Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου

Β. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΩΝ
Επιρρηματικοί λέγονται οι προσδιορισμοί που συμπληρώνουν την έννοια του
ρήματος, ώστε αυτή να γίνει πιο συγκεκριμένη και πιο σαφής.

1 . Μ ο ρ φ ή τ ων ε π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ών π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ών
Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί εμφανίζονται με δύο μορφές: μονολεκτικά και
περιφραστικά .
Μονολεκτικοί είναι οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί που αποτελούνται από μία
λέξη. Τέτοιοι είναι:
α. Επιρρήματα 🠆 Θα φύγω αύριο.
β. Άναρθρες πτώσεις 🠆 Νύχτα θα ταξιδέψουμε.
γ. Επίθετα ( επιρρηματικά κατηγορού μενα) 🠆 Έφυγε
σκεφτικό ς.
δ. Επιρρηματικέ ς μετοχέ ς 🠆 Μιλού σε κλαίγοντας.

Περιφραστικοί είναι οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί που αποτελούνται από

δύο ή περισσότερες λέξεις. Τέτοιοι είναι:
α. Εμπρόθετος προσδιορισμός 🠆 Πέρασα από την αγορά.
β. Σύναρθρες πτώσεις 🠆 Θα ξεκινήσουμε το βράδυ.
γ. Ζεύγη επιρρημάτων 🠆 Σιγά σιγά θα συνηθίσεις.
δ. Διπλασιασμένες πτώσεις 🠆 Βάδιζε άκρη άκρη στο δρόμο.
ε. Επιρρηματικές εκφράσεις 🠆 Δουλεύει μέρα νύχτα.
στ. Συνδυασμό ς επιρρημά των με εμπρό θετους προσδιορισμού ς 🠆
Κρύφτηκε πίσω από την κουρτίνα.
ζ. Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις 🠆 Θα ξενιτευτώ για να
πλουτίσω.

2. Σ η μ α σ ί ε ς τ ω ν ε π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ώ ν π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ
ών
Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί έχουν ποικίλες σημασίες. Οι κυριότερες
είναι :
α. Ο τό πος
Εκφέρεται με τοπικά επιρρήματα, εμπρόθετους προσδιορισμούς, πτώσεις και
αναφορικές προτάσεις.
Π.χ. Σπουδάζω στα Γιάννενα.

β. Ο χρό νος
Εκφέρεται με χρονικά επιρρήματα, εμπρόθετους προσδιορισμούς, πτώσεις,
χρονικές μετοχές, χρονικές προτάσεις, επιρρηματικά κατηγορούμενα.
Π.χ. Αναχωρώ αύριο.

γ. Ο τρό πος
Εκφέρεται με τροπικά επιρρήματα, εμπρόθετους προσδιορισμούς, πτώσεις,
τροπικές μετοχές, αναφορικές προτάσσεις και επιρρηματικά κατηγορούμενα.
Π.χ. Δουλεύει τραγουδώντας.

1
δ. Το ποσό
Εκφέρεται με ποσοτικά επιρρήματα, εμπρόθετους προσδιορισμούς, πτώσεις και
αναφορικές προτάσεις.
Π.χ. Κοστίζει ακριβά.

ε. Η αιτία
Εκφέρεται με το ερωτηματικό αιτιολογικό μόριο γιατί, με εμπρόθετους
προσδιορισμούς, με πτώσεις, με αιτιολογικές μετοχές και με αιτιολογικές προτάσεις.
Π.χ. Πέθανε από την πείνα.

στ. Ο σκοπό ς
Εκφέρεται με επιρρηματικές εκφράσεις, εμπρόθετους προσδιορισμούς, πτώσεις,
τελικές προτάσεις και με το ερωτηματικό μόριο γιατί.
Π.χ. Φεύγω στο εξωτερικό για σπουδές.

ζ. Το αποτέ λεσμα
Εκφέρεται με επιρρηματικές εκφράσεις και εμπρόθετους προσδιορισμούς.
Π.χ. Πέρασαν τόσα χρόνια, που δε θα με θυμάται.

η. Η αναφορά
Εκφέρεται με επιρρηματικές εκφράσεις και εμπρόθετους προσδιορισμούς.
Π.χ. Σχετικά με το έγκλημα δε ρώτησε κανένας.

θ. Η προϋ πό θεση - ο ό ρος

Εκφέρεται με εμπρόθετους προσδιορισμούς και υποθετικές μετοχές.
Π.χ. Δουλεύω με το κομμάτι.

ι. Η εναντίωση και η παραχώ ρηση

Εκφέρεται με εμπρόθετους προσδιορισμούς, εναντιωματικές ή παραχωρητικές
προτάσεις και μετοχές.
Π.χ. Παρά το κρύο βγήκε να κυνηγήσει.

ια. Η βεβαίωση, η ά ρνηση, ο δισταγμό ς, η πιθανό τητα

Εκφέρονται με βεβαιωτικά, αρνητικά, διστακτικά ή πιθανολογικά επιρρήματα, ή
με λέξεις που ισοδυναμούν με τέτοια επιρρήματα.
Π.χ. Ναι, θα πάω.
Μπα, δε θα έρθω.
Ίσως να βρέξει.

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
Επιρρήματα παράγονται από επίθετα, αντωνυμίες, μετοχές και από άλλα επιρρήματα
και έχουν τις ακόλουθες παραγωγικές καταλήξεις:
⚫ -α, π.χ. ωραίος 🡒 ωραία
⚫ -ως, π.χ. άμεσος 🡒 αμέσως
⚫ -ου, π.χ. άλλος 🡒 αλλού
⚫ -θε, π.χ. εδώ 🡒 εδώθε

Ε π ι ρ ρ ή μ α τ α σ ε - α κ α ι σ ε - ως
2
 1. Επιρρήματα σε -ως παράγονται κυρίως από επίθετα σε -ης (π.χ. ασφαλής 🡒
ασφαλώς). Τα περισσότερα από τα επιρρήματα αυτά μπορούν αν αντικατασταθούν
με επιρρήματα σε -α, παράγωγα από αντίστοιχα λαϊκά επίθετα ή μετοχές.
Π.χ. ευγενής 🡒 ευγενικός 🡒 ευγενικά
επιτυχής 🡒 επιτυχημένος 🡒 επιτυχημένα
Όπου δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα χρησιμοποιούμε το αντίστοιχο προθετικό
σύνολο.
Π.χ. μανιωδώς 🡒 με μανία

2. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν επιρρήματα με κατάληξη -ως που έχουν

την ίδια σημασία με επιρρήματα που έχουν κατάληξη -α.
Π.χ. ανάλογα - αναλόγως
άσχετα - ασχέτως
μόνιμα - μονίμως
σχετικά - σχετικώς
τελικά - τελικώς
Σε μερικά όμως επιρρήματα η σημασία διαφοροποιείται ανάλογα με την
κατάληξη.
⚫ απλά (= με απλότητα) απλώς (= μόνο)
⚫ άμεσα (= απευθείας) αμέσως (= χωρίς αργοπορία)
⚫ αδιάκριτα (= χωρίς αδιακρίτως (= χωρίς διάκριση)
διακριτικότητα) τελείως (= εντελώς)
⚫ τέλεια (= άρτια) ευχαρίστως (= με προθυμία)
⚫ ευχάριστα (= με ευχαρίστηση) εκτάκτως (= απρόσμενα)
⚫ έκτακτα (= πολύ ωραία) ιδιαιτέρως (= ξεχωριστά)
⚫ ιδιαίτερα (= υπερβολικά)

ΕΝΟΤΗΤ
Α 7ηΑΣΚΗΣΕΙΣ
Ονοματεπώνυμο:
Τάξη - Τμήμα:
Ημερομηνία:

1. Να υπογραμμίσετε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και να

πείτε τι δηλώνουν και πως εκφέρονται.
α. Να πας όπου σου πουν.
β. Θα συναντηθούμε
το βράδυ. γ.
Ξεκίνησαν, όταν
ξημέρωσε.
δ. Δουλεύει σκληρά παρά την
ηλικία του. ε. Λίγο τον
ενδιέφερε το τι θα γίνει.
στ. Το χωριό απέχει δύο χιλιόμετρα από
την πόλη. ζ. Ντρέπεται για τις πράξεις
του.
η. Πήγε στο εξωτερικό για σπουδές.
θ. Σχετικά με σας δεν
ακούστηκε τίποτα. ι. Μπορώ
3
 να σε βοηθήσω, αν θέλεις.
ια. Δεν άλλαξε απόφαση, παρά τα όσα είχαν συμβεί.

2. Να σημειώσετε με  τη σωστή επιρρηματική σημασία των

υπογραμμισμένων λέξεων.
Τόπος Χρόνος Ποσό
Πάω σχολείο. ○ ○ ○
Ψήλωσε πέντε πόντους. ○ ○ ○
Μίλα όσο θέλεις. ○ ○ ○
Προς το παρόν δε μπορεί να εργαστεί. ○ ○ ○
Θα πάω όπου μου πουν. ○ ○ ○
Δουλεύει τη νύχτα. ○ ○ ○
Κατάγεται από τη Μακεδονία. ○ ○ ○
Μίλησε λιγότερο από τους άλλους. ○ ○ ○

3. Να σχηματίσετε επιρρήματα από τα παρακάτω επίθετα.

Επίθετα Επιρρήματα Επίθετα Επιρρήματα
αεροστεγής αποφασιστικός
εξαιρετικός μυστηριώδης
αφιλοκερδής σπάνιος
αξιοπρεπής σύγχρονος
υποδειγματικός απροσδόκητος
υποτυπώδης αυθόρμητος
στοιχειώδης: ευσυνείδητος
φαινομενικός χειρωνακτικός
καταρρακτώδης ενθουσιώδης
αγενής δοκιμαστικός