7. UNITATEA.

ESTATUAREN
EGINKIZUNA
EZTIZEN PORTILLO

Eztizen Portillo
1. MERKATUAREN HUTSEGITEAK

Hutsegitea: merkatuaren funtzionamenduaren ondorio

kaltegarria.

Merkatuak eskura dituen baliabideak modu efizientean

erabiltzen ez dituenean gertatzen da.

Eztizen Portillo
Ondasun ez-errentagarrien eskasia.

Ekoizpenaren kanpo eraginak (-).

Errentaren banaketa desorekatua.

Lehia ez-perfektua.

Ziklo ekonomikoen ezegonkortasuna.

Eztizen Portillo
1.1. Ondasun ez-errentagarrien eskasia

Merkatuak EZ ditu gizarteak behar dituen

Estatuak esku hartu
ondasun eta zerbitzu guztiak hornitzen
Errepideen adibidea

Ondasun ez-errentagarriak: Inbertitzaile partikular batentzat errentagarria ez,

baina herrialdearentzat beharrezkoak diren ondasunak

• Urriak dira.
• Eskariarekiko eskasia dago.

Eztizen Portillo
1.1. Ondasun ez-errentagarrien eskasia

Estatuaren funtzioa: Ondasun eta zerbitzu publikoak hornitu

 Ekoizpen propioa (justizia, polizia, armada, hezkuntza…)

 Enpresa pribatuei erosita, biztanleen artean doan banatzeko
(argiteria, errepideak, zubiak, etab.)
 Diru-laguntza partzialak edo osoak (osasungintza, sendagaiak,
etxebizitza sozialak…)

Azaldu kontsumitzaile parasitoak

Eztizen Portillo
1.2. Kanpo eraginak

Ekoizpen baliabideak
Barne-kostuak erabiltzearekin lotutako P-an islatu
kostuak (soldatak, alokairuak)
Enpresa
 Kanpo-kostua
Kanpo-eraginak
 Kanpo-onura

Kanpo-kostuak: enpresa baten jardueren ondorioz, beste pertsona batzuk

jasan beharreko kalteak. Ez dira prezioan islatzen.

Kanpo-onurak: enpresa baten jardueraren ondorioz, beste pertsona edo

enpresa batzuk jasaten dituzten onurak edo abantailak. Ez dira prezioan
islatzen.
Eztizen Portillo
Estatuaren funtzioa: arautze funtzioa
Sektore publikoaren esku-hartzea: ingurumen-politika

Kutsatzen duten
• Isurketa kutsagarriekiko 0 tolerantzia.
jarduerak debekatu

Gehienezko • Mugak ezarri →→→ Mugatik ↑ →→→ Zigorra!!!

atalaseak • Kostu ↑ enpresak kontrolatzea

• Zenbat eta ↑ kontsumitu, orduan eta zerga ↑

Unitate-zergak • Ez dira bideragarriak. Langile espezializatuak behar
dira enpresa guztietan (kutsadura neurtzeko).

• Kutsatzeko baimen bat lortu behar da. Guztia

Kutsadura-baimenak zehaztu behar da.

Eztizen Portillo
1.3. Errentaren banaketa desorekatua

Gizartean desberdintasunak errenta mailan

Estatuak esku hartu Zertarako?

 Desberdintasunak gehiago ez hazteko.

Nola?
 Pobrezia gutxitzeko.

Ekitate printzipioan oinarrituz

Eztizen Portillo
Estatuaren funtzioa: birbanatze-funtzioa
Sektore publikoaren esku-hartzea: Desoreka sozioekonomikoak zuzentzea.

Zerga politika aplikatu Estatuak sarrera publikoak lortu

Zerga gehikorrak Zerga Gastu publikoa

(gehienak) proportzionalak nola egin erabaki

Errentaren birbanaketa: Estatuak ekitate printzipioa betez

funtsak (bildutako dirua) birbanatzeko erabiltzen den prozesua

Eztizen Portillo
1.4. Lehia ez perfektua

Lehia askean → Produktu eta zerbitzuen kalitatea ↑ eta prezioak egokitu

ABANTAILAK:
 Teknologia garapena eta berrikuntza sustatu (ekoizteko modu
efizienteagoak bilatu).
 P ↓→ Jendeak ondasun eta zerbitzu ↑
 Erosteko ahalmena ↑
 Merkatuan sartzeko erraztasunak → Lana sortu

Eztizen Portillo
 Prezioan eragin

Lehiarik gabe Salmentako produktu kopuruan eragin

Kontsumitzaileen beharrak asetzea

 Lehia defendatzeko prozedurak aurrera eraman.

 Merkatuaren lehiari buruzko arbitrajea, kontsultak eta lehia
Lehiaren sustatzeko jarduerak egitea.
Batzorde
Nazionala  Gardentasunez eta erantzukizunez jardutea.
 Merkatuaren lehia egoerari buruzko txostenak egitea.
 Diru laguntza publikoak ematearen eraginak aztertu.
Eztizen Portillo
1.5. Ziklo ekonomikoen ezegonkortasuna

Ekonomiak zikloak ditu.

OHIKOENA: Ziklo ona → Ziklo txarra → Ziklo ona → Ziklo txarra → …

Ziklo ekonomikoak: ekonomia jardueran ematen diren

gorabeherak. Txandaka atzeraldiak eta hedaldiak.

Ekonomiak portaera ziklikoa du. Ezegonkortasun ziklikoa.

 Enpresek gutxi saldu. Kostuak murriztu.

 Lanpostuak ↓
 Lan-baldintzak (soldatak adibidez) ↓
Eztizen Portillo
 Atzeraldietan •Esku ez hartzea
sektore publikoak
•Esku hartzea

Politika makroekonomikoa: Estatuak ekonomia jardueretan esku hartzeko

eta herrialdearen bilakaera ona errazteko erabiltzen dituen neurriak eta
tresnak dira.

Ekonomia egonkortzeko funtzioak: Estatuak ziklo ekonomikoak

arintzeko egiten dituen jardueren multzoa.

Eztizen Portillo
2. POLITIKA MAROEKONOMIKOA

Politika makroekonomikoa: Ekonomia gidatzeko, merkatuaren

hutsegiteak zuzentzeko eta ekonomia-hazkundea sustatzeko Estatuak
hartzen dituen neurriak.

Koiunturala Egiturazkoa
E/lab (< 1) E/Luz (1 <)

Eztizen Portillo
2.1. Politika makroekonomiko koiunturala

Estatuak ekonomian epe laburrean esku hartzeko erabiltzen

dituen modu ezberdinak.

Zertarako?
• Ekoizpenarekin
• Enpleguarekin lotutako helburuak lortzeko
• Prezioekin

Eztizen Portillo
 Politika koiunturalak
Zerga-politika Ekonomia-jarduera areagotzeko/murrizteko
→ Zerga bilketa + gastu publikoa aplikatu
Moneta-politika • Banku zentralak hartutako neurriak.
• Helburua: prezioen egonkortasunari eustea.
• Erabilitako aldagaiak: zirkulazioan dagoen diru kantitatea
eta diruaren P.
Kanpo-politika • Helburua: Beste herrialde batzuekiko transakzioak
kontrolatu.
• Nola? Inportazioak ↓ eta esportazioak ↑ neurriak.
Errenta-politika • Helburua: Prezioen egonkortasuna → Inflazioa kontrolatu.
 Egonkorrak ez diren P kontrolatu.
 Funtzionarioen soldatetan eragin.
 Enpresei gutxieneko eta gehieneko soldaten
gomendioak eman.

Eztizen Portillo
2.2. Egiturazko politika makroekonomikoa

Ekonomiak epe luzera hazkundea izateko lagungarriak diren neurriak

Ekonomia sektore bat modernizatzeko edo berrantolatzeko

neurriak
• Berregituratzeko laguntzak, inbertsioak teknologian…

Lurralde baten garapenerako baldintzak sortzeko neurriak

• Inbertsioak azpiegituretan eta garraioetan, enpresak sortzeko

pizgarriak…
Eztizen Portillo
Enpresak nazionalizatzeko edo pribatizatzeko neurriak
•Enpresa pribatuak erosi / Enpresa publikoak enpresa
pribatuei saldu.

Oinarrizko erreformak egiteko neurriak

•Aldaketak hezkuntzan, lehiaren araudian, lan
baldintzetan, pentsio-sisteman…

Orientabidezko plangintza neurriak

•Etorkizunerako helburuak eta lehentasunak finkatzen
dituzten planak egitea (egoera ekonomiko ezberdinetan
erabiltzeko)

Eztizen Portillo
3. IKUSPEGI MAKROEKONOMIKOA

Makroekonomia: ekonomiaren portaera orokorra aztertzen du.

Portaera hori familien, enpresen eta sektore publikoaren elkarreraginen
emaitza da.

Makroekonomia → Ekonomia oro har aztertu

Mikroekonomia → Ekonomiako multzo horretako zatiak

Eztizen Portillo
3.1. Aldagai makroekonomikoak

● Ekonomiaren aberastasunean eta lanpostu kopuruan eragin.

 Ekoizpen maila ↑ → Hazkundea → Enpresa ↑ → Lanpostuak ↑ →
Ekoizpena
→ Kontsumoa ↑ → Inbertsioak ↑ → Enpresa berriak sortu →
→ Lanpostu berriak sortu
Prezioak ● Prezio igoeren eragina
Diruaren
prezioa ● Dirua mailegatzearen kostuaren eraginak
(interesak)
Enplegu- ● Ekonomia kezka herrialdearentzat, enpresentzat, familientzat.
mailak

Eztizen Portillo
3.2. Ekonomia-adierazleak

Aldagai makroekonomikoak neurtzen dituzte.

Zertarako
balio dute? • Zenbakiz kuantifikatzeko.
• Egoerak alderatzeko.
• Politika makroekonomikoa gidatzeko.
• Adierazleek denboran izandako bilakaera aztertzeko.

Aldagai makroekonomikoak Ekonomia adierazleak

Ekoizpena BPGd
Prezioak KPI
Diruaren prezioa Interes-tasak
Enplegu mailak Jarduera, langabezia eta
okupazioa tasak

Eztizen Portillo
Inflazioa kontrolpean • Erretiro pentsioen erosahalmena mantendu.
• Familiak errazago bukatu hilabetea.
• Enpresek kezka gutxiago (materialen P-en aldaketengatik)

Langabezia-tasek ↓ o Familien sarrerek ↑

o Kontsumoa ↑ → Langileak kontratatu.
o Gobernuak prestazio ↓ ordaindu.

Ekonomia • Ekoizpena ↑ → Enpresen mozkinak ↑

hazkundea • Gobernuak zerga ↑ eta gizarte kotizazio ↑ kobratu → Diru gehiago
beste neurrietan erabiltzeko.
• Familiek diru ↑ gastatzeko → Ongizatea hobetu.

Diruaren-prezioa ↓ o Hipotekak errazago lortu.

o Interes-tasa aldakorreko hipoteka dutenek ↓ ordaindu.
o Inbertsioak ↑

Eztizen Portillo