Professional Documents
Culture Documents
Α' Γυμνασίου
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: Η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ δύο ή περισσότερων ανθρώπων.
ΠΟΜΠΟΣ: Αυτός που μιλάει ή γράφει.
ΔΕΚΤΗΣ: Αυτός που ακούει ή διαβάζει.
ΚΩΔΙΚΑΣ: Ένα σύστημα σημείων ή σημάτων ή συμβόλων με κανόνες.
ΓΛΩΣΣΑ: Ένας κώδικας.
- Από τον πομπό το μήνυμα μεταβιβάζεται με τεχνητό ή φυσικό τρόπο στο δέκτη.
- Δύο είδη γλωσσικής επικοινωνίας: 1) Προφορική, 2) Γραπτή.
Γ
ΠΡΟΤΑΣΗ: Ένα οργανωμένο σύνολο λέξεων.
ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Έχει ολοκληρωμένο νόημα και δεν μπορούμε ν’ αφαιρέσουμε
τίποτα απ’ αυτή.
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Λείπουν στοιχεία/ λέξεις.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Έχει επιπλέον στοιχεία/ λέξεις.
ΑΠΟΦΑΝΤΙΚΕΣ: Δίνουν μια πληροφορία.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ: Ζητάμε μια πληροφορία.
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΕΣ: Ζητάμε/ Προστάζουμε κάποιον να κάνει κάτι.
ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΙΚΕΣ: Εκφράζουν έντονο συναίσθημα.
ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΕΣ: Δεν έχουν άρνηση.
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ: Έχουν άρνηση δε(ν)/ μη(ν).
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ
ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ: Δεν έχουμε μπροστά μας τον αναγνώστη και διαθέτουμε χρόνο
για σχεδιασμό και διόρθωση.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: Ενιαίο κείμενο, με αρχή, ανάπτυξη και τέλος. Έχει αυτονομία αφού
αναπτύσσεται μια ιδέα ή η πλευρά ενός θέματος.
- Στην αρχή της παραγράφου γράφουμε το θέμα κι έπειτα το αναλύουμε.
- Συνδέουμε τις προτάσεις με συνδετικές λέξεις.
- Μία παράγραφος για να ξεχωρίζει από την άλλη, αφήνουμε περιθώριο στην αρχή.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: Αποτελείται από τρία μέρη:
1) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Ο πρόλογος της παραγράφου. Συνήθως είναι η πρώτη
πρόταση.
2) ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ: Αναπτύσσεται το κύριο θέμα.
3) ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ: Είναι το συμπέρασμα. Συνήθως είναι η τελευταία πρόταση της
παραγράφου.
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
Περιγραφή: Η αναπαράσταση μέσα από το λόγο χώρων, προσώπων, αντικειμένων,
φαινομένων, κτλ.
- Μια περιγραφή πρέπει να είναι σαφής, ακριβής, ζωντανή και παραστατική
Γ
ΑΦΗΓΗΣΗ: Η προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς
γεγονότων.
- Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο.
- Χρόνος αφήγησης κυρίως ο Αόριστος, σπάνια και ο Παρατατικός.
- Κύριο γνώρισμα, οι συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν τη χρονική σειρά
των γεγονότων.
ΕΙΔΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ:
1) ΙΣΤΟΡΙΚΗ: για να παρουσιάσουμε γεγονότα του παρελθόντος. Τη συναντάμε στην
Ιστορία.
2) ΜΥΘΟΠΛΑΣΤΙΚΗ: για να παρουσιάσουμε φανταστικά γεγονότα. Τη συναντάμε στη
λογοτεχνία.
3) ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ: για να παρουσιάσουμε γεγονότα της καθημερινής πραγματικότητας.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ
ΠΟΥ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΣΕ ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΣΚΟΠΟ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΜΑΣ
ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ
ΑΛΛΩΝ
ΣΕ ΤΙ ΜΑΣ ΒΟΗΘΟΥΝ ΠΕΙΘΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΟΡΘΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΜΑΣ
4Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ: Το μέρος της πρότασης που έχει ως κεντρική λέξη ένα
ουσιαστικό.
ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ: Το μέρος της πρότασης που έχει κεντρική λέξη το ρήμα.
5Η ΕΝΟΤΗΤΑ
ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΧΡΟΝΟΙ:
1) Ενεστώτας
2) Παρακείμενος
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ:
1) Εξακολουθητικός μέλλοντας, π.χ. θα στέκομαι
2) Συνοπτικός μέλλοντας, π.χ. θα μιλήσω
3) Συντελεσμένος μέλλοντας, π.χ. θα έχω φωνάξει
Ε
ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (Αόριστο και Παρατατικό): χρησιμοποιούμε όταν
στην αφήγηση εξιστορούμε γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ή ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: χρησιμοποιούμε για να γίνει η αφήγηση πιο ζωντανή
και να έρθουν τα γεγονότα πιο κοντά στη χρονική στιγμή της αφήγησης.
6Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ: Πάντα σε πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ή ΓΕΝΙΚΗ
ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ: Έχουν δίπλα του πάντα ένα ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ.
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ: 1) Σε ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ, όταν μας δίνει μια πληροφορία για το
υποκείμενο = ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ π.χ. Ο Ρέμινγκτον
θεωρείται σπουδαίος ζωγράφος.
3) Σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ, όταν μας δίνει μια πληροφορία για το αντικείμενο =
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ π.χ. Τον
θεωρούν σπουδαίο ζωγράφο.
ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ:
1) Σε ΓΕΝΙΚΗ: Κτητική, Ιδιότητας, Χρόνου, Αξίας, Υποκειμενική, Αντικειμενική,
κ.ά.
2)Σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ: της Αναφοράς, του Μέτρου ή Ποσού, Αντικειμενική.
Δ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ – αποτελείται από:
1) Τον ΠΡΟΛΟΓΟ- ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ, την κύρια ιδέα της παραγράφου
2) Τις ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ, δηλαδή την ανάπτυξη της θεματικής πρότασης
3) Τον ΕΠΙΛΟΓΟ- ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ, η οποία συνοψίζει όσα αναλύθηκαν πιο
πάνω.
- Η πρόταση – κατακλείδα δεν είναι πάντα απαραίτητη.
ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΣ: Η πρόταση που γράφουμε δίπλα σε κάθε παράγραφο αποδίδοντας
σύντομα το νόημα της.
7Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΑΡΘΡΑ: Οι λέξεις που κλίνονται μαζί με τα ονόματα, μπαίνουν μπροστά από αυτά
και δηλώνουν αν αναφερόμαστε σε κάτι (πρόσωπο, πράγμα) συγκεκριμένο ή όχι.
1) ΟΡΙΣΤΙΚΟ άρθρο (ο, η , το): για συγκεκριμένα πρόσωπα, ζώα ή πράγματα.
2) ΑΟΡΙΣΤΟ άρθρο (ένας, μία, ένα): για μη γνωστό και συγκεκριμένο πρόσωπο, ζώο ή
πράγμα, όταν αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε κάτι.
- Το άρθρο μια χρησιμοποιείται ως αόριστο άρθρο συνήθως χωρίς τόνο, ενώ το
αριθμητικό μία χρησιμοποιείται πάντα τονισμένο.
Γ
ΕΠΙΘΕΤΑ: Μπορεί να παράγονται από ρήματα, επιρρήματα, ουσιαστικά ή άλλα
επίθετα. π.χ. αγαπώ> αγαπητός, -ή, -ό
8Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Το τμήμα του λόγου που εκτείνεται από τελεία σε τελεία.
ΚΥΡΙΑ ή ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Μία πρόταση που δεν εξαρτάται από καμία άλλη.
π.χ. Ο καιρός σήμερα είναι καλός.
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ: Όταν λέξεις ή φράσεις βρίσκονται στο λόγο η μία δίπλα στην
άλλη χωρίς κάποια συνδετική λέξη ανάμεσά τους. Τις λέξεις ή φράσεις αυτές πάντα
τις χωρίζουμε με
κόμμα. Π.
χ. Από τη χαρά μου ήθελα να φωνάξω, να γελάσω, να χορέψω, να σηκώσω στο
πόδι όλη τη γειτονιά.
9Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ: Οι λέξεις και οι φράσεις συνδυάζονται μέσα στην
πρόταση με βάση τους κανόνες της γλώσσας πάνω σε έναν οριζόντιο άξονα από τα
αριστερά προς τα δεξιά.
- Η οριζόντια μετακίνηση λέξεων σε μια πρόταση πρέπει να γίνεται με προσοχή
μέσα σε συγκεκριμένα όρια.
- Η οριζόντια μετακίνηση λέξεων σε μια πρόταση αποκαλύπτει πού θέλει ο
συγγραφέας να δώσει έμφαση.
π.χ. Η κοπέλα στάθηκε μπροστά σε ένα
ανθοπωλείο.
Στάθηκε η κοπέλα μπροστά σε ένα ανθοπωλείο.
Μπροστά σε ένα ανθοπωλείο στάθηκε η κοπέλα.
Στάθηκε μπροστά σε ένα ανθοπωλείο η κοπέλα.
Μπροστά σε ένα ανθοπωλείο η κοπέλα στάθηκε.
10Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – Λειτουργούν:
1) Είτε ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος της κύριας πρότασης
2) Είτε ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος της κύρια πρότασης
3) Είτε ως ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ που δηλώνουν:
α) χρόνο π.χ. Όταν ήρθες, χάρηκε πολύ.
β) σκοπό π.χ. Τα καράβια έρχονταν, για να φορτώσουν ξυλεία.
γ) αιτία π.χ. Θύμωσε, επειδή ο Γιάννης έφυγε.
δ) αποτέλεσμα π.χ. Μιλάει πολύ σιγά, ώστε μόλις ακούγεται.
ε) υπόθεση π.χ. Αν πάτε στη Μυτιλήνη, θα περάσετε ωραία.
στ) εναντίωση π.χ. Αν και περνάει δύσκολα, δεν αφήνει τον τόπο του.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: Όταν μία δευτερεύουσα πρόταση εξαρτάται από μία κύρια
πρόταση ή από άλλη δευτερεύουσα.
π.χ. Μου είπε ότι θα κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια για να τον μεταπείσει.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ:
ΕΙΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
ΕΙΔΙΚΟΙ πως, που, ότι
ΒΟΥΛΗΤΙΚΟΙ να, και
ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΟΙ μη(ν), μήπως
ΧΡΟΝΙΚΟΙ όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου,
πριν, μόλις, άμα, προτού, ώσπου, ωσότου,
όσο, κάθε που, όσο που, όποτε
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ γιατί, επειδή, αφού, διότι, που
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ αν, σαν, άμα
ΤΕΛΙΚΟΙ για να, να
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΙ ώστε (να), που