Forecast GDN2023

Editorial .........................................................................................................................................
3
Ο Κόσμος το 2023 με μια ματιά ...................................................................................................... 7
Οι εκλογικές αναμετρήσεις που θα μας απασχολήσουν το 2023 ....................................... 7
Γενικές εκλογές της Νιγηρίας στις 25 Φεβρουαρίου ........................................................ 8
Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία στις 14 Μαΐου .............................. 9
Τα σενάρια των τουρκικών εκλογών ............................................................................... 10
Πακιστανικές γενικές εκλογές, το αργότερο ως τις 12 Οκτωβρίου 2023 ..................... 12
Παγκόσμιες Σύνοδοι Κορυφής και συμμαχίες ....................................................................... 12
Διάσκεψη του ΟΗΕ για το νερό, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες (22–24 Μαρτίου)
............................................................................................................................................... 12
Σύνοδος Κορυφής του Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης, Βίλνιους,
Λιθουανία (11–12 Ιουλίου) ................................................................................................ 13
Έναρξη της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες (12-30
Σεπτεμβρίου) ....................................................................................................................... 15
Σύνοδος Κορυφής της Ένωσης Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας, Ινδονησία ...... 16
Κίνα .......................................................................................................................................... 16
Το ζήτημα της Ταϊβάν ............................................................................................................ 17
ΗΠΑ ......................................................................................................................................... 17
Ρωσία και Ουκρανία .............................................................................................................. 18
Ευρώπη..................................................................................................................................... 20
Ινδία.......................................................................................................................................... 20
Μεταβολή των σχέσεων μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας ........................................................ 21
Μέση Ανατολή και Καύκασος .............................................................................................. 22
Λατινική Αμερική .................................................................................................................. 23
Συμπεράσματα ........................................................................................................................ 24
Οι επιπτώσεις του σεισμού σε Τουρκία και Συρία ................................................................. 25
Τουρκία: Ο σεισμός θέτει σε κίνδυνο την επανεκλογή του Ερντογάν ή αποτελεί την
ευκαιρία που αναζητά ο Τούρκος πρόεδρος; ..................................................................... 28
Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 1

Διπλωματία, εξωτερική πολιτική και η ανάγκη για εξωτερικό εχθρό............................. 32
Συρία: Τα ερείπια του σεισμού ευκαιρία για τον Άσαντ .................................................. 35
Επιχειρησιακή ανάλυση της ένοπλης σύγκρουσης στην Ουκρανία και εκτιμήσεις περί
της εξέλιξής της............................................................................................................................ 38
Εισαγωγή ................................................................................................................................. 38
Προϊστορία της σύγκρουσης ................................................................................................. 38
Ανάλυση ηγετών ..................................................................................................................... 40
Ανάγνωση διεθνοπολιτικού περιβάλλοντος ...................................................................... 40
Πολιτικοστρατηγικοί ΑΝΣΚ ................................................................................................ 41
Ανάλυση α΄ φάσης (Φεβρουάριος – Σεπτέμβριος 2022).................................................... 41
Ανάλυση β΄ φάσης (Σεπτέμβριος 2022 – Δεκέμβριος 2022) .............................................. 43
Εκτιμήσεις ................................................................................................................................ 44
Στρατηγική επισκόπηση πολιτικής εθνικής ασφάλειας για το 2023 ................................... 46
Συμπεράσματα ........................................................................................................................ 49
Επίλογος................................................................................................................................... 51
Cyberwar και εξέλιξη τακτικών και μέσων ............................................................................. 52
Πεδία ανάπτυξης τεχνολογίας.............................................................................................. 53
Ασφάλεια ................................................................................................................................. 55

Editorial
«Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς
ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους.»
Ηράκλειτος
Λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην
Ουκρανία, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, προχώρησε σε μια κίνηση
συμβολισμού επισκεπτόμενος το Κίεβο. Φωτογραφίες και βίντεο που έκαναν το
γύρο του κόσμου έδειξαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ να περπατά με τον Ουκρανό
πρόεδρο στους δρόμους του Κιέβου, δίνοντας μια απάντηση σε όλους εκείνους,
οι οποίοι με την έναρξη της ρωσικής εισβολής, ή της «ειδικής στρατιωτικής
επιχείρησης» αν θέλουμε να είμαστε πολιτικά ορθοί με βάση την ρωσική
θεώρηση των πραγμάτων, υποστήριζαν ότι είναι ζήτημα ημερών για την Ρωσία
να καταλάβει το Κίεβο.
Την επομένη της επίσκεψης Μπάιντεν και ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος

βρισκόταν στην Πολωνία, γίναμε μάρτυρες της ομιλίας του Ρώσου προέδρου. «Ο
ίδιος ο λαός της Ουκρανίας έχει γίνει όμηροςτου καθεστώτος του Κιέβου και των
δυτικών κυρίων του, οι οποίοι στην πραγματικότητα έχουν καταλάβει αυτή τη
χώρα από πολιτική, στρατιωτική και οικονομική έννοια», είπε ο Βλάντιμιρ
Πούτιν προκειμένου να υπερασπιστεί το ρωσικό αφήγημα της
αποναζιστικοποίησης της χώρας.
Όσα συνέβησαν το 2022 αλλά και το πρώτο δίμηνο του 2023 επιβεβαιώνουν ότι
βιώνουμε εποχές γεωπολιτικών αναταράξεων, αναθεωρητισμού και, το
κυριότερο, εποχές όπου τα δεδομένα του χθες, όπως η ειρήνη, η ευημερία και η
ασφάλεια, εξανεμίζονται, αλλάζοντας άρδην τις ισορροπίες, γεωπολιτικές και
οικονομικές, στις διεθνείς σχέσεις.
Παρατηρώντας την εξέλιξη του πολέμου και με βάση τις πληροφορίες, λιγοστές
είναι η αλήθεια και πολλές φορές επικίνδυνα αναληθείς, που έρχονται από τη
ρωσική πλευρά, η οποία καλύπτεται από ένα τείχος που φράζει κάθε πραγματική

διαρροή, θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε μια άκρως απογοητευτική
εκτίμηση. Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, εντός του ευρωπαϊκού
εδάφους και στις παρυφές του ΝΑΤΟ, τείνει να εξελιχθεί σε μια νέα σύρραξη
δίχως τέλος, όπως συμβαίνει ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τους
Παλαιστίνιους, καθώς και οι δύο εμπόλεμες πλευρές δεν επιθυμούν- τη δεδομένη
χρονική στιγμή- να σταματήσουν.
Οι Ουκρανοί, έχοντας την καθοριστική γι΄αυτούς βοήθεια της Δύσης, επιθυμούν

να προχωρήσουν μέχρι τελικής πτώσεως απέναντι στον Ρώσο εισβολέα. Οι Ρώσοι
και, πιο συγκεκριμένα, η ρωσική πολιτική σκηνή με τον Πούτιν και τον κλειστό
του κύκλο, (αναφερόμαστε κυρίως σ΄αυτούς γιατί δεν μπορούμε να έχουμε σαφή
εικόνα για τις επιθυμίες του ρωσικού λαού και πόσο το αφήγημα του Πούτιν για
την Ουκρανία έχει περάσει στις συνειδήσεις τους) δεν έχουν κανένα πρόβλημα
να συνεχίσουν να ματώνουν την Ουκρανία και, κατ' επέκταση, την Δύση που τη
στηρίζει. Όσο συνεχίζεται ο πόλεμος, οι Ρώσοι έχουν λόγο ύπαρξης καθώς
δαιμονοποιούν την Δύση και ταυτόχρονα δεν έχουν πρόβλημα να
δαιμονοποιούνται από αυτή.
Επομένως, όταν τον περασμένο Απρίλιο η Λιζ Τρας ως επικεφαλής του Foreign
Office την περίοδο εκείνη, είχε πει σε ομιλία της σε διπλωμάτες και
επιχειρηματίες ότι «πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ότι μπορεί να διαρκέσει
ακόμη και δέκα χρόνια» ο πόλεμος στην Ουκρανία, δεν είχε άδικο. Ούτε φυσικά
το είπε για να δημιουργήσει εντυπώσεις, όπως ενδεχομένως να σκέφτηκαν
αρκετοί.
Παράλληλα με όσα συμβαίνουν επί του ουκρανικού πεδίου, ένα ακόμη

σημαντικό ζήτημα απασχολεί την παγκόσμια ατζέντα. Πρόκειται για την
αντιπαράθεση ΗΠΑ Κίνας, η οποία δεν θα εξαντληθεί μόνο στην Ταϊβάν, αλλά
και σε έτερες περιοχές τόσο του Ειρηνικού όσο και της Λατινικής Αμερικής όπου,
όπως σας έχουμε ενημερώσει σε σχετική αρθρογραφία της συνδρομητικής μας
πλατφόρμας, η Κίνα κάνει ανοίγματα, με αποτέλεσμα πολλαπλές πολιτικές
συνέπειες. Μια αντιπαράθεση που επεκτείνεται ήδη και στον τεχνολογικό τομέα.
Όπως έχουμε αναφέρει και σε πρόσφατη ανάρτησή μας, σύμφωνα με ρεπορτάζ

του Associated Press, η Ιαπωνία και η Ολλανδία συμφώνησαν με τις ΗΠΑ στον
περιορισμό της πρόσβασης της Κίνας σε υλικά που χρησιμοποιούνται για την
κατασκευή προηγμένων τσιπ υπολογιστών.Υπενθυμίζουμε πως η κυβέρνηση
Μπάιντεν επέβαλε τον Οκτώβριο του 2022 ελέγχους εξαγωγών για να περιορίσει

την ικανότητα της Κίνας να έχει πρόσβαση σε προηγμένα τσιπ, τα οποία θα
μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή όπλων, για παραβιάσεις
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για βελτίωση της ταχύτητας και της ακρίβειας
της στρατιωτικής της επιμελητείας, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Λευκός
Οίκος. Οι ΗΠΑ προέτρεψαν συμμάχους, όπως η Ιαπωνία και η Ολλανδία, να
ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
Η Κίνα απάντησε με οργή, λέγοντας ότι οι περιορισμοί του εμπορίου θα

διαταράξουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και την παγκόσμια οικονομική
ανάκαμψη, η οποία βρίσκεται υπό καθεστώς αμφισβήτησης με βάση τις
οικονομικές εξελίξεις. «Ελπίζουμε ότι οι σχετικές χώρες θα κάνουν το σωστό και
θα συνεργαστούν για να διατηρήσουν το πολυμερές εμπορικό καθεστώς και να
διαφυλάξουν τη σταθερότητα των παγκόσμιων βιομηχανικών και εφοδιαστικών
αλυσίδων», είχε δηλώσει ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας.
Το θέμα φάνηκε να περνά σε δεύτερη μοίρα, μέχρι τη στιγμή που έγινε γνωστό
ότι Ολλανδοί και Ιάπωνες αξιωματούχοι βρέθηκαν στην Ουάσιγκτον για
συνομιλίες στο τέλος Ιανουαρίου. Στόχος των συνομιλιών ήταν η «ασφάλεια των
αναδυόμενων τεχνολογιών», οι προσπάθειες για βοήθεια στην Ουκρανία και
άλλα θέματα. Νωρίτερα τον ίδιο μήνα, ο Μπάιντεν συναντήθηκε χωριστά με τον
Ιάπωνα πρωθυπουργό Φούμιο Κισίντα και τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ
Ρούτε με στόχο να τους πιέσει για αυστηρότερους ελέγχους στις εξαγωγές.
Οι εξελίξεις δεν εξαντλούνται μόνο σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του τρίπτυχου
ΗΠΑ- Ρωσία- Κίνα, αλλά αφορούν ολόκληρο τον πλανήτη και το πώς βιώνουν
οι χώρες τα απόνερα της πανδημίας αλλά και τα προβλήματα που γεννά η
οικονομική κρίση που οφείλεται στην αύξηση των τιμών λόγω της ρωσικής
εισβολής και στην ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Επιγραμματικά, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα πιο σημαντικά

γεγονότα, τα οποία θα μας απασχολήσουν το επόμενο διάστημα είναι:
Ο πόλεμος στην Ουκρανία
Η αντιπαράθεση ΗΠΑ – Κίνας
Η ένταση στην Ταϊβάν
Η αναταραχή στο Ιράν

Η αντιπαράθεση Δημοκρατικών Ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ
Η «γεωπολιτική επιβίωση» της Ευρώπης
Οι μετατοπίσεις ισορροπιών σε Μέση Ανατολή και Καύκασο
Στις σελίδες που ακολουθούν θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια συνοπτική

εικόνα της κατάστασης με βάση τα δεδομένα και τις πληροφορίες που έχει στη
διάθεσή της η ομάδα μας από ανοιχτές και κλειστές πηγές Οι αναφορές θα
γίνουν όσο πιο σύντομα και επιγραμματικά επιτρέπουν οι γεωπολιτικές
ισορροπίες, χωρίς να κουράσουμε με πολλαπλές λεπτομέρειες. Αναλυτικότερα
όλα τα σοβαρά ζητήματα του 2023 θα παρατίθενται στη σελίδα μας στο
Geopolitics καθώς και στις εξειδικευμένες αναλύσεις της συνδρομητικής μας
πλατφόρμας
Γιώτα Χουλιάρα
Διεύθυνση Σύνταξης

Ο Κόσμος το 2023 με μια ματιά
Οι εκλογικές αναμετρήσεις που θα μας απασχολήσουν το 2023
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ψήφισαν το 2022. Ο Βίκτορ Όρμπαν

παρέμεινε πρωθυπουργός της Ουγγαρίας. Ο Εμμανουέλ Μακρόν κέρδισε την
επανεκλογή του στη Γαλλία -μια σημαντική νίκη για την Ελλάδα καθώς η Γαλλία
συμπλέει με τα ελληνικά συμφέροντα στην περιοχή της νοτιο-ανατολικής
Μεσογείου. Οι Ισραηλινοί προσήλθαν στις κάλπες για πέμπτη φορά σε λιγότερο
από τέσσερα χρόνια και έδωσαν στον πρώην πρωθυπουργό Μπενιαμίν
Νετανιάχου τη δυνατότητα να επιστρέψει στην ηγεσία. Στις ενδιάμεσες εκλογές
για το Κογκρέσο των ΗΠΑ, οι Δημοκρατικοί διατήρησαν τον έλεγχο της
Γερουσίας, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι ανέκτησαν τον έλεγχο της Βουλής των
Αντιπροσώπων.
Το 2023 θα είναι επίσης μια χρονιά με ενδιαφέρουσες εκλογικές αναμετρήσεις.

Είναι χρονιά εκλογών για την Ελλάδα, καθώς εδώ και έξι, περίπου, μήνες η χώρα
έχει εισέλθει σε μια έντονη προεκλογική περίοδο, ενώ εκλογές είχαμε και στην
Κύπρο όπου νικητής αναδείχθηκε ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης, ο οποίος
διαδέχθηκε τον Νίκο Αναστασιάδη ως ο όγδοος πρόεδρος στην ιστορία της
χώρας.
Υπάρχουν όμως τρεις ακόμη εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν ιδιαίτερη

σημασία. Πρόκειται για τις εκλογές στη Νιγηρία, μια χώρα που καθορίζει την
Αφρική, στη γειτονική μας Τουρκία, οι οποίες μας αφορούν άμεσα, και στο
Πακιστάν, το οποίο το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζει πολλαπλά
προβλήματα. Το Πακιστάν αφορά την Ελλάδα και λόγω των πολλών

μεταναστών πακιστανικής καταγωγής που βρίσκονται εντός της επικράτειάς
μας, γεγονός που μπορεί να είναι μείζον θέμα ασφαλείας σε περίπτωση που οι
κομματικές αντιπαραθέσεις ενόψει εκλογών μεταφερθούν στην πακιστανική
κοινότητα της χώρας μας.
Γενικές εκλογές της Νιγηρίας στις 25 Φεβρουαρίου
Η Νιγηρία είναι η πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής και από πολλές απόψεις η
χώρα με τη μεγαλύτερη επιρροή. Θεωρείται η χώρα αιχμή της αφρικανικής
ηπείρου. Έτσι, όποιος κερδίσει τις προεδρικές εκλογές έχει σημασία όχι μόνο για
τους Νιγηριανούς αλλά για όλη την Αφρική και πέρα από αυτήν. Τα όρια
θητείας απαγορεύουν στον νυν πρόεδρο Μουχαμάντου Μπουχάρι του
Κόμματος All Progressives Congress (APC) να διεκδικήσει επανεκλογή.
Έτσι, το APC έχει προτείνει ως υποψήφιο τον Μπόλα Τινούμπου, τον πρώην
κυβερνήτη του Lagos, της πολυπληθέστερης πολιτείας της χώρας. Το κόμμα της
αξιωματικής αντιπολίτευσης, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα, έχει προτείνει τον
πρώην αντιπρόεδρο Ατίκου Αμπουμπακάρ, ο οποίος έχασε από τον Μπουχάρι
στις εκλογές του 2019. Δεκαέξι άλλα κόμματα θα έχουν υποψήφιους. Ένας
υποψήφιος που μπορεί να ξεπεράσει τόσο τον Τινούμπου όσο και τον
Αμπουμπακάρ είναι ο Πίτερ Όμπι, ο υποψήφιος του Εργατικού Κόμματος. Ο
Όμπι είναι επιχειρηματίας - σπούδασε στο Harvard Business School - και πρώην
κυβερνήτης της πολιτείας Anambra. Μια δημοσκόπηση στα τέλη Σεπτεμβρίου
του 2022 τον έδειξε να προηγείται άνετα. Εάν κανένας υποψήφιος δεν κερδίσει
την πλειοψηφία στις εκλογές του Φεβρουαρίου, η Νιγηρία θα είχε τον πρώτο
δεύτερο γύρο των εκλογών στην ιστορία της.
Οι εκλογές θα διεξαχθούν βάσει του νέου εκλογικού νόμου, ο οποίος επιδιώκει

να καταστήσει την ψηφοφορία πιο διαφανή και ασφαλή. Τα θέματα που
απασχολούν περισσότερο τα περίπου 95 εκατομμύρια Νιγηριανούς που
κατευθύνονται στις κάλπες για να εκλέξουν πρόεδρο, αντιπρόεδρο και μέλη της

Νιγηριανής Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων περιλαμβάνουν την
ασφάλεια, τη διαφθορά, τις θέσεις εργασίας και την εκπαίδευση.
Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία στις 14 Μαΐου
Η κυριαρχία δύο δεκαετιών του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην τουρκική πολιτική
θα αντιμετωπίσει τη σκληρότερη δοκιμασία στις γενικές εκλογές της Τουρκίας
του 2023, οι οποίες θα εκλέξουν νέο πρόεδρο καθώς και μέλη της Μεγάλης
Εθνοσυνέλευσης. Ο Ερντογάν υπηρέτησε ως πρωθυπουργός της Τουρκίας από το
2003 έως το 2014. Το 2014, έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος, μια θέση που ήταν
περισσότερο εθιμοτυπική στο κοινοβουλευτικό σύστημα της Τουρκίας. Το 2017,
σχεδίασε τη στροφή της χώρας σε ένα προεδρικό σύστημα με ενισχυμένες
εξουσίες και χωρίς πρωθυπουργό. Επανεξελέγη στην πολύ πιο ισχυρή προεδρία
το 2018. Τα τελευταία χρόνια, ο Ερντογάν έχασε την πολιτική του μαγεία,
παρόλο που δυσκόλεψε τους αντιπάλους του να αμφισβητήσουν την κυριαρχία
του. Εκτός από τη διάβρωση της δημοκρατίας της Τουρκίας, έχει
κακοδιαχειριστεί την οικονομία.
Ο ετήσιος πληθωρισμός με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία τρέχει τώρα σε

ποσοστό περισσότερο από 80%, πολύ πάνω από τον παγκόσμιο πληθωρισμό και
η ανεργία ξεπερνά το 10%. Μπορούν όμως οι αντίπαλοι του Ερντογάν να τον
ανατρέψουν; Η αλήθεια είναι πως ο Τούρκος πρόεδρος έχει αποδειχθεί
εφτάψυχος πολιτικά, αλλά τα δεδομένα έχουν αλλάξει και ουδείς γνωρίζει με
βεβαιότητα πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση μετά τους σεισμούς που έπληξαν την
χώρα. Ενώ λοιπόν μέχρι πρόσφατα ήταν σίγουρο πως ο Ερντογάν θα
προχωρούσε σε εκλογές την 14η Μαΐου, παίζοντας και το παιχνίδι των απειλών
σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής- ειδικά απέναντι στην Ελλάδα- για να
συγκεντρώσει υποστήριξη για την επανεκλογή του, πλέον ουδείς μπορεί να
μιλήσει με σιγουριά για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Αν και μέχρι στιγμής ο
Τούρκος πρόεδρος κρατά τα χαρτιά του κλειστά σχετικά με την τελική του
απόδαση, έχει δεχθεί εισηγήσεις ακόμη και να ματαιώσει τις εκλογές.
Οι πληροφορίες της τελευταίας στιγμής αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό να

προγραμματισθεί η διεξαγωγή των εκλογών στις 18 Ιουνίου- ημερομηνία κατά
την οποία λήγει η θητεία Ερντογάν. Ήδη από την πλευρά της αξιωματικής
αντιπολίτευσης υπάρχουν αντιρρήσεις για το κατά πόσο ο Ερντογάν μπορεί να
είναι υποψήφιος σε περίπτωση που αναβάλλει την διεξαγεί των εκλογών κατά
έξι μήνες ή ακόμη κι ένα χρόνο, όπως αρχικά είχε γραφτεί στον τουρκικό Τύπο.

Πιο συγκεκριμένα, o καθηγητής Συντάγματος Ιμπραΐμ Καμπόγλου, ο οποίος
είναι εκπρόσωπος της συνταγματικής επιτροπής του CHP επιμένει πως ο
Ερντογάν δεν μπορεί να συμμετάσχει καθώς ο νυν πρόεδρος θα έχει δικαίωμα να
είναι υποψήφιος στις εκλογές μόνο εάν αυτές διεξαχθούν πριν από τον Ιούνιο
(όταν και λήγει η θητεία του στις 18/6). Στην προκειμένη περίπτωση, ο Τούρκος
συνταγματολόγος αναφέρεται στο άρθρο 101 του τουρκικού Συντάγματος.
Η ρήτρα των οκτώ παραγράφων ορίζει ότι η προεδρική θητεία διαρκεί για πέντε
χρόνια και ένας υποψήφιος μπορεί να εκλεγεί για δύο το πολύ θητείες. Ο
Ερντογάν εξελέγη για πρώτη φορά πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014, έχοντας
προηγουμένως διατελέσει πρωθυπουργός από το 2003. Επανεξελέγη σε πρόωρες
εκλογές τον Ιούνιο του 2018.Το σύνταγμα, λοιπόν, φαίνεται να αποκλείει μια
υποψηφιότητα Ερντογάν.
Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν τη νομιμότητα της υποψηφιότητάς του

υποστηρίζοντας ότι οι συνταγματικές αλλαγές που εισήχθησαν σε δημοψήφισμα
του 2017, το οποίο τέθηκε σε ισχύ στις εκλογές του επόμενου έτους, σημαίνουν ότι
η πρώτη θητεία του Ερντογάν, το 2014, δεν μετράει. Το δημοψήφισμα τερμάτισε
το προηγούμενο κοινοβουλευτικό σύστημα της Τουρκίας και έφερε ένα
προεδρικό καθεστώς που συγκέντρωνε την εξουσία στα χέρια του προέδρου, ο
οποίος ήταν σε μεγάλο βαθμό τελετουργικός ρόλος, τόσο ως αρχηγού κράτους
όσο και ως κυβέρνησης.
Επομένως, σύμφωνα με το επιχείρημα των υποστηρικτών του Ερντογάν, η νίκη

του το 2018 ήταν η πρώτη στο πλαίσιο του νέου συστήματος και θα πρέπει να
θεωρείται ως η αρχική του θητεία.
Τα σενάρια των τουρκικών εκλογών
Στο Geopolitics εκτιμούμε ότι ο Ερντογάν θέλει να ξεμπερδεύει με τις εκλογές και
ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι πως θα εδραιώσει την κυριαρχία του με κάθε
μέσο, αδιαφορώντας ουσιαστικά για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι
περιοχές που έχουν πληγεί από τις σεισμικές δονήσεις. Ενδεχομένως το γεγονός
ότι μπορεί να πάει σε εκλογές ενώ έχει την υποστήριξη και αλληλεγγύη της
Δύσης λόγω της ανθρωπιστικής και κοινωνικής κρίσης να αποτελεί ευκαιρία για
τον ίδιο σε συνδυασμό με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης την οποία έχει
επιβάλλει στις συγκεκριμένες περιοχές – γεγονός που του επιτρέπει να έχει τον
έλεγχο. Αυτή τη χρονική στιγμή και όσο η αντιπολίτευση κωλυσιεργεί να βρει

κάποιον πιο δημοφιλή υποψήφιο σε σχέση με τον Κιλιτσντάρογλου ο Ερντογάν
μπορεί να εκμεταλλευτεί την εκλογική κατάσταση. Εξάλλου δεν είναι από τους
πολιτικούς που θα παραδώσει μετά από μια ήττα την εξουσία και θα επιστρέψει
απλά σπίτι του.
Ας δούμε λοιπόν επιγραμματικά τα σενάρια της εκλογικής αναμέτρησης.
Α) Ο Ερντογάν στην προεδρία, το κόμμα του ΑΚP με το κόμμα του

Μπαχτσελί που αποτελεί κυβερνητικό εταίρο κερδίζουν την πλειοψηφία
στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Η τρέχουσα πολιτική δεν θα αλλάξει και ο
Ερντογάν θα συνεχίσει τη νέο-οθωμανική ρητορική του και τις τακτικές
του στην περιοχή της νοτιο-ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής.
Η εκλογική νίκη θα του δώσει την αίσθηση της παντοδυναμίας ώστε να
αρχίσει ξανά την προκλητική του στάση.
Β) Ο Ερντογάν πρόεδρος, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης στην

κυβέρνηση (πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση). Πάλι η πολιτική
της χώρας δεν θα επηρεαστεί, καθώς οι εξουσίες του Ερντογάν είναι
τέτοιες που δεν αφήνουν περιθώρια να μπλοκαριστεί η άποψη του. Θα
κυβερνά με βάση τις εκτελεστικές του εξουσίες. Σε θέματα εξωτερικής
πολιτικής να θυμίσουμε πως όλα τα κόμματα έχουν την ίδια εθνικιστική
ρητορική.
Γ) Ο Ερντογάν χάνει την προεδρία αλλά το κόμμα του με το κόμμα του

Μπαχτσελί κερδίζουν την πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση.
Αυτή η περίπτωση μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον Ερντογάν καθώς ο
νέος πρόεδρος θα θελήσει να τον «βγάλει μια και καλή» από το κάδρο.
Δ) Η αντιπολίτευση κερδίζει και τις προεδρικές εκλογές και την

πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Πρόκειται για ένα άκρως
επικίνδυνο σενάριο για τον Ερντογάν καθώς θα σημαίνει εκτός από την
πολιτική του εξόντωση και τη φυσική του. Θυμίζουμε πως η αντιπολίτευση
έχει πει πως θα τον δικάσει για ζητήματα διαφθοράς στη διάρκεια της
εξουσίας του. Σ΄αυτό το σενάριο η Δύση θα αγκαλιάσει τη νέα τουρκική

κυβέρνηση υποβαθμίζοντας το ρόλο της Ελλάδας στην νοτιο-ανατολική
πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Πακιστανικές γενικές εκλογές, το αργότερο ως τις 12 Οκτωβρίου 2023
Το Πακιστάν βρίσκεται σε κρίση. Τον Απρίλιο του 2022, ο Πρωθυπουργός Ιμράν

Καν, πρώην αστέρας του κρίκετ, έχασε την ψηφοφορία μη εμπιστοσύνης στο
κοινοβούλιο, συνεχίζοντας ένα σερί κατά το οποίο κανένας Πακιστανός
πρωθυπουργός δεν έχει ολοκληρώσει ποτέ μια πλήρη πενταετή θητεία. Ο Καν,
ωστόσο, δεν πήγε ήσυχα στη σύνταξη. Αντίθετα, οδήγησε τους οπαδούς του σε
μια σειρά από πορείες διαμαρτυρίας στην πρωτεύουσα της χώρας (
Ισλαμαμπάντ) επιδιώκοντας να εκδιώξει τον διάδοχό του, τον πρωθυπουργό
Σεχμπάζ Σαρίφ. Τον Νοέμβριο, ο Καν τραυματίστηκε σε μια αποτυχημένη
απόπειρα δολοφονίας. Κατηγόρησε τον Σαρίφ και ανώτερους στρατιωτικούς
αξιωματούχους για την επίθεση. Εν τω μεταξύ, το Πακιστάν αντιμετωπίζει
πολλαπλά οικονομικά προβλήματα.
Είναι βυθισμένο στα χρέη, αγωνίζεται να παράγει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια

για να λειτουργήσει την οικονομία του και ταράζεται από πλημμύρες που
οδήγησαν το ένα τρίτο της χώρας κάτω από το νερό. Σε αυτό το πλαίσιο, οι
Πακιστανοί ψηφοφόροι πρόκειται να κατευθυνθούν στις κάλπες, το αργότερο
στα μέσα Οκτωβρίου του 2023 για να εκλέξουν νέο κοινοβούλιο, αν και ο Χαν
απαιτεί από τον Σαρίφ να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Η βία και η νοθεία των
ψήφων έχουν αμαυρώσει τις προηγούμενες εκλογές στο Πακιστάν και θα
μπορούσαν να απειλήσουν τις εκλογές του 2023. Όποιο κόμμα νικήσει δεν θα
έχει εύκολο έργο, καθώς πρέπει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που έχουν
συσσωρευτεί αλλά και το ΔΝΤ που βρέθηκε στη χώρα και φαίνεται πως ήρθε σε
συμφωνία με την τωρινή κυβέρνηση.
Παγκόσμιες Σύνοδοι Κορυφής και συμμαχίες
Πώς θα διαμορφωθούν οι παγκόσμιες συμμαχίες;

Εφτά μεγάλες σύνοδοι κορυφής το 2023 θα βοηθήσουν να δοθεί μια απάντηση
στο ερώτημα που ταλανίζει ειδικούς και αναλυτές.
Διάσκεψη του ΟΗΕ για το νερό, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες (22–24
Μαρτίου)
Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το νερό προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για

τη διατήρηση αυτού του ζωτικού πόρου. Ενώ το νερό συζητείται σε άλλες πολυμερείς
περιβαλλοντικές συνόδους κορυφής και οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών δεν θα
παραστούν σε αυτό το συνέδριο, η σημασία του δεν πρέπει να αγνοηθεί. Είναι το πρώτο
συνέδριο που συγκεντρώνει μέλη του ΟΗΕ για να επικεντρωθεί αποκλειστικά στο νερό
από το 1977 και είναι απολύτως απαραίτητο για την ενσωμάτωση της
κατακερματισμένης διαχείρισης των υδάτινων πόρων και τη σωστή πολιτική και
οικονομία του νερού. Πάνω από 730 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες με
προβλήματα - με τις αναπτυσσόμενες χώρες να πλήττονται περισσότερο από τις
ελλείψεις, τις πλημμύρες και την ποιότητα του νερού.
Σύνοδος Κορυφής της Ομάδας των Επτά (G7) , Χιροσίμα, Ιαπωνία (19–21 Μαΐου)
Η απόφαση του Ιάπωνα πρωθυπουργού Φούμιο Κισίντα να φιλοξενήσει τους ηγέτες της
Ομάδας των Επτά (G7) στη Χιροσίμα, η οποία καταστράφηκε από την πρώτη ατομική
βόμβα που έπεσε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καταδεικνύει ξεκάθαρα τη δέσμευσή του
στον πυρηνικό αφοπλισμό. Ο Κισίντα ελπίζει ότι η τοποθεσία θα βοηθήσει στην
εμβάθυνση των συζητήσεων για την επίτευξη ενός ειρηνικού κόσμου χωρίς πυρηνικά
όπλα, αλλά τα τρία κράτη της G7 με πυρηνικά όπλα πιθανότατα θα ματαιώσουν τις
προσπάθειές του. Η Ιαπωνία επίσης πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει την προεδρία της G7
για να συντονίσει την πίεση απέναντι στη Ρωσία για να σταματήσει τον πόλεμο στην
Ουκρανία, να προωθήσει την ενεργειακή ασφάλεια και να διατηρήσει την παγκόσμια
τάξη που βασίζεται σε κανόνες. (Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε πως το τελευταίο
διάστημα παρατηρούμε μια αναδυόμενη ένταση στις σχέσεις Ιαπωνίας Ρώσιας και λόγω
της επιστροφής της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου στη διεθνή σκακιέρα πιο δυναμικά).
Η δημιουργία παγκόσμιων προτύπων ροής δεδομένων και η εφαρμογή του ανώτατου
ορίου τιμών για το ρωσικό αργό πετρέλαιο θα αποτελέσουν επίσης επίκεντρο της
συζήτησης. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την Πρωτοβουλία Belt and Road της
Κίνας, τα μέλη της G7 θα προσπαθήσουν να κινητοποιήσουν περαιτέρω κεφάλαια για τη
Συνεργασία για Παγκόσμια Υποδομή και Επενδύσεις και να επιδιώξουν να
επαναλάβουν συμφωνίες όπως η πρόσφατη εταιρική σχέση ενεργειακής μετάβασης με
την Ινδονησία.
Σύνοδος Κορυφής του Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης, Βίλνιους,

Λιθουανία (11–12 Ιουλίου)
Μόλις πριν από τρία χρόνια ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν αποκάλεσε τον
Οργανισμό Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ) «εγκεφαλικά νεκρό». Η εισβολή της
Ρωσίας στην Ουκρανία έχει «αναζωογονήσει» την οργάνωση και ουσιαστικά της έδωσε
σκοπό και ρόλο ύπαρξης. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε

ότι η συνάντηση θα είναι μια ευκαιρία για τη συμμαχία «να συμφωνήσει περαιτέρω
βήματα για την ενίσχυση της αποτροπής και της άμυνάς μας» και «να συνεχίσει την
υποστήριξη προς την Ουκρανία». Ζήτησε επίσης να επανεξεταστούν οι αυξήσεις στις
αμυντικές δαπάνες, με μόνο εννέα από τα τριάντα μέλη να αναμένεται να επιτύχουν
τον στόχο δαπανών του 2% το 2022. Τα μέλη του ΝΑΤΟ θα συζητήσουν επίσης
περαιτέρω την εφαρμογή μιας νέας στρατηγικής ιδέας, η οποία όχι μόνο θα στοχεύει
στην ενίσχυση των ομάδων μάχης και στην ενίσχυση των δυνάμεων ετοιμότητας , αλλά
θα αντιμετωπίζει και τις προκλήσεις που προκύπτουν από την Κίνα.
Ορισμένα μέλη αναμφίβολα θα εγείρουν ανησυχίες για το πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος

στην Ουκρανία και για την δυνητικά συγκρουσιακή τροχιά που βάζει το ΝΑΤΟ έναντι
της Κίνας η νέα στρατηγική αντίληψη. Αν και η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί σύντομα στο
ΝΑΤΟ, ο Γενικός Γραμματέας Στόλτενμπεργκ και η Λιθουανία που φιλοξενεί για πρώτη
φορά τη σύνοδο κορυφής θα συνεχίσουν να εργάζονται για να καλωσορίσουν τη
Φινλανδία και τη Σουηδία ως πλήρη μέλη (αναμένεται η έγκριση από το κοινοβούλιο
της Τουρκίας και της Ουγγαρίας με την δεύτερη να προχωρά σε επικύρωση στις αρχές
Μαρτίου). Ο διάδοχος του Στόλτενμπεργκ θα πρέπει επίσης να ανακοινωθεί, αφού η
θητεία του παρατάθηκε για έναν ακόμη χρόνο το 2022.
Σύνοδος Κορυφής της Ομάδας των 20 (G20), Νέο Δελχί, Ινδία (9–10
Σεπτεμβρίου)
Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι επέλεξε το «Μία Γη, Μία Οικογένεια, Ένα Μέλλον»
ως θέμα της Προεδρίας της Ομάδας των Είκοσι (G20) της Ινδίας, τονίζοντας τη
διασύνδεση μεταξύ της ανθρώπινης ζωής και του περιβάλλοντος. Η Ινδία θα
επικεντρώσει την Προεδρία της στις κορυφαίες προκλήσεις του κόσμου: κλιματική
αλλαγή, τρομοκρατία και πανδημίες. Άλλες προτεραιότητες θα μεταφερθούν από
προηγούμενες προεδρίες της G20, όπως η παγκόσμια υγεία, οι ψηφιακές υποδομές, η
ενεργειακή ασφάλεια, η καταπολέμηση της διαφθοράς και η ενδυνάμωση των γυναικών.
Η Ινδία θα έχει «γεμάτα τα χέρια της» ενώνοντας μια διχασμένη G20, αλλά η
παραδοσιακή επιδίωξή της για στρατηγική αυτονομία και ρόλο ως γέφυρα μεταξύ
Ανατολής και Δύσης θα μπορούσε να τη βοηθήσει να επαναλάβει την απροσδόκητα
παραγωγική σύνοδο κορυφής της ομάδας G20 της Ινδονησίας. Ως ο δεύτερος από τους
τέσσερις διαδοχικούς οικοδεσπότες του Παγκόσμιου Νότου της εξέχουσας λέσχης
παγκόσμιας διακυβέρνησης, η Ινδία θα συνεχίσει να πιέζει για καλύτερη εκπροσώπηση
του Παγκόσμιου Νότου σε πολυμερείς θεσμούς. Για το σκοπό αυτό, η Αφρικανική
Ένωση θα μπορούσε να γίνει μόνιμο μέλος της ομάδας G20 στη σύνοδο κορυφής, αφού
λάβει την υποστήριξη του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

Έναρξη της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες (12-
30 Σεπτεμβρίου)
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κυριάρχησε στη διπλωματία του ΟΗΕ την
προηγούμενη χρονιά και θα είναι στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης στην
εβδομηκοστή όγδοη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (UNGA78). Η ετήσια
συνάντηση είναι μια ευκαιρία για τον κόσμο να αξιολογήσει την επίδραση του πολέμου
της Ουκρανίας στην πολυμερή διπλωματία. Ωστόσο, η εστίαση στην Ουκρανία
επισκιάζει την κλιμακούμενη βία και την πολιτική αναταραχή σε άλλα μέρη της κόσμος.
Η Γενική Συνέλευση UNGA78 θα περιλαμβάνει επίσης αρκετές εκδηλώσεις υψηλού

επιπέδου. Μια από τις εκδηλώσεις θα αφορά την καθολική υγειονομική περίθαλψη και
θα εργαστεί για να εξασφαλίσει ουσιαστικές. Άλλη εκδήλωση θα σηματοδοτήσει το
μέσον της εφαρμογής της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η οποία σύμφωνα με
πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ βρίσκεται σε «σοβαρό κίνδυνο». Η επερχόμενη έκθεση του
Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Γκουτέρες για μια «Νέα Ατζέντα για την Ειρήνη» θα είναι
ένα άλλο θέμα συζήτησης. Η έκθεση θα βοηθήσει να τεθούν οι βάσεις για συζήτηση
σχετικά με ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων συλλογικής ασφάλειας των Ηνωμένων Εθνών
για τη Σύνοδο Κορυφής του 2024 για το Μέλλον.
Διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης Πλαισίου του ΟΗΕ για την Κλιματική
Αλλαγή, Ντουμπάι, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (30 Νοεμβρίου – 12
Δεκεμβρίου)
Η εικοστή όγδοη σύνοδος της Διάσκεψης των Μερών (COP) των Ηνωμένων Εθνών για
την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) θα πραγματοποιηθεί στη Μέση Ανατολή για δεύτερη
συνεχόμενη χρονιά. Μετά από περισσότερες από μια δεκαετία διαπραγματεύσεων,
σχεδόν διακόσια κράτη συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα ταμείο για την
αποζημίωση των ευάλωτων χωρών που αντιμετωπίζουν τις κλιματικές καταστροφές. Οι
διαπραγματευτές θα περάσουν στον καθορισμό των λεπτομερειών του ταμείου
«απώλειας και ζημίας», συμπεριλαμβανομένων των πηγών χρηματοδότησης.
Αν και η σημαντική ανακάλυψη ήταν αξιοσημείωτη, η αποτυχία της COP27 να

σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την επιτάχυνση των προσπαθειών μείωσης των
εκπομπών ή τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων απλώς αυξάνει την πίεση
στους διαπραγματευτές της φετινής COP28 για να εξασφαλίσουν ουσιαστική νέα δράση.
Οι προσπάθειες για σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων πιθανότατα θα
αντιμετωπίσουν και πάλι εμπόδια, καθώς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα - ένας από
τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο - έχουν καταστήσει σαφές ότι
βλέπουν έναν συνεχή ρόλο για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Σύνοδος Κορυφής της Ένωσης Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας, Ινδονησία
Τα οικονομικά και όχι η γεωπολιτική θα οδηγήσουν την ατζέντα της προεδρίας της
Ινδονησίας στην Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) υιοθετώντας ως
θέμα « ASEAN: Επίκεντρο Ανάπτυξης». Η κλιμάκωση των εντάσεων ΗΠΑ-Κίνας, οι
διχασμοί για το πραξικόπημα της Μιανμάρ και η εσωτερική δυσλειτουργία έχουν
βλάψει την ικανότητα της ομάδας ASEAN να βρει συναίνεση. Ως το μεγαλύτερο και
σημαντικότερο μέλος του ASEAN, η Ινδονησία βρίσκεται στη μοναδική θέση για να
προωθήσει την ατζέντα της για την ανάπτυξη, την ένταξη και την οικονομική
βιωσιμότητα. Πολλοί αναμένουν πιο προοδευτικές πρωτοβουλίες στην ομάδα ASEAN
υπό την ηγεσία της Ινδονησίας σε σύγκριση με την προεδρία της Καμπότζης το 2022.
Γενικές τάσεις
Κίνα
Όπως ήταν αναμενόμενο, η οικονομική κρίση της Κίνας εντάθηκε το 2022,

οδηγώντας σε περισσότερα περιστατικά κοινωνικής αναταραχής στο εσωτερικό
της χώρας, τα οποία προκλήθηκαν φαινομενικά από τα μέτρα περιορισμού του
COVID-19, αλλά όπως με όλες τις διαμαρτυρίες, έγιναν ευρύτερες κινήσεις
ανθρώπων που εκπέμπουν οικονομικά και πολιτικά παράπονα. Κατά κάποιο
τρόπο, η Κίνα είναι θύμα της δικής της επιτυχίας. Η ιλιγγιώδης οικονομική της
ανάπτυξη ήταν μη βιώσιμη, αλλά οι εγχώριοι και διεθνείς επενδυτές πίστευαν ότι
ήταν μόνιμη, όπως συνηθίζουν να κάνουν.
Η Κίνα χρειάζεται απεγνωσμένα επενδυτικά κεφάλαια και απεριόριστες

εξαγωγές για να σταθεροποιήσει το σύστημά της, γεγονός που σημαίνει ότι
χρειάζεται τη Δύση. Το Πεκίνο θα πρέπει να αμβλύνει τις στρατιωτικές εντάσεις
του με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ουάσιγκτον από την άλλη δεν θέλει η Κίνα να
πλησιάσει τη Ρωσία, ούτε θέλει το Πεκίνο να ενεργήσει επιθετικά μπροστά στην
οικονομική καταστροφή.
Παρ' όλες τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις, δεν περιμένουμε έναν σινο-
αμερικανικό πόλεμο. Η Κίνα δεν μπορεί να αντέξει μια ήττα σε έναν πόλεμο,
καθώς η οικονομική της θέση στο εσωτερικό είναι υπό αμφισβήτηση. Η εστίασή
της πρέπει να είναι στην επίλυση των οικονομικών της προβλημάτων και στην

καταστολή της αναταραχής. Θα χρειαστεί μια λογική σχέση με τις ΗΠΑ για να
επιτύχει την εσωτερική ασφάλεια της.
Το ζήτημα της Ταϊβάν
Ο Πρόεδρος Σι έχει δεσμευθεί να επανενώσει αυτό που η Κίνα θεωρεί ως

παράξενη επαρχία της Ταϊβάν. Δεν έχει θέσει ένα χρονοδιάγραμμα για την
επίτευξη αυτού του στόχου, ούτε απέκλεισε τη χρήση βίας για την επίτευξή του. Ο
Αρχηγός Ναυτικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ είναι μεταξύ των ειδικών που
προειδοποιούν ότι η Κίνα ενδέχεται να εισβάλει στην Ταϊβάν πριν από το 2024.
Σε γενικές γραμμές, αυτό φαίνεται απίθανο (αλλά ουδείς πλέον μπορεί να
μιλήσει με βεβαιότητα διότι διάγουμε εποχές όπου όλα είναι πιθανά). Η
πραγματοποίηση μιας επιτυχημένης αμφίβιας εισβολής σε ένα νησί που
βρίσκεται εκατό μίλια μακριά από την ηπειρωτική χώρα είναι ένα τρομακτικό
έργο, ειδικά για έναν στρατό που δεν έχει δει σημαντική μάχη για περισσότερες
από τέσσερις δεκαετίες.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υπερασπιστούν την

Ταϊβάν σε περίπτωση επίθεσης, παρόλο που καμία συνθήκη δεντις υποχρεώνει
να το πράξουν. Η Ουάσιγκτον σαφώς θα προτιμούσε να μην χρειαστεί να
εκπληρώσει αυτή την υπόσχεση. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα
βγουν χαμένες αν χρειαστεί να εμπλακούν σε μια μάχη για την Ταϊβάν. Είτε έτσι
είτε αλλιώς, το κόστος θα ήταν καταστροφικό για όλους τους εμπλεκόμενους.
ΗΠΑ
Σε αυτό το σημείο, οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να εγκαταλείψουν την

Ουκρανία. Έχοντας διεκδικήσει τα συμφέροντά τους στην περιοχή και πιέζοντας
και τα υπόλοιπα δυτικά έθνη να συνεργαστούν, οι αμερικανικές επιλογές είναι
περιορισμένες. Ωστόσο, η Ουάσιγκτον διεξάγει έναν βέλτιστο πόλεμο. Οι
Ουκρανοί απορροφούν απώλειες, ακόμη και όταν η παράδοση όπλων και
πυρομαχικών των ΗΠΑ επιβάλλει βαριές απώλειες στους Ρώσους. Το βέλτιστο
για την Ουάσιγκτον θα ήταν να πιέσει για μια διευθέτηση μέσω
διαπραγματεύσεων που θα κρατά τη Ρωσία όσο το δυνατόν πιο μακριά από τα
σύνορα του ΝΑΤΟ αλλά οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι η διπλωματική
προοπτική έχει εγκαταλειφθεί από όλες τις πλευρές.
Όταν ξεκίνησε το 2022, οι γεωπολιτικές διαιρέσεις αρχικά έπληξαν τη Δύση. Οι

Ευρωπαίοι ηγέτες απέρριψαν την προειδοποίηση της κυβέρνησης Μπάιντεν ότι

η Ρωσία προετοιμάζεται να εισβάλει στην Ουκρανία και οι ειδικοί ανησυχούσαν
ότι η Ρωσία θα μπορούσε να διασπάσει τη διατλαντική συμμαχία. Όμως ο
Πούτιν διέταξε μια μεγάλης κλίμακας εισβολή που ένωσε τη Δύση. Παρά τις
προβλέψεις ότι η δυτική αλληλεγγύη θα καταρρεύσει γρήγορα, άντεξε. Αλλά
καθώς τελείωνε το 2022, εμφανίστηκε μια νέα διαχωριστική γραμμή μεταξύ των
Ηνωμένων Πολιτειών και των στενότερων συμμάχων τους: η οικονομική
πολιτική. Σε αντίθεση με τις ελπίδες των περισσότερων εμπορικών εταίρων των
ΗΠΑ, ο Πρόεδρος Μπάιντεν άφησε σε ισχύ πολλούς από τους δασμούς του
Ντόναλντ Τραμπ.
Το 2022, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ψήφισε και ο Μπάιντεν υπέγραψε τον νόμο για
τη μείωση του πληθωρισμού και τον νόμο για τα CHIPS και την επιστήμη.
Επιδότησαν τις βιομηχανίες των ΗΠΑ και έκανε διακρίσεις σε βάρος
παραγωγών εκτός της Βόρειας Αμερικής. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν
προειδοποίησε ότι οι δύο νόμοι μπορεί να «κατακερματίσουν τη Δύση». Πολλοί
άλλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ ήταν εξίσου καυστικοί επικρίνοντας τον εναγκαλισμό
της βιομηχανικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Ο Μπάιντεν παραδέχτηκε ότι ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού είχε

«ελαττώματα» και μίλησε για «τροποποιήσεις». Η κυβέρνηση Μπάιντεν
απαγόρευσε επίσης την εξαγωγή προηγμένων τσιπ ημιαγωγών και εξοπλισμού
που χρησιμοποιούν τεχνολογία των ΗΠΑ στην Κίνα, αναγκάζοντας τους
εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ να επιλέξουν μεταξύ της συμμόρφωσης ή της
απώλειας κρίσιμων ευκαιριών εξαγωγής. Οι ενέργειες των ΗΠΑ ήρθαν καθώς ο
πόλεμος στην Ουκρανία συγκλόνισε την ευρωπαϊκή οικονομία. Αυτό ώθησε
ορισμένους κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους να διαμαρτυρηθούν ότι η
Ουάσιγκτον υπερασπιζόταν την ουκρανική υπόθεση μόνο επειδή η οικονομία
των ΗΠΑ επωφελήθηκε από τις μάχες.
Ρωσία και Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία. Πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και ειδικοί

πριν από ένα χρόνο απέρριψαν τις αναφορές των αμερικανικών και βρετανικών
μυστικών υπηρεσιών ότι η Ρωσία θα εισέβαλε στην Ουκρανία. Σχεδόν όλοι
περίμεναν μια γρήγορη ρωσική νίκη αν το έκανε. Καθώς τελείωνε το 2022, η
Ουκρανία όχι μόνο είχε γυρίσει πίσω τη ρωσική στρατιωτική επίθεση, αλλά
φάνηκε να κερδίζει το πάνω χέρι στις μάχες. Αντί να επιδιώξει μια σωτήρια
διπλωματική έξοδο από τον τραγικό λάθος υπολογισμό του, ο Ρώσος Πρόεδρος
Βλαντιμίρ διπλασίασε την επιθετικότητά του στοχεύοντας σκόπιμα τις μη
στρατιωτικές υποδομές της Ουκρανίας.

Το φάσμα ενός βάναυσου χειμώνα δεν κλόνισε την αποφασιστικότητα της
Ουκρανίας. Η δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία φαίνεται επίσης να
διατηρείται, ακόμη και όταν οι ευρωπαίοι πολίτες αποδοκιμάζουν τις
οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου. Από την πλευρά του, ο Πούτιν έχει
καταπνίξει τις εγχώριες επικρίσεις για τον πόλεμό του, διαψεύδοντας τις ελπίδες
ότι η αποπομπή του από την εξουσία θα μπορούσε να φέρει ειρήνη. Καθώς
συμπληρώνεται ένας χρόνος από τη ρωσική εισβολή, φαίνεται πως η Ρωσία θα
εξαπολύσει μια νέα στρατιωτική επίθεση, ίσως με την υποστήριξη της
Λευκορωσίας.
Παράλληλα, η Ουκρανία επιδιώκει να ανακτήσει την Κριμαία. Σημαντικές

επιτόπιες προόδους και από τις δύο πλευρές ενδέχεται να δημιουργήσουν χώρο
για διπλωματία. Αλλά τέτοιες εξελίξεις θα μπορούσαν επίσης να τονώσουν την
κλιμάκωση. Ο Πούτιν δεν έχει απαρνηθεί τη απειλή του για χρήση πυρηνικών
όπλων. Εν τω μεταξύ, οι μάχες στην Ουκρανία θα συνεχίσουν να αναστατώνουν
τις παγκόσμιες αγορές, αυξάνοντας τις τιμές της ενέργειας και αυξάνοντας την
επισιτιστική ανασφάλεια σε ολόκληρο τον Παγκόσμιο Νότο. Μια απογοητευτική
πιθανότητα είναι ότι ο κόσμος θα ζει κάτω από τη σκιά του πολέμου στην
Ουκρανία για τα επόμενα χρόνια.
Οι προοπτικές για μια διευθέτηση εξαρτώνται, σε κάποιο βαθμό, από τη

βιωσιμότητα της ρωσικής οικονομίας. Η αρχική απάντηση της Δύσης στην
εισβολή ήταν μια εξουθενωτική εκστρατεία που, για ένα διάστημα, ακρωτηρίασε
την οικονομία της Ρωσίας. Αν και η Ρωσία δεν είναι έξω από το δάσος, έχει
ανακάμψει αρκετά ώστε τουλάχιστον να διατηρήσει κάποια μόχλευση στον
πόλεμο. Πέρα από τα οικονομικά, δύο σημαντικά εμπόδια έχουν ματαιώσει κάθε
προσπάθεια τερματισμού του αδιεξόδου. Το πρώτο αποτελεί προϋπόθεση ότι
καμία πλευρά δεν θα ξαναρχίσει τις εχθροπραξίες τη στιγμή που θα επιλέξει. Και
οι δύο θέλουν να διατηρήσουν αυτό το δικαίωμα. Το δεύτερο είναι η απροθυμία
εκχώρησης εδαφών, κάτι που είναι δύσκολο για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους.
Οι Ουκρανοί θέλουν τον έλεγχο ολόκληρης της χώρας τους. Το ρωσικό κοινό θα
τρόμαζε που όλοι οι θάνατοι και οι κακουχίες που πέρασαν τελικά δεν έφεραν
κανένα αποτέλεσμα. (Ένα βασικό στοιχείο και στις δύο πλευρές του πολέμου
είναι η διαχείριση του κοινού. Η Ουκρανία και οι ΗΠΑ έχουν δείξει ότι μπορούν
να διαχειριστούν το κοινό τους. Για το ρωσικό κοινό, όπως αναφέραμε,
γνωρίζουμε με σιγουριά τί πιστεύει )
Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η μία πλευρά θα συντρίψει την άλλη. Είναι
πιθανό να υπάρξουν ειρηνευτικές συνομιλίες, αλλά μια ταχεία διευθέτηση είναι

απίθανη. Το διακύβευμα είναι μεγάλο και καμία πλευρά δεν θα σπάσει. Η πιο
πιθανή πορεία είναι ότι ο πόλεμος να συνεχιστεί, αλλά μην εκπλαγείτε όταν δείτε
την αρχή των συνομιλιών για επίλυση.
Ευρώπη
Είναι δύσκολο να προβλέψουμε την Ευρώπη γιατί η «Ευρώπη» είναι τελικά μια
γεωγραφική έννοια που συνδέει μεταξύ τους πολυεθνικούς οργανισμούς, οι
μεγαλύτεροι από τους οποίους είναι το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο
καθένας με τη δική του λίστα μελών και αποστολή. Είναι καλύτερα να
σκεφτόμαστε την Ευρώπη ως μια αρένα συνεργασίας και επιβολής.
Ένα σημαντικό ζήτημα για την Ευρώπη το 2023 θα είναι η συνεχιζόμενη

πρόσβαση στη ρωσική ενέργεια. Οι Ευρωπαίοι συμφωνούν ότι χρειάζονται
πετρέλαιο, αλλά δεν μπορούν να συμφωνήσουν ποια τιμή πρέπει να πληρωθεί
για αυτό. Η Πολωνία αντιτίθεται σε οποιαδήποτε παραχώρηση στη Ρωσία. Η
Ουγγαρία όχι. Η Γερμανία επιθυμεί να διατηρήσει τις αποστολές πετρελαίου,
αλλά πρέπει να υποταχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον μεγαλύτερο πελάτη και
εγγυητή της εθνικής ασφάλειας της. Σκεφτείτε επίσης ότι η Ευρώπη πιστεύει
γενικά ότι μια ρωσική νίκη στην Ουκρανία θα ήταν κακή για την ήπειρο. Χώρες
όπως η Πολωνία, η Τσεχία και η Γερμανία θυμούνται τον Ψυχρό Πόλεμο και δεν
βιάζονται να ξαναδημιουργήσουν τα όρια που τον καθόρισαν. Υπάρχει
πραγματική υποστήριξη από τις κυβερνήσεις – και σε ορισμένα κοινά – για τον
πόλεμο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάστηκε για την ειρήνη και την ευημερία. Ο πόλεμος
τεντώνει αυτά τα ιδανικά και παραμορφώνει γεωπολιτικά συμφέροντα και
οικονομικές επιθυμίες. Ορισμένες χώρες πιστεύουν ότι πρέπει να δώσουν
προτεραιότητα στις πολεμικές προετοιμασίες σε σχέση με οικονομικούς λόγους.
Αυτό θα επιβαρύνει την ενότητα της ΕΕ το επόμενο έτος, όχι μόνο για αυτό το
θέμα αλλά και λόγω της αυξανόμενης αίσθησης ότι το μπλοκ υπονομεύει τα
εθνικά οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα κάθε χώρας. Η ΕΕ θα συνεχίσει,
ωστόσο αργά, να κατακερματίζεται καθώς τα εθνικά συμφέροντα αποκλίνουν.
Ινδία
Η Ινδία αναδεικνύεται σιγά σιγά σε μια οικονομική και στρατιωτική δύναμη της
οποίας η άνοδος επηρεάζει τους πάντες. Έχει μια από τις ταχύτερα
αναπτυσσόμενες μεγάλες οικονομίες – σίγουρα μεταξύ συγκρίσιμων

ανεπτυγμένων και παρόμοιου μεγέθους οικονομιών. Πρέπει τώρα να
συμπεριληφθεί στα έθνη που επηρεάζουν το παγκόσμιο σύστημα.
Η εθνική στρατηγική της Ινδίας είναι να ισορροπεί μεταξύ μεγαλύτερων

δυνάμεων, ιδιαίτερα της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, μια πρακτική
που αναπόφευκτα θα δημιουργήσει εντάσεις μέσα σε μια χώρα που είναι
ετερόκλητη. Το Νέο Δελχί, για παράδειγμα, θα ενισχύσει την οικονομική και
βιομηχανική συνεργασία με τη Ρωσία για να ισορροπήσει έναντι της Κίνας.
Υπήρχαν πάντα ερωτήματα για το πότε η Ινδία θα αναδυόταν σε μεγάλη
δύναμη. Το 2023 φαίνεται είναι η στιγμή.
Μεταβολή των σχέσεων μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει ασκήσει εκ νέου διπλωματική πίεση
στο Νέο Δελχί για να επανεξετάσει τη μακροχρόνια σχέση του με τη Μόσχα.
Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι η δημόσια επίπληξη του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ
Πούτιν από τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι σε μια περιφερειακή
σύνοδο κορυφής τον Σεπτέμβριο σηματοδότησε μια ιστορική ρήξη στη φιλία.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι αυξανόμενες αγορές ρωσικού πετρελαίου από την
Ινδία τους τελευταίους μήνες δείχνουν ότι οι δεσμοί στην πραγματικότητα
γίνονται ισχυρότεροι. Μια ματιά σε σημαντικές γραμμές τάσεων δείχνει ότι
λαμβάνει χώρα μια πιο λεπτή αλλαγή στις σχέσεις. Κατά τη διάρκεια του
Ψυχρού Πολέμου, η Ινδία και η Σοβιετική Ένωση διατήρησαν ισχυρές
οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις, με το Νέο Δελχί να προμηθεύεται το
μεγαλύτερο μέρος των όπλων του από τη Μόσχα.
Αυτό το εύρωστο εμπόριο συνεχίστηκε τα χρόνια μετά τη σοβιετική κατάρρευση,

μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2010, όταν η Ινδία άρχισε να διαφοροποιεί αργά
τις πηγές της. Μέχρι το 2020, η πλειονότητα των όπλων της Ινδίας προερχόταν
από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, του Ισραήλ και των
Ηνωμένων Πολιτειών.
Ωστόσο, δεκαετίες σοβιετικής στρατιωτικής υποστήριξης σημαίνει ότι μεγάλο

μέρος του στρατιωτικού υλικού της Ινδίας σήμερα είναι ρωσικό, επομένως η
Ινδία πρέπει να εξαρτάται από τη Ρωσία για λογισμικό, επισκευές και
αναβαθμίσεις. Εν τω μεταξύ, η ιστορία των ψηφοφοριών της Ινδίας στη Γενική
Συνέλευση του ΟΗΕ τα τελευταία είκοσι χρόνια δείχνει ότι σε πολλά διχαστικά
ψηφίσματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τα ανθρώπινα
δικαιώματα και τον αφοπλισμό, τάχθηκε επανειλημμένα με τη Ρωσία. Αλλά και
εδώ, συμβαίνει μια λεπτή αλλαγή.

Από το 2010, η Ινδία έχει κατά καιρούς ψηφίσει μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες
και απείχε σε μεγάλο βαθμό από ψηφίσματα που έδειχναν έντονους διχασμούς
μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον. Όσον αφορά το εμπόριο ευρύτερα, η έκρηξη
των αγορών ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία δεν είναι ενδεικτική μιας
μεγαλύτερης αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων, αλλά μάλλον ένα
παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο το Νέο Δελχί είναι διατεθειμένο να
εκμεταλλευτεί μια οικονομική ευκαιρία με τη Μόσχα — σε αυτή την περίπτωση.
Το συνολικό εμπόριο της Ινδίας με τη Ρωσία, ωστόσο, παραμένει υποτονικό σε
σύγκριση με αυτό με εταίρους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Μέση Ανατολή και Καύκασος
Νέες συμμαχίες θα προκύψουν και οι παλιές θα χαλάσουν. Το Ισραήλ έχει ήδη

γίνει μια μεγάλη άγκυρα της περιοχής, όπως αποδεικνύεται από τις Συμφωνίες
του Αβραάμ, αλλά οι δυνάμεις στο εσωτερικό της χώρας έχουν δημιουργήσει
έναν βαθμό ανησυχίας στα αραβικά έθνη. Πιο σημαντικό είναι το πολιτικό
μέλλον της Τουρκίας, με την εποχή Ερντογάν να φθίνει.
Την ίδια στιγμή γίναμε μάρτυρες ευρύτατης αναταραχής στο Ιράν. Θα

εξακολουθεί να υπάρχει η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν στις 31 Δεκεμβρίου
2023; Οι μουλάδες που κυβέρνησαν το Ιράν για τέσσερις δεκαετίες
αντιμετωπίζουν τώρα την πιο σημαντική εσωτερική πρόκληση για την κυριαρχία
τους. Η άμεση αιτία των διαδηλώσεων που πλήττουν το καθεστώς είναι ο
θάνατος μιας εικοσιδυάχρονης Κουρδοϊρανής γυναίκας. Ο λόγος της σύλληψής
της;
Δεν φορούσε σωστά το απαιτούμενο χιτζάμπ. Ο θάνατός της άγγιξε το νεύρο σε

μια χώρα που ήταν ήδη θυμωμένη για την στάσιμη οικονομία, την υψηλή
ανισότητα, την κυβερνητική διαφθορά και τις αυξανόμενες προκλήσεις που
σχετίζονται με το κλίμα. Η κυβέρνηση απάντησε στους διαδηλωτές που φώναζαν
«Γυναίκες, ζωή, ελευθερία!» με περισσότερη καταστολή. Ωστόσο, ο πυροβολισμός
ορισμένων διαδηλωτών στο δρόμο και η δημόσια εκτέλεση άλλων μετά από
ψευδείς δίκες έχει τροφοδοτήσει την αντίθεση του κοινού.
Το καθεστώς μπορεί να συνεχίσει να διπλασιάζει την καταστολή, φοβούμενο ότι

οι συμβιβαστικές χειρονομίες απλώς θα δημιουργήσουν περισσότερες
απαιτήσεις. Ωστόσο, περισσότερη καταστολή θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει
την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες χώρες σε αυστηρότερες κυρώσεις στο Ιράν.
Μεγάλο ζήτημα επίσης είναι η υγεία του ογδόντα τριών ετών Ανώτατου Ηγέτη

Αλί Χαμενεΐ. Φημολογείται ότι είναι άρρωστος. Μια αλλαγή ηγεσίας εν μέσω
πανεθνικών διαδηλώσεων θα μπορούσε να διχάσει το καθεστώς.
Οι διαμαρτυρίες πιθανότατα έσβησαν τις ήδη αμυδρές προοπτικές για την

αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν του 2015. Το Ιράν κατηγορεί τις
Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ για τη μηχανική των διαδηλώσεων και η
κυβέρνηση Μπάιντεν δεν είναι πιθανό να υπογράψει καμία συμφωνία ενώ το
καθεστώς πυροβολεί διαδηλωτές στο δρόμο. Το ερώτημα που απασχολεί τον
Λευκό Οίκο είναι εάν το Ιράν μπορεί να προσπαθήσει να αποσπάσει την
προσοχή από τα προβλήματά του στο εσωτερικό, ενεργώντας πιο κακόβουλα στο
εξωτερικό.
Δύο από τους στενότερους εταίρους της Αρμενίας είναι η Ρωσία και το Ιράν. Και
οι δυο χώρες αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Γι΄αυτό και η Αρμενία
φαίνεται να κοιτά προς την Ευρώπη. Ενώ η σύγκρουση της Αρμενίας με το
Αζερμπαϊτζάν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό, οι εντάσεις μεταξύ του
Αζερμπαϊτζάν και του Ιράν δεν είναι τόσο γνωστές. Με απλά λόγια, το Μπακού
και η Τεχεράνη έχουν οιονεί εδαφικές διαφορές που βασίζονται σε ασυμβίβαστες
κοσμοθεωρίες. Καθώς οι Αζέροι ενισχύουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, το Ιράν
ανησυχεί όλο και περισσότερο για το μέλλον.
Λατινική Αμερική
Η Λατινική Αμερική το 2023 φαίνεται πως αδυνατει να ανακάμψει από την

πανδημία. Ήταν αναμφισβήτητα η περιοχή που επλήγη περισσότερο και ήταν η
πιο αργή στην ανάκαμψη. Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής θα δουν έντονες
κοινωνικές αναταραχές και οι κυβερνήσεις θα δώσουν προτεραιότητα στις ξένες
σχέσεις με οικονομικά οφέλη. Η αυξημένη παγκόσμια αβεβαιότητα και ο
ανταγωνισμός γύρω από εμπορεύματα όπως τα τρόφιμα, η ενέργεια και τα
μέταλλα θα πυροδοτήσουν ανανεωμένο ενδιαφέρον από χώρες του δυτικού
ημισφαιρίου για τη δημιουργία εμπορικών δεσμών που βασίζονται στα βασικά
προϊόντα. Η Ρωσία και η Κίνα δεν θα είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τόσο
δυνατά στη Λατινική Αμερική όπως τα προηγούμενα χρόνια. Τα δικά τους
οικονομικά προβλήματα θα τους αποτρέψουν από το να προσφέρουν
οικονομικές λύσεις τόσο μακριά, δημιουργώντας μια ευκαιρία για τις ΗΠΑ να
ενισχύσουν τους δεσμούς τους.

Συμπεράσματα
Είναι εύκολο να ξεχάσουμε ότι ζούμε στη μεταψυχροπολεμική εποχή για

περισσότερα από 30 χρόνια. Ο κόσμος δεν ήταν ποτέ απόλυτα αρμονικός, αλλά
οι χώρες σε γενικές γραμμές φαινόταν να κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση.
Το 2023 μπορεί τελικά να είναι η χρονιά που ο κόσμος αρχίζει να περνά σε μια
άλλη εποχή. Οι συμμαχίες και οι σχέσεις θα κατακερματιστούν καθώς τα
συμφέροντα αποκλίνουν, γεγονός που θα μπορούσε ακόμη και να μειώσει την
πίεση σε ορισμένα μέρη. Οι εντάσεις που δημιουργούνται από τον ανταγωνισμό
ΗΠΑ-Κίνας θα διαμορφώσουν τουλάχιστον εν μέρει αυτά τα συμφέροντα.

Οι επιπτώσεις του σεισμού σε Τουρκία και Συρία
Γράφουν οι Γιώτα Χουλιάρα και Αλέξανδρος Νίκλαν
Ήταν Αύγουστος του 2020 όταν στο λιμάνι της Βυρητού στον Λίβανο,
σημειώθηκε μια τεράστια έκρηξη η οποία προκάλεσε τον θάνατο τουλάχιστον
220 ανθρώπων και καταγράφηκε ως μία από τις μεγαλύτερες μη πυρηνικές
εκρήξεις στην Ιστορία. Η έκρηξη σημειώθηκε σε χώρο αποθήκευσης
πυροτεχνημάτων και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε χώρο όπου ήταν
αποθηκευμένοι 2.750 τόνοι νιτρικού αμμωνίου με αποτέλεσμα να προκληθούν
εκτεταμένες ζημιές και πολλοί τραυματισμοί (εκτός από τους νεκρούς). Αν και ο
Λίβανος ήταν ήδη failed state και πριν από το τραγικό αυτό συμβάν, το
αποτέλεσμα της έκρηξης ήταν η πολιτική αποσταθεροποίηση της χώρας, που με
τη σειρά της οδήγησε σε πολλαπλά προβλήματα και βαθιά οικονομική και
κοινωνική αβεβαιότητα. Δυστυχώς, οι καταστροφικοί σεισμοί που έπληξαν τον
Φεβρουάριο την περιοχή των τουρκοσυριακών συνόρων αναμένεται να έχουν το
ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα σε πολλαπλάσιο μέγεθος, λαμβάνοντας υπόψη τα
θύματα και τις καταστροφές που προκλήθηκαν στις δυο χώρες.
Η καταστροφή από την σεισμική δόνηση έρχεται σε μια ιδιαίτερη χρονική

στιγμή για την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Το γειτονικό Ιράν μαστίζεται από
κρίση στο εσωτερικό του, η οποία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα των δυτικών
κυρώσεων, αλλά κυρίως οφείλεται στην επανάσταση των γυναικών που
ξέσπασε τον περασμένο Σεπτέμβριο μετά τον θάνατο της 22χρονης, κουρδικής
καταγωγής, Μάχσα Αμίνι. Παράλληλα, προβληματισμός επικρατεί για το
εσωτερικό του Ισραήλ όπου οι συγκρούσεις μεταξύ Παλαιστινίων και
Ισραηλινών έχουν αναζοπυρωθεί, θυμίζοντας προηγούμενα χρόνια και
τρομάζοντας ειδικούς και αναλυτές, οι οποίοι φοβούνται μια νέα Παλαιστινιακή
Ιντιφάντα. Τέτοιες φυσικές καταστροφές που αφήνουν έντονα το αποτύπωμα
τους, όχι μόνο με τους νεκρούς αλλά και με τις κατεστραμμένες δομές, οδηγούν
σε φτώχεια, ανέχεια και αβεβαιότητα την επόμενη ημέρα.Την ημέρα,
δηλαδή, που η διεθνής κοινότητα και η βοήθεια θα έχει αποχωρήσει, οι κάμερες
και τα φώτα της δημοσιότητας θα έχουν στρέψει αλλού- πιθανόν στο επόμενο
τραγικό συμβάν- την προσοχή τους και όσοι έχουν απομείνει ζωντανοί, θα
επιχειρούν να επιβιώσουν στα χαλάσματα.

Στη περίπτωση της Τουρκίας θεωρούμε στο Geopolitics & Daily News σίγουρο
ότι ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την κατάσταση. Σε πρώτη
φάση θα επιχειρήσει να εκτοπίσει τους πρόσφυγες από την Συρία, οι οποίοι
βρέθηκαν στην περιοχή που επλήγη από το σεισμό προκειμένου να αποφύγουν
τον εμφύλιο στη χώρα τους. Ήδη, όπως είχαμε αναφέρει και στα καθημερινά
σημειώματα του Geopolitics, ο Ερντογάν επιθυμούσε να επιστρέψει στη Συρία
τους πρόσφυγες που ζούσαν τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία του,
παρουσιάζοντάς το ως μια προεκλογική υπόσχεση προς τους ψηφοφόρους του,
οι οποίοι εν μέσω της οικονομικής κρίσης, είχαν στρέψει τα πυρά τους προς τον
προσφυγικό πληθυσμό. Σε δεύτερη φάση, ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να
μεταφέρει τους κουρδικής καταγωγής πληθυσμούς που ζουν στις περιοχές που
επλήγησαν από τον σεισμό στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, όπου θα
χάσουν την επαφή με την φυλή τους, αποδυναμώνοντας με τον τρόπο αυτό το
κουρδικό στοιχείο, όσο είναι εφικτό.
Παράλληλα, με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει κηρύξει στις επαρχίες
που επλήγησαν, για τις οποίες θα μιλήσουμε αναλυτικότερα παρακάτω, θα
εξετάσει με προσοχή τις επιλογές του. Αναλυτές και ειδικοί εκτιμούν ότι θα
δρομολογήσει εκλογές σοκ και δέους - επρόκειτο για μια τακτική γνωστή και
αγαπημένη για τον Ερντογάν, ο οποίος συσπειρώνει το κοινό του δίπλα του ως ο
ηγέτης που θα τους σώσει απ΄όλα τα δεινά, γι΄αυτό αρέσκεται να δαιμονοποιεί
αντιπάλους και να δαιμονοποιείται ο ίδιος από τη Δύση - είτε θα βρει ευκαιρία
να τις ματαιώσει. Η αλήθεια είναι πως με βάση το τουρκικό σύνταγμα θα
μπορούσε να αναβάλει τις εκλογές. Το αν θα το πράξει, θα εξαρτηθεί από τις
εξελίξεις, καθώς ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι αντιμετωπίζει κάθε πρόκληση ως
πολιτική ευκαιρία προκειμένου να αγκυλωθεί στην εξουσία. Παρόμοια
χειρίστηκε και το «αποτυχημένο πραξικόπημα» του 2016. (Τα εισαγωγικά δεν
μπήκαν τυχαία)
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως η Μεράλ Ακσενέρ, αρχηγός του

αντιπολιτευόμενου Iyi (Καλό Κόμμα) είπε στον βετεράνο αρθρογράφο Μουράτ
Γιέτκιν, δεδομένης της κλίμακας της καταστροφής, πως οι κάλπες μπορεί να
χρειαστεί να αναβληθούν για τις 18 Ιουνίου, ημερομηνία που αντιστοιχεί στην
επίσημη προθεσμία για τη διεξαγωγή του τρέχοντος γύρου. Αλλά η Ακσενέρ
κατέστησε επίσης σαφές ότι δεν υπάρχει θέμα συμφωνίας της αντιπολίτευσης σε
οποιαδήποτε επ' αόριστον αναβολή.

Στη Συρία, από την άλλη, η ανθρωπιστική κρίση που ήταν ήδη παρούσα λόγω
του πολυετούς εμφυλίου πολέμου, αναμένεται να επιδεινωθεί. Σε χειρότερη
μοίρα θα βρεθεί η ήδη ταλαιπωρημένη περιοχή της χώρας που ελέγχεται από την
αντιπολίτευση (και την Τουρκία ουσιαστικά, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε τον
ρόλο της Άγκυρας στον εμφύλιο της Συρίας και την επιρροή της στις ανταρτικές
ομάδες των φανατικών που δρουν στη συγκεκριμένη επικράτεια). Στα
φαινόμενα φτώχειας και ανέχειας θα προστεθεί και ο φόβος μεταδιδόμενων
ασθενειών που θα πλήξουν, όπως αναφέρουν γιατροί και ειδικοί, τους επιζώντες
του σεισμού το επόμενο διάστημα. Οι διασωθέντες θα έχουν να αντιμετωπίσουν
και την έλλειψη υποδομών, η οποία αποτελούσε ήδη πρόβλημα στη
βορειοδυτική Συρία.
Συχνά μια φυσική καταστροφή ή ένα γεωλογικό φαινόμενο χρησιμεύει για να

υπογραμμίσει την ήδη υπάρχουσα δυσκολία και να την πολλαπλασιάσει. Η ζωή
για τους φτωχούς του πλανήτη είναι εξαιρετικά επισφαλής και μαστίζεται από
πολλαπλές, ταυτόχρονες κρίσεις, από τις οποίες η ανάκαμψη είναι συχνά
αδύνατη. Οι πληγέντες στη βόρεια περιοχή της Συρίας βρίσκονται σε απείρως
τραγικότερη κατάσταση από τους πληγέντες της Τουρκίας.
Κρυώνουν, πεινούν και νιώθουν εξαντλημένοι. «Μιλάμε για εκτοπισμένους που

έχουν ήδη χάσει τα σπίτια τους μια φορά και έχουν μείνει ξανά άστεγοι. Οι
άνθρωποι θα πεθάνουν από το κρύο και κανείς δεν πρόκειται να τους μετρήσει
στους σεισμούς [θύματα]. Οι άνθρωποι θα πεθάνουν από την πείνα και κανείς
δεν θα τους μετρήσει. Χρειάζονται τόση βοήθεια» είχε αναφέρει κάτοικος της
περιοχής στο Al Jazeera, δίνοντας με τις λέξεις του τα μελανά χρώματα της
καταστροφής.
Τα παραπάνω είναι πλέον σίγουρο πως θα λειτουργήσουν ως η κατάλληλη σπίθα

για αναταραχή και ως γνωστό η αναταραχή φέρνει διατάραξη των ισορροπιών.
Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να έχουμε αναζωπύρωση των ομάδων των
φανατικών. Θυμίζουμε πως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ σε αντίστοιχες
περιπτώσεις εκμεταλλεύτηκαν στρατόπεδα (camps) προσφύγων προκειμένου να
εδραιώσουν την κυριαρχία τους. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι φανατικοί
βρίσκουν πεδίο δόξης λαμπρό όταν εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο,
πουλώντας μια ανύπαρκτη ελπίδα.

Τουρκία: Ο σεισμός θέτει σε κίνδυνο την επανεκλογή του Ερντογάν ή
αποτελεί την ευκαιρία που αναζητά ο Τούρκος πρόεδρος;
«Οι σεισμοί και άλλες φυσικές καταστροφές κλονίζουν τα πολιτικά συστήματα»,

γράφουν οι Bruce Bueno de Mesquita και Alistair Smith, συγγραφείς του βιβλίου
«The Dictator's Handbook: Why Bad Behavior is Almost Always Good Politics».
Το βιβλίο το οποίο κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2011 εξετάζει πώς οι
πολιτικοί αποκτούν και διατηρούν την πολιτική εξουσία.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο, οι δυο συγγραφείς αναφέρουν πως τα κίνητρα των

πολιτικών είναι «να έρθουν στην εξουσία, να παραμείνουν στην εξουσία και, στο
βαθμό που μπορούν, να διατηρήσουν τον έλεγχο του χρήματος».
Το αν μια φυσική καταστροφή μπορεί να ανατρέψει μια κυβέρνηση, λένε οι

συγγραφείς, εξαρτάται από δύο πράγματα: το μέγεθος του «νικητή
συνασπισμού» του ηγεμόνα και πόσο καιρό είναι στην εξουσία (όσο περισσότερο
τόσο το καλύτερο).
Ας πάρουμε λοιπόν την περίπτωση του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος

βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 20 χρόνια, είτε ως πρωθυπουργός είτε ως
πρόεδρος με αυξημένες εξουσίες. Ο Ερντογάν έχει συνδέσει ουσιαστικά τη μοίρα
της Τουρκίας με την πολιτική του επιβίωση, παρουσιάζοντας εαυτόν ως ένα νέο
πατέρα των Τούρκων και ιδιαίτερα των μουσουλμάνων.
Η επιλογή του να συμπορευθεί ιδεολογικά στο παρελθόν με τους Αδερφούς

Μουσουλμάνους της Αιγύπτου και την Χαμάς στην Παλαιστίνη, η εμπλοκή του
στον εμφύλιο της Λιβύης και της Συρίας και η στήριξη των ανταρτών που δρουν
εναντίον του Άσαντ, ακόμη και η απόφαση του να μετατρέψει την Αγία του
Θεού Σοφία από Μουσείο σε τέμενος, την στιγμή που ήδη η Κωνσταντινούπολη
έχει πάρα πολλά τεμένη, αποδεικνύουν την επιθυμία του να έχει ηγετικό ρόλο
στο σουνιτικό Ισλάμ. Ουσιαστικά, ο Ερντογάν με τις πολιτικές του κινήσεις τα
τελευταία χρόνια, ειδικά από το καλοκαίρι του πραξικοπήματος κι έπειτα,
κινείται δικτατορικά εντός της τουρκικής επικράτειας, φορώντας το μανδύα ενός
εκλεγμένου από το λαό ηγέτη που δρα ελέω Αλλάχ.
Ενώ, λοιπόν, οι πολίτες θεωρούν τις δημοκρατίες υπεύθυνες για τη χρηστή
διακυβέρνηση, ειδικά για την αντιμετώπιση καταστροφών και φαινομένων,
όπως οι σεισμοί και περισσότερο κατά τη διάρκεια των εκλογικών ετών (για την
Τουρκία είναι εκλογικό έτος το 2023 και έτος ιδιαίτερης σημασίας λόγω των 100

ετών από την ίδρυση της χώρας από τον Μουσταφά Κεμάλ), οι δικτατορίες,
ακόμη και εκείνες με τον μανδύα της δημοκρατίας, έχουν την ικανότητα να
αποτινάξουν με συγκεκριμένους χειρισμούς από επάνω τους την αντίστοιχη
ευθύνη.
Σε πρώτη φάση, οι επιπτώσεις από τον σεισμό μοιάζουν προβληματικές για τον
Τούρκο Πρόεδρο, ειδικά από την στιγμή που είναι αναγκασμένος να
αντιμετωπίσει μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στις 14 Μαΐου, αλλά θα πρέπει
να λάβουμε υπόψη μας πως αγωνίζεται χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο. Η
αντιπολίτευση, η οποία συσπειρώθηκε πίσω από τον άγευστο και άοσμο για το
εσωτερικό της Τουρκίας, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού
Λαϊκού Κόμματος (CHP), μπορεί να ασκεί κριτική για τα δρώμενα, αλλά
δυσκολεύεται να πείσει τον Τούρκο ψηφοφόρο, ειδικά αυτόν που ζει στο
εσωτερικό της χώρας.
Σίγουρα, η πίεση στον Ερντογάν είναι τεράστια με χιλιάδες νεκρούς να έχουν

χάσει τη ζωή τους, αλλά αυτή εκδηλώνεται και, εν τέλει, εκτονώνεται με τις
αποδοκιμασίες σε υπουργούς και βουλευτές της κυβέρνησής του.
Άξιο αναφοράς για να κατανοήσουμε καλύτερα την κατάτασταση είναι το

γεγονός πως μεταξύ των 10 τουρκικών επαρχιών που βρίσκονται στη ζώνη της
καταστροφής, επτά (Adiyaman, Malatya, Kilis, Gaziantep, Kahramanmaras,
Osmaniye, Sanliurfa) ελέγχονται από δημάρχους του Κόμματος Δικαιοσύνης και
Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν. Το Ντιγιαρμπακίρ ελέγχεται από έναν
διαχειριστή που έχει ορίσει η κυβέρνηση και μόνο δύο (Άδανα και Χατάι)
διοικούνται από το κόμμα της αντιπολίτευσης. Με άλλα λόγια, ο σεισμός
χτύπησε την κεντρική εκλογική περιφέρεια του Ερντογάν και πρέπει να τους
δείξει με κάθε τρόπο ότι μπορεί να τα καταφέρει με τις εκλογές που πλησιάζουν.
Εξάλλου, όπως αναφέρει και ο Νικολό Μακιαβέλι στο έργο του «Ο Ηγεμόνας»,
είναι πιο σημαντικό για έναν πρίγκιπα (με την έννοια του άρχοντα) να τον
φοβούνται παρά να τον αγαπούν, αν και θα πρέπει αν είναι δυνατόν να
αποφεύγει το μίσος. Μπορεί άραγε ο Ερντογάν να αποφύγει το μίσος και να
γυρίσει την λαϊκή οργή ως το κατάλληλο εργαλείο που θα του εξασφαλίσει μια
εκλογική νίκη καθιστώντας τον απόλυτο άρχοντα στην ατελή δημοκρατία της
Τουρκίας; Αυτό είναι ένα ερώτημα στοίχημα που ήδη έχει τεθεί στον στενό
πυρήνα του κομματικού του επιτελείου.

Στην περιοχή του Gaziantep (Γκαζιαντέπ) που επλήγη από τον σεισμό κατοικεί
ένας συμπαγής αριθμός Κούρδων που στα τέλη της δεκαετίας του 2010
ανερχόταν στους 400.000 - 450.000 ανθρώπους. H επαρχία Kahramanmaras
(Καχραμανμάρας) υπήρξε περιοχή όπου κατοικούσαν πολλοί Αρμένιοι και
Αλεβήδες. Οι τελευταίοι μάλιστα δέχθηκαν διώξεις από τους Γκρίζους Λύκους το
1978, όταν συνέβη στην πόλη η σφαγή των Αλεβηδών. Γενικότερα, οι επαρχίες
όπου χτύπησε ο σεισμός είναι οι περιοχές όπου ζουν φτωχοί Τούρκοι κουρδικής
καταγωγής και εξισλαμισμένα χριστιανικά φύλα της Ανατολίας που πλέον
αισθάνονται Τούρκοι, ζουν επίσης Σύριοι πρόσφυγες και Αρμένιοι.
Δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα της Τουρκίας και
ούτε με τους αστέρες πολιτικούς της αντιπολίτευσης, όπως είναι ο δήμαρχος της
Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, ο δήμαρχος της Άγκυρας Μανσούρ
Γιαβάς και ο δήμαρχος της Σμύρνης Τουντς Σογιέρ, οι οποίοι είναι εκείνοι που
μπορούν να χτυπήσουν τον Ερντογάν σε δημοφιλία στα τουρκικά παράλια και
τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Στην περιοχή που επλήγη από τον σεισμό δρα αποκλειστικά το δίκτυο Ερντογάν,
το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος έχει θέσει ήδη σε λειτουργία προκειμένου να
παρουσιάσει τον εαυτό του ως εκείνον με τις διασυνδέσεις που θα προσφέρει
διεθνή υποστήριξη στην Τουρκία αυτή την κρίσιμη στιγμή.
Στο μεταξύ, καθώς οι πολιτικοί ηγέτες μάχονταν στις ισοπεδωμένες νότιες

επαρχίες, το κοινοβούλιο στην Άγκυρα ενέκρινε νομοθεσία κατάστασης έκτακτης
ανάγκης με τις ψήφους του AKP και του πολιτικού του συμμάχου, του
Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP). Η πρόταση του Iyi για περιορισμό
της κατάστασης έκτακτης ανάγκης σε ένα μήνα απορρίφθηκε. Η υπόλοιπη
αντιπολίτευση καταψήφισε την πρόταση με το σκεπτικό ότι ο εκτελεστικός
πρόεδρος είχε όλες τις εξουσίες για τη διαχείριση καταστροφών σύμφωνα με το
τουρκικό σύνταγμα.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης προκλήθηκε για ολόκληρη τη χώρα και μετά το

αποτυχημένο πραξικόπημα το 2016. Είναι αξιοσημείωτο πως παρέχει στην
εκτελεστική εξουσία σαρωτικές εξουσίες, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού
της μετακίνησης προς και από την πληγείσα περιοχή. Μπορεί επίσης να
χρησιμοποιηθεί για τον περιορισμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως η
ελευθερία της έκφρασης και τα δικαιώματα των μέσων ενημέρωσης. Η Ένωση
Δημοσιογράφων της Τουρκίας εξέφρασε την ανησυχία της ότι οι δημοσιογράφοι
στο έδαφος είχαν ήδη αντιμετωπίσει πολλαπλά εμπόδια από την πλευρά των

αρχών, ιδιαίτερα όταν ανέφεραν την έλλειψη διασωστών ή ήθελαν να
κινηματογραφήσουν κτίρια που κατέρρευσαν.
Ορισμένοι παρατηρητές ανησυχούν ότι οι εξουσίες αυτές θα μπορούσαν επίσης

να χρησιμοποιηθούν για την περαιτέρω καταστολή των επικριτικών μέσων
ενημέρωσης- ήδη γίναμε μάρτυρες της υπολειτουργίας του Twitter κατά την
περίοδο που ξένα σωστικά συνεργεία (ανάμεσά τους και το ελληνικό σωστικό
συνεργείο) ήταν στην Τουρκία και αποθεώνονταν από τους πληγέντες.
Στο μεταξύ, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος

πραγματοποίησε την περιοδεία στην περιοχή του σεισμού με μια στάση στο
Γκαζιαντέπ, το βιομηχανικό κέντρο της περιοχής και προπύργιο της
διακυβέρνησής του για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP),
δεσμεύτηκε να την ανοικοδομήσει μέσα σε ένα χρόνο — ένα δύσκολο έργο καθώς
περισσότερα από 900 κτίρια κατέρρευσαν μόνο στο Γκαζιαντέπ. Ενώ ο Ερντογάν
είπε ότι ο αριθμός των κατεστραμμένων κτιρίων στην περιοχή ήταν περίπου
6.444, ντόπιοι δημοσιογράφοι λένε ότι ο αριθμός μπορεί να είναι πιο κοντά στα
9.000 με 10.000, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καταστράφηκαν
ανεπανόρθωτα.
Επισκεπτόμενος μια πόλη σκηνών με τη φιλόδοξη και πιστή στο κόμμα του
δήμαρχο της Γκαζιαντέπ, Φατμά Σαχίν, ο Ερντογάν είπε ότι η τρίμηνη
κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην περιοχή θα συμβάλει στη διασφάλιση
γρήγορων και αποτελεσματικών επιχειρήσεων διάσωσης και βοήθειας,
τονίζοντας πως θα πράξει τα δέοντα στην καταπολέμηση των λεηλατών, των
«τοκογλυφικών καρχαριών » και άλλων ομάδων που στοχεύουν στην
εκμετάλλευση της κρίσης.
Τα τελευταία λόγια ήταν μια συγκαλυμμένη αναφορά στα κόμματα της

αντιπολίτευσης, τα οποία έχουν επισημάνει τον Ερντογάν και την «ατομική
διακυβέρνησή» του ως την αιτία για την αργή απόκριση στις επιχειρήσεις
διάσωσης και βοήθειας. Με τις κρίσιμες διπλές εκλογές της Τουρκίας μόλις τρεις
μήνες μακριά, οι πολιτικοί ηγέτες της έχουν όλοι να πουν πολλά και παχιά λόγια
σε αυτούς τους κρίσιμους καιρούς. Καθώς η οργή του λαού μεγαλώνει μαζί με
τον αριθμό των νεκρών, ο Ερντογάν έχει βρει τον τρόπο να φανεί ως ο σωτήρας
του λαού. Ξεκίνησε τις συλλήψεις εργολάβων, στους οποίους αναμένεται να ρίξει
και όλη την ευθύνη.

Παράλληλα, ο ρατσισμός, που υπήρχε ήδη, προς τους πρόσφυγες από την Συρία
αυξάνεται. Την κατάσταση πυροδότησε ένα βίντεο που ανέβασε ένας ακροδεξιός
πολιτικός. Ο Ουμίτ Οζντάγκ, που έχει κάνει εκστρατεία υπέρ της βίαιης
απέλασης περίπου 3,7 εκατομμυρίων Σύριων, μοιράστηκε ένα βίντεο με
πληγέντες που φέρεται να εμπλέκονται σε λεηλασίες στο Χατάι και στο
Καχραμανμάρας. Ο Οζντάγκ ισχυρίστηκε ότι αυτοί που κάνουν το πλιάτσικο
είναι πρόσφυγες από την Συρία. Το βίντεο έγινε viral, προκαλώντας πολλαπλές
αντδράσεις και μηνύματα μίσους. Ο Οζντάγκ κάλεσε την αστυνομία και τον
στρατό να πυροβολήσουν τους Σύριους, προκαλώντας φόβους ότι οι
εξοργισμένοι πολίτες θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους αν δεν
συλληφθούν όσοι είναι από την Συρία.
Η είδηση αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και για την Ελλάδα, διότι είναι πολύ
πιθανό ο Τούρκος πρόεδρος να επαναλάβει τα γεγονότα του Μαρτίου του 2020,
όταν, μετά από δηλώσεις αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνηση,
πυροδοτήθηκε ένα μεταναστευτικό κύμα άνευ προηγουμένου που ήθελε να
εισβάλει στη χώρα μας.
Διπλωματία, εξωτερική πολιτική και η ανάγκη για εξωτερικό εχθρό

Το 1999, ένας ισχυρός σεισμός έπληξε την περιοχή του Ισμίτ κοντά στην
Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας μια ανθρωπιστική, οικονομική και κοινωνική
καταστροφή, οι επιπτώσεις της οποίας αντηχούν ακόμη και σήμερα στη
γειτονική Τουρκιά.
Η διεθνής υποστήριξη ξεχύθηκε στην Τουρκία και οι διαφορές της χώρας με

άλλα κράτη, ιδιαίτερα με τη χώρα μας και το Ισραήλ, φάνηκαν να διαλύονται.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ανάλογη κατάσταση επικρατεί και σήμερα, με
αξιωματούχους να επιβεβαιώνουν ότι η Τουρκία θα εξομαλύνει τις σχέσεις της με
την Ελλάδα, η οποία ανταποκρίθηκε άμεσα και έστειλε κάθε δυνατή βοήθεια.
Είναι όμως αυτές οι τουρκικές δηλώσεις αληθινές ή γίνονται μέσα στο γενικότερο
κλίμα προκειμένου η Τουρκία να κερδίσει χρόνο;
Στο Geopolitics εξ’αρχής εκφράσαμε την άποψη πως η τουρκική πολιτική και
στρατηγική δεν αλλάζει και η εποχή της διπλωματίας των σεισμών έχει περάσει
ανεπιστρεπτί. Μεγαλύτερη απόδειξη αποτελεί το γεγονός πως, κατά την
πρόσφατη επίσκεψη του επικεφαλής του State Department, Άντονι Μπλίνκεν,
στην Τουρκία, ασκήθηκε για μια ακόμη φορά πίεση για το ζήτημα των F-16, ενώ
η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τόσα προβλήματα. Μοιάζει λες και η τουρκική

κυβέρνηση αδιαφορεί για ό,τι συνέβη, θεωρώντας ως μέγιστο ζήτημα τον
εξοπλισμό της απέναντι στην Ελλάδα.
Σ΄αυτό το σημείο καλό θα ήταν να ξεκαθαρίσουμε το εξής: Η Δύση θεωρεί την

Τουρκία σύνθετο, ενδεχομένως και προβληματικό εταίρο, αλλά σίγουρα έναν
εταίρο που δεν επιθυμεί να απολέσει, διότι αν συμβεί αυτό, ουσιαστικά θα τον
σπρώξει ακόμη πιο βαθιά στην αγκαλιά της Ρωσίας. Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας
και ΗΠΑ δεν ήταν ειδυλλιακές, με τις διαδοχικές κυβερνήσεις στην Ουάσιγκτον
να ακολουθούν μια ως επί το πλείστον ρεαλιστική προσέγγιση, η οποία τα
τελευταία χρόνια είχε ως σκοπό περισσότερο να συμμορφώσει τον Ερντογάν
λόγω της νέο-οθωμανικής ρητορικής του, παρά να μαλώσει την Τουρκία. Για τον
λόγο αυτό, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο πρόεδρος των
ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι ακολουθεί αυταρχικές
πολιτικές και είπε ότι η κυβέρνησή του θα υποστηρίξει ανοιχτά τους ηγέτες της
αντιπολίτευσης στις εκλογές. (Το δικό της ρόλο σ΄ατή τη στάση του Αμερικανού
προέδρου έχει παίξει και η ελληνική ομογένεια, η οποία ασκεί διπλωματία
υψηλού επιπέδου στις ΗΠΑ).
Ως πρόεδρος, ωστόσο, ο Μπάιντεν ήταν πιο συμβιβαστικός. Το 2021, στο

περιθώριο της συνόδου κορυφής των G20 στη Ρώμη, ο Μπάιντεν και ο Ερντογάν
συμφώνησαν να σχηματίσουν κοινές επιτροπές για να επιλύσουν τις διαφορές
τους. Και είναι πιθανό ότι οι δύο χώρες μπορούν να παραμερίσουν τα επίμαχα
ζητήματά τους, να επικεντρωθούν στα κοινά τους συμφέροντα και να
οικοδομήσουν έναν μηχανισμό για τη διαχείριση των διαφορών τους. Η ιστορία
και η πραγματικότητα των τουρκοαμερικανικών σχέσεων, καθώς και οι τομείς
συνεργασίας τους, διατηρούν αυτή τη σχέση. Καμία από τις δυο χώρες δεν έχει
την πολυτέλεια να αποξενωθεί από την άλλη και αυτό η Ουάσιγκτον το γνωρίζει
πολύ καλά.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, η σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη είναι διαφορετική.
Λόγω των ψευδαισθήσεων που δημιούργησε η πολιτική του πρώτου προέδρου
της χώρας, Μουσταφά Κεμάλ, υπάρχει η αίσθηση ότι οι κοσμικοί κύκλοι της
Τουρκίας θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στην Ευρώπη. Από την άλλη, αν η
Ευρώπη δεχθεί την ένταξη της Τουρκίας, θα παραδέχεται ουσιαστικά ότι στα
νοτιοανατολικά συνορεύει με το Ιράκ και την Συρία. Η αλήθεια είναι πως οι
Ευρωπαίοι δεν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και
οι λόγοι δεν είναι άλλοι από το γεγονός ότι επιθυμούν να υφίσταται η τουρκική

επικράτεια ως ένας χώρος που χωρίζει την κατεξοχή ευρωπαϊκή περιοχή από
εκείνη της Μέσης Ανατολής.
Για την Ευρώπη, η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως σύνδεσμος με τον

αραβικό και τον ισλαμικό κόσμο – χωρίς στην πραγματικότητα να αποτελεί
μέρος της ίδιας της ηπείρου. Αυτή την σχέση όμως έχει βάλει σε κίνδυνο ο
Ερντογάν, ο οποίος απειλεί με την οθωμανική πολιτική του να μετατρέψει τη
χώρα του σε χαλιφάτο. Ας μην έχουμε αυταπάτες: είναι δεδομένο πως εάν ένας
υποψήφιος της αντιπολίτευσης κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές, οι σχέσεις της
Τουρκίας με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ θα βελτιωθούν αυτόματα και αυτό βάζει
σε κίνδυνο τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας.
Ήδη στο όνομα της αλληλεγγύης προς τον τουρκικό λαό, φαίνεται να στήνεται
μια επιδέξια παγίδα για τη χώρα μας προκειμένου να ασπαστεί ως δεδομένο την
ελληνοτουρκική φιλία.
Οι Έλληνες διασώστες κέρδισαν μεγάλη ευγνωμοσύνη από το τουρκικό κοινό για

τη διάσωση ζωών στα ερείπια, αλλά πρέπει κανείς να αναγνωρίσει ότι αυτό δεν
αρκεί για να γυρίσει μια νέα σελίδα στα ελληνοτουρκικά. Ας μην ξεχνάμε την
ακραία ρητορική των προηγούμενων μηνών, αλλά και το γεγονός ότι οι
ισλαμιστές της Τουρκίας υποστήριξαν την ιδέα ότι μόνο οι μουσουλμάνοι θα
μπορούσαν να είναι αληθινοί αδελφοί μεταξύ τους, ενώ οι εθνικιστές προώθησαν
το σύνθημα ότι «Οι Τούρκοι δεν έχουν άλλους φίλους εκτός από τους
Τούρκους».
Βασιζόμενοι σε τέτοια συναισθήματα στη βάση τους, το κυβερνών Κόμμα

Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και ο σύμμαχός του, το Κόμμα του Εθνικιστικού
Κινήματος, φρόντιζαν να δημιουργούν «εξωτερικούς εχθρούς», συχνά ως
εκτροπή από τα εσωτερικά δεινά. Και η Ελλάδα, την οποία βλέπουν ως εμπόδιο
για την δική τους ανάπτυξη, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως φιλική χώρα. Αντιθέτως
θεωρείται ο ιδανικός εξωτερικός εχθρός για να απορροφήσει κάθε
κραδασμό.Επιπλέον, η Τουρκία δεν ήταν τόσο ευπρόσδεκτη στη βοήθεια των
Ελληνοκυπρίων. Η προσφορά τους να στείλουν ομάδα έρευνας και διάσωσης
απορρίφθηκε.
Στο μεταξύ, η Τουρκία ενδεχομένως να πάρει κάποια ανάπαυλα από την πίεση
της Δύσης σχετικά με την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ μετά τον
σεισμό, αλλά όχι για πολύ. Οι δυτικές και άλλες χώρες έχουν στείλει ομάδες

βοήθειας και διάσωσης για τις προσπάθειες ανακούφισης, αλλά οι διαφωνίες θα
εμφανιστούν ξανά όταν οι ομάδες επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Πολιτικά, ο Ερντογάν, ο οποίος κρατά κλειστά τα χαρτιά του θα προσπαθήσει να

εκμεταλλευτεί την στιγμή για να λάβει από την Δύση πολύτιμη βοήθεια,
οικονομκή και άλλη. Εξάλλου γνωρίζει πολύ καλά πως ο σεισμός του 1999, που
έπληξε την Κωνσταντινούπολη, που αντιπροσωπεύει το 35% της τουρκικής
οικονομίας ήταν εκείνος που τον οδήγησε στην ανάληψη της εξουσίας.
Πιστεύοντας τότε ότι το κατεστημένο κόμμα είχε κακοδιαχειριστεί την
κατάσταση μέσω της διαφθοράς και του κακού σχεδιασμού, οι ψηφοφόροι
εξέλεξαν τον Ερντογάν, ο οποίος παραμένει στην εξουσία από τότε και δεν είναι
διατεθειμένος να την παραδώσει εξαιτίας ενός νέου σεισμού.
Συρία: Τα ερείπια του σεισμού ευκαιρία για τον Άσαντ
Για τον Άσαντ, ο σεισμός αποκλείεται να κλονίσει την εξουσία του, καθώς έχει
αντιμετωπίσει πολλαπλές κρίσεις στο παρελθόν και τις ξεπέρασε. Στην
πραγματικότητα αποτελεί μια ευκαιρία να πιέσει την υπόθεσή του για τον
τερματισμό των διεθνών κυρώσεων προς τη χώρα του.
Ο Άσαντ ικανοποιεί εύκολα και τα δύο κριτήρια επιβίωσης που αναφέρονται στο
βιβλίο «The Dictator's Handbook» παρά την ανθρωπιστική κρίση που πλήττει
την Συρία και τους νεκρούς από τον σεισμό: είναι μακρόβιος ως πρόεδρος για
περισσότερα από 22 χρόνια και κυβερνά μέσω μιας στενής εκλογικής
περιφέρειας και ενός ισχυρού πυρήνα γύρω από την εξουσία του που τον
καθιστά τον απόλυτο ηγέτη της χώρας. Επομένως, διατρέχει χαμηλό κίνδυνο να
χάσει την εξουσία, καθώς οι ευθύνες για την κατάσταση που επικρατεί στην χώρα
επιρρίπτονται στη Δύση - εχθρός εκτός- και όχι στον ίδιο, ούτε φυσικά στην
αντιπλίτευση και τις αντάρτικες ομάδες των φανατικών στα βόρεια της χώρας.
Παράλληλα, διακρίνει μια ευκαιρία, όχι μόνο για να ελέγξει οποιαδήποτε διεθνή
βοήθεια διοχετεύεται μέσω της κυβέρνησής του, αλλά και για να έρθει σε επαφή
με την Δύση.
Ο σεισμός του δίνει την κατάλληλη ανθρωπιστική ευκαιρία για να κάνει έκκληση
για την άρση των διεθνών κυρώσεων και για αποκατάσταση των σχέσεων με τις
αραβικές χώρες. Καθώς, λοιπόν, οι αραβικές χώρες ανταποκρίθηκαν άμεσα
στέλνοντας βοήθεια στη Συρία, οι κυρώσεις κατέστησαν σχεδόν αδύνατη την
παροχή της στην περιοχή της βορειοδυτικής Συρίας. Οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν από

την πλευρά τους ότι οι κυρώσεις δεν περιόριζαν τη διεθνή βοήθεια, αλλά
υπήρχαν απαγορεύσεις, ή τουλάχιστον μια «γκρίζα ζώνη», σχετικά με τη
διανομή βοήθειας σε εδάφη που ελέγχονται από την κυβέρνηση. Τελικά, η
πλευρά Άσαντ ανακοίνωσε ότι επιτρέπει τη διασυνοριακή βοήθεια, τόσο σε
κυβερνητικά όσο και σε εδάφη που ελέγχονται από τους αντάρτες.
Υπενθυμίζουμε εδώ αυτό που είχαμε γράψει σε άρθρα μας τις προηγούμενες
ημέρες, πως η επιχείρηση βοήθειας του ΟΗΕ παρεμποδίστηκε από το κλείσιμο
της συνοριακής διέλευσης Μπαμπ Αλ-Χάουα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας λόγω
ζημιών που προκλήθηκαν στους δρόμους από τον σεισμό. Οι αξιωματούχοι του
ΟΗΕ προσπαθούσαν να βρουν εναλλακτικές λύσεις, αλλά η γενική απογοήτευση
με την αργή αντίδραση και την εγκατάλειψη της Συρίας παρέμεινε. Εμπόδιο
φυσικά αποτέλεσε και το παρακλάδι της Αλ Κάιντα, η ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ
Αλ-Σαμ, η οποία ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας Ιντλίμπ, που
επηρεάστηκε από τον σεισμό. Η Χαγιάτ έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική
ομάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Την ίδια ώρα η αντιπολίτευση βρήκε την ευκαιρία να επικρίνει την κυβέρνηση
Άσαντ για την άσχημη κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή. Με τα χρόνια, οι
αεροπορικές επιδρομές της Συρίας και της Ρωσίας στον πυκνοκατοικημένο
θύλακα των ανταρτών ισοπέδωσαν ολόκληρες γειτονιές, κατέστρεψαν
νοσοκομεία και δημιούργησαν ένα νέο κύμα εκτοπισμένων ανθρώπων. Άρα η
ζωή όσων σώθηκαν από τον σεισμό, κινδυνεύει από την έλλειψη υποδομών, όπως
αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Πολιτικά, πάντως, ο Άσαντ δέχθηκε έναν καταιγισμό τηλεφωνημάτων

συμπαράστασης από Άραβες ηγέτες. Ως ιδιαίτερα σημαντικό κρίνεται το
τηλεφώνημα από τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι. Η Αίγυπτος
και η Σαουδική Αραβία είναι οι αραβικές χώρες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον
αραβικό μουσουλμανικό κόσμο και δυο χώρες που κρατούσαν τον Σύριο
πρόεδρο σε απόσταση. Η επιφυλακτικότητα της Σαουδικής Αραβίας πηγάζει από
τη συμμαχία του Άσαντ με τον αιώνιο εχθρό τους, το Ιράν. Οι αναλυτές λένε ότι
το κάλεσμα του Σίσι μπορεί κάλλιστα να προμηνύει περισσότερο μια επιτάχυνση
μιας υπάρχουσας τάσης για επικοινωνία, παρά μια στροφή. Η ανθρωπιστική
κρίση ενδέχεται να αποτελεί το πρόσχημα για την επιτάχυνση της ομαλοποίησης
των σχέσεων των αραβικών χωρών με τη Συρία. Ας μην ξεχνάμε πως πρόσφατα
γίναμε μάρτυρες αντίστοιχης προσπάθειας εξομάλυνσης των σχέσεων της Συρίας
με την Τουρκία.

Πριν από τον σεισμό, ο Τούρκος πρόεδρος είχε δηλώσει πώς ήταν έτοιμος για μια
συνάντηση με τον Άσαντ. Υπενθυμίζουμε εδώ πως η Τουρκία είναι ο κύριος
χορηγός των σουνιτικών ανταρτών της αντιπολίτευσης που προσπάθησαν να
ανατρέψουν τον Άσαντ και που τώρα βοηθούν την Άγκυρα να πολεμήσει τους
υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ Κούρδους μαχητές στη βορειοανατολική Συρία,
όταν δεν είναι απασχολημένοι να πολεμούν μεταξύ τους.
Ο Άσαντ επιμένει ότι η Τουρκία πρέπει πρώτα να αποσύρει τις δυνάμεις της από
τις μεγάλες περιοχές της βόρειας Συρίας, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό την
κατοχή της. Οι ζημιές από τον σεισμό έχουν κάνει την κατάσταση σ΄αυτή την
περιοχή δραματική και η Άγκυρα, τη δεδομένη χρονική στιγμή, δεν δύναται να
το διαχειριστεί, οπότε ας μην προκαλέσει έκπληξη αν τελικά υπάρξει τουρκική
απόσυρση από την περιοχή. Δεν αποκλείεται μάλιστα Άσαντ και Ερντογάν να
συνασπιστούν και να κινηθούν εναντίον των Κούρδων που αποτελούν μόνιμο
αγκάθι και για τους δυο και ελέγχονται ουσιαστικά από την Ουάσιγκτον.

Επιχειρησιακή ανάλυση της ένοπλης σύγκρουσης στην
Ουκρανία και εκτιμήσεις περί της εξέλιξής της
Γράφει ο Παναγιώτης Γέροντας

Ιστορικός
Εισαγωγή
Το παρόν κείμενο θα επιχειρήσει να αναλύσει την ρωσοουκρανική σύγκρουση
από τις αρχές (Φεβρουάριος 2022) μέχρι και σήμερα (03 Φεβρουαρίου 2023) και
με βάση τα δεδομένα να προβεί σε εκτιμήσεις – προβλέψεις. Τονίζεται από την
αρχή ότι η ανάλυση είναι κατά βάση επιχειρησιακή και γίνεται όσο το δυνατόν
μεγαλύτερη προσπάθεια για την επίτευξη της αντικειμενικότητας με την
αποφυγή ιδεολογικών κρίσεων επί των αντιπάλων.
Προϊστορία της σύγκρουσης
Το 2014, οι Ρώσοι για να καταλάβουν τη Κριμαία χρησιμοποίησαν ως επί το

πλείστον πληροφοριακές επιχειρήσεις (κυβερνοπόλεμος, ψυχολογικές
επιχειρήσεις και παραπλάνηση). Χαρακτηριστική περίπτωση τα λεγόμενα
«πράσινα ανθρωπάκια», στρατιώτες δηλαδή χωρίς διακριτικά. Σκοπός ήταν η
ολοκλήρωση των ΑΝΣΚ χωρίς μάχη. «Η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι το
να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη» σύμφωνα με τη Τέχνη του Πολέμου του Sun
Tzu (1.)
Στην Κριμαία οι Ρώσοι συνάντησαν έναν ουκρανικό στρατό διαλυμένο και

διεφθαρμένο. Ήταν τέτοια η διάλυση που αξιωματικοί του Ουκρανικού
Ναυτικού άλλαξαν πλευρά και τάχθηκαν με τους Ρώσους! Χαρακτηριστικές
περιπτώσεις οι «αλήστου μνήμης» ναύαρχοι Denis Valentinovich Berezovsky και
1
Π. Γέροντας, «Ψυχολογικές Επιχειρήσεις», Ναυτική Επιθεώρηση 619 (2022): 90-113. Δημοσιεύτηκε και
στο geopolitics and daily news με τίτλο «Ψυχολογικές Επιχειρήσεις: Πώς η εθνική μνήμη γίνεται στόχος
και η προπαγάνδα διεισδύει στο εσωτερικό» <
https://geopolitics.iisca.eu/2022/08/22/%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%
B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-
%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-
%CF%80%CF%8E%CF%82-%CE%B7-%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA/ > (πρόσβαση 03 Φεβρ.
2023, 08.30).

Sergei Stanislavovich Yeliseyev (2), οι οποίοι αυτομόλησαν στους Ρώσους
παραμένοντας… ναύαρχοι.
Το 2016 όμως, η Ουκρανική Κυβέρνηση αποφάσισε να αναδιοργανώσει τις

ένοπλες δυνάμεις της χώρας με την οικονομική και οργανωτική βοήθεια της
Δύσης. Ο τότε Ουκρανός Πρόεδρος Petro Poroshenko ξεκίνησε ένα φιλόδοξο
σχέδιο αναδιοργάνωσης των ουκρανικών δυνάμεων με ορίζοντα τετραετίας. Στο
παραπάνω πλαίσιο, μελετήθηκαν λεπτομερώς προηγούμενες ρωσικές
στρατιωτικές επιχειρήσεις σε άλλα κράτη, όπως αυτές στην Γεωργία το 2008.
Δύο σημαντικοί παράγοντες ενισχύθηκαν ιδιαίτερα: ο πρώτος ήταν η αλλαγή της

«επιχειρησιακής σκέψης» των Ουκρανών. Οι μικροί αξιωματικοί του
Ουκρανικού Στρατού απέκτησαν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων χωρίς να
ευρίσκονται υπό τη συνεχή επίβλεψη των ανωτέρων τους (3). Αν αυτό συγκριθεί
με την μεγάλη απώλεια Ρώσων στρατηγών (4) στο ουκρανικό μέτωπο, ίσως
μπορεί να εξαχθεί το πόσο σημαντική ήταν αυτή η αλλαγή στην «στρατιωτική
σκέψη» ων Ουκρανών.
Ο δεύτερος ήταν η παλλαϊκή άμυνα (5). Έγιναν τεράστιες προσπάθειες να

περάσει η κουλτούρα του εθελοντισμού στον ουκρανικό λαό. Αποτέλεσμα του
παραπάνω, ήταν η οργάνωση πολιτών για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης
ρωσικής εισβολής. Η εκπαίδευση πολιτών δεν οργανώνεται από την μία μέρα
2
“Why Ukrainian forces gave up Crimea without a fight - and NATO is alert”, www. reuters. com <
https://www.reuters.com/article/cnews-us-ukraine-crisis-crimea-annexatio-idCAKBN1A90G0-OCATP >
(πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023, 08.45)
3
“ In 2014, the ‘decrepit’ Ukrainian army hit the refresh button. Eight years later, it’s paying off”, The
Conversation, < https://theconversation.com/in-2014-the-decrepit-ukrainian-army-hit-the-refresh-button-
eight-years-later-its-paying-off-177881 > (πρόσβαση, 03 Φεβρ. 2023, 09.00).
4
Σε αντίθεση με τους Ουκρανούς σήμερα, ο Ρωσικός Στρατός φαίνεται να κουβαλά παθογένειες του
σοβιετικού παρελθόντος: “Precise, often excessive, control over men and units by higher officers is a
characteristic of the Soviet Army in combat. One instance and application is the use of columned units, with
supporting units following directly behind, and when necessary replacement of front – line advancing units.
Units being encircled may not retreat in time due to lack of command.” R.L. Garthoff, “On Soviet Military
Strategy and Capabilities”, World Politics 3 [01(1950)]: 127.
5 5
“ In 2014, the ‘decrepit’ Ukrainian army hit the refresh button. Eight years later, it’s paying off”, The
Conversation, < https://theconversation.com/in-2014-the-decrepit-ukrainian-army-hit-the-refresh-button-
eight-years-later-its-paying-off-177881 > (πρόσβαση, 03 Φεβρ. 2023, 09.00).

στην άλλη. Τα σχέδια καταρτίζονται πολλά χρόνια πριν - όπως όλα τα
επιχειρησιακά θέματα - και εφαρμόζονται ταχύτατα στον καιρό του πολέμου.
Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι αυτή η στρατιωτική προετοιμασία γινόταν

αν όχι κρυφά, πάντως αθόρυβα. Λόγω αυτού αλλά και λόγω της υπεροψίας, οι
Ρώσοι θα δοκίμαζαν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ανάλυση ηγετών
Πριν αναλυθούν οι πολιτικοστρατηγικοί στόχοι και το διεθνές περιβάλλον, ίσως

είναι θεμιτό να περιγραφούν οι ηγέτες των δύο πλευρών (Πούτιν και Ζελένσκι).
Ο Πούτιν είναι ένας άνθρωπος που είδε τον κόσμο του να καταρρέει και αυτό
τον στιγμάτισε βαθιά. Ο ίδιος έχει δηλώσει πώς η κατάρρευση της Σοβιετικής
Ένωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 20ου αιώνα.
Ο Ζελένσκι από την άλλη υπήρξε ηθοποιός. Αυτό σε συνδυασμό του νεαρού της
ηλικίας καταδεικνύει ένα άτομο που πρώτον, αισθάνεται άνετα με τη προβολή
και τη δημοσιότητα και δεύτερον, πιθανώς βλέπει τη περίσταση ως ευκαιρία
δόξας. Άρα λοιπόν από τα παραπάνω συνάγεται ότι οι στρατηγικοί στόχοι των
δύο κρατών επηρεάζονται σημαντικά από τις προσωπικές επιδιώξεις. Εν ολίγοις
και οι δύο άνδρες δεν έχουν τη διάθεση να υποχωρήσουν.
Ανάγνωση διεθνοπολιτικού περιβάλλοντος
Οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης δείχνουν διατεθειμένες να

προσχωρήσουν στη δυτική σφαίρα επιρροής που αυτό μεταφράζεται σε ένταξη
στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η Ρωσία ευρίσκεται σε πτώση λόγω μονομέρειας στην
οικονομία της και σε δημογραφικά δεδομένα. Εν τούτοις οι ενέργειές της σε
Εσθονία, Γεωργία και Κριμαία έμειναν αναπάντητες από τη Δύση. Η Ρωσία
θεωρεί ότι η Ευρώπη ούσα ενεργειακά εξαρτημένη από αυτήν δεν θα αντιδράσει.
Εκτιμά ότι κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα ακολουθήσει το βραχυπρόθεσμο συμφέρον
της κατακερματίζοντας την όποια απόπειρα δυτικής σύμπνοιας. Ο ίδιος ο
Πούτιν από τα κείμενα και τους λόγους του, αναδεικνύει την πρόθεσή του για
ανασύσταση του ρωσικού μεγαλείου. Λόγω της ουκρανικής ανυπαρξίας του 2014
και των συμπαγών ρωσόφωνων πληθυσμών θεωρεί μια ενδεχόμενη εκστρατεία
στην Ουκρανία «εύκολη υπόθεση».

Πολιτικοστρατηγικοί ΑΝΣΚ
Η Ρωσία από την εξέλιξη των επιχειρήσεων φαίνεται να είχε δύο ΑΝΣΚ, έναν
κύριο και ένα δευτερεύοντα.
Κύριος: κατάληψη Κιέβου ως κέντρου βάρους της ενδεχόμενης ουκρανικής

αντίστασης.
Δευτερεύων: η δημιουργία ενός παραλιακού διαδρόμου που θα ένωνε τα

ρωσικά εδάφη με την Υπερδνειστερία στη Μολδαβία. Στην Υπερδνειστερία
κατοικούν εθνικοί Ρώσοι, ενώ η Μολδαβία με ασθενές εθνικό αφήγημα εκτιμάται
ότι δεν θα μπορούσε να αντιδράσει.
Θα εδημιουργείτο ένα κράτος μαριονέτα στη βόρεια Ουκρανία, ενώ στον νότο η
Ρωσία θα ήλεγχε όλη τη βόρεια Μαύρη Θάλασσα. Υπενθυμίζεται ότι με τη
σύγκλιση Ρωσίας – Τουρκίας με μια τέτοια εξέλιξη, το Αιγαίο θα γινόταν η
πρώτη γραμμή άμυνας των Αμερικανών, ενώ οι Ρώσοι θα ήλεγχαν και όλη τη
νότια πεδιάδα της ανατολικής Ευρώπης.
Στο τέλος της β΄ φάσης του πολέμου (6) το διεθνοπολιτικό περιβάλλον

παρουσιάζεται κορεσμένο. Η ένοπλη σύγκρουση στην Ουκρανία έχει
υποβιβαστεί σε τρίτο – τέταρτο θέμα στην επικαιρότητα των δυτικών κρατών.
Εκτιμάται ότι λόγω των οικονομικών προβλημάτων, οι κυβερνήσεις των κρατών
της Δύσης θα είναι όλο και πιο δύσκολο να παρέχουν οικονομική και υλική
υποστήριξη στην Ουκρανία.
Ανάλυση α΄ φάσης (Φεβρουάριος – Σεπτέμβριος 2022)
Στους πρώτους μήνες του πολέμου, η Ρωσία χρησιμοποίησε μια παραλλαγή του
κλασικού ρωσικού τρόπου μάχης όπως αυτός πραγματώθηκε από τα χρόνια της
Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για το λεγόμενο Gluboky Boi (deep battle). Αυτή
η τακτική εξελίσσεται σε τέσσερεις φάσεις. Πρώτα τα αεροσκάφη κερδίζουν την
κυριαρχία στον αέρα βομβαρδίζοντας σημαντικές θέσεις του εχθρού. Στη
δεύτερη φάση διενεργούνται επιχειρήσεις που συνδυάζουν διάφορα Όπλα
(τεθωρακισμένα, πυροβολικό, αεροπορία) καθώς και ομάδες ατόμων με υψηλή
εκπαίδευση (shock groups) με σκοπό την δημιουργία ενός μεγάλου και
ελαστικού μετώπου, το οποίο αποσυντονίζει τον εχθρό μην γνωρίζοντας το κύριο
6
Θα αναλυθούν οι φάσεις ακριβώς παρακάτω.

μέτωπο της επίθεσης (7). Στην τρίτη φάση αναλαμβάνουν οι μηχανοκίνητες
μονάδες, οι οποίες έχουν ως αποστολή το να βαθύνουν το ρήγμα που έχει
δημιουργηθεί στις γραμμές του εχθρού και να προχωρήσουν στα ενδότερα και
τέλος ακολουθούν οι εφεδρείες που έρχονται να παγιώσουν την κυριαρχία στις
κατακτημένες περιοχές (8).
Επιχείρησε να το πραγματοποιήσει με κεραυνοβόλο τρόπο με «χειρουργικές

επεμβάσεις». Στέλνοντας ειδικές δυνάμεις και αλεξιπτωτιστές επιχείρησε την
κατάληψη σημαντικών θέσεων στο Κίεβο και στις άλλες πόλεις με την
συνακόλουθη υποστήριξη της αεροπορίας. Παράπλευρος στόχος θα ήταν η
σύλληψη του Ζελένσκι και της κυβέρνησής του, η οποία αν πραγματοποιούταν,
θα οδηγούσε σε παράλυση των κέντρων διοίκησης και ελέγχου της χώρας. Το
παραπάνω δεν επετεύχθη και κυρίως δεν επετεύχθη γρήγορα. Χαρακτηριστική η
απουσία της ρωσικής αεροπορίας.
Το μέτωπο στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε με τους Ουκρανούς να

αντιμετωπίζουν επιτυχώς τις ρωσικές δυνάμεις τόσο στο λασπώδες έδαφος όσο
και στις πόλεις. Η Μαριούπολη ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της
πεισματώδους ουκρανικής αντίστασης. Σε αυτές τις μάχες οι Ουκρανοί φαίνεται
να κερδίζουν ολοκληρωτικά τον πληροφοριακό πόλεμο. Στην προσπάθεια τους
οι Ρώσοι να καταλάβουν τις πόλεις, πολλαπλασιάζονται οι εικόνες καταστροφής
που συγκλονίζουν τον κόσμο. Αντίθετα, κάθε θυσία των Ουκρανών λειτουργεί
αποφασιστικά υπέρ τους. Οι εικόνες μεταφέρονται αστραπιαία και άμεσα σε όλο
τον κόσμο.
Η χρονική καθυστέρηση επίτευξης των ΑΝΣΚ οδηγεί σε προβλήματα διοικητικής

μέριμνας καθώς ο εφοδιασμός και η τροφοδοσία που είχε προβλεφθεί ήταν για
λίγες ημέρες. Παράλληλα, οι ρωσικές δυνάμεις υφίστανται μεγάλες απώλειες σε
τεθωρακισμένα καθώς λόγω των εξελιγμένων μεθόδων παρακολούθησης απλοί
και εύκολα εκπαιδευόμενοι χειριστές Javelin πραγματοποιούν ενέδρες στα
μακρά ρωσικά κονβόι. Τα προβλήματα στη διοικητική μέριμνα γίνονται φανερά
από τα εγκαταλελειμένα ρωσικά τανκ. Το ρωσικό πυροβολικό βάλλει
ακατάπαυστα μη δείχνοντας να ακολουθεί την αρχή της διάκρισης στρατιωτικών
και πολιτικών στόχων σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
7
R.N. Watt, “Feeling the Full Force of a Four Front Offensive: Re-Interpreting the Red Army’s 1944
Belorussian and L’vov-Peremshyl’ Operations” The Journal of Slavic Military Studies, 21[4(2008)]: 673.
8
S.Naveh, “Mikhail Nikolayevich Tukhachevsky” στο Η. Shukman (Ed), Stalin’s Generals, Weidenfeld &
Nicolson, London 1993.

Τα παραπάνω οδήγησαν σε εγκατάλειψη του κυρίου στόχου και επικέντρωσης
στον δεύτερο. Δεν μπορεί η εισβολή στο Κίεβο να ήταν αντιπερισπασμός ή
στρατιωτική παραπλάνηση λόγω του μεγάλου κόστους του εγχειρήματος.
Παράλληλα, παρά την κάποια επέκταση στην ανατολική Ουκρανία μετά την
εγκατάλειψη του Κιέβου, το μέτωπο σταθεροποιήθηκε.
Ανάλυση β΄ φάσης (Σεπτέμβριος 2022 – Δεκέμβριος 2022)
Με τον ερχομό του χειμώνα και την αναγκαστική επιβράδυνση των

επιχειρήσεων μπορούμε να πούμε ότι έχουμε φθάσει σε ένα νέο όριο που
σηματοδοτεί το τέλος της β’ φάσης του πολέμου. Αν στη πρώτη φάση, νικητές
αναδείχθηκαν οι Ουκρανοί, στη δεύτερη οι Ρώσοι επιχειρούν πιο ορθολογικά.
Σημαντικό στοιχείο στις επιχειρήσεις είναι ο χρόνος καθώς μία στρατιωτική

δύναμη ευρίσκεται σε διαφορετική θέση και κατάσταση στο χρονικό σημείο t2
από αυτή που ευρισκόταν στο χρονικό σημείο t1. Στην έναρξη των συγκρούσεων,
τη πρωτοβουλία των κινήσεων την έχει ο επιτιθέμενος, ο οποίος, αν έχει τα μέσα,
μπορεί να επιτεθεί από πολλές πλευρές από έξω προς τα μέσα συγκλίνοντας προς
το κέντρο βάρους του αντιπάλου.
Στη προκειμένη περίπτωση το κέντρο βάρους των Ουκρανών είναι το Κίεβο. Οι
ενέργειες του επιτιθέμενου έχουν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού και των
πολλαπλών μετώπων που αναγκάζουν τον αμυνόμενο να χωρίσει τις δυνάμεις
του. Το μειονέκτημα είναι ότι η υπερβολική επέκταση του χώρου επιχειρήσεων
και οι αποστάσεις από τη βάση επιχειρήσεων δημιουργούν προβλήματα σε
ζητήματα διοικητικής μέριμνας.
Ο αμυνόμενος από την άλλη επιχειρεί από το κέντρο του προς τη περιφέρεια. Τα
πλεονεκτήματα για τον αμυνόμενο είναι η γρήγορη συγκέντρωση δυνάμεων και
οι μικρές γραμμές διοικητικής μέριμνας και επικοινωνιών. Τα πλεονεκτήματα
γίνονται μειονεκτήματα, όταν και ο αμυνόμενος επεκτείνει τις γραμμές
επιχειρήσεων και μεγαλώνει η αποκέντρωση των δυνάμεών του με τις ίδιες
συνέπειες που είχε και ο επιτιθέμενος στην αρχή του πολέμου.
Οι Ρώσοι έχουν σαφώς επιλέξει να υπερασπιστούν το ανατολικό μέτωπο του

Ντονέτσκ. Αποσύρθηκαν πίσω από τον Δνείπερο που αποτελεί φυσικό σύνορο.
Με τη καταστροφή γεφυρών και το λασπώδες του εδάφους θα είναι δύσκολο για
τον Ουκρανικό Στρατό να προελάσει. Τον χειμώνα αναμένεται μια επιβράδυνση
των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η Ρωσία θα προσπαθήσει να αγκιστρωθεί όσο

το δυνατόν περισσότερο στην ανατολική Ουκρανία, ενώ οι Ουκρανοί θα
συνεχίζουν τη προσπάθεια επανάκτησης.
Οι Ρώσοι δηλαδή μετέτρεψαν τον επιθετικό πόλεμο σε αμυντικό, διότι η άμυνα

λόγω της αγκίστρωσης είναι η πιο ισχυρή πολεμική δραστηριότητα. Η
κατάσταση είναι ιδιαιτέρως δύσκολη για τους Ουκρανούς. Διότι, ενώ η α' φάση
του πολέμου ήταν άκρως επιτυχής, στη β' οι ΑΝΣΚ των Ουκρανών γίνονται εξ
ίσου μεγαλεπήβολοι (high end) με τους ρωσικούς της πρώτης φάσης με το να
θεωρούν ότι μπορούν να διώξουν ολοκληρωτικά τους Ρώσους από την
ανατολική Ουκρανία. Παράλληλα, η καταστροφή των υποδομών της Ουκρανίας
έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις, γεγονός που θα επηρεάσει τόσο τη θέληση του
Ουκρανικού Λαού για μάχη (will to fight), όσο και τις στρατιωτικές ικανότητες
(capabilities) του Ουκρανικού Στρατού.
Είναι σημαντικό που οι Ουκρανοί έχουν χτυπήσει πολλές ναυτικές μονάδες των
Ρώσων, τη γέφυρα του Κερτς καθώς και στόχους μέσα στα εδάφη της Ρωσίας.
Αυτά όμως φαίνεται ότι δεν μεταφράζονται σε αποφασιστικής σημασίας
στρατιωτικά οφέλη.
Εκτιμήσεις
Οι Ρώσοι φαίνεται ότι όχι μόνο δεν δείχνουν διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν

τον πόλεμο αλλά πιθανώς δεν έχουν εγκαταλείψει και τον πρωτεύοντα στόχο
τους που είναι η κατάληψη του Κιέβου. Οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών
της Ρωσίας τον Δεκέμβριο είναι χαρακτηριστικές: «Οι προτάσεις μας για
αποστρατικοποίηση και αποναζιστικοποίηση των εδαφών που ελέγχονται από
το καθεστώς (του Κιέβου), την εξάλειψη των απειλών για την ασφάλεια της
Ρωσίας που προέρχονται από εκεί, συμπεριλαμβανομένων των νέων εδαφών
μας, είναι γνωστές στον εχθρό (9)».
Οι Η.Π.Α. και οι ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζουν να ενισχύουν την Ουκρανία

οικονομικά και στρατιωτικά αλλά εκτιμάται ότι η δυσκολία ενίσχυσης θα βαίνει
συνεχώς αυξανόμενη λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν
οι μέσοι πολίτες των δυτικών κρατών. Προέκυψε μάλιστα στη δημόσια σφαίρα
και ζήτημα σχετικά με υποτιθέμενη προσφορά εκ μέρους Biden του 20% της
Ουκρανίας στον Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου. Ο Λευκός Οίκος
9
“Russia's Lavrov: Either Ukraine fulfils Moscow's proposals or our army will decide”, www. reuters.com, <
https://www.reuters.com/world/russias-lavrov-either-ukraine-fulfils-moscows-proposals-or-our-army-
will-decide-2022-12-26/ > (πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023, 13.00).

διέψευσε αυτή την είδηση(10). Ανεξάρτητα αν πρόκειται για fake news ή όχι,
δεικνύεται η όλο αυξανόμενη δυσκολία της Δύσης στο να ανταποκριθεί στη
συνεχή και αδιάλειπτη ενίσχυση της Ουκρανίας.
Παράλληλα, εκτιμάται ως αρκετά πιθανή μια νέα ρωσική εαρινή επίθεση από τη
Λευκορωσία με στόχο και πάλι το Κίεβο. Οι επιτιθέμενες πλέον ουκρανικές
δυνάμεις θα πρέπει εκ νέου να συμπτυχθούν για να υπερασπιστούν το κέντρο
βάρους τους, ήτοι τη πρωτεύουσά τους. Ο κίνδυνος περικύκλωσης των
ουκρανικών δυνάμεων είναι αρκετά μεγάλος διότι είναι πιθανό οι ρωσικές
δυνάμεις στα νότια και ανατολικά ενώ συμβαίνουν τα παραπάνω, να
διενεργήσουν αντεπίθεση. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι αναγκαίες ενισχύσεις που
θα χρειαστεί η Ουκρανία θα είναι πολύ περισσότερες και μια τέτοια κατάσταση
θα είναι πολύ πιθανώς μη διαχειρίσιμη από τα κράτη της Δύσης.
Τα πράγματα δεν είναι ρόδινα ούτε για τους Ρώσους. Η Ρωσία που διαθέτει μια
μονολιθική οικονομία με εστίαση στην ενέργεια φαίνεται να αποκόβεται από τον
καλύτερό της πελάτη την ΕΕ. Παράλληλα, η απειλή της που φαίνεται πλέον
αρκετά πραγματική για όλη τη Δύση, οδήγησε στον επανεξοπλισμό κρατών. Το
ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ ενίσχυσαν οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά τη θέση
τους στην ΕΕ, ενώ αντίθετα η Ρωσία, ακόμα και αν κερδίσει αυτή τη σύγκρουση,
θα βαίνει μειούμενη τόσο όσο αφορά στον εαυτό της όσο και στις σχέσεις της με
τις άλλες χώρες. Δέον να τονιστεί ότι η Κίνα και Ρωσία ευρίσκονται σε
ανταγωνισμό ιδιαίτερα στη ρωσική Άπω Ανατολή.
Τονίζεται ακόμη ότι η Ρωσία λογαριάζεται στις Υπερδυνάμεις λόγω των

Ενόπλων Δυνάμεών της, ενώ σε όλες τις άλλες κατηγορίες σκληρής ισχύος
ευρίσκεται στο επίπεδο ενός μεγαλομεσαίου κράτους. Οικονομικά και κυρίως
δημογραφικά φθίνει. Αυτή η πτώση της Ρωσίας θα ισχυροποιήσει τη Κίνα στην
Ασία. Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι στην Ουκρανία θα διχοτομηθεί. Από την μία
θα υπάρχει η δυτική Ουκρανία και από την άλλη οι ρωσικές περιοχές. Αν η
δυτική Ουκρανία ενταχθεί στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ τότε η οικονομική ευμάρεια
και η δυνατότητα ελεύθερης μετακίνησης πιθανώς να αποτελέσουν πηγές έλξης
για τους κατοίκους των ρωσικών περιοχών. Άλλως τε το ιστορικό παράδειγμα
υπάρχει˙ δυτική και ανατολική Γερμανία.
10
I. Van Brugen, “Joe Biden Offered Vladimir Putin 20 Percent of Ukraine to End War: Report”, Newsweek,
<https://www.newsweek.com/joe-biden-vladimir-putin-ukraine-territory-end-war-nzz-report-1778526 >
(πρόσβαση 03 Φεβρ. 2023) και White House Denies Joe Biden Offered to Give Ukrainian Territory to Putin
< https://www.newsweek.com/white-house-joe-biden-cia-ukraine-territory-putin-1778611 > (πρόσβαση
03 Φεβρ. 2023, 13.45).

Στρατηγική επισκόπηση πολιτικής εθνικής ασφάλειας για το
2023
Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς

Υποναύαρχος ε.α.
Φανταστείτε τις Δέκα Πληγές του Φαραώ, όπου σύμφωνα με τη Βιβλική

αφήγηση, δέκα καταστροφικές συμφορές έπληξαν την Αίγυπτο και θα έχετε
μια εικόνα του κόσμου τον περασμένο χρόνο. Μεταξύ των διαφόρων
προβλημάτων αυτά που επηρέασαν την Ελλάδα ήταν, η πανδημία COVID-19, ο
πόλεμος στην Ουκρανία και ο αντίκτυπός του στην παροχή τροφίμων και
ενέργειας στις διεθνείς αγορές, ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων και η
επίδρασή του στις αλυσίδες εφοδιασμού, η συρρίκνωση των κορυφαίων
οικονομιών, κυρίως της Κίνας, των ΗΠΑ και της Ευρώπης, και η κλιματική
κρίση.
Το 2023 ήλθε με όλες τις κρίσεις που σημάδεψαν το 2022 να συνεχίζονται. Τα

φωτεινά σημεία το 2022 ήταν ελάχιστα. Ένα από αυτά ήταν η κατανόηση των
περισσότερων παραγόντων στον παγκόσμιο στίβο ότι η διαχείριση του
ανταγωνισμού μεταξύ τους απαιτεί υπευθυνότητα. Ελπίζεται ότι αυτή η
κατανόηση θα οδηγήσει στην προώθηση λύσεων στα προβλήματα που απειλούν
την ανθρωπότητα. Παρεμπιπτόντως, αυτή η αντίληψη του «ανεύθυνου
ανταγωνισμού» είναι επίσης σχετική με τα ελληνοτουρκικά, λόγω κυρίως της
στρατικοποίησης της πολιτικής από την πλευρά της Τουρκίας.
Ενώ ο Ελληνισμός αντιμετωπίζει μια στρατηγική κατάσταση που

χαρακτηρίζεται από περίπλοκες προκλήσεις, η στρατηγική που ακολουθείται
για τις ιδιαίτερα σοβαρές απειλές λείπει και σε κάποιο βαθμό δεν
ανταποκρίνεται καν στα συμφέροντα του κράτους.
Η Τουρκία αποτελεί τη σοβαρότερη εξωτερική απειλή για τον Ελληνισμό, τόσο

στην επιδίωξή της για απόκτηση στρατιωτικής υπεροπλίας όσο και στην
περιφερειακή της παρουσία που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μια προσπάθεια
να απειλήσει την Ελλάδα με εκτεταμένες παραβιάσεις και την ενεργοποίηση ενός
έργου εκτόξευσης πυραύλων ακριβείας. Ο Ελληνισμός πιέζεται να αντιμετωπίσει
μόνος του αυτές τις προκλήσεις και έχει αυξανόμενη ανάγκη να εμβαθύνει τον
συντονισμό και τις ειδικές σχέσεις με τους εταίρους της ΕΕ, τις αμυντικές
συνεργασίες και τη συμμαχία του ΝΑΤΟ, ανεξάρτητα από το αν επιτευχθεί
συμφωνία.

Το μεταναστευτικό ρεύμα αποτελεί μια ακόμη σοβαρή απειλή για την Ελλάδα
όσον αφορά την ταυτότητά μας ως χριστιανικό και δημοκρατικό κράτος και τη
νομιμότητά μας στη διεθνή σκηνή. Στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα, η
κατάσταση ασφαλείας είναι ασταθής, αν και επί του παρόντος υπό έλεγχο, χάρη
στην εντατική δραστηριότητα του Λιμενικού Σώματος των δυνάμεων της
Frontex και του συντονισμού ασφαλείας με τις ευρωπαϊκές αρχές. Ωστόσο, η
Τουρκία εργαλειοποιεί το πρόβλημα ενθαρρύνοντας ή προωθώντας παράτυπους
μετανάστες. Έτσι στα ανατολικά μας χερσαία και θαλάσσια σύνορα η Ελλάδα
συνεχίζει να διαχειρίζεται το ίδιο δίλημμα που παρουσιάστηκε εδώ και χρόνια:
πώς να αντιμετωπίσει την επείγουσα ανάγκη σταθεροποίησης της ανθρωπιστικής
κατάστασης, και να αποτρέψει την κλιμάκωση.
Στο εσωτερικό, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερα σοβαρή απειλή ενόψει

της κομματικής πόλωσης, των πολιτικών ρήξεων, των προεκλογικών εντάσεων
και του εξτρεμισμού των αναρχικών και αλληλέγγυων αυτών δυνάμεων. Η
διάβρωση της εμπιστοσύνης στους κυβερνητικούς θεσμούς και η υπονομευμένη
δέσμευση προς το κράτος δημιουργούν κενά στην ετοιμότητα για σενάρια
πολέμου πολλαπλών θεάτρων επιχειρήσεων και άλλων γεγονότων με μαζικές
απώλειες. Αυτό το πεδίο είναι ιδιαίτερα δύσκολο, εν μέρει λόγω της έλλειψης
μηχανισμών σε εθνικό επίπεδο για ολοκληρωμένη σκέψη σε μια σειρά θεμάτων
που αφορούν κυρίως την ανθεκτικότητα και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους
και άλλων προκλήσεων εθνικής ασφάλειας.
Παράλληλα, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει μια μεταβαλλόμενη και

περίπλοκη παγκόσμια και περιφερειακή πραγματικότητα, που χαρακτηρίζεται
από: τον αυξανόμενο ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, τον
πολλαπλασιασμό των ακραίων καιρικών φαινομένων λόγω της κλιματικής
κρίσης, τις συχνές οικονομικές κρίσεις, τις μεταβαλλόμενες καταστάσεις που
πηγάζουν από την πανδημία και την αυξανόμενη ανησυχία για την
ανθεκτικότητα των φιλελεύθερων δημοκρατιών.
Επιπλέον, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιουργεί εκτροπή της

προσοχής από το Αιγαίο και τη Μεσόγειο περιορίζοντας την προσοχή των
εταίρων και συμμάχων μειώνοντας την αλληλεγγύη τους στα συμφέροντα και τις
ανησυχίες του Ελληνισμού, έναντι της Τουρκίας. Είναι επίσης προφανές ότι
πολλές χώρες δεν επιθυμούν να χαθεί η ευρωτουρκική προσέγγιση.

Ως απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις και απειλές, είναι επιτακτική ανάγκη η
Ελλάδα να διαμορφώσει μια στρατηγική που να περιλαμβάνει τα ακόλουθα
βασικά στοιχεία, τα οποία ξεπερνούν τη ρητορική και μεταφράζονται σε
δράση.
Αύξηση του συντονισμού και ενίσχυση των ειδικών σχέσεων με τους εταίρους και
συμμάχους, διατηρώντας ταυτόχρονα διακριτικότητα και δημιουργία αμοιβαίας
εμπιστοσύνης με δύο στόχους: τη μεγιστοποίηση της εθνικής ισχύος για τις
πολιτικές κινήσεις σχετικά με μια συμφωνία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών
αποδεκτή από τον Ελληνισμό και την οικοδόμηση μιας αξιόπιστης στρατιωτικής
επιλογής έναντι της Τουρκίας. Αυτή η επιλογή θα πρέπει να προέρχεται από μια
σπονδυλωτή και ποικιλόμορφη προοπτική σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο και όχι
από τη Νέο-Οθωμανική προσέγγιση «τα δικά μου δικά μου και τα δικά σου δικά
μου».
Με αυτό το σκεπτικό στον πυρήνα της στρατηγικής μας για το 2023 συνεχίζει
να βρίσκεται η ένταση μεταξύ της προφανούς πρόκλησης της Τουρκίας, η
προσέγγιση της με τη Ρωσία, ο εκβιασμός που απευθύνει, εκμεταλλευόμενη τις
ροές των μεταναστών και προσφύγων προς τα νησιά του Αιγαίου και τις
μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας στην Κύπρο.
Στο εσωτερικό, η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει ζητήματα που υπονομεύουν

την κοινωνική ανθεκτικότητα ενώ έχουν παραμεληθεί για μεγάλο χρονικό
διάστημα, και να το πράξει με ολοκληρωμένο και αποφασιστικό τρόπο. Αυτά
περιλαμβάνουν την παραβατικότητα, τα οικονομικά εμπόδια και τα εμπόδια
στην απασχόληση, ιδιαίτερα στον νεότερο πληθυσμό.
Το φλέγον ζήτημα παραμένει το δημογραφικό καθώς παρουσιάζεται γήρανση

του ελληνικού πληθυσμού. Θα πρέπει επίσης να καταβληθούν προσπάθειες για
εμφύσηση νέου περιεχομένου στην κοινή πλατφόρμα αξιών για την ελληνική
κοινωνία, η οποία πρέπει να προσαρμοστεί ιδιαίτερα στη νεότερη γενιά.
Ταυτόχρονα, πρέπει να βελτιωθεί η ετοιμότητα για αντιμετώπιση μαζικών
απωλειών, τόσο στο πλαίσιο ενός πολυθεατρικού πολέμου όσο και σε σοβαρές
φυσικές καταστροφές.
Σε μια ευρεία και μακροπρόθεσμη προοπτική, η Ελλάδα πρέπει να

διαμορφώσει μια στρατηγική που να εστιάζει στις ακόλουθες προκλήσεις.
Η ανάγκη ανάπτυξης ολοκληρωμένων ικανοτήτων σκέψης και σχεδιασμού

ενόψει των διεργασιών σε βάθος στη γεωστρατηγική διεθνή, περιφερειακή

και εσωτερική ελληνική αρένα. Αυτό συνδυάζεται με την ανάγκη ενίσχυσης
των στοιχείων ήπιας ισχύος που μπορούν να βοηθήσουν τον Ελληνισμό να
προωθήσει τις πολιτικές του, ειδικά εκείνες που σχετίζονται με τη γνωστική
επιρροή μέσω των κοινωνικών δικτύων και του κυβερνοχώρου. Η περιφερειακή
και διεθνής συνεργασία στους τομείς της ενέργειας, της οικονομίας και της
καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη αυτού
του στόχου.
Η ανάγκη εμβάθυνσης των στρατηγικών συμμαχιών και των ειδικών σχέσεων

με τους εταίρους και τους αμυντικούς συνεργάτες, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα
την ανάγκη για ανάπτυξη στους τομείς της τεχνολογίας, της επιστήμης, και της
επιχειρηματικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να σφυρηλατηθεί μια
τολμηρή, ανανεωμένη σχέση με τη νεότερη γενιά της ελληνικής ομογένειας με
έμφαση στις πολιτισμικές αξίες του Ελληνισμού.
Η ανάγκη εμβάθυνσης και ενίσχυσης των δεσμών με τη Γαλλία, το Ισραήλ και

την Αίγυπτο, καθώς και με άλλες μετριοπαθείς και ρεαλιστικές χώρες της
περιοχής, χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα των Αμυντικών Συμφωνιών για το
χώρο της Μεσογείου. Αυτό θα βασίζεται σε διάφορους τομείς, όπως η
πληροφόρηση, η αεράμυνα, η διαστημική και ψηφιακή συνεργασία.
Σε στρατιωτικό επίπεδο, η συνεχής ενίσχυση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων

θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στο πνεύμα ενός πολυετούς προγράμματος, ιδιαίτερα
της προσαρμογής του στην εποχή των πληροφοριών, των αυτόνομων
συστημάτων και του κυβερνοχώρου. Ο πολιτικός διάλογος ασφαλείας θα πρέπει
να προωθηθεί για να διαμορφωθούν επίκαιροι στρατηγικοί στόχοι για ένα
πιθανό πόλεμο με την Τουρκία και άλλα περιορισμένα σενάρια σύγκρουσης.
Συμπεράσματα
Υπάρχουν δύο πιθανές προσεγγίσεις για τη στρατηγική του Ελληνισμού. Η μία

είναι επιφυλακτική και σταθεροποιητική, δίνοντας έμφαση στο διάλογο, στις
ρυθμίσεις και στην αντιμετώπιση των υφιστάμενων και εξελισσόμενων απειλών,
προκειμένου να εξουδετερωθούν ώστε να μην υλοποιηθούν. Η δεύτερη είναι
προληπτική και αποτρεπτική και αντιμετωπίζει τις απειλές με το πνεύμα της
ανάσχεσης, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο.
Προϋπόθεση για την επιλογή της σωστής προσέγγισης είναι μια συνεκτική
εσωτερική βάση εντός της Ελλάδας, με έμφαση στην κοινωνική και εθνική
αλληλεγγύη και ανθεκτικότητα. Αντιλαμβανόμενοι το τέλος της ειρηνικής

ρητορικής, της αφελούς υποκίνησης για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και
της αυξανόμενης απόστασης μεταξύ των ιδεολογικών ρευμάτων της ελληνικής
κοινωνίας, ήρθε η ώρα για μια διαφορετική πολιτική.
Απαιτείται να δοθεί έμφαση στη δράση για την αποκατάσταση της

εμπιστοσύνης στους θεσμούς και τους διεθνείς οργανισμούς, για την επούλωση
των ρωγμών, για τη συγκέντρωση διαφορετικών προσεγγίσεων στο στρατόπεδο
της συναίνεσης, για την ενίσχυση της αλληλεγγύης και της συνοχής για την
έναρξη μιας οργανωμένης προσπάθειας για την ανάταξη των υφιστάμενων
μηχανισμών κοινωνικής αντοχής και την οικοδόμηση νέων μηχανισμών.
Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση

που να αντιμετωπίζει την εμφάνιση των σημαντικών απειλών, ενώ ταυτόχρονα
θα ξεκινήσει πολιτικές διαδικασίες και να καταλήξει σε ρυθμίσεις για τη μείωση
των εντάσεων. Αυτό θα επιτρέψει την προετοιμασία για τις σημαντικές
προκλήσεις που απειλούν τη μελλοντική ασφάλεια και ευημερία της Ελλάδας.
Η συμπεριφορές του πολέμου και της πολιτικής είναι συνυφασμένες. Δεν

μπορούν να χωριστούν με απλοϊκό τρόπο. Γι’ αυτό πρέπει να ήμαστε
προετοιμασμένοι για κάθε πιθανό σενάριο. Σε όλα τα σενάρια, χρειάζεται η
κυβέρνηση να διατηρήσει το συντονισμό και ένα κοινό σχέδιο δράσης με τις
ΗΠΑ, την ΕΕ και το διεθνή παράγοντα. Πρώτα απ’ όλα, είναι απαραίτητο να
υπάρξει κατανόηση ότι η οποιαδήποτε επίλυση απαιτείται να είναι σύμφωνη με
τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου και ότι απορρίπτεται το ενδεχόμενο της
ευθυδικίας, εφόσον η Τουρκία μας απειλεί με “casus belli”.
Επιπλέον, πρέπει να επιτευχθεί μια παράλληλη συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας

και της ΕΕ που να θεσπίζει μια κοινή πολιτική κατά της μεταναστευτικής
δραστηριότητας της Τουρκίας καθώς και μια συντονισμένη απάντηση λήψης
μέτρων, εφόσον η Τουρκία συνεχίσει να είναι αναθεωρητική, εις βάρος του
Ελληνισμού. Ταυτόχρονα, είναι επιτακτική ανάγκη να διατηρηθεί μια αξιόπιστη
στρατιωτική επιλογή εναντίον της Τουρκίας και να υπάρξει συμφωνία σχετικά
με τους όρους στρατιωτικής δράσης ως έσχατη λύση για να αποτραπεί η Τουρκία
να προχωρήσει σε αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Ως μέρος της στρατιωτικής μας ανάπτυξης και των επιχειρησιακών σχεδίων για
την άμυνα και την επίθεση, η Ελλάδα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για την
πιθανότητα ενός πολυμέτωπου πολέμου από τον Έβρο έως το
Καστελόριζο. Είναι απαραίτητο να διαχειριστούμε τις προσδοκίες του λαού
σχετικά με τη φύση ενός μελλοντικού πολέμου, το κόστος και τα πιθανά

αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσει πολιτικές και
στρατιωτικές προσπάθειες για την πρόληψη του πολέμου και να εκμεταλλευτεί
πλήρως άλλες εναλλακτικές λύσεις για την προώθηση των στρατιωτικών στόχων
του Ελληνισμού ιδιαίτερα στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Το δίλημμα δεν είναι πόλεμος ή ειρήνη, αλλά η σαφήνεια στη πρόκληση της
αποτροπής που πρέπει να συνδέεται με συγκεκριμένες ενέργειες. Το κυριότερο
βήμα είναι η Ελλάδα να διατυπώσει τη πολιτική της βούληση με σαφήνεια, τι
επιθυμούμε να εφαρμοστεί και πως θα εκτελεστεί, στο Αιγαίο και στη
Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η αποτροπή είναι επιτυχημένη όταν ο αντίπαλος,
υπολογίζει πάντα κινδύνους και αντίποινα, απώλεια ευκαιριών και
περιορισμούς. Όταν μια αποτρεπτική απειλή είναι ασαφής, οι αντίπαλοι
αφήνονται στις δικές τους στρατηγικές και προκαταλήψεις για να καθορίσουν το
εύρος, την πρόθεση και την αξιοπιστία της.
Επίλογος
Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσουμε την εξωτερική διάσταση των εθνικών

προκλήσεων ασφάλειας, χωρίς να υπονοούμε την ψευδαίσθηση ότι οι εσωτερικές
προκλήσεις έχουν εξαφανιστεί ιδιαίτερα την εκλογική περίοδο. Η πιθανότητα ότι
θα αντιμετωπίσουμε μια εξωτερική πρόκληση το 2023 δεν είναι χαμηλή. Η
Τουρκία έχει προσπαθήσει επανειλημμένα με ποικιλία προκλήσεων και είναι
πιθανό η Άγκυρα να λάβει επιθετική δράση βάσει της εκτίμησης ότι η διεθνής
αντίδραση, ιδιαίτερα η Νατοϊκή θα είναι εξισορροπητική.
Ούτε το μεταναστευτικό πρόβλημα έχει εξαφανιστεί και η αποδυνάμωση της

τουρκικής μόχλευσης και επιρροής, υπό τη σκιά των ευρωπαϊκών μέτρων, δεν θα
μπορούσε πραγματικά να αποτρέψει τη Τουρκία, κάτι που είναι επικίνδυνο για
την Ελλάδα. Έτσι, ενώ η αποτροπή είναι το ζητούμενο η στρατηγική σύγχυση
αυτήν τη στιγμή και σε αυτό το πλαίσιο, η αποτυχία διαμόρφωσης και
ενημέρωσης της έννοιας της ασφάλειας και των οικονομικών και κοινωνικών
πολιτικών, καθώς και η τεχνολογική αναβάθμιση και η ενίσχυση των αμυντικών
συστημάτων απαιτεί οι ομάδες προβληματισμού και η κοινωνία των πολιτών να
παραμένουν ενήμεροι παρέχοντας στο επαγγελματικό και πολιτικό σύστημα και
στους πολίτες ιδέες, γνώσεις και προτάσεις πολιτικής που αντιμετωπίζουν
καλύτερα τις απειλές και εκμεταλλεύονται ευκαιρίες για ενίσχυση της εθνικής
ασφάλειας του Ελληνισμού.

Cyberwar και εξέλιξη τακτικών και μέσων
Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας
Ο πόλεμος είναι συνυφασμένος με την ανθρώπινη ύπαρξη. Αποτελεί λίκνο και

καθαρτήριο συγχρόνως για την ανθρώπινη ιστορία έναντι κάθε εξέλιξης της. Ο ίδιος ο
πόλεμος όμως , αν και μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, δεν θα σταματήσει ποτέ να
υπάρχει, απλά θα αλλάζει μορφή συνεχώς.
Στο νέο πεδίο συγκρούσεων της Ουκρανίας, η σημερινή μορφή του πολέμου μοιάζει με
ένα ιστορικό υβρίδιο αναφοράς σε σχέση με τους εξοπλισμούς που χρησιμοποιούνται.
Από την συμπλοκή με ρόπαλα, μαχαίρια και κυνηγετικά όπλα εντός των πόλεων και
των αστικών ιστών μεταξύ εθνοτικών ομάδων, περνάμε σε πολυβόλα και τεθωρακισμένα
συμμορφωμένα στο μοτίβο τακτικών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μαζί με πυραύλους
και πυροβολικό προς εκπλήρωση του δόγματος για την ισοπέδωση του αντιπάλου μέχρι
και τις νέες μορφές εξοπλισμών και συγκρούσεων που αφορούν τον κυβερνοπόλεμο, τα
drones και τα ρομποτικά τεθωρακισμένα που σπεύδει να κινητοποιήσει η ρωσική μεριά.
Σε όλη αυτή την εικόνα υπάρχουν, προφανώς, άνθρωποι που έχοντας ειδικό
αντικείμενο την στρατιωτική ανάλυση των εξελίξεων που αναφέρονται, σχεδιάζουν και
εφαρμόζουν τις τακτικές που χρησιμοποιούνται και από τις δυο πλευρές. Όμως πλέον
δεν επαρκούν οι ικανότητες τους. Κυρίως γιατί οι νέες εισροές ηλεκτρονικών μέσων,
απέχουν πάρα πολύ από τις γνώσεις και τις ικανότητες του κλασικού ειδικού
στρατιωτικών αντικειμένων. Γνωρίζουν φυσικά να αναφέρουν πώς και πού μπορούν να
επιφέρουν πλήγμα σαν όπλο τα νέα μέσα, όμως είναι μάλλον άγνωστη περιοχή για τους
ίδιους το πώς λειτουργούν, τί είναι ικανά να κάνουν σε μέγιστη ισχύ, και κυρίως το πώς
θα εξελιχθούν τόσο αυτά, όσο και το πεδίο γύρω τους.
Δεν είναι τυχαίο πώς η DARPA εδώ και αρκετό καιρό έχει βγάλει ανακοινώσεις για
προσλήψεις ειδικών επιστημόνων ρομποτικής, ενώ και το Πεντάγωνο των ΗΠΑ, στην
πρόσφατη ανάλυση ρίσκου του 2022 που δημοσιοποίησε, επισημαίνει το τεράστιο κενό
τεχνογνωσίας στις αμερικάνικες ένοπλες δυνάμεις και πώς αυτό ενδέχεται να επηρεάσει
τις ισορροπίες ισχύος ως και το 2030. Αναφέρω αυτές τις δύο οντότητες (DARPA &
Πεντάγωνο ΗΠΑ), καθώς είναι αυτές που θεωρούνται ως πρωτοπόρες και καινοτόμες
στη χρήση υψηλής τεχνολογίας σε μάχιμο πεδίο.
Με αυτό ως δεδομένο, και καθώς το αντικείμενο στη συγκεκριμένη αναφορά δεν είναι
να γραφτεί μια πολυσέλιδη ανάλυση γύρω από τις νέες μορφές πολέμου, θα
παρουσιάσω όσο το δυνατόν πιο συνοπτικά τις τρεις εξελίξεις στη τεχνολογία που θα
ορίζουν πλέον και το νέο πεδίο συγκρούσεων. Δεν θα είναι επισημάνσεις πάνω σε

ειδικούς τομείς, όπως λ.χ. η πραγματοποίηση ψυχολογικής επιχείρησης με υβριδικό
τρόπο διαχείρισης ηλεκτρονικών μέσων (βλ. Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για
παράδειγμα), ούτε το πώς μπορεί να πληγεί μια σειρά ήπιων στόχων που αφορούν την
υποδομή μιας χώρας. Θα εστιάσω σε ακόμα πιο θεμελιώδεις πτυχές γύρω από αυτό που
ονομάζεται κυβερνοχώρος και ηλεκτρονικά μέσα πολέμου που χρειάζονται μια ειδική
προσέγγιση, όπου θα διαφοροποιείται από τις κλασσικές περιγραφές και αναλύσεις
άλλων μέσων και όπλων. Οι παρακάτω πτυχές θεωρούνται πλέον ο εξελικτικός πυρήνας
που θα οδηγήσει τη νέα μορφή συγκρούσεων από τα μέσα του 21ου αιώνα και αργότερα.
Πεδία ανάπτυξης τεχνολογίας
1) Κβαντική τεχνολογία
Η τεχνολογία με ικανότητα κβαντικής υπολογιστικής δύναμης είναι το κύριο σημείο

αναφοράς. Η εξέλιξη των microchips και του ενεργειακού συσχετισμού (εντροπία) σε
σχέση με αυτά, φέρνει πολύ κοντά την κβαντική τεχνολογία. Τί σημαίνει αυτό;
Πρόκειται ουσιαστικά για ένα άλμα εξέλιξης βασισμένο πάνω στο νόμο του Μουρ, όπου
οι γνωστοί σε όλους Η/Υ και microchips θα μετατραπούν σε υπερ-υπολογιστές σε μια
απλή περιγραφή για τον μέσο αναγνώστη. Ένα απλό παράδειγμα αυτής της εξέλιξης,
ειδικά για τον τομέα ασφαλείας, είναι πώς η χρήση κωδικών θα είναι πλέον ανώφελη,
αφού ένα κωδικός με ισχυρή πολυπλοκότητα μπορεί να θέλει ως και 100.000 χρόνια για
να «σπάσει» με τα σημερινά μέσα και ικανότητες. Με την κβαντική τεχνολογία αυτό θα
μπορεί να επιτυγχάνεται εντός δεκαλέπτου.
Μια τέτοια αλματώδη ανάπτυξη προφανώς θα φέρει και εξέλιξη αλλά και προσθήκη
δυνατοτήτων σε καινοτόμα τεχνολογία, ικανή να αλλάξει τα πάντα στον πλανήτη.
Ακόμα και στο πολεμικό πεδίο, καθώς τα «έξυπνα όπλα» θα γίνουν ακόμα
«εξυπνότερα», άρα και πιο ικανά να φέρουν εις πέρας το έργο τους έναντι αντιπάλων.
Επιπρόσθετα, θα είναι δύσκολο να υπάρξει ακόμη και ασφαλή τηλεπικοινωνία που
μέχρι και σήμερα βασίζεται σε συγκεκριμένα πλαίσια και κανόνες κρυπτογράφησης.
2) Α.Ι. (Artificial intelligence) – Τεχνητή Νοημοσύνη
Στον «κόσμο» της τεχνολογίας το τελευταίο διάστημα έχει έρθει μια συνταρακτική
εξέλιξη με το ChatGPT που ουσιαστικά είναι μια έξυπνη μηχανή διαλόγου, η οποία
τραβάει πληροφορίες από το διαδίκτυο και δίνει προσαρμοσμένη απάντηση στον
χρήστη που ρωτάει, χωρίς να πετάει πίσω δεκάδες ιστοσελίδες, αναλόγως βαθμού σχέσης
με το ερώτημα, όπως κάνουν οι κλασσικές μηχανές αναζήτησης. Ήδη υπάρχει
αναταραχή σε παραδοσιακές εταιρίες του χώρου (όπως Google & Microsoft) που
αναγνωρίζουν μια εξέλιξη, η οποία ίσως δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα, ακόμα και
ύπαρξης τους, ανάμεσα στο νέο κυβερνοχώρο.

Φυσικά αυτό είναι μόνο η αρχή. Αν σκεφτεί κάποιος πώς μιλάμε σήμερα μόνο για ένα
κύκλο αυτό-προγραμματισμού/ αυτό-εκμάθησης μιας μηχανής και όχι
συνειδητοποίηση της ύπαρξης της. Αν επέλθει η κβαντική τεχνολογία, είναι προφανές
πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα αναπτύξει ισχυρότατες ικανότητες, ακόμα και
συναίσθησης της ύπαρξης της, θέτοντας σε κίνδυνο μέχρι και το σκεπτικό του δόγματος
του Isaak Asimov και των τριών κανόνων για τον «ασφαλή εξανθρωπισμό των
μηχανών».
Κανόνες Ρομποτικής του Asimov:
- Ένα ρομπότ δεν μπορεί να τραυματίσει έναν άνθρωπο ή, μέσω αδράνειας του, να
επιτρέψει τον τραυματισμό ενός ανθρώπου.
- Ένα ρομπότ πρέπει να υπακούει στις εντολές που του δίνονται από τα ανθρώπινα όντα,
εκτός εάν τέτοιες εντολές θα έρχονταν σε αντίθεση με τον Πρώτο Νόμο.
- Ένα ρομπότ πρέπει να προστατεύει την ύπαρξή του, εφόσον αυτή η προστασία δεν
έρχεται σε αντίθεση με τον Πρώτο ή τον Δεύτερο Νόμο.
Η αντιπαράθεση, δηλαδή, με τους παραπάνω κανόνες μπορεί να έχει ως

αντιπροσωπευτική εξέλιξη μέσα από την χρήση ενός οπλισμένου ρομποτικού
μηχανισμού (drone οποιουδήποτε είδους) που θα αγνοήσει τους κανόνες του Asimov και
θα μπορεί να συνδυάσει χιλιάδες επιλογές και τακτικές σε millisecond για να κάνει
χρήση των καταλληλότερων για επιτυχία του στόχου. Ταυτόχρονα θα φέρει όλα τα
μέτρα προστασίας, καθιστώντας το σχεδόν άτρωτο (θωράκιση, αντίμετρα ηλεκτρονικά,
αυτονομία κτλ.). Επομένως θα είναι πιθανόν, στο μέλλον, ένα ρομπότ να αποτελεί τη
φονικότερη πολεμική μηχανή – και όχι μόνο- στον πλανήτη από καταβολής ανθρώπινης
ύπαρξης.
Η πρόσφατη προσπάθεια στο να υπάρξει ένα πλαίσιο ανάπτυξης για αυτό που
αποκαλείται WAR A.Ι. μέσα από τις συναντήσεις του REAIM ( Responsible AI in the
Military Domain – REAIM) εκφράζει στο απόλυτο τις ανησυχίες που έχουν ενσκήψει
3) 5G - Τηλεπικοινωνίες
Το άλμα της εξέλιξης της ασύρματης μετάδοσης των δεδομένων έχει δημιουργήσει
πρόσθετα προβλήματα ασφαλείας στον κυβερνοχώρο, αφού η δυνατότητα μεταφοράς
μεγάλου όγκου δεδομένων σε ρεαλιστικό χρόνο, σχεδόν όπου υπάρχει δίκτυο μετάδοσης
ή ακόμα και σε συνδυαστική χρήση δορυφορικού δικτύου (βλ. Star Link και το πώς
εφαρμόζεται στις συγκρούσεις στην Ουκρανία), δημιουργεί μια δυνατότητα μεταφοράς
στρατιωτικών διαταγών, μεγάλου όγκου δεδομένων, μέσα από μια επικοινωνία διά
«ηλεκτρονικής κυψέλης συλλογιστικής σκέψης» που αν προστεθεί στα δύο πρώτα σημεία
αναφοράς, η δυναμική που θα αναπτυχθεί θα είναι ανεξάντλητων δυνατοτήτων.

Το 5G ως πρωτόκολλο ασύρματης μετάδοσης δεδομένων, μπορεί να είναι ουσιαστικά
μια εξέλιξη «μη στρατιωτική», αλλά έχει σίγουρα όλα τα εχέγγυα εκείνα για να
υποστηρίξει μια πολεμική επιχείρηση με απίστευτη ταχύτητα και ικανότητα, ακόμα και
σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές. Μια σύγχρονη αντίληψη είναι η μετάδοση
δεδομένων στην Ουκρανία από το κινητό χρήστη σε live stream προς δορυφόρο Star
Link και από εκεί να καταλήγει η μετάδoση στο NOC (Network Operation Center) και
την ανάλυση μιας τακτικής κατάστασης σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, όταν κάτι τέτοιο
μόλις 10 χρόνια πριν φάνταζε εξωπραγματικό με άλλα μέσα.
Ασφάλεια
Σε πρόσθεση των παραπάνω υπάρχει και κάτι εντελώς καινούριο σχετικά με την
ασφάλεια. Το πώς θα διασφαλίσει κάποιος, δηλαδή, τόσο την προστασία όλων αυτών
(σ.σ. μέχρι ίσως να το κάνει και μόνη της η τεχνολογία στο απώτερο μέλλον συνειδητοποιώντας
την ύπαρξη της και την αξία της), αλλά κυρίως πώς θα διασφαλίσει ότι οι τρεις κανόνες του
Asimov θα συνεχίσουν να είναι εν ισχύ ειδικά έναντι αμάχων, ακόμα και κατά την
διάρκεια της στρατιωτικής χρήσης της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Θεωρείται σίγουρο
πώς τα επερχόμενα χρόνια, αρχής γενομένης από τώρα, αν κρίνουμε από τα όσα
«έξυπνα όλα» έχουμε δει, η ανάπτυξη του τομέα της τεχνολογίας θα γίνει σε ρυθμό
τέτοιο ώστε καθετί που γνωρίζαμε θα είναι ουσιαστικά πεπερασμένο όσον αφορά στην
αξία και στην χρηστικότητα του στο πεδίο συγκρούσεων.
Ως επίλογος θα αναφερθεί πώς τα πολεμικά πεδία ήδη έχουν αλλάξει και όποιος δεν
ακολουθήσει τις τεχνολογικές αλλαγές ώστε να έχει την δυνατότητα χρήσης τους ως
εργαλείο, το πιθανότερο είναι να βρεθεί σε πολύ υποδεέστερη θέση ισχύος έναντι άλλων.
Με άλλα λόγια, οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ήδη εδώ. Μένει μόνο να δούμε πόσο
γρήγορα θα ολοκληρωθούν και πόσοι θα συμβαδίσουν με αυτές.

Forecast GDN2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Forecast GDN2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Editorial .........................................................................................................................................

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 1

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 2

Την επομένη της επίσκεψης Μπάιντεν και ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 3

Οι Ουκρανοί, έχοντας την καθοριστική γι΄αυτούς βοήθεια της Δύσης, επιθυμούν

Παράλληλα με όσα συμβαίνουν επί του ουκρανικού πεδίου, ένα ακόμη

Όπως έχουμε αναφέρει και σε πρόσφατη ανάρτησή μας, σύμφωνα με ρεπορτάζ

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 4

Η Κίνα απάντησε με οργή, λέγοντας ότι οι περιορισμοί του εμπορίου θα

Επιγραμματικά, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα πιο σημαντικά

Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Η αντιπαράθεση ΗΠΑ – Κίνας

Η ένταση στην Ταϊβάν

Η αναταραχή στο Ιράν

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 5

Η «γεωπολιτική επιβίωση» της Ευρώπης

Οι μετατοπίσεις ισορροπιών σε Μέση Ανατολή και Καύκασο

Στις σελίδες που ακολουθούν θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια συνοπτική

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 6

Οι εκλογικές αναμετρήσεις που θα μας απασχολήσουν το 2023

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ψήφισαν το 2022. Ο Βίκτορ Όρμπαν

Το 2023 θα είναι επίσης μια χρονιά με ενδιαφέρουσες εκλογικές αναμετρήσεις.

Υπάρχουν όμως τρεις ακόμη εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν ιδιαίτερη

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 7

Γενικές εκλογές της Νιγηρίας στις 25 Φεβρουαρίου

Οι εκλογές θα διεξαχθούν βάσει του νέου εκλογικού νόμου, ο οποίος επιδιώκει

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 8

Προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία στις 14 Μαΐου

Ο ετήσιος πληθωρισμός με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία τρέχει τώρα σε

Οι πληροφορίες της τελευταίας στιγμής αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό να

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 9

Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν τη νομιμότητα της υποψηφιότητάς του

Επομένως, σύμφωνα με το επιχείρημα των υποστηρικτών του Ερντογάν, η νίκη

Τα σενάρια των τουρκικών εκλογών

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 10

Ας δούμε λοιπόν επιγραμματικά τα σενάρια της εκλογικής αναμέτρησης.

Α) Ο Ερντογάν στην προεδρία, το κόμμα του ΑΚP με το κόμμα του

Β) Ο Ερντογάν πρόεδρος, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης στην

Γ) Ο Ερντογάν χάνει την προεδρία αλλά το κόμμα του με το κόμμα του

Δ) Η αντιπολίτευση κερδίζει και τις προεδρικές εκλογές και την

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 11

Πακιστανικές γενικές εκλογές, το αργότερο ως τις 12 Οκτωβρίου 2023

Το Πακιστάν βρίσκεται σε κρίση. Τον Απρίλιο του 2022, ο Πρωθυπουργός Ιμράν

Είναι βυθισμένο στα χρέη, αγωνίζεται να παράγει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια

Παγκόσμιες Σύνοδοι Κορυφής και συμμαχίες

Πώς θα διαμορφωθούν οι παγκόσμιες συμμαχίες;

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 12

Σύνοδος Κορυφής του Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης, Βίλνιους,

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 13

Ορισμένα μέλη αναμφίβολα θα εγείρουν ανησυχίες για το πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 14

Η Γενική Συνέλευση UNGA78 θα περιλαμβάνει επίσης αρκετές εκδηλώσεις υψηλού

Αν και η σημαντική ανακάλυψη ήταν αξιοσημείωτη, η αποτυχία της COP27 να

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 15

Όπως ήταν αναμενόμενο, η οικονομική κρίση της Κίνας εντάθηκε το 2022,

Η Κίνα χρειάζεται απεγνωσμένα επενδυτικά κεφάλαια και απεριόριστες

Geopolitics & Daily News – all rights reserved 2023 © 16

Το ζήτημα της Ταϊβάν

Ο Πρόεδρος Σι έχει δεσμευθεί να επανενώσει αυτό που η Κίνα θεωρεί ως

Ο πρόεδρος Μπάιντεν είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υπερασπιστούν την

Σε αυτό το σημείο, οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να εγκαταλείψουν την

Όταν ξεκίνησε το 2022, οι γεωπολιτικές διαιρέσεις αρχικά έπληξαν τη Δύση. Οι