ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. Να χωριστούν οι παρακάτω προτάσεις στα μέρη τους (Ονοματικό – Ρηματικό μέρος) σύμφωνα με το
παράδειγμα:

Ο σκύλος μου γαυγίζει μπροστά στους ξένους.

Ονοματικό μέρος (Ο.Μ.)= Ο σκύλος μου,

Ρηματικό μέρος (Ρ.Μ.)= γαυγίζει μπροστά στους ξένους.

Σημείωση: Ονοματικό μέρος λέγεται το κομμάτι της πρότασης που αποτελεί το Υποκείμενο ή το
Κατηγορούμενο ή το Αντικείμενο μιας πρότασης (άρθρο, ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, μετοχή).

Ρηματικό μέρος λέγεται το κομμάτι της πρότασης που αποτελείται από το ρήμα της πρότασης και τους
προσδιορισμούς του.

α. Τα παιδιά παίζουν στην παραλία.

β. Ο Κυριάκος πέρασε όλες τις εξετάσεις.

γ. Ο γιατρός εξέτασε προσεκτικά το πόδι μου.

δ. Το αυτοκίνητο έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα.

ε. Απόψε θα πάω στον κινηματογράφο με τους φίλους μου.

στ. Οι Εργάτες ξεφορτώνουν στο λιμάνι το μεγάλο καράβι.

ζ. Το τρένο στο σταθμό ξεκινά για την Αλεξανδρούπολη.

η. Οι φλόγες έκαψαν ολόκληρο το δάσος της περιοχής.

ι. Στο δωμάτιό μου μπαίνει το φως του ήλιου από το παράθυρό μου.

ια. Ο άνεμος ξερίζωσε τις τουλίπες του κάμπου.

ιβ. Το δωμάτιό μου είναι ευάερο και ευήλιο.

ιγ. Απόψε το βράδυ θα επισκεφτούμε τη θεία μου στη Θεσσαλονίκη.

2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις σύμφωνα με το περιεχόμενό τους (αποφατική, επιφωνηματική,

ερωτηματική, προστακτική).

- Το αυτοκίνητο κινείται γρήγορα.

- Διάβασε το μάθημα!

- Τι όμορφο λουλούδι!

- Τι ωραίο τραγούδι!

- Ποια μέρη του κόσμου έχεις επισκεφτεί;

3. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις σύμφωνα με τη μορφή τους και τα συστατικά τους (απλή, ελλειπτική,
επαυξημένη):

Τα κυνηγητικά σκυλιά τρέχουν πολύ γρήγορα προς το θήραμα.

Χιονίζει!

Σιωπή!

Το πλοίο σαλπάρει.

Το αυτοκίνητο τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα.

Το τρένο περνά μέσα από το δάσος της Βαϊμάρης.

Ακούστηκε ο χτύπος της καμπάνας μέχρι την άλλη πλευρά του λόφου.

Θα πάμε για μπάνιο με τις φίλες μου.

Η θάλασσα της Χαλκιδικής είναι από τις ωραιότερες.

Το έργο αρχίζει στις εννέα.

Η πλατεία κάθε βράδυ είναι γεμάτη από κόσμο.

Τα ρούχα που φορούσα μικρή δεν μου πάνε πια.

Στο γραφείο μου υπάρχει η φωτογραφία μου.

Οι μαθητές στο σχολείο γνωρίζουν γερμανικά.

4. Να βρείτε το Ονοματικό και το Ρηματικό μέρος των προτάσεων που ακολουθούν:

- Η ελευθερία είναι το πιο μεγάλο αγαθό.

- Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος.

- Τα σχήματα λόγου αποτελούν σημαντικό μέσο έκφρασης των σκέψεων και των συναισθημάτων του
ανθρώπου.

- Η ποικιλία στον τρόπο έκφρασης των σκέψεων εξαρτάται από την ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία κάθε
ανθρώπου

- Στην γιορτή του αδερφού μου έγινε μεγάλο γλέντι στο σπίτι.

5. Να γράψετε από δύο σύνθετα με πρώτο συνθετικό μία από τις παρακάτω αρχαίες προθέσεις:

Εκ (εξ):

Ανά:
Παρά:

Περί:

Επί:

6. Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τις εξής λέξεις:

Βραδύς:

Καλός:

Ταχύς:

Μισώ:

Κλειδί:

Κεφάλι:

Άνεμος:

Όρος:

Χρήμα:

Θερμός:

7. Να βρείτε τα δομικά στοιχεία (θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, κατακλείδα) της παραγράφου που
ακολουθεί:

Μια καλύβα Εσκιμώων δεν έχει καμία απολύτως ομοιότητα με μια καλύβα Ινδιάνων. Οι τελευταίοι
φτιάχνουν την καλύβα τους γύρω από ένα πλαίσιο από κοντάρια. Το μπήγουν στο χώμα πλάγια, έτσι που να
ενώνονται σ΄ ένα σημείο στην κορυφή, σχηματίζοντας ένα είδος πυραμίδας. Την απόσταση ανάμεσα στα
κοντάρια την καλύπτουν με φλούδες ή ψάθες ή και με ακατέργαστες προβιές. Μπαίνουν στην καλύβα τους
σηκώνοντας ένα πτερύγιο του εξωτερικού καλύμματος. Οι Εσκιμώοι αντίθετα φτιάχνουν ημιυπόγεια την
καλύβα τους . Τη χτίζουν με πέτρες, που την σκεπάζουν κατόπιν με βρύα. Γεμίζουν έπειτα τις ρωγμές με
περισσότερα βρύα και τέλος συσσωρεύουν χιόνι στα πλάγια και πάνω. Για να μπουν στην καλύβα τους,
στηρίζονται σα χέρια και στα γόνατά τους και σέρνονται μέσα σ΄ ένα μακρύ διάδρομο, που έχουν σκάψει
κάτω από το χιόνι. Ούτε η ινδιάνικη καλύβα ούτε η καλύβα των Εσκιμώων φαίνεται να είναι μια κατοικία
όπου θα μπορούσε να ζήσει ένας πολιτισμένος άνθρωπος.

8. Να βρείτε τα υποκείμενα και τα αντικείμενα (αν υπάρχουν) των ρημάτων στις παρακάτω φράσεις:

α. Ο ακροβάτης ξετρέλανε το κοινό με το νούμερό του.

β. Πάνω στο βουνό οι κατασκηνωτές άναψαν φωτιές.

γ. Ανεβήκαμε προσεκτικά στο θεόρατο βράχο.

δ. Ο ουρανός έπειτα από τη βροχή της νύχτας προμηνούσε ωραία μέρα.

ε. Έτρεξα με λαχτάρα και άνοιξα το δώρο μου.

ζ. Σε αυτές τις εκπτώσεις θέλω να πάρω ένα ζευγάρι καινούρια παπούτσια.

9. Προσθέτοντας ή αφαιρώντας τις κατάλληλες λέξεις να μετατρέψετε τις απλές προτάσεις σε επαυξημένες
και αντιστρόφως:

α. Ο Αλέκος, ο αδερφός της Μαρίας, είναι σημαιοφόρος του σχολείου μας.

β. Ο δήμαρχος πρόσφερε στους υπαλλήλους δώρα.

γ. Ο Γιάννης αγόρασε φέτος ένα ωραίο και ακριβό αυτοκίνητο.

δ. Το σχολείο χρειάζεται επισκευή.

10. Να χαρακτηρίσετε τις παραπάνω προτάσεις με βάση το περιεχόμενό τους (προστακτική, ερωτηματική,
επιφωνηματική, αποφαντική):

α. Κλείσε το παράθυρο.

β. Πόσο σας εκτιμώ!

γ. Είναι πλούσιος ο αδερφός σου;

δ. Το δωμάτιο είναι μικρό.

11. Να γράψετε το επίθετο πολύς στο κατάλληλο γένος, αριθμό και πτώση:

α. Μπορούσε να μελετά και με ________ θόρυβο και με ________ ζέστη και με _______ κρύο.

β. Ο καθηγητής μίλησε με _______ συγκίνηση στους μαθητές.

γ. Τα οξέα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε με ________ προσοχή.

12. Να γράψετε τα ονοματικά σύνολα στην πτώση και στον αριθμό που αναφέρονται στην παρένθεση:

α. Ο συνεχής θόρυβος (ονομαστική πληθυντικού):

β. Το επιεικές μέτρο (ονομαστική πληθυντικού):

γ. Η ολοσχερής καταστροφή (γενική ενικού):

δ. Ο διεθνής κανόνας (αιτιατική ενικού):

ε. Ο δαιδαλώδης άνεμος (γενική πληθυντικού):