Περιεχόμενα

Κεφάλαιο 1
Η Φύση του Οικονομικού Προβλήματος......................... 1
Η παραγωγή του κοινωνικού προϊόντος................................................. 5
Η διανομή του παραγόμενου κοινωνικού προϊόντος............................. 7
Λύσεις του οικονομικού προβλήματος................................................... 7
H παράδοση........................................................................................ 8
Ο μηχανισμός της έξωθεν επιβολής.................................................... 8
Ο μηχανισμός της αγοράς..................................................................10
Περίληψη - Συμπεράσματα.................................................................... 12
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη......................................................... 14

Κεφάλαιο 2
Η Εξέλιξη της Οικονομικής Ιστορίας................................15
H νέα οικονομική ιστορία......................................................................19
Κριτική αξιολόγηση της νέας οικονομικής ιστορίας............................ 24
H προσέγγισή μας................................................................................. 26
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................... 27
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη........................................................ 29

Κεφάλαιο 3
Υποδείγματα Οικονομικής Εξέλιξης.............................. 31
H διαλεκτική του Hegel.........................................................................33
Ο ιστορικός υλισμός..............................................................................35
Τα στάδια οικονομικής ανάπτυξης του Ρόστοου..................................41
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................... 46
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη........................................................ 48
x ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Κεφάλαιο 4
Οικονομική Ζωή στην
Περίοδο της Φεουδαρχίας........................................................ 49
Φεουδαρχία στη δυτική Ευρώπη........................................................... 52
Η οικονομική ζωή στην επαρχία........................................................... 52
Η οικονομική ζωή στις πόλεις................................................................53
Τεχνολογική μεταβολή στη φεουδαρχία.............................................. 55
Oι δυνάμεις της αλλαγής......................................................................60
O διακινούμενος έμπορος και η ανάπτυξη των πόλεων........................ 61
Oι σταυροφορίες................................................................................... 63
H ανάπτυξη του έθνους-κράτους......................................................... 64
H αλλαγή του θρησκευτικού κλίματος................................................ 66
Παρατηρήσεις....................................................................................... 68
Η φεουδαρχία στον ελλαδικό χώρο...................................................... 69
H οικονομική ζωή στην ύπαιθρο........................................................... 70
H οικονομική ζωή στις πόλεις................................................................73
Περίληψη - Συμπεράσματα....................................................................75
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη........................................................ 78

Κεφάλαιο 5
Κοινωνικές και Οικονομικές Όψεις
της Επανάστασης του 1821.......................................................... 81
Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες πριν την Επανάσταση............. 83
Tο χρονικό της Επανάστασης............................................................... 87
Η περίοδος της βασιλείας του Όθωνα, 1833-1862...............................90
Κόμματα και πολιτικές...........................................................................91
Ο κοινωνικός χαρακτήρας της Επανάστασης του 1821....................... 93
Κράτος και ελληνική κοινωνία.............................................................. 97
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................... 99
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη...................................................... 100
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ xi

Κεφάλαιο 6
Το Αγροτικό Ζήτημα................................................................... 103
H ιδιοκτησία γης στην Oθωμανική Aυτοκρατορία.............................106
Tο αγροτικό ζήτημα μετά την Aπελευθέρωση.....................................107
H μεταρρύθμιση του 1871..................................................................... 110
Tο αγροτικό ζήτημα μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας................113
Οι επιπτώσεις της δασμολογικής πολιτικής του Τρικούπη.................122
H ακμή και η παρακμή της σταφιδικής οικονομίας........................... 127
Περίληψη - Συμπεράσματα...................................................................131
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη....................................................... 133

Κεφάλαιο 7
Μακρά Κύματα Οικονομικής Μεγέθυνσης
και Στασιμότητας.......................................................................... 137
Tο υπόδειγμα οικονομικής μεγέθυνσης του Άνταμ Σμιθ.................... 139
O Κάλντορ και η αρχή της συσσωρευμένης μεγέθυνσης.....................141
Η υπόθεση των μακρών κυμάτων........................................................ 145
Μακρά κύματα στην ελληνική οικονομία...........................................149
Ερμηνείες των μακρών κυμάτων.......................................................... 156
Η σουμπετεριανή ερμηνεία των μακρών κυμάτων.............................. 157
Η θεωρία των κοινωνικών δομών συσσώρευσης................................162
H μαρξική θεωρία της οικονομικής μεγέθυνσης-κρίσης.................... 163
Περίληψη - Συμπεράσματα...................................................................171
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη....................................................... 172

Κεφάλαιο 8
Η Ελληνική Οικονομία και η Μεγάλη
Ύφεση του Ύστερου 19ου Αιώνα................................................ 177
Η κρίση του ύστερου δέκατου ένατου αιώνα και η Ελλάδα............... 179
Η μεγάλη ύφεση και η οικονομική πολιτική του Χ. Τρικούπη............189
Τα μεγάλα έργα υποδομής....................................................................191
Τα δάνεια και η αύξηση του δημόσιου χρέους..................................... 192
Η αύξηση της φορολογίας και των εσόδων.........................................194
xii ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης..........................................................196

Η εξέλιξη της εμπορικής ναυτιλίας.....................................................201
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................. 206
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη......................................................208

Κεφάλαιο 9
Επισκόπηση των Χρηματοπιστωτικών
Εξελίξεων στην Ελλάδα............................................................ 213
Η ανάδυση της δραχμής...................................................................... 215
H Λατινική Νομισματική Ένωση και η Ελλάδα..................................218
Νομισματικές εξελίξεις στο Μεσοπόλεμο.......................................... 224
Η δημιουργία της Τράπεζας της Ελλάδας.......................................... 227
Η πολιτική της σκληρής δραχμής στο Μεσοπόλεμο.......................... 231
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................. 236
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη...................................................... 238

Κεφάλαιο 10
Από την Οικονομική Άνθηση
στην Κρίση του 1930....................................................................... 239
H μoνεταριστική προσέγγιση............................................................. 242
H κεϋνσιανή πρoσέγγιση.................................................................... 246
H μαρξιστική πρoσέγγιση................................................................... 248
H κρίση τoυ 1930 και η ελληνική οικoνoμία....................................... 251
Ερμηνείες της κρίσης του 1930........................................................... 254
Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της
στην ελληνική οικονομία..................................................................... 259
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................. 264
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη...................................................... 266

Κεφάλαιο 11
Τα Οικονομικά της Δεκαετίας του 1940: Λιμός,
Υπερπληθωρισμός και Ανασυγκρότηση..................... 269
Εισαγωγή.............................................................................................. 271
Η Κατοχή.............................................................................................. 271
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ xiii

Ο λιμός................................................................................................ 275
Ο διαμελισμός της Ελλάδας σε ζώνες κατοχής............................... 278
Η ελληνική κοινωνία και η έλλειψη συνοχής...................................280
Η ανάδυση της νέας αστικής τάξης................................................. 286
Ο υπερπληθωρισμός........................................................................... 287
Εμπειρική ανάλυση της σχέσης πληθωρισμού
και προσφοράς χρήματος................................................................ 294
Η ανασυγκρότηση............................................................................... 298
Η νομισματική μεταρρύθμιση του Νοεμβρίου 1944........................ 299
Η νομισματική μεταρρύθμιση του Ιουνίου 1945.............................. 304
Η μεταρρύθμιση του Ιανουαρίου 1946............................................ 307
Παρατηρήσεις για τις πολιτικές πώλησης χρυσού............................310
Οι διενέξεις για τη μεταπολεμική οικονομική πολιτική...................... 312
Περίληψη - Συμπεράσματα.................................................................. 315

Κεφάλαιο 12
Η Χρυσή Εποχή της Συσσώρευσης
Κεφαλαίου και η Σιωπηρή Κρίση.......................................... 319
Επισκόπηση της μεταπολεμικής ελληνικής οικονομίας..................... 321
Οι επιδόσεις της μεταπολεμικής ελληνικής οικονομίας.................... 330
Δομικές αλλαγές στην ελληνική οικονομία.........................................332
Η ελληνική οικονομία και το τέταρτο μακρό κύμα.............................339
Το τέλος της ανοδικής φάσης του πέμπτου μακρού
κύματος οικονομικής ανάπτυξης........................................................ 347
Περίληψη - Συμπεράσματα................................................................. 350
Σημειώσεις για περαιτέρω μελέτη.......................................................357

Παράρτημα
Σημαντικές Ημερομηνίες της
Ελληνικής Οικονομίας, 1822-2008......................................363

Βιβλιογραφία.....................................................................................379
Ελληνική βιβλιογραφία (τίτλοι που
κυκλοφόρησαν στην ελληνική γλώσσα)...........................................381
xiv ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ξένη βιβλιογραφία......................................................................... 390

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ............................................................................................399