Аудиториски вежби по

Основи на телекомуникации

IV семестар
2
 Фуриева трансформација
∞

ако ∫
−∞
f (t ) dt < ∞

{ f (t )} = F ( jω ) = ∫ f (t )e − jωt dt
−∞

Особини на Фуриева трансформација

1. Линеарност:

{ f1 (t )} = F1 ( jω ) ; { f 2 (t )} = F2 ( jω )

{a1 f1 (t ) + a2 f 2 (t )} = a1 F1 ( jω) + a2 F2 ( jω)

2. Промена на размер:

1 ω
{ f ( аt )} = F( j )
а а

последица: { f (−t )} = F (− jω )

3. Поместување во временски домен:

{ f (t − t 0 )} = e − jωt 0
F ( jω ) поместувањето во време се одразува само на аргументот

4. Поместување во фреквенциски домен:

3
 { f (t ) е m јω 0 t
} = F ( j (ω ± ω 0 ))

5. Симетрија:

ако { f (t )} = F ( jω )

{F ( jt )} = 2πf (−ω )

6. Диференцирање во временски домен:

{ f (t)} = F( jω) и ако f (t ) → 0 кога t → ±∞

{ f ' (t)} = jωF( jω)

воопшто {f ( n)
}
(t) = ( jω) n F ( jω)

7. Интегрирање во временски домен:

{ f (t)} = F( jω)

⎧t ⎫ 1
⎨ ∫ f ( x ) dx ⎬ = F ( j ω ) + π F ( 0 )δ (ω )
⎩−∞ ⎭ jω

8. Диференцирање во фреквенциски домен:

4
 {− јtf (t )} = dF ( jω)
dω

d n F( jω)
воопшто {(− jt) f (t) =
n
}
dωn

9. Конволуција во временски домен:

∞ ∞
f 1 (t ) * f 2 (t ) = ∫
−∞
f 1 ( μ ) f 2 (t − μ ) d μ = ∫ f (t − μ ) f
−∞
1 2 ( μ ) dμ

{ f1 (t ) * f 2 (t )} = F1 ( jω ) F2 ( jω )

10. Конволуција во фреквенциски домен:

∞ ∞
1 1 1
2π
F1 ( jω ) * F2 ( jω ) =
2π ∫−∞F1[ jμ ]F2 [ j (ω − μ )]dμ = 2π ∫ F [ j (ω − μ )]F [ j (μ )]dμ
−∞
1 2

⎧ 1 ⎫
−1
⎨ F1 ( jω ) * F2 ( jω ) ⎬ = f 1 (t ) f 2 (t )
⎩ 2π ⎭

Фуриеви трансформации на некои типични функции

1. Правоаголен импулс со траење τ

f Π (t )
Е
ωτ
sin
FΠ ( jω ) = Eτ 2
ωτ
t 2
−τ / 2 τ /2

2. Триаголен импулс со траење τ

5
 f Δ (t )
Е 2
⎛ ωτ ⎞
⎜
Eτ ⎜
sin ⎟
FΔ ( jω ) = 4 ⎟
2 ⎜ ωτ ⎟
t ⎜ ⎟
⎝ 4 ⎠
−τ / 2 τ /2

3. Врска меѓу комплексни коефициенти Fn на периодична функција f (t ) со периода T , и

вредностите на Фуриевата трансформација F0 ( jω ) на функцијата f 0 (t ) за ω = nω 0 :
⎧ T
⎪ f (t ); t < 2 F0 ( jω ) = TFn | nω0 =ω
f 0 (t ) = ⎨
T
⎪ 0; t >
⎩ 2
4. Косинусен импулс со траење τ :
f (t )
Е
ωτ
cos
2 Eτ 2
F ( jω ) =
π ⎛ ωτ ⎞
2

t 1− ⎜ ⎟
⎝ π ⎠
−τ / 2 τ /2

5. Дираков импулс:

δ (t )

{δ (t )} = Δ( jω ) = 1
t

6. Константа:
f (t )
k

{k} = 2πkδ (ω )
t

7. Хевисајдова функција:
x H (t )
1
1
X H ( jω ) = πδ (ω ) +
jω
t

8. SGN:

6
 sgn(t )
1
2
{sgn(t )} =
t jω
−1

9. e jω0t

{e } = 2πδ (ω − ω )
jω 0 t
0

10. cos(ω 0 t )

{cos(ω 0 t )} = πδ (ω − ω 0 ) + πδ (ω + ω 0 )

11. Фуриева трансформација од периодична функција:

⎧ ∞
jn ω 0 t ⎫
∞

⎨ f (t ) =
⎩
∑ n
n = −∞
F e ⎬
⎭
= 2 π ∑ F n δ (ω − ω 0 )
n = −∞

12. Фуриева трансформација од периодична поворка Диракови импулси:

δ T (t )

∞ ∞
{δ T (t )} = ∑ δ (t − nT ) = ω ∑ δ (ω − nω
n = −∞
0
n = −∞
0 )
t
−T T 2T 3T

Инверзна Фуриева трансформација

∞
−1
{F ( jω )} = f (t ) = 1 ∫ F ( jω ) e
j ωt
dω
2π −∞

1. Инверзна Фуриева трансформација од правоаголен импулс:

7
 F ( jω )
Е
sin ω N t
f (t ) = 2 Ef N
ωN t
− ωN ωN ω

2. Инверзна Фуриева трансформација од триаголен импулс:

F ( jω )
Е 2
⎛ ω t ⎞
⎜ sin N ⎟
f (t ) = Ef N ⎜ 2 ⎟
⎜ ωN t ⎟
ω ⎜ ⎟
− ωN ωN ⎝ 2 ⎠

Хармониска анализа на периодични сигнали

Еден сигнал е периодичен ако f (t + T ) = f (t )

1
T - периода, f 0 = - основна фреквенција (фундаментал)
T
T /2
Ако: ∫
−T / 2
f (t ) dt < ∞ и функцијата f (t ) има конечен број на максимуми и минимуми на

⎡ T T⎤
интервалот ⎢− , ⎥ и има конечен број на конечни прекини на истиот интервал тогаш
⎣ 2 2⎦
функцијата може да се развие во Фуриев ред.
Прв облик (тригонометриски):
a ∞
2π
f (t ) = 0 + ∑ (a n cos nω 0 t + bn sin nω 0 t ) ω0 =
2 n =1 T

T /2
2
T −T∫/ 2
an = f (t ) cos(nω 0 t )dt n = 0,1,2,...

T /2
2
T −T∫/ 2
bn = f (t ) sin(nω 0 t )dt n = 0,1,2,...

8
 T /2
4
Ако функцијата е парна f ( −t ) = f (t ) ⇒ bn = 0, a n =
T ∫ f (t ) cos(nω t )dt
0
0

T /2
4
Ако функцијата е непарна f ( −t ) = − f (t ) ⇒ a n = 0, bn =
T ∫ f (t ) sin(nω t )dt
0
0

Втор облик (компактен тригонометриски):

∞
a0
f (t ) = c 0 + ∑ c n cos( nω 0 t + θ n ) , c0 =
n =1 2
⎞ ⎛ bn
cn = a n2 + bn2 θ n = arctg ⎜⎜ −
⎟⎟
⎠ ⎝ an
cn - амплитудски спектар за тригонометриски облик на Фуриев ред
θ n - фазен спектар за тригонометриски облик на Фуриев ред
Трет облик (експоненцијален):
∞
f (t ) = ∑F e
n = −∞
n
jnω0 t

a n − jbn 1 T / 2
T −T∫/ 2
Fn = = f (t )e − jnω0t dt
2
a n2 + bn2 ⎛ bn ⎞
Fn = θ n = arctg ⎜⎜ − ⎟⎟
2 ⎝ an ⎠

1. Дадена е поворка од правоаголни импулси со амплитуда E = 1V , периода T = 0.1 ms и

траење τ . За двата случаи прикажани на сликата функцијата да се развие во Фуриев ред.

9
 f1 (t )
T
τ=
5
τ
α= = 0.2
T
−τ / 2 τ /2 τ τ t
T− T T+
2 2
f 2 (t )

T
τ=
5
τ
α= = 0.2
−τ / 4 3τ / 4 τ 3τ t T
T− T T+
4 4
f 3 (t )

E/2 T
τ τ=
T− 2
2
−τ / 2 τ /2 τ τ
T T+ t α= = 0 .5
E 2 T
−
2

Решение:
а)
1
f 0 = = 10 kHz , ω 0 = 2πf 0
T
T
2
a0 1 1
=
2 T ∫ f (t )dt = T τE = αE
T
−
2

Функцијата f1 (t ) е парна па затоа bn = 0 , а за a n важи:

T T τ
2 2
2 2
2 E sin(nω 0 t ) 2
an =
T ∫T f (t ) cos(nω 0 t )dt = T ∫T E cos( nω 0 t ) dt =
T nω 0 −τ
− − 2
2 2

2π
nω 0τ
n τ
sin( ) sin( T )
4E 2 4E 2 4 E sin(nπα ) sin(nπα )
an = = = = 2 Eα
T nω 0 T 2π 2π n nπα
n
T
Па развојот на функцијата f1 (t ) во Фуриев ред е дадена со следната равенка:
∞
sin( nπα )
f1 (t ) = αE + 2αE ∑ cos( nω 0 t )
n =1 nπα
nπ
∞ sin( )
f1 (t ) = 0.2 + 0.4∑ 5 cos(n2π 10 4 t )
n =1 nπ
5

10
За вториот облик на Фуриевиот ред на функцијата f1 (t ) ќе важи дека c n = | a n | ,
⎧ 0, a ≥ 0
θn = ⎨ n
, а истиот е прикажан на долната слика:
⎩π , a n < 0

cn
2 Eα
1
Eα
τ
f
f0 2 f0 3 f0 4 f0 5 f0 6 f0 7 f0 8 f0 9 f 0 10 f 0

θn

f
f0 2 f0 3 f0 4 f 0 5 f0 6 f0 7 f0 8 f0 9 f 0 10 f 0

sin( nπα )
Бројот на компоненти до првата нула е одреден од аргументот на т.е. првата
nπα
вредност за која sin( nπα ) = 0
1 ⎢1⎥
n I πα = π , n I = , а бидејќи бројот на компоненти до првата нула е цел број n I = ⎢ ⎥ .
α ⎣α ⎦

(б) Функцијата f 2 (t ) не е ни парна ни непарна, па:

T
2
a0 1 1
=
2 T ∫ f (t )dt = T τE = αE
T
−
2
T 3τ

2 2
2 4
sin(nπα ) nπα
an =
T ∫ f (t ) cos(nω t )dt = T ∫τ E cos(nω t )dt = 2 Eα
T
0 0
nπα
cos
2
− −
2 4
T 3τ

2 2
2 4
sin(nπα ) nπα
bn =
T ∫ f (t ) sin(nω t )dt = T ∫τ E sin(nω t )dt = 2 Eα
T
0 0
nπα
sin
2
− −
2 4

Функцијата f 2 (t ) може да се развие во Фуриев ред со помош на развојот во Фуриев ред на

функцијата f1 (t ) со користење на f 2 (t ) = f 1(t − τ / 4) :
∞
sin( nπα ) τ ∞
sin( nπα ) nω 0τ
f 2 (t ) = αE + 2αE ∑ cos( nω 0 (t − )) = αE + 2αE ∑ cos( nω 0 t − )
n =1 nπα 4 n =1 nπα 4
∞
sin(nπα ) nπα
f 2 (t ) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 t − )
n =1 nπα 2

11
Доколку се примени правилото f 2 (t ) = cos(β − γ ) = cos β cos γ + sin β sin γ едноставно се добива
sin( nπα ) nπα sin( nπα ) nπα
a n = 2 Eα cos и bn = 2 Eα sin .
nπα 2 nπα 2

sin( nπα )
За вториот облик на Фуриевиот ред на функцијата f 2 (t ) се добива c n 2 = c n1 ,
nπα
⎡ nπα ⎤
θ n 2 = ⎢θ n1 − , каде со [ ]m операција модуло m и е со цел да се ограничи фазата во
⎣ 2 ⎥⎦ 2π
интервалот [0,2π ) . Фазниот спектар на функцијата f 2 (t ) е дадена на следната слика:

θ n2
2π

f
f0 2 f0 3 f0 4 f 0 5 f0 6 f0 7 f0 8 f0 9 f 0 10 f 0

в) Од сликата се забележува дека функцијата f 3 (t ) може да се добие од функцијата f1 (t )

τ 1
доколку се постави вредноста на α = = и доколку се спушти надолу за вредност E .
T 2 2
Според тоа функцијата f 3 (t ) може да се запише како:
nπ
∞ sin( )
∞
sin(nπα ) E E 2 E
f 3 (t ) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 t ) − = + E ∑ cos(nω 0 t ) −
n =1 nπα 2 2 n =1 nπ 2
2
nπ
∞ sin( )
f 3 (t ) = E ∑ 2 cos(nω 0 t ) . Амплитудскиот и фазниот спектар на функцијата f 3 (t ) се
n =1 nπ
2
дадени на следната слика.

c n3
θ n3
E
1
π
τ
f f
f0 2 f0 3 f0 4 f 0 f0 2 f0 3 f0 4 f0

2. Да се развие во Фуриев ред поворката од триаголни импулси дадена на следната слика,

а потоа да се скицираат амплитудата и фазата на коефициентите од тригонометрискиот
облик на Фуриевиот ред за τ = T .

12
 f (t )
Е

ϕ
−τ / 2 τ /2 τ τ t
T− T T+
2 2

Решение:
E 2E
⎧ τ k1 = tgϕ = = , b1 = E
⎪k1t + b1 , − 2 ≤ t ≤ 0 τ τ
f (t ) = ⎨ со споредување 2 , од каде следи
τ
⎪ k 2 t + b2 , 0 ≤ t ≤ 2E
⎩ 2 k 2 = − k1 = , b2 = E
τ
⎧ 2t τ
⎪ E (1 + τ ), − 2 ≤ t ≤ 0
f (t ) = ⎨ .
2t τ
⎪ E (1 − ), 0 ≤ t ≤
⎩ τ 2
За првиот облик на Фуриевиот развој на функцијата f (t ) се добива:
T

a0 1 2
1 τE αE
=
2 T ∫ f (t )dt = T
T 2
=
2
.
−
2

Функцијата f (t ) е парна па затоа bn = 0 , а за a n важи:

2
T τ ⎛ nπα ⎞
2 2
42 2t ⎜ sin( )⎟
a n = ∫ f (t ) cos(nω 0 t )dt = ∫ E (1 − ) cos(nω 0 t )dt = αE ⎜ 2 ⎟
T T T 0 τ ⎜ nπα ⎟
− ⎜ ⎟
2 ⎝ 2 ⎠
Па развојот на функцијата f (t ) во Фуриев ред е дадена со следната равенка:
2
⎛ nπα ⎞
∞ ⎜ sin( )⎟
αE 2
f (t ) = + αE ∑ ⎜ ⎟ cos(nω 0 t )
2 n =1 ⎜ nπα ⎟
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
Вториот облик на Фуриевиоит ред ќе биде:
2
⎛ nπα ⎞
⎜ sin( )⎟
c n = αE ⎜ 2 ⎟ , θ = 0.
⎜ nπα ⎟
n

⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
За третиот (комплексен) облик ќе важи:
2
⎛ nπα ⎞
a − jbn a n αE ⎜
sin( )⎟
Fn = n = = ⎜ 2 ⎟ , за n = 0,1,... и F = F * за n = −1,−2,...
2 ⎜ nπα ⎟
n −n
2 2
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠

13
Бројот на компоненти до првата нула е одреден од првата вредност за која
2
⎛ nπα ⎞
⎜ sin( )⎟
αE ⎜ 2 ⎟ = 0:
⎜ nπα ⎟
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
n I πα 2 ⎢2⎥
= π , n I = , а бидејќи бројот на компоненти до првата нула е цел број n I = ⎢ ⎥ .
2 α ⎣α ⎦
За случајот кога τ = T т.е. α = 1 се добива:
2
⎛ nπ ⎞
E ⎜ sin( ) ⎟
| Fn |= ⎜ 2 ⎟ и θ = 0 за n = ...,−2,−1,0,1,2,...
2 ⎜ nπ ⎟
n

⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
Fn
E
2
1
τ
f
− 4 f 0 − 3 f0 − 2 f 0 − f0 f0 2 f0 3 f0 4 f 0

θn

f
− 4 f0 − 3 f0 − 2 f0 − f0 f0 2 f0 3 f0 4 f 0

Самостојна вежба:
Да се развијат во Фуриев ред следните функции:

f1 (t )
Е

T T t
2
f 2 (t )
Е
Е1
T
2
−τ / 2 τ /2 T τ T τ τ T τ t
− + T− T+
2 4 2 4 2 2

14
 Е + Е1 f 3 (t )

τ τ τ τ T t
− −
2 4 4 2
f 4 (t )
Е

T t

f 5 (t )
Е
2

T t
Е
−
2

Средна моќност на периодични сигнали

T /2 ∞
1
∫ ∑F
2
P= f 2 (t )dt = n
T 0 n = −∞
∞
c n2 a 02 ∞ a n2 + bn2
∞
P = F0 + 2∑ Fn =c +∑ = +∑
2 2 2
0
n =1 n =1 2 4 n =1 2
Спектар на моќност:
2
S (nω 0 ) = Fn за n = 0,1,2,...
Доколку низ идеален нископропусен филтер поминуваат k компоненти тогаш моќноста на
излезниот сигнал е:
k
Pizl = F0 + 2∑ Fn
2 2

n =1

3. а) Да се најде спектарот на сигналот даден на сликата

б) Ако сигналот се пропушти низ идеален нископропусен филтер со гранична
фреквенција f N = 3.9 kHz да се одреди спектарот на моќноста и вкупната средна
моќност на излезниот сигнал кој се развива на отпорник R = 1 Ω.

15
 f (t ) T1 = 0.5 ms

1V

− T1 − T1 / 2 T1 / 2 T1 2T1 t

Решение:
а) Периодата на сигналот е T = 2T1 и истиот може да се запише како f (t ) = f Δ (t ) + f Π (t ) , каде
T
f Δ (t ) е поворка од триаголни импулси со τ = , а f Π (t ) е поворка од правоаголни импулси
2
T T
со ширина τ = поместена во однос на координатниот почеток за . За двата сигнали ќе
2 2
1
важи α Δ = α Π = α = . Согласно со равенките за развој на поворка од правоаголни и
2
триаголни импулси во Фуриев ред добиваме:

2
⎛ nπα ⎞
∞ ⎜ sin( )⎟
αE 2 ⎟ cos(nω t )
f Δ (t ) = + αE ∑ ⎜
2 n =1 ⎜ nπα ⎟ 0

⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
2
⎛ nπα ⎞
⎜ sin( )⎟
c nΔ = αE ⎜ 2 ⎟ , θ nΔ = 0
⎜ nπα ⎟
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
∞
sin(nπα ) T ∞
sin(nπα )
f Π (t ) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 (t − )) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 t − nπ )
n =1 nπα 2 n =1 nπα
со користење на равенството cos( nω 0 t − nπ ) = cos( nω 0 t ) cos( nπ ) = (−1) n cos( nω 0 t ) се добива:

∞
sin(nπα )
f Π (t ) = αE + 2αE ∑ (−1) n cos(nω 0 t ).
n =1 nπα
⎧ sin(nπα )
sin( nπα ) ⎪ − nπ , ≥0
c nΠ = 2αE , θ nΠ = ⎨ nπα .
nπα sin(nπα )
⎪ π − nπ , <0
⎩ nπα
∞
sin(nπα ) T ∞
sin(nπα )
f Π (t ) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 (t − )) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 t − nπ )
n =1 nπα 2 n =1 nπα

⎛ ⎛ nπα ⎞
2
⎞
⎜ ⎜ sin( ) ⎟ ⎟
3αE ∞
⎜ 1⎜ 2 n sin( nπα ) ⎟
f (t ) = f Δ (t ) + f Π (t ) = + 2αE ∑ ⎟ + (−1) cos(nω 0 t )
2 ⎜
n =1 2 ⎜ nπα ⎟ nπα ⎟
⎜ ⎜ ⎟ ⎟
⎝ ⎝ 2 ⎠ ⎠

16
 ⎛ ⎛ nπ ⎞
2
nπ ⎞
⎜ ⎜ sin( ) ⎟ sin( ) ⎟
2 ⎟ cos( 2nπ t ).
∞
3 1
f (t ) = + ∑ ⎜ ⎜ 4 ⎟ + (−1) n
⎜
4 n =1 2 ⎜ nπ ⎟ nπ ⎟ T
⎜ ⎜ ⎟ ⎟
⎝ ⎝ 4 ⎠ 2 ⎠

За компонентите од третиот облик на Фуриевиот ред на сигналот ќе важи:

Fn = FnΔ + FnΠ
2
⎛ nπ ⎞
c nΔ jθ nΔ 1 ⎜ sin( ) ⎟
FnΔ = e , за n = 0,1,... и FnΔ = F−*nΔ за n = −1,−2,... т.е. FnΔ = ⎜ 4 ⎟
2 4 ⎜ nπ ⎟
⎜ ⎟
⎝ 4 ⎠

nπ
sin( )
c nΠ jθ nΠ 1 2 e jθ nΠ .
FnΠ = e , за n = 0,1,... и FnΠ = F−*nΠ за n = −1,−2,... т.е. FnΠ =
2 2 nπ
2

б) компонентите од Фуриевиот развој на функцијата f (t ) се наоѓаат на фреквенции

n
= n kHz според тоа низ нископропусниот филтер ќе поминат компонентите чија
T
фреквенција по апсолутна вредност е помала од f N , а тоа е се F−3 , F− 2 , F−1 , F0 , F1 , F2 , F3 .

1 1
F 0= + = 0.75
4 2
2
⎛ π⎞ π
⎜
1⎜
sin ⎟
1
sin
1 ⎛2 2⎞
2
1 2 2 1
F 1= 4 ⎟ + 2 e j ( 0 −π )
= ⎜⎜ ⎟ + (−1) = 2 − = −0.115 = 0.115e jπ
4⎜ π ⎟ 2 π 4⎝ π ⎠⎟ 2π π π
⎜ ⎟
⎝ 4 ⎠ 2
− jπ
F − 1 = F1 = 0 . 115 e
*
= 0 . 115 e j π

2
⎛ π ⎞
⎜ sin ⎟ 2
1
F 2= ⎜ 2 ⎟ + 1 sin π e j ( 0− 2π ) = 1 ⎛⎜ 2 ⎞⎟ + 1 0 (1) = 1 = 0.1013 = 0.1013e j 0
4⎜ π ⎟ 2 π 4 ⎝π ⎠ 2 π2
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠

F − 2 = F2* = 0.1013 = 0.1013e j 0

2
⎛ 3π ⎞ 3π
1 ⎜ sin ⎟ 1
sin
1 ⎛2 2⎞
2
1 2 2 1
F 3= ⎜ 4 ⎟ + 2 e j (π −3π )
= ⎜⎜ ⎟ + − (1) = + = 0.1286 = 0.1286e j 0
4⎜ 3π ⎟ 2 3π ⎟
4 ⎝ 3π ⎠ 2 3π 9π 2
3π
⎜ ⎟
⎝ 4 ⎠ 2

F −3= F3* = 0.1286 = 0.1286e j 0

17
Излезниот сигнал може да се запише како:

3 −1 3 3 3
f izl (t ) = ∑ Fn e jnω0t = 0.75 +
n = −3
∑ Fn e jnω0t + ∑ Fn e jnω0t = 0.75 + ∑ F−n e − jnω0t + ∑ Fn e jnω0t
n = −3 n =1 n =1 n =1

F− n = Fn , θ − n = −θ n
3 3 3
f izl (t ) = 0.75 + ∑ Fn e − j ( nω0t +θ n ) + ∑ Fn e j ( nω0t +θ n ) = 0.75 + 2∑ Fn cos(nω 0 t + θ n )
n =1 n =1 n =1

Спектарот на моќноста е даден како:

2
S ( nω 0 ) = Fn за n = 0,1,2,...

Моќноста на излезниот сигнал може да се пресмета со користење на равенката:

∞ 3 3
+ 2∑ Fn + 2∑ Fn = S (0) + 2∑ S (nω 0 ) = 0.643W .
2 2 2 2
Pizl = F0 = F0
n =1 n =1 n =1

Самостојна вежба:
Дадена е периодична поворка на напонски правоаголни импулси без еднонасочна
компонента, со Т = 1 ms. На фреквенции f 0 и 2 f 0 измерени се амплитудите на компонентите
c1 = 9 V и c 2 = 6 V . Овој сигнал поминува низ идеален нископропусен филтер со f N = 3.5 kHz.
Да се одреди колкав процент од вкупната моќност на сигналот на влез во системот за пренос
се содржи во сигналот на излез од системот за пренос.

Фуриева трансформација на некои карактеристични сигнали

4. Да се најде Фуриева трансформација на косинусна функција со ограничено траење:

⎧1; t ≤ τ / 2
f (t ) = pτ (t ) cos(ω 0 t ) каде pτ (t ) = ⎨ .
⎩0; t > τ / 2
f (t )

−τ / 2 τ /2 t

−1

Решение:
Прв начин:

18
 ∞ τ /2 τ /2 τ /2

∫ f (t )e ∫ cos(ω t )e dt = 2 ∫ cos(ω 0 t ) cos(ωt )dt = ∫ (cos(ω + ω )t + cos(ω 0 + ω )t )dt

− jωt − jωt
F ( jω ) = dt = 0 0
−∞ −τ / 2 0 0

⎡ (ω + ω 0 )τ (ω − ω 0 )τ ⎤
sin sin
τ⎢ 2 2 ⎥
F ( jω ) = ⎢ + ⎥
2 ⎢ (ω + ω 0 )τ (ω − ω 0 )τ ⎥
⎣⎢ 2 2 ⎦⎥

Втор начин:

f (t ) = pτ (t ) cos(ω 0 t ) = pτ (t )
2
[
1 jω0t
e
1
]1
+ e − jω0t = pτ (t )e jω0t + pτ (t )e − jω0t
2 2

Со користење на својствата за линеарност и транслација се добива:

F ( jω ) =  
1
2
{p (t )e } 
τ
jω 0 t 1
2
{p (t )eτ
− jω 0 t
} = 12 FΠ ( j (ω − ω0 )) +
1
2
FΠ ( j (ω + ω0 ))

(ω − ω 0 )τ (ω + ω 0 )τ
sin sin
τ 2 τ 2
F ( jω ) = +
2 (ω − ω 0 )τ 2 (ω + ω 0 )τ

2 2

FΠ ( jω ) F ( jω )
τ
τ /2

ω − ω0 ω0 ω
2π 2π
−
τ τ

Трет начин:

f (t ) = pτ (t ) cos(ω 0 t ) треба да се примени конволуција во ω домен:

1 1
F ( jω ) = {pτ (t )}* {cos(ω 0 t )} = FΠ ( jω ) * [πδ (ω − ω0 ) + πδ (ω + ω0 )]
2π 2π

Со користење на својството X ( jω ) * δ (ω − ω 0 ) = X ( j (ω − ω 0 )) се добива:

π
F ( jω ) = [FΠ ( j (ω − ω 0 )) + FΠ ( j (ω + ω 0 ))] = 1 [FΠ ( j (ω − ω 0 )) + FΠ ( j (ω + ω 0 ))]
2π 2

5. Дадена е Фуриевата трансформација F ( jω ) на функцијата f (t ) . Да се определи

функцијата f (t ) во временски домен.

19
 F ( jω )
1

− ω0 − ω N − ω0 − ω 0 + ω N ω0 − ω N ω0 ω0 + ω N ω

Решение:

F ( jω ) = FN ( j (ω − ω 0 )) + FN ( j (ω + ω 0 ))
f (t ) = −1
{F ( jω )}
f (t ) = −1
{FN ( j (ω − ω0 )) + FN ( j (ω + ω0 ))}
f (t ) = f N (t )e jω0t + f N (t )e − jω0t = 2 f N (t ) cos ω 0 t
sin ω N t sin ω N t
f N (t ) = 2 f N ⇒ f (t ) = 4 f N cos ω 0 t
ωN t ωN t

Со користење на системот извршена е транслација на спектарот на функцијата f N (t ) за ω 0 .

Временскиот облик на функцијата f (t ) е даден на долната слика:

FN ( jω )
f N (t )
1 f (t )

ω
− ωN ωN 2 cos(ω0t )

f (t )
4 fN

t
1 1
−
2 fN 2 fN

Самостојна вежба:
Дадена е Фуриевата трансформација F ( jω ) на функцијата f (t ) . Да се определи функцијата
f (t ) во временски домен.

20
 F ( jω )
1

− ω0 − ω N − ω0 − ω 0 + ω N ω0 − ω N ω0 ω0 + ω N ω

6. а) Со конволуција да се определи изразот за излезниот сигнал y (t ) ако влезниот сигнал

x(t ) и импулсниот одѕив на системот за пренос h(t ) се прикажаните на долната слика.
б) Ако τ 1 = τ 2 да се определи излезниот сигнал без користење на конволуција.

x(t ) h(t )
1 1 τ 2 > τ1

τ1 t τ2 t

Решение:

x(t )
H ( jω ) y (t )

Во задачата се врши пренос низ линеарен систем за пренос опишан со преносна функција
H ( jω ) . Излезниот сигнал може да се пресмета на два начини:

1. Во ω домен: Y ( jω ) = X ( jω ) H ( jω ) , каде H ( jω ) = ℑ{h(t )} , а h(t ) е импулсниот одѕив

на системот т.е. излезниот сигнал од системот кога на влез е доведен сигнал
x (t ) = δ (t ).
∞
1
∫ Y ( jω ) e
j ωt
y (t ) = dω
2π −∞
∞ ∞
2. Во t домен: y (t ) = x (t ) * h(t ) = ∫ x(μ )h(t − μ )dμ = ∫ h(μ ) x(t − μ )dμ
−∞ −∞
а)

21
 x( μ )
1 ∞
y (t ) = ∫ x(μ )h(t − μ )dμ
−∞

τ1
μ

h(t − μ )
1

t<0 y (t ) = 0
t −τ 2 t μ

h(t − μ )
1

0 ≤ t ≤ τ1 y (t ) = ∫ dμ = t
t −τ 2 t μ 0

h(t − μ )
1

τ1

τ1 ≤ t ≤ τ 2 y (t ) = ∫ dμ = τ 1
t −τ 2 τ1 t μ 0

h(t − μ )
1

τ1

t −τ 2 τ1 tμ
τ 2 ≤ t ≤ τ 2 + τ 1 y (t ) = ∫ dμ = τ
t −τ 2
1 +τ 2 − t

h(t − μ )
1
τ1 + τ 2 < t y (t ) = 0

τ1 t −τ 2 t μ

y (t )
τ1

τ1 τ 2 τ1 + τ 2 t

22
б)
τ1 =τ 2 =τ
ωτ
sin τ
Y ( jω ) = X ( jω ) H ( jω ) каде X ( jω ) = H ( jω ) = τ 2 e − jω 2 што е добиено со користење на
ωτ
2
својството за поместување во временски домен.

2
⎛ ωτ ⎞
⎜ sin ⎟
Y ( jω ) = τ 2 ⎜ 2 ⎟ e − jωτ Y ( jω ) има форма на Фуриева трансформација на триаголен
⎜ ωτ ⎟
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
импулс, па со одредување на параметрите за амплитудата, траењето и поместувањето може да
се добие временскиот облик на y (t ) . Фуриевата трансформација на триаголен импулс го има
следниот облик:
2
⎛ ωτ , ⎞
⎜ sin ⎟
Eτ , ⎜ 4 ⎟ , па со споредување со Y ( jω ) се добива дека τ , = 2τ , E = τ , а
FΔ ( jω ) =
2 ⎜ ωτ ' ⎟
⎜ ⎟
⎝ 4 ⎠
доцнењето е еднакво на τ . Функцијата y (t ) е претставена на следната слика:

y (t )
τ

τ 2τ t

7. Поворка правоаголни импулси со T = 1 ms , E = 1V и τ = 0.25 ms се пренесува низ

систем пропусник на ниски фреквенции (СПНФ) со амплитудска карактеристика
дадена на сликата и фазна карактеристика θ (ω ) = 0. Да се одреди спектарот на
моќноста и средната моќност на сигналот на влезот и на излезот од нископропусниот
филтер развиена на R = 1 Ω.

A(ω )
1

⎧ ω
⎪1 − , ω ≤ ωN
A(ω ) = ⎨ ω N
⎪0, ω > ωN
⎩
ω
− ωN ωN f N = 5 kHz

23
Решение:
Со користење на резултатот од задача 1 се добива:

∞
sin( nπα ) τ
x(t ) = αE + 2αE ∑ cos( nω 0 t ) α= = 0.25 E = 1V
n =1 nπα T

sin( nπα )
Fnx = αE , па за спектарот на моќноста се добива:
nπα

2
2 ⎛ sin( nπα ) ⎞
S x ( nω 0 ) = Fnx = ⎜ αE ⎟ за n = 0,1,...
⎝ nπα ⎠

S x ( nω 0 )
(Eα )2
1 1
τ

ω
2π
τ

Средната моќност на влезниот сигнал е:

T
2
1
Px = ∫x (t )dt = αE 2 = 0.25W
2

Т T
−
2

При поминувањето на сигналот низ филтерот основно е да се запази дека за секоја косинусна
функција на влез се добива косинусна функција со иста фреквенција но помножена со
амплитудската карактеристика на филтерот за таа фреквенција и задоцнета за фазната
карактеристика на филтерот т.е. :

Преносот на косинусен сигнал низ филтер е илустриран на следната слика:

U 1 cos(ω1t )
A(ω )e − jθ (ω ) U 1 A(ω1 ) cos(ω1t − θ (ω1 ))

Ако е даден сигнал x1 (t ) = U 1 cos(ω1t ) , тој има Фуриева трансформација

X 1 ( jω ) = πU 1 (δ (ω − ω1 ) + δ (ω + ω1 )) . Ако сигналот x1 (t ) се пропушти низ филтер со
фреквенциска карактеристика H ( jω ) = A(ω )e − jθ (ω ) на излез се добива:
Y1 ( jω ) = X 1 ( jω ) H ( jω ) = πU 1 (δ (ω − ω1 ) + δ (ω + ω1 )) A(ω )e − jθ (ω )
Y1 ( jω ) = πU 1 A(ω1 )e − jθ (ω1 )δ (ω − ω1 ) + πU 1 A(−ω1 )e − jθ ( −ω1 )δ (ω + ω1 )
Бидејќи за фазната и амлитудската карактеристика на сигналите важи:
A(ω ) = A( −ω ) и θ (ω ) = −θ ( −ω ) , за излезниот сигнал се добива

24
Y1 ( jω ) = πU 1 A(ω1 )e − jθ (ω1 )δ (ω − ω1 ) + πU 1 A(ω1 )e jθ (ω1 )δ (ω + ω1 )
U A(ω1 ) − jθ (ω1 ) jω1t U 1 A(ω1 ) jθ (ω1 ) − jω1t U 1 A(ω1 ) j (ω1t −θ (ω1 ))
y1 (t ) = 1
2
e e +
2
e e =
2
e (
+ e − j (ω1t −θ (ω1 )) )
y1 (t ) = U 1 A(ω1 ) cos(ω1t − θ (ω1 ))

За излезниот сигнал во нашиот случај ќе добиеме:

∞
sin( nπα )
y (t ) = αEA(0) + 2αE ∑ A( nω 0 ) cos( nω 0 t − θ ( nω 0 ))
n =1 nπα
3
sin(nπα ) ⎛ nω 0 ⎞
y (t ) = αE ⋅ 1 + 2αE ∑ ⎜1 − ⎟⎟ cos(nω 0 t ) ; θ (nω 0 ) = 0
n =1 nπα ⎜⎝ ωN ⎠
sin(nπα ) ⎛ nω 0 ⎞
Fny = αE ⎜1 − ⎟⎟
nπα ⎜⎝ ωN ⎠
= ( A(nω 0 ) ) Fnx
2 2
S y (nω 0 ) = Fny
2

2 2
F0 y = αE = 0.0625
2
π
sin 2

F1 y
2
= αE 4 ⎛⎜1 − ω 0 ⎞
⎟⎟ = 0.0324
π ⎜ ω
⎝ N ⎠
4
2
π
sin 2

F2 y
2
= αE 2 ⎛⎜1 − 2ω 0 ⎞
⎟⎟ = 0.0091
π ⎜ ωN
⎝ ⎠
2
2
3π
sin ⎛ 3ω 0 ⎞
2

F3 y
2
= αE 4 ⎜⎜1 − ⎟⎟ = 0.0009
3π ⎝ ωN ⎠
4
∞ 3 3
+ 2∑ Fny + 2∑ Fny = S y (0) + 2∑ S y (nω 0 ) = 0.147 W .
2 2 2 2
Py = F0 y = F0 y
n =1 n =1 n =1

8. За определување на параметрите на идеален систем за пренос пропусник на ниски

фреквенции, се користи Хевисајдов сигнал x H (t ). Одѕивот од системот е претставен на
сликата. На влезот од системот се доведува еден правоаголен импулс со τ = 10 μs и
E = 5V . Да се определат параметрите на филтерот, а потоа да се одреди сигналот на
излезот, амплитудата и времето за кое тој ќе биде поместен во однос на влезниот
сигнал.
Забелешка: S i (x) да биде апроксимиран со сегментна апроксимација.

25
 y H (t ) S i (x)
π
10
2

α
0,5 t 0 1 t[ms] π x
2
τv

*
Решение:
Во општ случај ако во некој пропусен систем доаѓа x H (t ) излезот е y H (t ) .

x H (t ) y H (t )
H ( jω )
каде H ( jω ) = A(ω )e − jθ (ω )

1
YH ( jω ) = H ( jω ) X H ( jω ) каде X H ( jω ) = + πδ (ω )
jω

∞ ∞
1 1
∫Y ∫X
j ωt
y H (t ) = ( jω ) e dω = ( j ω ) H ( j ω ) e j ωt d ω
2π 2π
H H
−∞ −∞

∞
1 ⎛ 1 ⎞
∫ ⎜⎜⎝ jω + πδ (ω ) ⎟⎟⎠ A(ω )e
− jθ ( ω )
y H (t ) = e jωt dω
2π −∞
∞ ∞ ∞
1 1 1 A(0)e − jθ ( 0) 1 A(ω )e j[ωt −θ (ω )]
∫ πδ (ω ) A(ω )e ∫−∞ jω ∫
− jθ ( ω ) j ωt − j θ ( ω ) j ωt
= e dω + A(ω ) e e d ω = + dω
2π −∞
2π 2 2π −∞
jω

∞
A(0)e − jθ ( 0 ) 1 A(ω )(cos(ωt − θ (ω )) + j sin(ωt − θ (ω )))
y H (t ) =
2
+
2π ∫
−∞
jω
dω

Бидејќи A(ω ) по дефиниција е парна функција jω е непарна функција, cos(ωt − θ (ω )) е парна

A(ω ) cos(ωt − θ (ω ))
функција следи дека е непарна функција (производ или количник од две
jω
парни или две непарни функции е парна функција, а производ или количник од една парна и
една непарна функција е непарна функција), а интеграл од непарна функција на симетричен
интервал е 0 следи:
∞ ∞
A(0)e − jθ ( 0 ) 1 A(ω ) sin(ωt − θ (ω )) A(0)e − jθ ( 0) 1 A(ω ) sin(ωt − θ (ω ))
y H (t ) =
2
+
2π ∫
−∞
ω
dω =
2
+
π ∫
0
ω
dω

За нашиот систем H ( jω ) = H N ( jω ) = A(ω )e − jθ N (ω )

26
 A(ω ) θ N (ω )
A0
ωt 0

ω ω
− ωN ωN − ωN ωN

ωN
A 1 sin(ω (t − t 0 ))
y H (t ) = 0 +
2 π ∫A
0
0
ω
dω

dz
Со користење на смена ω (t − t 0 ) = z и dω = се добива:
(t − t 0 )

ω N (t −t0 ) ω N (t −t0 )
A0 1 sin( z ) ⎡1 1 sin( z ) ⎤
y H (t ) = +
2 π ∫ A0 dz = A0 ⎢ + ∫ dz ⎥
0 z ⎣⎢ 2 π 0 z ⎦⎥

x
sin( z )
S i ( x) = ∫ dz
0
z
⎡1 1 ⎤
y H (t ) = A0 ⎢ + S i (ω N (t − t 0 ))⎥
⎣2 π ⎦
sin x
x

−π π
2π x

S i (x)

π
2
π x
2

⎡1 1 ⎤ A
y H (t = t 0 ) = A0 ⎢ + S i (0) ⎥ = 0
⎣2 π ⎦ 2

⎡1 1 ⎤
y H (t → ∞) = A0 ⎢ + S i (∞) ⎥ = A0
⎣ 2 π ⎦

27
Од сликата за излезниот сигнал за y H (t → ∞) = A0 се добива дека A0 = 10 , а од y H (t = t 0 ) = A0 се
2
добива дека t 0 = 0.75 ms , па карактеристиката на нископропусниот филтер станува:

⎧10, ω ≤ ω N
AN (ω ) = ⎨ и θ (ω ) = 0.75 ⋅ 10 −3 ω.
⎩ 0, ω > ω N

f N може да се одреди преку времето на воспоставување:

A0
tgα = , а познато е дека τ v = 0.5 ms
τv

ω
⎛A 1 N sin(ω (t − t 0 )) ⎞
d ⎜ 0 + ∫ A0 dω ⎟ d (sin(ω (t − t 0 )))
dy H (t ) ⎜ 2 π ω ⎟ 1 ωN
= ⎝ ⎠=
∫
dt
0
tgα = A0 dω
dt t =t0 dt π 0 ω

ωN ωN
1ω cos(ω (t − t 0 )) 1 A0 sin(ω N (t − t 0 )) A
tgα = ∫ A0 dω = ∫A cos(ω (t − t 0 ))dω = = 0 ωN
π 0 ω π π π
0
0
t − t0 t =t
0

A0 A0 1
= ωN ⇒ τ v = од каде се добива дека f N = 1kHz.
τv π 2 fN

Откако се определени параметрите на филтерот потребно е да се одреди излезниот сигнал.

Тоа може да се направи на два начини:

Прв начин:

τ τ
x(t ) = Ex H (t + ) − Ex H (t − )
2 2
По проаѓањето на сигналот низ системот за пренос се добива:
τ τ
y (t ) = Ey H (t + ) − Ey H (t − )
2 2

⎡1 1 τ ⎤ ⎡1 1 τ ⎤
y (t ) = EA0 ⎢ + S i (ω N (t + − t 0 ))⎥ − EA0 ⎢ + S i (ω N (t − − t 0 ))⎥
⎣2 π 2 ⎦ ⎣2 π 2 ⎦
⎡1 τ 1 τ ⎤
y (t ) = EA0 ⎢ S i (ω N (t + − t 0 )) − S i (ω N (t − − t 0 ))⎥
⎣π 2 π 2 ⎦

Втор начин:
ωτ
sin
X ( jω ) = Eτ 2
ωτ
2

28
 ωτ
sin
Y ( jω ) = X ( jω ) H ( jω ) = Eτ 2 A e − jωt0 ω ≤ ω
ωτ 0 N

2
ωτ ωτ
∞ ωN sin ωN sin
1 1 2 A e − jωt0 e jωt dω = 2 2 A cos ω (t − t )dω
∫ Y ( jω )e ∫ ∫ Eτ
j ωt
y (t ) = dω = Eτ
2π −∞
2π − ω
ωτ 0
2π 0
ωτ 0 0
N

2 2

ωτ 1⎛ ωτ ωτ ⎞
ωN sin cos ω (t − t 0 ) ωN ⎜ sin(ω (t − t 0 ) + ) − sin(ω (t − t 0 ) − )⎟
1 2 EτA0 2⎝ 2 2 ⎠
y (t ) =
π ∫ EτA
0
0
ωτ
dω =
π ∫
0
ωτ
dω

2 2
⎡ τ τ ⎤
ω sin(ω (t − t 0 + )) ω N sin(ω (t − t 0 − ))
EA0 ⎢ N 2 dω − 2 dω ⎥
y (t ) = ⎢∫ ∫0 ⎥
π ⎢0 ω ω ⎥
⎣⎢ ⎥⎦

EA0 ⎧ ⎛ τ ⎞ ⎛ τ ⎞⎫
y (t ) = ⎨S i ⎜ ω N (t − t 0 + ) ⎟ − S i ⎜ ω N (t − t 0 − ) ⎟⎬
π ⎩ ⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠⎭

Амплитудна модулација

{ f (t ) cos(ω 0 t )} = 1 F [ j (ω − ω 0 )] + 1 F [ j (ω + ω 0 )]
2 2

29
 Ако F[ j (ω )] = 0 за ω > ω m т.е. F[ j (ω )] постои само за ω ≤ ω m , тогаш:

F ( jω ) 1 1
F [ j (ω + ω 0 )] F [ j (ω − ω 0 )]
2 2

ω
− ωm ωm ω ω0 − ωm ω0 ω0 + ω m ω0 − ωm ω0 ω0 + ω m

9. На сликата 1 е прикажан АМ модулатор со нелинеарен засилувач N каде:

y = a1 x + a 2 x 2 + a 3 x 3
каде x и y се влезниот и излезниот сигнал во волти, a1 , a 2 и a3 се константи.
Модулацискиот сигнал u m (t ) има спектар во опсегот на фреквенции од 0 до f m .
а) Да се одреди минималната фреквенција на носителот f 0 и граничните фреквенции на
филтрите f d и f g за на излез од колото да се добие КАМ сигнал. Колкав е индексот на
модулација? Вредностите на параметрите се f m = 4 kHz, u m (t ) max = 1V , a1 = 1, a 2 = 0.5 и
a 3 = 0.
б) Ако u m (t ) = cos ω m t , f m = 1kHz, f 0 = 100 kHz, f d = 96 kHz, f g = 104 kHz , a1 = 1, a 2 = 0.5 и
a 3 = 0.25 да се одредат амплитудите на сите простопериодични компоненти на излезот.
Потоа да се одреди корисниот сигнал и индексот на модулација.
в) Да се покаже дека излезот од балансниот модулатор од слика 2 се добива АМ2СО
сигнал кога f d = f 0 − f m , f g = f 0 + f m и f 0 > 4 f m .

u m (t )

x y ~
N ~
~

fd ÷ f g
cos ω 0 t

Слика 1

+ y1
N
+
u m (t ) cos ω0 t y ~
~
~
−
N y2 fd ÷ fg
−

Слика 2

Решение:
а)
x(t ) = cos ω 0 t + u m (t )

30
 X ( jω )
πδ (ω + ω 0 ) πδ (ω − ω 0 )

ω
− ω0 − ωm ωm ω0

1 1
y (t ) = a1 x (t ) + a 2 x 2 (t ) = a1u m (t ) + a1 cos ω 0 t + a 2 u m2 (t ) + 2a 2 u m (t ) cos ω 0 t + a 2 + a 2 cos 2ω 0 t
2 2

πa 2
πa 2δ (ω ) πa1δ (ω − ω 0 ) δ (ω − 2ω 0 )
2
a1U m ( jω ) a 2U m [ j (ω − ω 0 )]

a2 {u 2
m }
(t )
ω
ωm 2ω m ω0 − ω m ω0 ω0 + ωm 2ω0

За одредување на {u 2
m }
(t ) се користи равенката:

∞
{u }
m (t ) ⋅ u m (t ) =
1
2π ∫ U [ jμ ]U [ j (ω − μ )]dμ
m m
−∞

U m [ j (ω − μ )] U m ( jμ ) U m [ j (ω − μ )]

ω − ω mω + ω m ω ω + ωm μ
ω − ωm ω − ω mω m

Согласно со горната слика спектрите на U m ( jμ ) и U m [ j (ω − μ )] делумно се преклопуваат за

вредности на ω во интервалот ω ≤ 2ω m т.е. {u 2
m }
(t ) ќе има вредности различни од нула за

ω ≤ 2ω m .

Со цел да се добие КАМ сигнал потребно е спектрите на {u 2

m }
(t ) и U m [ j (ω − ω 0 )] да не се
преклопуваат. За да биде горното исполнето треба:
f 0 − f m ≥ 2 f m т.е. f 0 ≥ 3 f m
Од каде се добива f 0 min = 3 f m = 12 kHz.

Вториот услов потребен за добивање на КАМ сигнал е единствените компоненти кои ќе

поминат во системот да бидат компонентите околу ω 0 . Ова се постигнува со одредување на
граничните фреквенции на филтерот пропусник на фреквенции т.е.

31
 f d = f 0 − f m = 8 kHz f g = f 0 + f m = 16 kHz

Излезниот КАМ сигнал е даден со следната равенка:

⎡ 2a ⎤
u KAM (t ) = a1 cos ω 0 t + 2a 2 u m (t ) cos ω 0 t = a1 ⎢1 + 2 u m (t )⎥ cos ω 0 t
⎣ a1 ⎦
Општиот облик на КАМ модулиран сигнал е u KAM (t ) = U 0 [1 + m0 m(t )]cos ω 0 t , каде
u m (t )
m(t ) = . Бидејќи за сигналот u m (t ) важи дека u m (t ) max = 1, се добива дека индексот
u m (t ) max
2a 2
на модулација е m0 = u m (t ) max = 1.
a1

б)
1 1 a a
y (t ) = a1 x (t ) + a 2 x 2 (t ) + a 3 x 3 (t ) = a1 cos ω m t + a1 cos ω 0 t + a 2
+ a 2 cos 2ω 0 t + 2 + 2 cos 2ω m t + a 2 cos(ω 0 − ω m )t
2 2 2 2
9 1 3 3 3
+ a 2 cos(ω 0 + ω m )t + a 3 cos ω m t + a 3 cos 3ω m t + a 3 cos(ω 0 − 2ω m )t + a 3 cos(ω 0 + 2ω m )t + a 3 cos(2ω 0 − ω m )t
4 4 4 4 4
3 1 9
+ a 3 cos( 2ω 0 + ω m )t + a 3 cos 3ω 0 t + a 3 cos ω 0 t
4 4 4

Y ( jω )

ω
2 ⋅ 96π ω − 2ω ω 2 ⋅104π
ωm 3ω m 0 m 0 ω 0 + 2ω m 2ω 0 3ω 0

Поради поминувањето на сигналот y (t ) низ филтер пропусник на опсег со гранични

фреквенции f d и f g се добива дека корисниот сигнал е:

⎛ 9 ⎞ 3 3
u i (t ) = ⎜ a1 + a 3 ⎟ cos ω 0 t + a 2 cos(ω 0 − ω m )t + a 2 cos(ω 0 + ω m )t + a 3 cos(ω 0 − 2ω m )t + a 3 cos(ω 0 + 2ω m )t
⎝ 4 ⎠ 4 4

Корисниот сигнал е КАМ сигналот:

⎛ 9 ⎞ ⎛ 9 ⎞
u KAM (t ) = ⎜ a1 + a3 ⎟ cos ω 0 t + a 2 cos(ω 0 − ω m )t + a 2 cos(ω 0 + ω m )t = ⎜ a1 + a3 ⎟ cos ω 0 t + 2a 2 cos ω m t cos ω 0 t
⎝ 4 ⎠ ⎝ 4 ⎠
⎛ ⎞
⎜ ⎟
⎛⎛ 9 ⎞ ⎞ ⎛ 9 ⎞⎜ 2a 2
u KAM (t ) = ⎜⎜ ⎜ a1 + a 3 ⎟ + 2a 2 cos ω m t ⎟⎟ cos ω 0 t = ⎜ a1 + a 3 ⎟⎜1 + cos ω m t ⎟⎟ cos ω 0 t
⎝⎝ 4 ⎠ ⎠ ⎝ 4 ⎠ ⎛ 9 ⎞
⎜ ⎜ a1 + a 3 ⎟ ⎟
⎝ ⎝ 4 ⎠ ⎠

2a 2
m0 = = 0.64
⎛ 9 ⎞
⎜ a1 + a3 ⎟
⎝ 4 ⎠

32
в)
3
y1 (t ) = ∑ a n (cos(ω 0 t ) + u m (t ) )
n

n =1

3
y 2 (t ) = ∑ a n (cos(ω 0 t ) − u m (t ) )
n

n =1

y (t ) = y1 (t ) − y 2 (t ) = 2a1u m (t ) + 2a 3 u m3 (t ) + 4a 2 u m (t ) cos(ω 0 t ) + 6a 3 u m (t ) cos 2 (ω 0 t )

y (t ) = ( 2a1 + 3a3 )u m (t ) + 2a 3 u m3 (t ) + 4a 2 u m (t ) cos(ω 0 t ) + 3a 3 u m (t ) cos( 2ω 0 t )

Спектарот на сигналот y (t ) е прикажан на следната слика:

Y ( jω )

(2a1 + 3a3 )U m ( jω ) 2a2U m [ j (ω − ω0 )] 3

a3U m [ j (ω − 2ω0 )]
2
{
2a3 u m3 (t ) }
ω
ωm 3ω m ω0 − ωm ω0 ω0 + ωm 2ω0

За да нема преклопување на спектрите мора да бидат исполнети следните услови:

1. ω 0 − ω m ≥ 3ω m т.е. ω 0 ≥ 4ω m
2. 2ω 0 − ω m ≥ ω 0 + ω m т.е. ω 0 ≥ 2ω m .

10. На слика 1 е прикажан АМ модулатор со диода како прекинувачки елемент. На влезот

се доведува модулациски сигнал u m (t ) чиј спектар е во опсегот од 0 до f m = 4 kHz и
чија моментална амплитуда се менува во интервалот од -1 V до 1V . Носителот е
периодична поворка правоаголни импулси со амплитуда U = ±2 V , фреквенција од
2 1
60 kHz и ширина на позитивниот дел од импулсот τ = ms т.е. α = . Граничните
60 2
фреквенции на идеалниот филтер пропусник на опсег на фреквенции f d = 56 kHz и
f g = 64 kHz , а вкупната отпорност му е Rv >> R. Да се одреди сигналот u (t ), ако
карактеристиката на диодата е дадена на слика 2.

33
 ud
id

+ D

~
u m (t )
−

+
v(t ) ~
~
u (t )

u 0 (t ) R
− 900 Ω

Слика 1

id

10 mA

1V ud
Слика 2

Решение:
1V
Од слика 2 се добива дека отпорот на диодата е Rd = = 100 Ω.
10 ⋅ 10 −3 A

Бидејќи U > u m (t ) диодата ќе проведува кога u 0 (t ) > 0, а ќе биде закочена кога u 0 (t ) < 0.
Напонот на отпорникот е:

1) Кога u 0 (t ) > 0 диодата D води, па:

R
v(t ) = [u m (t ) + u 0 (t )]
R + Rd

2) кога u 0 (t ) < 0 диодата D е закочена, па:

v (t ) = 0.

Користејќи ја прекинувачката функција c (1,0) (која е поворка од правоаголни импулси дадена

на долната слика) за v (t ) може да се напише:

R
v(t ) = [u m (t ) + u 0 (t )] ⋅ c(1,0)
R + Rd

34
 c(1,0)
1 T
τ=
2
τ
α= = 0.5
−τ / 2 τ /2 T T
t

Носителот е поворка од правоаголни импулси која може да се претстави како:

u 0 (t ) = U ⋅ c(±1)

c(±1)
1 T
τ=
2
−τ / 2 τ /2 τ
T t α= = 0.5
T
−1

R R
v(t ) = u m (t )c(1,0) + U ⋅ c(±1)c(1,0)
R + Rd R + Rd

Од сликите е очигледно дека c ( ±1)c (1,0) = c (1,0) па се добива:

R R R
v(t ) = u m (t )c(1,0) + U ⋅ c(1,0) = [u m (t ) + U ]c(1,0)
R + Rd R + Rd R + Rd

Функцијата c (1,0) може да се развие во Фуриев ред:

nπ
sin( )
∞
sin(nπα ) 1 ∞
2 cos(nω t )
c(1,0) = αE + 2αE ∑ cos(nω 0 t ) = + ∑
n =1 nπα 2 n =1 nπ 0

(2k + 1)π
sin
1 ∞ 1 ∞ 2(−1) k
c(1,0) = + ∑ 2 cos[(2k + 1)ω 0 t ] = + ∑ cos[(2k + 1)ω 0 t ]
2 k =0 (2k + 1)π 2 k =0 (2k + 1)π
2

Од каде се добива дека сигналот v (t ) е:

⎡ ⎤
[u m (t ) + U ]⎢ 1 + ∑ 2(−1) cos[(2k + 1)ω0 t ]⎥
∞ k
R
v(t ) =
R + Rd ⎣ 2 n =0 (2k + 1)π ⎦

Спектарот на оваа функција е скициран на следната слика:

35
 Rd + R
V ( jω )
R
1
U m ( jω ) 1
2 U m [ j (ω − ω0 )] 1
U m [ j (ω − 3ω0 )]
π 3π

ω
ωm ω0 − ω m ω0 ω0 + ωm 3ω0

Филтерот ќе ги пропушти само компонентите околу ω 0 , па на излез ќе се добие:

u (t ) =
R
[u m (t ) + U ] 2 cos ω0 t = R 2U ⎡⎢1 + u m (t ) ⎤⎥ cos ω0 t = 1.15⎡⎢1 + u m (t ) ⎤⎥ cos ω 0 t
R + Rd π R + Rd π ⎣ U ⎦ ⎣ U ⎦

u m (t ) max 1 1
т.е. излезниот сигнал е КАМ сигнал со индекс на модулација = = = 0.5 = 50%
U U 2

Демодулација на АМ сигнали
2
⎛ ω t ⎞
⎜ sin m ⎟
11. Сигналот u m (t ) = f m ⎜ 2 ⎟ се модулира, пренесува низ систем за пренос со
⎜ ω mt ⎟
⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
преносна функција H VF ( jω ) дадена на слика 1, а потоа се демодулира според слика 2.
1
Демодулацијата се врши со u l (t ) = cos ω 0 t. Нископропусниот филтер на излез од
π
приемникот (NF) е идеален со гранична фреквенција f m .
а) да се одреди u i (t )
б) да се одреди енергијата на u i (t ).

H VF ( jf )

1/ 2

f
fm fm
f0 − f0 f0 + f0 + fm
2 2
Слика 1

u m (t ) u1 (t ) u 2 (t ) u 3 (t ) u i (t )

1
cos ω0 t cos ω 0 t
π
Слика 2

36
Решение:
Спектарот на сигналот u m (t ) е:

U m ( jω )
1

ω
− ωm ωm

u1 (t ) = u m (t ) cos ω 0 t

1 1
U 1 ( jω ) = U m [ j (ω − ω 0 )] + U m [ j (ω + ω 0 )]
2 2

1 1
U 2 ( jω ) = U 1 ( jω ) H VF ( jω ) = U m [ j (ω − ω 0 )]H VF ( jω ) + U m [ j (ω + ω 0 )]H VF ( jω )
2 2

1
u 2 (t ) = u 2 (t ) cos ω 0 t
π

1 1
U 3 ( jω ) = U 2 [ j (ω − ω 0 )] + U 2 [ j (ω + ω 0 )]
2π 2π

1 1
U 3 ( jω ) = U m [ j (ω − 2ω 0 )]H VF [ j (ω − ω 0 )] + U m ( jω ) H VF [ j (ω + ω 0 )]
4π 4π
1 1
+ U m ( jω ) H VF [ j (ω − ω 0 )] + U m [ j (ω + 2ω 0 )]H VF [ j (ω + ω 0 )]
4π 4π

U i ( jω ) = U 3 ( jω ) H NF ( jω )

Низ нископропусниот филтер ќе поминат компонентите кои содржат компоненти околу

нулата т.е. содржат компонента U m ( jω ). За филтерот ќе важи H VF ( jω ) = H VF ( jf ) | ω , ова
f=
2π

равенство важи доколку во H ( jf ) не постојат Диракови импулси.

1
U i ( jω ) = U 3 ( jω ) H NF ( jω ) = U m ( jω )(H VF [ j (ω − ω 0 )] + H VF [ j (ω + ω 0 )])H NF ( jω )
4π

37
 H VF [ j (ω − ω 0 )] + H VF [ j (ω + ω 0 )]

ω
− 2ω 0 ωm ωm 2ω 0

(H VF [ j (ω − ω 0 )] + H VF [ j (ω + ω 0 )])H NF ( jω )
1

ω
− 2ω 0 ωm ωm 2ω 0

Согласно со горната слика, на излез од демодулаторот се добива сигналот:

1
U i ( jω ) = U m ( jω )
4π

или во временски домен:

1
u i (t ) = u m (t )
4π

б) Енергијата на сигналот може да се пресмета во фреквенциски домен според:

ωm

∫ (ω − ω ) d (ω m − ω )
2
∞ 2 ωm 2 2 − m
1 ⎛ 1 ⎞ ⎛ ω ⎞
⎟⎟ dω =⎛⎜
1 1 ⎞ 1
∫U ⎟ 2 ∫ ⎜⎜1 −
2
E= ( j ω ) dω = ⎜ ⎟
0

2π 2π ⎝ 4π ⎠ 0 ⎝ ω m ⎝ 4π ⎠ π
i
−∞ ⎠ ω m2
3 ωm
1 − (ω m − ω ) 1 1 ωm f
= = ω m3 = = m2 .
16π 3 3ω m2 0
16π 3ω m
3 2
16π 3 24π
3

Аглова модулација

12. Сигналот u m (t ) чиј временски облик е прикажан на слика 1 аглово го модулира

носителот u 0 (t ) = U cos ω 0 t.
u m (t )
1

t[ms]
1 2

38
 Да се нацртаат дијаграмите за моменталната девијација на фазата и моменталната
девијација на фреквенцијата на модулираниот сигнал ако:
а) u m (t ) фазно го модулира носителот при што амплитудата на модулациониот сигнал
од 1V предизвикува девијација на фазата на носителот од 20π [rad ].
б) u m (t ) фреквенциски го модулира носителот, при што амплитудата на модулациониот
сигнал од 1V предизвикува девијација на фреквенцијата на носителот од 20 kHz.

Решение:
а) Општиот израз за фазно модулиран сигнал е:

u (t ) = U 0 cos[ω 0 t + δφ i (t )]

каде:

δφi (t ) = kϕ u m (t ) е моменталната девијација на фазата кај фазно модулиран сигнал, а

φ i (t ) = ω 0 t + δφ i (t ) = φ 0 (t ) + δφ i (t ) е моменталната фаза на сигналот.

δφi (t ) = k ϕ u m (t ) = k ϕ u m (t ) max m(t ) = Δφ 0 m(t )

Δφ 0 = kϕ u m (t ) max е максималната девијација на фазата.

Од равенката за максимална девијација на фазата се добива:

Δφ 0 20π ⎡ rad ⎤
kϕ = = = 20π ⎢ ⎥
u m (t ) max 1 ⎣ V ⎦

За ω i важи:

dφi (t ) dδφi (t ) du (t )
ωi = = ω0 + = ω 0 + kϕ m = ω 0 + δωi
dt dt dt

f i = f 0 + δf i

1 1 dδφi (t ) ⎧ 10 4 , 0 < t < 1 ms

δf i = δωi = =⎨
2π 2π dt ⎩− 10 , 1 ms < t < 2 ms
4

δφi (t ) 20π 10 3 t [rad ]

δf i (t ) [kHz ]
20π (2 − 10 3 t )20π [rad ]
10

t[ms] t[ms]
1 2 1 2

− 10

39
б) моменталната девијација на фреквенцијата за фреквенциски модулирани сигнали е:

δf i = k f u m (t )

δf i = k f u m (t ) max m(t ) = Δf 0 m(t )

Δf 0 = k f u m (t ) max - максимална девијација на фреквенцијата

Δf 0 20 [kHz ] ⎡ kHz ⎤
kf = = = 20 ⎢ ⎥
u m (t ) max 1 [V ] ⎣ V ⎦

δf i (t )
20103 t [kHz ]
20 kHz (2 − 10 3 t )20 [kHz ]

t[ms]
1 2

За девијацијата на фазата при фреквенциска модулација важи:

⎧t
⎪ ∫ τ 10 dτ , 0 ≤ t ≤ 1 ms
6
t
⎪0
δφi = 2π ∫ δf i (τ )dτ = 40π ⎨10− 3 t
−∞
⎪ ∫0 ∫ ( )
⎪ τ 10 6 dτ + 2 − τ 10 3 10 3 dτ , 1 ms < t ≤ 2 ms
⎩ 10 − 3

⎧ t2 6
⎪ 10 , 0 ≤ t ≤ 1 ms
δφi = 40π ⎨ 2
⎪ 1 + 2t10 3 − 2 − t 2 10 6 + 1 , 1 ms < t ≤ 2 ms
⎩2 2

⎧ t2 6
⎪⎪ 10 , 0 ≤ t ≤ 1 ms
2
δφi = 40π ⎨
1 ⎛ t2 1⎞
⎪ + ⎜⎜ 2t10 3 − 2 − 10 6 + ⎟⎟, 1 ms < t ≤ 2 ms
⎪⎩ 2 ⎝ 2 2⎠

⎧ 20πt 2 10 6 , 0 ≤ t ≤ 1 ms
⎪
δφi = ⎨ ⎛ t 2
⎞
⎪40π ⎜ 2t10 − 2 10 − 1⎟, 1 ms < t ≤ 2 ms
⎜ 3 6
⎟
⎩ ⎝ ⎠

40
 δφi (t )

40π

20π

t[ms]
1 2

13. Носителот u 0 (t ) = U 0 cos ω 0 t се модулира фреквентно или фазно со сигналот

kHz
u m (t ) = U m cos ω m t. Константата на фреквентниот модулатор изнесува k f = 5 , а на
V
rad
фазниот kϕ = 2 .
V
а) Кога се користи фреквентна модулација значајниот дел од спектарот на модулираниот
сигнал изнесува B1 = 24 kHz, а кога се користи фазна модулација B2 = 20 kHz. Да се
определи амплитудата и фреквенцијата на модулациониот сигнал.
б) Колку треба да изнесува фреквенцијата на модулациониот сигнал за при еднакви
амплитуди на модулациониот сигнал, фреквентно и фазно модулираните сигнали да
имаат иста ширина на спектарот?

Решение:

⎡ t
⎤ ⎡ 2πk f U m ⎤
а) u FM (t ) = U 0 cos ⎢ω 0 t + 2πk f ∫u (t )dt ⎥ = U 0 cos ⎢ω 0 t + sin (ω m t )⎥
2πf m
m
⎣ −∞ ⎦ ⎣ ⎦

⎡ k fUm ⎤
u FM (t ) = U 0 cos ⎢ω 0 t + sin (ω m t )⎥
⎣ fm ⎦

Во општ случај важи дека потребниот опсег за пренос на сигналот (за двата типа на аглова
модулација) е B = 2(Δf 0 + f m ) каде f m е максималната фреквенција во спектарот на сигналот,
а Δf 0 е максималната девијација на фреквенцијата на сигналот. Кога модулацискиот сигнал е
синусоидален, тогаш важи Карсоновиот образец според кој потребна ширина на пропусниот
опсег кај аглово модулирани сигнали е B = 2 f m (m + 1) , каде m е индекс на модулација.
k fUm Δf
За фреквентна модулација важи m = т.е. m = 0 , па имаме:
fm fm

⎛ Δf ⎞ ⎛ k fUm ⎞
B1 = 2 f m ⎜⎜ 0 + 1⎟⎟ = 2 f m ⎜⎜ + 1⎟⎟.
⎝ fm ⎠ ⎝ fm ⎠

u ΦM (t ) = U 0 cos[ω 0 t + kϕ u m (t ) ] = U 0 cos[ω 0 t + kϕ U m cos(ω m t )]

За фазна модулација важи m = kϕ U m т.е. m = Δφ 0 , па имаме

41
 B2
B2 = 2 f m (Δφ 0 + 1) = 2 f m (kϕ U m + 1) ⇒ f m =
2(kϕ U m + 1)

⎛ ⎞
B1 = 2(k f U m + f m ) = 2⎜ k f U m +
B2 ⎟
⎜
⎝ 2 (k U
ϕ m + 1) ⎟
⎠

Со решавање на последната равенка се добиваат две решенија U m1 = 2V и U m 2 = −0.1V од

кои само првото е можно бидејќи амплитудата е реален позитивен број. Со замена на
B2
вредноста на U m = 2 V во равенката f m = се добива f m = 2 kHz.
2(kϕ U m + 1)

б) Вредноста на f m за која B1 = B2 се добива од равенството:

⎛ k fUm ⎞
2 f m ⎜⎜ + 1⎟⎟ = 2 f m (kϕ U m + 1)
⎝ fm ⎠

Од кое се добива:

kf
fm = = 2.5 kHz.
kϕ

14. На сликата е даден Армстронгов модулатор. Модулационот сигнал е

простопериодичен со фреквенција во опсегот (50 ÷ 15000) Hz и со максимална вредност
U max = 0.5V . Носителот е со амплитуда U 0 = 2.5V и фреквенција f 0 = 200 kHz.
а) Да се определи константата τ за идеалниот интегратор со карактеристика
1
y (t ) = ∫ x(t ) dt , така да индексот на модулација во точката А е помал од 0,5.
τ
б) Да се определи факторот на множење во множачот r , фреквенцијата на помошниот
носител f p и пропусниот опсег на филтерот B така што на излезот да се добие
фреквентно модулиран сигнал чија фреквенција на носителот f 0' = 10.7 MHz , а
максималната девијација на фреквенцијата е Δf 0' = 75 kHz.
в) Колку изнесува максималната промена на амплитудата на носителот?

U 0 cos ω 0 t + A ~ A'
r ~
~
−
B
π /2
cos ω p t

u m (t ) y (t )
I

k u = 0.4

42
Решение:

1 1 Um
u m (t ) = U m cos(ω m t ); y (t ) =
τ ∫ x(t )dt = τ ∫ U m cos(ω m t )dt = τω m
sin (ω m t )

Um
а) u A (t ) = U 0 cos ω 0 t − U 0 k u sin ω m t sin ω 0 t
τω m

⎛ 6447 *
44 8⎞
⎛U k ⎞
2
⎜ U k ⎟
u A (t ) = U 0 1 + ⎜⎜ m u ⎟⎟ sin 2 ω m t ⋅ cos⎜ ω 0 t + arctg m u sin ω m t ⎟
⎝ τω m ⎠ ⎜⎜ τω m ⎟⎟
⎝ ⎠

Доколку изразот означен со * има доволно мала вредност тогаш со користење на изразот
arctg ( x) ≈ x се добива:

2
⎛U k ⎞ ⎛ U k ⎞
u A (t ) = U 0 1 + ⎜⎜ m u ⎟⎟ sin 2 ω m t ⋅ cos⎜⎜ ω 0 t + m u sin ω m t ⎟⎟.
⎝ τω m ⎠ ⎝ τω m ⎠

U m ku
Фазата на сигналот е φ (t ) = sin ω m t. Од горното равенка јасно е дека индексот на
τω m
U m ku
модулација m = треба да има мали вредности. Зголемување на вредноста на m се
τω m
постигнува со помош на множачот r.
U m ku
За индексот на модулација да биде m = < 0.5 за сите ω m најкритична е најмалата
τω m
вредност за ω m т.е. потребно е:

U m ku U m ku U m ku
= 0 .5 ⇒ τ = = = 1.27 ms.
τω m min
0.5ω mmin 0.5 ⋅ 2πf mmin

Δf 0 Δω 0 U m k u
б) Индексот на модулација во точка А е: m = = = од каде се добива дека
fm ωm τω m
1 U m ku
максималната девијација на фреквенцијата е: Δf 0 = = 25 Hz (истото може да се
2π τ
Δf 0
добие и со користење на равенството m = 0.5 = т.е. Δf 0 = 0.5 f mmin = 0.5 ⋅ 50 = 25 ).
f mmin

Максималната девијација на сигналот после множачот се зголемува r пати. Во таа точка се

добива максималната девијација на фреквенцијата т.е.

43
 Δf 0'
Δf = rΔf 0 = 75 kHz ⇒ r =
0
'
= 3000.
Δf 0
Со поминувањето на сигналот низ множач ќе се промени и f 0 :

rf 0 = 600 MHz.

Бидејќи е кажано дека излезниот сигнал е фреквентно модулиран сигнал со носител на

f 0' = 10,7 MHz заклучуваме дека:

f p = rf 0 − f 0' = 600 − 10.7 = 589,3 MHz

Пропусниот опсег на филтерот треба да биде B = 2(Δf 0' + f mmax ) = 180 kHz.

2
⎛U k ⎞
в) u A (t ) max = U 0 1+ ⎜ m u ⎟ = 1.118U 0 u A (t ) min = U 0
⎜ ωm τ ⎟
⎝ min ⎠

1.118U 0 − U 0
= 11.18%
U0

44
 Шум кај амплитудно модулирани сигнали

15. Носител со f 0 = 1 MHz е модулиран со простопериодичен сигнал со f m = 1 kHz при

што е добиен КАМ сигнал со индекс на модулација m0 = 0.8. КАМ сигналот се
доведува на влез во приемникот чија блок-шема е дадена на сликата, при што како
демодулатор се користи:
а) синхрона демодулација
б) демодулација со детектор на анвелопа (DA);
На влез во приемникот постои и бел шум со константна спектрална густина на средна
моќност, p N = 4 ⋅ 10 −18 W / Hz. Да се определи односот сигнал-шум S/N во точките V и
I, во двата случаи.

u KAM (t ) V u1 I
~
~ ~
~ ~
VF NF
n(t )
AVF ( f ) ANF ( f )
1
1
0.9

f [kHz ] f [kHz ]
f0 − 5 f0 − 2 f0 f0 + 2 f0 + 5 4 5
Решение:
U 0 m0 U m
u KAM (t ) = U 0 (1 + m0 cos ω m t ) cos ω 0 t = U 0 cos ω 0 t + cos(ω 0 + ω m )t + 0 0 cos(ω 0 − ω m )t
2 2

При проаѓањето на сигналот низ филтерот пропусник на опсег (VF) на излез се добива
следниот сигнал:

U 0 m0
u v (t ) = U 0 AVF (ω 0 ) cos[ω 0 t − θ VF (ω 0 )] + AVF (ω 0 + ω m ) cos[(ω 0 + ω m )t − θ VF (ω 0 + ω m )]
2
U 0 m0
+ AVF (ω 0 − ω m ) cos[(ω 0 − ω m )t − θ VF (ω 0 + ω m )]
2

U 0 m0 U m
u v (t ) = U 0 cos[ω 0 t ] + cos(ω 0 + ω m )t + 0 0 cos(ω 0 − ω m )t
2 2

Бидејќи AVF (ω 0 − ω m ) = AVF (ω 0 + ω m ) = AVF (ω 0 ) = 1,

θ VF (ω 0 − ω m ) = θ VF (ω 0 + ω m ) = θ VF (ω 0 ) = 0

45
 U 0 m0 U m
Корисниот сигнал е cos(ω 0 + ω m )t + 0 0 cos(ω 0 − ω m )t . Моќноста што сигнал
2 2
U2
s (t ) = U max cos ω i t ја развива на отпорност R е PS = max , според тоа моќноста на корисниот
2R
m02U 02
m 2U 2
сигнал е PSV =2 4 = 0 0 .
2R 4R

а) При синхрона демодулација демодулаторот е даден на следната слика

uv ui

U l cos ω 0 t

U 0 m0 U m
u1 (t ) = u v (t )U l cos ω 0 t = U 0U l cos 2 ω 0 t + U l cos ω 0 t cos(ω 0 + ω m )t + 0 0 U l cos ω 0 t cos(ω 0 − ω m )t
2 2

U 0U l U 0U l U m U m U m
u1 (t ) = + cos 2ω 0 t + 0 0 U l cos(ω m )t + 0 0 U l cos(2ω 0 + ω m )t + 0 0 U l cos(2ω 0 − ω m )t
2 2 4 4 4
U 0 m0
+ U l cos(− ω m )t
4

U 0U l U 0U l U m U m U m
u1 (t ) = + cos 2ω 0 t + 0 0 U l cos ω m t + 0 0 U l cos(2ω 0 + ω m )t + 0 0 U l cos(2ω 0 − ω m )t
2 2 2 4 4

Сигналот на излез се добива со пропуштање на сигналот u1 (t ) низ нископропусен филтер

(NF). Излезниот сигнал u I (t ) се добива како инверзна Фуриева трансформација на сигналот
U I ( jω ) = H NF ( jω )U 1 ( jω ).

U 0U l U U U mU
u I (t ) = ANF (0) + 0 l ANF (2ω 0 ) cos[2ω 0 t − θ NF (2ω 0 )] + 0 0 l ANF (ω m ) cos[ω m t − θ NF (ω m )]
2 2 2
U 0 m0U l
+ ANF (2ω 0 + ω m ) cos[(2ω 0 + ω m )t − θ NF (2ω 0 + ω m )]
4
U mU
+ 0 0 l ANF (2ω 0 − ω m ) cos[(2ω 0 − ω m )t − θ NF (2ω 0 − ω m )]
4

Од карактеристиката на нископропусниот филтер се гледа дека:

ANF (0) = ANF (ω m ) = 1

ANF (2ω 0 ) = ANF (2ω 0 + ω m ) = ANF (2ω 0 − ω m ) = 0

θ NF (2ω 0 ) = θ NF (ω m ) = θ NF (2ω 0 + ω m ) = θ NF (2ω 0 − ω m ) = 0

46
Излезниот сигнал е:

U 0U l U 0 m 0U l
u I (t ) = + cos ω m t.
2 2
U 0 m 0U l
Корисниот дел од излезниот сигнал е cos ω m t , па моќноста на корисниот дел од
2
2 2
сигналот е PI = 1 ⎛⎜ 0 0 l ⎞⎟ . За системот важи D p = ⎛⎜ l ⎞ и се добива 1
U mU U
D p (U 0 m0 ) .
2
⎟ PI =
2R ⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠ 2 R
Спектарот на сигналот во различни точки во приемникот е прикажан на следната слика:

πU 0
U KAM (ω )
πU 0 m0
2

− ω0
ω
ω0
− ω 0 − 2π 1k − ω 0 + 2π 1k ω 0 − 2π 1k ω 0 + 2π 1k

AVF (ω )
1
0.9

ω
− ω 0 − 2π 5k − ω0 − ω 0 + 2π 5k ω 0 − 2π 5k ω0 ω0 + 2π 5k
− ω 0 − 2π 2k − ω0 + 2π 2k ω0 − 2π 2k ω 0 + 2π 2k

U v (ω )
πU 0
πU 0 m0
2

− ω0
ω
ω0
− ω 0 − 2π 1k − ω 0 + 2π 1k ω 0 − 2π 1k ω 0 + 2π 1k

πU 0U l
U 1 (ω )
πU 0 m0U l
2

ω
− 2ω0 ωm 2ω0

ANF (ω )
1

U I (ω )
πU 0U l
πU 0 m0U l
2

ω
ωm

При одредување на амплитудниот спектар на сигналот во различни точки искористено е дека

ANF (ω ) = ANF (2πf ) и AVF (ω ) = AVF (2πf ). Овие равенки важат секогаш кога фреквенциската
карактеристика на филтерот не содржи Диракови импулси.

Природната спектралната густина на средна моќност на шумот на влез во VF филтерот е:

47
 ⎧p , f ≥ 0
pN ( f ) = ⎨ N .
⎩ 0, f < 0

pN

Поминувањето на шумот низ филтерот VF доведува до промена на неговата спектрална

густина на средна моќност и таа изнесува

2
p NV ( f ) = p N ( f ) H VF ( jf )

p NV ( f )
pN
0.81 p N

f [kHz ]
f0 − 5 f0 − 2 f0 f0 + 2 f0 + 5

Па моќноста на шумот е на излез од VF филтерот е:

∞ f 0 +5 f0 −2 f0

PNV = ∫ p NV ( f )df = ∫p NV ( f )df = 2 ∫p N 0.9 df + 2

2
∫p N 12 df = 35.44 ⋅ 10 −15 W .
0 f 0 −5 f 0 −5 f0 −2

При поминувањето на шумот низ множач спектралната густина на моќност на шумот се

2
⎛Ul ⎞
поместува лево и десно за f 0 и се множи со D p = ⎜ ⎟ . Спектралната густина на средна
⎝ 2 ⎠
моќност на излез од множачот, p N 1 ( f ) е прикажана на следната слика:

p N1 ( f )
pN Dp pN Dp
0.81 p N D p 0.81 p N D p

−5 −2 2 5 2 f 0 − 5 2 f 0 − 2 2 f 0 2 f 0 + 2 2 f 0 + 5 f [kHz ]

Бидејќи работиме со позитивни фреквенции, негативните ги пресликуваме во позитивниот

дел.

48
 p N1 ( f )
2 pN Dp
2 ⋅ 0.81 p N D p
pN Dp
0.81 p N D p

2 5 2 f 0 − 5 2 f 0 − 2 2 f 0 2 f 0 + 2 2 f 0 + 5 f [kHz ]

По поминувањето на шумот низ филтерот NF, неговата спектрална густина на средна моќност
ќе биде:

2
p NI ( f ) = p N 1 ( f ) H NF ( jf )

p NI ( f )
2 pN D p
2 ⋅ 0.81 p N D p

f [kHz ]
2 4 5

∞ 2 4 5
PNI = ∫ p NI ( f )df = D p ∫ 2 p N df + D p ∫ 2 p N 0.9 df + D p ∫ 2 p N 0.9 2 (5 − f ) 2 df = 31.12 ⋅ 10 −15 D p
2

0 0 2 4

⎛S⎞ P (m0U 0 ) 2

⎜ ⎟ = sv = −15
⎝ N ⎠V PNV 4 R ⋅ 35.44 ⋅ 10

⎛S⎞ P (m0U 0 ) 2

⎜ ⎟ = SI = −15
⎝ N ⎠ I PNI 2 R ⋅ 31.12 ⋅ 10

⎛S⎞ ⎛S⎞
⎜ ⎟ = 2.28⎜ ⎟
⎝ N ⎠I ⎝ N ⎠V

б) При користење на детектор на анвелопа, постапката останува иста само се променува

⎛S⎞ ⎛S⎞
вредноста на D p , која сега изнесува D p = 1. Во овој случај повторно важи ⎜ ⎟ = 2.28⎜ ⎟ .
⎝ N ⎠I ⎝ N ⎠V

49
 16. На сликата е прикажана блок шема на приемник за АМ-1СО сигнали. Демодулацијата
е синхрона со тоа што за напојување на локалниот осцилатор се користи носителот
што се емитира од предавателот со редуцирана снага. Модулациониот сигнал има
спектар во интервалот ( f1 , f 2 ). Со H ( jω ) е означен склоп што внесува константно
фазно поместување од − π / 2, т.е. Хилбертов филтер. Филтрите F1, F2 и F3 се идеални
со амплитудска карактеристика A(ω ) = 1 во пропусниот опсег и A(ω ) = 0 во
непропусниот опсег и фазна карактеристика θ (ω ) = 0, за сите ω. На влез во
приемникот доаѓа сигналот:
u1SO (t ) = U 0 cos ω 0 t + u m (t ) cos ω 0 t − uˆ m (t ) sin ω 0 t.
Доколку на влезот од приемникот делува и адитивен бел Гаусов шум со константна
спектрална густина на средната моќност p N , да се определи:
а) Излезниот сигнал u i (t );
б) односот сигнал шум на излез (S / N )i , доколку на влез во системот доаѓа сигнал
u m (t ) = U m cos ω m t , каде f 1 < f m< f 2 .
Забелешка: да се занемари шумот што поминува низ филтерот F2.

H ( jω )
y1
F1 F3
u1SO (t ) ~ y4 ui (t )
~ ~
~
~
f 0 − f1 ÷ f 0 + f 2 F2 0 ÷ f2
n(t ) ~
~
y2
SGN
y3
~
f 0 − f 1 ÷ f 0 + f1

Решение:
Низ филтерот F1 сигналот u1SO (t ) ќе помине непроменет (поради тоа што се состои само од
горниот страничен опсег на сигналот u m (t ) cos ω 0 t + U 0 cos ω 0 t ). При неговото поминување
низ Хилбертовиот филтер се добива следниот сигнал:

u1 (t ) = U 0 sin ω 0 t + u m (t ) sin ω 0 t + uˆ m (t ) cos ω 0 t.

Овој резултат е последица од равенствата:

x(t ) cos ω 0 t * h(t ) = x(t ) sin ω 0 t и x(t ) sin ω 0 t * h(t ) = − x(t ) cos ω 0 t

Првото равенство се добива со претставување на сигналите во фреквенциски домен:

 

{x(t ) cos ω 0 t * h(t )} = ⎡⎢ 1 X (ω − ω 0 ) + 1 X (ω + ω 0 )⎤⎥ H ( jω )

⎣2 2 ⎦

⎡1 1 ⎤ 1 1
= ⎢ X (ω − ω 0 ) + X (ω + ω 0 )⎥ (− j sgn ω ) = X (ω − ω 0 )(− j sgn ω ) + X (ω + ω 0 )(− j sgn ω )
⎣2 2 ⎦ 2 2

50
 1 1 1 1
=−j X (ω − ω 0 ) + j X (ω + ω 0 ) = X (ω − ω 0 ) − X (ω + ω 0 )
2 2 j2 j2
 

⎧ e jω0t − e − jω0t ⎫ 1 1
{x(t ) sin ω 0 t} =   ⎨ x(t ) ⎬= X (ω − ω 0 ) − X (ω + ω 0 )
⎩ 2j ⎭ j2 j2

Од каде се добива x(t ) cos ω 0 t * h(t ) = x(t ) sin ω 0 t . Слично се добива и второто равенство. Во
равенките е искористено дека фреквенциската карактеристика на Хилбертов филтер е

H ( jω ) = − j sgn(ω ).

Поради ограниченоста на сигналот u m (t ) во интервалот ( f1 , f 2 ) на излез од филтерот F2 ќе

помине само компонентата U 0 cos ω 0 t , па y 2 (t ) = U 0 cos ω 0 t.

На излез од SGN филтерот во кој е реализирана функцијата за определување на знак ќе се

добие вредност 1 за y 2 (t ) > 0 или 0 за y 2 (t ) < 0. Бидејќи y 2 (t ) = U 0 cos ω 0 t , на излез од SGN
ќе се добие функцијата y 3 (t ) = c(±1). Функцијата c ( ±1) е поворка од правоаголни импулси со
T
амплитуда 2 без еднонасочна компонента и со ширина на позитивниот дел τ = , па
2
нејзиниот развој во Фуриев ред е:

nπ
∞ sin( )
c(±1) = 2∑ 2 cos(nω t ) = 4 ⎛⎜ cos ω t − 1 cos 3ω t + 1 cos 5ω t − 1 cos 7ω t + ...⎞⎟
n =1 nπ 0
π⎝ 0
3
0
5
0
7
0
⎠
2

4⎛ 1 ⎞
y 4 (t ) = y1 (t ) y 3 (t ) = (U 0 sin ω 0 t + u m (t ) sin ω 0 t + uˆ m cos ω 0 t ) ⎜ cos ω 0 t − cos 3ω 0 t + ... ⎟
π⎝ 3 ⎠

4 4 4 41
y 4 (t ) = U 0 sin ω 0 t cos ω 0 t + u m (t ) sin ω 0 t cos ω 0 t + uˆ m cos ω 0 t cos ω 0 t − cos 3ω 0 tU 0 sin ω 0 t
π π π π3
41 41
− u m (t ) sin ω 0 t cos 3ω 0 t − uˆ (t ) cos ω 0 t cos 3ω 0 t + ...
π3 π3 m

4 1 4 1 4 1 411
y 4 (t ) = U0 sin 2ω 0 t + u m (t ) sin 2ω 0 t + uˆ m (1 + cos 2ω 0 t ) − U 0 (sin 4ω 0 t − sin 2ω 0 t )
π 2 π 2 π 2 π 32
41 1 411
− u m (t ) (sin 4ω 0 t − sin 2ω 0 t ) − uˆ (t )(cos 4ω 0 t + cos 2ω 0 t ) + ...
π3 2 π 32 m

2
y 4 (t ) = uˆ m (t ) + VF
π

Тука со VF се означени сите компоненти на сигналот кои се наоѓаат на фреквенции поголеми

од f 2 . Според тоа на излез ќе се добие сигналот:

51
 2
y i (t ) = uˆ m (t ).
π

б) согласно со резултатот по а) сигналот на излез ќе биде

2 2
y i (t ) = uˆ m (t ) = U m sin ω m t
π π
2
1 ⎛ 2U m ⎞
Моќноста на овој сигнал е PSI = ⎜ ⎟ .
2R ⎝ π ⎠

При разгледувањето на движењето на шумот треба да се внимава на две работи:

кога шумот поминува низ филтер неговата спектрална густина на средна моќност се множи со
квадратот на апсолутната вредност на фреквенциската карактеристика на филтерот низ кој
поминува, а втората е дека при множење со сигнал U l cos ω 0 t спектралната густина на средна
2
⎛U ⎞
моќност на шумот се поместува во лево и во десно за ω 0 и се множи со D p = ⎜ l ⎟ .
⎝ 2 ⎠

Промените на спектралната густина на средна моќност на шумот при неговото движење низ
системот се прикажани на следната слика:

На влез во филtерот F1:

pN ( f )
pN

На излез од филтерот F1:

p NF 1 ( f )
pN

f
f 0 − f1 f 0 f0 + f2

После Хилбертовиот филтер:

p NH ( f ) pN
2
p NH ( f ) = p NF1 ( f ) H ( jf )

f
f 0 − f1 f 0 f0 + f2

52
После множачот:

pN 4 ( f ) 2
2 ⎛4⎞ 1
2
⎛4⎞ 1
⎛ 4 ⎞ 1 pN ⎜ ⎟ pN ⎜ ⎟
pN ⎜ ⎟ ⎝π ⎠ 4 ⎝π ⎠ 4
⎝ 3π ⎠ 4

f
− 2 f0 − f0 − f1 f2 f0 2 f0

Без негативни компоненти:

pN 4 ( f )

2 2
⎛4⎞ 1 ⎛4⎞ 1
pN ⎜ ⎟ pN ⎜ ⎟
⎝π ⎠ 4 ⎛ 4 ⎞ 1
2
⎝π ⎠ 4
pN ⎜ ⎟
⎝ 3π ⎠ 4

f
f1 f2 f0 3 f0

После филтерот F3:

p NI ( f )

2
⎛4⎞ 1
pN ⎜ ⎟
⎝π ⎠ 4 2
p NI ( f ) = p N 4 ( f ) H ( jf )

f
f1 f2

Моќноста на шумот на излез е:

2 2
⎛4⎞ ⎛4⎞
∞ f1 ⎜ ⎟ f1 ⎜ ⎟
⎝ π⎠ ⎝ π⎠ 4
PNI = ∫ p NI ( f )df = ∫ 2 p N df + ∫ p N df = 2 p N ( f1 + f 2 ).
0 0
4 f2
4 π

Односот сигнал шум на излез е:

2
1 ⎛ 2U m ⎞
⎜ ⎟
⎛S⎞ PSI 2R ⎝ π ⎠ (U m )2
⎜ ⎟ = = = .
⎝ N ⎠ i PNI 4 2 R ⋅ p N ( f1 + f 2 )
p N ( f1 + f 2 )
2
π

53
 17. На сликата е прикажана блок-шема на радио приемник. На влез имаме АМ2СО
сигнал: u (t ) = U 0 cos ω m t cos ω 0 t , со f m = 1kHz. На влезот постои Гаусов шум со
позната и константна спектрална густина на средна моќност p N . Да се одреди односот
сигнал-шум (S / N )i на излез од приемникот.

u (t ) u1 (t ) u1 u 2 (t ) u 3 (t ) u 4 (t ) u i (t )
~
~ ~
~ ~
~ ~ ~
VF МF NF
n(t )
U l cos ω 0' t (
U l' cos ω 0 − ω 0' t )
AVF ( f ) ANF ( f )
AMF ( f )
1 1
1 0.8

f [kHz ] f f [kHz ]
f0 − 2 f0 f0 + 4 f 0 − f 0' 4 6

10 kHz
Решение:

U0 U
u (t ) = U 0 cos ω m t cos ω 0 t = cos(ω 0 − ω m )t + 0 cos(ω 0 + ω m )t
2 2

По поминувањето низ филтерот VF на се добива сигналот:

U0 U
u1 (t ) = AVF (ω 0 − ω m ) cos[(ω 0 − ω m )t − θVF (ω 0 − ω m )] + 0 AVF (ω 0 + ω m ) cos[(ω 0 + ω m )t − θ VF (ω 0 + ω m )]
2 2

Бидејќи AVF (ω 0 − ω m ) = AVF ( f 0 − f m ) = 1 , AVF (ω 0 + ω m ) = AVF ( f 0 + f m ) = 1 , θ VF (ω ) = 0 следи:

U0 U
u1 (t ) = cos(ω 0 − ω m )t + 0 cos(ω 0 + ω m )t = u (t ).
2 2

После првиот множач се добива следниот сигнал:

U 0U l U U
u 2 (t ) = u1 (t )U l cos ω 0' t = cos(ω 0 − ω m )t cos ω 0' t + 0 l cos(ω 0 + ω m )t cos ω 0' t
2 2

u 2 (t ) =
U 0U l
4
( U U
4
) (U U
4
) U U
(
cos ω 0 + ω 0' − ω m t + 0 l cos ω 0 − ω 0' − ω m t + 0 l cos ω 0 + ω 0' + ω m t + 0 l cos ω 0 − ω 0' + ω m t
4
) ( )
На излезот од филтерот MF се добива следниот сигнал:

54
u 3 (t ) =
U 0U l
4
( ) [( )
AMF ω 0 + ω 0' − ω m cos ω 0 + ω 0' − ω m t − θ MF ω 0 + ω 0' − ω m ( )]
+
U 0U l
4
( ) [( )
AMF ω 0 − ω 0' − ω m cos ω 0 − ω 0' − ω m t − θ MF ω 0 + ω 0' − ω m ( )]
U U
( ) [( )
+ 0 l AMF ω 0 + ω 0' + ω m cos ω 0 + ω 0' + ω m t − θ MF ω 0 + ω 0' + ω m
4
( )]
+
U 0U l
4
( ) [( )
AMF ω 0 − ω 0' + ω m cos ω 0 − ω 0' + ω m t − θ MF ω 0 − ω 0' + ω m . ( )]

Од приказите за фреквенциската карактеристика на MF филтерот се гледа дека:

( ) ( ) (
AMF ω 0 + ω 0' − ω m = AMF ω 0 + ω 0' + ω m = 0, AMF ω 0 − ω 0' − ω m = AMF ω 0 − ω 0' + ω m = 1 − ) ( ) 1 4
=
5 5

θ MF (ω ) = 0, па:

u 3 (t ) =
U 0U l 4
4 5
( U 4U l
cos ω 0 − ω 0' − ω m t + 0
4 5
)
cos ω 0 − ω 0' + ω m t. ( )
После вториот множач се добива:

U 0U l U l' U U U'
u 4 (t ) = u 3 (t )U l' cos(ω 0 − ω 0' )t =
5
( ) (
cos(ω 0 − ω 0' )t cos ω 0 − ω 0' − ω m t + 0 l l cos(ω 0 − ω 0' )t cos ω 0 − ω 0' + ω m t.
5
)

U 0U l U l' U U U' U U U' U U U'

u 4 (t ) =
10
( 10
) 10
(
cos 2ω 0 − 2ω 0' − ω m t + 0 l l cos 2ω 0 − 2ω 0' + ω m t + 0 l l cos(− ω m )t + 0 l l cos ω m t
10
)
' ' '
U UU
10
( U UU
10
) U UU
(
= 0 l l cos 2ω 0 − 2ω 0' − ω m t + 0 l l cos 2ω 0 − 2ω 0' + ω m t + 0 l l cos ω m t
5
)

По поминувањето на сигналот низ NF филтерот на излез се добива:

U 0U l U l'
u i (t ) =
10
( ) [(
ANF 2ω 0 − 2ω 0' − ω m cos 2ω 0 − 2ω 0' − ω m t − θ NF 2ω 0 − 2ω 0' − ω m ) ( )]
) [( )]
'
U UU
(
+ 0 l l ANF 2ω 0 − 2ω 0' + ω m cos 2ω 0 − 2ω 0' + ω m t − θ NF 2ω 0 − 2ω 0' − ω m
10
) (
U 0U l U l'
+ ANF (ω m ) cos[ω m t − θ NF (ω m )]
5

Од карактеристиката на NF филтерот се добива:

( ) ( )
ANF 2ω 0 − 2ω 0' − ω m = ANF 2ω 0 − 2ω 0' + ω m = 0, ANF (ω m ) = 1 , θ NF (ω ) = 0, па

U 0U l U l' U U'
u i (t ) = cos ω m t = l l U 0 cos ω m t
5 5

Моќноста на излезниот сигнал е:

55
 2
1 ⎛ U lU l' ⎞
PSI = ⎜ U 0 ⎟⎟ .
⎜
2R ⎝ 5 ⎠

Движењето на сигналот низ системот е прикажано на следната слика:

U (ω )
πU 0
2

ω
− ω 0 − 2π 1k − ω 0 + 2π 1k ω 0 − 2π 1k ω 0 + 2π 1k
AVF (ω )
1

ω
− ω0 ω0
− ω0 − 2π 4k − ω 0 + 2π 2k ω0 − 2π 2k ω0 + 2π 4k

πU 0
U 1 (ω )
2

ω
− ω 0 − 2π 1k − ω 0 + 2π 1k ω 0 − 2π 1k ω 0 + 2π 1k
πU 0U l
U 2 (ω )
4

ω
− ω0 − ω0' − ω0 + ω0' ω0 − ω0' ω0 + ω0'
AMF (ω )
1

ω
− ω0 + ω0' ω0 − ω0'
πU 0U l U 3 (ω )
5

ω
− ω0 + ω0' ω0 − ω0'

πU 0U lU l' U 4 (ω )
5

ω
(
− 2 ω0 − ω0' ) ANF (ω ) 1
(
2 ω0 − ω0' )

ω
πU 0U lU l'
5 U i (ω )

ω
ωm

56
Простирањето на шумот низ системот е дадено на следната слика:
pN ( f )
pN

f
2
p N1 ( f ) p N 1 ( f ) = p N ( f ) H VF ( jf ) = p N AVF
2
(f)
pN

f [kHz ]
f0 − 2 f 0 f0 + 4
(
p N 2 ( f ) = D p1 p N 1 ( f − f 0' ) + p N 1 ( f + f 0' ) )
pN 2 ( f ) D p1 p N D p1 p N 2
⎛U ⎞
D p1 = ⎜ l ⎟
⎝ 2 ⎠

f [kHz ]
f 0 − f 0' f 0 + f 0'
f0 + f0 − 2 f0 + f0 + 4
'
f0 − f0 − 2
'
f 0 − f 0' + 4 '

2
D p1 p N p N 3 ( f ) = p N 2 ( f ) H MF ( jf ) = p N 2 ( f ) AMF
2
(f)
pN 3 ( f )

f [kHz ]
f 0 − f 0'
f0 − f0 − 2
'
f 0 − f 0' + 4
2
⎛U ' ⎞
pN 4 ( f )
(
p N 4 ( f ) = D p 2 p N 3 ( f − f 0 + f 0' ) + p N 3 ( f + f 0 − f 0' ) ) Dp2 = ⎜⎜ l ⎟⎟
⎝ 2 ⎠
D p1 D p 2 p N
D p1 D p 2 p N

f [kHz ]
−2 4 2( f 0 − f 0' )
pN 4 ( f ) 2
⎛U ' ⎞
2 D p1 D p 2 p N (
p N 4 ( f ) = D p 2 p N 3 ( f − f 0 + f 0' ) + p N 3 ( f + f 0 − f 0' ) ) Dp2 = ⎜⎜ l ⎟⎟
⎝ 2 ⎠
D p1 D p 2 p N

2 4 f [kHz ]
2( f 0 − f 0' )
p Ni ( f )
2 D p1 D p 2 p N

2
p Ni ( f ) = p N 4 ( f ) H NF ( jf ) = p N 4 ( f ) ANF
2
(f)

f [kHz ]
2 4

57
Спектралната густина на средна моќност на шумот на излез од NF филтерот е:

⎧ 2
⎛ U lU l' ⎞ 2
⎪ 2 p N ⎜⎜ ⎟⎟ AVF ( f − f 0 ) AMF
2
( f − f 0 + f 0' ) ANF
2
( f ), 0 ≤ f ≤ 2 kHz
⎪ ⎝ 4 ⎠
⎪ ' 2
⎪ ⎛⎜ U lU l ⎞⎟ 2
p Ni ( f ) = ⎨ p N ⎜ ⎟ AVF ( f − f 0 ) AMF ( f − f 0 + f 0 ) ANF ( f ), 2kHz < f ≤ 5 kHz
2 ' 2

⎪ ⎝ 4 ⎠
⎪ 0, за останати f
⎪
⎪⎩

Моќноста на шумот на излез од приемникот е:

2⋅103 2
⎛ U lU l' ⎞ 2
PNI = ∫ 2 p N ⎜⎜ ⎟⎟ AVF ( f − f 0 ) AMF ( f − f 0 + f 0' ) ANF
2 2
( f )df
0 ⎝ 4 ⎠
4⋅10 3 2
⎛U U ' ⎞ 2
+ ∫ p N ⎜⎜ l l ⎟⎟ AVF ( f − f 0 ) AMF ( f − f 0 + f 0' ) ANF
2 2
( f )df
2⋅10 3 ⎝ 4 ⎠

2⋅103 2 2 4⋅10 3 2 2
⎛U U ' ⎞ ⎛ f ⎞ ⎛ U lU l' ⎞ ⎛ f ⎞
PNI = ∫ 2 p N ⎜⎜ l l
⎝ 4
⎟⎟ ⎜1 −
⎠ ⎝ 5 ⋅ 10 ⎠
3 ⎟ df + ∫ p ⎜
N⎜
⎟⎟ ⎜1 −
⎝ 4 ⎠ ⎝ 5 ⋅ 10 ⎠
3 ⎟
df
0 2⋅103

Односот сигнал шум на излез од приемникот е:

⎛S⎞ P
⎜ ⎟ = SI .
⎝ N ⎠ i PNI

58
 Теорема за земање на примероци

18. На цртежот е прикажана шема на систем со временски мултиплекс остварен врз база
на теоремата за земање на примероци. Ротационите преклопки се идентични, синфазни
и синхрони. Траењето на примероците е τ = 0.33 μs.
а) Сигналите f11 (t ), f12 (t ) и f13 (t ) не содржат компоненти повисоки од 4 kHz .
б) Сигналите f11 (t ) и f12 (t ) не содржат фреквенции поголеми од 7 kHz , а f13 (t ) од
15 kHz.
Да се определат во двата случаи:
1) Граничните фреквенции на системот за пренос и на филтрите на приемната страна.
2) Потребното засилување на засилувачите за сигналите на прием f 21 (t ), f 22 (t ) и
f 23 (t ) за да бидат идентични со f11 (t ), f12 (t ) и f13 (t ).
Сите филтри и преносниот канал се идентични нископропусни филтри, а примероците
да се сметаат за Диракови импулси.

F11 F21 A21

f11 ~
~ ~
~ > f 21

F12 S1 F S2 F22 A22

f12 ~
~
f123
~
~ ~
~ > f 22

fg
F13 F23 A23
f13 ~
~ ~
~ > f 23

Решение:

∞ ∞ ∞
⎛ T ⎞ ⎛ 2T ⎞
f123 (t ) = f 11 (t ) ∑ s (t − nT0 ) + f 12 (t ) ∑ s⎜ t − nT0 − 0 ⎟ + f13 (t ) ∑ s⎜ t − nT0 − 0 ⎟
n = −∞ n = −∞ ⎝ 3⎠ n = −∞ ⎝ 3 ⎠

Каде со s (t ) е означен правоаголен импулс.

Ако сметаме дека земањето на примероци се врши со Диракови импулси имаме:

∞ ∞ ∞
⎛ T ⎞ ⎛ 2T ⎞
f123 (t ) = f11 (t ) ∑ δ (t − nT0 ) + f12 (t ) ∑ δ ⎜ t − nT0 − 0 ⎟ + f 13 (t ) ∑ δ ⎜ t − nT0 − 0 ⎟
n = −∞ n = −∞ ⎝ 3⎠ n = −∞ ⎝ 3 ⎠

Ако еден сигнал се множи со Диракови импулси, новиот сигнал ќе стане дискретен (има
вредности различни од нула само на местата на Дираковите импулси) па f (t ) влегува под
сумата:

∞ ∞
T0 ⎛ T ⎞ ∞ 2T ⎛ 2T ⎞
f123 (t ) = ∑
n = −∞
f11 (nT0 )δ (t − nT0 ) + ∑
n = −∞
f12 (nT0 + )δ ⎜ t − nT0 − 0 ⎟ + ∑ f13 (nT0 + 0 )δ ⎜ t − nT0 − 0 ⎟
3 ⎝ 3 ⎠ n = −∞ 3 ⎝ 3 ⎠

Од друга страна со развој на δ T (t ) во Фуриев ред се добива:

59
 ∞ ∞
1
δ T (t ) = ∑ δ (t − nT0 ) =
n = −∞ T
∑e
n = −∞
jnω 0 t

{δ T (t )} = ∑ δ (t − nT0 ) = 2π ∑ δ (ω − nω 0 ) = ω 0 ∑ δ (ω − nω 0 )
∞ ∞ ∞

n = −∞ T n = −∞ n = −∞

Општо
 
⎧ 1 ∞ jnω t ⎫ 1 ∞
{u m (t )δ T (t )} = ⎨u m (t ) ∑ e 0 ⎬ = ∑ U m [ j (ω − nω 0 )]
⎩ T n = −∞ ⎭ T n = −∞
Значи овој дискретен сигнал има периодичен спектар.

f11 (t )

f m = 4 kHz

f12 (t ) f 0 = 2 f m = 8 kHz

1
T0 = = 125 μs
t 2 fm
T0
f13 (t )

Т0 Т0
ΔT = = = 41,67 μs
N 3

f123 (t )

t
ΔT

Одѕивот на само еден примерок при премин низ филтерот F (пример на f11 (0) ) е:

60
 ωτ
ωg sin
1 2 e jωt dω
y10 (t ) =
2π ∫
ω
−
AF e − jωt0 E10τ
ωτ
g

Бидејќи импулсите со кои го вршиме одбирањето ги сметаме за Диракови импулси во горната

ωτ ωτ
sin sin
равенка делот 2 има вредност 2 = 1 , па се добива:
ωτ ωτ
2 2

sin ω g (t − t 0 )
y10 (t ) = AF E10τ 2 f g
ω g (t − t 0 )

Притоа амлитудата на правоаголниот импулс Е, ќе зависи од моментот на одбирање на

сигналот. Пример за f11 (t ) :

⎛ n ⎞
E1n = f 11 ⎜⎜ ⎟⎟
⎝ 2 fm ⎠

Одѕивот на n тиот примерок од f11 (t ) е:

n
sin ω g (t − t 0 − )
2 fm
y1n (t ) = AF E1nτ 2 f g
n
ω g (t − t 0 − )
2 fm

При преносот, за да не настане преслушување со одѕивот од соседните канали потребно е во

моментот на земање на примероци на приемната страна одѕивот од соседните канали да
минува низ нула.

3
1
1
2

t
T0 T0
N

1
2 fg

61
 T0 1 1 1
Треба да важи = т.е. T0 = =
N 2 fg f0 2 fm

1 1
= ⇒ f g = Nf m , за f m = 4 kHz треба f g = 12 kHz
2 fm N 2 fg

На приемната страна со склопката S 2 се врши земање на примероци од мултиплексниот

сигнал на излезот F и тие примероци се распоредуваат во соодветните канали:

1
τ 1
AF 2τf g f (nT0 ) F21

Повторно сметаме дека примероците кои ги зема S 2 се Диракови импулси но со амплитуди

(пример за првиот сигнал) τAF E1n 2 f g . Одѕивот на само еден примерок од сигналот при
премин низ филтерот F21 (пример на f11 (0) ) е:

ωm
1
∫ Ae
− jωt 0'
y 210 (t ) = τAF E10τ 2 f g e − jωt e jωt dω
0

2π − ω
m

sin ω m (t − t 0' − t 0 )
y 210 (t ) = 4 f g f m AAF E10τ 2
ω m (t − t 0' − t 0 )

Инаку одѕивот од филтерот F21 на било кој примерок од сигналот f11 (t ) е:

n
sin ω m (t − t 0' − t 0 − )
2 fm ⎛ n ⎞
y 21n (t ) = 4 f g f m AAF E1nτ 2 ; E1n = f 11 ⎜⎜ ⎟⎟
n ⎝ 2 fm ⎠
ω m (t − t 0 − t 0 −
'
)
2 fm

Бидејќи филтрите се идеални A = AF = 1, сигналот е ослабен за 4τ 2 f g f m , па треба:

1
A21 = A22 = A23 =
4τ f g f m
2

Притоа знаеме дека граничната фреквенција на приемните филтри е f m .

б) f m1 = f m 2 = 7 kHz f m 3 = 15 kHz

62
f 0 ≥ 2 f max f max = max{ f m1 , f m 2 , f m 3 }

1 T T
f 0 = 2 ⋅ 15 kHz = 30 kHz T0 = = 33.3 μs ΔT = 0 = 0 = 11.1 μs
f0 N 3

f g = Nf 0 = 45 kHz

На сличен начин како под а) на излез од филтерот F21 со гранична фреквенција f m1 = 7 kHz
(доколку сите филтри се идеални) добиваме:

n
sin ω m1 (t − )
∞
⎛ n ⎞ f0
f 21 (t ) = ∑ 4f g f m1τ 2 f 11 ⎜⎜ ⎟⎟
n = −∞ ⎝ f 0 ⎠ ω (t − n )
m1
f0

Приемните филтри се со гранични фреквенции f m1, f m 2 и f m 3 . Засилувањето на засилувачите

е:

1
A21 = A22 = A21 = A22 = 77.2 [dB]
2 f g 2 f m1τ 2

1 1
A23 = = A23 = 70.6 [dB ]
2 f g 2 f m 3τ 2
2 f g f 0τ 2

Во моментите на земање на примероци со S 2 ќе нема ИСИ, но на излез во поединечните

канали каде f 0 ≠ 2 f mi ќе има влијание меѓу примероците што се гледа од изразот

n
sin ω m1 (t − )
∞
⎛ n ⎞ f0
f 21 (t ) = ∑ 4f g f m1τ 2 f 11 ⎜⎜ ⎟⎟ ,
n = −∞ ⎝ f 0 ⎠ ω (t − n )
m1
f0

n
sin ωm1 (t − )
sin ω m1t k f0
во кој ќе има нули во , додека е дизајнирана да има нули во
ω m1t 2 f m1 n
ωm1 (t − )
f0
n n
= . Но оваа интерференција не е проблем затоа што остатоците од сите примероци во
f 0 2 f m3
точките на земање на примероци се поништуваат.
Задачата под б) може да се реши и поекономично ако избереме f 0 = 15 kHz и во тек на една
1
периода T0 = земаме по еден примерок од 1 и 2 и два примероци од 3.
f0

63
 f11 f 21

S1 S2

f12 f 22

f13 f 23

2
1 1
3 3

T0

За фреквенцијата на преносниот канал добиваме:

Т0 1 1 1
= ⇒ =
4 2 fg 4 ⋅ 15 2 f g
f g = 2 ⋅ 15 kHz = 30 kHz за да нема интерсимболска интерференција.
Приемните филтри се со f m1, f m 2, f m 3, а засилувачите:

1
A21 = A22 = A21 = A22 = 80.7 [dB]
2 f g 2 f m1τ 2

1
A23 = A23 = 74.15 [dB ]
2 f g 2 f m 3τ 2

19. На сликата е дадена блок шема на системот за пренос врз основа на теоремата за
земање примероци. Со броеви се означени:

1) Идеален продуктен модулатор

2) Систем за пренос со импулсен одѕив

a|t |
−
p(t ) = e T a = const.
3) Систем со импулсен одѕив

sin(πf 0 t ) 1
h(t ) = f0 =
πf 0 t T0
2
⎛ sin(πf m t ) ⎞
Влезниот сигнал е u m (t ) = ⎜⎜ ⎟⎟ додека δT (t ) има периода Т еднаква на max
⎝ πf m t ⎠
периода за земање примероци. Да се определат x(t ), y (t ), X ( jω ), Y ( jω ) .

64
Решение:
∞ ∞ ∞
Во временски домен имаме u1 (t ) = δT (t ) ∗ p(t ) = ∫ p( μ ) ∑ δ (t − nT − μ )d μ = ∑ p(t − nT )
−∞ n =−∞ n =−∞

Значи ако системот за пренос се побуди со Дираков импулс на излез се добива импулсниот
одѕив на системот, а ако се побуди периодична поворка од Диракови импулси на излезот се
добива периодична поворка од импулсни одѕиви.

Во фреквентен домен:
2a
∞ ∞
U1 ( jω ) = ΔT ( jω ) P( jω ) , каде ΔT ( jω ) = ωо ∑ δ (ω − nω ) , о P ( jω ) = ∫ p(t )e
− jωt
dt =
a
T
n =−∞ −∞ ( )2 + ω 2
T

∞ ∞
U1 ( jω ) = P ( jω )ωо ∑ δ (ω − nωо ) = ωо
n =−∞
∑ P( jnω )δ (ω − nω )
n =−∞
o о

После продуктниот модулатор имаме:

∞
x(t ) = um (t ) ⋅ u1 (t ) = um (t ) ⋅ ∑
n =−∞
p (t − nT ) природно земање на примероци

∞
1 1
X ( jω ) =
2π
U m ( jω ) ∗ U1 ( jω ) =
2π ∫U
−∞
m ( jv) ⋅ U1 ( j (ω − v))dv =

∞ ∞ ∞
1 1
2π ∫ U m ( jv) ⋅ ωо ∑
n =−∞
P(nωo )δ (ω − nωо − v)dv = ωо ∑ P(nωo )U m ( j (ω − nωо ))
2π n =−∞
−∞

За n=0 се добива спектарот на модулациониот сигнал U m ( jω ) помножен со некоја константа.

Сите останати членови од сумата се спектри кои се добиваат кога U m ( jω ) ќе се транслира за
nωо . Притоа спектралната густина на амплитудите на секој член транслиран околу nωо е
2a
модифицирана за факторот P(nωo ) = T кој е константа за дадено n.
a 2
( ) + (nωo ) 2

65
Сигналот x(t ) се пренесува низ склопот (3) кој има преносна карактеристика, каде f o = 2 f m :

2a
2T
Бидејќи P (0) = T = за излезниот сигнал имаме:
a 2 a
( )
T

66
 2 2
1 ⎛ sin π f m t ⎞ 1 ⎛ sin π f m t ⎞
Во временски домен имаме: y (t ) = 2 ⋅ f m ⋅ ⎜ ⎟ = ⋅⎜ ⎟
af m ⎝ π f mt ⎠ af m ⎝ π f mt ⎠

20. За системот за пренос од сликата со броеви се означени:

1) Идеален продуктен модулатор на чиј влез доаѓаат

sin(πf 0 t ) 1
U m (t ) = и δT (t ) со периода fo =
πf 0 t T
a|t |
−
2) Систем за пренос со импулсен одѕив p(t ) = e T a = const.
sin π f ot
3) Систем за пренос со импулсен одѕив h(t ) =
π f ot

Да се најде x (t ), X ( jω ) и константата a така што сигналот на грешка ε (t ) = y (t ) − u m (t )

биде еднаков на нула за t = 0 .

Решение:
Сигналот после продуктниот модулатор е:

∞ ∞
u 1 (t ) = u m (t ) ⋅ δ T (t ) = u m (t ) ∑ δ (t − nT ) = ∑u m (nT )δ (t − nT )
n = −∞ n = −∞
∞ ∞
x(t ) = p (t ) * u1 (t ) = p (t ) * ∑u
n = −∞
m ( nT )δ (t − nT ) = ∑u
n = −∞
m (nT ) p (t − nT )

Во фреквентен домен имаме:

∞
1 1
U1 ( jω ) =
2π
U m ( jω ) ∗ ΔT ( jω ) =
2π ∫U
−∞
m ( jv) ⋅ ΔT ( j (ω − v))dv =

∞ ∞
1 1 ∞
2π ∫ U m ( jv) ⋅ ωо ∑ δ (ω − nω
n =−∞
о − v )dv = ∑ U m ( j (ω − nωо ))
T n =−∞
−∞

Спектралната густина на амплитудите на U1 ( jω ) се добива со периодично повторување на

спектарот на U m ( jω ) со периода на повторување ωо .

P ( jω ) ∞
X ( jω ) = P ( jω ) ⋅ U1 ( jω ) = ∑ U m ( j (ω − nωо ))
T n =−∞

67
Спектарот на X ( jω ) се состои од бесконечна низа од транслации на спектарот на
2a
модулацискиот сигнал U m ( jω ) , помножен со P ( jω ) , каде P( jω ) = T . Добиениот
a 2
( ) +ω 2

T
израз за X ( jω ) е идентичен со изразот за спектар на дискретизиран сигнал со регуларно
земање на примероци. Овде p (t ) не е правоаголен импулс туку од облик

a|t |
−
p(t ) = e T
a = const.

Во временски домен имаме:

∞ ∞ ∞ ∞
x(t ) = u1 (t ) ∗ p(t ) = ∫ p( μ )u1 (t − μ )d μ = ∫ p( μ ) ∑ um (nT )δ (t − nT − μ )d μ = ∑u m (nT ) p(t − nT )
−∞ −∞ n =−∞ n =−∞

ωo 2a
2
1 1 1 T 1 jωt
y (t ) = ⋅ ⋅
2π f o T ∫ω a
⋅
fo
e dω .
− o ( )2 + ω 2
2 T

Во t = 0

ωo 2a ωo ωo

1 1 2
2⋅2
T 1 1 2T 2 2
1 a ⎛ ωT ⎞
y (0) = ⋅ ⋅
2π f o ∫ω a 2 2 2π f o a
⋅ ∫ ⋅ dω =
⎛ ωT ⎞
2
⋅ d ω
⋅ = ⋅∫
aπ f o 0 2
⋅ d⎜
⎛ ωT ⎞ T ⎝ a
⎟=
⎠
− o ( ) +ω 1+ ⎜ 1+ ⎜
0
2 T T ⎟ ⎟
⎝ a ⎠ ⎝ a ⎠
2 ⎛ω T ⎞ 2 ⎛π ⎞ π ⎛π f ⎞ π
= ⋅ arctg ⎜ 0 ⎟ = ⋅ arctg ⎜ ⎟ = 1 ⇒ = tg ⎜ o ⎟ ⇒ a =
π fo ⎝ 2a ⎠ π f o ⎝a⎠ a ⎝ 2 ⎠ πf
tg o
2

Добиениот сигнал на излезот од системот има амплитудни изобличувања кои може да се

коригираат ако после NF филтерот со импулсен одѕив hr (t ) се постави коректор со преносна
1 ω
функција: H k ( jω ) = ; ω ≤ o
P( jω ) 2

21. На сликата е дадена блок шема на систем за пренос на два мултиплексирани ИАМ
сигнали. Модулационите сигнали um1 (t ) и um 2 (t ) имаат амплитудни спектри како на

68
 сликата. Фреквенцијата на земање примероци е најмала можна. Системот за пренос е
идеален NF филтер со гранична фреквенција f g . Да се одреди f g под услов да нема
интерсимболна интерференција. Да се одреди спектарот на сигналот во точките
A, B, C ', C '', D ', D '' .

Решение:

∞ ∞
T 1 1
u A (t ) = um1 (t ) ∑ δ (t − nT ) +um 2 (t ) ∑ δ (t − nT − ) каде Т = =
n =−∞ n =−∞ 2 fo 2 fm

∞
1 jnωot ∞
1 jnωot − jnωo T2
u A (t ) = um1 (t ) ∑ e +um 2 (t ) ∑ e ⋅e
n =−∞ T n =−∞ T

1 ∞ 1 ∞
U A ( jω ) = ∑
T n =−∞
U m1 ( j (ω − nωo )) + ∑ (−1) n U m 2 ( j (ω − nωo ))
T n =−∞

T
− jnωo
Притоа e 2
= e− jnπ = cos(nπ ) − j sin(nπ ) = cos(nπ ) = (−1) n

69
 T 1 T 1 1 1
За да нема ИСИ потребно е : = . Оттука: = = = ⇒ f g = 2 fm = fo
N 2 fg N Nf o 2 ⋅ 2 f m 2 f g

Истото може да се види и од спектарот на U A ( jω ) .

Тогаш сигналот во точката В е:

Со земање на примероци од uB (t ) се добиваат сигналите:

∞ ∞
T
uC ' (t ) = uB (t ) ∑ δ (t − nT ) uC '' (t ) = uB (t ) ∑ δ (t − nT − )
n =−∞ n =−∞ 2
1 ∞
U C ' ( jω ) = ∑ U B ( j (ω − nω 0 ))
T n = −∞
2πnt 0
1 ∞ −j 1 ∞
U C " ( jω ) = ∑ U B ( j (ω − nω 0 ))e T
= ∑U B ( j (ω − nω0 ))e − jnπ
T n = −∞ T n = −∞

70
71
 Квантизација и ИКМ

22. Капацитетот на некој систем за пренос е С=1,68Mbps. Низ него се пренесуваат со

ИКМ модулација 30 телефонски говорни сигнали. Говорните сигнали, на
предавателната страна, се дискретизираат по време, а потоа примероците рамномерно
се квантизираат и кодираат со n бити по примерок. Да се одреди max вредност на n. Да
се пресмета односот сигнал шум на квантизација во поединечните канали доколку
говорните сигнали се со рамномерна функција на густина на веројатност во опсегот од
(-5,5)(V). Да се пресмета големината на квантот на квантизерот.

Решение:
Бинарниот проток низ системот за пренос мора да биде помал или еднаков на капацитетот на
системот.

Бинарниот проток е даден со f o ⋅ n ⋅ N , каде:

f o - фреквенција на земање на примероци
n - број на битови по примерок
N - број на канали

C C 1.68 ⋅106 biti

fo ⋅ n ⋅ N < C ⇒ n < = = ⇒n=7 [ ]
f o N 2 f m N 2 ⋅ 4 ⋅10 ⋅ 30
3
primerok

Обично се зема да влезниот и излезниот опсег на кванзерот се еднакви. Големината на

квантот на квантизерот е ΔU , се работи за униформна квантизација:
U U U
ΔU = каде опсегот на квантизерот е (− , ) , а q е бројот на квантизациони нивоа.
q 2 2

U U 10(V )
q = 2n = 27 = 128; ⇒ (− , ) = (−5,5) ⇒ U = 10(V ) ⇒ ΔU = = 78.125mV
2 2 128

Снагата на шумот на квантизација во секој канал е:

(ΔU ) 2 1 U 2
PNq = = ( ) (Познат резултат за снага на шум на квантизација на R = 1Ω , при
12 12 q
унифромна квантизација).

Снагата на неквантизираниот сигнал е: Ps = s 2 , каде s 2 е средната квадратна вредност на

U
∞ 2
1 1 1 U 3 U 3 U2 1 2
говорниот сигнал : s = ∫ s pξ ( s)ds = ∫ s ⋅ ds = ⋅ [( ) − ( ) ] =
2 2 2
= q ΔU 2
−∞ U U U s 2 2 12 12
−
2

За односот на сигнал/шум на квантизација добиваме:

72
 1 2
U
Ps 12
= 2
= q 2 = 1282 = 16384 ⇒ 10 log q 2 = 42.144[dB]
PNq 1 U
⋅
12 q 2

23. На сликата е дадена блок шема на ИКМ предавател:

(1) Коло за земање примероци , (2) рамномерен квантизер со q=8 нивоа, (3) бинарен
кодер.
Случајниот сигнал x(t) има рамномерна функција на густина на веројатност во опсегот
A A
[− , ] . Да се нацрта карактеристиката на квантизерот при што излезните нивоа на
2 2
квантизација да се изберат така што шумот на квантизација PNq да биде минимален.
Да се пресмета односот сигнал/шум на квантизација. Да се пресмета бројот на битови
со кои се кодира секој примерок. Колкав е бинарниот проток низ системот за пренос
ако x(t) има ограничен спектар до 4 kHz?

Решение:
q
PNq = ∑ PNqi вкупната моќност на шумот на квантизација
i =1

73
 Δxi Δxi
xqi + x +
xi +1 2
1 qi
2
PNqi = ∫
xi
( x − xqi ) 2 p( x)dx = p ( xqi ) ∫ ( x − xqi ) 2 p( x)dx = p ( xqi ) ( x − xqi )3
Δxi 3 Δx
xqi − i
xqi − 2
2

1 Δx (Δx i )3
PNqi = p( xqi ) ⋅ 2( i )3 = p( xqi ) , Δx i = Δx
3 2 12
q q
(Δx) 2 (Δx) 2 q
(Δx) 2
PNq = ∑ PNqi = ∑ p( xqi ) Δx = ∑ p( xqi )Δx ⇒ PNq =
i =1 i =1 12 12 i =1 12

A
2
A A
PS = ∫x p( x)dx сега бидејќи p ( x ) е рамномерна во опсегот од [−
2
, ] таа е еднаква на
A 2 2
−
2
1
p ( x) = .
A

A
1 x3 2 1 2 A3 A2 A
PS = ⋅ = ⋅ ⋅ 3 = , Δx = ⇒
A 3 −
A A 3 2 12 q
2

A2 A2
Ps P biti
= 12 2 = 12 2 = q 2 , q = 8 ⇒ s = 64 q = 2n ⇒ n = ld 8 = 3[ ]
PNq (Δx) 1 A PNq primerok
⋅ 2
12 12 q

Бинарниот проток е:

f b = f o ⋅ n ⋅ N = 2 f m ⋅ n ⋅ N = 2 ⋅ 4 ⋅103 ⋅ 3 ⋅1 = 24kbps (кај нас бројот на канали N = 1 , а f m = 4kHz )

24. Во предавателниот дел од системот со ИКМ се врши дискретизирање и квантизирање

со 256 нивоа, кодирање и мултиплексирање на N говорни сигнали со спектар од 4kHz.
∞
Сигналот е униполарен и може да се претстави со изразот U ИКМ (t ) = ∑ a x(t − nT ) ,
n =−∞
n b

каде променливата an е случајна променлива која може да има вредност 0 или 1, Tb е

траење на еден бинитен интервал а x(t ) е правоаголен импулс:
⎧ τ
⎪⎪1 , t ≤ 2
x(t ) = ⎨ τ = 0.5μ s
⎪0 , t > τ
⎪⎩ 2
Овој сигнал се пренесува низ систем за пренос со импулсен одѕив:

74
 ⎧ τ
⎪⎪1 , t ≤ 2
h(t ) = ⎨ τ = 0.5μ s
⎪0 , t > τ
⎪⎩ 2
Да се определи најголемиот број N на говорни сигнали кои можат да се пренесуваат
низ системот за пренос, под услов да при одлучувањето во приемникот не се направи
грешка. Одлучувачот одлучува дека е испратена 0 кога нивото на сигналот на неговиот
E E
влез е помало од max , а дека е испратена 1 кога е поголемо од max во моментот на
2 2
одлучување. Emax е максималната вредност на сигналот на влез во одлучувачот.

Решение:
∞
Вкупниот сигнал е: U ИКМ (t ) = ∑ a x(t − nT ) ,
n =−∞
n b an ∈ {0,1} каде x(t ) е елементарниот импулс

(правоаголен). Одѕив на системот за пренос кога на влез е елементарниот импулс:

y (t ) = x ( t ) * h (t )

∞
Излезниот сигнал е сума на елементарни одѕиви: U ИЗЛ (t ) = ∑a
n = −∞
n y (t − nTb )

∞
y (t ) =
−∞
∫ h(μ ) x(t − μ )d μ
1. t < −τ

2. −τ < t < 0

3. t < τ

75
 4. t > τ

∞
U ИЗЛ (t ) = ∑a
n = −∞
n y (t − nTb ) . Најлош е случајот 101 на поредокот на бити.

Δt Δy
= ⇒ Δt = Δy . Бидејќи Emax = y (0) = τ , условот да нема грешка во одлучувањето
τ τ
е:
y (0) y (0) τ
> 2 y (Tb ) ⇒ > 2 ⋅ Δy = 2 ⋅ Δt ⇒ > Δt
2 2 4
τ 3τ
оттука Tb =τ − Δt ≥ τ − =
4 4
Јасно е дека не може Т b да е помало од τ , па се усвојува Т b = τ
1 1
= 2 fm ⋅ N ⋅ n ⇒ N = = 31.25 ⇒ N = 31.
Тb 2 ⋅Тb ⋅ fm ⋅ n
25. Сигналите од N канали со ограничен спектар до 4kHz се дискретизираат, квантизираат
U U
и кодираат. Амплитудниот опсег на квантизерот е [− ; ] каде U = 0, 2V . Снагата на
2 2

76
 шумот на квантизација е помала од 1μW . ИКМ сигналот на излез од предавателот е
составен од низа правоаголни импулси со E = 3V и τ = 0.5μ s , но со случајно
појавување. Импулсите се пренесуваат низ систем кој е идеален NF филтер со
f g = 0.825MHz . Одѕивот на овој систем на побуда во вид на Хевисајдов сигнал е даден
на сликата. Да се одреди бројот N:
а) Без да настане преклопување на сигналите на излез од системот
б) Ако се дозволи преклопување кое нема да предизвика погрешно одлучување во
приемникот. Прагот на одлучување е половината од max вредност на приемниот
сигнал.

1
τv = = 0.606μ s време на воспоставување
2 fg

Решение:
1 T
f o = 2 f max = 8kHz T= = 125μ s ; ΔT = време допуштено за претставување на
fo N
еден примерок.

ΔT ΔT
Tb = = максимално време
n nN
дозволено за претстава на еден бит.

77
а) Кога не се дозволува преклопување на сигналите на излез од системот за пренос траењето
на интервалот доделен за еден импулс Tb не смее да е пократко од траењето на импулсот на
излез од системот за пренос τ , .

T
τ , = Tb N= = 18.83 ⇒ N = 18
nTb

б) Ако се дозволи преклопување на сигналите на излез од системот за пренос одлучувачот во

приемникот нема погрешно да одлучи ако за најкритичниот случај 101 не погреши.

За правилно одлучување треба:

ymax Δt τ
> 2Δy = 2 ⋅ ymax ⇒ Δt <
2 τ 4

τV − τ
Tb = (τ − Δt ) + = 0.428μ s
2

Но, во задачата е дадено дека τ = 0.5μ s и не може Tb < τ , значи ќе се усвои дека

Tb = 0.5μ s . N = 41.67 ⇒ N = 41

78
 Влијание на шумот при пренос на дигитални сигнали

26. При пренос на биполарни импулси со амплитуда ± А делува адитивен бел Гаусов шум
со средна вредност 0 и варијанса σ N2 . Да се определи веројатноста на погрешен битски
пренос ако прагот на одлучувачот е поставен на нулата. Двата бинарни симбола се
еднакво веројатни: P ( A) = P ( − A).

Решение:
Распределбата на амплитудите на белиот шум е дадена со т.н. нормална или Гаусова
распределба:

n2
−
1 2σ N2
p ( n) = e
2π σ N

Сигналот на влез во приемникот е суперпозиција на случајна поворка правоаголни импулси и

бел шум:

y ( t ) = s (t ) + n (t )

s (t ) n(t )

t t

−A

Со p ( y /"0" ) и p ( y /"1" ) е означена распределбата на амплитудите на сигналот на влез во

одлучувачот во интервалот во којшто е пратена "0" односно "1".

( y + A) 2
−
1 2σ N2
p( y /"0" ) = e = p0 ( y )
2π σ N

( y − A) 2
−
1 2σ N2
p( y /"1" ) = e = p1 ( y )
2π σ N

p( y /"0" ) p( y /"1" )

y
− A A

79
Според Баесовиот критериум, оптималниот праг на одлучување е U p = 0, а тоа и беше
сугерирано во условот на задачата. Веројатноста на погрешен битски пренос се пресметува
според:

Pe = P ("0" ) P(е /"0" ) + P("1" ) P(е /"1" ).

∞ Up
1 1
Pe = ∫ p( y /"0" )dy + ∫ p( y /"1" )dy
2 Up 2 −∞

Бидејќи двата интеграли се еднакви, може да се напише:

∞ ∞ ( y + A) 2 ∞
−
1 1
∫ p( y /"0" )dy = ∫ ∫
2σ N2 2
Pe = e dy = 2σ N e −u du
Up 0 2π σ N 2π σ N A
2σ N

1 2
∞
1 ⎛ A ⎞
Pe = ∫e
−u 2
du = erfc⎜ ⎟.
2 π 2 ⎜ 2σ ⎟
A ⎝ N ⎠
2σ N

До истиов резултат ќе се дојдеше и со помош на општата формула:

1 M −1 ⎛ d ⎞
Pb = erfc⎜ ⎟.
log 2 M M ⎜ 2 2σ ⎟
⎝ N ⎠

Каде растојанието помеѓу два соседни симболи е:

d = 2A.

27. Бинарен проток на дигитален бинарен биполарен сигнал во еден систем за пренос
изнесува Rb = 50 b / s. При преносот, во системот адитивно делува бел шум. Во
приемникот импулсите на сигналот имаат амплитуди ± 0.5V , а ефективната вредност
на шумот изнесува 0.2 V . Колкава е средната вредност на интервалите помеѓу две
последователни грешки во одлучувањето.

Решение:
Ако не е нагласено поинаку, се усвојува дека априорните веројатности се еднакви.
Ефективната вредност на шумот е еднаква на стандардната девијација на шумот:

σ N = 0.2V .

Веројатноста на грешка е:

80
 ⎛ A ⎞ 1
Pe =
1
erfc⎜ ⎟ = erfc⎛⎜ 0.5 ⎞⎟ = 1 erfc (1.77 ) = 5.45 ⋅ 10 −3
2 ⎜ 2σ ⎟ 2 ⎝ 2 ⋅ 0 .2 ⎠ 2
⎝ N ⎠

Бројот на погрешени бити во секунда е N e = Rb Pe , од каде се добива дека просечното време

помеѓу две последователни грешки е:

1 1 1
tp = = = = 3.7 s.
N e Rb ⋅ Pe 50 ⋅ 5.45 ⋅ 10 −3

28. Да се пресмета веројатноста на грешка во еден систем идеален пропусник на ниски

фреквенции со гранична фреквенција f g = 1MHz , преку којшто се пренесува
биполарен сигнал со нивоа ± A = ±0.5V . Во системот делува бел шум со математичка
спектрална густина на моќност: S N (ω ) = S N = 0.02 μW / Hz.

Решение:
Моќноста на шумот се пресметува според равенката:
fg

σ N2 = ∫S
− fg
N ( f )df = 2 f g S N = 0.04W .

Според тоа, стандардната девијација на шумот е:

σ N = 0 .2 V .

Веројатноста на грешка е:

⎛ A ⎞ 1
Pe =
1
erfc⎜ ⎟ = erfc⎛⎜ 0.5 ⎞⎟ = 1 erfc (1.77 ) = 5.45 ⋅ 10 −3
2 ⎜ 2σ ⎟ 2 ⎝ 2 ⋅ 0 .2 ⎠ 2
⎝ N ⎠

29. Бинарен биполарен сигнал се пренесува преку систем за пренос во кој делува
адитивен бел Гаусов шум со варијанса σ N2 = 0.4 W . Ако односот сигнал шум (SNR) на
влез во одлучувачот изнесува 10 dB и ако веројатноста на појавување на симболот "1"
е P ("1" ) = 0.2, да се определи минималната веројатност на грешка.

Решение:
Априорната веројатност на појавување на симболот "0" е:

P ("0" ) = 1 − P ("1" ) = 0.8.

Моќноста на бинарниот сигнал е:

Ps = 0.2 ⋅ ( A) 2 + 0.8 ⋅ ( − A) 2 = A 2 .

Односот SNR е даден со:

81
 Ps
10 ⋅ log10 SNR = 10 log10 = 10 dB.
σ N2

Ps A2
= = 10
σ N2 σ N2

A = 0 .2 V .

За да се определи минималната веројатност на грешка, прагот на одлучување треба да се

избере во согласност со критериумот на Bayes:

p1 (U p ) P ("0" )
= ,
p 0 (U p ) P ("1" )

каде што p1 ( y) и p 0 ( y ) се распределбите на амплитудите на приемниот сигнал во

интервалите во коишто е испратена "1" односно "0".

( y + A) 2
−
1 2σ N2
p0 ( y) = e
2π σ N

( y − A) 2
−
1 2σ N2
p1 ( y ) = e
2π σ N

p( y /"0" ) p( y /"1" )

y
− A A

Со замена на последните две релации во Баесовиот критериум, се добива:

(U p − A ) 2 − (U p + A ) 2
−
0.8 2σ N2
=4=e
0.2

Од каде што се добива:

σ N2
Up = ln 4 = 0.138V .
2A

Веројатноста на грешка се пресметува според изразот:

Pe = P ("0" ) P("1" /"0" ) + P("1" ) P("0" /"1" ).

82
 ∞ Up ∞ ( y + A )2 Up ( y − A )2
− −
1 1
Pe = 0.8 ∫ p( y /"0" )dy + 0.2 ∫ p( y /"1" )dy = 0.8 ∫ e 2σ N2
dy + 0.2 ∫ e 2σ N2
dy
Up −∞ Up 2π σ N −∞ 2π σ N

1 ⎛ A +U p ⎞ ⎛ A −U p ⎞
Pe = 0.8 ⋅ erfc⎜⎜ ⎟ + 0.2 ⋅ 1 erfc⎜ ⎟ = 6.66 ⋅ 10 − 4.
⎟ ⎜ 2σ ⎟
2 ⎝ 2σ N ⎠ 2 ⎝ N ⎠

30. Да се определи односот на моќностите на биполарни и униполарни импулси кои со

иста веројатност на погрешен пренос пренесуваат информација преку систем којшто
го задоволува првиот Најквистов критериум. Во системот адитивно делува Гаусов
шум со варијанса σ N2 .

Решение:
а) Биполарни сигнали:

p0 ( y ) p1 ( y )

y
− Ab Ab

Распределбата на ампитудите во интервалите во коишто е испратена "0" односно "1" е дадена

со:

( y + Ab ) 2
−
1 2σ N2
p 0 ( y ) = p( y /"0" ) = e
2π σ N

( y − Ab ) 2
−
1 2σ N2
p1 ( y ) = p( y /"1" ) = e
2π σ N

Веројатноста на погрешен пренос се пресметува според:

∞ ( y + Ab ) 2
−
1
Pe = ∫ e 2σ N2
dy
0 2π σ N

1 ⎛ Ab ⎞
Pe = erfc⎜ ⎟.
2 ⎜ 2σ ⎟
⎝ N ⎠

Моќноста на сигналот е дадена со:

83
Psb = 0.5 ⋅ Ab2 + 0.5 ⋅ (− Ab ) = Ab2
2

Па за веројатноста на грешка може да се напише:

⎛ A2 ⎞ 1 ⎛ ⎞
Pe =
1
erfc⎜ b ⎟ = erfc⎜ SNRb ⎟.
⎜ ⎟ 2 ⎜ 2 ⎟⎠
⎝ 2σ N
2
2 ⎠ ⎝

б) Униполарни импулси.

p0 ( y ) p1 ( y )

y
Au

Распределбата на амплитудите во интервалите во коишто е испратена "0" односно "1" е

дадена со:

y2
−
1 2σ N2
p 0 ( y ) = p( y /"0" ) = e
2π σ N

( y − Au ) 2
−
1 2σ N2
p1 ( y ) = p( y /"1" ) = e
2π σ N

Веројатноста на погрешен пренос се пресметува според:

Au
y2 ( y − Au )2
1
∞
1 −
1 1 2 −
1 ⎛ Au ⎞
Pe = ∫ e 2σ N2
dy + ∫ e 2σ N2
dy = erfc⎜ ⎟.
2 2π σ N 2 −∞ 2π σ N 2 ⎜ 2 2σ ⎟
Au ⎝ N ⎠
2

Au2
P = 0.5 ⋅ 0 + 0.5 ⋅ ( Au )
2
s
U
= ,
2

па веројатноста на грешка може да се напише:

⎛ A2 ⎞ 1
Pe =
1
erfc⎜ u ⎟ = erfc⎛⎜ SNR ⎞⎟
⎜ ⎟ 2 ⎜ 4 ⎟⎠
⎝ 8σ N
2
2 ⎠ ⎝

Со изедначување на аргументите во изразите за веројатноста на грешка се добива:

84
 Au Ab
=
2 2σ N 2σ N

Au = 2 Ab

Значи моќноста на унарните импулси треба да е двапати поголема од моќноста на

биполарните за иста веројатност на грешка:

A 2 (2 Ab )
2

P = u =
s
U
= 2 Ab2 = 2 Psb .
2 2

Пренос на дигитални сигнали на далечина

31. На сликата е дадена блок-шема на систем за пренос на дигитални сигнали во основен

опсег. Системот се состои од m = 5 со должина l и подолжно слабеење α . Делниците
се терминирани со:
а) Засилувачи чие засилување е еднакво на слабеењето на делниците;
б) Регенератори.
На влез во системот се доведува биполарен бинарен сигнал со амплитуда ± A и
еднакви априорни веројатности на појавување на симболите "0" и "1". Долж секоја
делница адитивно делува бел шум со варијанса σ 2 .
Да се определи веројатноста за битска грешка на излез од системот за пренос ако
аргументот во комплементарната функција на грешка за една делница изнесува:
AR AR AR
i) = 0.8; ii) = 2; iii) = 3;
2σ N 2σ N 2σ N
Забелешка: со AR е означена амплитудата на биполарните импулси на приемната
страна.

Решение:

а) Делници терминирани со засилувачи:

u1 (t ) l ,α l ,α l ,α l ,α
±A ± AR
> l ,α
± A ± AR
> > > u m (t )
± AR

n1 (t ) n2 (t ) nm−1 (t ) nm (t )

Амплитудата на импулсите на крајот на една делница може да се изрази во функција

од амплитудата на импулсите на почетокот на делницата како:

AR = A ⋅ e −α [ Np ]l = A ⋅ 10 −α [ dB ]l .

Бидејќи слабеењето на секоја делница освен на последната се компензира со еден засилувач,

ова истовремено е и изразот за амплитудата на импулсите на излез од системот за пренос.

85
 Од друга страна, секоја делница го зголемува белиот шум, така што на влез во
одлучувачот неговата варијанса изнесува:

m
σ N2 = ∑ σ N2 = mσ N2 .
m i
i =1

Од тука изразот за веројатноста на грешка на влез во одлучувачот е:

1 ⎛ AR ⎞
Pem = erfc⎜ ⎟
2 ⎜ 2mσ ⎟
⎝ N ⎠

и вредностите за веројатноста на грешка пресметани со него се дадени во таблицава:

AR
0.8 2 3
2σ N
AR
0.358 0.89 1.34
2mσ N
Pe5 0.306 0.103 0.029

б) Делници терминирани со регенератори:

l ,α l ,α l ,α l ,α

u1 (t ) u 2 (t ) u m−1 (t ) u m (t )

Веројатноста на битска грешка на крајот од една делница е дадена со изразот:

1 ⎛ AR ⎞
p = Pe(1) = erfc⎜⎜ ⎟.
⎟
2 ⎝ 2σ N ⎠

Даден бит ќе се пренесе погрешно ако се пренесе погрешно на непарен број делници од
можните m = 5. Така, на излез од системот за пренос веројатноста на грешка ќе биде дадена
со изразот:

Pe( m ) = ∑ P (m, k ),
k =1, 3, 5
e

каде со Pe (m, k ) е означена веројатноста за погрешен пренос на даден бит преку k делници
од вкупен број m. Оваа веројатност е дадена со изразот:

Pe ( m, k ) = C mk ⋅ p k ⋅ (1 − p ) m − k ,

86
 m!
C mk = .
k!⋅(m − k )!

За случајот со 5 делници се добива:

⎛ 5⎞ ⎛ 5⎞ ⎛ 5⎞
Pe = ⎜⎜ ⎟⎟ p 1 ⋅ (1 − p) 4 + ⎜⎜ ⎟⎟ p 3 ⋅ (1 − p ) 2 + ⎜⎜ ⎟⎟ p 5 ⋅ (1 − p) 0
⎝1⎠ ⎝ 3⎠ ⎝ 5⎠
Пресметаните вредности за Pe(m ) се дадени во таблицава:

AR
0.8 2 3
2σ N
Pe(1) 0.129 2.339 10 −3 1.1 10 −5
Pe( 5) 0.387 1.1585 10 −2 5.5 10 −5

Со споредба на двете таблици се гледа дека за нормални вредности на веројатноста на грешка

на кракот од една делница, преносот со регенератори е супериорен во однос на преносот со
засилувачи.

Пренос низ систем со ограничен опсег

32. Бинарен сигнал со амплитуди ± А, каде А = 0,3 μV и побуден импулс во вид на

Дираков импулс со ампитуда 1 се пропушта низ предавателен филтер со функција на
пренос H T ( jf ) и потоа поминува низ систем за пренос со преносна функција H L ( jf ).
На влез во приемникот е поставен филтер со функција на пренос H R ( jf ) по што следи
дискретизација и коло за одлучување. На влез во приемникот делува адитивен бел
Гаусов шум со математичка спектрална густина на средна моќност
μW
S N ( f ) = S N = 0.02 . Да се одреди веројатноста на грешка во зависност од средната
Hz
моќност на сигналот на излез од предавателот и да се пресмета нејзината нумеричка
вредност. Колкава треба да биде симболската брзина во системот за да нема ИСИ.
H T ( jf ) H L ( jf ) H R ( jf )
1 1 1

− f1 f1 − 2 f1 2 f1 − f1 f1
y (0)
x(t )
H T ( jf ) H L ( jf ) H R ( jf )
PT
kT

n(t )
Решение:
x(t ) = δ (t )
X ( jf ) = 1
Y ( jf ) = X ( jf ) H T ( jf ) H L ( jf ) H R ( jf )

87
 Y ( jf )
1

− f1 f1
Каде y (t ) е излезниот импулс со кој се множат влезните симболи. Излезниот сигнал може да
се претстави како:
∞
U ИЗЛ (t ) = ∑ A y (t − iT )
i = −∞
i каде со Ai се означени вредностите на влезните симболи кои можат

да бидат ± A. За да нема ИСИ треба y ( kT ) = 0 за сите k ≠ 0 што е исполнето единствено ако

n
T= , каде n е природен број.
2 f1
Моќноста на шумот на излез од приемникот се пресметува како:
∞ f1

σ = ∫ S N ( f ) H R ( f ) df = ∫S
2
2
N 1df = S N 2 f1 = 0.04 W .
−∞ − f1

Поради отсуството на ИСИ во моментот на земање на примерок вредноста на влезниот сигнал

е Ai y (0).
∞ ∞
y (0) = ∫ Y ( jf )e j 2πft
df = ∫ Y ( jf )df = 2 f 1
t =0
−∞ −∞

Во услови кога била пратена “0”, вредноста на примениот неошумен сигнал е − A2 f1 , а кога
била испратена “1”, вредноста на примениот неошумен сигнал е A2 f1 . Бидејќи примените
вредности се симетрични, а сигналите се еднакво веројатни прагот на одлучување се наоѓа на
средина помеѓу амлитудите на неошумените сигнали т.е. прагот на одлучување е U p = 0.
Веројатноста на грешка се одредува како:
⎛ Ay (0) ⎞ 1
⎟ = erfc⎛⎜
1 3 ⎞
Pe = erfc⎜⎜ ⎟ = 0.0013
2 2 ⎟ 2
⎝ 2 σ ⎠ ⎝ 2 ⎠
Во равенката за веројатноста на грешка единствениот параметар кој зависи од вредноста на
предавателната моќност е A.
∞
A2 PT Ts
∫
2 2
PT = X ( jf ) H T ( jf ) df од каде се добива A = ∞ . Со замена на
Ts − ∞
∫ X ( jf ) H T ( jf ) df
2 2

−∞

равенките за пресметка на σ и y (0) заедно со A во равенката за пресметка на веројатноста

на грешка се добива следниот израз:
⎛ ⎛∞ ⎞
2 ⎞
⎜ ⎟
⎜ PT Ts ⎜⎜ ∫ Y ( jf )df ⎟⎟ ⎟
1 ⎜ ⎝ −∞ ⎠ ⎟
Pe = erfc ∞
2 ⎜ ∞
⎟
⎜ ∫ X ( jf ) H T ( jf ) df ∫ S N ( f ) H R ( f ) df ⎟
2 2 2

⎜ −∞ −∞ ⎟
⎝ ⎠

88