Professional Documents
Culture Documents
dkj.k ek>kh
2
ckGkP;k thoukrhy ifgys gtkj fnol
ekuoke/;s lk/kkj.kr% o;kP;k 20 o"kkZi;Zar 'kkjhfjd ok< gksrs] 20 o"kkZuarj
'kkjhfjd ok< gksr ukgh- tls& maph ok<.kkj ukgh] gkMkph ykach$tkMh ok<.kkj ukgh]
vo;okP;k vkdkjekukr ok< gks.kk ukgh ijarq vkgkj vfrfjDr $ tkLr fnY;kuarj
otukr ek_k ok< gksow 'kdrs Eg.ktsp 20 o"kkZuarj gks.kkjh otuok< Eg.kts 'kkjhfjd
ok< ulwu iQDr pchZph ok< vlrs- 20 o"kkZiwohZ th ok< vlrs rh lq/nk izR;sd o"khZ
lkj[;k izek.kkr ulrs- vki.kkl ekfgrhp vkgs dh] fd'kksjo;hu eqyk&eqyhar vR;ar
tyn xrhus 'kkjhfjd ok< gksrs] maphr ok< gksrs] Nkrh jQankors] gkMs ykac$tkM gksrkr
gs lk/kkj.kr% 11 o"kZ rs 19 o"kZ o;ksxVkr gksrs- ;kykp vki.k Growth Sport (tyn
xrhus 'kkjhfjd ok<hpk dkyko/kh) vls Eg.krks-
fd'kksjo;krhy 'kkjhfjd ok<hP;k xrhis{kk
lq/nk tkLr xrhus 'kkjhfjd ok< gh ckGkP;k
ifgY;k 1000 fnolkr gksr vlrs- ckGkP;k
thOkukrhy ifgys 1000 fnOkl ckGkP;k
Okk<hlkBh o fOkdklklkBh vR;ar egRokps
vlrkr- gs 1000 fnOkl Eg.kts L_kh xjksnj
jkfgY;kiklqu ckG 02 Ok"kkZps iq.kZ gksbZi;Zarpk
dkG gks;- xjksnji.kkrhy 270 fnOkl] ifgY;k
Ok"kkZaps 365 fnOkl Ok nql&;k Ok"kkZaps 365
fnOkl vls ,dq.k 1000 fnOkl vkgsr- ;k
dkyko/khyk & 9 efgUks rs 24 efgus vls gh
lacks/kys tkrs- ekrspk Lor%pk vkgkj Ok
ckydkps ;ksX; fjrhus Lruiku iks"k.k ;kOkjpa
ckydkph Okk< Ok fOkdkl vOkyacqu vkgs- ;k
dkGkdMs nqyZ{k >kkY;kl ;kps fOkijhr ifj.kke
ckydkP;k Okk< Ok fOkdklkOkj gksrkr- ckG
dqiks"k.kkr tkrs vkf.k ;kps nq"ifj.kke ckGkl
iq<s vk;q";Hkj HkksxkOks ykxrkr- ifgY;k 1000
fnolkizek.ksp xjksnji.kkiwohZpk dkyko/khlq/nk
vR;ar egRokpk vlrks-
rDrk dz-1- ckGkP;k thoukrhy ifgys gtkj fnol &
thou pdz fnol
ckGkph oTku Ykkach ok< esanqPkh ok< MksD:kkpk ?ksj
ok< o fodkl
xjksnji.kkrhy 270 3 fd-xz-is{kk 50 lsa-eh- 50 VDds 34-5 lsa-eh-
dkG tkLr
Ikfgys o"kZ 365 6 fd-xz- 24 lsa-eh- 25 VDds 12 lsa-eh-
nqljs o"kZ 365 3 fd-xz- 12 las-eh- 2 lsa-eh-
,dq.k 1000 12 fd-xz- 86 lsa-eh- 75 VDds 48-5 lsa-eh-
3
tUer%
tUer% 22 o"kZ
o"kZ o"kZ
55 o"kZ ikSIkz<kS<
esesananwpwphh ok<
ok< 'kkjhfjd
'kkjhfjd ok<
ok<
Ikq<s frljs o"kZ rs lgkO;k o"kkZi;Zar ckGkph ok< o fodklkpk osx ifgY;k nksu o"kkZis{kk
deh vlrks gs [kkyhy rD;kojQu fnlwu ;srs-Eg.kwu ckGkP;k thoukrhy ifgY;k gtkj
fnolkoj y{k ns.ks xjtsps vkgs-
rDrk dz-2- frljs o"kZ rs lgkO;k o"kkZi;Zar ckGkph ok< o fodkl &
thoupdz fnol ckGkph oTku Ykkach ok< esanqPkh ok< o MksD:kkpk
ok< fodkl ?ksj
frLkjs o"kZ 365 2 fda-xz 8 lsa-eh- 1-2
pkSFks o"kZ 365 2 fda-xz 7 lsa-eh- 0-7
Ikpos o"kZ 365 2 fda-xz 7 lsa-eh- 90 VDds 0-5
Lkgkos o"kZ 365 2 fda-xz 6 lsa-eh- 0-5
ckGkP;k thoukrhy ifgY;k gtkj fnolkps egRo &
ckG xHkkZ'k;kr vlrkauk 3000 iVhus ckGkP;k otukr ok< gksrs rlsp 500
iVhus ykach ok<rs- izkS< o;krhy esanwP;k 50% esanwph ok< xHkkZ'k;krpa gksrs- gh ok<hph
xrh ckG tUekuarj 2 o"kkZi;Zar lq/nk dkgh izek.kkr pkyw jkgrs ijarq 2 o"kkZuarj ek_k
ok<hph xrh eankors-
4
xjksnji.kkr ekrsP;k 'kjhjkr dkgh cny gksrkr- 'kjhjkr pchZ ok<rs] jDr
ok<rs otukr lq/nk ok< gksrs- gh ekrsP;k otukrhy gks.kkjh ok<] rlsp xHkkZ'k;kr
ok<.kk&:kk ckGklkBh ekrsus iwohZis{kk (xjksni.kkiwohZPkk dkyko/kh) tkLrhpk vkf.k larqfyr
vkgkj ?ks.ks vko';d vkgs- tj ekrsus xjksnji.kkr vkgkjkr ok< ukgh dsyh rj
vis{ksizek.ks ekrsP;k otukr ok< gks.kkj ukgh vkf.k i;kZ;kus xHkkZ'k;krhy ckGkP;k
lq/nk otukr ok< gks.kkj ukgh- tUeukjs ckG deh otukps jkgw 'kdrs- ;kpkp vFkZ
tynxrhus ok<hph $ fodklkph {kerk vlqu lq/nk ekrsus iqjslk vkgkj $ larqyhr
vkgkj u ?ksrY;kl vis{ksizek.ks {kersizek.ks ckGkph ok< gks.kkj ukgh- ;kpizek.ks
ckGtUekuarj lq/nk ckGkP;k {kersizek.ks tynxkrhus ok<hlkBh ekrsus iqjslk$larqyhr
vkgkj ?ks.ks vko';d vkgs- vkf.k ckGkyk 6 efgU;kuarj iqjslk larqyhr iqjd vkgkj
lqjQ djkok- vU;Fkk ckGkph {kersizek.ks ok< gks.kkj ukgh- vis{ksizek.ks ok< u >kkY;kus
vis{ksizek.ks maph ok<.kkj ukgh] esanwph ok< vis{ksizek.ks gks.kkj ukgh R;keqGs ckG cqVds
jkgq 'kdsy] 'kkys; izxrh lek/kkudkjd jkg.kkj ukgh] maphe/;s vkf.k esanwP;k ok<he/;s
>kkysyh ?kV] ckGkyk vkgkj lq/kkjY;kuarj otu tjh ok<ys rjh ?kV HkjQu fu?kr ukgh
;kykpa vki.k vifjorZuh; cny vls Eg.krks-
vUukaph lkr xVkr fOkHkkx.kh dj.;kr vkyh vkgs- ;ksX; Okk< fOkdkl gks.;klkBh
7 vUuxVkiSadh dehr deh 4 vUu xVkpk vkgkj vlkOkk T;kr 'kDrhOk/kZad] 'kjhjOk/kZad
vkf.k laj{k.kkRed vUu xVkrhy vUukpk lekOks'k ;ksX; izek.kkr vlsy-
vUUk xV iQksVks
vUu xV dzz- 1 vUu xV dzz - 2
5
vUu xV dzz- 3 vUu xV dzz - 4
6
fOk'ks"kr% xjksnji.kkP;k 'ksOkVP;k frekghr
ekrsus jk_khP;k 8 rkl >kksi$fOkJkarh
f'kOkk; jkst nqikjh 02 rkl MkO;k dq'khOkj
fOkJkarh ?;kOkh ;keqGs CkkGkl ukGsOnkjs
jDr iqjOkBk pkaxyk gksmQ 'kdrks- R;keqGs
CkkG lqn=< gksmQ 'kdrs vkf.k 'ksOkVP;k rhu
efgU;kr vrh Jekph dkes$tMdkes
dsY;kus xjksnji.kkpk dkyko/khiw.kZ
gks.;kiwohZpa izlqfr gksrs vkf.k deh Oktukps
ckG TkUers- ;klkBh ekrsyk dqVqackrqu
?kj cka/krkauk loZ cka/kdke lkfgR;s pkaxY;k
vk/kkj feG.ks xjtsps vkgs- R;kpizek.ks
izfrps vkf.k ;ksX; izek.kkr okijrks- rlsp
dkedkth ekrk vlY;kl lektkrqugh
pkaxyk dkWUV!DVjekiQZr cka/krks gkpa fopkj
vk/kkj feG.ks xjtsps vkgs-
vki.k vkiY;k ckGklkBh djrks dk?
vfHkeU;q xjksnji.kkP;k dkGkrp pdzO;qOkgkr dls tkOks gs f'kdyk gksrk-
;kpk egkHkkjrke/;s mYys[k vkgs- xjksnj ekrsus usgeh izlUu o glreq[k jgkOks-
?kjkrhy OkkrkOkj.k vkuane;h BsOkkos- ;kps pkaxys ifj.kke xHkkZ'k;krhy ckGkOkj gksrkr-
CkkGkP;k cq/nhpk fOkdkl gks.;kl enr gksrs-
9
Li"Vhdj.k %&
¢ tUekiklqu lgk efgus iq.kZ gksbZi;Zar ckG iq.kZ vkbZP;k nq/kkOkj Okk<rs-
¢ lgk rs umQ efgU;ki;Zar ckGkP;k vkgkjk'kh 70 VDds xjt vkbZP;k nq/kkrqu Hkkxrs o
30 VDds xjt iqjd vkgkjkrqu Hkkxrs-
¢ 9 rs 12 efgus ckGkP;k vkgkjkph 50 VDds xjt vkbZP;k nq/kkrqu Hkkxrs Ok 50
VDds xjt iqjd vkgjkrqu Hkkxrs-
¢ 12 rs 24 efgusi;ZarP;k ckGkP;k vkgkjkph xjt 30 VDds vkbZP;k nq/kkrqu Hkkxrs
o 70 VDds iqjd vkgkjkrqu Hkkxrs-
nql&;k o"kkZarhy Lruikukps egRo %&
¢ vkbZP;k nq/kkrqu 35 rs 40 VDds m"ekad ckGkyk feGrkr-
¢ vkbZP;k nq/kke/;s fLuX/kka'kkps izek.k iqjd vkgkjkis{kk tkLr vlY;keqGs fLux/kka'k o
mQtkZ ;klkBh Lruiku egROkkps vkgs- vkbZP;k nq/kkrhy fLuX/kka'kkeqGs v thoulRo
'kks"k.kklkBh enr gksrs-
¢ vktkji.kkr ckG vkgkjkis{kk vkbZps nq/k tkLr izek.kkr ?ksrs R;keqGs nzo iznkFkZ]
m"ekad o iks"kd rROks ckGkyk lgt feGq 'kdrkr-
Ikqjd vkgkjke/;s dk;&dk; vlkos %&
Ikqjd vkgkjke/;s vUukps ,dq.k 07 ?kVd vkgsr- R;kiSadh fdeku 04 ?kVd
ckGkP;k vkgkjkr vlkos-
11
& Lruiku dkS'kY;s &
ckGkyk ;ksX; fjrhus Lruiku ns.;klkBh vkbZus dk; djkos ?
ckGkyk ;ksX; Lruiku dj.;klkBh ekrsus [kkyhy 12 dkS'kY;s Okkijkoh-
Lrukojhy ckGkph ;ksX; idM &
¢ tkLrhr tkLr dkGk Hkkx ckGkP;k rksaMkr xsyk vkgs- ([kkypk dkG Hkkx tkLr)
¢ ckGkus eksBk vk dsysyk vkgs-
¢ [kkypk vksB ckgsj eqMiysyk vkgs-
¢ ckGkph guqoVh Lrukyk fpdVysyh vkgs-
13
14
15
Lruiku ckcr ekrsyk ;s.kkjs ugsehps iz'u R;k iz'ukps fujkdj.k
Ekk>ka ckG lkj[ka jMr;a] eyk okVr] Ekk>ka nq/k R;kyk iqjr ukgh !
ckG jMar] Eg.kts vkbZps nq/k R;kyk iqjr ukgh] vlk pqdhpk let ?kjk?kjkr
iljysyk vkgs- ckGkps jM.;kps dkj.k nqljs vlq 'kdrs mnk- ckGkus lq dsyh] ckGkyk
fdMk $ eqaxh pkoyh ] ckGkyk diMs ?kV= >kkys] djnksjk dejsyk ?kV= clysyk vlrks
Eg.kwu ckG jMr vlrs- R;kpk jM.;kpk o vkbZps nq/k iqj.;kpk dkgh lac/k ulrks-
;klkBh vkbZus [kkyhy 2 fud"kkoj y{k |kos-
ckGkps otu njegk dehrdeh 500 xzWe ok<r vkgs o ckG 24 rklkr 6 rs 7
osGk y?koh djhr vlsy rj ckGkyk vkbZps nq/k iqjsls vkgs- vkbZus dkGth dj.;kph
xjt ukgh (gk fu;e ifgys 6 efgU;ki;Zar ykxw vkgs-)
eh ckGkyk Lruiku nsrs ijarq R;kps oTku ok<r ukgh ?
dkgh Hkkxkr vlk let vkgs dh ekrsP;k mtO;k Lrukrhy nq/kkr vUu vlrs o
MkO;k Lrukarhy nq/kkr ik.kh vlrs R;keqGs ekrk ckGkyk nksUgh Lrukayk FkksMk& FkksMk osG
iktrs- gs dj.;kekxs ckGkyk vUu i.k feGkos o ik.kh i.k feGkos gk ekrspk gsrw
vlrks- nqljs dkj.k vls vkgs dh] ekrsyk okVrs dh eh tj ,dk Lrukayk iktys rj
nqljs nq/kkus Hkjysys jkghy- nqljs Lru nq/kkus Hkjysys jkgw u;s Eg.kwu ekrk ckGkyk
nksUgh Lrukyk FkksMs&FkksMs iktrs- frljs dkj.k vls vkgs dh ,[kknh dkedkth ekrk
dkekoj tkrkauk ?kkbZ?kkbZus nksUgh Lrukyk ckGkyk FkksMs&FkksMs iktrs o dkekyk tkrs-
R;keqGs ckGkps otu ok<r ukgh ijarq y?kohps izek.k 24 rklkr 6 rs 7 osGk vkgs-
dkj.k vkbZP;k nq/kkr lqjQokrhyk lk[kj o ik.kh vlrs o gs nq/k ikrG vlrs- (vkbZus
nksUgh Lru FkksMk&FkksMk osG iktY;kl ckGkl y?koh Hkjiwj gksrs ijarq ckGkps otu
ok<r ukgh) vkbZus ckGkyk iktrkuk ,d Lru iq.kZ iktkos o nql&;k osGsl nqljs Lru
iq.kZ iktkos- Eg.kts ckGkyk ik.kh o vUu nksUgh feGrs- dkj.k uarj ;s.kkjs nq/k ?kV=
vlrs rs u feGkY;keqGs ckGkps oTku ok<r ukgh-
ckGkps otugh ok<r ukgh o y?kohps izek.kgh deh vkgs ?
v'kk osGh ckGkyk nq/k iqjr ukgh- ;kosGh iq<hy ckchdMs y{k |kos- ckGkph
Lrukojhy idM] Lruiku djrkauk vkbZph fLFkrh] ckGkph fLFkrh ;k dMs y{k |kos-
vax.kokMh dk;ZdrhZ] vkjksX; lsfodk ;kaps ekxZn'kZu ?;kos-
nq/k iktrkuk Lru nq[krs $ Lrukyk fpjk iMysY;k vkgsr &
¢ v'kk osGh vkbZus Lruikukph ;ksX; idM vkgs fdaok ukgh gs c?kkos-
16
¢ c&;kp osGk izR;sd Lruikukuarj vkbZ Lru lkc.k ykowu /kqrs- ;keqGs R;k Hkkxkojhy
fLuX/k inkFkZ fu?kwu tkrkr o Ropk dksjMh gksmQu Lrukyk Hksxk fdaok fpjk iMw 'kdrkr-
vka?kksGhP;k osGsl vkbZus Lru lkc.k ik.;kus /kqokos ,o<s iqjsls vkgs-
¢ Lruiku lqjQ vlrkuk vkbZus tj ckGkyk iVdu cktwyk dsY;kl Lrukxz iQkVwu fpjk
iMw 'kdrkr- Eg.kwu ckGkyk lksMok;ps vlY;kl vkbZus ckGkP;k rkasMkr djaxGh ?kkywu
gGw lksMokos-
¢ Lrukxzkuk iMysY;k fpjk c&;k gks.;klkBh ckGkyk iktwu >kkY;kuarj 'ksoVh ;s.kkjs nq/k
(?kV= nq/k) Lrukyk ykokos-
¢ 'kD; vlsy rsOgk t[ke m?kMh Bsokoh-
Lrukr xkBh gks.ks] Lru dMd gks.ks] vls dk gksrs o ;koj dk; mik;
vkgs ?
ckGari.kkuarj rhu fnolkus vkbZyk nq/k mrjrs (ifjiDo nq/k ;k;yk lqjQokr
gksrs)- ;k dkGkr tjQjhis{kk tkLr nq/k r;kj >kkY;kus fdaok ckGkus O;ofLFkr u
vks<Y;kl Lru dMd gksrkr o nq[kq ykxrkr- LrukP;k ,dk Hkkxkr gs >kkY;kl xkB
vkgs] vls okVrs- Lrukpk ,d Hkkx cxysr vlY;keqGs R;kr tkLr nq/k HkjY;kl
cxysrgh xkB gksrs-d/kh d/kh ckG tkLr osG >kksiY;kl nq/k u iktY;keqGs Nkrh dMd
gksr vlrs- v'kh osG vkY;kl osGsrp nq/k dk<wu VkdY;kl Lru dMd gks.kkj ukgh-
CkkG tUekuarj ifgys rhu fnol vkbZps nq/k [kqi deh vlrs] v'kk osGh
vkbZus dk; djkos ?
ifgys rhu fnol vkbZyk fpd nq/k ;srs o rs [kqi deh izek.kkr vlrs- gs [kjs
vkgs- ijarq gs nq/k ckGkph Hkqd Hkkxfo.;klkBh iqjsls vlrs- ;ke/;s ftoulRo v ps
izek.k eksB;k izek.kkr vlrs- Eg.kwu ;kyk ckGkps ifgys ylhdj.k vls Eg.krkr-ifgys
rhu fnol vkbZus nj nksu rklkyk ckGkyk vkiY;k Lrukl ykokos- ;kewGs nq/k
mrj.;kl eksB;k izek.kkr enr gksrs- ;k dkGke/;s ik.kh] xkbZps nq/k] ikoMjps nq/k]
xqVh bR;knh nsmQ u;s- gs fnY;kl ckGkl trqlalxZ gks.;kph 'kD;rk ok<rs- iksV
HkjY;keqGs ckG vkbZps nq/k ?ksr ukgh- ;kpk ifj.kke vkbZP;k nq/k fuehZrhoj gksrks-
Ikfgys ;s.kkjs nq/k gs ckGkl ck/kd vkgs vls letwu iQsdwu nsrkr (;ksX;
dh v;ksX; ) ?
;k nq/kkyk fpdkps nq/k vls Eg.krkrk gs nq/k ckGklkBh ck/kd ulrs gs nq/k
ckGklkBh vR;ar mi;qDr vlrs- tUekuarj ifgys 1 rklkr ckG vR;ar lrdZ vlrs-
;k dkGkr czsLV dzkWy i/nrhus tj Lruikukl lqjQokr dsyh rj rh Lruikukph ;'kLoh
lqjQokr gksrs- ;k nq/kkeqGs ckGkP;k vkrM;kapkgh fodkl gksrks- ckGkl ifgyh 'kh
17
gks.;kl enr gksrs R;kewGs fiQth;kykWthdy tkWMhl (dkohG) ps izek.k deh gksrs- Eg.kwu
gs phd nq/k iQsdwu u nsrk ckGkyk iktkos- phd nq/kkr v o ds gh thoulRo Hkjiwj
izek.kkr vlrkr-
izlqrhuarj izFke Lruiku ns.;kiqokZ ckGkyk e/k] lk[kjsps ik.kh ns.;kph
xjt vkgs dk ?
izFke LruikukiqohZ fdaok vkbZyk nq/k mrj.;kvk/kh ifgY;k nksu rs rhu fnolkr
ckGkyk tqU;k izFksuwlkj dkgh is; fnys tkrs R;kyk fizyWfDV;y fiQM vls Eg.krkr-
(mnk-e/k]lk[kjsps ik.kh] xqGkps ik.kh] xkbZps nq/k] xqVh) gs ns.ks gh izFkk pqdhph vkgs-
dkj.k R;keqGs ckGkyk tarwlalxZ gksmQ 'kdrks- gs is; tkLr izek.kkr fnY;kl ckGkps iksV
Hkjrs- LruikuklkBh ckG fujQRlkgh gksrs R;keqGs izFke $ uarjP;k Lruikukl foyac
gksrkss-
vkbZ vktkjh iMyh rj Lruiku can djkos dk ?
rki] lnhZ] [kksdyk] tqykc myVh o brj c&;kp';k lalxZtU; vktkjkae/;slq/nk
vkbZus Lruiku can dj.;kph xjt ukgh- vkbZ o ckG ,dkp okrkoj.kke/;s vlrkr
vkbZ e/;s vktkjkps y{k.ks fnls Ik;Zar ckGkl lalxZ >kkysyk vlrks- vkbZP;k 'kjhjkr R;k
vktkjkfojQ/n r;kj >kkysyh izrhdkj 'kDrh ckGkl vkbZP;k nq/kkrwu feGr vlrs-
;keqGs ckGkps vktkjkiklwu laj{k.k gksrs-
Lrunk ekrsyk vkgkjkr dkgh inkFkZ ckGkyk _kkl gksbZy Eg.kwu [kkmQ
fnys tkr ukghr] gs ;ksX; vkgsr dk ?
nq/k jDrkiklqu curs o vkgkj dqBykgh ?ksryk rjh jDr cnyr ukgh- Eg.kwu
vkgkjkpk nq/kkoj ifj.kke gksrks gk pqdhpk let vkgs- mnk-vkbZus tj gjHkjk nkG
[kkYyh rj CkkGkps iksV nq[krs] dsGh [kkY;kl lnhZ gksrs] fr[kV [kkY;kl ikrG laMkl
gksrs b- let pqdhps vkgsr- vkbZus larqyhr vkgkj ?;kok- dks.krkgh vkgkj oT;Z letw
u;s vkbZus iQDr pkj ckchaph dkGth ?;koh-
1) vkbZyk jDrnkc (CyM isz'kj) vlY;kl ehB deh [kkos]
2) e/kwesg vlY;kl lk[kj deh [kkoh
3) vkbZ LFkwy vlY;kl rsydV] rwidV inkFkZ deh [kkosr-
4) cktkjkr feG.kkjs inkFkZ [kkmQ u;sr-(rs m?kMs Bsoysys vl.;kph 'kD;rk vlrs-)
21