεί να
εκδίδει τέτοιου είδους πράξεις.
Επίσης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί με διατάγματα να προκηρύσσει τη διεξαγωγή
δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα και να απευθύνει διαγγέλματα (δημοσιεύονται
στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως).
Ουσιαστικός νόμος, σημαίνει ότι έχει ουσία π.χ. μας σταματάει η Τροχαία για
παραβίαση φωτεινού σηματοδότη, και είναι το Σύνταγμα, οι τυπικοί νόμοι, οι πράξεις
νομοθετικού περιεχομένου κλπ. εφ’ όσον περιέχουν κανόνα δικαίου. Καταργείται ή
τροποποιείται με οποιονδήποτε τρόπο, μόνον ο Άρειος Πάγος ελέγχει την εφαρμογή του.
Είναι πηγή δικαίου εφ’ όσον περιέχει κανόνα δικαίου.
Τυπικός νόμος, σημαίνει ότι έχει τύπο. Είναι αυτός που εκδίδεται (π.χ. μια διάταξη)
από τη Βουλή, η οποία είναι το αρμόδιο νομοθετικό όργανο ως αντιπρόσωπος της λαϊκής
κυριαρχίας, και μπορεί να περιέχει κανόνα (π.χ. ο προϋπολογισμός του Κράτους) για αυτό
και η διάταξη δεν μπορεί να τον καταργήσει.
Αναδρομική ισχύ, μπορεί να έχει ο νόμος είτε γιατί το ορίζει ρητά, είτε γιατί
προκύπτει, με σαφήνεια, από το όλο περιεχόμενο του.
Ο ερμηνευτικός νόμος έχει σκοπό να αποκαλύψει, ή να διευκρινίσει το περιεχόμενο
ή να άρει ασάφειες και αμφισβητήσεις προηγουμένου νόμου ή διατάξεις αυτού. Δεν
πρόκειται για νέο νόμο αλλά για αποκάλυψη της αλήθειας του προηγούμενου.
Ο ερμηνευτικός νόμος αποτελεί περίπτωση αναδρομικότητας.
Στις περιπτώσεις αναδρομικότητας πρέπει να ακολουθούνται οι εξής κανόνες:
α) Ο αποκλεισμός προσβολής ή ανατροπής κεκτημένου δικαιώματος που
προστατεύεται από το Σύνταγμα, π.χ. της ιδιοκτησίας.
β) Η αναδρομική ρύθμιση ατομικά ορισμένων δικαιωμάτων και σχέσεων για τις
οποίες έχει εκδοθεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση.
γ) Όσα έχουν λυθεί πριν την εισαγωγή του νέου νόμου με καταβολή, συμβιβασμό ή
αναγνώριση.
9
Δηλαδή, νομολογία είναι η απόφαση του δικαστηρίου και δεσμεύει μόνο τη συγκεκριμένη
περίπτωση. Δεν παράγει κανόνα και για το μέλλον.
Τροποποίηση ή κατάργηση των πηγών Δικαίου, γίνεται με τον ίδιο τύπο που
καταρτίσθηκαν. Π.χ. νέο Σύνταγμα τροποποιεί το παλαιό, νέος νόμος καταργεί τον παλαιό.
Ιεραρχικά κατώτερη πηγή δεν μεταβάλει ανώτερη (πηγή), το αντίθετο γίνεται. Π.χ. το
διάταγμα δεν μπορεί να μεταβάλει νόμο (με τη στενή έννοια).
9. Σύνταγμα (ουσιαστική & τυπική έννοια)
Το Σύνταγμα αποτελεί τον κατευθυντήριο κώδικα όλης της οργάνωσης και της
λειτουργίας μίας χώρας.
Υπό ουσιαστική έννοια, είναι το σύνολο των νομικών κανόνων που καθορίζουν τη
μορφή του πολιτεύματος ενός Κράτους, τις βασικές γραμμές οργάνωσης του, τη θέση και
τα όρια της κρατικής εξουσίας απέναντι στα άτομα που υπόκεινται σε αυτή.
Διακρίνεται σε:
- Γραπτό, π.χ. Ελλάδα
- Άγραφο, π.χ. Αγγλία.
Υπό τυπική έννοια, είναι ο θεμελιώδης γραπτός νόμος του Κράτους που έχει συνήθως
αυξημένη τυπική ισχύ.
Διακρίνεται σε:
- Αυστηρό, είναι αυτό που προβλέπει ειδική διαδικασία και για τη μερική
αναθεώρησή του (π.χ. το ελληνικό).
- Ήπιο, είναι αυτό που τροποποιείται με τη διαδικασία των νόμων ή και με έθιμο
(π.χ. το ιταλικό, το αγγλικό).
«Αστυνομικό κράτος1, είναι αυτό στο οποίο δεν υφίσταται διάκριση των
λειτουργιών. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον μονάρχη ή το βασιλιά και δεν υπόκεινται
σε δικαστικό έλεγχο».
Η κρατική εξουσία, με πλήρη διακριτική ευχέρεια, αποφασίζει και εφαρμόζει οποιαδήποτε
μέτρα θεωρεί σκόπιμα επί των ατόμων που υπόκεινται σε αυτήν.
«Κράτος Δικαίου2, είναι η υπαγωγή όλων των λειτουργιών του Κράτους στους
κανόνες δικαίου, το δικαστικό έλεγχό τους, τη διάκριση των λειτουργιών και την
κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων (υπό ευρεία έννοια). Ταύτιση με την αρχή της
νομιμότητας3 (υπό στενή έννοια)».
Οι σχέσεις του κράτους αυτοπεριορίζονται στις σχέσεις του προς εκείνους που τελούν υπό
την εξουσία του μέσω κανόνων δικαίου. Έτσι,
- τα διοικητικά όργανα ενεργούν σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους
- τα νομοθετικά όργανα θεσπίζουν κανόνες δικαίου σύμφωνα με το Σύνταγμα
- τα δικαστικά όργανα ελέγχουν τη νομιμότητα των ενεργειών των άλλων οργάνων.
Όργανά (του κράτους) είναι τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν, σύμφωνα με το ισχύον
δίκαιο, την κρατική εξουσία.
1
Βλ Ορισμός Αστυνομικού Κράτους στον Τόμο Β’ / ΕΑΠ
2
Βλ Ορισμός Κράτους Δικαίου στον Τόμο Β’ / ΕΑΠ
3
Βλ Τόμος Β’ / ΕΑΠ
10
Φορέας (του οργάνου) είναι το φυσικό πρόσωπο που, κατά το δίκαιο, ασκεί την κρατική
εξουσία.
Μονοκρατία
[Ανώτατο όργανο ένα φυσικό πρόσωπο από:
- Κληρονομικό δικαίωμα (μονάρχης)
- Δυναμικό τρόπο (δικτάτορας)]
1. Ουσιαστικά
(με βάση την
αριθμητική
συγκρότηση του
ανωτάτου
οργάνου). Ολιγοκρατία,
Πλειοκρατία (συγκροτείται με
(Ανώτατο όργανο είναι ένα ποιοτικά κριτήρια)
σύνολο φυσικών προσώπων)
Δημοκρατία,
(Πηγή εξουσίας ο λαός.
Ένα σύνολο ώριμων και ικανών
Πολιτών χωρίς ποιοτικά κριτή-
ρια, ευρύτερο σύνολο).
Βασιλεία
(ανάδειξη με κληρονομική διαδοχή)
2. Τυπικά
(με βάση τον τρόπο
11
ανάδειξης του Αρχηγού
Κράτους) Πολιτεία
(ανάδειξη με εκλογή)
Είναι το σύστημα με το οποίο η εξουσία (κρατική) οργανώνεται και ασκείται αλλά και
καθορίζονται η θέση και τα όριά της απέναντι στα άτομα.
Παρά τις διαφορές στα διάφορα κράτη, υπάρχουν 3 κοινές οργανωτικές βάσεις:
I) Το αντιπροσωπευτικό σύστημα, είναι αυτό κατά το οποίο η νομοθετική εξουσία ασκείται,
κατά κύριο λόγο, από συλλογικά όργανα που εκλέγονται από το λαό σε τακτές χρονικές
περιόδους.
Θεμέλιο του είναι η εκλογή. Το εκλογικό σώμα συγκροτείται με βάση τις αρχές της:
1. Καθολικότητας, έχουν εκλογικό δικαίωμα όλοι οι πνευματικά ώριμοι και ικανοί
πολίτες χωρίς κοινωνικά, οικονομικά ή μορφωτικά κριτήρια.
2. Ισότητας, όλοι εξίσου οι ενεργοί πολίτες διαθέτουν μόνο μία ψήφο. Αυτή έχει την
ίδια νομική ισχύ με εκείνες των άλλων εκλογέων.
3. Ατομικότητας, το εκλογικό δικαίωμα ασκείται από τους ενεργούς πολίτες που
εκφράζονται νομικά ως άτομα. Το εκλογικό δικαίωμα είναι δημόσιο λειτούργημα
που το κράτος αναθέτει στους πολίτες. Οι τελευταίοι θεωρούνται όργανα του
κράτους.
Κοινοβούλιο, ονομάζεται το αντιπροσωπευτικό σώμα, λειτουργεί δημόσια για να
ενημερώνεται ο λαός.
12
Εκλογικό σύστημα Αναλογικό, εκφράζει τη σύνθεση του εκλογικού σώματος σύμ-
φωνα με τις πραγματικές πολιτικές κατευθύνσεις.
II) Η διάκριση των εξουσιών – λειτουργιών, αποτελεί προϋπόθεση για την προστασία της
ατομικής και πολιτικής ελευθερίας.
Κυβέρνηση:
Είναι το Υπουργικό Συμβούλιο (Υπουργοί + Πρωθυπουργός). Έχει ποικίλες πολιτικές και
διοικητικές αρμοδιότητες. Έχει νομοθετική πρωτοβουλία, δηλαδή καταρτίζει και καταθέτει
νόμους στη Βουλή προς ψήφιση.
α) Ως Υπουργικό Συμβούλιο έχει τις εξής αρμοδιότητες:
1. Καθορίζει / κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας
2. Αναπληρώνει τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας (π.χ. αν αυτός εκπέσει του
αξιώματος)
3. Προτείνει την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου
4. Προτείνει στη Βουλή να θέσει σε εφαρμογή τη διάταξη για την κατάσταση
πολιορκίας
5. Προτείνει νόμους στη Βουλή
Η ευθύνη των μελών της Κυβέρνησης και των υφυπουργών είναι:
- Ποινική
- Αστική
- Κοινοβουλευτική, δηλαδή λογοδοτούν στη Βουλή
β) Ο Πρωθυπουργός έχει τις εξής αρμοδιότητες:
1. Διορίζει και παύει υπουργούς
2. Προσυπογράφει Προεδρικό Διάταγμα για την απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα
καθήκοντά της
3. Προεδρεύει του Υπουργικού Συμβουλίου
4. Διαλύει τη Βουλή
5. Προσυπογράφει τα διαγγέλματα του Προέδρου της Δημοκρατίας
6. Προσυπογράφει το διάταγμα για την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών
γ) Οι Υπουργοί έχουν τις εξής αρμοδιότητες:
1. Προτείνουν την έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων βάσει της ειδικής
εξουσιοδότησης νόμου
2. Προΐστανται των υπουργείων τους
3. Επιφορτίζονται με τα καθήκοντα που τους αντιστοιχούν ως μέλη της Κυβέρνησης.
14
Ατομικές ελευθερίες, είναι η δυνατότητα «αυτοκαθορισμού» που απονέμεται στην
έννομη τάξη και προσπαθεί να αποκλείσει ή περιορίσει επέμβαση του Κράτους στο χώρο
που υπάρχουν και δρουν οι πολίτες.
Όρια τους είναι να μην:
- Θίγουν την ελευθερία των άλλων
- Οδηγούν την Πολιτεία στην αναρχία
- Οδηγούν στην κατάρρευση της κρατικής εξουσίας
Οι ατομικές ελευθερίες:
- Ανήκουν στα δημόσια δικαιώματα*
- Έχουν αμυντικό περιεχόμενο
- Θεμελιώνουν αξίωση για αποχή της κρατικής εξουσίας
και είναι οι κάτωθι:
- Η προσωπική ελευθερία
- Η προσωπική ασφάλεια
- Το άσυλο της κατοικίας
- Το δικαίωμα των συναθροίσεων
- Το δικαίωμα στην παιδεία
- Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας
- Η ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης
- Η ελευθερία γνώμης και τύπου.
β) Το Προεδρικό
Υπάρχει αυστηρότατη διάκριση εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Ο Πρόεδρος
ελέγχεται άμεσα από το λαό (π.χ. ΗΠΑ). Συγκεντρώνει τις ιδιότητες του Αρχηγού Κράτους
και του Προέδρου της Κυβέρνησης. Τα μέλη της δεν ελέγχονται από την εμπιστοσύνη του
Κοινοβουλίου.
γ) Το Κοινοβουλευτικό
Οι Υπουργοί της Κυβέρνησης εξαρτώνται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου αν και
διορίζονται / παύονται από τον Αρχηγό του Κράτους. Τρία είναι τα οργανικά του στοιχεία:
- Τα αντιπροσωπευτικά σώματα Συνδέονται μεταξύ τους
- Ο Αρχηγός του Κράτους με κοινοβουλευτική
- Η Κυβέρνηση σχέση
15
τους από τη μειοψηφία. Με άλλα λόγια όποιο κόμμα πάρει τους περισσότερους ψήφους
σχηματίζει Κυβέρνηση.
Βασικές αρχές του Κοινοβουλευτικού συστήματος είναι:
1. Η υποχρέωση της Κυβέρνησης να εμφανίζεται, μετά το σχηματισμό της, στη Βουλή
για να λάβει / ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης.
2. Η υποχρέωση της Κυβέρνησης να υποβάλλει την παραίτησή της στην περίπτωση
άρσης της εμπιστοσύνης.
- Το Αστικό δίκαιο θεωρείται γενικό Ιδιωτικό επειδή περιλαμβάνει όλες τις πιθανές
σχέσεις που συνάπτουν οι ιδιώτες (ή Ν.Π.Δ.Δ. που ενεργούν ως ιδιώτες) εκτός και
αυτοί έχουν την εμπορική ιδιότητα.
- Τα Ψηφίσματα και οι Συντακτικές Πράξεις έχουν περιορισμένη ισχύ.
- Η τυπική ισχύς του νόμου αρχίζει με τη δημοσίευσή του.
Η τυπική ισχύς δείχνει αν οι διατάξεις ενός νόμου είναι νεότερες ή όχι των
διατάξεων ενός άλλου.
Π.χ. ο νόμος που δημοσιεύθηκε 25/04/1999 είναι νεότερος και θα ισχύσει αυτός ως
προς τις διατάξεις με αντίθετο περιεχόμενο.
- Τα διατάγματα είναι ιεραρχικά κατώτερη πηγή από τους νόμους συνεπώς ένα
διάταγμα δεν μπορεί να καταργήσει ή να τροποποιήσει νόμο (με στενή έννοια).
- Το Σύνταγμα κατανέμεται σε τέσσερα μέρη:
α) Βασικές διατάξεις (άρθρα 1 – 3)
β) Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα (άρθρα 4 – 25)
γ) Οργάνωση και λειτουργία της Πολιτείας (άρθρα 26 – 105)
δ) Περιέχονται οι τελικές μεταβατικές διατάξεις (άρθρα 106 – 120)
- Το ισχύον Σύνταγμα καθιερώνει το αντιπροσωπευτικό σύστημα. Συγκεκριμένα
καθιερώνεται το σύστημα της μίας Βουλής που εκλέγεται για τέσσερα έτη από το
λαό (υπό στενή έννοια) με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία (άρθρο 51 και
53).
Αναφέρονται δύο περιπτώσεις (άρθρο 44) προσφυγής σε δημοψήφισμα. Η μία σε
πολιτικού τύπου και η άλλη σε νομοθετικού τύπου δημοψήφισμα.
Η σύμπραξη (δημοψήφισμα και Βουλή στην άσκηση νομοθετικής λειτουργίας)
δικαιολογεί το χαρακτηρισμό ότι το πολίτευμα έχει μικρή παραχώρηση προς το
ημιαντιπροσωπευτικό σύστημα.
- Διάκριση λειτουργιών είναι η τριπλή εκδήλωση της κρατικής εξουσίας (νομοθετική
– εκτελεστική – δικαστική) η οποία, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, είναι μία
και αδιαίρετη.
- Κοινοβουλευτικό σύστημα είναι αυτό στο οποίο οι υπουργοί που απαρτίζουν την
Κυβέρνηση εξαρτώνται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου αν και
διορίζονται / παύονται από τον Αρχηγό του Κράτους.
- Στη σύγχρονη πολιτική ιστορία ενεργοποιήθηκε το δίκαιο της ποινικής ευθύνης
υπουργών στην περίπτωση του «σκανδάλου Κοσκωτά».
- Με βάση τη διαδικασία αναθεώρησής του το Σύνταγμα της Ελλάδος θα το
χαρακτηρίζαμε αυστηρό. Δεν επιτρέπεται η αναθεώρησή του πριν περάσει
πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης.
- Το Σύνταγμα της Ελλάδος:
Υπό ουσιαστική έννοια είναι γραπτό, κωδικοποιημένο σε ενιαίο κείμενο.
Υπό τυπική έννοια, είναι αυστηρό αφού προβλέπει ειδική διαδικασία για την
αναθεώρησή του.
16
- Η λαϊκή κυριαρχία είναι η αρχή της πλειοψηφίας που βρίσκεται σε διαλεκτική
σχέση με την προστασία της μειοψηφίας.
ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Αξίωση, είναι το δικαίωμα να απαιτήσω από άλλον μια πράξη ή μια παράλειψη, π.χ.
σε περίπτωση προσβολής της προσωπικότητας.
Αγωγή, το δικαίωμα που έχω να ζητήσω από την Πολιτεία δικαστική προστασία.
- Πρωτοβάθμια, εκδικάζουν υποθέσεις που εισάγονται για πρώτη φορά. Διακρίνονται σε:
α) Ειρηνοδικεία, εκδικάζουν απλές επείγουσες διαφορές και μέχρι του ποσού των 5.900€
β) Μονομελή πρωτοδικεία, ποσά των 5.900€ - 44.000€
γ) Πολυμελή πρωτοδικεία, εκδικάζουν ότι δεν καλύπτουν τα παραπάνω
18
6. Ορισμός δικαιοπραξίας και διακρίσεις αυτής
Δικαιοπραξία, είναι δήλωση βούλησης που παράγει έννομα αποτελέσματα (π.χ. σύμβαση
εργασίας, δάνειο κλπ) σύμφωνα με κανόνες δικαίου.
Διακρίνεται σε:
- Μονομερής, δηλαδή από ένα πρόσωπο (π.χ. διαθήκη)
- Πολυμερείς, τέτοια είναι η σύμβαση γιατί είναι δήλωση βούλησης δύο τουλάχιστον
προσώπων με αντίθετα συμφέροντα και ίδιο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (π.χ. αγορά
– πώληση)
- Χαριστική, δηλαδή χωρίς αντάλλαγμα (π.χ. δωρίζω μία τηλεόραση)
- Επαχθής, δηλαδή με αντάλλαγμα (π.χ. πώληση, μίσθωση)
- Εν ζωή, είναι κάθε δικαιοπραξία (π.χ. πώληση, μίσθωση)
- Αιτία θανάτου, δηλαδή τα έννομα αποτελέσματα επέρχονται μετά το θάνατο (π.χ.
μία διαθήκη)
- Τυπική, δηλαδή να έχει τύπο για να είναι έγκυρη η κατάρτισή της (π.χ. ιδιωτικό
έγγραφο για καταστατικό σωματείου ή συμβολαιογραφικό έγγραφο για μεταβίβαση
κυριότητας ακινήτου)
- Άτυπη, δηλαδή δεν χρειάζεται η τήρηση του τύπου για την έγκυρη κατάρτισή της
(π.χ. σύμβαση εργασίας). Εδώ ο τύπος (δηλαδή το έγγραφο) έχει μόνο αποδεικτική
αξία.
Οι συμβάσεις διακρίνονται σε:
- Ετεροβαρής, όπου στον έναν συμβαλλόμενο δημιουργεί υποχρέωση και στον άλλον
δικαίωμα (π.χ. δωρεά)
- Αμφοτεροβαρής, όπου και οι δύο συμβαλλόμενοι έχουν δικαιώματα και
υποχρεώσεις.
Ικανότητα για δικαιοπραξία, είναι η ικανότητα ενός προσώπου να καταρτίζει μόνος του μια
δικαιοπραξία. Με άλλα λόγια, έχει την πνευματική ωριμότητα και υγεία.
Πλήρως ικανοί για δικαιοπραξία είναι οι ενήλικοι (δηλαδή άνω των 18 ετών) και έχουν
«σώας τας φρένας».
20
4. Αυτός που βρίσκεται σε στερητική και επικουρική δικαστική συμπαράσταση
(συνδυασμός και των δύο). Π.χ. ο ψυχικά διαταραγμένος δεν μπορεί να εκποιήσει
ακίνητο αλλά μπορεί να το μισθώσει.
Απάτη, είναι όταν από πρόθεση παραπλανώ κάποιον ώστε να κάνει δήλωση βούλησης
που δεν θα έκανε υπό άλλες προϋποθέσεις.
Παραδείγματα:
- Πουλάω πίνακα-αντίγραφο διάσημου ζωγράφου λέω ψέματα από πρόθεση για να
πείσω τον αγοραστή να το αγοράσει ότι είναι πρωτότυπο.
- Ο αγοραστής παραπλανάται, το αγοράζει στην τιμή του πρωτοτύπου.
Και στις δύο περιπτώσεις η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιμη.
Απειλή, είναι όταν ασκώ ψυχολογική βία (π.χ. φόβο), πράγμα που αντιτίθεται στα
χρηστά ήθη, ο άνθρωπος θεωρεί ότι τίθεται η ζωή του σε κίνδυνο και αναγκάζεται να
προβεί σε δήλωση βούλησης (αυτά αποτελούν και τις προϋποθέσεις για να θεωρεί η
δήλωση βούλησης ότι προέρχεται από απειλή). Η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιμη
1. Εκούσια συμφωνία = εικονικότητα, π.χ. πώληση αντί για δωρεά για λόγους εφορίας
- Απόλυτη όταν δεν καλύπτεται άλλη δικαιοπραξία. Π.χ. για να αποφύγω εκποίηση
της ακίνητης περιουσίας μου από τους δανειστές την πουλώ εικονικά. Η
δικαιοπραξία είναι άκυρη.
- Σχετική, όταν καλύπτεται άλλη δικαιοπραξία. Π.χ. χαρίζω τα έπιπλα (έγκυρη
δικαιοπραξία) αντί να τα πουλήσω (άκυρη δικαιοπραξία) και λέω ότι τα πούλησα
για να αποφύγω δυσαρέσκειες από τους συγγενείς.
2. Ακούσια συμφωνία = πλάνη.
- Εάν είναι ουσιώδης τότε είναι ακυρώσιμη
- Εάν είναι επουσιώδης, αφορά μικρότερης σημασίας θέματα, τότε μπορεί να μην
ακυρωθεί.
Ακολουθείται η αρχή του άτυπου των δικαιοπραξιών εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά
από το νόμο, π.χ. συμβολαιογραφικό έγγραφο (συστατικός τύπος) για μεταβίβαση
ακινήτου. Η μη τήρηση φέρει ακυρότητα.
Είδη τύπου:
Ιδιωτικό έγγραφο (και μέσω fax, telex, e-mail)
α) Συστατικός Συμβολαιογραφικό έγγραφο
Δήλωση ενώπιον δημόσιας αρχής
β) Αποδεικτικός, π.χ. μισθωτήριο συμβόλαιο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΤΟΜΟΣ Β’
22
και ελέγχονται δικαστικά εάν συμμορφώνονται / εάν δεν συμμορφώνονται (περιορισμός)
σε αυτούς.
Δηλαδή η αρχή της νομιμότητας διέπει (στο σύνολό της) τη δράση τόσο της Διοίκησης όσο
και των ιδιωτών. Από νομικής πλευράς ταυτίζεται με την έννοια του Κράτους Δικαίου υπό
στενή έννοια.
3. Δέσμια αρμοδιότητα, Διακριτική ευχέρεια, άκρα όρια αυτής και προσδιορισμός τους
Δέσμια αρμοδιότητα της Διοίκησης έχουμε στην περίπτωση που οι ενέργειές της
είναι σύμφωνες με τον κανόνα δικαίου. Π.χ. για εγκατάσταση κεραιών χρειάζονται πλήρη
δικαιολογητικά που τα εγκρίνει η Πολεοδομία.
Διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης έχουμε στην περίπτωση που οι ενέργειές της δεν
αντίκειται στον κανόνα δικαίου, υπάρχει ελευθερία δράσης. Περιορισμό αποτελούν οι
οδηγίες και οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι, τις οποίες εκδίδει η Διοίκηση για να καθορίσει
κριτήρια επιλογής.
Τα άκρα όρια της προσδιορίζονται από:
- Το λογικό, κατά κοινή πείρα και αντίληψη, περιεχόμενο της αόριστης νομικής
έννοιας που προσδιόρισε η Διοίκηση
και ο σεβασμός, κατά την άσκηση της δραστηριότητας, των κάτωθι αρχών:
- Της ισότητας, κατά την άσκησή της δηλαδή ίση κρίση ομοειδών και πραγματικών
καταστάσεων
- Της αναλογικότητας, δηλαδή την επιλογή του καλύτερου μέσου για την επίτευξη
ενός σκοπού, π.χ. δεν σκοτώνουμε ένα σπουργίτι με το κανόνι
- Της χρηστής και επιεικούς Διοίκησης, δηλαδή αγαθή κρίση και καλή πίστη να
διέπει τη δράση της.
4. Διοικητική Πράξη – Διακρίσεις, χαρακτηριστικά, τύπος αυτής
Διοικητική Πράξη, είναι νομική πράξη (μονομερής δήλωση βούλησης) με την οποία
θεσπίζεται κανόνας δικαίου που συνεπάγεται τη μεταβολή μιας νομικής κατάστασης.
Π.χ. η έκδοση οικοδομικής άδειας, καθορισμός του Συντελεστή Δόμησης σε μια περιοχή.
Η Διοικητική Πράξη δεν έχει αναδρομική ισχύ. Η ισχύς της αρχίζει με τη χρονολόγηση –
υπογραφή ή δημοσίευση και λήγει με οποιονδήποτε τρόπο ανακληθεί / ακυρωθεί ή με
παραίτηση του διοικούμενου.
Διακρίνεται σε:
α) Κανονιστική*, θεσπίζεται απρόσωπος και γενικός κανόνας δικαίου. Π.χ.
υπουργική απόφαση για τον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
β) Ατομική*, θεσπίζεται κανόνας δικαίου για ατομική περίπτωση. Π.χ. διορισμός
δημοσίου υπαλλήλου. Στην Ελλάδα δεν περιλαμβάνονται οι διοικητικές συμβάσεις, π.χ.
προμηθειών.
γ) Ατομική γενικού περιεχομένου, π.χ. πράξη κατάταξης στρατολογικών κλάσεων.
Επίσης σε:
- Συστατική, π.χ. άδεια λειτουργίας καταστήματος
- Διαπιστωτική, π.χ. απόλυση δημοσίου υπαλλήλου λόγω 35ετίας
- Βεβαιωτική, εμμονή της Δημόσιας Διοίκησης σε προγενέστερη ρύθμιση
- Επαχθής, δηλαδή επιβάλλει υποχρεώσεις, π.χ. εκκαθαριστικό σημείωμα εφορίας
- Επωφελής, π.χ. απόλυση δημοσίου υπαλλήλου λόγω 35ετίας
- Θετική, π.χ. άδεια λειτουργίας καταστήματος
- Αρνητική, π.χ. μη χορήγηση άδειας λειτουργίας καταστήματος
- Ρητή ή σιωπηρή
23
- Κυβερνητική, π.χ. προκήρυξη εκλογών
* Η ατομική διοικητική πράξη διαφέρει από την κανονιστική διοικητική πράξη ως προς:
- την αρμοδιότητα του διοικητικού οργάνου
- την τηρητέα διαδικασία (η κανονιστική δημοσιεύεται ενώ η ατομική ορίζεται)
- τη δυνατότητα ανάκλησης (η κανονιστική είναι ελεύθερα ανακλητή ενώ η ατομική
ανακαλείται υπό όρους)
- το τεκμήριο της νομιμότητας (η κανονιστική δεν έχει πλήρη εφαρμογή).
Τύπος της Διοικητικής Πράξης, είναι έγγραφο, κατ’ εξαίρεση νοείται ως προφορική
Διοικητική Πράξη (π.χ. το νεύμα του τροχονόμου κλπ), το οποίο φέρει χρονολογία και
υπογραφή του οργάνου που την εκδίδει.
Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αν αυτό δεν γίνει τότε είναι ανυπόστατη.
Κοινοποιείται αν απαιτείται (αφορά την ατομική Διοικητική Πράξη)
Ως «αιτιολογία της διοικητικής πράξης» νοείται βάσει ποίων διατάξεων αυτή εκδίδεται.
Διακρίνονται σε:
- Μονομελή ή μονοπρόσωπα, π.χ. διευθυντής υπουργείου
- Συλλογικά, π.χ. η πρωτοβάθμια επιτροπή του ΙΚΑ
- Κεντρικά, αρμόδια για όλη την επικράτεια, π.χ. ο υπουργός
- Περιφερειακά, π.χ. ο Γενικός Διευθυντής περιφέρειας
- Αποφασιστικά, π.χ. ο Διευθυντής υπουργείου
- Γνωμοδοτικά, π.χ. το ΕΣΡ
- Γενικής ή ειδικής αρμοδιότητας
- Κρατικά, αυτά με τη σειρά τους διακρίνονται
α) άμεσα με αρμοδιότητες οριζόμενες απ’ ευθείας από το Σύνταγμα όπως είναι η
Κυβέρνηση
β) έμμεσα είναι όλα τα υπόλοιπα με αρμοδιότητες οριζόμενες από το νόμο ή
κανονιστικές πράξεις, π.χ. ΟΤΑ, ΝΠΔΔ.
- Πρωτεύοντα, π.χ. ο υπουργός
- Διφυούς χαρακτήρα, δηλαδή ενταγμένα σε εκτελεστική και δικαστική λειτουργία,
π.χ. ΣτΕ.
Οι αρμοδιότητες τους:
24
- θέσπιση μονομερώς κανόνων δικαίου
- σύναψη συμβάσεων
- προβαίνει σε υλικές ενέργειες
είναι απόρροια της αρχής της νομιμότητας.
- Δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση (με εξαίρεση για ορισμένες υποθέσεις και μόνο
μερικώς στο σύνολό τους) ή ιεραρχική υποκατάσταση στο σύνολο.
- Επιτρέπεται η εξουσιοδότηση υπογραφής ή η αναπλήρωση.
Η αρμοδιότητα διακρίνεται:
α) Καθ’ ύλην, δηλαδή θέματα που μπορεί να ρυθμίσει
β) Κατά τόπον, δηλαδή καθορισμός εδαφικής περιοχής
γ) Κατά χρόνον, δηλαδή καθορισμός χρονικών ορίων. Προθεσμίες που έχουν ενδεικτικό
(σχετικό) χρόνο ή αποκλειστικό (με την πάροδο δεν μπορεί να ασκηθεί δικαίωμα).
Επίσης σε:
δ) Αποφασιστική, π.χ. έκδοση υπουργικής απόφασης (από Υπουργό)
ε) Γνωμοδοτική, διακρίνεται σε:
- Απλή γνώμη, δηλαδή δεν δεσμεύει το αποφασίζον όργανο
- Σύμφωνη γνώμη, δηλαδή δεσμεύει το αποφασίζον όργανο, π.χ. πρόταση
στ) Κατευθυντήρια, καθορίζει γενικές γραμμές πολιτικής
ζ) Δέσμια
η) Διακριτική ευχέρεια
Είναι η ευθύνη του Δημοσίου (σύνολο οργάνων του Κράτους, νομοθετικά – εκτελεστικά –
δικαστικά) να αποζημιώσουν τους διοικούμενους για ζημία από παράνομη έκδοση νομικών
25
πράξεων ή έλλειψη έκδοσης αυτών ή παράνομων υλικών ενεργειών, δηλαδή όταν ασκούν
δημόσια εξουσία. Η ευθύνη είναι εκτός συμβατικών σχέσεων και στα πλαίσια των
διατάξεων του Αστικού Κώδικα. Είναι απόρροια της αρχής της νομιμότητας.
Δεν τίθεται θέμα «αστικής ευθύνης Δημοσίου» στις περιπτώσεις:
- αναγκαστικών απαλλοτριώσεων
- προστασίας μνημείων και παραδοσιακών περιοχών
- μερικής ή ολικής κρατικοποίησης επιχειρήσεων.
Η αξίωση αποζημίωσης του διοικούμενου, κατά του Δημοσίου, διεκδικείται με την άσκηση
«αγωγής» σε τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο.
8. Γενικά
Προκύπτουν από το πνεύμα της όλης νομοθεσίας και ρυθμίζουν θέματα οργάνωσης και
λειτουργίας των διοικητικών οργάνων.
Έχουν νομολογιακή προέλευση, δηλαδή η ισχύς τους επιβεβαιώνεται με δικαστικές
αποφάσεις.
Εκφράζουν την «ηθική του δικαστή»
Έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα
Χαρακτηρίζονται από απρόσωπο και γενικό χαρακτήρα
Συμβάλλουν τα μέγιστα στην προστασία του διοικούμενου γιατί επιτρέπουν την
πρόβλεψη της συμπεριφοράς της Διοίκησης.
26
- Ο διοικούμενος οφείλει να συμμορφωθεί σε καταφανώς παράνομη διοικητική
πράξη διότι αυτή διέπεται από το τεκμήριο της νομιμότητας άσχετα αν σε
περίπτωση προσβολής της δικαστικά θα οδηγούσε σε ακύρωσή της.
- Στον ιδιοκτήτη αυθαιρέτου κοινοποιείται νόμιμα, χωρίς αριθμό πρωτοκόλλου, η
έκθεση αυτοψίας της Πολεοδομίας διότι έχει κριθεί ότι αυτός (ο αριθμός
πρωτοκόλλου) δεν αποτελεί αναγκαίο στοιχείο διοικητικής πράξης.
- Ο διορισμός δημοσίου υπαλλήλου πρέπει να δημοσιεύεται στην ΕτΚ γιατί έτσι
προστατεύεται ο διοικούμενος.
- Ο Πρόεδρος της Βουλής όταν εκδίδει άδειες στάθμευσης στο προσωπικό της
(βουλής) ενεργεί ως διοικητικό όργανο.
- Όταν εκδίδεται υπουργική απόφαση ο Υπουργός ενεργεί ως πρωτεύον όργανο γιατί
η αρμοδιότητα προκύπτει ευθέως από τις διατάξεις που διέπουν τα κυβερνητικά
όργανα του Κράτους.
- Στην περίπτωση του de facto διοικητικού οργάνου η πράξη διορισμού ή εκλογής
του είναι απλώς παράνομη. Στην περίπτωση που το διοικητικό όργανο δεν έχει
νόμιμη υπόσταση η πράξη διορισμού ή εκλογής του είναι ανυπόστατη, δηλαδή
εκδόθηκε από άλλο όργανο (π.χ. άλλον υπουργό).
- Η υπέρβαση καθηκόντων νοείται η σχέση με τη λειτουργία, δηλαδή είναι πράξη
άλλης αρμοδιότητας. Η κατά κλάδο αναρμοδιότητα νοείται σε σχέση με την
οργανωτική ενότητα του Κράτους (π.χ. πράξη αρμοδιότητας υπουργείου
Οικονομικών εκδίδεται από το υπουργείο Πολιτισμού).
- Σε περίπτωση που ο οδηγός ενός υπουργείου κατά την εκτέλεση των καθηκόντων
του παρέλαβε από ευγένεια τρίτο πρόσωπο στο αυτοκίνητό του και μετά προκάλεσε
ατύχημα με συνέπεια το θάνατο του (γ’ προσώπου), το Δημόσιο ευθύνεται αστικώς
γιατί ο οδηγός ενήργησε έπ’ ευκαιρία της άσκησης δημόσιας εξουσίας. Είναι βαρύ
πταίσμα γιατί όχι μόνο προσκάλεσε τρίτο άτομο σε υπηρεσιακό αυτοκίνητο αλλά
και προκάλεσε το ατύχημα.
- Οι γενικές αρχές του Δημοσίου Δικαίου έχουν υπό-νομοθετική και υπέρ-
κανονιστική ισχύ (δηλαδή υπερισχύουν των κανονιστικών και ατομικών πράξεων
της Διοίκησης ή κατισχύουν των κανόνων που τίθενται από το νομοθετικό όργανο).
Ορισμένες από αυτές έχουν συνταγματική ισχύ διότι πηγάζουν από το Σύνταγμα
απ’ ευθείας.
- Η πράξη κήρυξης αναγκαστικής απαλλοτρίωσης χρήζει αιτιολόγησης γιατί
αποτελεί επαχθή διοικητική πράξη.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΤΟΜΟΣ Γ’
Εμπορικό Δίκαιο, είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζει τις εμπορικές σχέσεις,
την εμπορική ιδιότητα και τις προϋποθέσεις απόκτησης της λόγω διενέργειας εμπορικών
πράξεων ή από το νόμο.
27
2. Πηγές εμπορικού δικαίου, Κριτήριο εμπορικότητας μιας πράξης, Εμπορική ιδιότητα,
Συστήματα εμπορικότητας
Συστήματα εμπορικότητας
α) Αντικειμενικό, ισχύει για όλους όσους διενεργούν εμπορική πράξη έστω και μία φορά.
Κυρίαρχη είναι η έννοια της εμπορικής πράξης.
β) Υποκειμενικό, στηρίζεται στην έννοια του εμπόρου. Εάν το πρόσωπο έχει (ή όχι) την
εμπορική ιδιότητα η πράξη χαρακτηρίζεται εμπορική ή το αντίθετο.
γ) Σύστημα της οργανωμένης επιχείρησης.
28
β) Παράγωγα εμπορικές πράξεις, έχουμε στις περιπτώσεις που βοηθούν ή ενισχύουν
τις πρωτότυπα εμπορικές πράξεις.
- Μισθώνω φορτηγάκι για τη μεταφορά των προς μεταπώληση εμπορευμάτων.
- Δανείζομαι χρήματα για να τα χρησιμοποιήσω στην εμπορία μου.
3. Βάσει τυπικού κριτηρίου, είναι η χρησιμοποίηση της συναλλαγματικής, του
γραμματίου σε διαταγή και της τραπεζικής επιταγής.
α) Εμπορικές πράξεις
- Στην εμπορική αντιπροσωπεία ανατίθεται η προώθηση συναλλαγών έναντι
ανταλλάγματος. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος διαμεσολαβεί ή συνάπτει σύμβαση στο
όνομα της επιχείρησης σε μόνιμη βάση. Από τη σύμβαση απορρέει υποχρέωση
πίστης του εμπορικού αντιπροσώπου απέναντι στην επιχείρηση.
Η εμπορική αντιπροσωπεία διαφέρει από το την αλυσίδα καταστημάτων
- Franchising ή Δικαιόχρηση (Αλυσίδα καταστημάτων), είναι η σύμβαση μεταξύ δύο
επιχειρήσεων σύμφωνα με την οποία, η μία που καλείται δικαιοπάροχος, παραχωρεί
στην άλλη, που καλείται δικαιοδόχος, τη χρήση δικαιωμάτων της (π.χ. εμπορική
επωνυμία, εμπορικό σήμα, σύμβολα κλπ) έναντι συμφωνημένου ανταλλάγματος με
σκοπό την εμπορική εκμετάλλευση ορισμένων προϊόντων ή υπηρεσιών. Ο
δικαιοπάροχος επιβάλλει το σύστημα οργάνωσης στον δικαιοδόχο. Ο τελευταίος
ακολουθεί υποχρεωτικά τις υποδείξεις του δικαιοπάροχου και υπόκειται στον
έλεγχό του. Τα οφέλη είναι αρκετά και για τους δύο γιατί επιμερίζονται οι
επιχειρηματικοί κίνδυνοι.
- Leasing ή Χρηματοδοτική μίσθωση, είναι η σύμβαση μεταξύ μιας επιχείρησης και
μιας εταιρίας χρηματοδοτικής μίσθωσης σύμφωνα με την οποία αντί η επιχείρηση
να αποκτήσει στην κυριότητά της ένα πάγιο, το ενοικιάζει για ένα ορισμένο
χρονικό διάστημα (συνήθως πάνω από 3 έτη). Έτσι η επιχείρηση πετυχαίνει τον
εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού της χωρίς να δεσμεύει δικά της κεφάλαια ή να
δανείζεται.
Η εταιρία leasing έχει ιδρυθεί με άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος και υπόκειται
στην εποπτεία και τον έλεγχό της.
- Factoring ή Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων, είναι μια μορφή
χρηματοδοτικής συναλλαγής ανάμεσα σε εταιρίες και πρακτορεία επιχειρηματικών
απαιτήσεων ή τράπεζες. Οι δεύτερες καλούνται factor και οι πρώτες (οι εταιρίες)
καλούνται εκχωρήτριες. Κατά τη μορφή αυτής της συναλλαγής η τράπεζα (ή το
πρακτορείο) αγοράζει τις εμπορικές απαιτήσεις που έχει η εταιρία (δηλαδή η
εκχωρήτρια) προς τρίτους με τρόπο αμετάκλητο και αναλαμβάνει να εισπράξει (η
τράπεζα) τα ποσά που οφείλονται σε αυτήν (την εταιρία).
β) Τραπεζικές εμπορικές πράξεις
- Ενέγγυος τραπεζική πίστωση, είναι η σύμβαση που καταρτίζεται μεταξύ της
τράπεζας και του εισαγωγέα. Η τράπεζα υπόσχεται να ανοίξει για λογαριασμό του
πελάτη της (τον εισαγωγέα) μία πίστωση υπέρ τρίτου. Ο τρίτος είναι ο εξαγωγέας ο
οποίος εφ’ όσον προσκομίσει στην τράπεζα τα αναγκαία φορτωτικά έγγραφα αυτή
θα τον πληρώσει.
Η σχέση είναι τριμερής: τράπεζα – εισαγωγέας – εξαγωγέας.
- Εγγυητική επιστολή, εκδίδεται από την τράπεζα για λογαριασμό πελάτη της ο οποίος
θέλει να πραγματοποιήσει μια μεγάλη οικονομική συναλλαγή με τρίτους
29
(δικαιούχους). Οι τρίτοι θέλουν να έχουν τη διαβεβαίωση της τράπεζας ότι θα
συνδράμει τον πελάτη της μέχρι ενός ορισμένου ποσού.
Εάν οι τρίτοι διαπιστώσουν αδυναμία του πελάτη της τράπεζας να εκπληρώσει τις
υποχρεώσεις του τότε θα στραφούν ενάντια στην τράπεζα (εκδότρια της εγγυητικής
επιστολής) και θα απαιτήσουν από αυτή να καλύψει πλήρως τις υποχρεώσεις που
απορρέουν από την εγγυητική επιστολή.
Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει «κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής» και η
τράπεζα με τη σειρά της στρέφεται εναντίον του πελάτη της για λογαριασμό του
οποίου εγγυήθηκε έναντι τρίτων.
- Αλληλόχρεος λογαριασμός, συνάπτεται από δύο μέρη, την επιχείρηση και ορισμένα
πρόσωπα. Καταχωρούνται απαιτήσεις και καταβάλλονται ποσά στο λογαριασμό ο
οποίος κλείνει σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Από τη συμψηφιστική εκκαθάριση το υπόλοιπο που προκύπτει διατηρείται υπέρ
του ενός ή του άλλου.
- Αγορά επιχειρηματικών απαιτήσεων (forfeiting), έχουμε όταν η τράπεζα αγοράζει τις
απαιτήσεις από τη συναλλαγή (εξαγωγές) και ο εξαγωγέας λαμβάνει το τίμημα
χωρίς να ευθύνεται για τη φερεγγυότητα του εισαγωγέα.
30
- Ορκωτοί λογιστές
Χαρακτηριστικά της:
- Εμπορική εταιρία με το ουσιαστικό σύστημα όταν επιδιώκει εμπορικό σκοπό
- Προσωπική εταιρία
- Νομική προσωπικότητα
- Εμπορική επωνυμία (περιλαμβάνει τα ονόματα όλων των εταίρων)
- Απεριόριστη και εις ολόκληρο (αλληλέγγυα) ευθύνη εταίρων
Για την ίδρυση της χρειάζονται:
- Έγγραφο Καταστατικό. Είναι ιδιωτικό έγγραφο με όρους λειτουργίας, δικαιώματα
και υποχρεώσεις εταίρων, σκοπό, επωνυμία.
- Διατυπώσεις δημοσιότητας, με εγγραφή στο Ειδικό Βιβλίο του Πρωτοδικείου της
έδρας και το έτος απόκτησης της Νομικής Προσωπικότητας.
- Καταβολή εισφοράς σε χρήμα, εργασία, ακίνητα (στην τελευταία περίπτωση το
Καταστατικό πρέπει να είναι συμβολαιογραφικό έγγραφο)
- Κοινός εταιρικός σκοπός
- Ο έμπορος να έχει ικανότητα απόκτησης της εμπορικής ιδιότητας.
Η λύση μπορεί να οφείλεται σε:
- Πραγματοποίηση ή όχι του εταιρικού σκοπού
- Πάροδο του χρόνου διάρκειας
- Καταγγελία ενός εκ των εταίρων
- Θάνατος, πτώχευση ή αποχώρηση ενός εκ των εταίρων, εκτός και αν ορίζεται
διαφορετικά από το Καταστατικό.
- Ομόφωνη απόφαση εταίρων, εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από το
Καταστατικό.
Με τη λύση η εταιρία συνεχίζει να υφίσταται ως νομική προσωπικότητα και ακολουθεί το
στάδιο της εκκαθάρισης.
Εκκαθάριση, διενεργείται από όλους τους εταίρους, εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά
από το Καταστατικό. Στην εκκαθάριση:
- Ρευστοποιείται το ενεργητικό
- Αποσβένεται το παθητικό
- Εξοφλούνται τα χρέη της εταιρίας
- Διανομή του υπολοίπου της περιουσίας στους εταίρους.
31
Εταίροι
Υποχρεώσεις Δικαιώματα
- Διαχείρισης και εκπροσώπησης - Διαχείρισης και εκπροσώπησης
- Εργασίας για την προώθηση και επίτευξη του - Ψήφου
εταιρικού σκοπού
- Καταβολή εισφοράς, αν όχι είναι δυνατή η - Ελέγχου σε βιβλία, έγγραφα κλπ
καταγγελία της εταιρίας
- Πίστης, ο εταίρος να αποφεύγει - Απολήψεων, εν είδει μισθού. Παρακρατεί-ται
ανταγωνιστικές πράξεις. Αν αυτό συμβεί οι στο τέλος με τη διανομή κερδών.
υπόλοιποι εταίροι μπορούν να ζητήσουν - Στο προϊόν της εκκαθάρισης ανάλογα με το
αποζημίωση ή αποκλεισμό του εταίρου. ποσοστό εισφοράς του.
- Επί των κερδών
Γενικά:
- Οι αφανείς εταίροι συμμετέχουν οικονομικά
- Δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις εκπροσώπησης
- Για τη σύστασή της απαιτείται άτυπη εταιρική σύμβαση
- Ευθύνη σε τρίτους φέρει ο εμφανής εταίρος και όχι ο αφανής
- Η εξουσία διαχείρισης ανήκει σε όλους
- Ιδρύεται για συγκεκριμένο λόγο (π.χ. εποχικότητα εμπορεύματος) και για μικρό
χρονικό διάστημα.
- Για τη λύση της ισχύει ότι και στις Ο.Ε., Ε.Ε.
32
11. Α.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ορισμός μετοχής και διακρίσεις αυτής, Σύσταση, Λύση,
Εκκαθάριση, Όργανα, Ισολογισμός
Χαρακτηριστικά της:
- Κεφαλαιουχική εταιρία
- Νομική προσωπικότητα
- Εμπορική σύμφωνα με το τυπικό σύστημα
- Για τα χρέη της εταιρίας ευθύνεται η ίδια
- Οι μέτοχοι ευθύνονται μέχρι του ποσού εισφοράς
- Η μετοχή μεταβιβάζεται ελεύθερα
- Θάνατος, πτώχευση ή απαγόρευση δεν επιδρούν στο κύρος της Α.Ε.
Μετοχή, είναι το κεφάλαιο της Α.Ε. διαιρεμένο σε ίσα μερίδια. Είναι έγγραφος τίτλος και
διακρίνεται στις:
- Ονομαστικές
- Ανώνυμες Εισηγμένες (ή μη)
- Προνομιούχες στο χρηματιστήριο
- Κοινές
Ονομαστική αξία μετοχής, είναι αυτή που αναγράφεται στον τίτλο
Εσωτερική αξία μετοχής, είναι αυτή που αντιστοιχεί στην εταιρική περιουσία
Χρηματιστηριακή αξία μετοχής, είναι η τιμή με την οποία εισάγετε στο χρηματιστήριο
Για τη σύσταση (ίδρυση) χρειάζεται:
- Σύναψη Καταστατικού, περιέχει έδρα, εταιρική επωνυμία, καταβολή εισφορών,
αριθμό μετοχών, τα ατομικά στοιχεία των προσώπων που το υπογράφουν, τη
λειτουργία και τις αρμοδιότητες του Δ.Σ. και της Γ.Σ., ισολογισμό, διάθεση κερδών,
λύση, εκκαθάριση.
Το Καταστατικό είναι συμβολαιογραφικό έγγραφο.
- Συγκέντρωση μετοχικού κεφαλαίου, τουλάχιστον 100.000€
- Έγκριση του Καταστατικού και άδεια σύστασης από τη διοίκηση.
- Δημοσιότητα, στο Μητρώο Α.Ε. που τηρείται στη Νομαρχία της έδρα της.
- Καταχώρηση αυτής στο τεύχος Α.Ε. και Ε.Π.Ε. (ΤΑΕ) του ΦΕΚ
34
Δημοσίευση, στο τεύχος Α.Ε. και Ε.Π.Ε. (ΤΑΕ) του ΦΕΚ. Από εκεί και μετά η
Ε.Π.Ε. έχει νομική προσωπικότητα.
Εταίροι
Υποχρεώσεις Δικαιώματα
- Καταβολή εισφοράς κατά την κατάρτιση - Διαχείρισης και εκπροσώπησης, εάν δεν
της σύμβασης ή συμπληρωματικής εάν έχουν ορισθεί διαχειριστές.
προβλέπεται από το Καταστατικό.
- Διαχείρισης και εκπροσώπησης, εάν δεν - Στο προϊόν της εκκαθάρισης ανάλογα με
έχουν ορισθεί διαχειριστές. εταιρικά μερίδια.
- Ελέγχου σε βιβλία, έγγραφα κλπ και
παροχής πληροφοριών.
- Συμμετοχής στα κέρδη ανάλογα με τα
εταιρικά μερίδια.
- Ψήφου
35
Η Ε.Π.Ε. αποτελεί τον ιδανικό τύπο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Παρέχει
σημαντικά πλεονεκτήματα όπως:
- Η μη ευθύνη των εταίρων για εταιρικά χρέη
- Η μη ύπαρξη κρατικής εποπτείας
- Οι εισφορές των εταίρων για την καταβολή κεφαλαίου δεν είναι μεγάλες και
υπάρχει ελαστικότητα ρύθμισης των σχέσεων προς τα έξω.
Σωματείο, είναι ένωση Επιτροπή εράνων, για τη Ίδρυμα, περιουσία που Αστική εταιρία, είναι
τουλάχιστον 20 ατόμων (και σύστασή της χρειάζονται ορίσθηκε να εξυπηρετεί σύμβαση μεταξύ 2 ή
πάνω). Έχει μη κερδοσκοπικό τουλάχιστον 5 άτομα., ορισμένο σκοπό. περισσοτέρων ατόμων με
σκοπό. μαζεύει χρήματα για κοινό οικονομικό σκοπό
δημόσιο ή κοινωφελή Δεν είναι νομικό πρόσωπο.
σκοπό.
Για τη σύσταση χρειάζεται: ιδρυτική πράξη Αν επιδιώκει οικονομικό
1. έγγραφη συστατική πράξη που εκφράζει τη θέληση (συμβολαιογραφικό σκοπό και θέλει να
των φυσικών προσώπων και την υπογράφουν. έγγραφο ή διαθήκη) αποκτήσει Νομική
όπου καθορίζεται ο Προσωπικότητα, τότε θα
σκοπός στον οποίο πρέπει να κάνει τα
αφιερώνεται η ακόλουθα:
περιουσία. α) Περίληψη εταιρικής
2. Καταστατικό, εγγράφως. Οργανισμός, εγγράφως. σύμβασης σε ειδικό βιβλίο
Περιέχει επωνυμία, έδρα κλπ. Περιέχει επωνυμία, έδρα, σκοπό, έργο κλπ. στον Γραμματέα
3. Αίτηση στο Μονομελές Προεδρικό Διάταγμα. Προεδρικό Διάταγμα. του Πρωτοδικείου της
Πρωτοδικείο της έδρας. Εισηγείται ο Υπουργός Εισηγείται ο Υπουργός έδρας.
Υγείας και Πρόνοιας. Οικονομικών και το β) Τοιχοκόλληση αυτής σε
αρμόδιο Υπουργείο δημόσιο χώρο του
(π.χ. ΥΠΕΠΘ). Πρωτοδικείου. Τότε αποκτά
τη Νομική
4. Δικαστική απόφαση, αφού Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και Προσωπικότητα.
εξακριβωθεί ότι ο σκοπός δεν τότε αποκτά τη Νομική Προσωπικότητα.
είναι παράνομος ή ανήθικος, από
το Μονομελές Πρωτοδικείο της
έδρας. Περίληψη του
Καταστατικού δημοσιεύεται στον
τύπο.
5. Εγγραφή στο βιβλίο των
Σωματείων. Τότε αποκτά τη
Νομική Προσωπικότητα.
Όργανα: Διάλυση: Διάλυση:
1. Διοίκηση = Δ.Σ. = 1. Αυτοδικαίως λόγω 1. Αυτοδικαίως όπως
Εκτελεστικό όργανο περάτωσης έργου ορίζει η Ιδρυτική
2. Συνέλευση των μελών (έχει την 2. Με Προεδρικό Πράξη ή ο Οργανισμός.
εποπτεία και τον έλεγχο των Διάταγμα όπως ορίζει ο 2. Με Προεδρικό
οργάνων της διοίκησης) = νόμος, π.χ. παράνομος ή Διάταγμα όπως ορίζει ο
ανώτατο όργανο ανήθικος σκοπός. νόμος, π.χ. εκπλήρωση
3. Εξελεγκτική επιτροπή, σκοπού, παράνομη
36
Πειθαρχικό Συμβούλιο κλπ (αν λειτουργία
προβλέπεται από το
Καταστατικό).
Διάλυση:
1. Αυτοδικαίως όταν:
- Προβλέπεται από το
Καταστατικό
- Είναι λιγότερα από 10 μέλη
2. Απόφαση Συνέλευσης των
μελών
3. Τελεσίδικη απόφαση του
Μονομελούς Πρωτοδικείου της
έδρας
Η περιουσία του δεν διανέμεται
ποτέ στα μέλη. Διατίθεται όπως
ορίζει το Καταστατικό.
Ακολουθεί η Εκκαθάριση
Διακρίνεται:
- Συλλογικό4 (π.χ. ΝΠΔΔ), δείχνει γεωγραφική θέση, δεν μεταβιβάζεται, δεν
κατάσχεται.
- Ατομικό
- Κοινοτικό, κτάται και μεταβιβάζεται στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Ποιότητας, είναι εγγύηση ποιότητας του προϊόντος. Αυτό συνεπάγεται την
προστασία του καταναλωτή από την παραπλάνηση.
- Φήμης, προστατεύει τη διαφημιστική λειτουργία. Το έχει καθιερώσει στις
συναλλαγές η θετική εικόνα του κοινού και η χρήση του προσπορίζει όφελος για
την επιχείρηση.
4
Βλ Επιτρέπεται η κατάθεση γεωγραφικής προέλευσης ως συλλογικού σήματος.
38
17. Ευρεσιτεχνία: Κτήση, Απώλεια, Είδη, Δικαστική προστασία αυτής
Σύμφωνα με το νόμο χορηγείται «Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας» σε νέες εφευρέσεις, δεκτικές
βιομηχανικής εφαρμογής, έχουν εφευρετική δραστηριότητα και δεν αντίκειται στο νόμο
και τα χρηστά ήθη.
- Το δικαίωμα εκμετάλλευσης είναι απόλυτο και χρονικά περιορισμένο.
Μεταβιβάζεται ολόκληρο ή και χωριστά (περιουσιακές, ηθικές εξουσίες).
- Το δίπλωμα περιέχει ηθική αναγνώριση αλλά και ηθικό χαρακτήρα
Κτήση:
α) Με την υλοποίησή του
β) Την αξίωση απονομής διπλώματος
γ) Δικαίωμα ευρεσιτεχνίας από τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας
Απώλεια:
α) Με την ακύρωση του διπλώματος
β) Λήξη της διάρκειας του
γ) Έκπτωσης του δικαιούχου
Είδη:
- Προϊόντος
- Μεθόδου
- Τροποποίηση ή πρόσθετο
- Που αφορά την Εθνική Άμυνα
- Κοινή συλλογική εφεύρεση
- Εφεύρεση εργαζομένου
Δικαστική προστασία:
α) Ποινικά
β) Δυνατότητα αγωγής για:
- Άρση της προσβολής
- Παράλειψη αυτής
- Αποζημίωσης
- Ασφαλιστικά μέτρα
- Αναγνωριστική αγωγή
Αθέμιτος ανταγωνισμός:
α) Πράξη με σκοπό τον ανταγωνισμό, π.χ. επιρροή μιας απόφασης
β) Πράξη αντίθετη στα χρηστά ήθη, π.χ. πλήρη απομίμηση
γ) Παράλειψη πράξης
39
για να χαρακτηρισθεί έτσι ο δικαστής λαμβάνει υπ’ όψιν το Σύνταγμα, τους νόμους, τα
έθιμα, τη νομολογία κλπ.
Δικαστική προστασία:
Αξίωση προς παράλειψη
Αξίωση αποζημίωσης
Αξίωση προς ανάκληση (για άρθρα)
Εφαρμογής των άρθρων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού
Παράνομος ανταγωνισμός:
1. Πράξεις κατά όλων των ανταγωνιστών:
- Παραπλανητική και ανακριβής διαφήμιση, είναι το πιο αποδοτικό και το πιο
επικίνδυνο από τα μέσα ανταγωνισμού.
Απαγορεύεται η συγκριτική διαφήμιση για προσωπικές ιδιότητες του
επιχειρηματία. Εμφανίζεται ως δημόσια ανακοίνωση, είναι ανακριβής, δημιουργεί
εντύπωση ιδιαίτερα ευνοϊκής προσφοράς και προορίζεται για ευρύ κύκλο
προσώπων.
2. Πράξεις κατά συγκεκριμένου ανταγωνιστή:
- Δυσφήμιση, η δυνατότητα των ειδήσεων να βλάψουν την επιχείρηση, π.χ. με
διάδοση
- Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων, απαγορεύεται η χρησιμοποίηση τους ακόμη
και αν είναι ιδιαίτερη διακόσμηση.
- Σφετερισμός εμπορικών και βιομηχανικών απορρήτων, προστασία από βιομηχανική
και εμπορική «κατασκοπεία».
40
μεταχείρισης, ή την αιφνίδια και αδικαιολόγητη διακοπή μακροχρόνιων εμπορικών
σχέσεων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΤΟΜΟΣ Δ’ 5
5
Ο 4ος τόμος του ΕΑΠ χρειάζεται κυρίως μια ανάγνωση όλων των κεφαλαίων του και ανάπτυξη θέματος, που
θα ζητηθεί στις εξετάσεις, παρά αποστήθιση των όσων γράφονται εκτός και αν είναι ορισμοί.
Προσοχή: Εδώ αναφέρονται μόνο τα κύρια σημεία, κατά την κρίση μου, και δεν θα πρέπει να μείνετε σε
αυτά!
41
Η εκπαίδευση επηρεάζει το άτομο:
α) Η τεχνολογική πρόοδος που επιφέρει ανακατατάξεις
β) Η σχέση αγοράς εργασίας (προσφορά και ζήτηση) και εκπαίδευσης
γ) Ο επαγγελματικός προσανατολισμός
δ) Τ.Ε.Ι., Κέντρα μαθητείας κλπ.
42
Σήμερα έχουν αμυντικό χαρακτήρα καθοδήγηση.
για διατήρηση των κεκτημένων
δικαιωμάτων.
- Η επίλυση γίνονταν με κρατική Η αναβάθμιση ή όχι των ρόλων
παρέμβαση, τώρα αποτελεί την εξαρτάται από την προσαρμογή
ύστατη επιλογή. στον ανταγωνισμό της διεθνούς
- Οι εργασιακές σχέσεις βρίσκονται αγοράς.
σε πορεία αναδιοργάνωσης και
αναπροσαρμογής.
43
1η τακτική: Συμφιλίωση, προσπάθεια για προσέγγιση απόψεων με σκοπό τον
τερματισμό της διένεξης όσο το δυνατόν πιο σύντομα.
2η τακτική: Μεσολάβηση, επιλέγεται μεσολαβητής από ειδικό κατάλογο. Σε περίπτωση
ασυμφωνίας αυτός ορίζεται με κλήρο.
3η τακτική: Προσφυγή στη διαιτησία, μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε στάδιο των
διαπραγματεύσεων. Ο διαιτητής ακολουθεί την ίδια διαδικασία με τον μεσολαβητή.
4η τακτική: Των απεργιών.
Β’ βάθμιες:
- Ομοσπονδίες
- Τα εργατικά κέντρα (Ε.Κ.)
Γ’ βάθμιες:
- Ενώσεις ομοσπονδιών
- Ενώσεις εργατικών κέντρων
Γ.Σ.Ε.Ε.
Σωματεία
44
- Εκπροσωπούν και προστατεύουν τα συμφέροντα των μελών τους ως συνομιλητές
της κυβέρνησης,
- Διεξάγουν συλλογικές διαπραγματεύσεις,
- Συμμετέχουν σε όργανα επίλυσης εργατικών διαφορών με αποφασιστικές ή
συμβουλευτικές αρμοδιότητες σε εργασιακά θέματα.
10. Παράγοντες που παρεμβαίνουν, που επηρεάζουν την εργασία σήμερα, που επηρεάζουν
την παραγωγικότητα
45
Πλήρης ανταγωνισμός Μονοπώλιο
- Τιμή διαμορφωμένη από την αγορά - Τιμή καθορισμένη από το μονοπώλιο
- Μειωμένη παραγωγή - Μαζική παραγωγή
- Έλλειψη κρατικού ελέγχου - Κρατικός έλεγχος
12. Ορισμός της Βιομηχανικής στρατηγικής, Στόχοι της αγοράς εργασίας και των
εργασιακών σχέσεων – που στηρίζονται, Νέο Μοντέλο Εργασίας
Στόχοι της αγοράς εργασίας και των εργασιακών σχέσεων είναι η ευελιξία. Στηρίζονται
κυρίως:
α) Στο άμεσο μισθολογικό κόστος, η μείωση των άμεσων αποδοχών αποτελεί την κύρια
πρακτική.
- Άρση της έννοιας των κατώτατων αμοιβών και διαμόρφωση ανάλογα με την
κατηγορία του εργαζόμενου (π.χ. άπειρος, εξειδικευμένος).
- Υπολογισμός σε σχέση με την παραγωγικότητα
- Προσπάθεια για:
- Απεξάρτηση από το στοιχείο της αρχαιότητας
- Σύνδεση της αμοιβής με τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης
- Εξατομίκευση των αποδοχών.
β) Αποδυνάμωση των πολιτικών προστασίας της απασχόλησης, προσαρμογής του μεγέθους
της στις ανάγκες των επιχειρήσεων και:
- Κατάργηση αδειών,
- Περιορισμού του ύψους των απολύσεων και των αποζημιώσεων
- Άρση της «στενότητας» των ερμηνειών των δικαστηρίων για τις εργατικές
διαφορές
- Προώθηση πρόσκαιρης απασχόλησης (σύμβαση ορισμένου χρόνου).
- Προώθηση του θεσμού της μερικής απασχόλησης
- Μορφές απασχόλησης που δεν εντάσσονται στην εργατική νομοθεσία
- Μορφές απασχόλησης όπως «δανεισμός», πώληση υπηρεσιών τμήματος κλπ.
46
- Περιορισμός του περιεχομένου του πλαισίου προστασίας και διευκολύνσεων (π.χ.
άδειες).
- Περιορισμός της κρατικής παρέμβασης.
Γενικά το Νέο Μοντέλο Εργασίας, είναι η μορφή απασχόλησης που χαρακτηρίζεται από:
- Εξατομίκευση της θέσης εργασίας
- Εξατομίκευση της σύμβασης εργασίας
- Σημαντική κινητικότητα
- Ταχεία μεταβολή ειδικεύσεων.
Γενικά:
- Η προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων στις νέες συνθήκες παραγωγής και
ανταγωνισμού επιχειρείται με τη συνεργασία των συνδικαλιστικών φορέων.
- Οι σύγχρονες επικοινωνιακές στρατηγικές υιοθετούν ως τακτική το να συμμετέχουν
οι εργαζόμενοι στις διαπραγματεύσεις για το χρόνο εργασίας, τις αμοιβές και τις
συνθήκες εργασίας.
Από τον πρώτο τόμο του ΕΑΠ «Εισαγωγή στο Δίκαιο» είναι εντός ύλης μόνο τα τρία
πρώτα κεφάλαια (σελ. 11-59). Επίσης είναι εντός ύλης οι ακόλουθες σελίδες από το βιβλίο
της Πηνελόπης Χρ. Αγαλλοπούλου «Βασικές Έννοιες Αστικού Δικαίου»: σελ.1- 159 και
336-364
Από τον δεύτερο τόμο του ΕΑΠ «Διοικητικό Δίκαιο» είναι εντός ύλης:
α. Η ενότητα 1.2 από το 1ο Κεφάλαιο (σελ. 26-33)
β. Όλο το Κεφάλαιο 2 (σελ. 55-126)
47
εκτός από την υποενότητα «Ο έλεγχος του Διοικητικού Δικαστή» (σελίδες 98-108)
γ. Όλο το Κεφάλαιο 3 (σελ. 129 – 157)
Από τον τρίτο τόμο του ΕΑΠ «Εμπορικό Δίκαιο» είναι εντός ύλης
α. Όλο το Κεφάλαιο 1 (σελ. 19-40)
β. Όλο το Κεφάλαιο 2 (σελ. 43-71)
γ. Όλο το Κεφάλαιο 3 (σελ. 73-96)
δ. Όλο το Κεφάλαιο 4 (σελ. 99-123)
ε. Όλο το Κεφάλαιο 5 (σελ. 125-146)
Από τον τέταρτο τόμο του ΕΑΠ «Εργασιακές Σχέσεις» είναι εντός ύλης:
α. Όλο το Κεφάλαιο 2 (σελ. 43-70)
β. Όλο το Κεφάλαιο 3 (σελ. 71-99)
γ. Όλο το Κεφάλαιο 4 (σελ. 101-134)
δ. Όλο το Κεφάλαιο 6 (σελ. 163-192)
ΘΕΜΑ 1
Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη στην οποία θα δίνεται ο ορισμός της έννοιας
της διάκρισης των λειτουργιών, προσδιορίζοντας ότι η έννοια αυτή δεν αποκλείει τη
διασταύρωση αλλά την σύγχυση (ταύτιση των λειτουργιών) και ότι με αυτό το περιεχόμενο
η διάκριση των λειτουργιών αποτελεί συστατικό στοιχείο της έννοιας του Κράτους
Δικαίου.
Οι φοιτητές θα πρέπει να αναφέρουν τις διακριτές λειτουργίες-εξουσίες που
αποτελούν την κρατική εξουσία, να προσδιορίσουν τα όργανα που ασκούν την κάθε μία
από αυτές και την αρμοδιότητά τους.
Επίσης θα πρέπει να αναφέρουν τους βασικούς τύπους κυβέρνησης που είναι
απόρροια της διάκρισης των λειτουργιών -εξουσιών και συγκεκριμένα: το
48
σύστημα της κυβερνώσας βουλής, το προεδρικό σύστημα και το κοινοβουλευτικό
σύστημα.
ΘΕΜΑ 2
Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που θα περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία :
οι νόμιμες διοικητικές πράξεις δεν ανακαλούνται παρά μόνο κατ’ εξαίρεση και υπό τις εξής
προϋποθέσεις : για λόγους δημοσίου συμφέροντος, μη συμμόρφωση του διοικουμένου
στους όρους έκδοσης της διοικητικής πράξης, εάν δεν έχουν προκύψει δικαιώματα του
διοικουμένου.
οι παράνομες διοικητικές πράξεις ανακαλούνται ελεύθερα υπό την προϋπόθεση ότι η
ανάκληση θα λάβει χώρα μέσα σε εύλογο χρόνο από την έκδοση της πράξης (η πενταετία
θεωρείται εύλογος χρόνος).
αρμόδιο όργανο ανάκλησης είναι το όργανο που εξέδωσε την πράξη.
έννομη συνέπεια της ανάκλησης είναι η αναδρομική κατάργηση της πράξης, εφόσον
πρόκειται για παράνομη, και η κατάργησή της για το μέλλον εφόσον πρόκειται για νόμιμη.
ΘΕΜΑ 3
Στο θέμα αυτό η απάντηση θα πρέπει να επικεντρωθεί σε μια συγκριτική ανάλυση των
χαρακτηριστικών εκείνων που διαφοροποιούν την ΟΕ από την ΑΕ και την ΑΕ από την
ΕΠΕ. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να καταδειχθούν τα στοιχεία εκείνα από τα οποία
προκύπτουν ομοιότητες της ΕΠΕ με την ΟΕ. Ειδικότερα, όσον αφορά τις διαφορές μεταξύ
της ΟΕ και της ΑΕ αυτές θα πρέπει να επικεντρώνονται κυρίαρχα :
Στον τύπο και το μέγεθος των επιχειρήσεων
Στη δημιουργία και σύνθεση του εταιρικού κεφαλαίου
Στη σύσταση, την επωνυμία και τη διαχείριση της εταιρίας
Στην ευθύνη των εταίρων και το σύνδεσμο μεταξύ τους
Αναφορικά τώρα με τις διαφορές μεταξύ ΑΕ και ΕΠΕ αυτές θα πρέπει να επικεντρώνονται:
Στη σύσταση της εταιρίας
Στη δημιουργία, σύνθεση και ύψος του εταιρικού κεφαλαίου
Στα όργανα της εταιρίας και στον σχηματισμό της εταιρικής βούλησης
Τέλος οι ομοιότητες ΕΠΕ και ΟΕ αφορούν τα προσωπικά στοιχεία που συνυπάρχουν με τα
κεφαλαιουχικά στοιχεία σ' αυτό τον τύπο εταιρίας και έχουν σχέση με
Τη διαδικασία σύστασης
Την επωνυμία
Τη διαχείριση
Το σχηματισμό της εταιρικής βούλησης
Τη σύνθεση του κεφαλαίου της εταιρίας
ΘΕΜΑ 4
Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:
ορισμός των πολιτικών ευελιξίας και της εμφάνισής τους στην Ευρωπαϊκή περιφέρεια
σύνδεση της ανάπτυξής τους με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων
ανάδειξη πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων
ανάπτυξη δύο τουλάχιστον από τις έξι ακόλουθες πολιτικές: ευελιξία του άμεσου
μισθολογικού κόστους, ευελιξία απασχόλησης, τηλεργασία, ευελιξία χρόνου εργασίας,
περιορισμός κοινωνικών και φορολογικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων, ευέλικτες
μορφές εκμάθησης
περιγραφή πρακτικών που αντιστοιχούν στις δύο σχετικές πολιτικές.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
50
Πρέπει να γίνει διάκριση των δυο περιπτώσεων, αντιπροσώπευσης και πληρεξουσιότητας,
να αναφερθούν τα είδη της αντιπροσώπευσης, τα είδη της πληρεξουσιότητας καθώς και οι
λόγοι παύσης της πληρεξουσιότητας. Nα δοθούν και παραδείγματα.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ
To σωματείο είναι νομικό πρόσωπο, το οποίο έχει δικαιοπρακτική ικανότητα (άρθρο 70
ΑΚ). Το νομικό πρόσωπο εν προκειμένω το σωματείο ευθύνεται μόνο για τις πράξεις ή
παραλείψεις των οργάνων που το αντιπροσωπεύουν (άρθρο 71 ΑΚ), δηλαδή των μελών
του διοικητικού συμβουλίου. Ο Μ ως απλό μέλος του σωματείου δεν έχει εξουσία
αντιπροσώπευσης του σωματείου και συνεπώς δεν μπορεί να δεσμεύει το σωματείο με τις
πράξεις του ή τις παραλείψεις του. Άρα το σωματείο δεν ευθύνεται για την καταβολή της
αμοιβής του Ε. Ο Μ όμως ευθύνεται ο ίδιος ενδοσυμβατικά για την καταβολή της αμοιβής.
Άρα ο Ε μπορεί να στραφεί κατά του Μ για να εισπράξει την αμοιβή.
Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
1.Η αιτιολογία της διοικητικής πράξης είναι η αναφορά των κρίσιμων διατάξεων και των
σκέψεων της διοίκησης, με βάση τις οποίες εκδίδεται η διοικητική πράξη. Η αιτιολογία
πρέπει να είναι ειδική, επαρκής και να ανταποκρίνεται στα στοιχεία του φακέλου.
2. Η υποχρέωση αιτιολόγησης μπορεί να προβλέπεται είτε από τις σχετικές διατάξεις, είτε
να επιβάλλεται από τη φύση της διοικητικής πράξης. Οι κανονιστικές πράξεις δεν
χρειάζονται αιτιολόγηση εκτός εάν προβλέπεται από την εξουσιοδοτική διάταξη.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ
Ο Υπουργός :
Δεν έχει υποχρέωση έκδοσης κανονιστικής απόφασης διότι η έκδοση κανονιστικών
πράξεων αποτελεί για τη Διοίκηση άσκηση διακριτικής ευχέρειας, εκτός αν ορίζεται
διαφορετικά από την εξουσιοδοτική διάταξη
Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, κατά την οποία η σχετική εξουσιοδοτική διάταξη
προβλέπει συγκεκριμένη προθεσμία για την έκδοση της κανονιστικής απόφασης, δεν έχει
υποχρέωση έκδοσης της πράξης διότι οι προθεσμίες που προβλέπει η νομοθεσία για την
άσκηση αρμοδιοτήτων έχουν ενδεικτικό χαρακτήρα για τη Διοίκηση, εκτός αν ορίζεται
διαφορετικά από την εξουσιοδοτική διάταξη
Δεν έχει υποχρέωση έκδοσης των πράξεων διότι προκειμένου για ατομικές διοικητικές
πράξεις υφίσταται τεκμήριο υπέρ της διακριτικής ευχέρειας της Διοίκησης, όταν οι
εφαρμοστέες διατάξεις σιωπούν σχετικά.
Γ. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
α) Αρχή του αποδοτικού ανταγωνισμού αποτελεί και η ελευθερία των ανταγωνιζόμενων
επιχειρήσεων να καθορίζουν κατ’ αρχήν ελεύθερα τις τιμές των προσφερόμενων
προϊόντων ή υπηρεσιών
Έτσι και η υποτίμηση (δηλ. τιμή διάθεσης προϊόντος ή υπηρεσίας σε χαμηλότερη από
προηγούμενη της ίδιας της επιχείρησης ή αυτή που διαμορφώνεται στην αγορά), ακόμη και
σε τιμή κάτω του κόστους, δεν θεωρείται από μόνη της αθέμιτη.
Αθέμιτη θεωρείται η υποτίμηση, όταν συντρέχουν ειδικά περιστατικά και συγκεκριμένα
όταν γίνεται για να εκτοπίσει από την αγορά άλλους ανταγωνιστές και στη συνέχεια να
προσδιοριστούν ελεύθερα οι τιμές ή όταν τίθεται σε κίνδυνο ολόκληρος ο κλάδος επειδή η
επιχείρηση έχει ισχυρή θέση στην αγορά, ακόμη όταν η υποτίμηση οδηγεί σε παραπλάνηση
των καταναλωτών (προσφορά «κράχτης»)
51
β) Η δωρεάν διανομή προϊόντων ή υπηρεσιών, κατ’ αρχήν δεν θεωρείται αθέμιτη ιδίως
όταν η προσφορά του δεν εξαρτάται από την αγορά του (διαφημιζόμενου) προϊόντος. Υπό
προϋποθέσεις όμως μπορεί να είναι αθέμιτη όταν π.χ. γίνεται για τον εκτοπισμό ή
παρεμπόδιση ενός ανταγωνιστή ή όταν οι συνθήκες της δωρεάν διανομής επιφέρουν
ψυχολογικό εξαναγκασμό του καταναλωτή για αγορά του προϊόντος.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ
Το θέμα αναφέρεται στην εικονικότητα της δικαιοπραξίας. Θα πρέπει να εφαρμόσουν το
άρθρο 138 ΑΚ και να αποφανθούν ότι η πράξη της μεταβίβασης είναι άκυρη. Εν συνεχεία
θα πρέπει να εφαρμόσουν το άρθρο 139 ΑΚ και να αποφανθούν ότι εφόσον ο τρίτος Γ
αγνοούσε την εικονικότητα προστατεύεται και άρα ο Α δεν μπορεί να διεκδικήσει το
ακίνητο από τον Γ.
Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Αναδρομικότητα των διοικητικών πράξεων είναι η αναδρομή των εννόμων αποτελεσμάτων
τους σε χρόνο προγενέστερο της έκδοσής τους.
Οι διοικητικές πράξεις, κατά κανόνα, δεν έχουν αναδρομική ισχύ. Συνέπεια της μη
αναδρομικότητας είναι ότι η ισχύς τους αρχίζει από τη χρονολόγηση και την υπογραφή
53
τους ή από τη δημοσίευσή τους, όπου απαιτείται, και λήγει όταν εκλείψει το αντικείμενό
τους ή ακυρωθούν, ανακληθούν, καταργηθούν ή ο διοικούμενος παραιτηθεί.
Η αναδρομική ισχύς των διοικητικών πράξεων επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις που: α)
ρητά επιτρέπεται από το νόμο, β) η Διοίκηση εκδίδει μια πράξη σε συμμόρφωση προς
ακυρωτική δικαστική απόφαση, γ) ακυρώνεται μια διοικητική πράξη για λόγους τυπικούς
και η Διοίκηση εκδίδει νέα πράξη για λόγους τυπικούς και η Διοίκηση εκδίδει νέα πράξη
ιδίου περιεχομένου και βάσει των ιδίων νομικών και πραγματικών καταστάσεων, δ) έχει
ανακληθεί παράνομη ατομική διοικητική πράξη
ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ
α. Είναι ατομική διοικητική πράξη, διότι αναφέρεται σε συγκεκριμένο ακίνητο και μπορεί
να ονομαστεί για αυτό το λόγο πραγματοπαγής
β. Ναι. Διότι ο αριθμός πρωτοκόλλου δεν αποτελεί αναγκαίο στοιχείο της διοικητικής
πράξης
γ. Όχι, η κατεδάφιση του αυθαιρέτου δεν αποτελεί νομική πράξη, δηλαδή δήλωση
βούλησης με την οποία θεσπίζεται κανόνας δικαίου που συνεπάγεται τη μεταβολή μιας
νομικής κατάστασης, αλλά υλική ενέργειας της Δημόσιας Διοίκησης.
Γ. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
α) Πρόκειται για σύμπραξη απαγορευμένη από το αρ. 1 του ν. 703/1977 που έχει ως
αντικείμενο τον έλεγχο της παραγωγής στην αγορά και επομένως τον (αισθητό) περιορισμό
του ανταγωνισμού. Επομένως η σύμβαση είναι άκυρη
β) Τα πρόσωπα αυτά διοικούν εμπορικές εταιρείες, δηλ. Διενεργούν εμπορικές πράξεις στο
όνομα και για λογαριασμό του νομικού προσώπου της ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ και ΑΕ αντίστοιχα, ως
όργανα των εταιρειών.
Έτσι αφού δεν εμπορεύονται για λογαριασμό τους, δεν αποκτούν από μόνη την εμπορική
τους ιδιότητα.
Ειδικά για τους διαχειριστές ΟΕ ή ΕΕ, πρέπει να παρατηρηθεί ότι αν είναι και ομόρρυθμοι
εταίροι (όπως συμβαίνει κατά κανόνα) θα είναι έμποροι λόγω της ιδιότητάς τους ως
ομορρύθμων (όχι όμως ως διαχειριστών).
ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ
α) Η πράξη του Α είναι αντικειμενικά (πρωτότυπα) εμπορική, γιατί στην έννοια της αγοράς
προς μεταπώληση εμπίπτουν, με διασταλτική ερμηνεία, κάθε συμβατική με επαχθή αιτία
κτήση είτε κυριότητας, είτε χρήσης «προϊόντος γης ή τέχνης», με σκοπό τη μεταπώληση ή
την υπεκμίσθωση της χρήσης του.
β) Στην περίπτωση του παραγωγού Γ, γίνεται μεν αγορά τελάρων για μεταπώληση, αλλά η
πρόθεση μεταπώλησης των τελάρων δεν είναι η κύρια. Η πράξη αυτή είναι παρεπόμενη
μιας άλλης πράξης του παραγωγού, της πώλησης των φρούτων που παράγει, δηλ. πώλησης
πραγμάτων που δεν αγόρασε, άρα κατ’ αρχήν μη εμπορικής. Έτσι, και η αγορά των
τελάρων δεν είναι εμπορική πράξη.
γ) Η σύμβαση διαφήμισης αποτελεί αντικειμενικά (πρωτότυπη) εμπορική πράξη
(επιχείρηση πρακτορείας). Γι αυτό η εκμίσθωση ακινήτου, χωρίς να είναι αντικειμενικά
(πρωτότυπα) εμπορική πράξη, επειδή αποτελεί προπαρασκευαστική (αλλά και
εκτελεστική) πράξη που εξαρτάται από την αντικειμενικά πρωτότυπα εμπορική πράξη της
διαφήμισης, θεωρείται αντικειμενικά παράγωγη εμπορική πράξη. Η εμπορικότητά της
στηρίζεται στην αρχή του παρεπομένου ή παρακολουθήματος. Εξάλλου πρόκειται για
ετερομερώς εμπορική πράξη, αφού για τον ιδιοκτήτη του ακινήτου (εκμισθωτή) η πράξη
είναι αστική.
Εννοείται ότι αν ο μισθωτής είναι έμπορος, η μίσθωση ακινήτου θα ήταν υποκειμενικά
παράγωγα εμπορική.
54
Δ. ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:
-ορισμός της βιομηχανικής στρατηγικής
-κύρια χαρακτηριστικά της βιομηχανικής στρατηγικής στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980
-η έννοια της παραγωγικότητας ως κύριο στοιχείο της βιομηχανικής στρατηγικής
ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ
Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:
-Ορισμός του κοινωνικού διαλόγου
-Ενότητες του κοινωνικού διαλόγου την περίοδο 1997-2000
-Περιεχόμενο του κοινωνικού διαλόγου για τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης
55
γ) Τι ρυθμίζει μια Συλλογική Σύμβαση Εργασίας; 25%
Ερώτηση (β): Ο ιδιοκτήτης μιας επιχείρησης αποδέχεται την πρόταση του σωματείου των
εργαζομένων στην επιχείρησή του και αποφασίζει να δημιουργήσει θεσμούς και
διαδικασίες συμμετοχής των εργαζομένων στη διοίκηση και διαχείριση της επιχείρησης.
Ποια μπορεί να είναι τα πλεονεκτήματα της υιοθέτησης του συμμετοχικού αυτού μοντέλου
οργάνωσης των εργασιακών σχέσεων; 25%
56
β) Η πράξη δανεισμού από τον Β χρημάτων είναι εμπορική πράξη αφού γίνεται από
έμπορο στο πλαίσιο της εμπορικής του δραστηριότητας (υποκειμενικά παράγωγη
εμπορικότητα), (βλ. Τόμος Γ΄ σελ. 28)
Β.
α) Ο αντιπρόσωπος ξένης εταιρίας είναι έμπορος διότι ασκεί κατ’ επάγγελμα
επιχείρηση πρακτορείας ή εμπορικής αντιπροσωπείας (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.27, 29 και 34)
β) Ο ράφτης είναι έμπορος, διότι είτε ασκεί κατ’ επάγγελμα αγορά προς μεταπώληση
(αγοράζει ο ίδιος τα υφάσματα, τα ράβει και τα πωλεί), είτε επιχείρηση χειροτεχνίας
(προμηθεύεται υφάσματα από τους πελάτες του και τα ράβει) (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.29 και 34)
γ) Ο κρεοπώλης είναι έμπορος διότι ασκεί κατ’ επάγγελμα αγορά προς μεταπώληση
(βλ. Τόμος Γ΄ σελ. 27, 28 και 34)
δ) Ο καστανάς δεν είναι έμπορος διότι το αντάλλαγμα για την δραστηριότητα του έχει
χαρακτήρα αμοιβής για την σωματική του καταπόνηση (χειρώνακτας, βιοπαλαιστής,
μικρέμπορος) (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.34)
ε) Ο συμβολαιογράφος δεν είναι έμπορος, διότι ασκεί το συμβολαιογραφικό
επάγγελμα. Υπάρχει μάλιστα ασυμβίβαστο μεταξύ αυτού του επαγγέλματος και της
εμπορικής ιδιότητας. Όμως, αν ο συμβολαιογράφος διενεργεί κατ' επάγγελμα εμπορικές
πράξεις, αποκτά κανονικά την εμπορική ιδιότητα με μοναδικό κίνδυνο να υποστεί
πειθαρχικές συνέπειες από το πειθαρχικό όργανο του συλλόγου του (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.35)
.
Θέμα 4ο Εργασιακές Σχέσεις
Ερώτηση (α)
Βλ. Τόμος Δ΄, σελ. 78 και 79, στις οικείες παραγράφους.
Ερώτηση (β)
Βλ. Τόμος Δ΄, σελ. 169 έως 171 και ιδίως σελ. 170, όπου αναφέρονται τα πλεονεκτήματα
του συστήματος της συμμετοχής και της εργασιακής δημοκρατίας.
Θέμα 1ο
Ερώτηση α: σελ 29-30 Τόμος Α΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ 92-94 Αγαλλοπούλου
Θέμα 2ο
Ερώτηση α: σελ 94-96 Τόμος Β΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ 136-139 Τόμος Β΄ ΕΑΠ
Θέμα 3ο
Ερώτηση α: σελ. 59-61 Τόμος Γ΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ. 115-116 Τόμος Γ΄ ΕΑΠ
Θέμα 4ο
Ερώτηση α: σελ. 112 και σελ. 115 Τόμος Δ΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ. 179-180 Τόμος Δ΄ ΕΑΠ
Θέματα Επαναληπτικών Εξετάσεων 2004-2005
59
Η έννοια του δικαιώματος στην προσωπικότητα και το περιεχόμενο της προστασίας του
25%
Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Ερώτηση
(α) Τι γνωρίζετε για την αστική ευθύνη του Δημοσίου και τις προϋποθέσεις της κατά το
ισχύον δίκαιο; 25%
Ερώτηση
(β) Η αρχή της νομιμότητας στο διοικητικό δίκαιο 25%
Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Ερώτηση
(α) Απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας, απώλεια και συνέπειές της 25%
Ερώτηση
(β) Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των προσωπικών και των κεφαλαιουχικών
εταιρειών; 25%
Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Ερώτηση (α): Έννοια και θέματα του κοινωνικού διαλόγου στις εργασιακές σχέσεις 25%
Ερώτηση (β): Οι εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα 25%
Θέμα 1ο
Ερώτηση α: σελ 51-53 Τόμος Α΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ 56-58 Αγαλλοπούλου
Θέμα 2ο
Ερώτηση α: σελ 109-113 Τόμος Β΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ 29-33 Τόμος Β΄ ΕΑΠ
Θέμα 3ο
Ερώτηση α: σελ. 34-36 Τόμος Γ΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ. 46 Τόμος Γ΄ ΕΑΠ
Θέμα 4ο
Ερώτηση α: σελ. 172-175 Τόμος Δ΄ ΕΑΠ
Ερώτηση β: σελ. 54-57 Τόμος Δ΄ ΕΑΠ
60
Ερώτηση
(α) Πώς διακρίνονται οι ατομικές διοικητικές πράξεις από τις κανονιστικές διοικητικές
πράξεις και ποια είναι η σημασία της διάκρισης αυτής στο Διοικητικό Δίκαιο;
Τόμος Β’, Διοικητικό Δίκαιο, σελ. 64-66 (πάνω, «…ως προς το τεκμήριο νομιμότητας, το
οποίο δεν έχει πλήρη εφαρμογή στις κανονιστικές πράξεις, όπως προαναφέραμε»). 25%
Ή
Ερώτηση
(β) Οδηγός κρατικού αυτοκινήτου καθώς εκτελεί τα καθήκοντα του προσκρούει σε
προπορευόμενο Ι.Χ. αυτοκίνητο, το οποίο είχε ακινητοποιηθεί λόγω της πυκνής κίνησης. Ο
οδηγός του κρατικού αυτοκινήτου δεν μπόρεσε να ανακόψει εγκαίρως την πορεία του, διό-
τι εκείνη τη στιγμή μιλούσε στο κινητό του τηλέφωνο με φιλικό του πρόσωπο και έτσι δεν
αντιλήφθηκε την ακινητοποίηση των προπορευόμενων οχημάτων. Η σύγκρουση προκάλε-
σε υλικές ζημιές στο Ι.Χ. αυτοκίνητο και ελαφρό τραυματισμό του οδηγού του. Συντρέ-
χουν στην περίπτωση αυτή οι προϋποθέσεις αστικής ευθύνης του Δημοσίου;
Τόμος Β’, Διοικητικό Δίκαιο, σελ. 109-113 25%
61
Ερώτηση (α): Η συλλογική εκπροσώπηση των εργαζομένων στην Ελλάδα.
Τόμος Δ’, Εργασιακές Σχέσεις, σελ. 86-89 25%
ή
Ερώτηση (β):
(α) Οι διαφορές ανάμεσα σε εκπαίδευση και κατάρτιση και η διάρθρωση του εκπαιδευ-
τικού συστήματος στην Ελλάδα.
Τόμος Δ’, Εργασιακές Σχέσεις, σελ. 118-119
(β) Η σχέση ανάμεσα στην οικονομική δραστηριότητα και το εκπαιδευτικό σύστημα.
Τόμος Δ’, Εργασιακές Σχέσεις, σελ. 121-123 («…να αποδειχτεί στην εφαρμογή τους) 25%
62