²

KUfh
fªjuy§fhu«
fh¥ò
mlyU iz¤âU¡ nfhòu¤ njaªj thÆY¡F
tltU»‰ br‹W f©Lbfh© nl‹tU th®jiyÆš
jlg bld¥gL F£Ll‹ r®¡fiu bkh¡»aif¡
fljl F«g¡ fˉW¡ »isa fˉ¿idna.
üš
ng‰iw¤ jtŠ r‰WÄšyhj bt‹id¥u gŠr bk‹DŠ
nr‰iw¡ fÊa tÊÉ£l th! brŠ rlhlÉnkš
M‰iw¥ gÂia ÆjÊia¤ J«igia a«òÈÆ‹
щiw¥ òidªj bgUkh‹ Fkhu‹ ¡Ughfund. 1
mʤJ¥ ãw¡fbth£ lhtÆš nty‹ fÉiaa‹ghš
vG¤J¥ ãiHaw¡ f‰»‹¿ äbuÇ _©lbj‹d
ÉʤJ¥ òifbaH¥ bgh§Fbt§ T‰w‹ ÉL§fƉwh‰
fG¤â‰ RU¡»£ oG¡Fk‹ nwhfÉ f‰»‹wnj. 2
nju ƣL¥ òubkǤ jh‹kf‹ br§ifÆšnt‰
Tu ƣlQ th»¡ »busŠr§ Fiyªju¡f®
neu ƣL tisªj flf be˪jJN®¥
ngu bf£lJ njntª¤u nyhf« ãiH¤jJnt. 3
Xubth£ lhbuh‹iw í‹dbth£ lh®ky Ç£LdjhŸ
nrubth£ lhiut® brŒtbj‹ah‹ br‹W njtUŒa¢
nrhuã ^uid¢ Nuid¡ fhUlš nrhÇf¡f¡
Tuf£ lhÇÆ£ nlhÇik¥ nghâʼn bfh‹wtnd. 4
âUªj¥ òtd§f ç‹wbgh‰ ghit âUKiy¥ghš
mUªâ¢ rutz¥ óªbjh£o ny¿ aWt®bfh§if
2 âU¥òfœ
ÉU«ã¡ flyH¡ F‹wH¢ NuH É«ÄaG§
FUªij¡ F¿Šá¡ »Htbd‹ nwhJ§ Ftyank. 5
bgU«ig« òd¤âD£ á‰nwdš fh¡»‹w ngij bfh§if
ÉU«ò§ Fkuid bkŒa‹ã dh‹bkšy bkšyîŸs
mU«òª jÅ¥gu kheªjª â¤â¤ j¿ªjt‹nw
fU«òª Jt®¤J¢brª njD« òˤjw¡ if¤jJnt. 6
rs¤â‰ ãÂg£ lr£L ¡Çia¡F£ lÉ¡Fbk‹w‹
cs¤â‰ ¥uk¤ij¤ jÉ®¥gh aîz Uu¤Jâu¡
Fs¤â‰ Fâ¤J¡ FˤJ¡ fˤJ¡ Fo¤Jbt‰¿¡
fs¤â‰ brU¡»¡ fGjhl ntšbjh£l fhtynd. 7
xËÆš Éisªj îa®Phd óju¤ J¢áÆ‹nkš
mËÆš Éisªjbjh uheªj¤ n jid aehâÆny
btËÆš Éisªj btW«ghiH¥ bg‰w btWªjÅia¤
bjËa És«ãa th!Kf khWil¤ njáfnd. 8
njbd‹W ghbf‹WtÄ¡ bfhzhbkhʤ bjŒttŸË
nfhd‹ bwd¡Fg njá¤j bjh‹W©L Twt‰nwh
thd‹W fhy‹W Ôa‹W Úu‹W k©Qk‹W
jhd‹W ehd‹ wrßÇ a‹W rßÇa‹nw. 9
brhšYif¡ »šiyba‹ bwšyh ÄHªJR« khÉU¡F
bkšiyí£ bršy vidÉ£l thïfš ntydšy
bfhšÈia¢ nr®¡»‹w brhšÈia¡ fštiu¡ bfh›it¢
br›thŒ
tšÈia¥ òš»‹w khštiu¤ njhs©zš tšygnk. 10
Firbe» Hhbt‰¿ ntnyh dîz® Fl®FH«g¡
firÆL thá Éirbfh©l thfd¥ ÕÈÆ‹bfh¤
jirgL fhšg£ lirªjJ nkU moÆlbt©
oirtiu öŸg£l m¤öË‹ thÇ âl®g£lnj. 11
tÊgh£L ky®fŸ 3

gilg£l ntyt‹ ghštªj thif¥ gjhifba‹Dª

jilg£l nrtš áwfo¡ bfhŸs¢ ryâ»Êª
Jilg£l j©l flhf K⮪j JLgly«
ïilg£l F‹wK khnkU bt‰ò Äog£lnt. 12
xUtiu¥ g§» YilahŸ Fkhu DilkÂnr®
âUtiu¡ »©»Â nahir gl¤âL¡ »£lu¡f®
btUtu¤ â¡F¢ brÉLg£ bl£Lbt‰ ò§fdf¥
gUtiu¡ F‹W k⮪jd njt® ga§bf£lnj. 13
F¥ghr thœ¡ifí£ T¤jhL iktlj bfh£gilªj
ï¥ghr beŠrid <nl‰W thÆU eh‹Fbt‰ò«
m¥ghâ ahŒÉH nkU§ FY§fÉ© zhUKŒa¢
r¥gh bfh£oa ifah ¿u©Lil¢ r©Kfnd. 14
jhto nah£L kÆÈYª njt® jiyÆYbk‹
ghto na£oY« g£lj‹ nwhgo khtÈghš
_to nf£l‹W _j©l Tl KfLK£l¢
nrto Ú£L« bgUkh‹ kUf‹w‹ á‰wona. 15
jL§nfhŸ kd¤ij ÉL§nfhŸ btFËia¤ jhdbk‹W«
ïL§nfh ËUªj goÆU§ nfhbsG ghUKŒa¡
bfhL§nfhg¢ NUl‹ F‹wª âw¡f¤ bjhis¡fitntš
ÉL§nfh dUŸtªJ jhnd ík¡F btË¥gLnk 16
ntjh fká¤u ntyh íj‹bt£á ó¤jj©il¥
ghjhu ɪj kuzhf mšY« gfYÄšyh¢
Njhd j‰w btË¡nf bahˤJ¢R« khÉU¡f¥
nghjh ÆÅkd nkbjÇ ahbjhU ój®¡Fnk. 17
itƉ fâ®to ntnyhid thœ¤â t¿P®¡bf‹W«
behŒÆ‰ ãsts ntD« g»®Ä‹f Q§f£»§‡‹
btŒÆ‰ bfhJ§f îjth îl«ã‹ btWÃHšngh‰
ifƉ bghUS KjthJ fhQ§ filtÊ¡nf. 18
4 âU¥òfœ
brh‹d »busŠr »Çô LUt¤ bjhis¤jitntš
k‹d fl«ã‹ ky®khiy kh®gbks d¤ijí‰W
Ëid íz®ªJz®ª bjšyh bkhU§»a î¡Fz«ó©
bl‹id kwªâUª njÅwª njÉ£l â›îl«ng. 19
nfhÊ¡ bfhoa dog ahk‰ Ftya¤nj
thH¡ fUJ kâÆÈ fhS§fŸ tšÉidnehŒ
Cʉ bgUtÈ í©zbth£ lhJ§f s¤jbkšyh«
MH¥ òij¤Jit¤ jhštU nkhE« ko¥ãwnf. 20
kuz¥u khj ek¡»šiy ahbk‹W« thŒ¤jJiz
»uz¡ fyhãí« ntYK© nl»© »ÂKFs
ruz¥u jhg ránjÉ k§fša jªJuBh
guz¡U ghfu Phdh fuRu gh°fund. 21
bkhŒjh uÂFHš tŸËia nt£lt‹ K¤jÄHhš
itjh iuík§F thHit¥ ngh‹btŒa thuz«ngh‰
ifjh ÅUg Jilah‹ jiyg¤J§ f¤jÇ¡f
vŒjh‹ kUf‹ cikahŸ gaªj ïyŠáank. 22
bjŒt¤ âUkiy¢ br§nfh£oš thGŠ brGŠRlnu
itit¤j nt‰gil thdt ndkw ntDideh‹
It®¡ »l«bgw¡ fhÈu© nlh£o aâÈu©L
ifit¤j åL FiyíK‹ ndtªJ fh¤jUns. 23
»‹d§ F¿¤jo na‹brÉ Úa‹W nf£f¢brh‹d
F‹d§ F¿¢á btËah¡» É£lJ nfhLFHš
á‹d§ F¿¡f¡ F¿Šá¡ »Ht® áWÄjid
K‹d§ F¿¢áƉ br‹Wfš ahz Ka‹wtnd. 24
j©lh íjKª âÇNy K«ÉH¤ jh¡»í‹id¤
â©lhl bt£o ÉHÉL nt‹brªâš ntyD¡F¤
bjh©lh »abt‹ dÉnuhj Phd¢ Rl®tothŸ
f©lha lhtªj fhtªJ gh®r‰bw‹ if¡bf£lnt. 25
tÊgh£L ky®fŸ 5

Úy¢ áf©oÆ nyW« ãuhbdªj neu¤âY§

nfhy¡ Fw¤â íl‹tU th‹FU ehj‹brh‹d
Óy¤ij bkŸs¤ bj˪j¿ th®át nah»fns
fhy¤ij bt‹¿U¥gh®; kÇ¥ gh®btW§ f®Äfns. 26
Xiyíª öjU§ f©Lâ© lhl byhʤbjd¡F¡
fhiyí khiyí K‹Å‰F nkfªj ntŸkU§»‰
nriyí§ f£oa Óuhî§ ifƉ átªjbr¢ir
khiyíŠ nrt‰ gjhifíª njhifí« thifínk. 27
ntny És§Fif ah‹brŒa jhËÅš 圪âiwŠá
khny bfhsɧ‡‹ fh©gjš yh‹kd th¡F¢bra
yhny ailj‰ fÇjh aUîU th»bah‹W
nghny ÆU¡F« bghUisba› thW òfštJnt. 28
fl¤â‰ Fw¤â ãuhdU sh‰fy§ fhjá¤j¤
âl¤â‰ òizbad ah‹flª nj‹á¤u khjušF‰
gl¤â‰ fG¤â‰ gG¤jbr› thƉ gizÆYªâ¤
jl¤â‰ wd¤â‰ »l¡F«bt§ fhk rK¤âunk. 29
ghby‹ gJbkhÊ gŠbr‹ gJgj« ghita®f©
nrby‹g jhf¤ âÇ»‹w Úbrªâ nyh‹¿U¡if
ntby‹ »iybfh‰w kôu bk‹»iy bt£á¤j©il¡
fhby‹ »iykd nkba§‡ ndK¤â fh©gJnt. 30
bgh¡f¡ Foȉ òFjh tifò©l ßf¤âDŠ
br¡f¢ átªj fHšåL jªjUŸ áªJbtªJ
bfh¡F¤ j¿g£ bl¿g£ Lâu§ FKFbkd¡
f¡f¡ »ÇíU t¡fâ® ntšbjh£l fhtynd. 31
»is¤J¥ òw¥g£l N®kh® òl‹»Ç ôLUt¤
bjhis¤J¥ òw¥g£l nt‰fªj ndJwª njhUs¤ij
tis¤J¥ ão¤J¥ gij¡f¥ gij¡f tij¡F§ f©zh®¡
»is¤J¤ jÉ¡»‹w v‹id baªehŸtª âu£á¥igna. 32
6 âU¥òfœ
Koah¥ ãwÉ¡ flȉ òfh®KG J§bfL¡F
Äoah‰ goÆš Éjd¥ glh®bt‰¿ nt‰bgUkhŸ
moah®¡F ešy bgUkhŸ mîz® Fykl§f¥
bghoah¡ »abgU khŸâU ehk« òfšgtnu. 33
bgh£lhf bt‰ig¥ bghUjfªjh j¥ã¥ nghdbjh‹w‰
bf£lhj Phd fiyjU thÆU§ fhkÉlhŒ¥
g£lh UÆiu¤ âU»¥ gU»¥ gáj¡F§
f£lhÇ ntšÉÊ ah®tiy¡ nfkd§ f£L©lnj. 34
g¤â¤ JiwÆʪ jheªj thÇ gotâdhš
ò¤â¤ ju§fª bjËtbj‹ nwhbgh§F bt§FUâ
bk¤â¡ FâbfhŸs btŠN uidÉ£l R£oÆny
F¤â¤ ju§bfh© lkuh tâbfh©l bfh‰wtnd. 35
RʤnjhL kh‰¿‰ bgU¡fhdJ brštª J‹gÄ‹g§
fʤnjhL »‹wbj¡ fhybeŠ nrfÇ¡ nfh£LK¤ij¡
bfhʤnjhL fhÉÇ¢ br§nfhl bd‹»iy F‹wbk£L§
»Ê¤njhL ntby‹ »iyba§‡ ndK¤â »£Ltnj. 36
f©L©l brhšÈa® bkšÈa® fhk¡ fyÉ¡fŸis
bkh©L© la®»D« nt‹kw nt‹KJ TˤâuŸ
L©L© LLLL ^^ LLLL L©LL©L
o©o© bld¡bfh£o ahlbtŠ N®¡bfh‹w uhî¤jnd. 37
ehbs‹ brí«Éid jhbd‹ bríbkid ehotªj
nfhbs‹ brí§bfhL§ T‰bw‹ brí§Fk nurÇU
jhSŠ áy«òŠ rj§ifíª j©ilíŠ r©KfKª
njhS§ fl«ò bkd¡FK‹ ndtªJ njh‹¿ond. 38
câ¤jh§ FHštJŠ rhtJª Ô®¤bjid í‹Å byh‹wh
Éâ¤jh© lUŸjU§ fhyK© nlhbt‰ò e£Luf
gâ¤jh«ò th§»Ã‹ w«gu« g«gu« g£LHy
kâ¤jh‹ âUkU fhkÆ ny¿a kh¡fnk. 39
tÊgh£L ky®fŸ 7

nršg£ lʪjJ brªö® ta‰bghÊš nj§fl«ã‹

khšg£ lʪjJ ó§bfho ah®kd« khkÆnyh‹
ntšg£ lʪjJ ntiyíŠ NuD« bt‰òkt‹
fhšg£ lʪj⧠bf‹wiy nkya‹ ifbaG¤nj. 40
ghny aida bkhÊah®j Ä‹g¤ij¥ g‰¿ba‹W«
khny bfh©LŒí« tifa¿ na‹ky®¤ jhŸjUthŒ
fhny Äfî©L fhny Æyhj fzgz¤â‹
nkny JÆšbfhŸS khnyh‹ kUfbr› ntytnd. 41
Ãz§fh£L§ bfh£oiy É£blhU åblŒâ ÉfÉF§
Fz§fh£o ah©l FUnj áfd§ Fw¢áWkh‹
gz§fh£L kšF‰ FUF§ Fku‹ gjh«òa¤ij
tz§fh¤ jiytªâ bj§nf bad¡»§‡‹ thŒ¤ jJnt. 42
fÉah‰ flyil¤ njh‹kU nfhid¡ fzgz¡f£
brÉah‰ gÂa nfhkh‹ kfid¤ âwyu¡f®
òÉah®¥ bgH¤bjh£l ngh®nt‹ KUfid¥ ngh‰¿ a‹gh‰
FÉah¡ fu§fŸtª bj§nf bad¡»§‡‹ Toant. 43
njhyh‰ Rt®it¤J ehyhW fhȉ Rk¤âÆU
fhyh byG¥ã tisKJ nfh£o¡ifª eh‰¿eu«
ghyh®¡if Æ£L¤ jir bfh©L nkŒªj mf«ãǪjhš
ntyh‰ »Çbjhis¤ njhÅU jhs‹ ¿nt¿šiyna. 44
xUó jUk¿ ah¤jÅ å£o Yiuíz®t‰
¿U;ój å£o Èuhkby‹ whÅU nfh£blhUif¥
bghUó juKǤ njfhr Ä£l òuhªjf‰F¡
FUój ntyt Å£^u Nu Fyhªjfnd. 45
Úahd Phd Énehjª jidba‹W ÚaUŸthŒ
nrahd nt‰fªj ndbrªâ yhŒá¤u khjušF‰
nwhah îU»¥ gU»¥ bgU»¤ JtSĪj
khah Énehj knehJ¡f khdJ khŒtj‰nf. 46
8 âU¥òfœ
g¤â¤ âUKf khWl‹ g‹ÅU njhŸfSkhŒ¤
â¤â¤ âU¡F kKJf© nl‹bra‹ kh©ll§f¥
ò¤â¡ fky¤ JU»¥ bgU»¥ òtdbk‰¿¤
j¤â¡ fiuòu S«gu kheªj rhfu¤nj. 47
ò¤âia th§»Ã‹ ghjh« òa¤â‰ òf£oa‹ghŒ
K¤âia th§f m¿»‹¿ ny‹KJ N®eL§f¢
r¤âia th§f¤ junkh FtL jÉLgl¡
F¤âa fh§nfa ndÉid na‰bf‹ F¿¤jidna. 48
Nlj »ÇƉ fâ®nt by¿ªjt‹ bjh©l®FHhŠ
rhlj fâa‹¿ nt¿iy fh©j©L jhtonghŒ¤
njlj fÇƉ gÇƉ ¿Çgt® brštbkšyh«
Úlj bgh¿ba‹ w¿ahj ghÉ beLbeŠrnk. 49
go¡Fª âU¥òfœ ngh‰Wt‹ T‰Wt‹ ghr¤âdh‰
ão¡F« bghGJtª jŠrby‹ ghŒbgU« gh«ãÅ‹W
eo¡F« ãuh‹kU fhbfhLŠ Nu dL§fbt‰ig
ïo¡F§ fyhg¤ jÅkÆ nyW Äuhî¤jnd. 50
kiyahW TbwH ntšth§» dhid tz§»a‹ã‹
Ãiyahd khjtŠ brŒFÄ ndhE«ik neotUª
bjhiyah tÊ¡F¥ bghânrhW K‰w Jizí§f©O®
ïiyah ÆD«btªj njjh ÆD«g»®ª nj‰wt®¡nf. 51
áfuh¤Ç T¿£l ntYŠbrŠ nrtYŠ brªjÄHh‰
gfuh®tÛ; g ghrr§ ¡uhk gzhkFl
Ãfuh£ rkg£r g£á Ju§f ªUgFkuh
Fkuh£ rrg£r É£nrhg Ôu FzJ§fnd. 52
nto¢á bfh§if ÉU«ò§ Fkuid bkŒa‹ãdh‰
gho¡ fáªJŸs nghnj bfhlhjt® ghjf¤jh‰
nwo¥ òij¤J¤ âU£o‰ bfhL¤J¤ âif¤âis¤J
tho¡ »nyá¤J thœehis åQ¡F khŒ¥gtnu. 53
tÊgh£L ky®fŸ 9

rhif¡F Û©L ãw¡if¡F k‹¿¤ js®ªjt®¡bfh‹

Öif¡ bfidÉ⤠jhÆiy naÆy§ fhòÇ¡F¥
nghif¡F ÚtÊ fh£bl‹W nghŒ¡flš Ô¡bfhSªj
thif¢ áiytis¤ njh‹kU fhkÆš thfdnd. 54
M§fh uKkl§ fhbuhL§ fh®gu kheªj¤nj
nj§fh® Ãid¥ò kw¥ò kwh®âid¥ nghjsî«
X§fhu¤ JŸbshË¡ FŸns KUf DUt§f©L
ö§fh® bjhG«òbrŒah bu‹brŒ th®ak öjU¡nf. 55
»Êí« goal‰ F‹bw¿ª njh‹fÉ nf£LU»
ïÊí§ fÉf‰ ¿lhâU¥ ÕbuÇ thŒeuf¡
FÊíª JaU« ÉlhŒ¥gl¡ T‰Wt}®¡ F¢bršY«
tÊíª JaU« gfß® gfß® kwªjt®¡nf. 56
bghUão í§fË W«Éis ahL« òd¢áWkh‹
jUão fhty r©Kf fhbtd¢ rh‰¿Ã¤j«
ïUão nrhWbfh© o£L© oUÉid nahÄwªjhš
xUão rh«gU§ fhzhJ kha îl«ãJnt. 57
be‰wh¥ gR§f⮢ br›ntdš fh¡»‹w ÚytŸË
K‰wh¤ jd¤â‰ »Åa ãuhÅ¡F Kšiyíl‹
g‰wh¡if í«btªJ r§¡uhk ntS« glÉÊah‰
br‰wh®¡ »Åat‹ njntª¤u nyhf áfhkÂna. 58
bgh§fhu ntiyÆš ntiyÉ£ nlhdUŸ nghYjt
v§fh ÆD«tU nk‰gt®¡ »£l âlhkš it¤j
t§fh u KK§fŸ á§fhu åL klªijaUŠ
r§fhj nkhbfL åUÆ® nghk¤ jÅtÊ¡nf. 59
áªâ¡ »nyÅ‹W nrÉ¡» ny‹ w©il¢ á‰woia
tªâ¡ »nybdh‹W« thœ¤J» ny‹kÆš thfdid¢
rªâ¡ »ny‹bghŒia ê⡻ nyD©ik rhâ¡»ny‹
òªâ¡ »nyrK§ fha¡ »nyrK« ngh¡Fj‰nf. 60
10 âU¥òfœ
tiua‰ wîz® áuk‰W thÇâ t‰w¢br‰w
òiua‰w ntyt‹ ngh⤠jth! gŠr ójKk‰
Wiua‰ Wz®t‰ Wly‰ WÆu‰ Wghak‰W¡
fiua‰ ¿Us‰ bwdj‰ ¿U¡Fk¡ fh£áanj. 61
MY¡ fÂfy« bt©liy khiy a»yK©l
khY¡ fÂfyª j©zª JHhŒkÆ nyWika‹
fhY¡ fÂfy« thndh® Koí§ fl«ò§ifÆš
ntY¡ fÂfy« ntiyíŠ NuD nkUînk. 62
gh⤠âUîU¥ g¢br‹ wt®¡F¤j‹ ghtidia¥
nghâ¤j ehjid¥ngh®ntyid¢br‹W ngh‰¿íŒa¢
nrhâ¤j bkŒa‹ò bghŒnah mGJ bjhGJU»¢
rhâ¤j ò¤âtª bj§nf bad¡»§‡‹ rªâ¤jnj. 63
g£o¡ flhÉš tUkªj fhîid¥ ghu¿a
bt£o¥ òw§f© lyhJÉnl‹ btŒa Nuid¥nghŒ
K£o¥ bghUjbr› nt‰bgU khŸâU K‹òËnw‹
f£o¥ òw¥gl lhr¤â thbs‹w‹ ifaJnt. 64
bt£L§ flhÄir¤ njh‹W« bt§T‰w‹ ÉL§fƉwh‰
f£L«bghGJ ÉLÉ¡f nt©L« fuhry§fŸ
v£L§ Fy»Ç ba£L«É£ nlhlbt£ l hjbtË
k£L« òija ÉÇ¡F§ fyhg kôu¤jnd. 65
Ú®¡ FÄÊ¡F Ãfbu‹g® ah¡ifÚ yhJbršt«
gh®¡F Äl¤jªj Ä‹nghY bk‹g® gá¤Jtªnj
V‰F kt®¡»l bt‹Åbd§ nfD bkGªâU¥gh®
nt‰Fku‰ f‹ãyhjt® Phd Äfîe‹nw. 66
bgWj‰ fÇa ãwÉia¥ bg‰WË á‰woia¡
FW»¥ gªJ bgw¡f‰ ¿ny‹kj F«gf«g¤
jWf£ áWf£ r§¡uhk rÆy rurtšÈ
ïWf¤ jGî§ flfh ryg‹ ÅUòand. 67
tÊgh£L ky®fŸ 11

rhLŠ rku¤ jÅnt‹ KUf‹ ruz¤âny

XL§ fU¤ij ÆU¤jtš yh®¡Ff« nghŒ¢rf«nghŒ¥
ghL§ fîÇ gîÇbfh© lhl¥ gRgâË
whL« bghGJ gukh ÆU¡F kÔj¤âny. 68
jªij¡F K‹dª jÅPhd thbsh‹W rhâ¤jUŸ
fªj¢ RthÄ baid¤nj‰ ¿aã‹d®¡ fhy‹bt«ã
tªâ¥ bghGbj‹id ba‹brŒa yhŠr¤â thbsh‹¿dh‰
áªj¤ JÂ¥g‹ jÂ¥gU§ nfhg¤Ç Ny¤ina. 69
ÉÊ¡F¤ JizâU bk‹ky®¥ ghj§fŸ bkŒ«ik F‹wh
bkhÊ¡F¤ JizKU fhbtD ehk§fŸ K‹òbrŒj
gÊ¡F¤ Jizat‹ g‹ÅU njhS« gaªjjÅ
tÊ¡F¤ Jizto ntYŠ br§nfhl‹ kôuKnk. 70
JU¤â baD«go F«ã¤J thíit¢ R‰¿K¿¤
jU¤â íl«ig bahW¡»by‹ dhŠát nahf bk‹D§
FU¤ij a¿ªJ Kfkh Wil¡FU ehj‹ brh‹d
fU¤ij kd¤â ÈU¤J§f© O®K¤â iff©lnj. 71
nrªjid¡ fªjid¢ br§nfh£L bt‰gid¢ brŠRl®ntš
ntªjid¢ brªjÄœ üšÉǤ njhid És§FtŸË
fhªjid¡ fªj¡ fl«gid¡ fh®kÆš thfdid¢
rhªJiz¥ nghJ kwth jt®¡bfhU jhœÉšiyna. 72
ngh¡F« tuî Äuî« gfY« òw«òKŸS«
th¡F« toî KoîÄš yhbjh‹W tªJtªJ
jh¡F knehyaª jhnd jUbkid¤ j‹tr¤nj
M¡F kWKf thbrhš byhzhâªj Meªjnk. 73
muh¥òid ntÂa‹ nraUŸ nt©L kÉœªj m‹gh‰
Fuh¥òid j©ilaª jhŸbjhHš nt©L§ bfhoa It®
guh¡fwš nt©L« kdK« gij¥gwš nt©Lbk‹whš
ïuh¥gf y‰w ïl¤nj ÆU¡if baËjšynt. 74
12 âU¥òfœ
go¡»‹ ¿iygH äâU ehk« go¥gt®jhŸ
Ko¡»‹ ¿iyKU fhbt‹ »iyKá ahkÈ£L
Äo¡»‹ ¿iygu kheªj nk‰bfhs É«ÄÉ«Ä
eo¡»‹ ¿iybeŠr nkjŠr nkJ ek¡»Åna. 75
nfhlhj ntjD¡ »ah‹brŒj F‰wbk‹ F‹bw¿ªj
jhlhs ndbj‹ jÂif¡ FkuË w©ilaªjhŸ
Nlhj br‹Åí ehlhj f©Qª bjhHh jifí«
ghlhj ehî bkd¡nf bjǪJ gil¤jdnd. 76
nršth§F f©Âa® t©z¥gnahjuŠ nruv©Â
khšth§» na§» ka§fhkš btŸË kiybadnt
fhšth§» ÉF§ fˉwh‹ »H¤â fG¤â‰f£L
üšth§» lhj‹W ntšth§» ó§fHš neh¡F beŠnr. 77
T®bfh©l ntyid¥ ngh‰whk ny‰w§bfh© lhLÉ®fhŸ
ngh®bfh©l fhy Dik¡bfh©L nghk‹W ó©gdî«
jh®bfh©l khjU khËif í«gz¢ rhËifí«
M®bfh©L nghtiunah bfLå®E« k¿É‹ ikna. 78
gªjhL k§ifa® br§fa‰ gh®itƉ g£LHYŠ
áªjh Fyªjid¤ Ô®¤jUŸ thŒbrŒa ntšKUfh
bfhªjh® fl«ò òilNœ âU¤j¡ F‹¿Å‰F§
fªjh ïs§Fkuh mk uhtâ fhtynd. 79
khf¤ij K£o tUbeL§ T‰w‹tªjh by‹K‹nd
njhif¥ òuÉƉ nwh‹¿Ã‰ ghŒR¤j äjK¤â¤
¤ahf¥ bghU¥ig¤ ¤Çòuhª jfid¤ ¤Ça«gfid¥
ghf¤âš it¡F« gukfš ahÂj‹ ghyfnd. 80
jhuh fzbkDª jhŒkh® mWt® jUKiy¥ghš
Muh JikKiy¥ ghY©l ghy diuƉf£LŠ
Óuhî§ ifƉ áWthS« ntYbk‹ áªijant
thuh jfyªj fhtªj nghJÆ® th§Ftnd. 81
tÊgh£L ky®fŸ 13

jf£o‰ átªj fl«igí beŠiríª jhËiz¡nf

òf£o¥ gÂa¥ g¤jU shŒò©l ßfd©l
Kf£il¥ ãsªJ ts®ªâª¤u nyhf¤ij K£lbt£o¥
gf£o‰ bghUâ£l ã^u Nu ga§fund. 82
nj§»a m©l¤ âiknah® áiwÉl¢ á‰wo¡nf
ó§fHš f£L« bgUkhŸ fyhg¥ òuÉÄir
jh§» el¥g K¿ªjJ Nu‹ jsªjÅntš
th§» aD¥ãl¡ F‹w§f bs£L« tÊÉ£lnt. 83
iktU§ f©l¤j® ikªjfªjhbt‹W thœ¤JĪj¡
iftUª bjh©l‹¿ k‰w¿na‹ f‰w fšÉí« nghŒ¥
igtU§ nfS« gâí§ fjw¥ gH»Ã‰F«
ItU§ ifÉ£L bkŒÉL« nghJ‹ dil¡fynk. 84
fh£o‰ Fw¤â ãuh‹gj¤ njfU¤ ij¥òf£o‹
å£o‰ òFj‹ ÄfbtË njÉÊ eháit¤J
_£o¡ fghy_ yhjhu neu©l _¢iríŸns
X£o¥ ão¤bj§F nkhlhk‰ rhâ¡F« nah»fns. 85
ntyh íj‹r§F r¡uhí j‹ÉÇŠ r‹d¿ah¢
Nyh íj‹ jªj fªj¢ RthÄ Rl®¡FLÄ¡
fhyh íj¡bfho nahdU sha ftrK©bl‹
ghyh íj«tU nkhak ndhL gif¡»Dnk. 86
Fkuh ruzŠ ruzbk‹ w©l® FHhªJâ¡F«
mkuh tâƉ bgUkhŸ âUKf khWf©l
jkuh» itFª jÅahd Phd jnghjd®¡»§
bfkuhr‹ É£l filnaL tªâÅ ba‹brínk. 87
tz§»¤ Jâ¡f m¿ah kÅj UlÅz§»¡
Fz§bf£l J£lid pnl‰WthŒ bfho í§fGF«
ãz§f¤ Jz§if ayif bfh©lhl¥ ãáj®j«thŒ
Ãz§f¡f É¡uk ntyh íjªbjh£l îkynd. 88
14 âU¥òfœ
g§nf Ufbdid¥ g£nlh iyÆÈl¥ g©Ljis
j§fhÈ È£l j¿ªây ndhjÅ ntbyL¤J¥
bgh§nfhj« thŒÉl¥ bgh‹dŠ áy«ò òy«gtU«
v§nfh d¿Æ ÅÅeh‹ KfD¡ »UÉy§nf 89
khnyh‹ kUfid k‹who ikªjid thdt®¡F
nkyhd njtid bkŒŠPhd bjŒt¤ij nkâÅÆš
nryh® ta‰bghʉ br§nfhlid¢ br‹W f©LbjhH
ehyh Æu§f© gil¤ây ndaªj eh‹Kfnd. 90
fUkh‹ kUfid¢ br«kh‹ kfis¡ fsîbfh©L
tUkh Fytid¢ nrt‰if¡ nfhsid thdKŒa¥
bghUkh Éid¢br‰w ngh®nty id¡f‹Å¥ ófKl‹
jUkh kUîbr§ nfhlid thœ¤Jif rhye‹nw. 91
bjh©l®f© l©obkh© L©oU¡ FŠR¤j PhdbkDª
j©la« ò©lÇ fªjUthŒ r©l j©lbtŠN®
k©ly§ bfh©Lg© l©lu© l§bfh©L k©oÄ©l¡
f©LU© l©l®É© nlhlhkš ntšbjh£l fhtynd. 92
k©fk Gªâ¤ âUkhš ty«òÇ nahiraªj
É©fkœ nrhiyí« thÉí§ nf£lJ ntbyL¤J¤
â©»Ç áªj ÉisahL« ãŸis¤ âUtiuƉ
»©»Â nahir gâdh YyfK§ nf£lJnt. 93
bjŸËa Vdȉ »Ÿisia¡ fŸs¢ áWÄbaD«
tŸËia nt£lt‹ jhŸnt£ oiyáW tŸisjŸË¤
JŸËa bf©ilia¤ bjh©ilia¤ njhjf¢ brhšiyešy
btŸËa äây ɤjhu _uiy nt£lbeŠnr. 94
ah‹whbd DŠbrhš Èu©L§ bf£lhy‹¿ ahtU¡Fª
njh‹whJ r¤âaª bjhšiy¥ bgUÃyŠ NfukhŒ¡
Ñ‹wh‹ kUf‹ KUf‹¡U ghfu‹ nfŸÉÆdh‰
rh‹whU k‰w jÅbtË¡ nftªJ rªâ¥gnj. 95
tÊgh£L ky®fŸ 15

jl¡bfh‰w ntŸkÆ nyÆl® Ôu¤ jÅÉošÚ

tl¡»‰ »Ç¡f¥ òw¤JË nwhifÆ‹ t£lÄ£L¡
fl‰f¥ òw¤J§ f⮡f¥ òw¤J§ fdfr¡u¤
âl®¡f¥ òw¤Jª âir¡f¥ òw¤Jª âÇFitna. 96
nrȉ ¿fœta‰ br§nfhil bt‰g‹ brG§fyã
MȤ jeªj‹ gzhKo jh¡f m⮪j⮪J
fhȉ »l¥gd kh¡f uháí§ fháÅia¥
ghÈ¡F khaDŠ r¡uh íjK« gÂyKnk. 97
fâjid bah‹iwí§ fh©»‹¿ ny‹fªj ntšKUfh
eâjid a‹dbghŒ thœÉy‹ ghŒeu«gh‰ bghâªj
bghâjid í§bfh©L â©lhL khbwid¥ nghjÉ£l
Éâjid behªJbehª â§nfba‹ w‹kd« nt»‹wnj. 98
fhÉ¡ fky¡ fHYl‹ nr®¤bjid¡ fh¤jUshŒ
öÉ¡ FykÆš thfd ndJiz naJÄ‹¿¤
jhÉ¥ glu¡ bfhGbfh« ãyhj jÅ¡bfhonghš
ghɤ jÅkdª jŸsho tho¥ gij¡»‹wnj. 99
ïLjiy¢ r‰W§ fUnjid¥ nghjÄ nyida‹gh‰
bfLjÈ yh¤bjh© lljT£ oath! »busŠr bt‰ig
mLjiy¢ rhâ¤j ntnyh‹ ãwÉ awÉ¢áiw
ÉLjiy¥ g£lJ É£lJ ghr ÉidÉy§nf. 100
ü‰ga‹
ry§fhQ« ntªj®jk¡F kŠrh® ak‹ r©il¡fŠrh®
Jy§fh euf¡ FÊaQ fh®J£l nehaQfh®
fy§fh® òÈ¡F§ fuo¡F« ahid¡F§ fªjd‹}š
my§fhu ü‰W bshUfÉ jh‹f‰ w¿ªjtnu. 101
âUto íªj©il íŠáy« òŠáy« óLUt¥
bghUto ntY§ fl«òª jl«òa« M¿u©L«
kUto thd tjd§f shW« ky®¡f©fS§
FUto thŒtªbj‹ DŸs§ FËu¡ Fâbfh©lnt. 102
16 âU¥òfœ
ïuh¥gf y‰w ïl§fh£o ahÅUª njJâ¡f¡
Fuh¥òid j©ilaª jhsU shŒfÇ T¥ã£lehŸ
fuh¥gl¡ bfh‹w¡ fÇngh‰w Ëw flîŸbk¢R«
guh¡ku nty ÃUjr§ fhu ga§fund. 103
br§nf HL¤j ádto ntYª âUKfK«
g§nf Ãiu¤je‰ g‹ÅU njhS« gJkky®¡
bfh§nf jusŠ brhÇíŠbr§ nfhil¡ Fkubdd
v§nf Ãid¥ãD« m§nfba‹ K‹tª bjâ®Ã‰gnd. 104
MÉ¡F nkhr« tUkh w¿ªJ‹ dU£gj§fŸ
nrÉ¡f v‹W Ãid¡»‹¿ ny‹Éid Ô®¤jUshŒ
thɤ jltaš NGª âU¤j khkiythœ
nrt‰ bfhoíil ahnd aku áfhkÂna. 105
bfhŸË¤ jiyÆš vW«gJ nghy¡ Fiyíbk‹w‹
cŸs¤ Jaiu bahʤjU shbahU nfhoK¤jª
bjŸË¡ bfhÊ¡F§ fl‰brªâ‹ nkÉa nrtfnd
tŸË¡F thŒ¤jt ndkÆ ny¿a kh¡fnk. 106
Ny« ão¤bjk ghrŠ RH‰¿¤ bjhl®ªJtU§
fhy‹ jd¡bfhU fhYkŠ nr‹flš ÛbjGªj
My§ Fo¤j bgUkh‹ Fkhu‹ mWKft‹
ntYª âU¡ifí K©nl ek¡bfhU bkŒ¤Jizna. 107

fªjuy§fhu« K‰¿‰W
 ²
fªjuEóâ
fh¥ò
beŠr¡ fdfšY be»œª JUf¤
jŠr¤ jUŸr© KfD¡ »ašnr®
brŠbrh‰ òidkhiy áwª âlnt
gŠr¡ futhid gj« gÂth«.
üš
ML« gÇnt yÂnr tbyd¥
ghL« gÂna gÂah tUŸthŒ
njL« fakh Kfid¢ brUɉ
rhLª jÅahid rnfhjund. 1
cšyhr ÃuhFy nahf Éj¢
ršyhg ÉnehjD Ú aiynah
všyhkw v‹id ÆHªj eyŠ
brhšyhŒ KUfh Ruó gâna. 2
thndh òdšgh® fdškh Ujnkh
Phndh jankh eÉšeh‹ kiwnah
ahndh kdnkh vidah© lÉlª
jhndh bghUsh tJr© Kfnd. 3
tisg£lif« khbjhL k¡f bsDª
jisg£ lÊa¤ jFnkh jFnkh
»isg£ blGN UuK§ »Çíª
bjhisg£ LUt¤ bjhLnt ytnd. 4
kfkhia fisªâl tšy ãuh‹
KfkhW bkhʪJ bkhʪ âynd
mfkhil klªija bu‹ waUŠ
rfkhiaíŸ Ã‹W ja§Ftnj. 5
18 âU¥òfœ

âÂah dkndh áiyÛ JdjhŸ

mÂah uuɪj kU«òknjh
gÂah btd tŸË gj« gÂíª
jÂah tânkhf jahgund. 6
bfLthŒ kdnd fânfŸ futh
âLthŒ tont ÈiwjhŸ ÃidthŒ
RLthŒ beLnt jidöŸ glnt
ÉLthŒ ÉLthŒ Éidah itínk. 7
mkU« gânf sfkh bkDÄ¥
ãku§ bflbkŒ¥ bghUŸ ngáath
Fku‹ »Çuhr FkhÇ kf‹
rku«bghU jhdt ehrfnd. 8
k£^®FHš k§ifa® ikaš tiy¥
g£^rš gL« gÇbr‹ bwhÊnt‹
j£^ lwntš rÆy¤ bj¿í«
ã^u ÃuhFy î¥ gand. 9
fh®kh Äirfh y‹tlj fyg¤
nj®kh Äirtª bjâu¥ gLthŒ
jh®kh®g tyhÇ jyhÇ baDŠ
N®kh koa¤ bjhLnt ytnd. 10
Tfh btdbt‹ »isT oaH¥
nghfh tifbkŒ¥ bghUŸng áath
ehfhry ntyt ehYfɤ
âahfh Runyhf áfhkÂna. 11
br«kh‹ kfis¤ âULª âUl‹
bg«kh‹ KUf‹ ãwth Åwth‹
R«kh ïUbrhš ywbt‹ wYnk
m«kh bghU bsh‹W k¿ªâynd. 12
tÊgh£L ky®fŸ 19

KUf‹ jÅntš KÅe§ FUbt‹

wUŸbfh© l¿ah u¿íª junkh
cUt‹ wUt‹ Wsj‹ ¿yj‹
¿Us‹ bwhËa‹ bwdË wJnt. 13
ifthŒ fâ®ntš KUf‹ fHšbg‰
WŒthŒ kdnd bahÊth bahÊthŒ
bkŒthŒ ÉÊ ehábahLŠ brÉah«
IthŒ tÊ bršY kthÉidna. 14
KUf‹ Fku‹ Ffbd‹W bkhʪ
JUFŠ brašjª Jz®bt‹ wUŸthŒ
bghUò§ ftU« òÉí« guî§
FUò§ft v©Fz gŠrund. 15
nguhir baD« ãÂƉ ãÂg£
nlhuh Éidna DHy¤ jFnkh
åuh KJN® glnt by¿íŠ
Nuh Runyhf Juªjund. 16
ahnkhâa fšÉí bk«k¿îª
jhnkbgw ntyt® jªjjdh‰
ónkš kašngh awbkŒ¥ òz®å®
ehnkš elå® elå ÇÅna. 17
câah kÇah îzuh kwth
Éâkh y¿ah Éky‹ òjšth
mâfh tefh tgah tkuh
gâfh tyNu ga§ fund. 18
toîª jdK« kdK§ FzK§
Foí§ FyK§ Fongh »ath
moaª jÄyh mÆšnt yunr
Äoba‹bwhU ghÉ btË¥ gond. 19
20 âU¥òfœ

mÇjh »abkŒ¥ bghUS¡ fona‹

cÇjh îgnjr Kz®¤ âath
ÉÇjhuz É¡uk ntËiknah®
òÇjhuf ehf òuªjund. 20
fUjh kwth be¿fhz vd¡
»UjhŸ tdrª juv‹ ¿irthŒ
tujh KUfh kÆšth fdnd
Éujh RuNu Éghl znd. 21
fhis¡ Fknur bdd¡fUâ¤
jhis¥ gÂa¤ jtbkŒ âath
ghis¡ FHš tŸË gj«gÂí«
ntis¢ Ruógâ nkUitna. 22
moia¡ F¿ah j¿ah ikÆdhš
Koa¡ bflnth Kiwnah Kiwnah
toÉ¡ ukntš k»gh FwÄ‹
bfhoia¥ òzU§ Fzó jund. 23
T®ntš ÉÊ k§ifa® bfh§ifÆny
nr®nt dUŸ nruî bk©Qknjh
N®nt buhL F‹W bjhis¤jbeL«
ngh®nty òuªju ógâna. 24
bkŒna badbt› Éidthœ itífª
ijnah mona diya¤ jFnkh
ifnah mÆnyh fHnyh KGJŠ
brŒnahŒ kÆny¿a nrtfnd. 25
Mjhu Äny dUis¥ bgwnt
Újh bdhU r‰W Ãidªâiyna
ntjhfk Phd Énehjkndh
Ôjh Runyhf áfhkÂna. 26
tÊgh£L ky®fŸ 21

Ä‹nd Ãf®thœit ÉU«ãa ah‹

v‹nd ÉâÆ‹ gaŧ »Jnth
bgh‹nd kÂna bghUns aUns
k‹nd kÆny¿a thdtnd. 27
Mdh mKnj mÆšnt yunr
Phdh fund eÉy¤ jFnkh
ahdh»a bt‹id ÉG§» btWª
jhdhŒ ÃiyË wJj‰ gunk. 28
ïšny baDkhiaÆ È£lidÚ
bghšny d¿ahik bghW¤âiyna
kšny òÇ g‹ÅU thFÉby‹
brhšny òidíŠ Rl®nt ytnd. 29
br›th DUɉ ¿fœnt ytd‹
bwh›th jbjd îz®É¤ jJjh‹
m›th w¿th u¿»‹ wjyhš
v›th bwhUt®¡ »irÉ¥ gJnt. 30
ghœthœ btDÄ¥ gLkh iaÆny
åœth bad v‹id Éâ¤jidna
jhœth ditbrŒ jdjh Ksnth
thœth ÆÅÚ kÆšth fdnd. 31
fiyna gj¿¡ fj¿¤ jiyô
liyna gLkh wJthŒ Élnth
bfhiyna òÇ ntl® Fy¥ ãonjhŒ
kiyna kiyT¿L thifand. 32
áªjh FyÉš byhLbrš tbkD«
ɪjh lÉba‹W Él¥ bgWnt‹
kªjh »Åjªj tnuh jand
fªjh KUfh fUzh fund. 33
22 âU¥òfœ
á§fhu klªija® Ôbe¿nghŒ
k§fhk byd¡F tuª jUthŒ
r§¡uhk áfhty r©Kfnd
f§fh eâ ghy ¡Ughfund. 34
ÉâfhQ Kl«ig Élh Éidna‹
fâfhz ky®¡fH by‹ wUŸthŒ
kâth QjštŸ Ëiaaš yJã‹
Jâah Éujh Ruó gâna. 35
ehjh Fkuh ekbt‹ wudh®
Xjh badnth âabj¥ bghUŸjh‹
ntjh Kjš É©zt® NLky®¥
ghjh Fwċ gjnr fund. 36
»ÇthŒ ÉLÉ¡ uk HntËiknah®
gÇth ubkD« gjnk tiyna
òÇthŒ kdnd bghiwah k¿thš
mÇth aonahL kfªijiana. 37
MjhËia bah‹ w¿na idaw¤
ÔjhËia ah© lJbr¥ òknjh
Tjhs »uhj FÈ¡ »iwth
ntjhs fz« òfœnt ytnd. 38
khntœ rdd§ bflkh iaÉlh
_ntliz ba‹W KoªâLnkh
nfhnt FwÄ‹ bfhonjhŸ òzU«
njnt átr§fu njáfnd. 39
Éidnahl ÉL§ fâ®ntš kwnt‹
kidnahL âa§» ka§»lnth
Ridnah lUɤ JiwnahL gRª
âidnah ojnzhL âǪjtnd. 40
tÊgh£L ky®fŸ 23

rhfh bjidna ruz§ fËny

fhfh ekdh® fyfŠ bríehŸ
thfh KUfh kÆšth fdnd
nahfh átPh bdhgnjáfnd. 41
F¿ia¡ F¿ahJ F¿¤j¿í«
be¿ia¤ jÅntiy Ãfœ¤ âlYŠ
br¿t‰ Wynfh Liu᪠ijík‰
w¿t‰ w¿ahikí k‰wJnt. 42
örh kÂíª J»Y« òidthŸ
nerh KUfh Ãdj‹ gUshš
Mrh Ãfsª Jfsh Ædã‹
ngrh mEóâ ãwªjJnt. 43
rhLª jÅntš KUf‹ ruzŠ
NL« gojª jJbrhš Yknjh
åLŠ Ru®kh Kont jK«bt§
fhL« òdK§ fkG§ fHny. 44
futh »afšÉ ísh® filbr‹
¿uth tifbkŒ¥ bghUç Fitnah
Futh Fkuh FÈrh íjFŠ
ruth átnahf jahgund. 45
vªjhíbkd¡ fUŸjª ijíÚ
áªjh Fykh ditÔ®¤ bjidahŸ
fªjh fâ®nt ytnd íikahŸ
ikªjh Fkuh kiweh afnd. 46
Mwh iwíÚ¤ jj‹nkš Ãiyia¥
ngwh tona‹ bgWkh Wsnjh
Ówh tUN® áijɤ âiknah®
Twh îyf§ Fˮɤ jtnd. 47
24 âU¥òfœ

m¿bth‹ wwË w¿th u¿É‰

ã¿bth‹ wwË wãuh diynah
br¿bth‹ wwtª âUns áija
bt¿bt‹ wt nuhLW« ntytnd. 48
j‹dª jÅË wJjh d¿a
ï‹d« bkhUt®¡ »irÉ¥ gJnth
Ä‹D§ fâ®ntš É»®jh Ãidth®
»‹d§ fisí« ¡UigNœ Rlnu. 49
kâbf£ lwth oka§ »aw¡
fâbf£ ltnk bflnth flnt‹
eâò¤ âu Phd Rfh âgt¤
ââò¤ âu®å wLnr tfnd. 50
cUth aUth ísjh ÆyjhŒ
kUthŒ kyuhŒ kÂah bahËahŒ¡
fUth íÆuhŒ¡ fâahŒ ÉâahŒ¡
FUthŒ tUth aUŸthŒ Ffnd. 51

fªjuEóâ K‰¿‰W.