Laboratorium: Programowanie sterowników PLC

Sala 424WE. Prowadzący: dr inż Roman Mielcarek

Semestr letni 2008

Tematyka szczegółowa koniecznych do ukończenia zadań poszczególnych ćwiczeń

z programowania sterownika Alpha XL, wymaganych do zaliczenia przedmiotu.

1. Obsługa sterownika i programu: symulacja, uruchamianie i monitorowanie.

1. Zapoznaj się z budową sterownika Alpha XL (AL-2) i z menu terminala (funkcja PROG
EDIT), prezentowanym na jego ekranie. Z klawiatury terminala uruchom program
w sterowniku i zatrzymaj go .
2. Omów elementy funkcyjne ekranu programu narzędziowego ALVLS.
3. Wskaż w katalogu wejść (IN) bloki wejść analogowych, graficzne bloki dwustanowe,
generatory stanu ON i OFF oraz generatory inicjalizacyjne.
4. Wprowadź na pole programowania (FBD) dwa bloki funkcyjne: blok boolowski
BOOLEAN i przerzutnik RS. Zaprogramuj blok BOL. na realizację funkcji XOR dwóch
podłączonych wejść, nie używając wewnętrznego funktora XOR. Podłącz dwa wejścia
fizyczne sterownika do bloku BOL., a dwa przyciski terminala do bloku RS. Stan obu
bloków wyprowadź na wyjścia fizyczne sterownika.
5. Wprowadź program w tryb symulacji i sprawdź działanie zaprojektowanego układu.
6. Określ połączenie portu programującego sterownika z portem szeregowym COM
komputera i za pomocą funkcji TEST (katalog funkcyjny COM) sprawdź jego działanie.
7. Przepisz projekt (program) do sterownika, uruchom go w sterowniku z klawiatury
terminala i sprawdź jego działanie. Następnie zatrzymaj i uruchom program w AL-2
z komputera.
8. Uruchom monitorowanie programu sterownika w programie ALVLS i ponownie sprawdź
jego działanie na ekranie komputera.
9. Zapoznaj się z działaniem stykowego układu sterowania impulsowego z pamięcią USIP.
10. Napisz równanie boolowskie opisujące działanie USIP a następnie wpisz je w postaci
programu do ALVLS używając funktorów logicznych. Sprawdź działanie programu
(układu) w trybie symulacji a następnie w sterowniku w trybie monitorowania.
11. Wprowadź bloki funkcyjne, które spowodują zmianę stanu układu sterowanego po
zmianie stanu sygnałów wejściowych (PULSE) oraz opóźnienie sygnału wyjściowego
o 1s przy załączeniu i o 2s po wyłączeniu (DELAY).
12. Zaprogramój układ USIP wykorzystując przerzutnik RS.
13. Zaprogramój 6-wyjściowy układ czasowego sterowania sekwencyjnego, w którym
kolejne wyjścia będą załączane/wyłączane z czasem wzrastającym/malejącym co 1s.
14. Zaprogramój 3-stanowy układ sygnalizacji alarmowej obrazujący stan sygnału
binarnego: poprawny (wyłączony - OFF), alarmowy (pulsujący ON), aktywny
(statyczny ON) po przyjęciu (skasowaniu oddzielnym sygnałem) alarmu. Narysuj graf
automatu Moora dla tego układu.

Sprawozdanie: Zadania nie dokończone na zajęciach i wskazane przez prowadzącego.

2. Podstawowe układy pamięciowe, liczniki, dekodery, sterowanie adresowe.

1. Omów rodzaje przerzutników i ich klasyfikację.

2. Zapoznaj się z działaniem w programie ALVLS przerzutników: RS, T(ALT) i D(SHIFT).
Utwórz pozostałe synchronizowane przerzutniki typu RS, T i JK i sprawdź ich działanie.
3. Z wybranego typu przerzutnika utwórz 3-bitowy licznik dodający i sprawdź jego działa-
nie.
4. Dobuduj do licznika z p.3 8-wyjściowy dekoder na elementach: AND, NAND lub NOR
a jego wyjścia prześlij na wyjścia sterownika. Sprawdź działanie programu (układu)
w trybie symulacji a następnie w samym sterowniku.
5. Dobuduj licznik stanu (COUNTER) liczący mod.8 współbieżnie z licznikiem binarnym
z p.4.
6. Posługując się blokiem funkcyjnym SHIFT zaprojektuj rejestr szeregowy – licznik;
liczący w kodzie „1z6” i sprawdź jego działanie.
7. Zaprojektuj licznik mod.8 z dekoderem na bazie bloku licznika rewersyjnego UP/DM
COUNTER i bloków komparatora COMPARE. Wyjścia bloków COMP. wyślij na
wyjścia fizyczne sterownika i sprawdź działanie układu.
8. Zrealizuj z układu z p.5 adresowe sterowanie przerzutnikami RS z przycisków terminala
„+” i „-”. Stany przerzutników wyprowadzić na wyjścia AL-2.

Sprawozdanie: Zadania nie dokończone na zajęciach i wskazane przez prowadzącego.

3. Tworzenie bloków funkcyjnych użytkownika; obsługa wyświetlacza: prezentacja stanów

binarnych i wartości słowowych, obsługa wyświetlania wieloekranowego.

1. Do układu 3-bitowego licznika szeregowego (np.wg p.2.3) dobuduj wizualizację stanów

binarnych licznika za pomocą bloku funkcyjnego DISPLAY.
2. Do układu z p.2.5 dobuduj wizualizację na ekranie sterownika (blok DISPLAY) numeru
aktualnego stanu licznika binarnego, licznika współbieżnego i dekodera. Sprawdź
działanie programu (układu) w trybie symulacji a następnie w samym sterowniku.
3. Utwórz wg instrukcji programowania sterownika AL-2 blok funkcyjny użytkownika
(USER FUNC) dla układu licznika 3-bitowego z dekoderem (jak w p.2.4 lub 2.7). Dla
tworzonego bloku przygotuj po dwie ikony: 36*36 pikseli (16 lub 256 kolorów)
obrazujące stan wzbudzenia i stan braku wzbudzenia bloku.
4. Dla bloku funkcyjnego użytkownika z p.3 (licznik mod.8 z dekoderem) utwórz aplikację
wyboru przez ten blok 8 ekranów, przewijanych klawiszami kursora (góra, dół) ze
wskazaniem numeru aktualnego (kolejnego) ekranu. Dla nieparzystych stanów zrealizuj
sterowanie wyjściem o numerze aktualnego stanu stosując klawisze „+” i „-”, natomiast
dla stanów parzystych zaprogramuj zmianę (z przycisków terminala sterownika) czterech
urządzeń słowowych: pierwsze dwa bez hasła, trzeci z podaniem hasła i ostatni z blokadą
zmiany wartości.
5. Zrealizuj za pomocą układu z p.3 adresowe sterowanie dwustanowe wyjściami
fizycznymi sterownika z przycisków terminala „+” i „-”. Każde z wyjść zwizualizuj na
oddzielnym ekranie: nr ekranu – nr wyjścia, stan wyjścia.

Sprawozdanie: Zadania nie dokończone na zajęciach i wskazane przez prowadzącego.

4. Rejestracja czasowa wartości słowowych i ich prezentacja za pomocą menadżera
wyświetlacza

1. Licznik COUNTER jest inkrementowany co 1s. Wykorzystując bloki arytmetyczne zarejestruj

historię stanów licznika co 2s w 3 punktach czasowych wstecz i pokaż to na ekranie sterownika
wraz z wartością bieżącą.

2. Pompownia składa się z dwóch pomp, które są ręcznie sterowane (adresowo) z przycisków
terminala, gdy wywołany jest ekran stanu pompowni. Ekran ten ma wskazywać aktualny stan
pracy pomp. Dla każdej z pomp jest mierzony jej przepływ jako wielkość analogowa, podana na
wejścia I7 i I8 (lub jako symulacja z liczników COUNTER liczących mod 20). Wartości bieżące
przepływów mają też być pokazywane na ekranie stanu pompowni. Sterownik AL-2 ma
rejestrować ponadto:
- czas bieżący pracy pomp,
- czasy sumaryczne pracy pomp,
- w sposób dyskretny, co 2 sekundy, wartości obu przepływów w 4 punktach czasowych wstecz.
Z momentem naciśnięcia przycisku „OK” ma nastąpić włączenie menadżera ekranowego
(zamiast ekranu stanu) i zarejestrowane wartości przepływów, mają być przepisane do bufora
ekranowego, który jest źródłem danych dla kolejnych plansz ekranów analizy. Pierwsza z plansz
analizy ma zawierać:
- w pierwszej linii od góry aktualny czas wpisu do bufora analizy,
- w drugiej wartość odstępu czasu od ostatniej rejestracji,
- w trzeciej linii wartość przepływu pompy nr 1 z momentu wpisu,
. - w czwartej linii wartość przepływu pompy nr 2 z momentu wpisu.
Kolejne z plansz mają zawierać wartości historyczne przepływów i wartości czasów pracy
każdej z pomp. Kasowanie wizualizacji ekranów menadżera ekranowego i przejście do ekranu
stanu pompowni wykonać klawiszem ESC.
Przystępując do realizacji zadania określ:
- schemat parametryczny pompowni (wg treści zadania),
- liczbę koniecznych ekranów N menadżera ekranów,
- przyciski przewijania plansz ekranowych menadżera ekranów,
- postać każdego ekranu.
Sprawozdanie: Opisz przyjęte założenia pracy pompowni, narysuj jej schemat funkcjonalny
i parametryczny; zamieść realizujący te założenia program wraz z ekranami terminala
i komentarzami objaśniającymi.

5. Przetwarzanie: bitowo/słowowe (B/W) i słowowo/bitowe (W/B); multiplekser cyfrowy

1. Wykorzystując blok UP/DN COUNTER zrealizuj układ generatora słowa o wartości np.:
16, jeśli binarny, wejściowy sygnał sterujący Bi = ON. W przeciwnym wypadku liczba na
wyjściu generatora ma mieć wartość 0.
2. W oparciu o układ z p.1 zrealizuj 4-słowowy układ multipleksera cyfrowego.
3. W oparciu o układ z p.1 zrealizuj 16-bitowy konwerter bitowo/słowowy (B/W), w którym
16 bitów wejściowych (prezentujących 16-bitowa liczbę binarną) jest zamienianych na słowo
o wartości odpowiadającej tej liczbie.
4. W oparciu o algorytm przetwarzania liczby dziesiętnej na binarną oraz układ z p.1, zrealizuj
16-bitowy konwerter słowowo/bitowy (W/B), w którym wartość słowa jest zamieniana na 16-
bitową liczbę binarną.

Sprawozdanie: narysuj schemat blokowy konwerterów i zamieść realizujący je program wraz

z ekranami terminala i komentarzami objaśniającymi.
6. Sterowanie przepompownią i prezentacja jej parametrów

1. Przepompownia składa się z 2 pomp (P1 i P2), które sterowane są:

a) 3-5 czujnikami poziomu, w kolejności od dołu:
Hsu - poziom suchobiegu,
Hdr - poziom dolny roboczy, poziom wyłączenia pomp,
Hgr - poziom górny roboczy, poziom załączenia pompy głównej,
Hal - poziom alarmowy, poziom załączenia pompy wspomagającej,
Hap - poziom alarmowy przelewu.
b) sygnałem analogowym z wejścia I8, w którym zaznaczono (przyjęto) 5 wartości poziomów wg
punktu a.

Napisz program automatycznego, naprzemiennego sterowania pompami w oparciu

o sumaryczny czas ich pracy: pompą główną jest ta pompa, która ma mniejszy czas sumaryczny
pracy. Zwizualizuj na ekranie sterownika:
- stany pomp: PRACA, STOP,
- poziom wody w studni przepompowni w oparciu o stan czujników wg wersji pomiaru (a) lub
sygnał poziomu wg wersji pomiaru (b),
- czasy pracy pomp: bieżący (Cbp1, Cbp2), postoju (Cpp1 i Cpp2) i sumaryczny (Csp1,
Csp2).

Sprawozdanie: Opisz przyjęte założenia pracy pompowni wraz z algorytmem pracy pomp
i zamieść realizujący te założenia program wraz z ekranami terminala i komentarzami
objaśniającymi.

7. Projektowanie symulatora pompowni: sterowania i działania pompy, parametrów

przepływu, przekazu poziomu wody i prądu pompy

1. W przepompowni pracuje jedna pompa, która wypompowuje wodę ze zbiornika o głębokości H.

Gdy pompa nie pracuje (stan STOP) zbiornik napełnia się samoczynnie z określoną szybkością.
Gdy pompa pracuje (stan PRACA) zbiornik opróżnia się szybciej niż się napełnia. Na rurociągu
odpływowym znajduje się przepływomierz z nadajnikiem impulsowym, którego stała impulsu
wynosi k = (0,1 -1)m3/imp.
Napisz program symulatora pompowni, który realizuje następujące funkcje:
1. - Steruje załączaniem/wyłączaniem pompy z wejścia I1 sterownika, uruchamiając lub
wstrzymując wypompowywanie wody ze zbiornika. Wypompowywanie wody uruchamia
działanie przepływomierza.
2. - Umożliwia nastawę wartości stałej impulsu przepływu k,
- generuje impulsy pomiarowe przepływu z przepływomierz na wyjściu tranzystorowym OE1,
- umożliwia nastawę wartości okresu impulsów pomiarowych w zakresie Ti = (5,0 – 15,0)s,
- oblicza przepływ bieżący q [m3/godz] na podstawie nastawionych wartości: Ti i k,
- oblicza przepływ sumaryczny Q [m3] na podstawie liczby impulsów i wartości k.
3. - Przekazuje na wyjściach O4 – O1, w kodzie BCD, wartość poziomu wody w zbiorniku
w postaci stanu dwóch dekad: dziesiątek i jednostek; zakres (99-0)cm. Wybór dekady –
wejście I2: I2 = OFF : dekada jednostek, I2 = ON : dekada dziesiątek.
4. - Przekazuje na wyjściu tranzystorowym OE2 sygnał wartości prądu pompy w postaci sygnału
dwustanowego, w którym wartość prądu moduluje szerokość impulsu sygnału. Dokładność
przekazu przyjętego zakresu prądowego ma wynosić 1%.

Sprawozdanie: Opisz przyjęte założenia pracy symulatora pompowni, narysuj jego schemat
funkcjonalny i parametryczny i zamieść realizujący te założenia program wraz z ekranami
terminala i komentarzami objaśniającymi.