బయోలజీ మెటీరియల్-AJARUDDIN PDF

SAKSHI
GRK
www.sakshieducation.com
4. MýS×æ…, MýS×ægêË…
MýS×æ… iÐ]l… °Æ>Ã×ê™èlÃMýS, {MìSÄ¶æ*™èlÃMýS {ç³Ð]l*×æ…
1. ç³Æý‡Ð]l*×æ$Ð]l#Ë$ A×æ$Ð]l#Ë$, çÜ¹sìæM>Ë$, MöÌêÏÆ‡¬yŠæV> ÐólsìæÌZ Ð]l*Æý‡$™éÆ‡¬?
f. °ÈjÐ]l#Ë$
2. çÜiÐ]l Ð]lÅÐ]lçÜ¦ ç³Æý‡Ð]l*×æ$Ð]l#™ø Ððl¬§ýlOÌñæ GMýSPyìlÐ]lÆý‡MýS$ ÝëVýS$™èl$…¨?
f. AÐ]lÄ¶æ$Ð]l Ð]lÅÐ]lçÜ¦
3. çÜiÐ]l, °ÈjÐ]l#Ë °Æ>Ã×æ… §ól°™ø Ððl¬§ýlËÐ]l#™èl$…¨?
I
f. ç³Æý‡Ð]l*×æ$Ð]l#™ø
H
4. iÐ]l#Ë$ ç³Ç×êÐ]l$… ^ðl…§ólMö©ª, AÐ]lÄ¶æ$Ð]l Ð]lÅÐ]lçÜ¦, MýS×ægêÌêË$ H Ñ«§ýl…V> E…sêÆ‡¬?
f. MìSÏçÙt…V>
S
5. A°² iÐ]l#Ë Ô¶æÈÆý‡…ÌZ Ð]l˜ãMýS °Æ>Ã×æ… ?
K
f. MýS×æ…
6. HMýSMýS×æ iÐ]l#Ë Ð]l$¯]l$VýSyýl¯]l$ ™ðlÍÄ¶æ$gôæíÜ¯]l Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢?
A
f. B…sZ°Ðé¯Œæ Ë*ÅÐðl¯Œæ çßæ$MŠæ

7. çÜiÐ]l Ð]lÅÐ]lçÜ®ÌZ ÐólsìæMìS §ýlVýSYÆý‡ çÜ…º…«§ýl… E…r$…¨?
S
f. °Æ>Ã×ê°MìS. {MìSÄ¶æ$MýS$
8. iÐ]l#Ë°²…sìæMìS °Æ>Ã×ê™èlÃMýS, {MìSÄ¶æ*™èlÃMýS {ç³Ð]l*×æ…?
f. MýS×æ…
9. Ððl¬§ýlsìæÝëÇ MýS×ê°² MýS¯]l$Vö¯]l² Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢ ?
f. Æ>ºÆŠæt çßæ$MŠæ
10. Æ>ºÆŠætçßæ$MŠæ §ól°² ç³ÇÖÍ…_ MýS×ê°² MýS¯]l$Vö¯é²yýl$?
f. »ñæÆý‡yýl$ Ð]l¬MýSP¯]l$
11. MýS×êÌZÏ MóS…{§ýlMýS… E…r$…§ýl° MýS¯]l$Vö¯]l²§ðlÐ]lÆý‡$?

f. Æ>ºÆŠæt {»o¯Œæ 1831
12. {ç³† MýS×æ… MýS×æMýSÐ]l^é°² MýSÍW E…r$…§ýl° ™ðlÍí³¯]l Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢?
f. ïÙÏyýl¯Œæ
13. f…™èl$MýS×êÌZÏ MýS×æMýSÐ]l^èl… E…yýl§ýl° °Æ>®Ç…_¯]l Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢ ?
f. ¥Äñæ*yéÆŠæ ÚëÓ¯Œæ
14. MýS×æ íÜ§é®…™é°² {ç³†´ë¨…_¯]l Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢Ë$?
I
f. ïÙÏyýl¯Œæ, ¥Äñæ*yéÆŠæ ÚëÓ¯Œæ
H
15. MýS×æÑ¿¶æf¯]l MýS¯]l$Vö¯]l² Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢ ?
f. Æý‡$yéÌŒæ¹ ÑÆøPÐŒæ
S
16. {ç³†MýS×æ… Ð]l¬…§ýl$™èlÆý‡… MýS×æ… ¯]l$…^ól HÆý‡μyýl$™èl$…§ýl° ™ðlÍí³¯]l Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢?
K
f. Æý‡$yéÌŒæ¹ ÑÆøPÐŒæ
17. iÐ]lÆ>Ô¶æ$Ë°² MýS×êË$ Ðésìæ E™èlμ¯é²Ë™ø °ÇÃ™èlOÐðl$ E…sêÄ¶æ$° ™ðlÍõ³ íÜ§é®…™èl… ?
A
f. MýS×æ íÜ§é®…™èl…
18. MýS×êË°² Ð]l¬…§ýl$™èlÆý‡… MýS×êË¯]l$…^ól HÆý‡μyýl$™éÄ¶æ$° ™ðlÍõ³ íÜ§é®…™èl…?
S
19. iÐ]l{MìSÄ¶æ$Ë°² MýS×êË$ °Æý‡ÓÇ¢…^ól Ñ«§ýl$Ë$, MýS×êË Ð]l$«§ýlÅ E…yól çÜ…º…«§ýl »ê…«§ýlÐéÅË Ò$§ýl
B«§éÆý‡ç³yýl$™éÄ¶æ$° ™ðlÍõ³ íÜ§é®…™èl…?
20. MýS×êË°² JMóS Æý‡ÝëÄ¶æ$¯]l °Æ>Ã×æ… MýSÍW JMóS Æý‡MýS…V> iÐ]l{MìSÄ¶æ$Ë$ ¯ðlÆý‡ÐólÆý‡$Ýë¢Ä¶æ$° ™ðlÍõ³
íÜ§é®…™èl…?
f. MýS×æíÜ§é®…™èl…
21. MýS×ê°² BÐ]lÇ…_ E…yól¨?

f. MýS×æ™èlÓ^èl…
22. MýS×æ™èlÓ^èl… §ól°^ól™èl °ÇÃ™èlOÐðl$ E…r$…¨?
f. Íí³yŠæÞ, {´÷sîæ¯ŒæÞ
23. MýS×ê°² §é° ç³ÇçÜÆ>ÌZÏ° MýS×êË ¯]l$…_ ÐólÆý‡$^ólõÜ °Æ>Ã×æ…?
f. ´ëÏÝëÃ ´÷Æý‡
24. MýS×æ…ÌZ° hVýS$Æý‡$ Ð]l…sìæ {§ýlÐ]l ç³§éÆ>¦°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
I
f. iÐ]lç³§éÆý‡®…
H
25. iÐ]l ç³§éÆý‡®…ÌZ ±sìæÔ>™èl…?
f. 70 & 80 Ô>™èl…
S
26. MóS…{§ýlMýS… Ìôæ° iÐ]l#Í² HÐ]l$…sêÆý‡$?
K
f. {´÷M>ÇÄñæ*sŒæË$ Ìôæ§é MóS…{§ýlMýS ç³NÆý‡Ó iÐ]l#Ë$
27. MóS…{§ýlMýS ç³NÆý‡Ó iÐ]l#ËMýS$ E§éçßæÆý‡×æ ?
A
f. »êÅMîStÇÄ¶æ*, ±Í BMýS$ç³^èla OÔðæÐ]lÌêË$

28. MóS…{§ýlMýS… MýSÍW E¯]l² iÐ]l#Í² HÐ]l$…sêÆý‡$?
S
f. Ä¶æÊM>ÇÄñæ*sŒæË$ Ìôæ§é °fMóS…{§ýlMýS iÐ]l#Ë$

29. °f MóS…{§ýlMýS iÐ]l#ËMýS$ E§éçßæÆý‡×æ?
f. OÔðæÐ]lÌêË$, ÕÎ…{«§éË$, E¯]l²™èl {Ôóæ×ìæ Ððl¬MýSPË$, f…™èl$Ð]l#Ë$
iÐ]l Ô>çÜˆ…& Ô>QË$ GRK

1. {ç³-ç³…^èl…ÌZ f…™èl$-Ð]l#-Ë Ñ-çÜ¢-Æý‡-×æ VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?
f. f…™èl$ ¿¶æ*Vø-â¶æ Ô>çÜˆ…
2. f…™èl$, Ð]l–„>-Ë Ô¶æÈ-Æý‡ -«§ýl-Æ>Ã-Ë VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

f. Ô¶æÈ-Æý‡ -«§ýl-Æý‡Ã Ô>çÜˆ…
I
3. i-Ñ-ÌZ VýS$yýl$z §ýlÔ¶æ ¯]l$…_ {´ûÉýl §ýlÔ¶æ Ð]lÆý‡-MýS$ fÇ-VóS ò³Æý‡$-VýS$-§ýl-Ë AÀ-Ð]l–-¨®-° VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ iÐ]l-
Ô>-çÜˆ Ô>Q?
f.
4.
í³…yø-™èlμ-†¢ Ô>çÜˆ…
H
i-Ð]l#-Ë-MýS$ A-Ñ °Ð]l-íÜ…^ól BÐ]l-Æý‡-×ê-°-MìS Ð]l$«§ýlÅ çÜ…º…«§é-°² ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?
S
f. i-Ðé-Ð]l-Æý‡-×æ Ô>çÜˆ…
K
5. OÐðl-Æý‡-‹Ü, »êMîSt-Ç-Ä¶æ* HMýS-MýS-×æ iÐ]l#-Ë Ð]l…sìæ çÜ*MýSÿ-i-Ð]l#-Ë VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?
f. çÜ*MýSÿ-i-Ð]l Ô>çÜˆ…
A
6. i-Æý‡~-{MìS-Ä¶æ$, Ô>ÓçÜ-{MìS-Ä¶æ$ Ððl¬§ýl-OÌñæ-¯]l Ðésìæ-° H iÐ]l-Ô>-çÜˆ Ñ¿ê-VýS…ÌZ ^èl§ýl$-Ð]l#-™é-Æý‡$?

f. Ô¶æ-È-Æý‡ «§ýlÆý‡Ã Ô>çÜˆ…
S
7. ç³-Ç-{Ô¶æ-Ð]l$-ËÌZ i-Ð]l-Ô>-çÜˆ ç³§ýl®-™èl$-Ë$ Ðéyýl-sê-°² H Ô>çÜˆ… §éÓÆ> A«§ýlÅ-Ä¶æ$-¯]l… ^ólÝë¢-Æý‡$-?

f. º-Äñæ* sñæM>²-Ë-i
8. Ð]l–-„>-Ë ç³Ç-gêq-¯]l… VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ…?

f. Ð]l–-„ýS Ô>-çÜˆ…
9. f…™èl$-Ð]l#-Ë ç³Ç-gêq-¯]l… -VýS$-Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ…?

f. f…™èl$ Ô>çÜˆ…
10. i-Ð]l#-Ë A…™èl-Ç²Æ>Ã-×ê-°² VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

f. Ô¶æ-È-Æý‡ °Æ>Ã×æ Ô>çÜˆ…
11. Ô¶æ-È-Æý‡ A-Ð]l-Ä¶æ$-Ðé-Ë$ AÑ ^ólõÜ iÐ]l-{MìS-Ä¶æ$-Ë VýS$Ç…-_ ™ðlÍ-Ä¶æ$--gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

f. -Ô¶æ-È-Æý‡ -«§ýl-Æý‡Ã Ô>çÜˆ…
12. f…™èl$, Ð]l–„>-Ë Ð]lÈY-MýS-Æý‡-×æ VýS$Ç…-_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

f. Ð]l-ÈY-MýS-Æý‡-×æ Ô>çÜˆ…
I
13. ÐéÅ-«¨ Ð]lËÏ iÐ]l#-ÌZÏ MýSÍ-VóS -Ð]l*-Æý‡$μ-Ë$ VýS$Ç-…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ…?
H
f. ÐéÅ«¨ -Ñ-gêq-¯]l Ô>çÜˆ…
14. A-¯]l$-Ð]l…Õ-MýS-™èl-¯]l$ VýS$-Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

f. -f-¯]l$Å Ô>-çÜˆ…
S
K
15. VýS†…-_-¯]l f…™èl$-Ð]l#-Ë, Ð]l–„>-Ë VýS$Ç…_ A«§ýlÅ-Ä¶æ$-¯]l… ^ólõÜ Ô>çÜˆ… ?
f. ç³#-Æ>-i-Ð]l Ô>çÜˆ…
A
16. VýS-†…_-¯]l i-Ð]l#-Ë AÐ]l-Ôóæ-Úë-Ë¯ólÐ]l$…sê-Æý‡$?

f. Õ-Ìê-gê-Ë$
S
MýS×ægêÌêË$
Ððl¬MýSPË MýS×ægêÌêË$:
1. JMóS Æý‡MýSOÐðl$¯]l °Æ>Ã×æ…™ø, JMóS Ñ«¨ °Æý‡ÓÇ¢…^ól MýS×æçÜÐ]lÊà°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. MýS×ægêË…
2. Ððl¬MýSPË MýS×ægêÌêË$ G°² Æý‡M>Ë$. AÑ HÑ?
I
f. 2 AÑ 1. Üç Æý‡â¶æ MýS×ægêÌêË$ 2. çÜ…MìSÏçÙt MýS×ægêÌêË$
H
3. JMóS Æý‡MýSOÐðl$¯]l MýS×êË$ MýSÍW¯]l MýS×ægêÌê°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. çÜÆý‡â¶æ MýS×ægêË…
S
4. çÜÆý‡â¶æ MýS×ægêÌêËMýS$ E§éçßæÆý‡×æ?
K
f. Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË…, §ýl–yýl MýS×ægêË…, çÜ*¦ËMø×æ MýS×ægêË…
5. Æð‡…yýl$ Ìôæ§é A…™èlMýS…sôæ GMýS$PÐ]l Æý‡M>Ë MýS×êË$ E¯]l² MýS× gêÌê°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
A
f. çÜ…MìSÏçÙt MýS×ægêË…
6. çÜ…MìSÏçÙt MýS×ægêÌê°MìS E§éçßæÆý‡×æ?
S
f. §éÆý‡$Ð]l#, ´ùçÙMýS MýS×ægêË…

7. Ìôæ™èl Ððl¬MýSPË ¿êV>Ë$ H MýS×ægêË °ÇÃ™éË$?
f. Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË…
8. ³ç {™éÌZÏ E…yól Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË Æý‡MýS… ?
f. MøÏOÆð‡…ORñæÐ]l* (çßæÇ™èl Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË…)
9. Oòßæ{yøOòœsŒæÞÌZ E…yól Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË Æý‡MýS…?
f. HOÆð‡…ORñæÐ]l* (ÐéÄ¶æ¬ ç³NÇ™èl Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË…)
10. ±sìæÒ$§ýl ™ðlÍÄ¶æ*yól Ððl¬MýSPË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?

f. Oòßæ{yøOòœsŒæÞ
11. H MýS×ægêË…ÌZ° MýS×êË Ð]l$«§ýlÅ ÐéÄ¶æ¬VýS§ýl$Ë$ E…sêÆ‡¬?
f. HOÆð‡…ORñæÐ]l*
12. §ýl$…ç³Ë$, MöÐ]l¬ÃÌZÏ E…yól Ð]l$–§ýl$MýS×ægêË… ?
f. °Ë$Ð]l MýS×ægêË…
13. GyéÇ Ððl¬MýSPË$ ±sìæ° °Ë$Ð]l ^ólÄ¶æ$yé°MìS çÜàÄ¶æ$ç³yól MýS×ægêË…?
I
f. ±sìæ° °Ë$Ð]l^ólõÜ Ð]l$–§ýl$MýS×ægêË…
H
14. ç³{™éÌZÏ° Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêÌê¯ól²Ð]l$…sêÆý‡$?
f. ç³{™é…™èlÆý‡…
S
15. VýS$ÌêÃË$, ´÷§ýlÌZÏ GMýS$PÐ]lV> E…yól MýS×ægêË…?
K
f. çÜ*¦Ë Mø×æ MýS×ægêË…
16. Ððl¬MýSPËMìS Ä¶æ*…{†MýS ºÌê°², B«§éÆ>°²^óla MýS×ægêË…?
A

17. H MýS×ægêË…ÌZ° MýS×æ MýSÐ]l^éË$ òÜË$ÅÌZgŒæ, ò³MìSt¯ŒæË™ø °ÇÃ™èlOÐðl$ E…sêÆ‡¬?
S
f. çÜ*¦ËMø×æ MýS×ægêË…
18. çÜÆý‡â¶æ, çÜiÐ]l Ä¶æ*…{†MýS MýS×ægêË…?
19. Ððl¬MýSPÌZÏ E…yól °ÈjÐ]l MýS×ægêË…?
f. §ýl–Éýl MýS×ægêË…
20. §ýl–yýl MýS×ægêË…ÌZ° MýS×êË MýS×æMýSÐ]l^éÌZÏ E…yól ç³§éÆý‡¦…
f. ÍW²¯Œæ
21. Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË… Ð]l…W¯]lç³#yýl$, ÝëWËç ³yìl¯]lç³#yýl$ M>´ëyól MýS×ægêË… ?

f. §ýl–Éýl MýS×ægêË…
22. Ððl¬MýSPÌZÏ E…yól {ç³çÜÆý‡×æ MýS×ægêË…?
f. §éÆý‡$Ð]l#
23. H MýS×ægêË…ÌZ çÜiÐ]l, °ÈjÐ]l MýS×êË$…sêÆ‡¬?
f. §éÆý‡$ MýS×ægêË…
24. §éÆý‡$Ð]l#ÌZ °ÈjÐ]l MýS×êË$?
I
f. ¯éÆý‡Ë$, §éÆý‡$ MýS×êË$, §éÆý‡$ ¯éâêË$
H
25. §éÆý‡$ MýS×ægêË…ÌZ° çÜiÐ]l MýS×ægêË…?
f. §éÆý‡$ Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË…
S
26. Ððl¬MýSPÌZÏ ±sìæ°, ËÐ]l×êË¯]l$ ÐólÆý‡Ï ¯]l$…_ Ððl¬MýSP ¿êV>ËMýS$ çÜÆý‡çœÆ> ^ólõÜ MýS×ægêË…?
K
f. §éÆý‡$ MýS×ægêË…
27. Ððl¬MýSPÌZÏ° H MýS×ægêÌê°² "»êçÜ$'t Ìôæ§é "Ìñæ´ùtÐŒl$' A…sêÆý‡$?
A
f. ´ùçÙMýS MýS×ægêË…
28. ´ùçÙMýS MýS×ægêË…ÌZ° MýS×æMýSÐ]l^éÌZÏ E…yól ç³§éÆý‡¦…?
S
f. ÍW²¯Œæ
29. ´ùçÙMýS MýS×ægêË…ÌZ E…yól MýS×êË$?
f. ^éË± MýS×êË$, ^éË± ¯éâêË$, çÜçßæMýS×êË$, ´ùçÙMýS MýS×ægêË ¯éÆý‡Ë$, Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË…
30. ^éË± ¯éâêË _Ð]lÆý‡ GMýS$PÐ]l Æý‡…{«§éË$ Mý ÍW¯]l °Æ>Ã×æ…?
f. ^éË± çœËMýS…
31. BàÆý‡ ç³§éÆ>¦Ë¯]l$ çÜÆý‡çœÆ> ^ólÄ¶æ$yýl…ÌZ Eç³Äñæ*VýSç³yól MýS×ægêË…?
f. ´ùçÙMýS MýS×ægêË…
32. ™éâ¶æå ™èlÄ¶æ*ÈÌZ Eç³Äñæ*VýSç³yól ´ùçÙMýS MýS×ægêË MýS×êË$?

f. ´ùçÙMýS MýS×ægêË ¯éÆý‡Ë$
GRK
f…™èl$ MýS×ægêÌêË$
33. ç³°^ólõÜ Ñ«§é¯é°² ºsìæt f…™èl$ MýS×ægêÌê°² G°² Æý‡M>Ë$V> Ñ¿¶æh…^éÆý‡$?
f. 4 Æý‡M>Ë$
1. Eç³MýSâê MýS×ægêË… 2. Üç …Äñæ*fMýS MýS×ægêË… 3. MýS…yýlÆý‡ MýS×ægêË… 4. ¯éyîl MýS×ægêË…
34. Ô¶æÈÆ>°² »êçßæÅ ™èlË…, A…™èl@™èlË…ÌZ MýSí³μ E…^ól ´÷Æý‡?
I
f. Eç³MýSâê MýS×ægêË…
H
35. VøÆý‡$Ï, ÆøÐ]l*Ë$, MöÐ]l¬ÃË Ð]l…sìæ °Æ>Ã×êÌZÏ E…yól MýS×ægêË…?
f. Eç³MýSâê MýS×ægêË…
S
36. Eç³MýSâê MýS×êË$ JMóS Ð]lÆý‡$çÜÌZ AÐ]l$Ç E…sôæ §é°° HÐ]l$…sêÆý‡$?
K
f. çÜÆý‡â¶æ Eç³MýSâ¶æ
37. Eç³MýSâê MýS×ægêË… A¯ólMýS Ð]lÆý‡$çÜÌZÏ E…yól §é°° HÐ]l$…sêÆý‡$?
A
f. {ÝëtsìæOòœyŠæ MýS×ægêË…
38. ÑÑ«§ýl MýS×ægêÌêË¯]l$, A…V>Ë¯]l$ MýSÍí³ E…^ól MýS×ægêË…?
S
f. çÜ…Äñæ*fMýS MýS×ægêË…
39. K MýS×ægêË… ¯]l$…_ ÐólÆöMýS MýS×ægêÌê°MìSS ç³§éÆ>¦Ë¯]l$ ^ólÆý‡ÐólõÜ MýS×ægêË…?
40. Ô¶æÈÆý‡…ÌZ {MöÐ]l#ÓË¯]l$ °Ë$Ð]l^ólõÜ MýS×ægêË… ?
41. MýS×ægêÌêË¯]l$ MýSÍí³ E…_, A…™èlÆ>ÂV>Ë¯]l$ Ðésìæ Ýë¦¯]l…ÌZ E…yólr$Ï ^ólõÜ MýS×ægêË…?
f. HÇÄñæ*ÌêÆŠæ MýS×ægêË…
42. H MýS×ægêË…ÌZ Oòœ{»Z»êÏçÜ$tË$ A¯ól °Æ>Ã×êË$ E…sêÆ‡¬?

f. HÇÄñæ*ÌêÆŠæ MýS×ægêË…
43. GÐ]l¬MýSË$ MýSÍõÜ ^ør, ç³MýSPsñæÐ]l¬MýSË _Ð]lÆý‡, ÐéÄ¶æ¬¯éâ¶æ…ÌZ E…yól çÜ…Äñæ*fMýS MýS×ægêË…?
f. Ð]l$–§ýl$ÌêíÜ¦
44. çÜMýSÔóæÆý‡$MýS iÐ]l#Ë í³…yýl§ýlÔ¶æÌZ Ð]l*{™èlÐól$ E…yól MýS×ægêË…?
f. Ð]l$–§ýl$ÌêíÜ¦ MýS×ægêË…
45. Ý÷Æý‡^ólç³ÌZÏ AíÜ¦ç³…fÆý‡… §ól°™ø °ÇÃ™èlOÐðl$ E…r$…¨?
I
f. Ð]l$–§ýl$ÌêíÜ¦ MýS×ægêË…
H
46. çÜMýSÔóæÆý‡$M>ÌZÏ E…yól AíÜ¦ç³…fÆý‡… §ól°™ø °ÇÃ™èlOÐðl$ E…r$…¨?
f. GÐ]l¬MýS™ø
S
47. GÐ]l¬MýS çÜ…Äñæ*fMýS MýS×ægêË… HH ç³§éÆ>¦Ë™ø HÆý‡μyìl…¨?
K
f. M>ÍÛÄ¶æ$… ¸ëõÜμr$, M>ÍÛÄ¶æ$… M>Æö¾¯ólsŒæ
48. GÐ]l¬MýSÌZ° ËÐ]l×êË¯]l$ {çÜÑ…^ól MýS×êË$?
A
f. BíÜtÄñæ*OòÜsŒæ MýS×êË$
49. GÐ]l¬MýSÌZ° AíÜ¦Ð]l$fjÌZ E…yól MýS×êË$?
S
f. BíÜtÄñæ*OòÜsŒæ MýS×êË$
50. GÐ]l¬MýSË çÜ…«¨ ™èlÌêË¯]l$ MýSÍí³ Ð]l#…^ól MýS×ægêË… ?
f. ÍVýSÐðl$…sŒæ Ìôæ§é çÜ…«¨ º…«§ýl¯]l MýS×ægêË…
51. çÜ…«¨ º…«§ýl¯]l…ÌZ° ™èl…™èl$Ð]l#Ë$ H ç³§éÆý‡¦…™ø °ÇÃ™èlÐ]l$Ä¶æ*ÅÆ‡¬?
f. MöÌêÏgñæ¯Œæ A¯ól {´÷sîæ¯Œæ™ø
52. MýS…yýlÆ>Ë¯]l$, GÐ]l¬MýSË™ø MýSÍí³ çÜ…«¨™èlÌêË gêÆ‡¬…rÏÌZ E…yól MýS×ægêË…?
f. sñæ…yé¯Œæ Ìôæ§é Ýë²Ä¶æ¬ º…«§ýl¯]l MýS×ægêË…
53. MöÐ]l#Ó ç³§éÆ>¦°² °Ë$Ð]l^ólõÜ çÜ…Äñæ*fMýS MýS×ægêË…?

f. Gyìl´ù‹Ü MýS×ægêË…
54. Gyìl´ù‹Ü MýS×ægêË… H MýS×êË ¯]l$…_ HÆý‡μyýl$™èl$…¨?
f. Gyìl´ùOòÜsŒæ MýS×êË$
55. Eç³ÐéçÜ çÜÐ]l$Ä¶æ*ÌZÏ Ô¶æÈÆ>°MìS M>Ð]lËíÜ¯]l Ô¶æMìS¢° A…¨…^ól MýS×ægêË…?
56. Ô¶æÈÆý‡… ¯]l$…_ Ðólyìl ºÄ¶æ$rMýS$ ´ùMýS$…yé Bõ³ MýS×ægêË…?
I
H
57. Ð]l*¯]lÐ]l Ô¶æÈÆý‡…ÌZ E¯]l² {§ýlÐ]lÆý‡*ç³ MýS×ægêË…?
f. Æý‡MýS¢…
S
58. MýS×æ»êçßæÅ {ç³§ólÔ¶æ… H ç³§éÆý‡¦…™ø °…yìl E…r$…¨?
K
f. ´ëÏÝëÃ™ø
59. ´ëÏÝëÃÌZ Ð]l¬QÅOÐðl$¯]l ç³§éÆý‡¦…?
A
f. ±Æý‡$
60. Ð]l*¯]lÐ]l#yìlÌZ §é§éç³# G°² ÎrÆý‡Ï Æý‡MýS¢… E…r$…¨?
S
f. 5 ÎrÆý‡$Ï
61. Æý‡MýS¢çÜP…§ýl¯é°MìS M>Ð]lËíÜ¯]l M>Æý‡M>Ë$ §ól°ÌZ E…sêÆ‡¬?
f. ´ëÏÝëÃÌZ
62. G{Æý‡Æý‡MýS¢MýS×êË$ GÆý‡$ç³# Æý‡…VýS$ÌZ E…yýlsê°MìS M>Æý‡×æ…?
f. ïßæÐðl*VøÏ¼¯Œæ
63. H f…™èl$Ð]l#ÌZÏ G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êË$ MóS…{§ýlM>°² MýSÍW E…sêÆ‡¬?
f. ^ólç³Ë$, E¿¶æÄ¶æ$ ^èlÆ>Ë$, çÜÈçÜ–´ëË$
64. G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êË BM>Æý‡…?

f. ¨Ó ç³#sêM>Æý‡…
65. BMìSÞf¯Œæ, M>Æý‡¾¯Œæ Oyðl BOMðSÞyŠæ Æý‡Ðé×êÌZ çÜàÄ¶æ$ç³yól M>Æý‡MýS…?
f. ïßæÐðl*VøÏ¼¯Œæ
66. K ïßæÐðl*VøÏ¼¯Œæ A×æ$Ð]l# G°² BMìSÞf¯Œæ ç³Æý‡Ð]l*×æ$Ð]l#Ë¯]l$ Æý‡Ðé×ê ^ólçÜ$¢…¨?
f. ¯éË$VýS$
67. G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êË$ GMýSPyýl E™èlμ†¢ AÐ]l#™éÆ‡¬?
I
f. AíÜ¦Ð]l$fjÌZ
H
68. G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êË iÑ™èl M>Ë…?
f. 120 ÆøkË$
S
69. G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êËMýS$ Ð]l$Æø õ³Æý‡$?
K
f. GÇ{™ø OòÜr$Ë$
70. G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êË E™èlμ†¢° HÐ]l$…sêÆý‡$?
A
f. GÇ{™ø´ëÆ‡¬íÜ‹Ü
71. ™ðlËÏ Æý‡MýSM¢ Sý ×êË$ G°² Æý‡M>Ë$, AÑ HÑ?
S
f. 2 Æý‡M>Ë$ 1. MýS×ìæM>¿¶æ MýS×êË$ 2. MýSÍMýSÆý‡íßæ™èl MýS×êË$

72. MýS×ìæM>¿¶æ MýS×êË$ G°² Æý‡M>Ë$, AÑHÑ?
f. 3 Æý‡M>Ë$ 1. ¯]l*{sZíœÌŒæÞ 2 »ôæÝùíœÌŒæÞ 3. AíÜyøíœÌŒæÞ
73. MýS×ìæMýS Æý‡ß
í æ™èl MýS×êË$ G°² Æý‡M>Ë$, AÑ HÑ?
f. 2 Æý‡M>Ë$ 1. Í…¸ùOòÜsŒæÞ 2. Ððl*¯øOòÜsŒæÞ
74. Æý‡MýS¢ÌZ° H MýS×êË$ {ç³†§ólàË¯]l$ E™èlμ†¢ ^ólÝë¢Æ‡¬?
f. Í…¸ùOòÜsŒæÞ
75. iÐ]l#Ë ç³NÆý‡Ó, ^èlÆý‡Ð]l*…V>Ë MýS§ýlÍMýSMýS$, A…™èlÆý‡…V>Ë MýS§ýlÍMýSMýS$ ™øyýlμyól MýS×ægêË…?

f. MýS…yýlÆý‡ MýS×ægêË…
76. çßæ–§ýlÄ¶æ$… H MýS×ægêË °ÇÃ™èl…?
f. MýS…yýlÆý‡ MýS×ægêË…
77. MýS…yýlÆ>Ë$ G°² Æý‡M>Ë$, AÑ HÑ?
f. 3 Æý‡M>Ë$ 1. Æó‡ü™èl MýS…yýlÆ>Ë$ 2. AÆó‡ü™èl MýS…yýlÆ>Ë$ 3. çßæ–§ýlÄ¶æ$ MýS…yýlÆý‡…
78. AíÜ¦ç³…fÆý‡…ÌZ° GÐ]l¬MýSË MýS§ýlÍMýSMýS$ ™øyýlμyól MýS…yýlÆ>Ë$?
I
f. Æó‡ü™èl MýS…yýlÆ>Ë$
H
79. Æó‡ü™èl MýS…yýlÆ>ËMýS$ Ð]l$Æø õ³Æý‡$?
f. °Ä¶æ$…{†™èl MýS…yýlÆ>Ë$
S
80. MýS…yýlÆý‡… ´÷yýlÐ]l#¯é Ayýl$z^éÆý‡Ë$ MýSÍW E…yól¨?
K
f. Æó‡ü™èl MýS…yýlÆý‡…
81. ´÷sìætV>, MýS§ýl$Æý‡$ BM>Æý‡…ÌZ, Ayýl$z^éÆý‡Ë$ Ìôæ° MýS…yýlÆý‡…?
A
f. AÆó‡ü™èl Ìôæ§é ¯]l$¯]l$ç³# MýS…yýlÆý‡…

82. Ô¶æÈÆý‡…ÌZ A°Ä¶æ$…{†™èl MýS…yýlÆ>Ë$?
S
f. AÆó‡ü™èl MýS…yýlÆ>Ë$
83. °Æ>Ã×æ…ÌZ ^éÆý‡Ë MýS…yýlÆ>°² ´ùÍ E¯é² A°Ä¶æ$…{†™èl ^èlÆý‡ÅË¯]l$ ^èl*õ³ MýS…yýlÆý‡…?
f. çßæ–§ýlÄ¶æ$ MýS…yýlÆý‡…
84. ¯éyîl Ð]l$…yýlË…ÌZ° MýS×êË$?
f. 1. ¯éyîl MýS×êË$ 2. WÏÄæ¶ $ÌŒæ MýS×êË$
85. BM>j¯Œæ¯]l$ BÐ]lÇ…_ E¯]l² ´÷Æý‡?
f. Ð]l$Æ‡¬Î¯Œæ ™öyýl$VýS$
86. ¯éyîl MýS×ægêË…ÌZ °Æ>Ã×ê™èlÃMýS {MìSÄ¶æ*™èlÃ {ç³Ð]l*×æ…?

f. ¯]l*ÅÆ>¯Œæ
87. ¯éyîl E™ól¢h™èlÐ]l$Æ‡¬¯]lç³#yýl$ MýS×æ§ólçßæ… Ð]l§ýlª HÆý‡μyól Ñ§ýl$Å™Œæ {ç³Ðéà°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. Ä¶æ*„ýS¯Œæ ´÷sñæ°ÛÄ¶æ$ÌŒæ
88. Ä¶æ*„ýS¯Œæ ´÷sñæ°ÛÄ¶æ$ÌŒæ ÑË$Ð]l?
f. 0.055 ÐøÌŒætÞ
89. ¯éyîlMýS×æ…ÌZ° MýS×æ§ólçßæ… MýSÍW E…yól MýS×ìæMýSË$?
I
f. °çÜÞÌŒæ MýS×ìæMýSË$
H
90. ¯]l*ÅÆ>¯ŒæË$ §ól°§éÓÆ> çÜÐ]l*^éÆ>°² õÜMýSÇÝë¢Æ‡¬?
f. yðl…{OyðlsŒæÞ
S
91. AÆó‡ü™èl MýS…yýlÆ>Ë$ GMýS$PÐ]lV> H ¿êV>ÌZÏ E…sêÆ‡¬?
K
f. Æý‡MýS¢ ¯éâêË$, õ³VýS$Ë$
92. ¯éyîl ™èl…™èl$Ð]l#Ë MýSrt¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?
A
f. ç³#Å°MýS$ÅË‹Ü
S
MýS×ê…V>Ë$
MóS…{§ýlMýS…
1. MýS×ê…V>Ë°²…sìæÌZ Ð]l¬QÅOÐðl$…¨?
f. MóS…{§ýlMýS…
2. MóS…{§ýlMýS… ^èl$r*t °ÇÃ™èlOÐðl$¯]l ™èlÓ^é¯ól²Ð]l$…sêÆý‡$?
I
f. MóS…{§ýlMýS ™èlÓ^èl…
H
3. MóS…{§ýlMýS ™èlÓ^èl… G°² ´÷Æý‡Ë™ø °ÇÃ™èlOÐðl$…¨?
f. Æð‡…yýl$
S
4. MóS…{§ýlMýS…ÌZ çÜ¯]l²° ´÷Æý‡Ë™ø °ÇÃ™èlOÐðl$¯]l °Æ>Ã×êË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?
K
f. {MöÐ]l*sìæ¯Œæ
5. {MöÐ]l*sìæ¯Œæ Ðólsìæ™ø °ÇÃ™èlOÐðl$…¨?
A
f. DNA, {´÷sîæ¯Œæ
6. {´÷sîæ¯Œæ °Æ>Ã×ê°MìS M>Ð]lËíÜ¯]l çÜÐ]l*^éÆý‡…, MýS×æ…ÌZ° A°² MîSËMýS {MìSÄ¶æ$Ë¯]l$ °Ä¶æ$…{†…^ól
S
çÜÐ]l*^éÆ>°² MýSÍW E…yól¨?

f. DNA f¯]l$Åç³§éÆý‡¦…
7. DNA f¯]l$Åç³§éÆý‡¦…ÌZ E…yól _¯]l², {ç³™ólÅMýSOÐðl$¯]l Ä¶æÊ°sŒæË$ Ìôæ§é {ç³Ð]l*×êË$?
f. f¯]l$ÅÐ]l#Ë$
8. MóS…{§ýlMýS…ÌZ° _¯]l² A…Ô¶æ…?
f. MóS…{§ýlM>…Ô¶æ…
9. MýS×æ Ñ¿¶æf¯]l çÜÐ]l$Ä¶æ$…ÌZ {MöÐ]l*sìæ¯Œæ §ól°V> Ð]l*Æý‡$™èl$…¨?

f. {MøÐðl*gZÐ]l¬Ë$V>
10. MóS…{§ýlMýS…ÌZ f¯]l$Åç³§éÆý‡¦… H Æý‡*ç³…ÌZ E…r$…¨?
f. DNA, RNA
11. MóS…{§ýlMýS…ÌZ E…yól {MöÐ]l*sìæ¯Œæ ç³§éÆý ¦…, MóS…{§ýlM>…Ô>Ë$ A°² MýSÍí³ HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. MóS…{§ýlMýS Æý‡çÜ…
OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ*
I
12. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ*¯]l$ Ððl¬§ýlr ºÄñæ*´ëÏçÜ$tV> Ð]lÈYMýSÇ…_…§ðlÐ]lÆý‡$?
H
f. BÌŒætÐ]l$¯Œæ
13. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ* A° õ³Æý‡$ò³sìæt…§ðlÐ]lÆý‡$?
S
f. »ñæ…yé
K
14. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ* ÌZç³Í {§ýlÐ]lç³§éÆý‡¦ A…™èlÆ>ÂV>°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. Ð]l*{†MýS
A
15. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ* ™èlÓ^èl… ÌZç³Í Ð]l¬yýl$™èlË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?

f. {MìSïÜt
S
16. MýS×æÔ¶æM>¢V>Æ>Ë$ Ìôæ§é Power Houses of the cell A° Ðólsìæ¯]l…sêÆý‡$?

f. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ*
17. MýS×ê°MìS M>Ð]lËíÜ¯]l Ô¶æMìS¢ GMýSPyýl E™èlμ¯]l²Ð]l$Ð]l#™èl$…¨?
f. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ*
OÌñæÝùÝùÐ]l¬Ë$
18. OÌñæÝùÝùÐ]l¬Ë¯]l$ MýS¯]l$Vö¯]l² Ô>{çÜ¢Ðól™èl¢ ?
f. {MìSíÜtÄ¶æ$¯Œæ yðlyýl*Ððl
19. fË ÑÔóæÏçÙ MýS×æ G…OgñæÐ]l¬Ë$ A° Ðólsìæ¯]l…sêÆý‡$?

f. OÌñæÝùÝùÐ]l¬Ë$
20. ÐéÅ«¨ ç³ÇíÜ¦™èl$ÌZÏ MýS×æ Ñ¯éÔ¶æ¯é°MìS §éÇ¡õÜ MýS×ê…V>Ë$?
21. çÜÓÄ¶æ$… Ñ_e†¢ çÜ…^èl$Ë$ A° Ðólsìæ¯]l…sêÆý‡$?
OÆð‡»ZÝùÐŒl$Ë$
I
22. OÆð‡»ZÝùÐ]l¬Ë$ Ðólsìæ™ø HÆý‡μyýl™éÆ‡¬?
H
f. RNA, {´÷sîæ¯]l$Ï
23. VýS$…ç³#Ë$V> E¯]l² OÆð‡»ZÝùÐ]l¬Ë¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?
S
f. ´ëÍÝùÐ]l¬Ë$
K
24. OÆð‡»ZÝùÐ]l¬Ë Eç³Äñæ*VýS…?
f. {´÷sîæ¯]lÏ çÜ…ÔóæÏçÙ×æ
A
A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË…
25. MýS×æ…ÌZ AÐ]l$Ç E…yól ¯éâ¶æ… Ð]l…sìæ °Æ>Ã×êË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?
S
f. A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË…
26. A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË… ¯éâêË Ð]l$«§ýlÅ E¯]l² çÜ¦Ìê°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. Ë*ÅÐ]l$¯Œæ MýS$çßæÆý‡…
27. VýSÆý‡$MýS$ A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêÌê°MìS A…r$Mö° E…yól MýS×ê…V>Ë$?
f. OÆð‡»ZgZÐ]l¬Ë$
28. VýSÆý‡$MýS$ A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË… H ç³§éÆ>¦Ë çÜ…ÔóæÏçÙ×æÌZ ™øyýlμyýl$™èl$…¨?
f. {´÷sîæ¯]lÏ çÜ…ÔóæÏçÙ×æÌZ
29. ¯]l$¯]l$ç³# A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË… Ñ«¨?

f. Íí³yŠæË çÜ…ÔóæÏçÙ×æ…
30. Ë*ÅÐ]l$¯Œæ ^èl$r*t E…yól ™èlÓ^éË çÜ…QÅ?
f. 1
V>Íj çÜ…MìSÏçÙt…
31. {´÷sîæ¯ŒæË¯]l$ {çÜÑ…^èlyýl…ÌZ ™øyýlμyól¨?
f. V>Íj çÜ…MìSÏçÙt…
I
32. V>Íj çÜ…MìSÏçÙt Ð]l$«§ýlÅ MýS$çßæÆý‡… ^èl$r*t E¯]l² ™èlÓ^éË çÜ…QÅ
H
f. 1
MýS×æ{§ýlÐ]lÅ ç³…fÆý‡… (OòÜsZòÜPÍr¯Œæ)
S
33. MýS×ê°MìS Ä¶æ*…{†MýS ºÌê°² ^ólMýS*Ça MýS×æ MýS§ýlÍMýSÌZ ´ëÌŸY¯ól MýS×ê…VýS…?
K
f. MýS×æ{§ýlÐ]lÅ ç³…fÆý‡…
34. Mö°² °f MóS…{§ýlMýS MýS×êËMýS$¯]l² MóSÔ>Ë Ð]l…sìæ °Æ>Ã×êË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?
A
f. ïÜÍÄ¶æ* (Ìôæ§é) OÔðæÍMýSË$

35. JMóS ™èlÓ^èl… MýSÍW¯]l MýS×ê…V>Ë$?
S
f. OÌñæÝùgZÐŒl$Þ,A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË…, V>Íj çÜ…MìSÏçÙt…

36. Æð‡…yýl$ ™èlÓ^éË$ MýSÍW¯]l MýS×ê…V>Ë$ ?
f. MóS…{§ýlMýS…, OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ*, çßæÇ™èlÆó‡×æ$Ð]l#
37. ™èlÓ^èl Æý‡íßæ™èl MýS×ê…VýS… ?
f. ÆO ‡ð »ZÝùÐŒl$
Ð]l–„ýS, f…™èl$ MýS×êË Ð]l$«§ýlÅ Ð]lÅ™éÅçÜ…
1. Ð]l–„ýSMýS×æ…ÌZ E…yól MýS×ê…V>Ë$?
f. MýS×æ MýSÐ]l^èl…, ÇMìS¢MýSË$, ´ëÏíÜtyŠæË$™èl
2. Ð]l–„ýSMýS×æ…ÌZ E…yýl° MýS×ê…VýS…?
f. òÜ…{sìæÄñæ*ÌŒæ
I
3. f…™èl$ MýS×æ…ÌZ Ð]l*{™èlÐól$ E…yól MýS×ê…VýS…?
H
MýS×æ MýSÐ]l^èl… S GRK
4. MýS×æ… ´ëÏÝëÃ´÷Æý‡ ÐðlË$ç³Ë E¯]l² ™èlÓ^é°² HÐ]l$…sêÆý‡$?
f. MýS×æMýSÐ]l^èl…
K
5. E¯]l²™èl{Ôóæ×ìæ Ððl¬MýSPÌZÏ MýS×æMýSÐ]l^èl… §ól°™ø °ÇÃ™èlOÐðl$ E…r$…¨?
f. òÜË$ÅÌZgŒæ, òßæÑ$ òÜË$ÅÌZgŒæ, ò³MìSt¯Œæ, ÍW²¯Œæ, çÜ*ºÇ¯Œæ
A
6. Ððl¬MýSPMýS$ Ä¶æ*…{†MýS ºÌê°² ^ólMýS*Æó‡a¨?

f. MýS×æ MýSÐ]l^èl…
S
7. MýS×êË$ JMýS§é°™ø JMýSsìæ _¯]l² _¯]l² ¯éâêË §éÓÆ> Üç …º…«§lý … MýSÍW E…sêÆ‡¬.B ¯éâêË$ ?
f. ´ëÏÝëÃ yðlÝëÃsê
ÇMìS¢MýSË$
8. ÇMìS¢MýSË$ H Æý‡çÜ…™ø °…yìl E…sêÆ‡¬?
f. MýS×æÆý‡çÜ…™ø
9. ÇMìS¢MýS¯]l$ A…sìæò³r$tMö° E…yól ´÷Æý‡¯ólÐ]l$…sêÆý‡$?

f. sZ¯ø´ëÏ‹Üt
´ëÏíÜtyŠæË$
10. Ððl¬MýSP MýS×ê°MìS ÑÑ«§ýl Ð]lÆ>~Ë¯]l$ MýSË$VýSgôæõÜ MýS×ê…V>Ë$?
f. ´ëÏíÜtyŠæË$
11. ´ëÏÜí yt æŠ Ë$ G°² Æý‡M>Ë$, AÑ HÑ?
f. 3 AÑ 1. ÔóæÓ™èlÐ]lÆý‡~ ´ëÏíÜtyŠæË$ Ìôæ§é Ë*ÅMø´ëÏ‹ÜtË$
I
2. çßæÆý‡™èl Æó‡×æ$Ð]l#Ë$ Ìôæ§é MøÏÆø´ëÏ‹ÜtË$
H
3. {MøÐðl*´ëÏ‹ÜtË$
12. VýS$…{yýl… Ìôæ§é MøyìlVýS$yýl$z Ìôæ§é ç³#ËÏË BM>Æý‡…ÌZ E…yìl BàÆ>°² °ËÐ]l ^ólõÜ MýS×ê…V>Ë$ ?
S
f. Ë*ÅMø´ëÏ‹ÜtË$
K
13. Ððl¬MýSPÌZÏ çÜ*Æý‡ÅÆý‡ÕÃ ÝùMýS° Ð]lÆý‡~Æý‡íßæ™èl ¿êV>ÌZÏ E…yól ´ëÏíÜtyŠæË$ ?
A
14. çÜ*ÅÆý‡ÅÆý‡ÕÃ ÝùMýS° ç³…yýl$Ï, Ñ™èl¢¯éË$, ÐólÆý‡ÏÌZ E…yól ´ëÏíÜtyŠæË$?

S
15. MøÏÆøíœÌŒæ¯]l$ MýSÍW E…yól ´ëÏíÜtyŠæË$?

f. MøÏÆø´ëÏ‹ÜtË$ Ìôæ§é çßæÇ™èl Æó‡×æ$Ð]l#Ë$
16. MìSÆý‡×æf¯]lÅ çÜ…Äñæ*VýS {MìSÄ¶æ$MýS$ Eç³Äñæ*VýSç³yól MýS×ê…V>Ë$?
f. MøÏÆø´ëÏ‹ÜtË$
17. ÝûÆý‡Ô¶æMìS¢ ¯]l$…_ Æý‡ÝëÄ¶æ$¯]l Ô¶æMìS¢° E™èlμ†¢ ^ólõÜ MýS×ê…V>Ë$?
f. MøÏÆø´ëÏ‹ÜtË$
18. ç³…yýl$Ï, ç³#ÚëμÌZÏ° Æý‡…VýS$ËMýS$ M>Æý‡×æOÐðl$¯]l ´ëÏíÜtyŠæË$?

f. {MøÐðl*´ëÏ‹ÜtË$
òÜ…{sìæÄñæ*ÌŒæË$
19. f…™èl$ MýS×êÌZÏ Ð]l*{™èlÐól$ E…yól MýS×ê…V>Ë$?
20. òÜ…{sìæÄñæ*ÌŒæË$ G…§ýl$MýS$ Eç³Äñæ*VýSç³yýl$™éÆ‡¬?
f. MýS×æÑ¿¶æf¯]lMýS$
I
21. MóS…{§ýlMýS…Oò³ E…yól Æð‡…yýl$ òÜ…{sìæÄñæ*ÌŒæË¯]l$ MýSÍí³ HÐ]l$…sêÆý‡$?
H
f. òÜ…{sZÝùÐŒl$
22. »êÅMîStÇÄ¶æ* MýS×æMýSÐ]l^èl…ÌZ H ç³§éÆý‡¦… E…yýl§ýl$?
S
f. òÜË$ÅÌZgŒæ
K
23. Ð]l–„ýS MýS×êÌZÏ yìlG¯ŒæG GMýSPyýl E…r$…¨?
f. çßæÇ™èlÆó‡×æ$Ð]l#, MóS…{§ýlMýS…
A
24. çÜ*ºÇ¯Œæ A¯ól ç³§éÆý‡¦… §ól°ÌZ E…r$…¨?

f. MýS×æMýSÐ]l^èl…
S
iÐ]l -Ô>-çÜˆ… & A«§éÅÄ¶æ$… & 1

iÐ]l Ô>çÜˆ… {´ë«§é¯]lÅ™èl, Ð]l*¯]lÐ]l çÜ…„óSÐ]l$…
1. ºÄ¶æ*Ë-i A¯ól ç³§ýl… H ¿êçÙ-MýS$ ^ðl…¨-…¨?
-f. {X-MýS$
2. i--Ð]l-Ô>-çÜˆ… {ç³£ýl-Ð]l$…V> H §ól-Ô¶æ…ÌZ A…MýS$Ç…_…¨?

f. -{X-MýS$
3. {X-MýS$ ¿êçÙ-ÌZ "º-Äñæ*-‹Ü-' A…sôæ ?
I
f. i-Ð]l…
4.
f.
{X-MýS$ ¿êçÙ-ÌZ "ÌZ-Vø-‹Ü-' A…sôæ ?
ç³-Ç-Ö-Ë-¯]l Ìôæ§é A«§ýlÅÄ¶æ$¯]l…
H
S
5. i-Ð]l-Ô>-çÜˆ… VýS$Ç…_ Íü-™èl Æý‡*ç³…ÌZ Ððl¬-§ýl-sìæ-Ýë-Ç-V> ™ðlÍí³…§ðlÐ]lÆý‡$?
K
f. A-Ç-Ýët-sìæ-ÌŒæ
6. i-Ð]l-Ô>-çÜˆ… A¯ól ç³§é-°² {ç³£ýl-Ð]l$…V> Ðéyìl-…-§ðl-Ð]l-Æý‡$?

A
f. gê¯Œl »êí³t-‹Üt ÌêÐ]l*-ÆŠ‡P
7. i--Ð]l-Ô>-Ýˆë-°-MìS B õ³Æý‡$ H çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æý‡…ÌZ Ð]l_a…¨?

S
f. 1802ÌZ
8. Ð]l*-¯]l-Ð]l#-yýl$ iÐ]l-Ô>-Ýˆë-°² Gç³μ-sìæ ¯]l$…_ A«§ýlÅ-Ä¶æ$--¯]l… ^ólçÜ$¢-¯é²-yýl$?

f. ¿¶æ*Ò$Ã-§ýl Ð]l*¯]l-Ð]l#-yýl$ iÑ…_¯]lç³μ-sìæ ¯]l$…_
9. i-Ð]l-Ô>-çÜˆ… VýS$Ç…_ BÇj…_-¯]l gêq¯]l… Íü-™èl Æý‡*ç³…ÌZ -Ððl¬-§ýl-sìæ-Ýë-Ç-V> GÐ]l-Ç ¯]l$…_ ËÀ…_…¨?
f. AÇ-Ýët-sìæ-ÌŒæ, VóSË-¯Œl-
10. "Ô>--Ýˆë-°-MìS `MýS-sìæ Ä¶æ¬VýS…' A° H M>Ìê-°² A…sê-Æý‡$?

f. {MîS.ç³N. 5Ð]l Ô¶æ™éºª… ¯]l$…_ {MîS.Ô¶æ. 15Ð]l Ô¶æ™é-ºª… Ð]l-Æý‡-MýS$
11. G-Ð]l-Ç »Z«§ýl-¯]l-Ë Ð]lËÏ 16Ð]l Ô¶æ™é-ºª…ÌZ i-Ð]l-Ô>-çÜˆ… ç³#¯]l-Æý‡$-ij-Ð]l-¯]l… fÇ-W…¨?

f. ÐðlÝë-Í-Ä¶æ$--‹Ü, ÑÍ-Ä¶æ$… àÆó‡Ó-
12. Bà-Æý‡… Mø-çÜ… Ð]l*¯]l-Ð]l#-yýl$ §ól°Ò$-§ýl B«§é-Æý‡ç³yýl-™é-yýl$?

f. -{ç³-MýS–--† Ò$§ýl
I
13. ç³NÆý‡Ó… Bà-Æý‡ -Mö-Æý‡-™èl ÌôæMýS-´ù-Ð]l-yé-°-MìS M>-Æý‡-×æ…?
H
f. f¯é-¿ê ™èlMýS$P-Ð]l-V> E…yýl-r…
14. A«¨-MýS Bà-Æø--™èlμ-†¢-° Ýë«¨…^èl-yé-°-MìS A¯]l$-OÐðl-¯]l -ç³-§ýl®-™èl$Ë$?

f. 1. GMýS$P-Ð]l ¿¶æ*Ñ$-° ÝëVýS$ ^ólÄ¶æ$-yýl…
S
2. E¯]l² ¿¶æ*Ñ$-ÌZ-¯ól GMýS$P-Ð]l E™èlμ-†¢ ^ólÄ¶æ$-yýl…
K
15. GMýS$P-Ð]l ¿¶æ*Ñ$-° ÝëVýS$ ^ólÄ¶æ*-Ë…sôæ AÐ]l-Ë…-À…-^é-ÍÞ-¯]l ç³§ýl®-†?
f. A-yýl-Ð]l#-Ë-¯]l$ °Æý‡*Ã-Í…^èl-yýl…
A
16. A-«¨-MýS Bà-Æø--™èlμ-†¢-° Ýë«¨…^èl-yé-°-MìS A-¯]l$-OÐðl¯]l ç³§ýl®-†?

f. E-¯]l² ¿¶æ*Ñ$-ÌZ-¯ól ÝëVýS$ ^ólÄ¶æ$-yýl…
S
17. Ð]l-Æý‡-×ê-™èlÃ-MýS {ç³f-¯]l-¯]l…, çÜ…MýS-Æý‡-×æ ç³§ýl®-™èl$-Ë$ §ól°MìS ç³#¯é-§ýl$-Ë$?

f. çßæ-Ç-™èl Ñ-ç³Ï-Ðé-°-MìS
18. K Æý‡MýS… Ððl¬MýSP-Ë ¯]l$…_ Ðé…bèl-±-Ä¶æ$-OÐðl$-¯]l Ë„ýS-×ê-Ë$¯]l² Ðól$OÌñæ-¯]l Mö™èl¢ Æý‡MýS… Ððl¬MýSP-Ë-¯]l$ E™èlμ-†¢
^ólÄ¶æ$-yé-°² HÐ]l$…sê-Æý‡$?
f. Ð]l-Æý‡-×ê-™èlÃ-MýS {ç³f-¯]l-¯]l…
19. Ðól-Æó‡Ó-Æý‡$ f¯]l$Å Æý‡*´ë-Ë$ VýSË f¯]l-MýS$-Ë Ð]l$«§ýlÅ çÜ…MýS-Æý‡-×æ… ^ólíÜ, ™èl-™èl¹-Í-™èl…V> f¯]l$Å ç³#¯]l@-çÜ…Äñæ*-
f-¯é-Ë-¯]l$ MýSÍμ…_- Mö™èl¢ Æý‡M>-Ë -Ððl¬-MýSP-Ë-¯]l$ E™èlμ--†¢ ^ólÄ¶æ$-yé--°² HÐ]l$…sê-Æý‡$?
f. çÜ…MýS-Æý‡-×æ…
20. Ððl¬-MýSP-ÌZ-° A† ™èlMýS$P-Ð]l MýS×ê-Ë ¯]l$…_ A† GMýS$P-Ð]l çÜ…QÅ-ÌZ Ððl¬MýSP-Ë$ Æ>Ð]l-yé-°-MìS ™øyýlμ-yól
Ð]lÆý‡¦¯]l ç³§ýl®-†?
f. MýS×æ-gê-Ë Ð]lÆý‡¦-¯]l…
21. {ç³-çÜ$¢-™èl… M>Ð]l-ÍÞ-¯]l Ë„ýS-×ê-°² K Ððl¬MýSP ¯]l$…_ ÐólÆöMýS Ððl¬-MýSP-MýS$ Ð]l*Æý‡a-yé-°-MìS- MýS×æ-gê-Ë Ð]lÆý‡¦-¯]l…-™ø
I
´ër$ Eç³-Äñæ*-W…^ól ç³§ýl®-†?
H
f. gñæ¯ðl-sìæ-MŠS C…f-±-Ç…VŠS
22. MýS-×æ-gê-Ë Ð]lÆý‡¦-¯]l-…-ÌZ Ððl¬MýSP-ÌZ-° H ¿êV>-°² õÜMýS-Ç-Ýë¢-Æý‡$?

f. -MýS-×æ-gê-Ë…
S
K
23. gñæ-¯ðl-sìæ-MŠS C…-f-±-Ç…VŠS ç³§ýl®-†-ÌZ f…™èl$-Ð]l#-ÌZÏ H ¿êV>-°² Eç³-Äñæ*-W-Ýë¢-Æý‡$?
f. VýS$-yýl$Ï Ìôæ§é A…yéË$
A
24. »ê-MîSt-Ç-Ä¶æ*-Ë-¯]l$ çÜ…çßæ-Ç…^ól çÜ*MýSÿ-i-Ð]l ¯éÔ¶æ-MýS-…?

f. -ò³-°Þ-Í-¯Œl
S
25. ò³-°Þ-Í-¯Œl Ð]l…sìæ çÜ*MýSÿ-i-Ð]l ¯éÔ¶æ-M>-Ë$ Ðólsìæ ¯]l$…_ ËÀ-Ýë¢-Æ‡¬?

f. Õ-Î…{§é-Ë -¯]l$…_
26. -Ð]l$-«§ýl$-Ðól$-çßæ ÐéÅ«¨ _-MìS-™èlÞ-MýS$ H Ð]l$…§ýl$- Ðéyýl-™é-Æý‡$?

f. C-¯]l$Þ-Í-¯Œl
27. C--¯]l$Þ-Í-¯Œl Ðólsìæ ¯]l$…_ õÜ-MýS-Ç-Ýë¢-Æý‡$?

f. ç³…§ýl$-Ë$, ç³Ô¶æ$-Ð]l#-Ë$
28. {ç³-çÜ$¢™èl… C¯]l$Þ-Í-¯Œl §ól° ¯]l$…_ -õÜ-MýS-Ç-çÜ$¢-¯é²-Æý‡$?

f. »êMîSt-Ç-Ä¶æ* ¯]l$…_
29. çÜ{MýS-Ð]l$…V> ç³°-^ól-Ä¶æ$-° f¯]l$Å-Ð]l#-Ë-¯]l$ VýS$Ç¢…_ çÜ{MýS-Ð]l$…V> ç³°-^ól-õÜ f¯]l$Å-Ð]l#-Ë$-V> Ð]l*Æý‡$μ ^ólÄ¶æ$-
yé-°² HÐ]l$…sê-Æý‡$?
f. f-¯]l$Å _MìS-™èlÞ
30. f-¯]l$Å-Ð]l#-ÌZÏ MýSÍ-VóS BMýS-íÜÃ-MýS Ð]l*Æý‡$μ-Ë-¯]l$ HÐ]l$…sê-Æý‡$?

f. E-™èlμ--Ç-Ð]l-Æý‡¢-¯é-Ë$
I
31. E-™èlμ--Ç-Ð]l-Æý‡¢-¯]l… A¯ól Ð]l*r-¯]l$ {ç³Ðól-Ô¶æ-ò³-sìæt-…§ðlÐ]l-Æý‡$?
H
f. çßæ$Å-Vø yìl{Ò-‹Ü, 1901ÌZ
32. {ç³-†-Æý‡-„ýS-M>-Ë$ Ðólsìæ-° çÜ…çßæ-Ç-Ýë¢-Æ‡¬?

f. -»ê-MîSt-Ç-Ä¶æ*-Ë-¯]l$
S
K
33. -B-à-Æý‡ çÜÐ]l$-çÜÅ-Ë-¯]l$ ç³-Ç-çÙP-Ç…^èl-yé-°-MìS i-Ð]l-Ô>-çÜˆ…ÌZ ™ø-yýlμ-yìl-¯]l -Ô>-Q-?
f. f¯]l$Å Ô>çÜˆ…
A
34. çÜ*-MýSÿ-i-Ð]l Æý‡íßæ-™èl… ^ólõÜ ç³§ýl®-†-¯ólÐ]l$…sê-Æý‡$?

f. ´ë-Ô¶æa-OÆð‡-gôæ-çÙ-¯Œl
S
35. MýS$MýSP-Ë -Ð]l-ËÏ ÝùMóS ÐéÅ«¨?

f. -Æó‡-½-‹Ü
36. Vö-{Æð‡-Ë-MýS$ ÝùMóS ÐéÅ«¨?

f. B…{£é-MŠSÞ
37. sñæ{sê-OòÜ-MìSÏ-¯Œl sîæM>-¯]l$ H ÐéÅ«¨-MìS Ðé-yýl-™é-Æý‡$?

f. õ³Ï-VýS$
38. Æ>-™èl-ç³N-Æý‡Ó-MýS…V> iÐ]l-Ô>çÜˆ… VýS$Ç…_ çÜ-Ð]l*-^é-Æý‡… Ððl¬rt-Ððl¬-§ýl-sìæ-V> GÐ]l-Ç ¯]l$…_ ËÀ-…_…¨?

39. -i-Ð]l-Ô>-çÜˆ í³™é-Ð]l$-çßæ$-yýl$ A° GÐ]lÇ¯]l…sê-Æý‡$?

40. K {MýSÐ]l$ ç³§ýl®-†-ÌZ iÐ]l#-Ë-¯]l$ -Ð]l-ÈY-MýS-Ç…^ól ç³§ýl®-†° {ç³Ðól-Ô¶æ-ò³-sìæt¯]lÐé-Æý‡$?

I
41. A-Ç-Ýët-sìæ-ÌŒæ H §ólÔ>-°-MìS ^ðl…¨-¯]l -Ô>-çÜˆ-Ðól-™èl¢?
H
f. {X-MýS$
42. Mø-â¶æ$Ï, f…™èl$-Ð]l#-Ë í³…yé-À-Ð]l–-¨®-° Ð]lÇ~…_, í³…yø-™èlμ-†¢ Ô>Ýˆë-°-MìS ¯é…¨ ç³Í-MìS-¯]l Ô>çÜˆ-Ðól-™èl¢?
S
K
A
GRK
S
BIOLOGY BIT BANK
18. Correct sequence of events during

transaction in Prokaryotes : ( )A) Binding of
sigma factor to RNA polymerase
B) Binding of RNA polymerase to promoter

region of transcription unit

C) Creation of transcription bubble

D) RNA polymerase adding new nucleotides
reading antisense strand from 3 1 to 5 1 end
E) The rho factor present towards 51 end of
antisense strand (or) terminator region cause
termination of transcription
1) A,B,C,D,E 2) B,A,C,D,E
3) C,A,B,D,E 4)E,D,C,A,B
19. One of the following given below is not a

character of hydrophytes ( )
1) Epidermis with silica crystals
2) Presence of aerenchyma
3) Poorly developed xylem
4) Roots of secondary importance
20. Match the following ( )
List -1 List -2
A) Enveloped virus I) Bacteriophage
B) Complex virus II) TMV
C) Helical virus III) Potato spindle tuber

disease
D) Viriod IV) Creuzfeldt – jakob
disease in human
E) Prion V) Influenza virus
A B C D E
1) I V III II IV
2) V I II IV III
3) I IV III II V
4) V I II III IV

21. A lysigenous cavity with oil is observed in

fruits of genus “A” and a lysigenous cavity with
water is observed in stem of genus “B”.A
& B genera respectively are ( )
1) Zea mays & Cucumts
2) Citrus & Cucumis
3) Citrus & Zea mays
4) Cucurbita & Zea mays
22. Choose the correct set of characters
observed in the flower of Fabaceae ,

Solanaceae and Liliaceae respectively

1) Stipulate leaves, Petiole adnation ,
Homochlamydeous flower
2) Pulvinous leaf base, Bicollateral vascular
bundles, Parallel venation
3) Anterior odd sepal, swollen axile
placentation, Epitepalous stamens
4) Vexillary aestivation, Exstipulate leaves,
Parallel venation

23. Casparian strip in cell wall “A” ensure the

movement of water and minerals through
symplast. Highest density of Aquaporins is
observed on plasma membrane of “B” cell.
Both vascular cambium cork cambium arise
from “c” of Dicot Root . A,B & c respectively
are ( )
1) Endodermis,Guard Cell, Pericycle
2) Pericycle,Guard Cell, Endodermis
3) Endodermis,Tracheidcell, Pericycle

4) Pericycle, TracheidCell, Endodermis

24. Pick the wrong match ( )
1) Glory lily, water lily – Gloriosa &
Nymphaea
2) Carrot grass, Sea grass – Parthenium &
Zostera
3) Cord moss, Peat moss – Selaginella &
Sargassum
4) Soy bean, fab bean – Glycine & vicia

25. An organic acid is intermediate of a

catabolic exergonic pathway in all aerobically
respiring living cells. The same organic acid
could act as substrate for Anabolic pathway
resulting in synthesis of amino acids. What is it
?( )
1) Glutamic acid
2) Alpha keto glutaric acid
3) Aspartic acid
4) Acetyl Co-A

26. Dark phase resulting in glucose synthesis

occur during _ time in C3 ,C4 and CAM
plants.( )
1) Day, Day, Night
2) Night, Night, Day
3) Day, Day, Day
4) Night, Night, Day
27. Assertion (A): Young leaves coil like a
watch spring in ferns and lea ves roll on their

surface in grasses
Reason (R): Both circinate vernation in ferns
and motor cells in lower epidermis of grasses
help to reduce transpiration ( )
1) Both A and R are correct and R is the
correct explanation of A.
2) Both A and R are correct but R is not the
3) A is true but R is False
4) R is true but A is false

28. Genus “A” is dependent on host for water

only. Genus “B” is dependent on host for water
and food. Genus “C” is dependent on host for
metabolic machinery. Genus “D” is depe ndent
on other plant for shelte . The genera A,B,C &
D respectively are ( )
1)Striga,Cuscuta , Retrovirus ,vanda
2)Cuscuta,Striga, Lenti Virus, Taen iophyllum
3) Striga, Cuscuta,TMV,Alnus

4)Cuscuta,Vanda,Bacteriophage, Striga
29. Read the following statement and pick the
incorrect match ( )
1) Somatogamy –Mushrooms
2) Somatic embryos – Invitro Culture
3) Somatic hybrid – Protoplast fusion
4) Somatic division – Meiosis
30. Read the following statements and pick the
correct ones ( )
A) Dry fruit with non endospermic seeds –

Bean
B) Berry with seeds containing germination
inhibitor chemicals – Tomato
C) Hesperidium with polyembryonic seeds –
Lemon
D) Parthenocarpic true fruit without seeds –
Banana
E) Single apomictic seed in a dry indehiscent
fruit – Grass

1) All except D 2) All except B

3) All except E 4) All the above
31. Choose the incorrectly matched about
Brassica (Mustard) crop ( )
1) Transgenic variety – Male Sterility
2) Pusa Shubhra – Block rot resistance
3) Pusa Swarnim – White rust resistance
4) Pusa Guarav – Aphid resistant variety
32. Extremophiles that share some bacterial
and some eukaryotic traits are ( )

1) Viruses 2) Lichens
3) Mycorrhiza 4) Archea
33. Nuclear divisions, cytoplasmic division,
chromosomal divisions found in mitosis and
meiosis respectively ( )
Mitosis Meiosis
1) 1,1,1 2,2,2
2) 1,2,1 2,1,3
3) 1,1,1 2,1,3

4) 1,1,1 2,2,1
(34) The ratio between the number of Carbons
in “R” group of Arachido nic acid and number
of ATP formed as net gain when 1 PGAL act as
respiratory substrate in aerobic respiration is
1) 1:1 2) 20:19 3) 1:2 4) 2:3
(35) Nucleic acid “A” acts as transcription
unit. Nucleic acid “B” function as translation
unit. A and B respectively are ( )
1) DNA & DNA

2) RNA & RNA

3) DNA & mRNA
4) RNA & protein
36) Pairs of substrates are given below. One
pair of substrates possess 1:2 ratio of carbons
in them. The same pair if they act as respiratory
substrates, yield ATP in 2:1 ratio . What is that
pair ? ( )
1) Acetyl.CoA and Succinyl.CoA

2) Succinyl CoA and Acetyl.CoA

3) Pyruvic acid and Citric acid
4) Succinyl.Coa and Pyruvic acid
37. Genus Bacillus is involved in/as ( )
A) Biological nitrogen fixation
B) Ammonification/decomposition
C) Biopesticide
D) genus donor for transgenic cotton
production
1) All except A 2) All except B

3) All except C 4) All the above

38. Pick the wrong match ( )
1) Splicing – hn RNA to m-RNA
2) Thinning – More density to Less density of
plants
3) Bolting – Reproductive shoot to vegetative
shoot
4) Ripening ( cheese) – Less taste texture to
More taste , flavor and texture

39. Assertion (A) : Morphology of cells in a

plant (shape, size) vary from one another and is
related to their function
Reason (R): Pleomorphic bacteria exist in
different shapes according to nutrients available
from surroundings ( )
1) Both A and R are correct and R is the
2) Both A and R are correct but R is not the


40. Mass flow of translocates occur during all

the following processes except one. What is it?
1) Transport of sucrose through sieve elements
2) Transport of sap through tracheary elements
due to transpiratory pull
3) Transport of sap through tracheary

elements due to root pressure

4) Transport of substances through the unit
membrane
ZOOLOGY
41. Assertion (A): Children born to an African
man and English lady are sterile
Reason(R): Human races living in different
geographical areas of the world , share a
common gene pool
1) Both A and R are correct . R is not the

2) Both A and R are correct. R is the correct
explanation of A.
42. The fragmented body regenerates the lost
parts and becomes a new organism in
1) Earth worms 2) Planarians
3) Round worms

4) Hexapods
43. Study the following
A) Spasms
B) Intercalated disc
C) Functional syncytium
D) Slow and prolonged contractions
E) Functional syncytium
F) Uninucleate
G) Arranged in layers
The characteristic features of smoo th
muscle is

1) A ,C,F,G only 2) A ,D,F only

3) A,D,G only 4) A,D, F,G
44. Arrange the different layers around
myelinated neuron at internode from outer to
inner in a sequence
A) Perineurium B) Neurilemma
C) Myelin sheath D) Epineurium
E) Axolemma f) Endoneurium
1) D A F E C B

2) D A F B C E
3) A F D B C E 4) D A F C B E
45. Assertion (A): Branchiostoma is placed
under subphylum cephalochordate
Reason (R): Notochord is confined to cephalic
region only in Branchiost oma
explanation of A.


46. Which of the following characters are
present in Dasyatis
a) Dermal denticles
b) Air bladder
c) Filiform gills
d) Heterocercal tail fin
e) Operculum
1) a, d, e 2) b ,e only
3) b, c, e 4) a ,d only
47. Arrange the layers from outer to inner in
the body wall cockroach
A) Exocuticle B) Epidermis
C) Endocuticle
D) Basement membrane
E) Epicuticle
1) A, E, C, B, D 2) E, A, C, B, D
3) E, A, C, D, B 4) E, A, B, D, C
48. Identify the correct statements related to

blood of cockroach
A) It transports secretory of the duct glands to
the target organs
B) It carries defencive phagocytes to the places
of infection
C) It brings nitrogenous wastes from all parts of
the body to malphigian tubules only
D) It absorbs digested food from the alimentary
canal and distributes to the rest of the body

1) A & C 2) B &D
3) A & D 4) B &C
49) Which of the following is mismatched
1) Methotrexate – Anticancer drug
2) Diethylcarbamazine – Filariasis
3) Isonicotinic acid hydrazide – Trench fever
4) Aureomycin – Typhus fever
50. The enzymes secreted by trophozoite stage
of Entamoeba histolytica and sporozoite stage
of Plasmod ium vivax respectively are

1) Proteolytic and Histolysis

2) histolysis and Lipolytic
3) Proteolytic and Cytolytic
4) Cyctolytic and proteolytic
51. Match the following
List – I list –II
A) Kyoto protocol I) 1980
B) Montreal protocol II) 1988
C) National forest policy III) 1974

D) Chipko movement IV) 1987

E) Joint forest movement V) 1997
A B C D E
1) V IV II III I
2) V IV III II I
3) IV V II III I
4) IV V III II I
52. Threshold limit of hearing and causing pain
in the ear respectively are
1) o dB and 180 dB

2) o dB and 120 dB
3) o dB and 150 dB
4) 40 dB and 130 dB
List –I List –II
A) Heliopodia I) Elphidium
B) Lobopodia II)Actinophrys
C) Reticulopodia III) Euglypha
D) Filopodia
IV) Entamoeba
A B C D
1) III I IV II
2) II IV III I
3) II IV I III
4) I II IV III
54. Study the following
Name of the flagellum Character Example
I) Pantonematic Two or more rows of lateral
Peranema Appendage on axoneme
II) Stichonematic Single row of lateral

Appendages on axoneme Astasia

III) Acronematic Lateral appendages are
present And axoneme ends in a terminal naked
filament Polytoma
IV) Pantacronematic Lateral append ages are
absent and axoneme is naked without outer
sheath at its tip Monas
Which of the above are correct
1) III & IV
2) I & II
3) I & III 4) II & IV
55. Cleavage in human beings is
1) Holoblastic, equal, radial, and determinate
2) Meroblastic, unequal, radial and
determinate
3) Holoblastic, unequal radial and
indeterminate
4) Holoblastic, unequal spiral and determinate
56. The Skene’s glands of female reproductive
system are homologous to

1) Bulbourethral glands
2) Prostate glands
3) Seminal vesicles
4) Mammary glands
57. Ductus deferens is made up of
1) Simple cuboidal epithelium and Areolar
tissue
2) Stratified keratinised squamous epithelium
and Transitional epithelium

3) Simpe squamous epithelium and Adipose

tissue
4) Pseudostratified columnar epithelium and
lamina propria
58. Assertion(A) : Humans can chew food and
breather air simultaneously
Reason (R): In humans, the dorsal buccal cavity
is separated from ventral nasal chamber by
palate

explanation of A.
59. Choose the in correct from the following
1) Circumvallate papillae – Base of tangue
2) Mass peristalsis – colon
3) Mucosa – forms villi and rugae

4) Swallowing – Voluntary muscles of the

pharynx
60. In a gastroenteroscopic analysis, it was
observed that the parietal cells of gastric glands
are excoriated, the probable consequence is
1) In active pepsinogen is not converted in to
active pepsin
2) Failure of activation of trypsinogen by
enterokinase
3) Gastric juice is devoid of pepsinogen

4) Gastric juice becomes more watery and

more alkaline
61. Juxta medullary nephrons are differ from
cortical nephrons by having
1) Well developed vasa recta with too short
Henle’s loop
2) Well developed vasa recta with very long
Henles’s loop
3) Vasa recta is absent (or) highly reduced

with very long Henle’s loop

4) Vasa recta is absent (or) Highly reduced
with too short Henle’s loop
62. Arrange the different steps in volved in
haemodialysis in a correct sequence
A) Blood is mixed with heparin
B) Blood is taken out from the main artery of
patient
C) Blood Is pumped into dialyser
D) Nitrogenous wastes in blood enter into

dialysing fluid through cellophane membrane

E) Blood is mixed with antiheparin
F) Blood is pumped into the body of the patient
through vein
1) B-A- C-D- F-E
2) B-A- C-D- E-F
3) B-E- C-D- A-F
4) F-E- A-C- D-B
63. Arrange the different steps in a sequence

related to ANP mechanism which is act as

counter check on the RAAS
A) Cause of vasodilation and inhibits renal
reabsorption of Na +
B) Wall of right atrium is sterches due to an
increased in flow of blood to right atrium
C) Release of ANF
D) Decrease of blood pressure
1) B-A- C-D 2) C-B- A-D
3) C-A- B-D 4) B-C- A-D

64. Hormone which stimulates the production

of insulin like growth factor is
1) Somatocrinin 2) Somatostatin
3) Somatotropin 4) Insulin

��ల� (�య��)
1. పృష
� వంశం �
� నం� ��క ఏర��
� �
�� ం� ఏ స�� ం�న� ?
ఎ) ��
� � �) �ఫ��
� �
�) వ�
� � ౖ �డ��
� � �) ఇ�

2. �నవ ��
� �� ఉం� శం��ల� రం��
� �

స�ల� ప
� ��కతల� �� డగ�� ల�ణం ��
ఉం�ం�. ఇ� ��
� ఉం� ఏ వర
� ప�ర
� ం వల
�
�ధ�ప��ం�?
ఎ) ��
� �� ) �
� ��
�) అ�� ) �ం��
3. సహజ ��వరణం� జం��ల ప � న�
� వర
��
� యం� అధ�యనం ��
� ��
ఏమం��?
ఎ) ఇ�ల� �) ఇ�ల�
�) ��య�ల� �) య��ల�
4. సహజ ఎ�� ం�న� 'పంచగవ�'�
�ం� ఏ� ప��
� � అ�ఘట��
ఉం��?
1) ఆ� �� 2) ��
3) ఆ� �త
� ం 4) ఆ��డ 5) ఆ� ��
ఎ) 1, 4 �త
� � �) 3, 4 �త
� �
�) 1, 2, 3 �త
� � �) 1, 2, 3, 4, 5
5. స�ద
� ఆవరణ వ�వస
� �� ం�ర�త ప
� �శం�

� ం�న మండలం ఏ�
�� ?
ఎ) ��
� ర� �) ��॓
ౖ స�
�) ��య� �) అ�
6. �వ సంబంధ పద
� �ల �� ష�
�ర�ల� �ల�ంచ�� ఏమ� ��
� � ?
ఎ) ౖ � �క సవ�
� కరణ �) ౖ � �క సవర�కరణ
�) ౖ � �క �న�
� పనం �) ౖ � �క ��ష� ��త�ం
7. �నవ శ�రం� �� అ� ప�ర
� ంఏ
అవయవం� త�ర��ం� ?

ఎ) ��యం �) �� హం
�) ��మం �) �త
� �ండం
� �ం� రక
8. ఒక వ�� ం ��క��
� న�� (రక
�
� �� ం� ఏ రక
�న సమయం�) ర� � ��ల
�� క��
� � ?
ఎ) �ర� �) ధమ��
�) ��స �ర� �) ��స ధమ��
9. �॓� ��
� స�� అం� ఏం� ?
ఎ) దవడ �గం� ఉం� దం�� డవడం

�) దవడ కండ�� క�� ఉండడం

�) ధ��తం� దవడ కండ�� ప�
� యడం
�) �షప
� �వం వల
� దవడ �గం �ం� ��
వ�� మర�ంచడం
� ం� ��యం ��
10. మ�� రక
�యం�
� ం� �� ఏ� ?
ౖ ��
ఎ) ��
�) ��దల ��
�) ��
ౖ ��
� �
� �� ) ��క��

11. �ం� ప�� ం� ��ర

� �� ఏ� �న�� రక
ణం� వ�వ�
� త�
ౖ ఉం�� ?
1) �� 2) ��స
� ��
3) �� 4) ��
� ��
ఎ) 1, 2 �త
� � �) 1, 2, 4 �త
� �
�) 1, 3 �త
� � �) 1, 2, 3, 4
12. �బ�� అం�� అ�� ఏ ��
� నత
� జ� వ�ర
�
ప��
� ల� �స�
� ం� �సర
� క అవయ��
�ప�వ��?

� �
ఎ) బ�� ) నత
�) జలగ �) �య�
13. �
� �� అ� ��నం�� ?
ఎ) ఆ�� ) ��
� ��
�) �
� ��
� �� ) ఈ�
� �జ�
14. �ం� �� జత �యం�
1) �మర �)ౖ � ర�
2) మ�� ) ��
3) �ం�� ఆ�) �
� ��

4) ఆం�
� ॓� ఎ�) ��ం�
� �
ఎ) 1-ఎ�, 2-ఆ�, 3-�, 4-��
�) 1-ఆ�, 2-ఎ�, 3-��, 4-ఎ�
�) 1-��, 2-�, 3-ఆ�, 4-ఎ�
�) 1-ఎ�, 2-ఆ�, 3-��, 4-�
15. �ం� అధ�యన ��
� ల� సంబం�త
అధ�యన అం�ల� జత�యం�
1) అ�
� �
� ల� �) ��జ �క��
2) �ం�ల� ��) �క�ల ప�గ��

3) ��ల� ఆ�) ��

4) ��ట� ఎ�) గ�
� �క��
ఎ) 1-��, 2-�, 3-ఎ�, 4-ఆ�
�) 1-ఎ�, 2-ఆ�, 3-��, 4-�
�) 1-ఆ�, 2-��, 3-�, 4-ఎ�
�) 1-�, 2-��, 3-ఆ�, 4-ఎ�
16. ద
� ��సరణ, క�మత, �సర
� న ��యల�
ప � ం� �� క�� క�� ఉం�
� �నం � �ర��
�� ఏ� ?

ఎ) ��ం�� ) అ��
�) �ల�� ) �� ం��
17. ��, �� అ� �ం� �
� థ�క
��ల� బ��పకత ప
� ద��ం� జం� వర
� ం
ఏ�?
ఎ) �ల�� ) ��(��ం��)
�) స�ం�క� �) ఆ�
� ��
18. స�సృ��
� హృదయం �� గ�ల�
ఉం�ం�. �� ం� ఏ స�సృపం �షయం� ఇ�

ఒక �న��ం� ?
ఎ) ట�
� � �) స��
�) ఊసర��
� �) �స�
�
19. �ం� �� స�ం�క�
� �� ప
� �హ క�మత�
�ర��ం�� ఏ� ?
ౖ ��
ఎ) ఆ��ల� �) ��
ౖ ��
�) ��ం�� ) �మ��
20. ��ం� ఉన� స�సృ��
� అ� �ద
� � ఏ� ?
ఎ) ��
� �) �స�
�

�) ��న� �) ౖ � �స�
�
ౖ న జల�రదం ఏ�
21. �ం� �� అ� �� ?
ఎ) �� ) �� ఏ��
�) �� ంగలం �) �� ప
22. ౖ � న��
� జం ��ం� �ర�� ం�
�� ఏ స�� ం�న� ?
ఎ) �� ) �
� ��
�) �� ) ��
23. �� ప��...

ఎ) ఎ�� ప�� ) ఎగర�� ప��

�) స�సృ�ల �ం� ప��
�) ��
� �ట
� � ప��
24. అ� �గం� ఎగరగ�� ప� ?
ఎ) ఉష
� ప� �) ��
�) �� ప� �) హ��ం� బ��
స��
1.� 2.� 3.� 4.� 5.� 6.� 7.ఎ 8.� 9.� 10.ఎ

11.� 12.� 13.� 14.ఎ 15.� 16.ఎ 17.�

18.� 19.� 20.� 21.ఎ 22.� 23.� 24.�
డీఎ ప
ర్ తేయ్కం(బయాలజీ)
త్ ం ద
ధ జీ ల్లో శరీరంలోని రక ర్ వ రూపంలో
ఉండి, శరీరంలోని అనిన్ భాగాలనూ కలుపుతుంది.
కా న దీనిన్ 'ద
ర్ వరూప సంయోజక కణజాలం'
అంటారు. ఇది ఒక కొలా

త్ ం, గుడు
ల్ యిడ్. అంటే రక డ్
తెల
ల్ న, జిగురు, రె న్, అగార్-అగార్ వలే

సచిఛ్ద
ర్ పొర (టా
ర్ న్ పరెంట్ లేయర్) దా రా నెమమ్దిగా
కదలే పదార
థ్ ం. దీని పి చ్ : 7.4 అనగా కొది
ద్ గా
కాష్ర థ్ తిలో ఉంటుంది. ఆరోగయ్వంతమె
ౖ న
మాన నిలో సగటు రకత్ పరిమాణం ఐదు లీటరు
ల్
ఉంటుంది. జీ ల్లో రకత్ ం ఉతప్తి
త్ అవడానిన్
' మోపాయి త్ ం
' అని అంటారు. మాన ని రక
ఎరుపురంగులో ఉంటుంది. ఇలా ఉండటానికి
కారణం ' మోగో
ల్ బిన్'. ఇది మ్, ల్గోబిన్ అనే

పో
ర్ టీన్లతో ఏరప్డుతుంది. అంటే ఒక ఫెర ర్
పరమాణు తో ఏరప్డిన పార్ౖ పె రిన్ వలయం ( మ్,
ల్గోబిన్) దా రా ఏరప్డుతుంది. బొది
ద్ ంకలో వర
ణ్ ర త
(తెలుపురంగు) రక త్ ం ఉంటుంది. అంటే బొది ద్ ంక
త్ ంలో మోగో
రక ల్ బిన్ లోపించడం వల
ల్ వర త్ ం
ణ్ ర త రక
త్ , ఆలిచ్పప్ వంటి మొల క్ జీ లలో
ఉంటుంది. నత
త్ ం నీలిరంగులో ఉంటుంది. దీనికి కారణం
రక టి
త్ ంలో ' మోసయనిన్' అనే వర
రక ణ్ కం ఉంటుంది.
త్ ం ప
రక ర్ వ ంచే ధానానిన్ బటి
ట్ రెండు రకాలు..
త్ ప
1. సంవృత రక ర్ సరణ
త్ ప
2. వృత రక ర్ సరణ
త్ ప
1.సంవృత రక త్ ప
ర్ సరణ : దీనిని బంధిత రక ర్ సరణ
అంటారు. త్
రక నాళాలో
ల్ త్
రక ర్ వ త్ ంది.
ప
ఉదా : మాన డు, నపాము, చేపలు.
2. త్ ప
వృత రక ర్ సరణ : దీనిని త్
చాఛ్యుత రక
ప త్ ం రక
ర్ సరణ అని అంటారు. రక
త్ నాళాలలో కాకుండా
ర్ వ త్ ంది.
చఛ్గా ప
ఉదా : కీటకాలు, మొల క్ జీ లు.

త్ ం గడ
రం: రక డ్ కటి ౖ
ట్ న తరా త దానిపె ఏరప్డే
లేతప పు రంగు పదారా
థ్ నిన్ రం అంటారు. దీనిలో
త్ కణాలు, పో
రక ర్ టీను
ల్ ఉండ . దీని అధయ్యనానిన్
రాలజీ అంటారు. భారతదేశంలో రం అధయ్యన
కేంద
ర్ ం ( రం ఇని ట్ టూయ్ట్) పూణేలో ఉంది.
ల్పా మ్: ఇది ద త్ ంలో
ర్ వరూపంలో ఉంటుంది. ఇది రక
55 తం ఉంటుంది. ఇందులో నీటి తం 90% -

92% ఉంటుంది. దీనిలో కరబ్న, అకరబ్న పదారా

థ్ ల
తం ఎనిమిది నుంచి 10 తం ఉంటుంది. ల్పా మ్
అధికంగా ఉంటే అకరబ్న పదార
థ్ ం చ్2ఓ. ల్పా మ్లో
అధికంగా ఉండే కరబ్న పదార థ్ ం పోర్ టీన్ . దీనిలో
అలుబ్మిన్ , ల్గోబుయ్లిన్ అనే పోర్ టీన్ . ౖ ఫె బి
ర్ నోజన్,
పో
ర్ థా త్ ం గడ
ర్ ంబిన్ అనే రక డ్ కటి
ట్ ంచే కారకాలు,
త్ సక్ందక నిరోధకం ఉంటుంది.
పారిన్ అనే రక
త్ కణాలు: రక
రక త్ ం నుంచి ల్పా మ్ను తీ యగా
త్ కణాలు. మాన ని శరీరంలో 25 కోట
మిగిలిన రక ల్
వరకూ ఉంటాయి. ఇ మూడు రకాలు..
1. ర్ ౖ ట్ :
ఎరితో రెడ్ల్బడ్ ల్ (ఆర్బి )
(ఎర త్ కణాలు), అతిపెద
ర్ రక త్ కణాలు ఉనన్జీ
ద్ రక
ఏనుగు. అతి చినన్ ఎర త్ కణం గల జీ కత్
ర్ రక రి జింక.
అతి పొడౖ న ఎర త్ కణాలు
ర్ రక గల జీ
ఉభయచరం.ఎర త్ కణాలను మొట
ర్ రక ట్ మొదటి రిగా
త్ ంచిన
గురి స త్ త లీ న్ ॓. ఎర త్ కణాల
ర్ రక
సంఖయ్ 4-6 మిలియన్ ఉంటాయి. దీని ఆకారం
బల ల్ పరుపు, ది పుటాకారంగా ఉంటాయి.

ఎర
ర్ రకత్ కణాల గుంపును 'రోలె॓ ' అని అంటారు.
ఇది పిండదశలో కాలేయం నుంచి తదుపరి ల్పీ హం
నుంచి పెద
ద్ యిన తరా త ఎముక మజ త్
జ్ నుంచి ఉతప్తి
అ తుంది. ఎర త్ కణం జీ తకాలం 120 రోజులు.
ర్ రక
120 రోజుల తరా త ఎర త్ కణాలు ల్పీ హంలో
ర్ రక
నాశనమ తాయి. అందువల
ల్ ల్పీ నిన్ 'బరియల్
గౌ
ర్ ండ్ ఆఫ్ ఆర్బి ' అని అంటారు. ఇలా
నాశనమయిపోవడానిన్ 'ఎరితో
ర్ ల్కే యా' అంటారు.
ఒకోక్ రి ఎర
త్ కణాలు
ర్ రక పరీతంగా త్
ఉతప్తి
అయిపోతాయి. ఇలా టి సంఖయ్ పెరగడానిన్ 'పాలీ
ౖ థీమియా' అని అంటారు. ఎర త్ కణాలు తగి
ర్ రక గ్ తే
త్
దానిని 'ఎనీమియా' లేదా రక నత అంటారు.
త్ ంలో ఎర
రక త్ కణాల
ర్ రక తానిన్ కొలిచే పరికరానిన్
' మిటోకిర్ట్' అంటారు.
2.లూయ్కోౖ ట్ : ఇ తెల త్ కణాలు.

ల్ రక టిని భకష్క
కణాలు,
కష్మ్రకష్క భటులు అంటారు. ఇ
య్ధికారక
కష్మ్జీ ల నుంచి జీ ని కాపాడి
టిని చంపి, ఆ రంగా కరిత్ యి. ఈ
చనిపోయిన తెల త్ కణాలు
ల్ రక చీము రూపంలో
బయటకు వత్ యి. టి సంఖయ్ 9,000/1 కూయ్బి॓
మిలీ
ల్ లీటరుగా ఉంటుంది. దీని ఆకారం అమీబాను
పోలి ఉంటుంది. ఇ షరస గ
ర్ ంథుల నుంచి
త్
ఉతప్తి అ తాయి. ఈ త్
ఉతప్తి ప
ర్ కిర్ యను
'లూయ్కోపాయి ' అని అంటారు. టి జీ తకాలం
12 నుంచి 13 రోజులు ఉంటుంది. టి సంఖయ్
పెరిగితే వచేచ్ య్ధినే 'లుయ్కేమియా లేదా కాన ర్'

అంటారు. టి సంఖయ్ తగి

గ్ తే దానిని 'లూయ్కోపీనియా'
అంటారు. ఎర త్ కణాలు, తెల
ర్ రక త్ కణాల నిషప్తి
ల్ రక త్
500:1గా ఉంటుంది. టి జీ తకాల నిషప్తి త్ 10:1
గా ఉంటుంది. తెల త్ కణాలు ఐదు రకాలు.
ల్ రక
1) ఇ నోఫిల్ : టిని ఎ డోఫిల్ అని కూడా
అంటారు. టి ముఖయ్ ధి శరీరానిన్ ఎలరీ
జ్ బారి
నుంచి రకిష్ంచడం.
2) బే ఫిల్ : ఇ

అతి తకుక్వ సంఖయ్లో (210)
ఉండే తెల త్ కణాలు.
ల్ రక

3) నూయ్టో
ర్ ఫిల్ : ఎకుక్వ సంఖయ్లో ఉండే తెల
ల్
త్ కణాలు. ఇ
రక మారు 5,400 ఉంటాయి. ఇ
బే ఫిల్ తో కలి 'భకష్క ప
ర్ కిర్య'లో పాలొ
గ్ ంటాయి.
4) మోనోౖ ట్ : ఇ అతిపెద
ద్ తెల త్ కణాలు.ఇ
ల్ రక
గాయాలిన్ మానుప్తాయి.

5) లింఫోౖ ట్ : శరీర రకష్క వయ్వస

థ్ కు అనుకూలంగా
త్ ని పెంచుతాయి. ఇ
య్ధినిరోధక శకి రెండు
రకాలు. టి-లింఫోౖ ట్ , బి-లింఫోౖ ట్ .
టి-లింఫోౖ ట్ శరీరంలోనికి ప
ర్ ంచిన
ౖ న ఉండే పో
కష్మ్జీ లపె ౖ డ్
ర్ టీన్ / పాలీ ఖరె
అయిన ప త్ త్ యి. ఈ ప
ర్ తిజనకాలను గురి ర్ తిజనకాలు
శరీర రకష్ణ వయ్వస
థ్ ను మేలొక్లుపుతాయి. ఈ
ప
ర్ తిజనకాల (యాంటీజెన్) నుంచి యాంటీబాడీ

త్ అ తుంది. బి-లింఫోౖ ట్ యాంటీబాడీ ని

ఉతప్తి
త్
ఉతప్తి చే యాంటీజెన్ ఉనన్ ౖ
కష్మ్జీ లపె
దాడిచే న ంపజేత్ యి. ఎయిడ్ య్ధిలో య్మన్
ఇమూయ్నో డిఫి యనీ ౖ ర ర్ ౖ ర
లేదా రిటో
శరీరంలోకి ప ర్ ంచిన తరా త మొదటగా టి4
లింఫోౖ ట్ ౖ పె న దాడిచే నాశనం చేత్ ంది. దీనివల
ల్
త్ తగి
య్ధినిరోధకశకి గ్ పోతుంది.
త్
3.రక ఫలికలు: టిలో కేంద
ర్ కం ఉండదు.

ఆరోగయ్వంతమె
ౖ న మాన నిలో ధారణంగా 1.5-
4.5 లకష్ల/ 1కూయ్బి॓ మి.లీ ఉంటాయి. టి జీ త
త్ నిన్ గడ
కాలం 3-10 రోజులు. రకా డ్ కటి
ట్ ంచడం టి
ముఖయ్ ధి. అందువల ర్ ంబోౖ ట్ అంటారు.
ల్ టిని థా
త్ ం గడ
రక డ్ కట ౖ మ్ థా
ట్ డంలో తోడప్డే ఎంజె ౖ నేజ్.
ర్ ంబోకె
- త్ నిన్
రకా గడ
డ్ కటి
ట్ ంచే టమిన్ 'కె'.
- రకా డ్ కటి
ట్ ంచడానికి ఉపయోగపడే మూలకం
'కాయ్లి యం'.
- రకా ట్ ంచే కారకాలు ౖ ఫె బి
డ్ కటి ర్ నోజన్,

పో
ర్ థా
ర్ ంబిన్.
ట్ ంచకుండా నిరోధించే శరీరంలోని
సహజకారకం ' పారిన్'.
ట్ ంచకుండా నిరోధించే కృతి
ర్ మ
కారకాలు: డియం, కాయ్లియం, అలూయ్మినియం,
టే
ర్ ట్ , ఆక లేట్ , కృతి
ర్ మ పారిన్.
- టిని ల్బడ్ బాయ్ంకులోల్ త్ ం గడ
రక డ్ కటట్ కుండా
ల్ 'ఎథిలీన్ ౖ డె అమె
ఉపయోగిత్ రు. ల్బడ్ బాయ్ంకులో ౖ నో

టెటా త్ ంలోని
ర్ ఎ టి॓ యా డ్'ను ఉపయోగించి రక
కాయ్లి యంను తొలగించి నిల చేత్ రు.
- ల్బడ్ బాయ్ంకులో త్ నిన్ నిల చే
ల్ రకా కాలం 42
రోజులు.
డీఎ ప
థ్
సవయ్వస
సకిర్య అనేది ఒక ఆకీ కరణ చరయ్. దీనివల

ల్
త్ ఏరప్డుతుంది. కనుక ఇది ఒక
జీ లలో శకి
త్ మోచక చరయ్. ఈ కిర్య ౖ మె టోకాండి
శకి ర్ యా అనే
కణాంగంలో జరుగుతుంది.

-ౖ ర లు సకిర్య జరపలే .
- అభివృది
ధ్ చెందిన జీ లలో (మొకక్లు,
జంతు లు) యు సకిర్య జరుగుతుంది.
- అభివృది
ధ్ చెందని జీ లలో (బాయ్కీట్ రియా,
ౖ వలాలు, ఈ ట్ మొదలె
ౖ న ) అ యు సకిర్య
జరుగుతుంది.
త్ మెదడుకు వరుసగా ఏడు కను
- ఒక వయ్కి ల్ ఆకి జన్
అందకపోయినట త్ మరణిత్ డు.
ల్ యితే ఆ వయ్కి
- మెదడుకు ఆకి జన్ సరఫరా తగి
గ్ నపుప్డు
ఆవలింతలు వత్ యి.

- మన శరీరంలోకి తీ కునన్ ఆకి జన్లో 20

తానిన్ మెదడే నియోగించుకుంటుంది.
త్ ని ఉరి తీ నపుప్డు మెదడుకు రక
- ఒక వయ్కి త్ ం దా రా
ఆకి జన్ సరఫరా అందక ౖ ' యాయిడ్' అనే ఎముక
రిగిపోవడం వల
ల్ చనిపోతాడు.
- ఒక నిమి నికి ధారణ మాన డు 1.5 లీటరు
ల్
ఆకి జన్ గ
ర్ త్ డు.
- పిల
ల్ లు నిమి నికి మూడు లీటరు
ల్ ఆకి జన్
తీ కుంటారు.

- కీర్డాకారులు నిమి నికి నాలుగు లీటరు

ల్ ఆకి జన్
తీ కుంటారు.
- కీర్డాకారులు నిమి నికి 15 ల్రు త్ రు.
- అపుప్డే పుటి
ట్ న నిమి నికి 32 ల్రు గాలి
పీలుత్ డు.
- ఐదు సంవత రాల వయ లో నిమి నికి 25
నుంచి 26 ల్రు గాలి పీలుత్ డు.
- 25 సంవత రాల వయ లో నిమి నికి 15
ల్రు గాలి పీలుత్ డు.
- 50 సంవత రాల వయ
లో నిమి నికి 18
ల్రు గాలి పీలుత్ డు.

- ధారణ మాన ని సకిర్య రేటు నిమి నికి

18 ల్రు .
సకిర్య -రకాలు
- మాన నిలో సకిర్య అనేది ఒక అసంకలిప్త,
అనియంతి
ర్ త చరయ్.
- సకిర్య మెదడులోని 'మజా
జ్ ముఖం' ఆధీనంలో
ఉంటుంది.

- పురు లలో సకిర్యకు ' భాజక పటలం'

స యపడుతుంది.
- లలో సకిర్యకు 'పకక్టెముకలు'
స యపడతాయి.
1. బాహయ్ సకిర్య :
తావరణం, ంగాల మధయ్ రెండుౖ పుల జరిగే
స యు మారిప్డిని బాహయ్ సకిర్య
అంటారు.
ఎ. ఉచాఛ్ సం : ఆమ
ల్ జని స త యు
త్ లను చేరడానిన్ ఉచాఛ్ సం అంటారు.
ఊపిరితితు
- పీలేచ్ గాలిలో యు ల తం
1. N2- 78% (78.325%)
2. 02- 21% (20.96%)
3. C02- 0.03%
4. ఇతర యు లు -0.1%
త్ లలోని
బి. నిచాఛ్ సం : ఊపిరితితు యు లు
బయటకు రావడానిన్ నిచాఛ్ సం అంటారు.
- వదిలే గాలిలో యు ల తం...
1. N2- 78%(78.325%)

2. O2- 16%
3. Co2- 4.4% / 4%
4. ఇతర యు లు -0.1
2. అంతర సకిర్య (లేదా) కణ సకిర్య
(లేదా) కణజాల సకిర్య :
త్ లలోని ఆకి జన్, రక
- ఊపిరితితు త్ ంలోని
మోగో
ల్ బిన్తో కలి ఆకీ

మోగో
ల్ బిన్గా మారిద
ధ కణజాలాలకు సరఫరా అ తుంది. అదే

ధంగా ధ కణజాలాలలో ఏరప్డిన జ 2ను

త్ లకు చేరుతుంది.
- మోగో
ల్ బిన్తో ఆకి జన్కు తాతాక్లికంగా
సంబంధం ఉంటుంది. కానీ మోగో
ల్ బిన్కు అతి
సనిన్ తంగా సంబంధం కలిగి ఉండేది జ (కారబ్న్
ౖ డ్)
మోనాకె
ౖ డ్ (Co) :
కారబ్న్ మోనాకె
- ఇది ఇంధనాలు అసంపూర
ణ్ ంగా మండడం వల
ల్ ,

మోటారు హనాల నుంచి డుదల తుంది.

- భారత మోటార్ కల్ చటా
ట్ ల ప
ర్ కారం హనాల
నుంచి డుదలయేయ్ జ తం -4.5% కంటే
ఎకుక్వ ఉండకూడదు.
-ఈ యు ఆర్బి లను నాశనం చే ,
ఆకి జన్ సరఫరాను అడు
డ్ కుంటుంది.
త్ ంలోని
- రక మోగో ౖ డ్ కలి
ల్ బిన్తో కారబ్న్ మోనాకె
కారాబ్కీ మోగో
ల్ బిన్గా మారుతుంది. దీనినే బోర్
ప
ర్ భావం అంటారు.
Hb+C0 కారాబ్కీ

మోగో
ల్ బిన్
మాన నిలో సకిర్య :

- మాన నిలో సకిర్యలోని భాగాల వరుస కర్మం
తావరణం -బాహయ్ నా కారంధా
ర్ లు - నా కా
కుహరం -అంతర్ నా కా రంధా
ర్ లు - గ
ర్ సని -
కొండనాలుక (ఉపజిహ ) -కంఠబిలం - స రపేటిక -
యునాళం - సనాళాలు - సనాళికలు -
త్ ం
యుగోణులు - రక
1. నా క :
ఇది పిరమిడ్ ఆకారంలో ఉండి ఘాణ గా

ర్ హకంగా
పనిచేత్ ంది.
- పాములు, కుకక్లు, ఎలుకలు అధిక గా త్ ని
ర్ హణ శకి
కలిగి ఉంటాయి.
త్ ని మృదులా థ్ చే
- నా క ముందు భాగం మెత
నిరిమ్తం.
- నా క లోపల ఉనన్ కుహరానిన్ నా కా కకష్య్
అంటారు.
- ఈ నా కా కకష్య్ దా రా నా కా కుహరం రెండు

సమాన మారా
గ్ లుగా భజన చెంది ఉంటుంది.

- నా కా కుహరం ఎల
ల్ పుప్డూ తడిగా ఉండే
ల్ షమ్పొరతో నిరిమ్తౖ మె దుముమ్, ధూళిని
అడు
డ్ కుంటుంది.
- నా కా కుహరానిన్, అసయ్ కుహరానిన్ రుచేత్
అంగిళి అనే తలుపు వంటి నిరామ్ణం ఉంటుంది.
దీనిని కలిగి ఉండడం కీష్రదాల ముఖయ్లకష్ణం.
- సరీసృపం అయిన మొసలిలోనూ అంగిళి

- నా క, బాహయ్నా కా రంధా
ర్ ల దా రా లుపలికి,
అంతర్ నా కా రంధా
ర్ ల దా రా గ
ర్ సనిలోనికి
తెరుచుకుంటుంది.
2. గ
ర్ సని :
ఇది ఆ ర, యుమారా
గ్ ల కూడలి.
-గ
ర్ సని, కంఠబిలం అనే రంధ
ర్ ం దా రా
స రపేటికలోనికి తెరుచుకుంటుంది.
ౖ న మృదులా థ్ తో నిరిమ్తౖ మె న
- కంఠబిలంపె
కొండనాలిక (ఉపజి క) ఉంటుంది.
- ఈ కొండ నాలుక ద
ర్ వ, ఘన పదారా

థ్ లను
స రపేటికలోనికి పోనివ దు.

3. స రపేటిక ( కల్ బా॓ )

ఇది యునాళం యొకక్ ముందుభాగం.
- దీనిలో ఒక జత స రతంతులు ఉంటాయి. ఇ
శబా త్ చేత్ యి.
ద్ నిన్ ఉతప్తి
- పురు ల స రపేటిక, ల స రపేటిక కంటే
పెద
ద్ దిగా ఉంటుంది. కనుక స రం గంభీరంగా
వత్ ంది.
- పకుష్లలో శబా త్ చే నిరామ్ణం - శబి
ధ్ నిన్ ఉతప్తి ధ్ ని

లేదా ౖట్ రి
- కానీ ఆ ట్ చ్లో (నిపుప్కోడి) శబా త్ చే
ధ్ నిన్ ఉతప్తి
నిరామ్ణం - స రపేటిక
4. యునాళం (టా
ర్ కియర్)
దీనిలో ఆకారంలో ఉండే నాలుగు మృదులా థ్
ఉంగరాలు ఉంటాయి.
యునాళం రెండు సనాళాలుగా డిపోతుంది.
5. సనాళాలు (బా
ర్ కియర్)
త్ లలోకి చేరి
ఇ ఊపిరితితు ఖోప ఖలుగా
డిపోతాయి.
త్ లు
6. ఊపిరితితు
టి అధయ్యనానిన్ ల్పూ రాలజి/ పలోమ్నాలజి
అంటారు.
త్ బరు
- పతి ఊపిరితితి : 1.1 కిలోలు. ఇది
త రగా రేడియోథారిమ్క కిరణాల ప
ర్ భా నికి
గుర తాయి.
త్ ల
- ఊపిరితితు మర
థ్ య్ం 5800 ఎంఎల్
- ఇ ఉరఃకుహరంలో త్ గా ఉండి,
ప్ంజివలే మెత
త్ కలిగి ఉంటాయి.
థ్ తి థ్ పక శకి

- పెద త్ లు బూడిద రంగులో

ద్ రిలో ఊపిరితితు
ఉంటాయి.
- పిల త్ లు గులాబి రంగులో
ల్ లలో ఊపిరితితు
ఉంటాయి.
త్ పెద
- కుడి ఊపిరితితి ద్ గా ఉంటుంది.
త్ లో మూడు తమెమ్లు, ఎడమ
- కుడి ఊపిరితితి
త్ లో రెండు తమెమ్లు ఉంటాయి.
ఊపిరితితి
-ప త్ ని ఆవరించి, రెండు రకష్క పొరలు
ర్ తి ఊపిరితితి
ఉంటాయి. టినే ల్పూ రా లేదా పుపుసత చాలు
అంటారు.
త్ లలో కలిపి
- రెండు ఊపిరితితు మారు 60 కోటు

ల్
యుగోణులు ఉంటాయి.
- త్ ల యొకక్
యుగోణులను ఊపిరితితు
నిరామ్ణాతమ్క, కిర్యాతమ్క ప
ర్ మాణాలు అంటారు.
త్ లలో రక
- ఊపిరితితు త్ ం భ
ర్ పడే భాగానిన్
ౖ అంటారు.
ఆలి యోలె
త్ లలో
- ఊపిరితితు భ త్ ం 'పుపుస ర'
ర్ పడిన రక
దా రా ఎడమ కరి
ణ్ కకు చేరి ఆ తరా త మ ధమని
దా రా ఎడమ జఠరిక నుంచి ధ శరీర భాగాలకు

సరఫరా అ తుంది.
ధరకాల జీ లు - ంగాలు
జీ పేరు ంగం
చేపలు మొపప్లు
కాయ్ట్ఫి మొపప్లు, చరమ్ం

టాడ్పోల్ మొపప్లు
కపప్ చరమ్ం, ఊపిరితితు
త్ లు
నపాము, జలగ చరమ్ం
తేలు, పీతలు, రొయయ్ పుస
త్ కాకార
త్ లు
కీటకాలు యునాళాలు
అమీబా శరీర కుడయ్ం
ర్ దోసకాయలు
సముద స వృకాష్లు
తాబేలు అవసక్రము

మాన డు ఊపిరితితు
త్ లు
త్ టినీడియా అనే
నత
మొపప్లు
డిఎ ప
- య్ధి సం - సకోశ య్ధులు
య్ధి : ధారణంగా జరగాలి న జీవకిర్యలు సరిగా

గ్
జరగకపోవడానిన్ ' య్ధి' అంటారు.
- య్ధుల గురించి చది నిన్ 'పాథాలజీ'

అంటారు.
- య్ధి లకష్ణాల అధయ్యనానిన్ - ంమ
ట్ మాలజీ
- య్ధి నిరోధక అధయ్యనానిన్ - ఇముయ్నాలజీ
- గాయాల అధయ్యనానిన్ - టా
ర్ మాలజీ
- య్ధి వరీ
గ్ కరణను తెలిపే సం - నోటోలజీ
- య్ధులను కలిగించే జీ లను ' య్ధి జనకాలు'
- పాథోజన్ అంటారు
ఉదా : బాయ్కీట్ రియా,ౖ ర , లీంధా
ర్ లు, పోటోజో
- య్ధి జనకాలకు ఆశ

ర్ యం ఇచేచ్ టిని
అతిథేయి ( ట్ /రిజరా యర్) అంటారు.
ఉదా : 1. రేబీ య్ధిని కలిగించేౖ ర కు
అతిథేయి - కుకక్, కోతి, పలి
ల్
2. మెదడు పు య్ధిని కలిగించేౖ ర అతిథేయి
- పంది
3. ల్పే గు య్ధిని కలిగించే బాయ్కీట్ రియా అతిథేయి -
ఎలుక
- య్ధి జనకాలను ఒక చోట నుంచి మరో చోటుకి
త్ చే
య్పి టిని హకాలు లేదా కా
ట్ ర్

అంటారు.
ఉదా : ఆడదోమలు, ఈగలు

నోట్ : ఆడదోమల ప
ర్ ధాన ఆ రం - జంతు ల
త్ ం
రక
- మగ దోమల ప
ర్ ధాన ఆ రం - చెట
ల్ ర లు
- సజీవ కారకాల వల
ల్ కలిగే య్ధులను ంకర్మిక
య్ధులు అంటారు.
ఉదా : కష్మ్జీ ల వల
ల్ కలిగే య్ధులు
- నిరీ
జ్ వ కారకాల వల
ల్ కలిగే య్ధులను అ ంకర్ మిక
య్ధులు అంటారు.

ఉదా : పోషకా ర లోపం, అధిక కాలుషయ్ం వల

ల్
కలిగే య్ధులు
త్ చెందే ధానానిన్ బటి
య్పి ట్ య్ధులు ఈ కింది
రకాలు..
1. ఎండమి॓ య్ధులు : అంటే కేవలం ఒక
పా
ర్ ంతానికి మాత
ర్ మే పరిమితమె
ౖ ఎల
ల్ కాలం ఉండే
య్ధులు.
ఉదా : ఆఫి
ర్ కా దేశంలో వచేచ్ అతినిద
ర్ య్ధి.
2. ఎపిడమి॓ య్ధులు : అంటే అనిన్ పా
ర్ ంతాలకూ

మహమామ్రిలా య్పించే య్ధులు లేదా ఒక

ప
ర్ దేశంలో ఒకే సమయంలో అనేక మందికి కలిగే
య్ధులు.
ఉదా: తటు ౖ న .
ట్ , జలుబు మొదలె
3. ప్రోడి॓ య్ధులు : అంటే అపుప్డపుప్డు
కొది
ద్ మందికి మాత
ర్ మే కలిగే య్ధులు.
ఉదా : ధనురా తం
4. పాండమి॓ య్ధులు : అంటే ఒక పా
ర్ ంతం నుంచి
మరో పా
ర్ ంతానికి త్ చెందే
య్పి య్ధులు.
ఉదా :ౖ న్ల్ఫూ, బర్

డ్ ల్ఫూ, ఆంతా ౖ న .
ర్ ॓ మొదలె
5. జూనోటి॓ య్ధులు : అంటే జంతు ల దా రా
నేరుగా య్పించే య్ధి.
ఉదా : రేబి , ల్పే గు.
6. డీజెనెరేటి య్ధి : అంటే వయ పెరగడం వల
ల్
వచేచ్ య్ధి.
థ్ ౖ రె టి , గుండెపోటు, డయాబెటి ,
ఉదా : ఆర
కాటరా॓
ట్ .
వయవ య్ధులు

ధూమపాన ని ధం 2013 జూన్ 1న ర య్లో

అమలులోకి వచిచ్ంది.
1. బా ౖ టి : ఇది ఊపిరితితు
ర్ ంకె త్ లకు సంబంధించిన
అతి ప
ర్ ధాన య్ధి.
-ఈ య్ధిలో ర్ త్ ని ఊపిరితితు
య్ధిగ త్ లు మెంటు
పరిశ
ర్ మ, కాటన్ పరిశ
ర్ మ నుంచి వచేచ్ దుముమ్ వల
ల్
త్ లలోని పొరలు ముడుచుకుపోతాయి.
- పొగ తాగడం వల
ల్ ఏరప్డిన నల
ల్ టి మ (టార్) వల
ల్
కూడా ఈ య్ధి కలుగుతుంది.
2. లికో : ఆ బె ట్

పరిశ
ర్ మలో
ల్ పనిచే
రిలో, రాళ
ల్ ను పగల కొటే
ట్ టపుప్డు ఏరప్డిన దుముమ్
వల
ల్ ఈ య్ధి కలుగుతుంది.
3. నుయ్మోనియా : ట్ పో
ట్ కోక నుయ్మోనియా అనే
బాయ్కీట్ రియా వల
ల్ కలుగుతుంది.
- చాతిలో నొపిప్ ఏరప్డడం ఈ య్ధి ప
ర్ ధాన లకష్ణం.
4. కష్య / టీబీ : దీనిని రికవరీ డి జ్ అంటారు.
- దీని అధయ్యనం థి యాలజీ.
- మారిచ్ 24న ప
ర్ పంచ టీబీ దినోత వంగా పిలుత్ రు.
- ౖ మె కో
ర్ బాయ్కీట్ రియం టూయ్బర్కుయ్లో అనే


-ఈ య్ధి ప
ర్ ధాన లకష్ణం - మూడు రాల కంటే
ఎకుక్వగా పొడి దగు
గ్ , యంత
ర్ ం ళలో
ల్ స లప్
జ రం, శరీర బరు తగ
గ్ డం.
-ఈ య్ధి ని రణకు ఇథాం బుయ్టనాల్,
ఐ నియాజెడ్, ఫెరాజినమె
ౖ డ్, రిఫాంఫి న్ అనే
మందులను ఇత్ రు.
-ఈ య్ధి ని రణకు ఎండిటి (మలీ
ట్ డ
ర్ గ్ థెరపీ)ని
ఉపయోగిత్ రు.
5. ల్ఫూ : ఇది ఇన్ల్ఫూయెంజాౖ ర వల

ల్
కలుగుతుంది.
-ఈ య్ధి చికిత లో అమాంటిడిన్, రిమాంటిడిన్
అనే మందులను ఇత్ రు.
6.ౖ న్ల్ఫూ : ఇది చ్1ఎన్1 అనేౖ ర వల
ల్
- 2009 ఏపి
ర్ ల్ నెలలో మెకి కోలో దీనిని
త్ ంచారు.
మొదటి రిగా గురి
- 2009 జూన్ 11న, డబూ
ల్ య్ చ్ఓ ఈ య్ధిని
అంటు య్ధిగా ప
ర్ కటించింది.

-ఈ య్ధి ని రణకు టామి-ఫూ

ల్ , రెలెంజా అనే
మందులను ఇత్ రు.
7. బర్
డ్ ల్ఫూ : ఇది ఏ యాన్ ఇన్ల్ఫూయెంజా
చ్5ఎన్1 అనేౖ ర వల
- ఇది పకుష్లకు వచేచ్ సకోశ సంబంధ య్ధి.
-ప
ర్ పంచంలో మొదటి రిగా ంకాంగ్లో ఒక
మని లో ఈ త్ ంచారు.
య్ధిని గురి
- 2007 నవంబర్ 8న వరల్
డ్ గ్ ౖ నె జేషన్
త్ల్ ఆర
అండ్ యానిమల్ త్ల్ (ఫా
ర్ న్ ) రు భారత్ను
బర్
డ్ ల్ఫూ ర త దేశంగా ప

ర్ కటించింది. కారణం
ఇండియాలో ఇంతవరకూ మను ల్లో ఈ య్ధి
నమోదు కాలేదు.
-ఈ య్ధి ని రణకు టామీపూ
ల్ , రెలెంజా,
అమాంటిడిన్, రిమాంటిడిన్ అనే మందులను
ఇత్ రు.
8. ర్ ( యర్ యాకూయ్రేట్ రె ప్రేటర్
న్డో ర్ ౖ ర వల
ర్ మ్) : ఇది ల్ కలుగుతుంది.
- ఈౖ ర ను పోలిన కరోనాౖ ర ను, దీ
త్ ంచారు. ఈౖ ర కారణంగా
అరేబియాలో గురి

ప
ర్ పంచ త్ ంగా 30 మంది మరణించారు. ఈ
య్ప

ౖ ర కిన రు జ రం, దగు

గ్ , నూయ్మోనియాతో
బాధపడతారు.
త్ మా/ ఉబబ్సం : కాంగె
9. అస ర్ గడి
డ్ (పారీ
థ్ నియం
స
ట్ రోపోర ) అనే మొకక్నుంచి డుదలయేయ్
పుపొప్డి రేణు ల వల
ల్ ఈ య్ధి ఎకుక్వగా
- దుముమ్, అధిక కాలుషయ్ం వల
ల్ కలిగే ఒక ఎలరీ
జ్ కి
సంబంధించిన య్ధి.
- దీని వల త్ లలోని
ల్ ఊపిరితితు

యుగోణులు
సంకోచం చెందం వల
ల్ స తీ కోవడం ఇబబ్ంది
అ తుంది.
-ౖ త్ యిన పా
పోకి యా - అనగా ఎత ర్ ంతాలలో
ఆకి జన్ తకుక్వగా లభించడం.

�ఎ�� ప
� ��కం(బ�ల�)
�� స
� ం
- �న�� ం� ర��
1. అం�� : ఇ� ఒక� �ం�
� �ం�� .
మ�క��
ౖ కల�ం, అంధత�ం.
� ��, అంగ�
ఉ�: ��, రక
2. అం�� : ఇ� ఒక� �ం� మ�క��
� �ం��.
��
- ఈ ��ల అధ�య�� 'ఎ�డ�ల�'

అం��.
- ఇ� �� ,ౖ � ర�, ��ం�
� �,
�
� ��వ��, ��ం�� ప�న� ��ల వల
�
క��.
- �� శ�రం� �� ల� �త
� �
క��
� �క సంక�మణ �� అ�,
� �� స��ం�న
శ�రం�� అ�� ల� వ�
�� అం��.

�� అ�వృ�
� �ందడం� �� దశ�
ఉ��...
1. సంక�మణ దశ : ఈ దశ� �� క��ం�
�� అ�� ప�� ప
� ��
� �.
2. �� దశ (ఇ��ష�) : ఈ దశ� ��
క��ం� �� శ�రం� అ�వృ�
� �ం��.
�� ల�� కనబడ�.
� మ�� దశ : ఈ దశ� �� క��ం�
3. వ�క
�� దల �� షప��
� ల వల
� ��
ల�� బయటపడ��.
4. అంతమ�� దశ: ఈ దశ� �� క��ం�
�� చ��.
� � ��ంచ�� -
- ��ల� ��
ఎ��ష� అం��.
� �
ఉ� : మ�� : �� రత�శం� ��
��ం��.
�� - ��
1. కల� �� : '��
� � కల�' వల � ం�.
� వ�

- క��త�
ౖ న ��, ఆ�రప��
� �, ఈగ�
� �ం��ం�.
��
- ల�� : �ం��, ��చ�� వ�
� �.
�బ� � �
� శ�రం� ఉం� ��, లవ��
త�
� ��.. �� '��
ౖ �� ష�'� �న��. ఈ
సమయం� ఓఆ�ఎ� �
� వ�� ఇ��.
- ఓఆ�ఎ� అం� 'ఓర� �ౖ � �
� ష� ��ష�'
(లవణ �శ
� మద
� వం).
జ�� యంత
� ణ� �ఖ��త
�
వ�ం�న �� - కల�, ��
2. ౖ � �� : ��ల
� ౖ � � వల � ం�.
� వ�
- క��త�
ౖ న ��, ఆ�రప��
� ల ��
�ం��ం�.
- ఇ� ��ల� వ�� .
- �ర � ��
� శ� � ం�. �బ�
� స�
� ��
��.
- ౖ � ��
� రణ �� ప�� -ౖ � ��
� .
- 'న��డ
� �' అ� మం� �డటం వల
�
ౖ � �� ంచవ��.

3. �య �� : �� - 24� �� త�వం

అం��.
- ౖ��
� �� యం ��బ�� అ�
�� వల � ం�.
� �� వ�
� ల�' వ�� . �� కవ�
- ఇ� 'ఊ��
�� ౖ � �ం� �ల
� � అం��.
� ం�.
- ��
-ప
� పంచం� అత��కం� �య�� గల �శం -
ఇం�� (�� 40 ల��)

- �ం�॓�, ఎ॓�� ప�� య ��

� � � �.
��
- �వ
� ౖ � న ద�
� , �రసం, ద�
� న�� క�
� �వడం,
�వ
� ం� ద� � ం ప��ం�.
� � రక
- �య �� ం� మం� '�
� ��
� ౖ � ��'.
- �న� �ల
� ల� �య �� ం� '�.�.�'
�� ఇ�
� �. (��ల
� � �ల�
ౖ � ��)
- �.�.� �� ల �ల
� ల� ఇ�
� �. (��
�ట
� �దట ఇ�� )
-ప
� �త�ం �య �� రణ� �ం�పథ��

�ర��ం�ం�.
ఎ. ఎ�.�.�.� (�షన� ��బ� �� కం�
� �
�
� �
� ం) 1962� �
� రం�ం��.
ౖ �॓�� అబ
�. �� : (� � ��
� ��ం�
��)
4. �ప
� � (��
� ��) : ౖ � �
� ��
� అ�
�� వల � ం�.
� వ�
- �ప
� � 'చ��' వ�� .
ౖ మచ�� వడం, స�ర�
- ల�� : చర�ం�

�క�వడం, �� కండ��, ��

� �
కండ�� ఊ��, రక � వం జ��ం�.
- ఈ �� క�గ�� 'హ�స�'
�స � క��. �బ�
� �త � �� 'హ�స�
��' అం��.
- 2011 సంవత�రం� ఆగ�
� 13 వర��
� ౖ � �ష� �ర�� అత��కం� ��
ఆర � ��
ఉన��
� �ల
� �ం�ం�.
5. �� : ఎ�� - ��
� �� అ� ��
వల � ం�.
� వ�

� �ం��ం�.
- �� 'ఎ�కల' ��
- �ం��, జ�రం, కండ�� వంకర��
� � చ��.
అక��
- '�� ' అ� �టకం ��
� న ��
�ం��ం�.
- '�క� � య�
� ప
� గడ ��' ��
� ౖ � ��' అ� మం�� క��. అం��
'��
�� 'అ��త సృ�
� � ఔషధ మంత
� ��'
అం��.
- ఈ �� రణ� '�ం॓��' మం��

ఉప��
� �. �� మం� అ�
��
� �.
� �� హ��,
��ల - వ�� , ��
��రణ ��
�నవ శ�రం� ��ధ ��ల� వ��
�� ర�� శ�ర�గం
1. �� వ�వస
�
� �
2. �య, �� ఊ��
3. ౖ � ��

4. ట
� ��, �ట�॓� క�
�
� �� ం�
5. ��
6. డ�� మం (��ం��)
ౖ �� పళ
7. ప��, �ం��
�
� ం
8. �� ॓� చర�ం, రక
9. �� ॓� చర�ం, ��స�ళం
10.ౖ � �� ం� గ
� ం��
11. � ౖ ��, �� సవ�వస
� ం� �
12. �ం�� కండ��, ��
�
13. ఎ�
� �� చర�ం
ౖ ��, �ం�� యం
14. �ప�
15. ��ట� ౖ � �� గ
� ం�
16. ��ంజ�� ద�, ��
17. ��జ� �� ౖ � ��, ��
� , ఆర
18. �� దం��
19. మ��
� �� కండ��
20. ��
� , ��, �లక��
� �� హ��
��ల� ��

�హకం ��
1.ౖ � �� టకం ��
� ��
2. నత � ��
3. ఎ�� ఈగ / �ం� � � �� ఆ��
4. ఎ�� ఈ��
� �ం��, ��
5. ఆడ ఎ��ల� �మ మ��
6. ఆడ ��॓� �మ �ద��,ౖ � ��
7. �� టకం ��
8. �� ఈగ అ��ద

� ��
9. ��
� � �టకం గ�
�
10. ఈగ� కల�,
ౖ � ��, డ��, అ��
��ల� ��
� �ం� ప��
ప��
� �ం� ��
1. ��॓� ��
ఇ�� స��ౖ � ప� జ�రం
� మ�గ
2. ��బ��
�ం�॓� �� య

3. �ంబ� ��
�॓ఎ�� ద��
4. ఎ��
�స
� ��
��ఆ� �� ఎ��
5.ౖ � డ� �� ౖ � ��
� ��
6. �॓��
7. ��ఆ�ఎ� ��
(��ఆ�ఎ� అం� ��య� ��

��బ�ట�)
��ధ �� - ��రణ ��
�� రణ ��
1. ��
� ��స� ��
2. �యౖ � �ం��ల
� �, �కవ��
3. �ం��
� ॓�� వ�, ఎ�
� �వ�
4. ��ంత ద�
� క�� , ఊ�ం��

5. ధ��తం �॓� � ��

6. ��జం �� జ�ం� ��
7. కండ
� కలక మ�
� � ఐ, �ం॓ ఐ
8. �� ప��తం
9. అ��ద
� �� ం� �॓��, �ం�� జర�ం
10. త�
� ��
11. గ�� గ��
� �� అం��
12. ��
13. �మర �ం��

14. �� అ�� నళ
� �ళ
� జ�రం
ౖ ��)
15. �ద�� ఎ��ం�� (�
డీఎ ప
(జీవ మా జయ్ వరీ

గ్ కరణ)
- జీ తకాలానిన్ బటి
ట్ మొకక్లు నాలుగు రకాలు
1. అలప్కాలిక మొకక్లు / ఏఫిమరల్ : అనగా కొనిన్

రాలు మాత
ర్ మే జీ ంచే మొకక్లు.

ఉదా: టి
ర్ బుయ్ల (పలె
ల్ రు)
2. ఏక రి కాలు : అనగా ఒక సంవత రం మాత
ర్ మే
జీ ంచే మొకక్లు.
ఉదా: వరి, గోధుమ, చికుక్డు.
3. ది రి కాలు : అనగా రెండు సంవత రాలు
ఉదా: కాయ్రెట్, బీట్రూట్, ముల
ల్ ంగి.
4. బ రి కాలు : అనగా అనేక సంవత రాలు

ఉదా: మామిడి, ప, జామ.

వరీ
గ్ కరణ : పు ప్ంచే ధానానిన్ బటి
ట్ మొకక్లు
రెండు రకాలు.
పు ప్ంచని మొకక్లు (కిర్పో
ట్ గా
ర్ మ్ )
- ఈ మొకక్లు ద
ద్ బీజాల దా రా అభివృది
ధ్
చెందుతాయి.
- ద
ద్ బీజం అనగా జీవపదార
థ్ ం సంకోచం చెందగా
ఏరప్డిన బంతి వంటి నిరామ్ణం.
ౖ టా, బ
- ఈ మొకక్లను థాలోఫె ౖ టా, టెరిడో
ర్ యోఫె

ౖ ఫె టాలుగా వరీ
గ్ కరించారు.

థాలోౖ ఫె టా :
- ఈ మొకక్లో
ల్ ని దే నిన్ థాల అంటారు.
- థాల అనగా రు, కాండం, పత
ర్ ం అనే భేదం
లేని మొకక్ దేహం.
- ఈ మొకక్లను ౖ వలాలు, లీందా
ర్ లుగా
వరీ
ౖ వలాలు :
- ౖ వలాల అధయ్యనానిన్ౖ ఫె కాలజీ/ ఆలా
గ్ లజీ
అంటారు.
- టిని ఆలె
గ్ / నాచు అంటారు.
ౖ ట్లు (పత
- ఇ స యం పోషక థాలోఫె ర్ హరితానిన్
కలిగి ఉంటాయి)
- కొనిన్ ౖ వలాలు నీటిపె
ౖ న తేలుతూ పెరుగుతాయి.
టినే ల్పవకాలు అంటారు.
- నీటికి రంగును ఇచేచ్ ౖ వలాలను మంజరు
ల్
అంటారు.
- ౖ మె కో
ర్ ట్ అనే ౖ వలం నీటిలో పెరుగుతూ
ౖ మె కో
ర్ టాకి న్ అనే నిన్ డుదల చేత్ ంది.

దీనివల ల్ చేపలు చనిపోతాయి.

- నా ట్ ॓, అనాబీనా అనే ౖ వలాలను జీవన

ఎరు లుగా ఉపయోగిత్ రు.
ల్ ,ౖ కనోకోక అనే ౖ వలాలను
- ల్కోరెలా
అంతరికష్యానంలో ఆకి జన్ కోసం ఉపయోగిత్ రు.
-ౖ ప్రులీనా, ల్కోరెలా
ల్ అనే ౖ వలాలను ఏకకణ
పో
ర్ టీను
ల్ గా ఉపయోగిత్ రు.
- డయాటమ్ అనే ౖ వలాలను సముద
ర్ ంలో
తేలియాడే పచిచ్క బయళు
ల్ అంటారు. ఇ నీటిలోని
జీ లకు ఆకి జన్ను ఆ రానిన్ అందిత్ యి. ఇ

ద య థ్ తిక ౖ వలాలు.
ౖ
- ఫియోఫె అనే ౖ వలాలను (గోధుమ రంగు),
సముద
ర్ పు కలుపు మొకక్లు (లేదా) కెల్ప్ (లేదా)
ద్ ౖ వలాలు అని అంటారు. టి నుంచి
అతిపెద
అయోడిన్ లభిత్ ంది.
ఉదా : లామినేరియా
- ల్కోరెలా
ల్ ను మురుగు నీరు జీవ ఆకీ కరణంలో
ఉపయోగిత్ రు. దీనినే వరేజ్ టీ
ర్ ట్మెంట్
అంటారు. దీనిని శరీరధరమ్ సప
ర్ యోగాలలో

కూడా ఉపయోగిత్ రు. దీని నుంచి ల్కోరెలి

ల్ న్ అనే
కష్మ్జీవనా ని లభిత్ ంది.
అగార్ - అగార్ :
- దీనిన్ ౖచె నాగడి
డ్ (లేదా) జునున్గడి
డ్ అంటారు.
- ఇది జిలీడియం, గా
ర్ ల్లే రియా అనే ఎరుపు రంగు
ౖ వలాల నుంచి లభిత్ ంది. ఇది ఒక జిలాటిన్
పదార
థ్ ం. దీనిన్ కణజాల వర
థ్ నంలో ఉపయోగిత్ రు.
- ౖ వలాలు నీటిలో పెరుగుతూ రంగు, సనను
కలిగించి లవణాల తానిన్ పెంచుతుంది. దీనిని
యూటి
ర్ ఫికేషన్ అంటారు.

- కారా ౖ వలనిన్ ఆకా టి॓ హర్ టేల్ అంటారు.

దీని నుంచి CaCO3 లభిత్ ంది.
- ఏక కణ ౖ వలాలకు ఉదాహరణ ల్కా మిడోమోనా .
- సమూహ ౖ వలాలకు ఉదాహరణ లా ॓ .
- ఎర ర్ నికి ఎరుపు రంగును ఇచేచ్ ౖ వలం
ర్ సముదా
టె
ర్ కోడె మ్యం ఎరథె
ర్ యమ్
ౖ కుంకుమ తెగులును కలిగించే
- కాఫీ మొకక్లపె
ౖ వలం -ౖ మీలియా ట్ టి॓
లీంధా
ర్ లు

- టిని బూజు/ ఫంగ అంటారు.

- టి అధయ్యనానిన్ ౖ మె కాలజీ అంటారు.

- టి దే నిన్ లీంద
ర్ జాలం/ ౖ మె లియం
అంటారు.
ర్ ల కణ కవచంలో ౖ ఖె టిన్ ఉంటుంది. దీనిన్
- లీందా
ఫంగల్ లూయ్లోజ్ అంటారు.
- లీందా
ర్ ల్లో నిల ఆ రం ౖల్ గెకోజెన్, ఆయిల్ డా
ర్ ప్ .
- లీందా
ర్ లు కుళు
ల్ తునన్ పదారా ౖ పెరుగుతాయి.
థ్ లపె
టినే పుతికా రులు అంటారు. ఈ లీందా
ర్ లను
నేలను భ
ర్ పరిచే తోటీలు ( యిల్

క్ ంజర్ )
అంటారు.
- మరికొనిన్ జీ లు పరానన్ జీ లుగా జీ త్ యి.
ఇ య్ధులిన్ కలుగజేత్ యి.
- కొనిన్ లీందా ౖ పెరుగుతాయి.
ర్ లు పేడపె టిని
కాఫో
ర్ పిల
ల్ లీందా
ర్ లు అంటారు.
ఉదా : మూయ్కార్
- లీందా
ర్ ల నుంచి డుదల అయేయ్ షపదారా
థ్ నిన్
ౖ మె కోటాకి న్ అంటారు.
ల్ టాకి న్ : ఇది రుశనగ త్ త నాలో
ఉదా : 1. ఆపో ల్

ఉంటుంది. ఫలితంగా త్ త నాలు చేదుగా ఉంటాయి.

- దీనిన్ డుదల చే లీంద

ర్ ం అసప్రిజిలా
ల్
ల్పాఊ .
2. రొటె ౖ పెరిగే లీంద
ట్ లపె ర్ ంౖ రె జోప
- ఏకకణ లీందా
ర్ లకు ఉదా : ఈ ట్ ( ఖరోమె
ౖ
రే యం)
- ఈ ట్ లో బి1, బి2 టమిను
ల్ ఉంటాయి.
- జనుయ్ స ప
ర్ యోగాలలో ఉపయోగిత్ నన్ లీంద
ర్ ం
- నూయ్రో ప్రాకర్
పుట
ట్ గొడుగులు
- టి పెంపకానిన్ మ య్ మ్ కలచ్ర్ అంటారు.

- ఇ బె డియా ౖ మె కోటినా ఉప భాగానికి
చెందిన .
- ఇ తినదగిన లీందా
ర్ లు
త్ రిత్ రు.
- టిని బటన్ దశలో (గుండీ దశ) కతి
- పుట
ట్ గొడుగులో
ల్ అధికంగా ఉండే ఆ రం -
పో
ర్ టీన్
- అగారిక ౖ బె ప్ర అనే పుట
ట్ గొడుగును
ఎకుక్వగా ఉపయోగిత్ రు.

- పుట త్ కి త్ త నాలుగా
ట్ గొడుగుల ఉతప్తి

ఉపయోగించే
- ప్న్
- పుట
ట్ గొడుగుల ప
ర్ తి పంటను - ల్ఫ అంటారు.
- షపూరిత పుట
ట్ గొడుగులను టూడో ట్ ల్
ౖ న్ కాపా
అంటారు. దీనిలో మసక్రె ర్ యిన్, లోౖ బిన్
అనే షపదారా
థ్ లు ఉంటాయి.
- షపూరిత పుట
ట్ గొడుగుకు ఉదా : 'అమానిటా
పాలా త్ ఆ రంగా
ల్ యిడి ' దీనిన్ రోమన్ చకర్వరి
తీ కుని చనిపోయాడు.

ౖ లె కెన్
- ఒక ౖ వలం, ఒక లీంద
ర్ ం సనిన్ తంగా కలి
ఉండటం వల
ల్ ఏరప్డిన మొకక్లను లెకెన్ అంటారు.
- టి అధయ్యనంౖ లె కెనాలజి
-ౖ లె కెన్ దే నిన్ థాల అంటారు. దీనిలో ౖ వల
భాగ మినిౖ ఫె కోబయాంట్ అని, లీంద
ర్
భాగ మిని ౖ మె కోబయాంట్ అని పిలుత్ రు.
- టిలోని జీవన ధానం లోటిజం. (ౖ వలం
కంటే లీంద
ర్ ం అధిక లాభానిన్ పొందుతుంది.)

ర్ ముఖౖ లె కెన్
- భారతదేశ ప స త్ త అవస
థ్ పట ర
ద్ న్
- ఆంధ
ర్ ప
ర్ దే లో ప
ర్ ముఖ స త్ త - ఆచారయ్
మనోహరాచారి.
-ౖ లె కెన్లో ప
ర్ ధాన భాగ మి అయిన లీంద
ర్ ం
ఆ క్, బె డియో, డూయ్టరో ౖ మె కోటినాకు చెందిన .
- ౖ వల భాగ ౖ , సయనోపె
మి ల్కోరోఫె ౖ తరగతికి
చెందిన .
-ౖ లె కెన్ తావరణ, ర యన కాలు య్నిన్
తటు
ట్ కోలే . కనుక కాలుషయ్ చికలుగా
- ఆంధ
ర్ ప
ర్ దే లో అరకు, తిరుపతి కొండలమీద ఈ
మొకక్లు బాగా పెరుగుతాయి.
ధ పా ల్ పెరిగేౖ లె కెన్
ర్ ంతాలో
- చెట ౖ పెరిగేౖ లె కెన్ కారి
ల్ బోదెలు, బెరడులపె ట్ కోల
ౖ పెరిగేౖ లె కెన్ లిగిన్కోల
- కలపపె
- భూమి మీద పెరిగేౖ లె కెన్ టెరికోల
ల్ ౖ పె పెరిగేౖ లె కెన్
- రాళ కి కోల
-ౖ లె కెన్ థాల లో మెడుయ్లా ప
ర్ ధాన భాగం
ౖ లె కెన్ ఆరి
థ్ క పా
ర్ ముఖయ్త

- కాలుషయ్ చికలు, జీవ చికలుగా

ఉపయోగిత్ నాన్రు.
- ల్కాడోనియా - దీనిని రెయిన్డీర్మా అంటారు.
ఇది ప గా
ర్ సంగా ఉపయోగపడుతుంది.
-ౖ లె కెన్ ను ఉపయోగించి లిటమ్ పేపర్ను తయారు
చేత్ నాన్రు.
-ౖ లె కోనారా ఎ క్య్లెంటా - దీనిలోౖ లె ఖెనిన్ అనే
పిండి పదార
థ్ ం 5-6 తం పో
ర్ టీన్ అంటారు.
- పారీమ్లియా - దీనిని రాతి పు ౖ లె కెన్ అంటారు.
దీనిని గంధ ద
ర్ వయ్ంగా ఉపయోగిత్ రు.

- అంబెలి
ల్ కేరియా - దీనిని కామెర
ల్ య్ధి చికిత లో
- యూ న్యా, ల్కా డోనియాల నుంచి అ న్కామ
ల్ ం
లభిత్ ంది. దీనిని యాంటి బయోటి॓గా
ఉపయోగిత్ నాన్రు.
- ల్కాడోనియా, పారీమ్లియాలను కాన ర్ నిరోధకంగా
జపాన్లో ఉపయోగిత్ రు.
- యూ న్యాను దగు
గ్ మందు ని రణలో

ట్ జెరా కానినాౖ లె కెన్ను రేబీ ని రణలో

- పెలి
-ౖ లె కోనార, రో ట్ ల్లా వంటిౖ లె కెన్ల నుంచి
నిషక్ మిరించిన ఆరిచ్ల్ అనే వర
ణ్ ద
ర్ య్నిన్ వ ల
రంగులో ఉపయోగిత్ రు.
- ఆరిచ్ కో
ర్ మోజోముల అభిరంజకంలో డతారు.
త్ త్ యి.
ఇది SO2 షపు లో లు థ్ యిని గురి
- భూగరభ్ంలో నన్ం, రాగి నికేష్పాలను
ర్ రియం,ౖ లె కోనార,ౖ లె కెన్లను
కనుకోక్డానికి టే

- ఓల్
డ్ మాయ్న్ బియర్
డ్ గా పిలిచే అ న్యలు
స లో అడ లలో మంటలు చెలరేగడానికి
కారణమ తాయి.
పోటీ పరీకష్ల ప
1. పిండ ప
ర్ తి థ్ పనకు స యపడే రోమ్న్ ఏది ?
ఎ. పీయూషగ
ర్ ంథి బి. అవటుగ
ర్ ంధి
. ల్కోమం డి. బీజకోశం
2. నిస ల్ కణికలు ఉనన్ కణాలు ?

ఎ. ఇనో ఫిల్ బి. ల్గియల్ కణాలు

. నాడీకణం డి. లింఫోౖ టు

3. పోలియో వంటి ల్ ౖ ర వల
య్ధులో ల్ న ంచే
కణాలు ?
ఎ. మోనోౖ ల్టు బి. ఎరితో
ర్ ౖ ల్టు
. చాలకనాడీ కణాలు డి. జా
ఞ్ ననాడీకణాలు
4. మెదడుని కపిప్ ఉంచే బయటిపొర ?
ఎ. ౖ మె లీన్ తొడుగు బి. మృది
. లౌతికళ డి. వరా క
5. నెన్ముక దా రా ప
ర్ యాణించి అసంకలిప్త

ప
ర్ తీకార చరయ్లను నియంతి
ర్ ంచేది ?
ఎ. దా రగోర
థ్ ం బి. మత్ షక్వలక్లం
. నున్పాము డి. మజా
జ్ ముఖం
త్ ం బరు లో మెదడు బరు
6. శరీర మొత
మారు ఎంత తం ?
ఎ. 2 బి. 3 . 4 డి. 5
7.ౖ లె ంగిక ప త్ కి ముఖయ్ంగా అవసరమయేయ్
ర్ తుయ్తప్తి
పుషప్భాగాలు ?
ఎ. రకష్క తా
ర్ వళి, ఆకరక పతా
ర్ వళి
బి. ఆకరక పతా
ర్ వళి, కేసరావళి

. అండకోశం, పు ప్సనం
డి. అండకోశం, కేసరావళి
8. అంతర ఫలదీకరణం జరిపే జీ లు ఏ ?
ఎ. పకిష్, చేప బి. సరీసృపం, కపప్
. కీష్రదం, కపప్ డి. సరీసృపం, కీష్రదం
9. సంపరక్ంలో తోడప్డే ఆంపె త్ లు గల జీ
ల్ క రీ మెత
?
ఎ. మగ నపాము బి. ఆడకపప్
. మగకపప్ డి. ఆడ

నపాము
10. ఫాలికల్ ట్ ముయ్లేటింగ్ త్ చే
రోమ్న్ను ఉతప్తి
నిరామ్ణం?
ఎ. కాలాంచిక
బి. పీయూష గ
ర్ ంథిపూర లంబిక
. పీయూష గ
ర్ ంథి పరలంబిక
డి. పీయూష గ
ర్ ంథి మధయ్లంబిక
త్ కణాలనిన్ంటిలో అతి చినన్ది ?
11. రక
ర్ ౖ ట్ బి. లింఫోౖ ట్
ఎ. ఎరితో
. మోనోౖ ట్ డి. ఇ న్ఫిల్
12. ఎయిడ్ త్ కణాలు ?
య్ధిలో న ంచే రక
ఎ. మోనోౖ ట్ బి. నూయ్టో

ర్ ఫిల్
. లింఫోౖ ట్ డి. ఎర త్ కణాలు
ర్ రక
13. అతిపెద
ద్ తెల త్ కణాలు ?
ల్ రక
ఎ. మోనోౖ ట్ బి. లింఫోౖ ట్
ర్ ౖ ట్ డి. ఎ డోఫిల్
. ఎరితో
14. శరీర కష్ రకష్క భటులు ?
ర్ ౖ ట్ బి. నూయ్టో
ఎ. ఎరితో ర్ ఫిల్
. ఎ డోఫిల్ డి. ఫలకికలు
15. కారల్ లాండ్ ట్ నర్ కనుకుక్నన్ది ?

త్ కణాలు బి. రక
ఎ. రక
త్ వరా
గ్ లు
త్ నాళాలు డి. రక
. రక త్ ంలోని పో
ర్ టీన్లు
16. మను ల్లో త్ పీడనం ఎంత ?

మానయ్ రక
ఎ. 80/ 120 బి. 100/120
. 120/100 డి. 120/80
17. ది ప త్ ప
ర్ సరణ రక ర్ సరణ వయ్వస
థ్ నన్ జీ ?
ఎ. నపాము బి. బొది
ద్ ంక
. చేప డి. కోతి
18. దేనిలో అడ
డ్ ంకులేరప్డితే గుండెపోటు
సంభ త్ ంది ?

ఎ. పుపుస ధమని బి. హృదయ ధమని

. హృదయ ర డి. పుపుస ర
త్ పీడనానిన్ (బీపీ) కొలిచే పరికరం ?

19. రక
ఎ. గాల నోమీటర్ బి. ప్గోమ్ మానోమీటర్
. బారోమీటర్ డి. థరామ్మీటర్
20. శరీరంలో అధికంగా ఉండే కొ ఏ కణాలలో

నిల అ తుంది ?
ఎ. గుండె బి. చరమ్కణజాలం
. పితా
త్ శయం డి. ఎడిపో కణజాలం

సమాధానాలు :
1. , 2. , 3. , 4.బి, 5. , 6.ఎ, 7.డి, 8.డి, 9. ,
10.బి, 11.బి, 12. , 13.ఎ, 14.బి, 15.బి,
16.డి, 17.డి, 18.బి, 19.బి, 20.డి.
త్ ప
బయాలజీ(రక ర్ సరణ వయ్వస
థ్ )

ధ జీ ల్లో శరీరంలోని రక త్ నాళాలు ధ
త్ నిన్ సరఫరా చే తిరిగి చెడు
భాగాలకు మంచిరకా
త్ నిన్ గుండెకు చేరేచ్ వయ్వస
రకా త్ ప
థ్ ను రక ర్ సరణ వయ్వస
థ్
అంటారు. ఈ వయ్వస త్ నాళాలు,
థ్ లో హృదయం, రక
త్ ం అనే నిరామ్ణాలు ఉంటాయి. రక
రక
త్ ప
ర్ సరణను
మొదటి రిగా ప
ర్ యోగపూర కంగా తెలిపిన స త్ త
లియం హరే . అందువల
ల్ త్
లియం హరే ను రక
ప
ర్ సరణ పితామ డు అని అంటారు.
దీని అధయ్యనానిన్ 'కారి
డ్ యాలజీ' అని అంటారు.
నిరంతరం ర్ ంతి లేకుండా పనిచే ముఖయ్మె
ౖ న
అవయవం గుండె. మాన ని గుండె బరు 300
గా
ర్ ములు, చినన్పిల
ల్ లలో గుండె బరు 235 నుంచి
240 గా
ర్ ములు ఉంటుంది. మ ళలో
ల్ హృదయం
బరు 250 నుంచి 300 గా
ర్ ములు ఉంటుంది.
ఇది హృదయ కండరాలతో నిరిమ్తమ తుంది.

అందుచే దీనిని కండర జనిత హృదయం అని

అంటారు. కానీ నిమన్ జీ ౖ లె న అక రుకాలలో
గుండె నాడులతో ఏరప్డుతుంది. కా న దీనిని
నాడీజనిత హృదయం అంటారు.
త్ ల మధయ్
మాన నిలో గుండె రెండు ఊపిరితితు
ఉంటుంది. దీనిచుటూ
ట్ ఉండే మూడు పొరలను
''పెరికారి
డ్ యం'' అని అంటారు. అ ఎపీకారి
డ్ యం,
మయోకారి
డ్ యం, ఎండోకారి
డ్ యం. ఈ మూడు
పొరలమధయ్ ఉండే ద

ర్ నిన్ పెరికారి
డ్ యల్ ల్ఫూయిడ్
(హృదయావరణ ద ర్ వం) అని అంటారు. మాన ని
త్ ం నాలుగు గదులుండి, ౖ పె రెండు
గుండెలో మొత
గదులను కరి
ణ్ కలు అనీ, కింది రెండు గదులను
జఠరికలు అని అంటారు. కరి
ణ్ కలు చినన్ , జఠరికలు
పెద
ద్ . కుడికరి
ణ్ క, ఎడమ జఠరికలు పెద
ద్ గా
ఉంటాయి. ప
ర్ పంచంలో మొదటి రిగా గుండె
త్ 'కిర్ ట్ యన్ బెరాన్ర్
మారిప్డి శసచికిత చే న వయ్కి డ్ '.
మనదేశంలో మొదటి రిగా గుండెమారిప్డి
త్ ఆలిండియా మెడికల్ ౖ న్
శసచికిత చే న వయ్కి
నూయ్ఢిలీ
ల్ కి చెందిన ణుగోపాల్. ప
ర్ పంచంలో

మొట
ట్ మొదటి రిగి లు లతో కూడిన కృతి
ర్ మ
గుండెను ' లియం కోల్ఫ్' కనుగొనాన్డు. చేపలలో
రెండు గదులు, ఉభయచరాలో
ల్ మూడు గదులు,
పకుష్లు, కీష్రదాలలో నాలుగు గదులు, బొది
ద్ ంకలో
13 గదులు, నపాములో 16 గదుల గుండె
హృదయ సప్ందన: హృదయ కండరాల సంకోచ
సడలికల వల
ల్ గుండె కదలికలు చెందడానిన్
''హృదయసప్ందన'' అని అంటారు. దీనిని ౖ దుయ్లు

ట్ త క్ప్తో కొలుత్ రు. దీనిని కనుగొనన్ స త్ త

ఫా
ర్ న్ కు చెందిన రినేలినేన్॓. ట్ త క్ప్ హృదయంలో
దుయ్త్ ప
ర్ చోదనాలు కలిగిత్ ంది. తదా రా
హృదయసప్ందనను లెకిక్త్ రు. హృదయ సప్ందనలో
ఒక సంకోచం, ఒక సడలికను కలిపి హృదయసప్ందన
అ తుంది. అంటే ఒక ట్ ల్, ఒక డయా ట్ ల్ కలిపి
ఒక లబ్డబ్గా హృదయసప్ందనను పిలుత్ రు. ఒక
త్ కావడానికి పటే
హృదయసప్ందన పూరి ట్ కాలం 0.8
కను
ల్ . హృదయసప్ందన పా
ర్ రంభమయేయ్ ప
ర్ దే నిన్
' రా కరికరి
ణ్ క కణుపు లేదా లయారంభకం' అని

అంటారు. లయారంభకానిన్ కనుగొనన్ స త్ త

' ల న్ గే
ర్ ట్బాచ్' మాన నిలో నిము నికి 72
ల్రు, చినన్పిల
ల్ లో నిమి నికి 130 - 140 ల్రు ,
వృదు
ద్ లలో 60 -70 ల్రుగా ఉంటుంది.
చినన్పిల
ల్ ల్లో , జ రం వచిచ్న రిలో, య్యామం
చే రిలో హృదయసప్ందన రేటు ఎకుక్వగా
ఉంటుంది. ధారాణ హృదయసప్ందన కనాన్
హృదయం ఎకుక్వగా సప్ందిత్ దానిని ''టాకీ
కారి
డ్ యా'' అనీ, తకుక్వగా సప్ందిత్
దానిని ''బా
ర్ డీ
కారి
డ్ యా'' అని అంటారు. అతయ్ధిక హృదయసప్ందన
గలజీ '' '' దీనిలో హృదయసప్ందన 600గా
ఉంటుంది. అతయ్లప్ హృదయసప్ందన గలజీ
ఏనుగు. దీనిలో హృదయసప్ందన 28గా ఉంటుంది.
త్ పీడనం: రక
రక త్ ంలో రక
త్ నాళాలలో ప
ర్ వ ంచేటపుడు
ౖ కలిగించే ఒతి
టి గోడలపె త్ డిని 'రక
త్ పీడనం' అని
అంటారు. దీనిని ౖ దుయ్లు '' ప్గోమ్మానోమీటర్''
అనే పరికరం దా రా కొలుత్ రు. దీనిని 1881లో
మూయ్ల్ కార్
ల్ రిట
ట్ ర్ న్బాన్చ్ అనే స త్ త
కనుగొనాన్డు. ప్గోమ్మానోమీటర్లో పాదర నిన్

ఉపయోగిత్ రు. ఇది అతితకుక్వ పీడనానికి కూడా

గంగా సప్ందిత్ ంది. ఆరోగయ్వంతమె
ౖ న మాన ని
త్ పీడనం 120/80 మిలీ
ధారణ రక ల్ మీటరు
ల్ /
చ్జిగా ఉంటుంది. ఇందులో 120 అనేది ట్ ల్
పీడనంగానూ, 80 అనేది డయా ట్ ల్ పీడనంగానూ
తావరణానిన్ కొలిచే భారమితిలో (బారోమీటర్),
మానోమీటర్లో, థరామ్మీటర్లలో కూడా పాదర నిన్

త్ నాళాలు : దే నికి రకా

రక త్ నిన్ సరఫరా చే , తిరిగి
గుండెకు చేరేచ్ గొటా త్ నాళాలు' అని
ట్ లనే 'రక
అంటారు. ఇ ముఖయ్ంగా మూడు రకాలు
త్ కేశనాళికలు.
1. ధమనులు 2. రలు 3. రక
త్ నాళాల అధయ్యనానిన్ 'అంజియాలజీ' అని
రక
అంటారు. టిలో ఏౖ నా అ ంతరాలు 'కా
ల్ ట్ '
ఏరప్డినపుప్డు సరిచే ప
ర్ కిర్యను 'యాంజియోపా
ల్ ట్ '
అని అంటారు. టిలో ప త్ ం చితా
ర్ వ ంచే రక ర్ లను
తెలిపే పరికరానిన్ 'యాంజియోగా
ర్ మ్' అనీ, ఆ
చితా
ర్ లను 'యాంజియో గా త్ ం
ర్ ఫ్' అనీ అంటారు. మొత

త్ నాళాలలో అతి పెద

రక ద్ ధమనులు, అతి చినన్
త్ కేశనాళికలు'. గోరు
'రక ల్ , దంతాల ఎనామిల్లో
ధమనులు గానీ, రలు గానీ ఉండ .
త్ నిన్
ధమనులు: ధమనులు గుండెనుంచి మంచి రకా
శరీరభాగాలకు సరఫరా చేత్ యి. కానీ పుపుస
ధమని మాత త్ లకు
ర్ ం గుండె నుంచి ఊపిరితితు
త్ నిన్ సరఫరా చేత్ ంది. ధమనులలో రక
చెడురకా త్ ం
ర్ వ త్ ంది.
అలల వలే ప ధారణంగా ౖ దుయ్లు
మణికటు
ట్ వద
ద్ ఉండే ధమనిని పరి లించి
హృదయసప్ందనను తెలు కుంటారు. ధమనులు
ముఖయ్ంగా మూడురకాలుగా వరీ
గ్ కరించవచుచ్.
1.మ ధమని
2.పుపుస ధమని
3.కరోనరీ ధమని.
త్ నిన్ గ
రలు: శరీరభాగాలనుంచి చెడు రకా ర్ ంచి
కుడి కరి
ణ్ కకు చేర త్ యి. కానీ పుపుస ర మాత

ర్ ం
త్ లలో
భ త్ నిన్ ఎడమ
ర్ పడిన మంచి రకా
ణ్ కకు చేర త్ ంది. రలలో రక
కరి త్ ప
ర్ హం ధార వలే
ఉంటుంది. రలు ముఖయ్ంగా నాలుగు రకాలుగా
చెపప్వచుచ్.
1. పూర మ ర
2. అథో మ ర
3. పుపుస ర
4. కరోనరీ ర
త్ కేశనాళికలు: ఇ
రక త్ నాళికలు.
అతయ్ంత చినన్ రక
ధమనులు టితో అంతమ తాయి. రలు టితో
పా
ర్ రంభ తాయి.
క టాలు: ఇ కరి
ణ్ కలకు, జఠరికలకు మధయ్ ఉండే
చీలిక వంటి రంధా త్ ం కరి
ర్ లు. టి దా రా రక ణ్ కలనుండి
జఠరికలలోకి ఏకమార
గ్ ంలో ప
ర్ యాణిత్ యి. టిలో
ముఖయ్ంగా నాలుగు క టాలు...

1.అగ
ర్ త
ర్ య క టాలు : ఇ మూడు ఉంటాయి. కుడి

కరి
ణ్ కకు, కుడి జఠరికకు మధయ్లో ఉంటాయి.
2. అగ
ర్ ద య లేదా ది పత
ర్ క టాలు: ఇ రెండు
ఉంటాయి. ఎడమ కరి
ణ్ కకు మధయ్లో ఉంటాయి.
3.పుపుస కా టాలు: పుపుసధమని ఏరప్డే

ప
ర్ దేశంలో అంటే కుడి జఠరికలో మూడు
అర
ధ్ చందా
ర్ కారంగా ఉంటాయి.
4. మ ధమని క టాలు: మ ధమని ఏరప్డే

ప
ర్ దేశంలో ఉండే మూడు అర
ధ్ చందా
ర్ కార క టాలు.

ZOOLOGY(DSC)
65. Hormone secreted by epiphysis is

derivative of
1) Tyrosine 2) Cholesterol
3) Eicosanoids

4) Tryptophan
66. Biological clock in humans is located in

1) Epithalamus 2) Epiphysis
3) Hypothdams 4) Hypoplysis
67. Phenomenon , industrial melanism proved
that
1) The population of grey moths evolved in to
black moths and increased in number
2) The population of grey moths decreased
during industrial revolution by natural selection
3) The size of population of black moths did

not change but grey moths decrease

4) The size of population of grey moths
decreased but black moths did not change
68. The primitive organisms that are anaerobic
heterotrophs obtained energy by the
1) Oxidation of organic and inorganic
substances
2) Fermantation of some of the organic
molecules

3) Fermantation of some of the inorganic

molecules
4) Reduction of organic and inorganic
substances
69. Arrange the following periods in ascending
order in geological time scale
A) Jurassic B) Permean
C) Quaternary D) Ordovician
E) Tertiary
F) Carboniferous
1) B,D,F,A,E,C 2) D,B,F,E,A,C
3) B,F,D,A,E,C 4) D,F,B,A,E,C
70. A man with ‘B’ blood group has two wives.
The children born to the first wife are with ‘B’
and ‘O’ blood group. The children born to the
second wife A and AB> The blood groups
of first and second wives respectively are likely
1) B and O 2) B and A
3) O and B 4) AB and A

71. What percentage of homozygous Rh - will

be born amongest 4 children of a couple where
the husband is heterozygous for Rh + and wife
is homozygous for Rh — gene
1) 25% 2) 50% 3) 75% 4) 100%
72. Assertion(A): In Drosophila, Y
chromosome doesnot have role in male sex
determination
Reason (R): In Drosophila, Y chromosome

lacks male sex determination factor

correct explanation of A
explanation of A
73. The significance of buffer in elisa is
1) To catalyse the production of colour
2) to measure the intensity of colour

3) To bind the detecting antigen antibody

4) To remove unbound substances in the well
74. While a student is in frustration and
disappointment about this rank in Eamcet.
Which kind of waves are reconded in its EEG
1) Alpha waves 2) Beta waves
3) Delta waves 4) Theta waves
75. Read the clinical inference from ECG
A
B C
A) P—R interval Prolonged Bradycardia
B) Q—T interval Shortened
Hypocalcemia
C) S—T segment Elevated Myocardial
infarction
D) T—wave Inverted Hyperkalemia
Find the correct combination
1) A and C only 2) C and D only 3) A
and D only 4) B and C only

76. Assertion(A) : Myosin is a motor protein

Reason (R): Myosin is able to convert
mechanical energy in the ATP molecules into
chemical energy
explanation of A.


List –I List-II
I) Xiphoid process A) Atlas
II) Acromion process B) Sternum
III) Odontoid process C) Axis
IV) Odontoid canal D) Scapula
E) Coracoid
1) I-B, II- D, III-A, IV - C

2) II-D, I- B, III-E, IV - C
3) I-B, II- D, III-C, IV - A
4) II-D, I- B, III-C, IV - E
78. Pick out mismatch from the following
1) Myasthenia gravis - autoimmune disorder
2) Muscular dystrophy - Nutritional disorder
3) Arthritis - Inflammation of joints due to
accumulation of uric acid crystals
4) Tetany - Hypoparathyoidism

79. In which of the following animal heart and

blood vessels are absent
1) Neopilina 2) Neomenia
3) Neometra
4) Neoceratodus
80. Animals of second largest phylum with
cartilaginous cranium are also characterized by
1) Absence of radula
2) Presence of captacula

3) Conspicuous eyes similar to those of

vertebrates
4) Presence of open type of circulatory system
81. An antenna is a device that converts
a. An electromagnetic energy into radio
frequency signal.
b. radio frequency signal into electromagnetic
energy.
C. guided electromagnetic waves into free

space electromagnetic waves.

d. free electromagnetic waves into guided space
electromagnetic waves
1) a&b 2) c&d 3) a&c 4) b&d
PHYSICS
82) The arrangement as shown in the figure
performs the logic function of
1) AND 2) NAND
3) OR 4) NOR
83) Match List-I with List-II

List-I List-II
a) Neutron e) Moderator
b)Electron f) Control rod
c) Heavy water g) Boson
d) Cadmium rod h)Baryon
i) Lepton
1) a-h, b- g, c-e, d- f
2) a-h, b- e, c-b, d- f
3) a-h, b- I, c-f, d- e

4) a-h, b- I, c-e, d- f
84. In a photo emissive cell for exciting
wavelength l , the fastest electron has a speed v.
If the exciting wavelength is changed to 3l/4,
the speed of the fastest emitted electron will be
1) v(3/4)1/2 2) v(4/3)1/2
3) less than v(4/3)1/2
4) greater than v(4/3)1/2
85. If momentum(p), Area(A) and Time(T)

are taken to be fundamental quantities, then

the energy has the dimensional formula
1) P1A-1T1 2) P2A1T1
3) P1A-1/2T1 4) P1A1/2T1
86. An A.C source of angular frequency w is
fed across a resistor and capacitor C in series.
The current in the circuit is I. If now the
frequency of source is changed to w/3
(maintaining the same voltage) the current in

the circuit is found to be halved. The ratio of

reactance to resistance at the original frequency
w is
87. A bar of mass ‘M’ is suspended by two
wires .Assume that a uniform magnetic field B
is directed into the page. When the current
through the bar is I, then the tension in each
supporting wire is
1) Mg/2 2) 2BIL

3) Mg- BIL 4) Mg-BIL/2

88. Assertion( A ): when an unpolarised light is
incident on a glass plate at brewster’s angle,
The reflected ray and refracted ray are mutually
perpendicular
Reason(R): The refractive index of glass is
equal to sine of the angle of polarization
1) Both A and R are correct . R is the correct
explanation of A.

2) Both A and R are correct. R is not the

3) A is true but R is false
4) A is false but R is true
89. The resistance of a bulb filament is 100
oms at a temperature of 1000C. If its
temperature coefficient of resistance be 0.005
pero c, its resistance will become 200 oms at a
temperature of
1) 5000 C 2) 2000 C

3) 3000 C 4) 4000 C
90) The electric flux, through a Gaussain
surface that encloses three charges given by q1
=-14nC q2 = 78.85nC, q3 = -56nC
1) 103 Nm2 C -1
2) 103 CN-1 m-2
3) 6.32x103 Nm2 C-1
4 ) 6.32x103 CN-1 m-2
91. A motor cycle starts rest and accelerates

along a straight path at 2m/s 2 . At the starting

point of the motor cycle there is a stationary
electric siren. How far the motor cycle gone
when the driver hears frequency of the siren as
94% of its value when the motor cycle was at
rest? (Speed of sound=330ms-1)
1) 147m 2) 196m 3)49m 4) 98m
92. in a closed pipe when air column is 20cm
it is in resonance with a tuning fork A. When
the length is increased by 2cm then the air

column is in resonance with tuning fork B.

When A and B are sounded together they
produce 8 beats/sec. the frequencies of tuning
forks A and B are (in Hz)
1) 40, 44 2) 80, 88
3) 44, 40 4) 88, 80
93. Two cylinder P and Q have the same length
and diameter and are made of different
materials having thermal conductivities in the

ratio 2:3 These two cylinders are combined to

make a long cylinder. One end of P is kept at
100oC and another end of Q at 0oc .The
temperature at the interface of P and Q is
1) 50oC 2) 60oC
3) 30oC 4) 40oC
94. Two carnot engines A and B are operated
in series. The first one A receives heat from a
source at T1=800K and rejects to sink at T2
K.the second engine B receives heat rejected by

the first engine and rejects to another sink at

T3 =300K. If the work outputs of the two
engines are equal, then the value of T2 is
1) 100K 2) 300K
3) 550K 4) 700k
95) Assertion( A ) : During an adiabatic
process, an ideal gas expands by decrease in its
internal energy only
Reason(R): During an adiabatic process, heat

cannot be exchanged between a system and its

surroundings
1) Both A and R are correct . R is the correct
explanation of A.
2) Both A and R are correct. R is not the
3) A is true but R is false
96) A rod of length 20cm is made of metal, it
expands by 0.075cm when temperature is

raised from ooc to 100oC. Another rod of a

different metal B having the same length
expands by 0.045cm for the same change in
temperature. A third rod of the same length is
composed of two parts, one of metal A and the
other of metal B. This rod expands by
0.060cm for same change in temperature. The
portion made of metal A has the length
1) 10cm
2) 20cm
3) 18cm 4) 1115cm
97) Pressure and temperature graph of an ideal
gas is as shown. Density of gas at B is 3r0/2
Density at a will be
98) A large tank is filled with water to height
H. A small hole is made at the base of tank. It
takes T1 Times to decrease the height of water
to H/n(n->1) and it takes t2 times to take out
the rest of water. If T1 =T2, then the value of

n is
1) 2 2) 3) 3 4) 4
99) A satellite of mass ‘m’ is circulating
around the earth with constant angular velocity.
If radius of orbit is R0 and the mass of the earth
is M, the angular momentum about the centre
of the earth is
1) mvGMR0 2) MvGmR0
3) mvGM/R0
4) MvGm/R0
100) The moment of inertia of a thin circular
disc about a tangent in the sample plane of disc
is I, Then moment of inertia about one
diameters is
1) 0.2I 2) 0.8I
3) 1.25I 4) 2.5I
101) The mean density of sea water is ? and
bulk modulus is B. The change in density of sea
water in going from the surface of water to a
depth of h is

102)four soap bubbles P,Q ,R and S have

volumes 8cm 3 ,27cm 3 , 64cm 3 and
125cm 3 .The excess pressures in them in
ascending order will be
1) P,S,Q,R 2) P,Q,R,S
3) S,R,Q,P 4) P,S,R,Q
103) Two Blocks of masses m and 2m on a
horizontal rough surface are in contact with the
ends of a horizontal massless spring. The

coefficients of friction between m and surface,

between 2m and surface are µ andµ/3. The
two blocks are moved towards each other to
compress the spring and then released, the two
blocks move in opposite directions covering
distance S1 and S2 before coming to rest . then
S1 : S2 Is
1) 1:4 2) 1:2 3) 2:1 4) 4:3
104) The speed of a motor decreases from

1200 rpm to 600rpm in 20s. The total

number of rotation it makes before Coming to
rest is
1)400 2)600 3)800 4) 1000
105) The plates of parallel plate Capa citor are
Changed up to 100volt. A 2mm thick insulator
sheet is inserted between the plates. Then to
maintain the same potential difference, the
distance between the capacitor plates is

increased by 1.6mm. the dielectric constant of

the insulator is
1) 5 2)8 3)6 4) 4
106) A ray of monochromatic light is incident
on the refracted surface of glass prism of
refracting angle 75.0 If µ of prism is v2, the
angle of incidence on the first face of the prism
1) 30o 2) 60o 3) 45o 4) 90o
107) A transparent solid cylindrical rod has a
refractive index of surrounded by air. A light

ray is incident at the mid point of one end of the

rod as shown in the figure. The incident angle q
for which the light ray grazes along the wall of
the rod is:
108) Four resistance P,Q,R,X formed a wheat
stone bridge. The bridge is balanced when
R=100oms. If P and Q are inter changed the
bridge balance

109) The Young’s double slit experiment with

monochromatic light of wavelength 600nm,
the distance between the slits is 10-3m. For
changing fringe width by 3x10-5 m
1) the screen is moved away from the slits by
5cm
2) the screen is moved by 5cm towards the
slits
3) the screen is moved by 3cm towards the

slits
4) both 1 and 2 are correct
110) An object thrown horizontally from an
elevated point A. The ball hits ground at a point
B, the line of sightfrom A to B makes 60 0
with the horizontal. If time of light is The
velocity of projection is ------(g=10ms-2)
111) A stone is dropped from a balloon rising
up with uniform velocity 9.8ms -1. If the

balloon is at height of 39.2m from the ground

at the time of dropping the stone, the stone
reaches the ground after
1) 2S 2) 6S 3) 4S 4) 8S
112) A block of mass m 1 =4kg, lying down
on a smooth plane inclined at angle of 300 is
connected to another freely suspended block of
mass m 2 = 6kg as shown in figure. The
acceleration of each block is -------
(g=10ms-2 )

1) 1ms-2 2) 5ms-2
3) 8ms-2 4) 4 ms-2
113) Ball A is moving with a speed of 90m/s
collides directly with another identical ball B
moving with a speed V in opposite direction. A
comes to rest after the collision. The coefficient
of restitution is 0.8, the speed of B(V) before
collision is
1) 10m/s
2)22.5m/s
3)90 m/s 4) 81m/s
114) If p= RT/(V-b) e-(av/RT) then the
dimensional formula of a is the same as that of (
P -->pressure,V--> volume, T-->
Temperature, R-->; Universal gas constant,
b-->; constant)
1) P 2) V 3) R 4) T
115) On a rainy day a man in a topless car is
travelling with a speed of 18Kmph. To protect
himself from rain he holds the umbrella at 60 0

to the vertical. The velocity of rain is ---- (rain

is falling vertically down)
116) The moment of inertia of a uniform disc
about an axis passing through its centre and
perpendicular to its plane in 1Kgm 2 . It is
rotating with an angular velocity of 100radians
per second. A stationary disc of same mass and
radius is joined to it coaxially. These two disc
together continue to rotate about the same axis.

Loss in Kinetic energy in kilo joule is

1) 3 2) 2.5 3) 3.5 4) 4
117) Rain dropod radius ‘r’is falling through
air starting from rest. the work done by all
forceson the drop, when it attains
terminalvelocity is proportional to
1) r5 2) r7 3)r2 4) r4

డిఎ ప
ర్ తేయ్కం(జీవ సం)
- జీ ల అధయ్యనం - దీనిని బయాలజీ/

జీవ సం అని పిలుత్ రు.

- బయాలజీ అనే పదానిన్ ప

ర్ తిపాదించింది - జీన్
లామార్క్ (1809-ఫె
ర్ ంచ్)
- బయాలజీ పితామ డు - అరి ట్ టిల్, ఇతనిని
జంతు స పితామ నిగా కూడా పిలుత్ రు.
-ఈ సంలో మొకక్లు, జంతు లు,
కష్మ్జీ లు గురించి అధయ్యనం చేత్ రు.
ౖ జీ ఆ రాభ్వం
- భూమిపె మారు 3500
మిలియన్ సంవత రాల కిర్తం జరిగింది.
- జీవం ఆ రాభ్ నికి సంబంధించిన ప
ర్ ధాన
దా
ధ్ ంతం
- థియరీ ఆఫ్ ఆరిజిన్ ఆఫ్ౖ లె ఫ్. దీనిని ఓపారిన్,
లె
డ్ న్ కనుగొనాన్రు.
- మొట ౖ ఏరప్డిన జీ
ట్ మొదట భూమిపె

- సయనోబాయ్కీట్ రియా (నీలి ఆకుపచచ్ ౖ వలం)

- జీ ఏరప్డినపుప్డు తావరణంలో లేని యు
- ఆకి జన్
- జీ ఏరప్డినపుప్డు తావరణంలో ఉనన్
యు
-ౖ నె టో
ర్ జన్

- జీ లను దగ
గ్ రి లకష్ణాల ఆధారంగా ధ
సమూ లుగా చేయడానిన్ వరీ
గ్ కరణ అంటారు.
- దీని అధయ్యనం - వరీ
గ్ కరణ సం (టాకా నమి)
- టాకా నమి పదానిన్ ప
ర్ తిపాదించింది -
ఎ.పి.డికండోల్
- టాకా నమి పితామ డు - లినెన్య . ఇతను
ది నామీకరణ దా
ధ్ ంతానిన్ ప
ర్ తిపాదించాడు.
- భారతదేశ వరీ
గ్ కరణ స
పితామ డు - చ్ ంతాపే
ౖ నామియల్ నామెన్ల్కే చర్)
ది నామీకరణం (బె
- ఒక జీ కి (మొకక్లు, జంతు లు) రెండు
పదాలతో కూడిన పేరు పెట
ట్ డానిన్ ది నామీకరణం
అంటారు.
- దీనిలో మొదటి పదానిన్ - ప

ర్ జాతి అని, రెండో
పదానిన్ జాతి అని అంటారు.
- జాతి ( ప్ ) ఈ పదానిన్ జాన్రే కనుగొనాన్డు.
- బాహయ్ స రూపంలో ఒకే ధంగా ఉండి

జనుయ్పరంగా భినన్ంగా ఉండే తమ మధయ్ ప

త్
జరుపుకొనే జీ ల సమూ నిన్ జాతి అంటారు.
- ఇది వరీ
గ్ కరణంలో పా
ర్ థమిక/ మూల ప
ర్ మాణం/
మూల (టాకా న్)
- వరీ
గ్ కరణలో అతిపెద
ద్ ప
ర్ మాణం - రాజయ్ం
(కింగ్డమ్)
ర్ త్ తం జీ లకు ది నామీకరణం ఆధారంగా
-ప
పేరు పెట
ట్ డం జరుగుతుంది. దీనినే య నామం
అంటారు.
- య నామాలు గీ
ర్ కు/ లాటిన్ భాషలో
ఉంటాయి.
- య నామంలో ప
ర్ జాతి, జాతి తరు త
స త్ త పేరు, సంవత రానిన్ కూడా రాయవచుచ్.
ఉదా : 1. మాన ని
యనామం - మో
పియన్
మో పియన్ లిన్
ప
ర్ జాతి జాతి స త్ త పేరు
2. మామిడి
య నామం - మాంజిఫెరా ఇండికా
మాంజిఫెరా ఇండికా లిన్

ప
ర్ జాతి జాతి స త్ త పేరు
- ఐ బిఎన్ - ఇంటర్నేషనల్ కోడ్ ఆఫ్ బొటానికల్
నామన్ల్కేచర్ (అంతరా
జ్ తీయ వృకష్నామీకరణ సంస
థ్ )
- దీని ఆధారంగానే ది నామీకరణం నిర చించారు.
ర్ త్ తం
-ప డుకలో ఉనన్ వరీ
గ్ కరణ ధానం -
బెంథమ్, కర్ వరీ
గ్ కరణ. ల్ళు రచించిన గ
ర్ ంథం
- జెనీరా ల్పా ంటారమ్
గ్ కరణంలో కింది నుంచిౖ పె కి ల్ళే టపుప్డు
- వరీ
(జాతి, వర గ్ తాయి.ౖ పె
గ్ ం) జీ ల మధయ్ పోలికలు తగు
నుంచి కిందకు వచేచ్టపుప్డు. (వర
గ్ ం, జాతి) జీ ల
మధయ్ పోలికలు పెరుగుతాయి.
- టాటోనీమ్ - య నామంలో ప
ర్ జాతి, జాతిపేరు
ఒకటే అయిన దానిని టాటోనీమ్ అంటారు. ఇది

ఐ బిఎన్ ప
ర్ కారం చెల
ల్ దు.
ఉదా : నాజ నాజ - నాగుపాము
రాట
ట్ రాట
ట్ - ఎలుక
గెల గెల - కోడి

- వరీ
గ్ కరణలో ఈ కింది ప
ర్ మాణాలు/ థ్ యిలు

ఉంటాయి.
వర
గ్ ం (కింగ్డమ్)
ఉపవర ౖ లమ్)
గ్ ం (సబ్-ఫె
కర్మం (ఆర
డ్ ర్)
ఉపకర్మం (సబ్-ఆర
డ్ ర్)
తరగతి (కా
ల్ )
ఉపతరగతి (సబ్-కా
ల్ )
కుటుంబం (ఫాయ్మిలీ)
ఉప కుటుంబం (సబ్ -ఫాయ్మిలీ)
ప
ర్ జాతి (జీన )
జాతి ( ప్ )

జీ ల వరీ
గ్ కరణ : ఆర్ చ్. టే
ట్ కర్ జీ లను
ఐదు ప
ర్ ధాన రాజాయ్లుగా భజించారు.
ఈ వరీ
గ్ కరణ మూడు లకష్ణాల ఆధారంగా
వరీ

1. కణ నిరామ్ణం - దీని ఆధారంగా జీ లు రెండు

రకాలు
ఎ. కేంద
ర్ క పూర జీ లు - అనగా కేంద
ర్ క త చం
లేని .
ఉదా : బాయ్కీట్ రియా, సయనోబాయ్కీట్ రియా
బి. నిజకేంద
ర్ క జీ లు - అనగా కేంద
ర్ కత చం
గల .
ఉదా : మొకక్లు, జంతు లు, లీంధా
ర్ లు
2. శరీర నిరామ్ణం - దీని ఆధారంగా రెండు రకాలు
ఎ. ఏకకణ జీ లు - అనగా ఒకే కణంచే
నిరిమ్తౖ మె న .
ఉదా : అమీబా, యుగీ
ల్ నా
బి. బ కణ జీ లు : అనగా అనేక కణాలతో
నిరిమ్తౖ మె న .

ఉదా : మొకక్లు, జంతు లు

3. పోషణ : దీనినిబటి
ట్ జీ లు రెండు రకాలు
ఎ. స యం పోషణ - అనగా ఆ రానిన్ స యంగా
తయారు చే కునే .

ఉదా : మొకక్లు

బి. పరపోషణ - అనగా ఆ రానిన్ ఇతర టి దా రా

తీ కునే .
ఉదా : జంతు లు
1. మొనీరా : ఈ రాజయ్ంలో ఏకకణ కేంద
ర్ క పూర
జీ లను చేరాచ్రు.
ఉదా : బాయ్కీట్ రియా, సయనోబాయ్కీట్ రియా (నీలి
ఆకుపచచ్ ౖ వలాలు)
2. పో
ర్ టి ట్ : ఈ రాజయ్ంలో మొకక్ల లకష్ణాలు,
జంతులకష్ణాలను కలిగిన జీ లను చేరాచ్రు.
(మొకక్ల లకష్ణం - ఆకుపచచ్గా ఉండటం)
(జంతు లకష్ణం - చలనం ఉండటం)
ఉదా : యూగీ
ల్ నా
3. లీందా ౖ : ఈ రాజయ్ంలో పరపోషక
ర్ లు / ఫంగె

జీవనం గడిపే నిజకేంద

ర్ క బ కణ జీ లను
చేరాచ్రు.
ఉదా : మూయ్కార్,ౖ రె జోప
4. వృకష్రాజయ్ం/ ల్పా ంటే : ఈ రాజయ్ంలో మొకక్లు

ౖ టా అని కూడా పిలుత్ రు.

చేరాచ్రు. దీనిని మెటాఫె

- దీనిలో మారు మూడు లకష్ల జాతుల

వృకాష్లునాన్యి.
దీనిని మొదట రెండు వరా
గ్ లుగా చే రు.
ఎ. బ ౖ టా - దీనిలో లివర్వర్
ర్ యోఫె డ్ , మా మొకక్లు
ఉంటాయి.
బి. టా ౖ టా - దీనిలో వృకాష్లుంటాయి.
ర్ కియోఫె
5. జంతురాజయ్ం/ అనిమేలియా : ఈ రాజయ్ంలో
జంతు లను చేరాచ్రు.
- దీనిని మెటాజు అని కూడా పిలుత్ రు.
- ఈ రాజయ్పు జీ లలో అతయ్ధికౖ ధయ్ం
- తావరణంలోని మారుప్లను గ
ర్ ంచడానికి
లుగా నాడీకణాలు ఉంటాయి.

వృకష్ ప
ర్ పంచం
- వృకాష్ల గురించి చది నిన్ బోటని
అంటారు.

- థియోపా
ర్ స
ట్ - ఇతనిని వృకష్ స పితామ నిగా

పిలుత్ రు. ఆకృతి ఆధారంగా మొకక్లను మూడు

రకాలుగా భజించారు.
1. గులామ్లు
2. పొదలు
3. వృకాష్లు
1. గులామ్లు : అనగా భూమికి కొది త్ లో పెరిగే .
ద్ ఎతు
(మూడు నుంచి నాలుగు అడుగులు), టిలో
త్ ని కాండం ఉంటుంది.
మెత
ఉదా : మిరప, టమాటో, ఆవ, బెండ, వంకాయ,
ౖ న ...
కంది మొదలె
ౖ మధయ్రకంగా పెరిగే
2. పొదలు : అనగా నేలపె
మొకక్లు. టి కాండం గటి
ట్ గా ఉంటుంది.
ఉదా : మలె
ల్ , గనేన్రు, మందారం, గులాబి
ౖ అతి ఎకుక్వ ఎతు
3. వృకాష్లు : అనగా నేలపె త్ లో
పెరిగే మొకక్లు.
ఉదా : 1. ప - ది ఇండియన్ రబ్ల్ డాకట్ ర్
2. మరి
ర్ - జాతీయ వృకష్ం

3. మామిడి - దిౖ పె డ్ ఫూ ట్ ఆఫ్ ఇండియా

(భారతదేశం గరి ంచదగ

గ్ ఫలం). దీనిని ఎకుక్వగా
జపాన్కు ఎగుమతి చేత్ నాన్రు.
- లినేన్య పుషప్ంలోని పురుష నిరామ్ణాౖ లె నా
కేసరాలను బటి
ట్ మొకక్లను వరీ
గ్ కరించారు. కనుక
గ్ కరణనుౖ లె ంగిక వరీ
ఇతని వరీ గ్ కరణ అంటారు.
- ఇతను మొకక్లకు సంబంధించి - ప్ న్
ల్పాంటారమ్ అనే గ
ర్ ంథానిన్ రచించాడు.
- ఇతను జంతు లకు సంబంధించిన -
స
ట్ మానేచురే అనే గ
ర్ ంథానిన్ రచించాడు.
జీవ స పితామ లు
1. జీవ స పితామ డు - అరి ట్ టిల్
2. జంతు స పితామ డు - అరి ట్ టిల్
3. కష్మ్జీవ స పితామ
డు - లూయి పాశచ్ర్
4. బాకీట్ రియాలజీ పితామ డు - ఆంటోని న్
లి నన్ ॓
5.ౖ రాలజీ పితామ డు - ఐ నో క్
6. లింద
ర్ పితామ డు - మిచెలి
ల్
7. వృకష్ స తామ డు - థియో పా
ర్ స
ట్

8. ఇమూయ్నాలజి పితామ డు - ఎడ ర్
డ్ జెనన్ర్
9. భారతదేశ లీందర్ పితామ డు - బట
ల్ ర్
10. భారతదేశ ౖ వలాల పితామ డు - ఎంఓపి
అయయ్ంగర్
11. ఎపిడమాలజీ పితామ డు - జూన్ న్
12.ౖ దయ్ స పితామ డు - పోప్కె
ర్ టి

ౖ ర అంటే లాటిన్ భాషలో షపదార
థ్ ం అని అర
థ్ ం.
టిని
ష
ట్ ౖ మె న ప
ర్ తేయ్క లకష్ణాలునన్ య్ధికార
జీ లుగా పేరొక్నవచుచ్. ఇ కణ ర త జీ లు.
అతిథేయి కణంలో ప త్ జరుపుకుని అతిథేయి
జీవ ర యన ప ర్ కిర్యలను తమకు అనుకూలంగా
మారుచ్కుని అనేక పిల ల్ ౖ ర లను ఇ ఉతప్తి
త్
చేత్ యి. టిలో సకిర్య, పో
ర్ టీన్ సంల్ షణ,
జీర
ణ్ కిర్య లాంటి కిర్యలు ఉండ . టిలో ఉండే
ఒకే ఒక సజీవ లకష్ణం ప త్ . ఇ కణం బయట
నిరీ
జ్ లు, కణం లోపల సజీ లుగా ఉంటాయి.
టిని సజీ లు, నిరీ
జ్ లకు మధయ్ వంతెన లాంటి
జీ లుగా పేరొక్నవచుచ్. టిలో ప త్ తపప్
అనిన్ నిరీ
జ్ వ లకష్ణాలు ఉంటాయి. ఇ ప త్
కోసం ఇతర జీ లను తుకుక్ంటాయి. టి
మధయ్లో కేంద

ర్ కామ
ల్ ం దాని చుటూ
ట్ పో
ర్ టీను తొడుగు
ఉంటుంది. కాబటి
ట్ టిని నూయ్కిల్యో పో
ర్ టీను
నిరిమ్తాలుగా పేరొక్ంటారు. ట్ ల్ని అనే స త్ త
మొదటి రిగా పొగాకుపె ౖ మొజాయి॓ తెగులును
తెచేచ్ ౖ ర లను సప్ ట్ కరించాడు.
ౖ ర లలో ఉండే పో
ర్ టీన్ కవచానిన్ కాపి డ్ అంటారు.
ఇది ౖ ర లకు నిరి
ధ్ ష
ట్ ఆకారానిన్ ఏరప్రచడానికి,
రకష్ణకు ఉపయోగపడుతుంది. ఈ పో
ర్ టీన్ తొడుగే

మాన డిలో ప
ర్ తిరకష్క జనక ధరామ్లను కలిగి
ఉంటుంది. ౖ ర ల అధయ్యనానిన్ ౖ రాలజి
అంటారు. ౖ ర లపె
ౖ కష్మ్జీవనాశకాలు (యాంటీ
బయాటి॓లు) చరయ్ను జరప . ౖ ర లు
మాన డిలోకి గాలి, నీరు, కీటకాల దా రా చేరతాయి.
ఇ మొకక్లు జంతు లు, ౖ వల, లీంధ
ర్ ,
బాయ్కీట్ రియా కణాలను ౖ తం చిఛ్నన్
చెందించగలుగు తాయి. ౖ
ధారణంగా మొకక్లపె
దాడిచే ౖ ర లలో కేంద ర్ ఆమల్ ంగా ఆర్.ఎన్.ఎ.
ల్ వర్ మొజాయి॓ ౖ ర లలో
ఉంటుంది. కాని కాలిప
మాత
ర్ ం జనుయ్పదార
థ్ ం డి.ఎన్.ఎ. ఉండదు.
ౖ దాడి చే ౖ ర లనిన్ంటిలోను డి.ఎన్.ఎ
జంతు లపె
జనుయ్పదార
థ్ ంగా ఉంటుంది. కాని ఇన్ల్పూ యెంజా

ౖ ర లలో మాత ర్ ం ఆర్.ఎన్.ఎ. ఉంటుంది. ౖ ర లు

మొకక్లు, జంతు ల్లో అనేక య్ధులు కలిగిత్ యి.
ల్ ౖ ర , తెగుళళ్ను, కారెబ్ండజిమ్, రజోల్,
మొకక్లో
కాటకోలో, మాలకై ట్ లాంటి ర యనాల దా రా
అరికట ౖ దాడి చే ౖ ర లను
ట్ వచుచ్. బాకీట్ రియాపె
ౖ
బాకీట్ రియా ఫేజ్లని, జంతు లపె దాడి చే

ౖ ర లను జూఫేజ్లని, లీందా ౖ

ర్ లపె దాడి చే
ౖ ర లను ౖ మె కో
ర్ ఫేజ్లని పిలుత్ రు.
బాయ్కీట్ రియమ్లను వడకటే
ట్ వడపోత ధనం దా రా
ౖ ర లు ప
ర్ సరణ చెందుతాయి.
మాన డిలోౖ ర వల
ల్ వచేచ్ య్ధులు
జంతు ల్లో కలిగే సంకా

ర్ మక య్ధులో ల్ 60 తం
ౖ పె గాౖ ర వల
ల్ వత్ యి.ౖ ర లు బాయ్కీట్ రియాల కంటే
చినన్ గా ఉంటాయి. టిని ఎలకా
ట్ న్ కష్మ్దరి ని
ర్ మే చూడగలం. ౖ ర లను కృతి
దా రా మాత ర్ మ
యానకంలో పెంచలేం. ఇ సంపూర
ణ్ పరానన్ జీ లు
కాబటి
ట్ సజీవ అతిథేయిలో మాత
ర్ మే పెరుగుతాయి.
ప
ర్ యోగ లలోని జంతు ల్లో లేదా పెరుగుతునన్
పిండం ఉనన్ అండంలో టిని పెంచ వచుచ్.ౖ ర లు
ధ ఆకారాలో
ల్ ఉంటాయి. ఉదాహరణకు పొగాకు
మొజాయి॓ ౖ ర దండాకారంలో, కి నియా ౖ ర
దీర ౖ
ఘ్ చతురర్ కారంలో ఉంటాయి. బాయ్కీట్ రియాపె

దాడి చే ౖ ర లు తోక కపప్ ఆకారంలో, పోలియో

ౖ ర గోళాకారంలో, అడినోౖ ర బ భుజిలా
ఉంటాయి. ౖ ర లలో కాపి డ్ (పో
ర్ టీన్ తొడుగు)
లేకుండా కేవలం కేందర్ క ఆమ
ల్ ం మాత
ర్ మే ఉంటే
టిని ౖ రాయిడ్లు అంటారు. టికి ఉదాహరణ
పొటాటో ప్ండిల్ టూయ్బర్ ౖ ర , ట
ర్ ఎకో
ట్ న్ ౖ ర . కేంద
కారో ర్ కామ
ల్ ం లేకుండా కేవలం
పో
ర్ టీన్ మాత
ర్ మే ఉండే టిని పి
ర్ యాన్లు అంటారు.
టికి ఉదాహరణ పొటాటో ప్ండిల్ టూయ్బర్ ౖ ర ,
ట
ర్ ట్ న్ ౖ ర . కేంద
ఎకో కారో ర్ కామ
ల్ ం లేకుండా
కేవలం పో
ర్ టీన్ మాత
ర్ మే ఉండే టిని పి
ర్ యాన్లు
అంటారు. టికి ఉదాహరణ గొరె
ర్ ల్లో ర్ పి య్ధి,
ఆ ల్లో మాయ్డ్కౌ

య్ధిని కలిగించే య్ధి కారకాలు.
ౖ ర లు మొకక్లను ఆ ంచి న ట్ నిన్
కలగజేయడంతో పాటు తులిప్ లాంటి మొకక్లను
ఆ ంచి టి పు ప్లను అం దంగా మారుత్ యి.
మారుప్ చెందించినౖ ర లను జనుయ్ ఇంజనీరింగ్లో
హకాలుగా ఉపయోగిం చుకోవచుచ్.

1.ౖ ర లలో ఉండే ఒక సజీవ లకష్ణం?

ఎ. ప త్ బి.
ర్ తుయ్తప్తి సకిర్య . పో
ర్ టీను సంల్ షణ
డి. జీర
ణ్ కిర్య
2. సజీ ల, నిరీ
జ్ ల లకష్ణాలను చూపుతూ
సజీ లకు, నిరీ
జ్ లకు మధయ్ వంతెన లాంటి
జీ లు?
ర్ లు బి. ౖ వలాలు .ౖ ర లు డి.
ఎ. లీంధా
బాయ్కీట్ రియా
3. కింది టిలోౖ ర కు సంబంధించి సరె
ౖ న
కయ్ం.
ఎ.ౖ ర లు కణం బయట నిరీ
జ్ లు బి.ౖ ర లు
ల్ య్ధులు కలిగిత్ యి

.ౖ ర లు బాయ్కీట్ రియాల కంటే చినన్ డి.ౖ పె అనిన్

ౖ న
కాయ్లు సరె
4.ౖ ర లు అనే పదానికి లాటిన్ భాషలో అర
థ్ ం
ఏమిటి?
ఎ. పో
ర్ టీను బి. షపదార
థ్ ం . కష్మ్జీ డి.
ఏదీకాదు
5.ౖ ర లలోౖ పె న ఉండే పో
ర్ టీన్ తొడుగును కాపి డ్

అంటారు. ఇది ఏ ధంగా ఉపయోగపడుతుంది?

ఎ.ౖ ర కు నిరి
ద్ ష
ట్ ఆకారానిన్ ఏరప్రుత్ ంది బి.
ౖ ర కు రకష్ణనిత్ ంది
.ప ౖ వనీన్
ర్ తి జనక ధరామ్నిన్ కలిగి ఉంటుంది డి.పె
6. జంతు లు, మాన ల్లో ౖ ర లను
నిరోధించడానికి ఉపయోగపడే ర యనం?
ఎ. ఇంటర్ఫెరాన్ బి.యాంటి బయాటి॓
ౖ మ్ డి. పెని ల్లిన్
. ఎంజె
7.ౖ ర లు ఒక వయ్కిత్ నుంచి మరొక వయ్కి
త్ కి ఏ
ధానం దా రా త్ చెందుతాయి?
య్పి
ఎ. గాలి దా రా బి. నీరు, ఆ రం దా రా
. నీటి దా రా డి.ౖ పె అనిన్ంటి దా రా
8.ౖ ర లకు సంబంధించి కింది

కాయ్లో
ల్
సరికానిది ఏది?
ఎ.ౖ ర లు బాకీట్ రియా కణాలపె
ౖ దాడి చేత్ యి బి.
ౖ దాడి చే ౖ ర లలో
మొకక్లపె ధారణంగా
ఆర్ఎన్ఎ ఉంటుంది
.ౖ ర లు కేవలం జంతు ల్లోనే య్ధులను
కలిగిత్ యి

డి. బాకీట్ రియమ్లను వడకటే

ట్ ధనం దా రా ఇ
ప
ర్ సరణ చెందుతాయి
9.ౖ ర లు కింది టిలో ఎకక్డ వృది
ధ్ చెంద ?
ఎ. జంతు ల శరీరంలో బి. కృతి
ర్ మ యానకంలో
. మొకక్ల కణాలో
ల్ డి. బాయ్కీట్ రియా కణాలో
ల్
10.ౖ ర లలో కేంద
ర్ కామ
ల్ ం లేకుండా కేవలం
పో
ర్ టీన్ ఉంటే టిని పి
ర్ యాన్లు అంటారు. ఇ
కలిగించే య్ధులు?
ఎ. గొరె
ర్ ల్లో ర్ పి బి.ఆ ల్లో మాయ్డ్కౌ . ఎ,బి డి.
ఏదీకాదు
11.ౖ ర లు ధారణంగా య్ధులను కలిగిత్
న ట్ నిన్ కలుగజేత్ యి. కానీ కింది ఏ ధంగా
ఉపయోగపడుతాయి?

ఎ. తులిప్ పు ప్లు అందంగా కనిపించడానికి బి.

జనుయ్ ఇంజనీరింగ్లో హకాలుగా
. జీవ కీటక నాశనులుగా డి.ౖ పె అనిన్ ధాలుగా
12. మాన డిలో కరోనాౖ ర ఏ య్ధిని
కలిగిత్ ంది?

ఎ. ర్ య్ధి బి. రేబి య్ధి . ఎయిడ్ య్ధి డి.

పోలియోౖ ర
13. కింది టిలో ఏదిౖ ర వల
ల్ కలిగే య్ధి
కాదు?
ఎ. జలుబు బి. కష్య . ఎలో
ల్ ఫీవర్ డి. రేబి
14. మాన డిలో ఎలో
ల్ ఫీవర్ అనే య్ధిని కలిగించే
ౖ ర ?
ఎ. రిప్ బి. కొలిటిౖ ర
. ఆరోబ్ౖ ర డి. రినీౖ ర
15. కింది ల్ ౖ ర వల
టిలో మొకక్లో ల్ కలగని
య్ధి?
ఎ. డౌనిమిల్ డూయ్ బి. పొగాకు మొజాయి॓
. వంకాయల చినన్ ఆకు డి. నిమమ్ టి

ర్ ట్ జా
16. మొకక్లో
ల్ టొమాటో ఆకుముడతను కలిగించే
ౖ ర ?
ఎ. మొజాయిౖ॓ ర
ర్ ట్ జాౖ ర
బి. టి
. పొగాకు ఆకుముడతౖ ర
డి. టొమాటో ఆకుముడతౖ ర

17. కింది టిలో ఏౖ ర తోకకపప్ ఆకారంలో

ఉంటుంది?
ఎ. పోలియోౖ ర
బి. అడినోౖ ర
. కీ నియాౖ ర
ౖ దాడి చే ౖ ర
డి. బాయ్కీట్ రియాపె
18. కింది టిలో భినన్మె
ౖ న య్ధి?
ఎ. టెటన బి. రేబి . మెదడు పు డి. రిప్
సమాధానాలు
1. ఎ 2. 3. డి 4. బి 5. డి 6. ఎ 7. డి 8. 9. బి
10. 11. డి 12. ఎ 13. బి 14. 15. ఎ 16.
17. డి 18. 1

డి ఎ (బయాలజీ)
1. ఊత ల్ళ ను కలిగి ఉండే మొకక్లు?
1. రియ 2. రాటియం
3. పాండన 4. మొకక్జొనన్ 5. చెఱకు
ఎ. 4, 5 బి. 1, 2, 3
. 2, 3, 4, 5 డి. 3, 4 మరియు 5
2. కీటాకా ర ర్ ౖ ఫె ట్?
డో
ఎ. డా
ర్ రా బి. డయోనియా
. నెపంథి డి. యుటి
ర్ కూయ్లేరియా
3. ఎలో
ల్ డియా మొకక్ ప
ర్ యోగం దా రా దాయ్రు
థ్ లు
తెలు కునేది?
ఎ. కిరణజనయ్ సంయోగకిర్యకు ...అవసరం
బి. కాంతి దశకు ..అవసరం
. కిరణజనయ్ సంయోగకిర్యకు కాంతి అవసరం
డి. కిరణజనయ్ సంయోగకిర్యలో ... డుదల
త్
4. పర తాలను ఎకెక్టపుప్డు గాని లేదా పరుగెతే
టపుప్డు గానీ కండరగా
ల్ ణికి కారణం?
ఎ. ఉ2 నిల ఉండటం బి. లేకపోవడం
. లాకిట్ కామ
ల్ ం ఏరప్డం
డి. ల్గూకోజ్ థ్ యి పెరగడం
5. అంటు కట
ట్ డానికి ఉపయోగపడే ఎనున్కునన్
లకష్ణాలుగల, ల్రు లేనటువంటి కొమమ్ను ఏమని
పిలుత్ రు?
ఎ. ట్ లన్ బి. ట్ ॓ . సయాన్ డి. సకక్ర్
6. ఈ కింది నిలోౖ రె జోమ్ త్ కి
కియోతప్తి
తోడప్డును?
1. అల
ల్ ం 2. పులకంద
3. కరి పాకు 4. ప పు
ఎ. 1, 2, 4 బి.1, 3
. 1, 2, 3, 4 డి. 1, 4
7. ము పరాగసంపరక్ం/ ఎనిమోఫిలిని చూపు
మొకక్లు?
ఎ. గడి
డ్ జాతులు బి. పపుప్ధానాయ్లు
. ఫెర్న్మొకక్లు డి. మా మొకక్లు
8. తోళళ్ను ది
ధ్ చేయడానికి ఉపయోగించే
ముదురు గోధుమ రంగు కరబ్న సమేమ్ళనాలు?
ఎ. ఆలక్లాయిడ్లు బి. ల్గూకోౖ డ్లు
. రెజిన్లు డి. టానిన్లు
9. లారా దశలో పృష
ఠ్ వంశం తోకకు పరిమితమె
ౖ ,
ఫా
ర్ ఢదశలో అదిలోపించిన జీ లు?
ౖ నోడరెమ్టాలు బి. యూరోకారే
ఎ. ఇఖె డ్ ట్
. ఫలోకారె
డ్ ట్ డి. వరి
ట్ బే
ర్ ట్
10. 'మొగా
గ్ ట్' అని దేనికి పేరు?
ఎ. దోమలారా బి. కలప్లారా
. ఈగలారా డి. కూయ్లె॓ దోమౖ ఫె డదశ
11. కపప్ లాడ్ పాల్ లారా రూప కర్య జరగడానికి
ఉపయోగపడే రోమ్న్?
ఎ. ఇను లిన్ బి. ల్గూకాగాన్
. ౖ థె రాకి న్ డి. పె
ర్ న్
త్ ఎవరు?
12. ల్కోనింగ్ జీ డాలీ సృ ట్ కర
ఎ. ఇయాన్ లెమ్ంట్ బి. అండర న్
. రోజాలిన్ డి. క్టి
13. కకూన్ల డి నీటిలో ఉంచి చంపి యడానిన్
ఏమని పిలుత్ రు?
ఎ. రీలింగ్ బి. ట్ పిప్ంగ్
ౖ.గె నేజర్ డి. టి స
ట్ ర్
త్ ంచండి?
14. సరికాని జతను గురి
ఎ. ఎపికలచ్ర్- తేనేటీగల పెంపకం
బి. రికలచ్ర్-పటు
ట్ పురుగుల పెంపకం
. రి
ట్ కలచ్ర్- ఉదాయ్నవన మొకక్ల పెంపకం
డి. ల్ఫోరికలచ్ర్- కలపనిచేచ్ మొకక్ల పెంపకం
15. NECC ను త్ స రించండి?
ఎ) National Egg Co-oprative Council
బి) National Egg Co-oprative Committee
)National Empowerment and Coordina tion
committee
డి) National Egg and correlated council
16. తేనెలో ఉండే చకెక్ర?
ఎ. ఫ
ర్ కో
ట్ జ్ బి. కో
ర్ జ్
. మాలో
ట్ జ్ డి. ల్గూకోజ్
17. పిండి ప
ర్ తి థ్ పనకు తోడప్డే రోమ్న్
ఎ. ఈ ట్ జన్ బి. టె ట్ ట్ రాన్
. పొ ౖ డింగ్
ర్ జె ట్ రాన్ డి.లాయ్టీరె రోమ్న్
త్ ంచండి
ఎ. కుందేలు గరాభ్వది కాలం-21-22 రోజులు
బి. గుర
ర్ ం గరాభ్వది కాలం-330 రోజులు
. ఏనుగు గరాభ్వదికాలం-600 రోజులు
డి. కుకక్ గరాభ్వది కాలం- 63 రోజులు
19. వడ దెబబ్ తగిలిన మని లో పనిచేయని
మెదడు భాగం?
ఎ. దా రా గోర
థ్ ం బి.ౖ పోథలామ
. మత్ షక్ం డి. రిబెల
ల్ మ్
20. దగ
గ్ టం, తుమమ్డం, మింగడం, ంతులు చే
కోవడం లాంటి ప
ర్ తి చరయ్లను నియంతి
ర్ ంచేది?
ఎ. రిబ
ర్ ం బి. రిబెల
ల్ మ్
జ్ ముఖం డి.ౖ పె వనీన్
. మజి
త్ నాళాలో
21. హృదయ కండరాల చలనం, రక త్
ల్ రక
ప
ర్ సరణ మొదలగు చరయ్లను నియంతి
ర్ ంచే ?
ఎ. నున్పాము బి. స యంచోధిత నాడీ వయ్వస
థ్
. కేంద
ర్ నాడీవయ్వస
థ్ డి. పరధీయ నాఢ య్వస
థ్
22. నాడీ కణాలకు పోషక పదారా
థ్ లను
అందించే .?
ఎ. ల్గి యల్ కణాలు బి.ౖ టాన్
. ఆకా ౖ ంట్
జ్ న్ డి. డెండె
23. ప
ర్ థమ చికిత కు మూల పురు డు?
ఎ. ఇ మార్క్ బి. లూయీపాకచ్ర్
. రాబర్
ట్ ॓ డి. ప్లా
ల్ ంజనీ
24. నాగు పాము, కట థ్ ౖ పె
ల్ పాము షం ఏ వయ్వస
ప
ర్ భావం చూపుతుంది?
ఎ. నాడీవయ్వస త్ ప
థ్ బి. రక ర్ రసణ వయ్వస
థ్
థ్ డి.ౖ పె వనీన్
. కండర వయ్వస
25.ORS ను త్ స రించండి?
ఎ) Oral Rehidration Solution
బి) Oral Rehidration Salt
) Oral Rehidration Sugar
డి)Oral Rehidration Solvent
త్ ?
26. బి న్యి ఉదయ్మ రూపకర
ఎ. ందర్లాల్ బ గుణ బి. వందనా వ
.అమృతాదే డి. రేచల్
27. గీ
ర్ న్ ఎఫె॓
ట్ కారణమగు యు ?
ఎ) CO2 బి) CH4 ) H2S డి) NO2
28. ICWC ను త్ స రించండి?
ఎ) International Union for wild life
conservation
బి) International Union for Water life
conservation
) Inter State Union for wild life conservation
డి) ఏదీకాదు
29. రెడ్ డాటా బు॓ను ప
ర్ చురించే సంస
థ్ లు?
ఎ)ZSL, WWF బి)WWF, IUWC
)IRRI, IUCN డి) IUWC, ZSL
ర్ పంచ జీవౖ
30. ప దయ్ సద -2012 ప
ర్ కారం,
తెలంగాణలో అంతరించిపోతునన్ జంతు లు?
ఎ. లీడు,బట
ట్ మేకపిట
ట్ బి. రాబందు,నెమలి
. లీడు, తెల
ల్ పులి డి. పాలపిట
ట్ , రాబందు
31. ఓజోన్ పొర కీష్ణతకు కారణమె
ౖ న ?
ఎ. మిథేన్ బి. ల్కోరాఫో
ల్ రాకారబ్న్
ౖ.నె ట
ర్ ౖ డ్, సలఫ్ర్ ఆకె
ఆకె ౖ డ్లు డి. ఏరో ల్
32. పాకాల వనయ్ సంరకష్ణ కేంద
ర్ ం ఎకక్డ ఉంది?
ఎ. కరీంనగర్ బి. ఆదిలాబాద్
. వరంగల్ డి. నిజామాబాద్
33. దీర త్ ంచుము
ఘ్ కాలిక పంటను గురి
ఎ. మినుములు బి. పెసలు
.అ లు డి. కందుల
34. ఖరీఫ్ పంటను గురి
త్ బి. ధనియాలు, ఆ లు
ఎ. జొనన్, పతి
. బారీ
ల్ , నగలు డి.జీలకర
ర్ , శనెగలు
35. శ ధానయ్పు పంటగా పేరొందినది?
ఎ. గోధుమ బి. వరి
. మొకక్జొనన్ డి. బారీ
ల్
36. వరిలో వచేచ్ లీంధ త్ ంచండి?
ర్ తెగులును గురి
1. ఆకుపచచ్తెగులు 2. ల్బా ట్ తెగులు
3. ౖల్ బెట్ తెగులు 4. టుంగో
ర్ తెగులు
ఎ. 1, 3 బి. 2, 4 . 1, 2 డి. 1, 2, 3, 4
37. ఈ కింది టిలోౖ రె తులకు స యకారులుగా
ఉండే ?
1. నపాము 2. చీమలు
3. ౖ టె కోగామా 4. ౖ టె కోడిరామ్
ఎ, 1, 3 మాత
ర్ మే బి. 1, 4 మాత
ర్ మే
. 1, 2, 3 డి. 1, 2, 3, 4
త్ పతా
38. కొత ర్ లు, పు ప్లు గంగా రావడానికి
కారణమె
ౖ న థ్ ల పోషకం?
ఎ, పోటా యం బి. ఫాసప్ర
. నత
ర్ జని డి. మెగీన్ యం
39. పంచగవ , వరీమ్కంపో ట్ , జీ మృతం
ఉపయోగం ఏమిటి?
ఎ. నేలలో పోషకపదారా
థ్ లు పెంచును
బి. కష్మ్ జీవనాశకాలు
. కృతి
ర్ మ ఎరు లు డి. కృతి
ర్ మ ర యనాలు
40. మిత త్ ంచండి?
ర్ కీటకాలను గురి
ఎ. లెపురుగు, డా
ర్ గన్ౖల్ ఫె
బి. కిర్ పా, లేడీబర్
డ్ , బాటిల్
. జ డ్ , టి
ర్ ప్ డి. ఎ, బి
41.హంస, ఫలు
గ్ ణ, స ర
ణ్ , ర , జయ, ంబ
మొ||గు ఏ పంట రకాలు?
ఎ. జొనన్ బి. గోధుమ . వరి డి. రుశనగ
1.డి 2.డి 3.డి 4. 5.
6.డి 7.ఎ 8.డి 9.బి 10.
11. 12.ఎ 13.బి 14.డి 15.బి
16.ఎ 17 18.ఎ 19.బి 20.
21.బి 22.ఎ 23.ఎ 24.ఎ 25.ఎ
26. 27.ఎ 28.ఎ 29.బి 30.డి
31.బి 32. 33.డి 34.ఎ 35.బి
36. 37.డి 38. 39.ఎ 40.డి
41.
టెట్, డీఎ పరీకష్ల ప
అంతఃర్ క వయ్వస
థ్
అంతఃర్ క వయ్వస ౖ నాలజీ'

థ్ అధయ్యనానిన్ 'ఎండోకె
అంటారు.
ౖ నాలజీ పితామ
- ఎండోకె డు - థామ ఎడిసన్
- శరీరంలోని ధ భాగాల మధయ్ సమన యం
కోసం కృ చే అవయవ వయ్వస
థ్ లు నాడీవయ్వస
థ్ ,
అంతఃర్ క వయ్వస
థ్ .
- నాడీవయ్వస
థ్ దా రా ప
ర్ చార సమాచారం గంగా
- అంతఃర్ క వయ్వస
థ్ దా రా సమాచారం నెమమ్దిగా
1. బ ర్ కగ
ర్ ంథులు / నాళ గ
ర్ ంథులు
ఈగ
ర్ ంథులు స ౖ ములు
ర్ ంచే ర యనాలను ఎంజె
అంటారు.
ౖ మ్ - ౖ జె మేజ్
- మొదట కనుగొనన్ ఎంజె
ౖ ములు నాళాల దా రా ప
- ఎంజె ర్ యాణించి చరయ్
అనంతరం తిరిగి ఏరప్డతాయి.
- ఇ ర యనికంగా పో
ర్ టీన్ చే నిరిమ్తమ తాయి.
2. అంతఃర్ కగ
ర్ ంథులు/ నాళ గ
ఈగ
ర్ ంథుల నుంచి స
ర్ ంచే ర యనాలను
రోమ్ల్ను అంటారు.
- ఈ రోమ్ల్ను రకత్ ం దా రా ప
ర్ యాణించి, చరయ్
అనంతరం సరి
జ్ తమ తాయి.
రోమ్న్ : ర యన రాయబారులను రోమ్ల్ను
(కెమికల్ మె ంజర్ ) అంటారు.
- రోమ్ల్న ను కనుగొనన్ది - బెలిన్ అండ్ ట్ ల్రింగ్
- రోమ్న్ ముఖయ్ లకష్ణం - ఒకచోట ఉతప్త త్ యియ్
మరొక చోటకి ర ణా చెంది, ర ణా చెందిన
ప త్ చేత్ యి.
ర్ దేశంలో తమ చరయ్ను పూరి
- ర యనిక స భా నిన్ బటి
ట్ రోమ్ల్ను మూడు
రకాలు...
1. ట్ రాయిడ్ రోమ్ల్ను /ౖ లె ంగిక రోమ్ల్ను
ఉదా : టె ట్ ట్ రాన్, ఈ ట్ జన్, పొ
ర్ జె ట్ రాన్,
కారి
డ్ ల్, ఆలో
డ్ ట్ రాన్
2. అమె
ౖ నో ఆమా
ల్ లతో నిరిమ్తౖ మె న రోమ్ల్ను
ర్ నలిన్, ౖ థె రాకి న్, మెలనిన్,
ఉదా : అడి పె
ర్ న్
3. పో
ర్ టీన
ల్ తో నిరిమ్తౖ మె న రోమ్ల్ను
ఉదా : మాటో టో
ర్ ఫి॓ రోమ్న్, కాలి టో న్,
ఆకి టో న్
- అంతఃర్ కగ
ర్ ంథులు మూడు రకాలు..
1. నిరి
ద్ ష
ట్ అంతఃర్ కగ
2. మిశ
ర్ మ గ
3. ఇతర గ
1. నిరి
ద్ ష
ట్ అంతఃర్ కగ
ఎ. ౖ థె రాయిడ్ గ
ర్ ంథి/ అవటు గ
ర్ ంథి
ఇది నాళ గ
ర్ ంథులో
ల్ కెలా
ల్ అతి పెద
ద్ గ
ర్ ంథి.
- స రపేటిక కింద భాగంలో (మెడలో) ఉంటుంది.
- దీనిని 'ఆడమ్ ఆఫిల్' అంటారు.
- ఇది రెండు లంబికలను కలిగి చ్ ఆకారంలో
ర్ ంథి నుంచి ౖ థె రాకి న్, కాలి టో న్ అనే
-ఈగ
త్
రోమ్ల్ను ఉతప్త తాయి.
ౖ థె రాకి న్ : దీనిలోని మూలకం - అయోడిన్ (12)
త్ ంలో ఆకి జన్ ర ణాను అధికం చే ,
- ఇది రక
పెరుగుదలలో స యపడుతుంది.
బిఎంఆర్ : గది ఉ ణ్ గ
ర్ త వద
ద్ ఎటువంటి ఆ రం
తీ కోకుండా, కొంతకాలం ర్ ంతి తీ కునన్
తరు త జీవకిర్య గానిన్ బిఎంఆర్ అంటారు.
- చినన్పిల
ల్ ల్లో ఈ త్ గా లోపించడం వల
రోమ్న్ పూరి ల్
'కిర్టినిజం' అనే య్ధి కలుగుతుంది. దీనినే
'జడ మనుడు' అనీ అంటారు. ఈ య్ధి ప
ర్ ధాన
లకష్ణం బుది
ధ్ మందగించడం, వంధయ్త ం కలగడం,
పుటి
ట్ న కొనిన్ నెలలో
ల్ పే మరణించడం.
- పెద
ద్ రిలో ఈ రోమ్న్ లోపం వల
ల్ 'మికో డియా'
అనే య్ధి కలుగుతుంది. ఈ య్ధి ప
ర్ ధానలకష్ణం
కనున్లు ముందుకు పొడుచుకుని రావడం. శరీర
బరు పెరగడం.
- పెద
ద్ రిలో ఈ రోమ్న్ ఎకుక్వ కావడం వల
ల్ 'గే
ర్ '
జ్ త్ పా లిమ్॓ గాయిటర్' అనే
లేదా 'ఎగా య్ధి
కలుగుతుంది. దీని ప
ర్ ధాన లకష్ణం - కనుగుడు
డ్
అతికించినటు
ల్ ఉండటం.
- ధారణంగా మనం తీ కునే ఆ రంలో
అయోడిన్ లోపం వల
ల్ 'గాయిటర్' అనే య్ధి
- ౖ థె రాకి న్ రోమ్న్, అయోడిన్ మూలకాలు
కపప్లారా రూప కర్య చెంది పౌ
ర్ డ కపప్గా
మారడానికి స యపడుతుంది.
త్ ంలో కాయ్లియం గాఢతను
కాలి టో న్ : ఇది రక
కర్మపరుత్ ంది.
బి. అధివృకక్ గ
ర్ ంథి
దీనిని పా
ర్ రీనల్ గ
ర్ ంథి అంటారు. ఇ ఒక జత
మూత
ర్ పిండాలను అతుకొక్ని ఉంటాయి.
ఈగ
ర్ ంథిలోని రెండు భాగాలు..
1. వలక్లం, 2. దవయ్
1. వలక్లం (కరె
ట్ ॓ )
దీని నుంచి మూడు రకాల త్
రోమ్ల్ను ఉతప్త తాయి.
ఎ. ఆలో
డ్ ట్ రాన్
ఇది డియం, పొటా యం మూలకాల
ర్ త్ ంది. ఈ మూలకాలు నాడీ
పరిమాణానిన్ నియంతి
ప ట్ ౖ లె ట్లుగా పనిచేయడంలో
ర్ చోదనాలలో ఎలకో
తోడప్డతాయి.
ఈ రోమ్న్ తకుక్వ కావడం వల
ల్ 'ఎడిసన్ ' అనే
య్ధి కలుగుతుంది. ఈ య్ధి ప
ర్ ధానలకష్ణం చరమ్ం
ౖ మచచ్లు
త్ డి రంగులోకి మారుతుంది. ఛాతీపె
ఇత
ఏరప్డతాయి.
బి. ఆండో
ర్ జెన్
ౖ నౖ లె ంగిక
ఇ ఒక రకమె రోమ్ల్ను.
- పురు ల్లో, లలో
ల్ కూడా ఉతప్త త్ తాయి.
- లలో ఈ రోమ్న్ ఎకుక్ౖ నా, ' రిడిజం' అనే
య్ధి కలుగుతుంది. అనగా అ ంఛిత రోమాలు,
మీ లు, గడా
డ్ లు వత్ యి.
. కారి
ట్ ల్
దీనిని ట్ రోమ్న్ అంటారు.
- ఇది రీరక, మాన క ఒతి ౖ నపుప్డు
త్ డికి గురె
త్ అ తుంది.
ఎకుక్వగా ఉతప్తి
-ఈ రోమ్న్ పిండి పదారా
థ్ లు, కొ ల జీవకిర్యలో
ప ర్ వ త్ ంది.
ర్ ధానపాత
- ఇది అధికంగా స
ర్ ంచడం వల
ల్ 'కి ంగ్
ండో
ర్ మ్' అనే య్ధి కలుగుతుంది. అంటే పిండి
పదారా
థ్ లు, కొ త్ వయ్స
ల జీవకిర్య అస త్ ౖ మె న
ఫలితంగా ముఖం, గొంతుకు దగ
గ్ ర కొ
పేరుకుపోయి మెడ లాడేటటు
ల్ కనిపించడం. ఈ
థ్ తిని బపెఫ్లో
ల్ నె॓ థ్ తి అంటారు.
2. దవ (పిథ్)
దీని నుంచి రెండు రకాల రోమ్ల్ను స
ర్ త్ యి.
ఎ. ఎడి
ర్ నలిన్
దీనిని అతయ్వసర రోమ్న్ అని, పోరాట పలాయన
రోమ్న్ అని 3ఎఫ్ రోమ్న్ అని అంటారు.
- ఇది మాన నిలో భయం, బాధ, కోపం, పే
ర్ మ
సమయాలలో డుదల తుంది.
బి. నాన్ ఎడి
ర్ నలిన్
త్ పీడనానిన్ (బి.పి) నియంతి
ఇది రక ర్ త్ ంది.
3. పీయూష గ
ర్ ంథి/ పిటూయ్టరీ గ
ర్ ంథి
దీనిని అతి ప
ర్ ధాన గ
ర్ ంథి అని, మాస
ట్ ర్ గ
ర్ ంథి అని
పిలుత్ రు.
- ఇది మెదడు దగ
గ్ ర బఠాని గింజ పరిమాణంలో
- మెదడులో మూడు లంబికలు ఉంటాయి.
1. పూర లంబిక, 2. మధయ్ లంబిక, 3. పర లంబిక
పూర , పర లంబికను కలిపి 'ఎడినోౖ ౖ
ఫోఫె '
అంటారు.
మధయ్ లంబికను 'నూయ్రోౖ ౖ
పోఫె ' అంటారు.
1. ఎడినోౖ ౖ
ఫోఫె నుంచి స
ర్ ంచే రోమ్న్
ఎ. ఎ టి చ్ : మాటో టో
ర్ పి॓ రోమ్న్)
దీనిని పెరుగుదల రోమ్న్ అంటారు.
- జీ ల్లో ఇది పెరుగుదలను నియంతి ర్ త్ ంది.
- పిల త్ తకుక్వ అయితే
ల్ ల్లో ఈ రోమ్న్ ఉతప్తి
మరుగుజు
జ్ తనం (డా రిఫ్జం) కలిగి ఫలితంగా పొటి
ట్ గా
తయార తారు. మరుగుజు
జ్ తనం రెండు రకాలు...
1. లోరియ మరుగుజు
జ్ : ఈ య్ధిగల పిల
ల్ ల్లో
పెరుగుదల మాత
ర్ మే లోపిత్ ంది.
2. ఫా
ర్ లి॓ మరుగుజు
జ్ : ఈ య్ధిగల పిల
ల్ ల్లో రీరక,
మాన క వంధయ్త ం వత్ ంది.
- పిల త్ ఎకుక్ౖ నా 'అతి
ల్ ల్లో ఎ టి చ్ ఉతప్తి
ధీర ౖ గాంటిజం) (7-8 అడుగుల
ఘ్ కాయత ం' (జె
త్ ) పెరుగుతారు. పెద
ఎతు ద్ రిలో ఎ టి చ్
ఎకుక్ౖ నా 'ఎకో
ర్ మెగాలి' అనే య్ధి కలుగుతుంది.
అంటే గొరిలా
ల్ లకష్ణాలు కలిగి ఉంటారు.
- పెద త్ తకుక్వనా
ద్ రిలో ఎ టి చ్ ఉతప్తి
'ౖ మండ్ ' అనే య్ధి కలుగుతుంది. అంటే
అధికనిద
ర్ , బల నత.
బి. ఎల్టి చ్ (లూయ్టియో టో
ర్ ఫి॓ రోమ్న్)
ర్ ంథులౖ పె న ప
ఇది లలో కీష్రగ ర్ భా నిన్
చూపుతుంది.
. ఎఫ్ఎ చ్ (ఫాలికిల్ ట్ ముయ్లేటింగ్ రోమ్న్)
దీనినే పుటికా ఉదీ
ద్ పన రోమ్న్ అని కూడా
అంటారు.
-ఈ రోమ్న్ లలో గా
ర్ ఫియన్ పుటికలను,
పురు లలో కర్నాళంలోని పుటికలను పే
ర్ రేపించి,
త్ ని పో
ఈ ట్ జన్ టె ట్ ట్ రాన్ ఉతప్తి ర్ త త్ ంది.
డి. టిఎ ౖ రాయిడ్ ట్ ముయ్లేటింగ్
చ్ (థె రోమ్న్)
ఇది శరీరంలోని పుటికలను పే
ర్ రేపిత్ ంది.
- పొ
ర్ జె ట్ రాన్ అనే రోమ్న్ను తయారుచేత్ ంది.
అండం డుదలను పో
ర్ త త్ ంది.
2. నూయ్రోౖ పోౖ ఫె నుంచి స
ర్ ంచే రోమ్ల్ను
ఎ. పె
ర్ న్
దీనిని అతి మూత
ర్ నిరోధక రోమ్న్/ యాంటీ ౖ డె -
యూరేటి॓ రోమ్న్ అంటారు.
- ఇది మూత
ర్ పిండాల దా రా అధిక నీటి న ట్ నిన్
ని రిత్ ంది.
-ఈ రోమ్న్ లోపం వల
ల్ 'డయాబెటి ఇని పిడ '
అనే య్ధి కలుగుతుంది.
ఇ. ఆకి టో న్
ఇది ప
ర్ సవ సమయంలో గరాభ్శయంలోని
మృదుకండరాలను వదులు చే , జననానిన్
తేలిక చేత్ ంది.
- కీష్రగ
ర్ ంథుల నుంచి కీష్రం డుదలకు
. ఎం.ఎ . చ్ (మెలనోౖ ట్ ట్ ముయ్లేటింగ్
రోమ్న్)
ఇది మెలనిన్ అనే రంగు పదారా ర్ త్ ంది. ఈ
థ్ నిన్ స
మెలనిన్ అనే పదారా
థ్ ం చరామ్నికి రంగును ఇత్ ంది.
- పుటు
ట్ కతోనే శరీరంలో ఎకక్డా మెలనిన్ ఏరప్డని
య్ధిని 'ఆలిబ్నిజం' అంటారు. ఇది జనుయ్ సంబంధ
య్ధి.
ర్ ంథి/ ౖ థె మ గ
4. బాల గ ర్ ంథి
త్ ల మధయ్ గుండెకు
ఇది వకష్ భాగంలో (ఊపిరితితు
దగ
గ్ రగా) ఉంటుంది.
- ఇది పిండంలో ఆరో రంలో ఏరప్డుతుంది.
- ఇది ఏరప్డినపుప్డు 15 నుంచి 20 గా
ర్ ముల
వరు ండి, చివరకు 40 గా
ర్ ముల వరకూ పెరిగి
ఆగిపోతుంది. కౌమారదశ వచేచ్ సమయానికి ఈ
గ త్ గా న ంచిపోతుంది.
ర్ ంథి పూరి
-ఈగ ౖ మో న్' అనే
ర్ ంథి నుంచి 'థె త్
రోమ్న్ ఉతప్తి
అ తుంది. ఇది బి లింఫోౖ ట్ కణాల పరిపక తను
పే
ర్ రేపిత్ ంది. ఫలితంగా ప త్ యియ్
ర్ తిరకష్కాలు ఉతప్త
శరీరంలో త్ పెరుగుతుంది.
య్ధి నిరోధక శకి
5. పీనియల్ గ
ర్ ంథి
ఇది చినన్ నాళగ
ర్ ంథి
- ఇది మెదడులోనిౖ పోథలామ ౖ పె భాగంలో
ఉంటుంది. దీనిని మూడోనేత
ర్ ం అనీ పిలుత్ రు.
- మెలటోనిన్ అనే ర్ త్ ంది.
రోమ్న్ను ఇది స
-ఈ రోమ్న్లో మెలనిన్ అనే రంగు పదార
థ్ ం
ఉంటుంది. ఇది చరామ్నికి రంగును ఇత్ ంది.
2. మిశ
ర్ మ గ
ల్కోమ గ
ర్ ంథి (దీని గురించి జీర
ణ్ వయ్వస
థ్ లో ఉనన్ది)
3. ఇతర గ
1. బీజకో లు : ఇ రెండు రకాలు (గొనాడ్ )
ఎ. పురుష బీజకో లు (టె ట్ ) : టి నుంచి
టె ట్ ట్ రాన్ అనే ర్ త్ ంది. ఇది పురుష
రోమ్న్ స
ౖ లె ంగిక లకష్ణాలను అధికం చేత్ ంది.
బి. బీజకో లు (ఓవరీ ) : ఇ ఈ ట్ జన్,
పొ
ర్ జె ట్ రాన్ అనే రోమ్ల్నను స
ర్ త్ యి. ఇ
ౖ లె ంగిక లకష్ణాలను అధికం చేత్ యి. లలో
ది తీయౖ లె ంగిక లకష్ణాలను అధికం చేత్ యి.
గరాభ్శయ గోడకు పిండ థ్ పనకు
2. రిలాకి న్ : ఇది జననానిన్ తేలిక చేత్ ంది.
3. పొ త్ కి
ర్ లాకిట్ న్ : ఇది లలో పాల ఉతప్తి
4. గాయ్ ట్ న్ : ఇది జీరా
ణ్ శయం నుంచి
త్
ఉతప్త త్ కి
తుంది. ఇది పెపి న్ ఉతప్తి
5. కొరియాని॓ గొనడో టో
ర్ పి॓ రోమ్న్ : ఇది
జరాయు ర్ త్ ంది.
నుంచి స ధ రకాల
పదారా
థ్ ల ప
ర్ సరణలో స యపడుతుంది.
త్ ని అధికం
6. కర్టిన్ : ఇది ల్కో మరస ఉతప్తి
చేత్ ంది.
7. కొలి ట్ ౖ కె నిన్ : ఇది పితాశయం నుంచి ఉతప్తి
త్
చేత్ ంది. పితా
త్ శయంలో రాళు
ల్ ఏరప్డకుండా
ఉండడానికి స యపడుతుంది.
ౖ ర్
కరెంట్ అఫె
పబి
ల్ ॓ క్ల్లోౖ దరాబాద్ లిటరరీ ఫె ట్ వల్
బేగంపేట్లోనిౖ దరాబాద్ పబి

ల్ ॓ క్ల్లో
ౖ దరాబాద్ లిటరరీ ఫె ట్ వల్ను జనవరి 26 నుంచి
28 వరకు నిర ౖ గా
ంచారు. 10 దే లు, 15కుపె
రార్ట్ ల నుంచి ప
ర్ తినిధులు ఈ డుకలకు
జరయాయ్రు.
హబ్కు డెల్ పీపుల్ చాయి అ రు

డ్
తెలంగాణ హబ్ ట్ ర
ట్ ప్కు వరల్
డ్ ఎకనామి॓
గ్ ౖ నె జేషన్ సద
ఆర లో డెల్ పీపుల్ చాయి
అ రు
డ్ లభించింది.
ౖ ౖ సద
దరాబాద్లో జీవకణంపె
ౖ
జనవరి 27 నుంచి 31 వరకు జీవకణంపె
అంతరా
జ్ తీయ సద ౖ దరాబాద్లోని
మిర్పేటలో తొలి రి నిర ంచారు. నోబెల్
అ రు
డ్ గ
ర్ త మారి
ట్ న్ చాలి ముఖయ్ అతిథిగా
జరయాయ్రు. 30 దే ల నుంచి 300 సంస
థ్ లకు
చెందిన స త్ త లు పాలొ
గ్ నాన్రు.
వరంగల్లో టె॓ మ ంద
ర్ కేంద
ర్ ం
ఐటీ సంస
థ్ టె॓ మ ంద
ర్ వరంగల్లో తమ కేందా
ర్ నిన్
(టె॓ ంటర్) ఏరాప్టు చేయనునన్ది.
రిటేజ్ సద
అంతరా
జ్ తీయ రిటేజ్ సద రెండు రోజులపాటు
ౖ దరాబాద్లోని మరి
ర్ చెనాన్రెడి
డ్ మానవ వనరుల
అభివృది
ధ్ సంస
థ్ లో జరిగింది. ఈ సద లో ది
రాయల్ ట్ రికల్ ౖ టీ ఫెలో కెపె
ట్ న్ లింగాల
పాండురంగారెడి
డ్ తన పరి ధన య్ నిన్
సమరిప్ంచారు. ఇందులో ఆయనౖ దరాబాద్
పాతపేరు చిచులం అని తెలిపారు.
ప
ర్ కా నిరాలకు అ కచకర్
69వ గణతంత
ర్ డుకల సందరభ్ంగా భారత
త్ మ మిలిటరీ
అతుయ్త పుర క్రం ( ంతి
సమయాలో
ల్ ఇచేచ్) అ కచకర్ను ఐఏఎఫ్ గరుడ్
కమాండో కారొప్రల్ జోయ్తి ప
ర్ కా
త్
నిరాలా(మరణానంతరం)కు ఇచాచ్రు. ఒకరికి కీరి
చకర్ అ రు
డ్ , 14 మందిని రయ్ అ రు
డ్ లు
వరించాయి.
పదమ్ అ రు
డ్ ల్లో దే యులు
జనవరి 25న కేంద

ర్ ప
ర్ భుత ం 85 మందికి పదమ్
అ రు
డ్ లను ప
ర్ కటించింది. అ రు
డ్ గ
ర్ తలో
ల్
దే యులు జో మాజోయ్ (ఫిలిపీప్న్ ), రామ్లీ
బిన్ ఇబ
ర్ ం(మలే యా), బౌన్లాప్ కియోకంగాన్
(లా ), టామీ కో ( ంగపూర్), న్మెనీ
(కంబోడియా) నౌఫ్ మార్ౖ ( దీ అరేబియా),
తోమియో మిజోకమి (జపాన్), మ్డెట్ పా
ర్ మా
(థాయ్లాండ్), థాంట్ ౖ మె యింట్ (మయనామ్ర్), ఐ
నోయ్మన్ నౌతా(ఇండోనే యా), ౖ మె ల జీ అబు
ద్ ల్లా
(బూౖ నె దారుస లాం), మభీబులో
ల్ రాజా బౌ
(తజకి థ్ న్), డాకట్ ర్ నందు॓ రుయిత్ (నేపాల్),
ఎన్గుయెన్ తీన్ ( యతాన్ం)లు పదమ్ర్ అ రు
డ్ లను
అందుకోనునాన్రు.
గణతంత
ర్ డుకలకు 10 దే ల నేతలు
గణతంత
ర్ డుకలకు ముఖయ్ అతిథులుగా 10
దే ల నేతలు జరయాయ్రు. మయనామ్ర్ ట్ ట్
కౌని లర్ ఆంగ్ న్ కి, యతాన్ం ప
ర్ ధాని
ఎన్గెయెన్ జు న్, ఫిలిపీప్న్ అధయ్కుష్డు రోడి
ర్ గో
డుయ్టరె
ట్ , థాయ్లాండ్ ప
ర్ ధాని ప
ర్ యుత్ చానోచా,
ంగపూర్ చీఫ్ న్ లూంగ్, బూౖ నె త్ లా న్ జీ
బోల్కయా, ఇండోనే యా అధయ్కుష్డు జోకో డోడో,
మలే యా ప
ర్ ధాని నజీబ్ రజా॓, లా ప
ర్ ధాని
థాంగ్లౌన్ లిత్, కంబోడియా అధయ్కుష్డు
న్ న్ పాలొ
గ్ నాన్రు.
త్ గా 325 మారా
ఉడాన్లోకి కొత గ్ లు
ది తీయ, తృతీయ ర్ ణి నగరాలకు కూడా

మానాలు, లికాప
ట్ ల్ర రాకపోకలను మరింత
త్ గా 325 మారా
పెంచేలా కొత గ్ లను కేంద
ర్ ం ఉడాన్
(ఉడ్ దే కా ఆమ్ నాగరి॓) పథకం కిందకు
తీ కొచిచ్ంది. ఉడాన్ రెండో డతలో భాగంగా
త్ గా 56 మానాశ
కొత ర్ యాలు/ లిపాయ్డ
ల్ ను ఈ
పథకం కిందకు చేరిచ్ంది.
సమిమ్ళిత వృది
ధ్ లో భారత్కు 62వ థ్ నం
వర
ధ్ మాన దే లకు సంబంధించిన సమిమ్ళిత వృది
ధ్
చీలో భారత్ 62వ థ్ నంలో నిలిచింది. ౖచె నా
26, పాకి థ్ న్ 47వ థ్ నంలో ఉనాన్యి. వర
ధ్ మాన
దే ల జాబితాలో లిథు నియా అగ
ర్ థ్ నంలో
నిలిచింది. సంపనన్ దే ల జాబితాలో అతయ్ంత
సమిమ్ళిత ఆరి
థ్ క వయ్వస
థ్ గా నారే అగ
ర్ థ్ నానిన్
నిలబెటు
ట్ కునన్ది. ఈ గణాంకాలను వరల్
డ్
ఎకానమి॓ ఫోరమ్(డబూ
ల్ య్ఈఎఫ్) డుదల
చే ంది. సమిమ్ళిత వృది
ధ్ త్ ం 130
చీలో మొత
దే లను పరిగణనలోకి తీ కునాన్రు.
సచిన్ నిమాకు అ రు
డ్ లు
ఇరాన్ రాజధాని టెర్ న్లో జరిగిన అంతరా

జ్ తీయ
ఫిల్మ్ పె ట్ లో సచిన్ ఏ బిలియన్ డీ
ర్ మ్ నిమాకు
రెండు అ రు త్ మ
డ్ లు లభించాయి. ఉత
చిత త్ మ దర కుడు( లమ్ర్ జేమ్ )
ర్ ంతోపాటు ఉత
అ రు
డ్ లు వరించాయి.
48వ డబూ
ల్ య్ఈ సద
జనవరి 23 నుంచి ఐదురోజులపాటు వరల్

డ్
గ్ ౖ నె జేషన్ 48వ సద
ఎకనామి॓ ఆర ను దా లో
నిర ంచారు. తెలంగాణ నుంచి ఐటీ ఖ మంతి
ర్
కే తారకరామారా జరయాయ్రు. 21 ఏండ
ల్
తరా త భారత ప
ర్ ధాని ముఖయ్ అతిథిగా
జరయాయ్రు. ఈ సద లో 130 మంది
ప
ర్ తినిధులు పాలొ
గ్ నాన్రు. వరల్
డ్ ఎకనామి॓
గ్ ౖ నె జేషన్ 1971లో ఏరప్డింది.
ఆర
భూ అధయ్యనానికి నా గోల్
డ్ మిషన్
భూ తావరణం, అంతరికష్ం కలి చోట తావరణ

పొరలో
ల్ ని మారుప్లను కుష్ణ
ణ్ ంగా అధయ్యనం
చే ందుకు అంతరికష్ సంస
థ్ నా తొలి రి ప
ర్ తేయ్క
మిషన్ను అంతరికష్ంలోకి పంపింది. ద ల్గోబల్ క్ల్
అబ
జ్ రే షన్ ఆఫ్ ద లింబ్ అండ్ డి క్(గోల్
డ్ )గా
పిలిచే ఈ మిషన్ను ఫె
ర్ ంచ్ గయానాలోని కౌరు
నుంచి ఎ ఈఎ -13 సమాచార ఉపగ
ర్ నికి
అనుసంధానించి జనవరి 26న ప
ర్ యోగించింది.
అమెరికా నేట్ బిలు

ల్ కు ఆమోదం
అమెరికా పాలనా యంతా

ర్ ంగ నిర హణకు
అవసరమె
ౖ న ఖరుచ్లను నిరే
ద్ ంచే నమయ
బిలు
ల్ ను నెట్ తిరసక్రించడంతో అమెరికా
ప
ర్ భుత ం అధికారికంగా మూతపడింది. ఫిబ
ర్ వరి 16
వరకు ప
ర్ భుత నిర హణకు అవసరమె
ౖ న నిధులు
ఇచేచ్ ఈ బిలు
ల్ నేట్లో 50-48 తేడాతో
గిపోయింది. మూడు రోజుల అనంతరం ఈ బిలు
ల్
నేట్లో 81-18 ఓట
ల్ తేడాతో గటె
ట్ కిక్ంది.
ఆ ట్ లియన్ ఓపెన్
ఆ ట్ లియన్ ఓపెన్ మ ళల ౖ టె టిల్ను డెనామ్ర్క్

కీర్డాకారిణి కరోలినా జిన్యాకిౖ కె వసం చే కునన్ది.
మెల్బోర్న్లో జరిగినౖ ఫె నల్ మాయ్చ్లో రుమేనియా
కీర్డాకారిణి హలెప్ౖ పె జయం ధించింది.
ర్ ండ్ల్ మ్ ౖ టె టిల్.
జిన్యాకికి ఇది తొలి గా
ఆ ట్ లియన్ ఓపెన్ పురు ల ౖ టె టిల్ను ట
జ్ ల్రాండ్
కీర్డాకారుడు రోజర్ ఫెదరర్ౖ కె వసం చే కునాన్డు.
ౖ ఫె నల్ మాయ్చ్లో కొ
ర్ యే యా కీర్ డాకారుడు మారిన్
లిచ్ౖ పె ఫెదరర్ జయం ధించాడు. తన
ర్ ండ్ల్ మ్ౖ ఫె నల్ ఆడాడు.
కెరీర్లో ఫెదరర్ 30వ గా
ర్ ండ్ల్ మ్ ౖ టె టిళ
20 గా ల్ నుౖ కె వసం చే కునాన్డు.
ర్ ండ్ల్ మ్ ౖ టె టిల్
దీంతో పురు ల్లో అతయ్ధిక గా
ధించిన కీర్డాకారుడిగా ఫెదరర్ రికారు
డ్
సృ ట్ ంచాడు. ఫెదరర్కు ఇది ఆరో ఆ ట్ లియన్
ఓపెన్ ౖ టె టిల్. పురు ల డబుల్ ౖ టె టిల్ను మాట్
ప చ్ (కొ
ర్ యే యా)- ఒలివర్ మరాచ్ (ఆ ట్ యా)
జోడీ గెలుచుకునన్ది.ౖ ఫె నల్లో కబాల్-
ఫరా(కొలంబియా) జోడీని ఓడించారు. మ ళల
డబుల్ ౖ టె టిల్ను బబో (హంగేరి),
ర్ న్ ) జోడిౖ కె వసం చే కునన్ది.
ల్మ దనో ॓(ఫా
రనన్రప్గా మకరోనా, న్నా(ర య్) జోడి
నిలిచింది. మి॓ డ్ డబుల్ ౖ టె టిల్ను దబౌ
ర్ క్
ర్ యే యా) జంటౖ కె వసం
(కెనడా), ప చ్(కొ
చే కునన్ది.ౖ ఫె నలో
ల్ బోపనన్- తియో
ౖ ంది.
బబో (హంగేరి) జోడి ఓటమిపాలె
ౖ తె జు యింగ్కు ఇండోనే యా ౖ టె టిల్
ట్ ర్ బాయ్డిమ్ంటన్ ౖ టె టిల్ను
ఇండోనే యా మాస
ర్ పంచ నంబర్వన్ౖ తె జు యింగ్ (తె
ప ౖ న్)ౖ కె వసం
ల్ ర్ౖ నా
చే కునన్ది. రనన్రప్గా భారత ట్ ర్ షట
నె ల్ నిలిచింది.
జాతీయ కీర్ డలు
జాతీయ నియర్ యిట్ లిఫి

ట్ ంగ్
చాంపియన్ ప్లో 85 కిలోల భాగంలో రాగాల
ంకట రా ల్ స ర
ణ్ ం గెలిచాడు. జాతీయ
జూనియర్, యూత్ అంతరా
ర్ ష
ట్ టేబుల్ టెనిన్
చాంపియన్ ప్లో పిదెల్ ఆర్ న్ త్- మహమ్ద్ అలీ
జోడీ రజత పతకం ధించింది. మాన - నాయ్
చినమ్య జయం ధించారు.
నటి కృష
ణ్ కుమారి మృతి
జనవరి 24న బెంగళూరులో ప
ర్ ముఖ నటి
కృష
ణ్ కుమారి మృతిచెందారు. 1951లో న తే
నవరతాన్లు చిత
ర్ ంలో ఆమె తొలి రి నటించారు.
మూడు ల్రు జాతీయ అ రు
డ్ , నంది అ రు
డ్ ,
కాంచనమాల, తి
ర్ , ఎనీ
ట్ ఆర్ జాతీయ
పుర క్రాలు లభించాయి.
ంపటి ర శంకర్ మృతి
జనవరి 23న కూచిపూడి నృతయ్ కళాకారుడు ంపటి

ర్ త్ తం
ర శంకర్ నారి ంగిలో మృతిచెందారు. ప
ఇండియన్ కలచ్రల్ కౌని ల్ ఆరి
ట్ ట్ సభుయ్లుగా
ఉనాన్రు.
బెంగాలీ నటి పి
ర్ యాదే మృతి
జనవరి 26న ప
ర్ ముఖ బెంగాలీ నటి పి
ర్ యా దే
కోల్కతాలో మృతిచెందారు. దే కి పదమ్ర్
అ రు
డ్ తోపాటు బెంగాల్ ప
ర్ భుత పౌర పుర క్రం
బంగా భూషణ్ లభించాయి.
నూతన ఈ గా ఓంప
ర్ కా రావత్
జనవరి 23న కేంద

ర్ ఎనిన్కల ప
ర్ ధాన కమిషనర్గా
ఓంప
ర్ కా రావత్ నియమితులయాయ్రు. 1977
బాయ్చ్కు చెందిన మధయ్ప
ర్ దే కాయ్డర్ ఐఏఎ
అధికారి. 1993లో రకష్ణ ఖలో ౖ డె రెకట్ ర్గా,
1994 దకిష్ణాఫి
ర్ కా ఎనిన్కలో
ల్ ఐకయ్రాజయ్సమితి
పరి లకుడిగా, 2004-2006 వరకు మధయ్ప
ర్ దే
ప ర్ త్ తం కేంద
ర్ ధాన కారయ్దరి గా పనిచే రు. ప ర్
ఎనిన్కల సంఘంలో సభుయ్లు నీల్ అరోరా, అ ॓
ల .
ఎన్ఎ జీ డీజీగా లకా

ట్ కియా
ఐపీల భద
ర్ త బాధయ్తలు చేపటే
ట్ నేషనల్
డ్ (ఎన్ఎ జీ) ౖ డె రెకట్ ర్ జనరల్గా
కూయ్రిటీ గారు
దీప్ లకా
ట్ కియా నియమితులయాయ్రు.
బయాలజీ
1. ఈ కింది టిలో బాకీట్ రియా య్ధులను
గురి
ఎ) కలరా, ౖ టె ఫాయిడ్, తటు
ట్
బి) ౖ టె టాన , టూయ్బర్కులో , గదవబిళ
ల్ లు
) మలేరియా, తటు
ట్ , పోలియో
త్ రియా, కష్య, ఫలి
డి) డిఫీ
2. ఏకకణ పో
ర్ టీన్లు(ఎ పీ) లభించే ?
1) బాయ్కీట్ రియా 2) లీందా
ర్ లు
3) ౖ వలాలు 4) మా లు 5) ఫెర్న్లు
ఎ) 1, 2 మాత
ర్ మే బి) 2, 3 మాత
ర్ మే
) 1, 2, 3 మాత
ర్ మే డి) 1, 2, 3, 4, 5
3. జయ మరియు రతన్ అనే మన రకాలు ఏ
పంటకి చెందిన ?
ఎ) గోధుమ బి) వరి
) కందులు డి) రుశనగ
4. కిరణజనయ్ సంయోగకిర్యలో కాంతిదశ అంతిమ
ఉతప్నన్త?
ఎ) O2 బి) H2O, O2
) త్ O2 డి) ఏటీపీ ఉతప్తి
ంగీకరణ శకి త్ మాత
ర్ మే
5. అవృతబీజ పిండకోశంలో కనిప్ంచే భాగాలు
1) బీజ పరికరం 2) ప
ర్ తిపాద కణాలు
3) ఫిలిఫారమ్ పరికరం 4) స య కణాలు
ఎ) 1, 2, 4 బి) 2, 3
) 1, 2, 3 డి) 1, 2, 3, 4
6. ఆటోగమిని చూపే మొకక్లను గురి
1) వయోలా 2) కొమిమ్ౖ లె నా
3) ఆకా లి డి) ట్ పో
ట్ కారప్
ఎ)1, 2 బి) 2 ) 2, 3, 4 డి) 1, 2
7. సరియె త్ ంచండి?
ౖ న జతను గురి
ఎ) గబిబ్లాలు- కిరోపి
ట్ రిఫిలీ
బి) ఉడుతలు- తిరోఫిలి
)ౖ ర్ ఫిలి-జో ట్ రా డి)ౖ పె వనీన్
ఫోౖ డా
8. ఈ కింది ౖ న
టిని అధయ్యనం చే సరె
సమాధానం గురి
జాబితా -1 జాబితా -2
1) ఎరుపు ౖ వలాలు ఎ) ల్కోరోఫిల్ -ఎ, బి
2) నీలి ఆకుపచచ్ ౖ వలాలు
బి) ల్కోరోఫిల్ -ఎ, డి,ౖ పె కోఎరిథి
ర్ న్
ణ్ ౖ వలాలు
3) గోధుమ వర
) ల్కోరోఫిల్ -ఎ, , ఫూయ్కోజాంథిన్
4) ఆకుపచచ్ ౖ వలాలు
డి) ల్కో రోఫిల్ -ఎ,ౖ ఫె కోసయనిన్
ఎ) 1-ఎ, 2-బి, 3- , 4-డి
బి) 1-బి, 2-డి, 3- , 4-ఎ
) 1-బి, 2- , 3-డి, 4-ఎ
డి) 1-డి, 2-బి, 3- , 4-ఎ
9. ఈ కింది టిలో సరికాని జతను గురి
1) పాకిటీన్ - పారగతి 2) డిపో
ల్ టిన్ - కయసమ్టా
3) ౖ జె గోటీన్ - అనుథె
ౖ రఘ్ య్ సంధానం/ త
ర్ యుగమ్నం
4) లెపో
ట్ టీన్ - అంతిమ థ్ రీకరణం
5) చలన దశ -1 కో
ర్ మోజోమ్ల ంటో
ర్ బియర్
చీలిక
ఎ) 1, 2, 4, 5 బి) 3, 4, 5
) 2, 4, 5 డి) 4, 5
10. ఈ కింది జాబితాలను అధయ్యనం చేయండి?
జాబితా -1 జాబితా-2
1) పెంకుగల ఫలం ఎ)ౖ ఫె క
2) రో బి) అనాన
3) పెపో ) కుకురిచ్టా
ౖ జా
4) కవచ బీజకం డి) ఒరె
5)ౖ కోన ఇ) అనకారి
డ్ యమ్
ౖ న సమాధానం గురి
సరె త్ ంచండి?
ఎ) 1-ఎ, 2-బి, 3- , 4-డి, 5-ఇ
బి) 1-ఇ, 2-బి, 3- , 4-డి, 5-ఎ
) 1-ఇ, 2-బి, 3- , 4-ఎ, 5-డి
డి) 1-బి, 2-ఇ, 3- , 4-డి, 5-ఎ
ౖ న జతను గురి
11. కింది టిలో సరె త్ ంచండి?
1) ఏక-ద య థ్ తిక జీ త చకర్ం - మరాక్ం యా
2) ద య థ్ తిక జీ తచకర్ం - ఫూయ్కోజాంథీన్
3) ది -ద య థ్ తిక జీ త చకర్ం- ఎకో
ట్ కారప్
4) ఏక థ్ తిక జీ త చకర్ం- లా ॓
ట్
ఎ) 1, 2, 3 బి) 2, 3, 4
) 1, 2, 4 డి) 1, 2, 3, 4
12. సమ ది పార పత
ర్ ంలోని అభయ్కష్తలంలో
పెద
ద్ గా, ఖాళీగా వర
ణ్ ర తంగా ఉండే కణాలు?
ఎ) బెండు కణాలు బి) సంపూరక కణాలు
) బులి
ల్ ఫామ్ కణాలు డి) ఫెలో
ల్ డర్మ్ కణాలు
13. కణాలలో కనిప్ంచే త్ రమె
ౖ న పో
ర్ టీన్ యుత
తంతురూప నిరామ్ణాలను ఏమని పిలుత్ రు?
ఎ) ల్పా ట్ ల్డు బి) ంటి
ర్ యోల్లు
డి) కణ అ థ్ పంజరం డి)ౖ రె బోజోమ్లు
14. ఈకింది ౖ న కా ?
టిలో ఏ సరె
1) రాబర్
ట్ ॓ కణానిన్ కనుకోక్నాన్డు
2) ల్పీడన్ మరియు ౖ ర
య్న్ కణ అణుధె ఘ్ య్ దా
ధ్ ంతానిన్
ప
ర్ తి పాదించారు.
త్ కణాలు అంతకుముందు ఉనన్ కణాల నుంచి
3) కొత
ఏరప్డుతాయని రా వరించాడు.
4) డీఎన్ఏతో కలి ఉండే ఆమ
ల్ పో
ర్ టీన్లే - ట్ న్
పో
ర్ టీనులు
ఎ) 1, 3 బి) 2, 4
) 2 మాత
ర్ మే డి) 3, 4 మాత
ర్ మే
15. కొ ధ్ గా గల అంకురించే త్ త నాలలో
సమృది
ఉండే కణాంగాలు?
ఎ) పెరాకీ మ్లు బి)ౖ లె జోమ్లు
) ౖల్ గెఆకీ జోమ్లు డి) పాలీ మ్లు
16. అంకురచఛ్ద ర త త్ త నాలను గురి
ఎ) శనగలు బి) బఠానీలు
) కందులు డి)ౖ పె వనీన్
17. ల్ మ్ౖ పె భాగాన కలి ఉనన్
క్టెల
పిండాకష్భాగానిన్ ఏమని పిలుత్ రు?
ౖ జా బి) కోలియోపె
ఎ) కోలియోరె ౖట్ ల్
ౖ ల్ డి) రాడికల్
) ఏపికొటె
18. అంకురచఛ్దానిన్ పిండం నుంచి రు చే ది?
ఎ) పా
ర్ ంకుర కంచుకం బి) అలుయ్రాన్పొర
)ప
ర్ థమమూలం డి) టెగమ్న్
19. రోక్గమిని చూపే మొకక్లు?
ఎ) ల్గో రియోస,ౖ పె సమ్
బి)ౖ బిసక్ , ల్గోరియోస
) లానం, అబుటిలాన్
డి) క్పుయ్లారియా, ౖ టె డా॓
20. రాఫెను ఏరప్రుచు అండాలు?
ఎ) నిర కర్ అండాలు బి) వకర్అండాలు
ౖ లోట
) కాంపె ర్ ప డి) వకర్తమ అండాలు
21. పరాగరేణ లో అంతర ద
ధ్ బీజకవచం దేనితో
నిరిమ్తం అ తుంది?
ఎ) లుయ్లోజ్, పెకిట్ ॓ బి) లిగ ప్రోపొలెనిన్
) కూయ్టిన్, ౖ ఖె టిన్ డి) ఏదీకాదు
22. పరాగరేణు లో అతయ్ంత ప
ర్ తిరోధక, ంది
ర్ య
పదార
థ్ ం?
ఎ) లిగిన్న్ బి) పెకిట్ న్
) లుయ్లోజ్ డి) ప్రో పాలెనిన్
23. అభివృది
ధ్ చెందుతునన్ పరాగ రేణు లకు
పోషక పదారా
థ్ లకు సరఫరా చే ది?
ఎ) ట్ మియమ్ బి) ఎండోథీ యం
) టపేటమ్ డి) ద
ధ్ బీజకణజాలం
24. మొకక్లలో ఫలదీకరణ జరగకుండా
బీజకణం పిండంగా అభివృది
ధ్ చెందితే
ఏమంటారు?
ఎ) పారి
థ్ నోజెనె బి) పారి
థ్ నోకారిఫ్
) గామెటోజెనె డి) ఏదీకాదు
25. రా॓ డ్ జీ త చకర్ం?
ఎ) ఏక థ్ తిక బి) ద య థ్ తిక
) ద య- ఏక థ్ తిక డి) ఏక- ద య థ్ తిక
26. జీ తకాలంలో ఒకే ఒకక్ రి పు ప్ంచే
మొకక్లు ఏ ?
ఎ) వరి బి) మొకక్జొనన్
) గోధుమ, దురు డి)ౖ పె వనీన్
27. భినన్ సంయోగబీజాలను ఏరప్రిచే మా లను
గురి
ఎ) మరాక్ం యా బి) పుయ్నేరియా
) ఆంథో రాన్ డి) రికి యా
28. బెంగాల్ భీతి అని పిలిచే కలుపు మొకక్లలో
ఖీయ త్ కారకాలు?
య్పి
ఎ) పిలక మొకక్లు బి) ట్ లన్లు
) రనన్ర్లు డి) అఫ్ ట్లు
29. జెమామ్ల దా రా త్ జరుపుకునే
ఖీయోతప్తి
మొకక్లు?
ఎ) లివర్వర్
ట్ లు బి) హర్న్వర్
ట్ లు
) కెల్ఫ్లు డి) ఆలే
గ్
ర్ లలోౖ లె ంగిక ప
30. లీందా త్
ర్ తుయ్తప్తి టి దా రా
జరుగుతుంది?
1) కొనీడియంలు 2) ద
ధ్ బీజాశయ ద
ధ్ బీజాలు
3) ఉ ప్ర్ 4) అ క్ ప్ర్
ఎ) 1, 2 బి) 2, 3, 4
) 3, 4, 5 డి) 1, 2, 3, 4, 5
31. లీంధా
ర్ ల కణకవచంలో ఉండే ?
ఎ) ౖ ఖె టిన్, పాలీ ఖరె
ౖ డ్లు
ౖ డ్లు
బి) కూయ్టిన్ మోనో ఖరె
ౖ డ్లు డి)ౖ పె వనీన్
) పెకిట్ న్, పాలీ ఖరె
32. జీవర యనిక మరియు జనుయ్ స
ప
ర్ యెగాలలో రి గా ఉపయోగించే ఆ క్మె
ౖ టీ
ఏ ?
ఎ) పెనీ లియం బి) ఆసప్రి
జ్ ల్ల
) ఖరోమె
ౖ డి) నూయ్రో ప్రా
ఎ) ల్కీ ఓట్థీ యం- నూయ్రో ప్రా
బి) అ థీ యం-కా
ల్ ప్
)ౖ రె జోస - రొటె
ట్ బూజు
డి) ఆలుభ్గో- పరానన్ జీవ లీంధ
ర్ ం
34. ౖ వల లీంధా త్ ంచండి?
ర్ లను గురి
1) ఆలుబ్గో 2)ౖ రె జోప
3)ౖ ఫె టాప్థారా 4) మూయ్కార్
ఎ) 1, 2 బి) 2
) 2, 3, 4, 5 డి) 1, 2, 3, 4
ర్ లౖ లె ంగిక చకర్ంలో దశలను
35. లీందా
గురి
ఎ) మియా , కారియోగమి, ల్పా మ్గమి
బి) ల్పా మ్గమి, మియా , మియా
) ల్పా మ్గమి, మియా , కారియోగమి
డి) కారియోగమి, ల్పా మ్గమి, మియా
36. లీంధా
ర్ లలో నిల ఆ రం?
ఎ) ౖ కోజన్ బి) ట్ ర్చ్
) లామినారిన్ డి) మానిటాల్
37. పఫ్బాల్ ఏ తరగతికి చెందిన ?
ఎ)ౖ కోమె
ౖ టీ బి) డుయ్టిరోమె
ౖ టీ
) బె డియోమె
ౖ టీ డి) అ క్మె
ౖ టీ
1.డి 2. 3.బి 4. 5.డి
6.డి 7.డి 8.బి 9.డి 10.బి
11. 12. 13. 14.బి 15.
16.డి 17. 18.బి 19.బి 20.బి
21.ఎ 22.డి 23. 24.ఎ 25.బి
26.డి 27.బి 28.డి 29.ఎ 30.
31.ఎ 32.డి 33.ఎ 34.డి 35.బి
36.ఎ 37.
టెట్(బయాలజీ)
జీర
థ్ లో సంకిల్ష
ట్ ౖ మె న ఆ ర పదారా
థ్ లు సరళ
పదారా
థ్ లుగా మారుప్ చెందుతాయి.
జీ లు తీ కునే ఆ రానిన్ బటి
ట్ పదారా
థ్ లను ఈ
కింది రకాలుగా వరీ
1. కా రులు ( రిబ్ ర్ ) : కేవలం మొకక్లను
మాత
ర్ మే ఆ రంగా తీ కునే .
ఉదా : కుందేలు, ఆ , జింక, జిరాఫీ, ఏనుగు,
ౖ న .
కంగారు మొదలె
2. మాం రులు (కారిన్ ర్ ) : కేవలం మాం నిన్
మాత
ర్ మే తీ కునే .
ఉదా : పులి, ంహం, కుకక్, నకక్, పిలి
ల్ .
3. సర భకుష్లు (అమిన్ ర్ ) : అనగా కా రానిన్,
మాం రానిన్ తీ కునే .
ఉదా : మాన డు, కాకి, ఎలుక, బొది
ద్ ంక
ౖ న ..
మొదలె
4. స జాతి భకుష్లు (కానిబల్ ) : అనగా తమ జాతి
జీ లను తామే తినే .
ఉదా : చేపలు, పాములు, తేళు
ల్
5. త్ నిన్ తాగే .
ంగీ ర జీ లు : అనగా రకా
ఉదా : జలగ, దోమ, నలి
ల్ , పేను
- మాన ని జీర
థ్ ను మూడు భాగాలుగా
భజించవచుచ్.
1. ఆ రనాళం, 2. జీర
ణ్ గ
ర్ ంథులు, 3. జీర
ణ్ కిర్య
1. ఆ రనాళం : దీని పొడ తొమిమ్ది మీటరు
ల్ .
- ఇది నోటితో పా
ర్ రంభమె
ౖ పాయు తో
అంతమ తుంది.
- ఆ రనాళంలో వరుసగా ఈ కింది భాగాలు
ఉంటాయి.
నోరు - గ
ర్ సని - అనన్ క - జీరా
ణ్ శయము -
చినన్పేగు - పెద
ద్ పేగు - పురీషనాళం - పాయు
నోరు (మౌత్)
ఇది ఆ రనాళం యొకక్ మొదటిభాగం.
- ఇది ఆసయ్కుహరం/ ముఖకుహరం లోనికి
తెరుచుకుని ఉంటుంది.
- ఆసయ్కుహరంలో రెండు దవడలు, ౖ
టిపె
దంతాలు, టి మధయ్న కండరయుతమె
ౖ న నాలుక
దంతాలు : దంతాల అధయ్యనానిన్ ఓడెంటాలజీ
అంటారు.
- దంతాలకు చే చికిత - రూట్కెనాల్ థెరపీ.
- మాన నిలో దంతాలు రెండు ల్రు ఏరప్డతాయి.
దీనినే 'ది వర దంత నాయ్సం' అంటారు.
- చేపలలో దంతాలు అనేక ల్రు ఏరప్డతాయి.
దీనినే 'బ వర దంత నాయ్సం' అంటారు.
- దంతాలు పొటి
ట్ గా, డలుప్గా అమరి ఉంటాయి.
దీనినే 'బూనోడాంట్ దంత నాయ్సం' అంటారు.
ౖ గుంతలలో అమరి
- దంతాలు దవడ ఎముకపె
ఉంటాయి. దీనినే 'థికోడాంట్ దంత నాయ్సం'
అంటారు.
- మాన నిలో పాల దంతాల సంఖయ్ -20
- ఈ దంతాలు ఏడు నుంచి తొమిమ్ది సంవత రాల
మయ లో రాలిపోయి శ త దంతాలు
ఏరప్డతాయి. టి సంఖయ్ 32. మొదట 28,
తరు త 17 నుంచి 25 సంవత రాల మధయ్లో
నాలుగు దంతాలు ఏరప్డతాయి. టినే
జా
ఞ్ నదంతాలు ( డమ్ టీత్) అంటారు.
- ఇ ఎపప్టికీ రాలిపో .
మాన నిలోని దంతాలు నాలుగు రకాలు
త్ ర పళు
1. కుంతకాలు/ కతె ల్ / కొరికే దంతాలు - ఇ
ఎనిమిది (ఇన్ జార్ )
2. రధనికలు/ చీలేచ్ దంతాలు/ కోరపళు
ల్ - ఇ
ౖ న్ )
నాలుగు (కాయ్నె
3. అగ
ర్ చర ణకాలు/ నమిలే దంతాలు/ దవడ
దంతాలు - ఇ ఎనిమిది (పీ
ర్ -మోలార్ )
4. చర ణకాలు/ రే దంతాలు/ దవడ దంతాలు
- ఇ 12 (మోలార్ )
- చర ణకాలు జీ తంలో ఒక రి మాత
ర్ మే
- అగ
ర్ చర ణకాలు, చర ణకాలను కలిపి దవడ
దంతాలు అంటారు.
- షసరాప్లలోౖ పె దవడలోని రదనికలు
షపుకోరలుగా మారతాయి. టినే రికా దంతాలు
అంటారు.
- ఏనుగులోౖ పె దవడలోని కుంతకాలు కోరలుగా
మారతాయి.
- మాం ర జంతు లలో రదనికలు బాగా
అభివృది
ధ్ చెంది ఉంటాయి.
- ఖా ర జంతు ల (ఆ )లోౖ పె దవడలోని
రధనికలు లోపించి కేవలం గటి
ట్ చిగురు మాత
ర్ మే
ఉంటుంది. దీనినే 'డయా ట్ మామ్' అంటారు.
- ఆ లు గడి త్ రించేటపుప్డు కింది దంతాలను
డ్ ని కతి
ౖ పె దవడకు వతి
త్ పడతాయి.
- మాన నిలో దంత తా
ర్ నిన్ లెకిక్ంచేటపుప్డు
దవడ యొకక్ సగభాగానిన్ మాత
ర్ మే పరిగణనలోకి
తీ కుంటారు. దీనినే దంత త
ర్ ం అంటారు.
మాన నిలో దంత త
ర్ ం
2/2, 2/2, 2/2, 3/3 x 2= 32
- పిల
ల్ ల్లో పాలదంత త
ర్ ం
2/2, 1/1, 0/0, 2/2 దంత నిరామ్ణం
మాన ని దంతంలో మూడు భాగాలు ఉంటాయి.
1. కిరీటం -ౖ పె కి కనిపించే దంతభాగం.
2. మెడ - చిగురు వద
ద్ ఉండే దంతభాగం.
3. మూలం - దవడ లోపల ఉండే దంతభాగం.
- దంతాలలో డెంటాయిన్ అనే పదార
థ్ ం ఉంటుంది.
- దంతాలపె ల్ గా మెరుత్
ౖ న తెల ఉండే పింగాణీ పొర
ఉంటుంది. దీనిని ఎనామిల్ అంటారు. ఇది 93
తం ఉంటుంది. దీనివల
ల్ దంతాలు గటి
ట్ గా
ఉంటాయి.
- ఎనామిల్ మానవ శరీరంలో అనిన్ంటికంటే గటి
ట్
పదార
థ్ ం.
- దంతం లోపల మృదుకుహరం ఉంటుంది. దీనిలో
త్ నాళాలు, నాడీ తంతు లు ఉంటాయి.
రక
- దంతాలకు పయోరియా (చీము ఏరప్డటం)
జింజిౖ టి (చిగురు యడం) వంటి య్ధులు
కలుగుతాయి.
ల్ఫోరో అంటే దంతాలు ప పురంగులోకి
మారడం.
నోట్ : అతయ్ధికంగా దంతాలు గల జీ లు - అపోసం
(50), గుర
ర్ ం (44)
2. గ
ర్ సని : ఇది ఆ రం, యు మారా
గ్ ల కూడలి.
దీనిలో ఎలాంటి జీర
ణ్ కిర్య జరగదు.
3. అనన్ క : ఇది గొట
ట్ ం వంటి భాగం.
- ఇది గ
ర్ సనితో పా
ర్ రంభమె
ౖ , జీరా
ణ్ శయంలోకి
- దీనిలో ఆ రం తకుక్వ సమయం నిల
ఉంటుంది. ఎలాంటి జీర
ణ్ కిర్య జరగదు.
- దీని లోపల జిగురు (ల్ షం)ను స
ర్ ంచే ల్ షమ్పొర
ఉంటుంది. ఇది ఆ రం జీరా
ణ్ శయంలోనికి
పడేటటు
ల్ చేత్ ంది.
- దీనిలో ఉండే కండరాలు పెరి ట్ లిటి॓ చలనాలను
చూపుతాయి.
4. జీరా
ణ్ శయం : ఇది సంచి వంటి కండర నిరిమ్త
భాగం.
- ఇది భాజక పటలానికి కుడిౖ పున ఉంటుంది.
- దీనిలో కండరాలు ఏట లుగా ముడతలు పడి,
త్ ల ఆకారంలో ఉంటాయి. ఈ ముడతలనే
వరు
'రూగే' అంటారు.
- జీరా
ణ్ శయంలో ఆ రం రెండు నుంచి నాలుగు
గంటలపాటు నిల ఉంటుంది.
- దీనిలో జఠరగ
ర్ ంథులు ఉంటాయి.
- జీరా
ణ్ శయం చినన్ పేగులోనికి కలి న దగ
గ్ ర జఠర
నిర
గ్ మ సంవరిణి అనే క టం వంటి నిరామ్ణం
- జీరా
ణ్ శయానికి సంబంధించిన చికిత ను
బారియాటి
ర్ ॓ సర
జ్ రీ అంటారు.
5. చినన్పేగు :దీని పొడ -7 మీటరు
ల్ , దీని డలుప్
- 3 ంటీమీటరు
ల్ .
- ఇది మానవ శరీరంలో అతి పొడౖ నది.
- దీనిలో రెండు భాగాలుంటాయి.
ఎ. ఆంత
ర్ మూలం : ఇది చినన్పేగు మొదటి/ ముందు
భాగం.
- ఇది యు ఆకారంలో ఉంటుంది.
- దీనిలో ఎలాంటి ముడతలూ ఉండ .
బి. ంతి
ర్ కం : ఇది చినన్పేగు చివరి భాగం.
- ఇది అనేక ముడతలు పడి ఉంటుంది. ఈ
ముడతలనే 'ఆంత
ర్ చూషకాలు/ ౖల్ లె' అంటారు.
టిదా రా జీర
ణ్ ౖ మె న ఆ రం ంచబడుతుంది.
- చినన్పేగు గోడలలో ఆంత
ర్ గ
ర్ ంథులు/ బూనర్
గ
ర్ ంథులు ఉంటాయి.
- చినన్పేగు, పెద
ద్ పేగుతో కలి దగ
గ్ ర 'కొరియాని॓
సంవరిణి' అనే రంధ
ర్ ం ఉంటుంది. చినన్పేగు
మధయ్భాగానిన్ 'జుజునం' అంటారు.
6. పెద
ద్ పేగు : దీని పొడ -1.5 మీటరు
ల్
- దీనిలో రెండు భాగాలుంటాయి.
ఎ. అంధనాళం : ఇది పెద
ద్ పేగు యొకక్
మొదటిభాగం.
- దీని కింద లు వంటి ఉండుకం (అపెండి॓ )
ఉంటుంది. ఇది మాన నిలో ఎలాంటి పాత
ర్
వ ంచదు. కనుక ఈ ఉండుకానిన్ అవ ష
అవయవం అంటారు. కానీ గుర
ర్ ం, కుందేలు వంటి
ఖా ర జంతు లలో ఉండుకం గడి
డ్ లోని
లుయ్లోజ్ను జీర
ణ్ ం చేత్ ంది.
త్ ం అవ ష అవయ ల సంఖయ్
- మాన నిలో మొత
-180
- మాన డు జంతు లలోకెలా
ల్ అతి ఎకుక్వ
అవ ష అవయ లుగల జంతు .
బి. పురీషనాళం : దీని ముందు భాగంలో కొలాన్
- కొలాన్ చివర పురీషనాళం ఉంటుంది.
- పురీషనాళంలోౖ పె కి ల్ళే భాగం, కిందికి ల్ళే
భాగం ఉంటుంది.
- పురీషనాళం పాయు దా రా లుపలికి
నోట్ : జీరా
ణ్ శయంలోని ముడతలు - రూగే
- చినన్ పేగులోని ముడతలు - ౖల్ లె/చూషకాలు
అంటారు.
2. జీర
ణ్ గ
ఎ. లాలాజల గ
ర్ ంథులు : ఇ నోటి లోపల ఉంటాయి.
ధారణంగా కీష్రదాలలో నాలుగు జతలు
ఉంటాయి.
- కానీ మాన నిలో ఇ మూడు జతలు ఉంటాయి.
'నిమన్నేత
ర్ కోఠర గ
ర్ ంథులు' ఉండ .
1. పెరోటిడ్ గ
ర్ ంథులు : ఇ చె కింది భాగంలో
ఉంటాయి. కనుక టిని 'కర
ణ్ మూల గ
ర్ ంథులు' అని/
అధి ష
ణ్ గ
ర్ ంథులు అనీ అంటారు.
- ఇ ౖ నెన్ నాళం దా రా నోటిలోకి
తెరుచుకుంటాయి.
2. అథోజి కగ
ర్ ంథులు : ఇ నాలుక కింది
భాగంలో ఉంటాయి.
- ఇ బోరో
థ్ లి॓ నాళం దా రా నోటిలోకి
3. అథోజంబికా గ
ర్ ంథులు : ఇ కింద దవడ
లోపలిభాగంలో ఉంటాయి.
-ఇ ర
డ్ న్ నాళం దా రా నోటిలోకి
- లాలాజల గ
ర్ ంథుల నుంచి ఒక రోజుకు లీటరు
త్ అ తుంది. దీని పి చ్ లువ
లాలాజలం ఉతప్తి
6.42 నుంచి 6.9 వరకూ ఉంటుంది. కా న ఇది
తటస
థ్ ఆమ
ల్ థ్ తిలో ఉంటుంది.
- లాలాజలంలో మూయ్ న్ అనే జిగట పదార
థ్ ం,
ౖ మ్లు ఉంటాయి.
టయలిన్ అనే ఎంజె
- నోటిలో లాలాజలంలోౖ లె జోమ్ అనే ఎంజె
ౖ మ్
కూడా ఉంటుంది. ఇది కష్మ్జీ నా నిగా పనిచే ,
నోటి దురా సన లేకుండా చేత్ ంది.
ర్ ంథులకుౖ ర వల
- లాలాజల గ ల్ గవద బిళ
ల్ లు
(మమ్ ) అనే య్ధి కలుగుతుంది.
బి. జఠర గ
ర్ ంథులు : ఇ జీరా
ణ్ శయంలో
ఉంటాయి.
- ఇ జఠర ర నిన్ స
- జఠర రసం యొకక్ పి చ్ లువ - 2 నుంచి
2.5 వరకూ ఉంటుంది.
- ఇది ఆమ
ల్ స భా నిన్ కలిగి ఉంటుంది.
- జఠర రసంలో ఉండే
1. మూయ్ న్ - ఇది జిగట పదార
థ్ ం.
2. చ్ ఎల్ - ఇది ఆ రంలోని కష్మ్జీ లను
చంపుతుంది.
ౖ మ్.
3. పెపి న్ - ఇది ఒక ఎంజె
నోట్ : చినన్ పిల
ల్ ల జీరా
ణ్ శయంలో రెనిన్ అనే
ౖ మ్ ఉంటుంది. ఇది పాలలోని కె న్ అనే
ఎంజె
పో
ర్ టీన్ను పారాకె న్గా మారుచ్తుంది.
. కాలేయగ
ర్ ంథి : దీని అధయ్యనానిన్ పటాలజీ
అంటారు.
- ఇది మానవ శరీరంలోని అతిపెద
ద్ గ
ర్ ంథి.
- ఇది మారు 1.5 కిలోల బరు ఉండి,
ముదురు గోధుమ రంగును కలిగి ఉంటుంది.
నాలుగు లంబికలు (గదులు)గా భజించి
- ఇది మూడు రాలలో 80 త్
తం పునరుతప్తి
- ఆలక్ ల్ ఎకుక్వగా తీ కుంటే 'లివర్ రో
ర్ '
య్ధి కలుగుతుంది.
-ౖ ర లు కాలేయంపె
ౖ దాడి చేయడంవల
ల్
ౖ తయ్రసం' రక
'పె త్ ంలోకి డుదల తుంది. దీంతో
'జాండి ' (కామెరు
ల్ ) వత్ ంది.
- కాలేయంలో ఎ, డి, కె, బి12 టమిన్
ఉంటాయి.
-ఈగ
ర్ ంథిలో ఉండే కణాలను కాలేయ కణాలు/
పటాట్ అంటారు. ఈ కాలేయ కణాలు
ౖ పె తయ్ర నిన్ స
త్ చే పో
- కాలేయం ఉతప్తి ర్ టీన్ - ' పరీన్' ఇది
త్ నాళాలో
రక త్ ం గడ
ల్ రక డ్ కట
ట్ కుండా చేత్ ంది.
ౖ పె తయ్రసం : ఇది బంగారు, ప పు మిశ
ర్ మ
రంగులో ఉంటుంది. కానీ కీష్రదంలో ఆకుపచచ్
రంగులో ఉంటుంది.
- ఒక రోజుకు మాన నిలో 500 మిలీ
ల్ లీటర
ల్ నుంచి
600 మి.లీౖ పె తయ్రసం స
ర్ త్ ంది.
-ౖ పె తయ్రసం పి చ్ లువ - 6.8
-ౖ పె తయ్రసం, బేరి పండు ఆకారంలో ఉనన్
పితా
త్ శయంలో నిల ఉంటుంది.
-ౖ పె తయ్రసంలో ఎంజె
ౖ మ్లు ఉండ . కానీ లవణాలు,
ణ్ కాలు ఉంటాయి.ౖ పె తయ్రసంలో నీటి
వర తం - 86
తం.
1. కింది
ౖ న
టిలో సరె త్ ంచండి
కాయ్నిన్ గురి
1. ౖ ంగిక జీ
నపాము ఉభయలె
2. త్ ం తెల
నపాము రక ల్ గా ఉంటుంది
ఎ) 1 బి) 2 ) 1, 2 డి) ఏదీ కాదు

2. కింది టిలో కరప్రం లేని మొల క్ వర
గ్ పు జీ
ఏది?
త్
ఎ) డె ల్ ఫి బి) నత ) జలగ డి) ఏదీకాదు

3. కింది ఏ జీ లో పాయు ఉండదు?
ఎ) కపప్ బి) బొది
ద్ ంక )ౖ ర్ డి)ౖ పె వనీన్
డా

ౖ నది ఏది?
ఎ) అల
ల్ ం బి) ప పు ) అరటి డి) కాయ్రెట్

5. బంగాళదుంప: కాండం:: కాయ్బేజీ: -------?

ఎ) పుషప్ం బి) మొగ
గ్ ) రు డి) ఫలం

6. పీతక కణాలకు కింది ఏ కిర్యతో సంబంధం
ఉంది?
ఎ) సకిర్య బి) సర
జ్ క ) జీర
ణ్ కిర్య డి)
ప త్

7. కింది టిలో పుట
ట్ గొడుగు రకం కానిది ఏది?
ర్ ఎ) 1 బి) 2, 3
1) బటన్ 2) మిలిక్ 3) పాయ్డి ్ట
) 3 డి) ఏదీ కాదు

8. మిధాయ్పాదాలు: అమీబా:: పాదం: --------?
త్ బి) జలగ )
ఎ) నత నపాము డి) సప్ంజిక

9. జంతు రాజయ్ంలోని రెండో అతిపెద
ద్ పకిష్ ఏది?
ఎ) ఆ ్ట
ర్ చ్ బి) హమిమ్ంగ్ ) పెంగి న్ డి) ఈము

10. కింది టిలో మిధాయ్పాదం ధి కానిది ఏది?
1) చలనం 2) ఆ ర కరణ 3) ప త్
ఎ) 2, 3 బి) 1, 2 ) 3 డి) ఏదీ కాదు

11. ల్ పప్ర్ ఆనిమల్ కూయ్ల్ : పారమీ యం::
బెల్ ఆనిమల్ కూయ్ల్ : ---------
ఎ) ల్పా మ్డియం బి) అమీబా ) వరి
ట్ ల్లా డి)
ఎంటమీబా

12. కింది టిలో ఎగిరే చేప ఏది?
ఎ) టారిప్డో బి) ఎకో ట ) డాగ్ ఫి డి) బాంబే
డ॓

13. కింది టిలో ఉభయచర జీ ల లకష్ణం ఏది?
1) యూరికోటెలి॓ జీ లు 2) అ థ్ రోష
ణ్ క జీ లు
3) బాహయ్ ఫలదీకరణం జరుగును
ఎ) 2, 3 బి) 1, 2 ) 1 డి) 2

14. కింది త్ ంచండి
టిలో ష సరాప్లను గురి
త్ పింజర 2) రాయ్ట్ న్॓ 3) నాగుపాము
1) రక
ఎ) 1, 2, 3 బి) 1, 2 ) 2 డి) 1, 3

ౖ నది ఏది?
ఎ) ఎఖిడాన్ బి) ల్పాటిప ) ఆరిన్తోరింక డి)
కంగారూ

16. కింది ఏ జంతు లో పదమూడు గదుల గుండె

త్ బి) కపప్ )
ఎ) నత నపాము డి) బొది
ద్ ంక

17. ల ర్ఫి : ఆరో
థ్ పొ
ర్ డా :: లియన్ : -----?
ఎ) కపప్ బి) మొల క్ ) ఉభయచరం డి) కీష్రదం

18. వరీమ్ కంపో ట్ తయారీలో ఉపయోగించే జీ ?
ఎ) త్
నపాము బి) నత ) బొది
ద్ ంక డి) సప్ంజిక

19. ముతయ్ పరిశ
ర్ మకు ని చే జీ ?
త్ బి) జలగ ) సప్ంజిక డి)
ఎ) నత నపాము

20. కింది టిలో జలచర జీ ఏది?
1)ౖ డా
ర్ 2) డడాంగ్ 3) ల ర్ ఫి

ఎ) 1, 3 బి) 3 ) 1, 2 డి) 1

21. ఆరిన్తోరింక అనేది ఒక ?
ఎ) పకిష్ బి) కీష్రదం ) సరీసృపం డి) ఉభయచరం

22. కింది టిలో అండోతాప్దక జీ ఏది?
ఎ) తేలు బి) ఎఖిడాన్ ) తేలు, ఎఖిడాన్ డి) ఏదీ

కాదు

23. కింది టిలో తపుప్గా జతపరచినది ఏది?
జీ గమనాంగం
1. యూగీ
ల్ నా క భం
2. పారమీ యం ౖ లికలు
3.ౖ డా
ర్ సప్ర కాలు
4. నపాము పాదం
ఎ) 3, 4 బి) 1, 4 ) 1, 3, 4 డి) 4

ౖ ఉండే కీష్రదాలో
24. భూమిపె ల్ అతి పెద
ద్ ది ఏది?
ర్ కన్ ఏనుగు ) జిరాఫీ
ఎ) నీలి తిమింగలం బి) ఆఫి
డి) ఒంటె

25. రొయయ్, పీత అనే జంతు రాజయ్ంలో ఏ
తరగతికి చెందుతాయి?
ఎ) చేపలు బి) కర్ ట్ య ) కీష్రదాలు డి) కీటకాలు
26. కింది టిలో ఏ జీ తన ఆకారానిన్ తరచుగా
మారుచ్కొంటుంది?
ఎ) యూగీ
ల్ నా బి)ౖ

డా
ర్ ) సప్ంజిక డి) అమీబా

ౖ న
27. కింది టిలో సరె త్ ంచండి
కాయ్నిన్ గురి
త్ ం ఒక రి మాత
1) చేప గుండె నుంచి రక ర్ మే
ర్ వ త్ ంది
ప
2) చేపలు అమోమ్నియాను సరి
జ్ త్ యి 3) ర్క్
ఒక చేప
ఎ) 2, 3 బి) 1, 3 ) 1, 2, 3 డి) 3

28. కింది ఏ జీ లో ది రక త్ ప
ర్ సరణ వయ్వస
థ్ ఉంది?
ల్ ) పకిష్ డి)ౖ పె వనీన్
ఎ) కపప్ బి) బలి

29. కింది టిలో అక రుక జీ కానిది ఏది?
ఎ) ట్ ॓ ఫి బి) గబిబ్లం ) రొయయ్ డి) నపాము

త్ గా భజించిన నాలుగు గదుల గుండె

30. పూరి
ఉనన్ సరీసృపం ఏది?
ల్ ) మొసలి డి)ౖ వనీన్
ఎ) తాబేలు బి) బలి

31. కింది టిని జతపరచండి
1. అతి చినన్ కీష్రదం ఎ) ఈము

2. అతి పెద
ద్ కీష్రదం బి) ఏనుగు
3. ఎగరలేని పకిష్ ) య్
4. అతి పెద
ద్ అండం డి) డాలిఫ్న్
5. జాతీయ జలచర కీష్రదం ఇ) నీలి తిమింగలం
ఎఫ్) ఆ ట్ చ్
ఎ) 1- , 2-బి, 3-ఎఫ్, 4-ఎ, 5-డి
బి) 1- , 2-డి, 3-ఎఫ్, 4-ఎ, 5-బి
) 1- , 2-ఇ, 3-ఎ, 4-ఎఫ్, 5-డి
డి) 1- , 2-బి, 3-ఎ, 4-ఎఫ్, 5-డి

32. కింది ఏ ఫలంలో పు ప్సనం తినదగినది?
ఎ) ఆపిల్ బి) కొబబ్రి ) మామిడి డి) నిమమ్
త్ యిన కీష్రదం?
33. అతి ఎత

ఎ) జిరాఫీ బి) ఒంటె

) ఏనుగు డి) గుర
ర్ ం

34. పకుష్లో
ల్ ని వలసల గురించి అధయ్యనం చే
సం?
ఎ) కాలాలజీ బి) ఫినాలజీ
) ఆరిన్తాలజీ డి) ఇధోలజీ

35. కింది పకుష్లో
ల్ నకుక్ ఎగిరే పకిష్ ఏది?
ఎ) హమిమ్ంగ్ బి) నెమలి ) ఆ ట్ చ్ డి) ఏదీ కాదు

36. కింది టిలో నిజమె
ౖ న సరప్ం కానిది ఏది?
ఎ) టీ
ర్ న్॓ బి) గాజు పాము ) ౖల్ బెండ్ న్॓ డి)
సముద
ర్ సరప్ం

37. మోరీ కలచ్ర్ అంటే?
ఎ) మలబ్రీ చెట
ల్ పెంపకం బి) పటు
ట్ పురుగుల
పెంపకం ) దురు చెట
ల్ పెంపకం డి) కొబబ్రి చెట
ల్
పెంపకం

38. కింది ఏ జంతు

కేవలం యూకలిప
ట్ ఆకులు
మాత
ర్ మే తింటుంది?
ఎ) కోలా బి) జిరాఫీ ) ఒంటె డి)ౖ పె వనీన్

39. సప్ంజికలు జంతు రాజయ్ంలోని ఏ వరా
గ్ నికి
చెందుతాయి?
ఎ) నిడేరియ బి) పొరిఫెరా ) అనెలిడా డి)

పో
ర్ టోజో

40. మలేరియా య్ధి నియంత
ర్ ణలో ఉపయోగించే
చేప ఏది?
ఎ) గాంబూ యా బి) డాగ్ ఫి ) ఎకో ట డి)
యుటి
ర్ కుయ్లేరియ

41. తేలులో ఎనిన్ జతల కాళు
ల్ ఉంటాయి?
ఎ) 3 బి) 4 ) 2 డి) 5

42. ఆకో
ట్ ప లో ఎనిన్ హృదయాలు ఉంటాయి?
ఎ) 1 బి) 4 ) 3 డి) 2

43. ఈల్ అనేది ఒక?

ఎ) చేప బి) కీష్రదం ) పకిష్ డి) అక రుకం

44. ఏ జీ ల అధయ్యనానిన్ ‘బాట
ర్ కాలజీ’
అంటారు?
ఎ) బలి
ల్ బి) తొండ ) కపప్ డి) మిడుత

45. కరప్రం ఉనన్ పో

ర్ టోజోవన్ ఏది?
ఎ) ఎలీఫ్డియం బి) యూగీ
ల్ నా ) వరి
ట్ ల్లా డి) ఏదీ
కాదు
1) ఎ 2) ఎ 3) 4) డి 5) బి 6) బి 7) డి 8) ఎ
9) డి 10) 11) 12) బి 13) ఎ

14) డి 15) డి 16) డి 17) 18) ఎ 19) 20)
21) బి 22) 23) డి 24) బి 25) బి

26) డి 27) 28) డి 29) బి 30) 31)
32) ఎ 33) ఎ 34) బి 35) ఎ 36) బి 37) ఎ

38) ఎ 39) బి 40) ఎ 41) బి 42) 43) ఎ
44) 45) ఎ
సర
జ్ క వయ్వస
థ్ (ఎకీ టరీ స
ట్ మ్)
- సర
థ్ అధయ్యనానిన్ - యూరాలజీ
అంటారు.
ౖ న నత
- శరీరంలో తయారె ర్ జని, నత
ర్ జనికాని వయ్ర
థ్
పదారా
థ్ లను బయటకు పంపించడానిన్ ' సర
జ్ న'
(ఎకీ షన్) అంటారు.
- ఈ కిర్యను నిర త్ రి ంచే భాగాలు ' సర
జ్ క
అవయ లు'.
- ఈ వయ్రా
థ్ లు పో
ర్ టీన్ , అమె
ల్ లు,
కేంద
ర్ కామా
ల్ లు, ఆలక్లాయిడ్ జీవకిర్యలలో
వయ్రా
థ్ లు
1.ౖ నె టో
ర్ జన్ సంబంధిత వయ్రా
థ్ లు - అమోమ్నియా,
యూరియా, యూరి॓ ఆమ
ల్ ం, కిర్యాటిన్, పూప్రి॓
ఆమల్ ం.
2.ౖ నె టో
ర్ జన్ కాని వయ్రా
థ్ లు - ఆకా లి॓ ఆమ
ల్ ం,
లాకిట్ ॓ ఆమ
ల్ ం.
థ్ లు - చీa, జa, స, జర్ -, ×,
3. ర యన వయ్రా
నaతీఎ అవర, Vఱ్aఎఱఅవర
4.ౖ పె తయ్రస వర
ణ్ కాలు - ౖ బె లిరూబిన్, ౖ బె లివరి
డ్ న్,
యూరోకో
ర్ మ్
5. జఉ2
6. ఎకుక్వగా ఉనన్ నీరు (న2ఉ)
నోట్ : సర
జ్ న ముఖయ్ ఉదే
ద్ శం - శరీర ద
ర్ లను,
అయాన
ల్ ను సమతులయ్పరచడం.
నోట్ : అధిక పో
ర్ టీన్ ఆ రం తీ కుంటే అధిక
యూరియా సర
జ్ న జరుగుతుంది. కారణం
కాలేయంలో 'డీ అమె
ౖ నేషన్' ప
ర్ కిర్య జరుగుతుంది.
నోట్ : 1. ప
ర్ తేయ్క సర
జ్ క అవయ లు లోపించిన
జీ ల సమూహం - 'పో
ర్ టోజో , పోరిఫెరా,
ౖ నోడరేమ్టా.
లెంటిరేటా, ఇఖె
2. లెపి మ్ ( ల ర్ ఫి ) అనే జీ పాత కాలెండర్ ,
ఫొటో ఫే
ర్ మ్ల కింద నివ ంచి, జీ తాంతం నీరు
తాగని కీటకం.
- రక ౖ ఉండే
త్ కేశనాళికలపె కష్మ్రంధా
ర్ ల దా రా
త్ ం నుంచి భౌమన్
మలినాలు కలిగిన నీరు రక
గుళికలలోకి వడపోయడానిన్ ' కష్మ్గాలనం'
(అలా
ట్ ఫిల
ట్ రేషన్) అంటారు.
- నిమి నికి కష్మ్గాలనం జరిగే నీటి పరిమాణం -
125 ఎంఎల్/మినిట్
- రోజుకి కష్మ్గాలనం జరిగే నీటి పరిమాణం -
175 లీటరు
ల్
- రోజుకి బయటకు సరి
జ్ ంచే మూత
ర్ ం - 1.5 లీటరు
ల్
- రోజుకి పున: షణకు గురయేయ్ నీరు - 175 -
1.5 లీటరు
ల్ - 173.5 లీటరు
ల్
మానవ సర
థ్
1. జత మూత
ర్ పిండాలు
2. జత మూత
ర్ నాళాలు
3. మూతా
ర్ శయం
4. ప
ర్ కం అనే భాగాలు కల
- మూతా
ర్ శయం పకుష్లలో ఉండదు.
1. మూత
ర్ పిండాలు : టి అధయ్యనం నెఫా
ర్ లజీ.
- పరిమాణం : 150 - 170 గా
ర్
- పొడ : 10 .మీ ( ంటీమీటరు
ల్ ),
డలుప్ : 5-6 .మీ, మందం : 4 .మీ
- ఉదర కుహరంలో చికుక్డు గింజ ఆకారంలో
శరీరకుడాయ్నికి అతుకొక్ని నెన్ముకకు ఇరుౖ పులా
అమరి ఉంటాయి.
- మూత
ర్ పిండం లుపల కుంభాకారంగానూ,
లోపలిౖ పు పుటాకారంగా ఉంటుంది.
- కుడి మూత
ర్ పిండం ఎడమ కంటే కొంచెం కిందికి
ఉంటుంది. కారణం కాలేయానికి స
థ్ లానిన్
కలిప్ంచడానికి.
- మూత
ర్ పిందం లుపల భాగం ముదురు
గోధుమవర
ణ్ వలక్లం, లోపలి భాగం లేతవర
ణ్ ం దవ
కలిగి ఉంటుంది.
- మూత
ర్ పిండం పుటాకార భాగంలో పల
ల్ పు పా
ర్ ంతం,
(నొకుక్)ౖ పె ల అంటారు. దీనిదా రా వృకక్ధమని
లోనికి ప
ర్ త్ ంది. వృకక్ ర, మూత
ర్ నాళం
లుపలికి వత్ యి.
- శరీరంలోని వయ్రా
థ్ లు ఆమ త్ ంతో
ల్ జని స త రక
కూడిన వృకక్ధమని దా రా మూత
ర్ పిండానిన్ చేరతాయి.
ఆమ త్ నిన్ వృకక్ ర కరిత్ ంది.
ల్ జని ర త రకా
- మూత
ర్ పిండం ద
ర్ వయ్ 9-12 వృకక్ పిరమిడ్లు
ఉంటాయి.
-ప
ర్ తి మూత
ర్ పిండంలో మారు 1.3 నుంచి 1.8
మిలియను
ల్ (13 లేక 18 లకష్ల) కష్మ్
వృకక్నాళాలు / నెఫా
ర్ న్ ఉంటాయి.
- సర
థ్ లో నిరామ్ణాతమ్క కిర్యాతమ్క
ప
ర్ మాణాలు - నెఫా
ర్ న్లు/ మూత
ర్ నాళికలు
1. మూత
ర్ నాళిక : ప
ర్ తి నెఫా
ర్ న్లో.. 1. మాలీఫ్జియన్
దేహం, 2. వృకక్ నాళిక అనే భాగాలుంటాయి.
- మాలీఫ్జియన్ దేహంలో 1. భౌమన్ గుళిక,
త్ కేశ నాళికగుచచ్ం
2. ల్గోమరుల / రక
- భౌమన్ గుళిక గినెన్ ఆకారంలో ఉండి, రెండు
పలచని పొరలు కలిగి ఉంటాయి. వృకక్ ధమని అనేక
త్ కేశ నాళిక గుచఛ్ం
ఖలుగా డిపోయి, రక
ఏరప్డుతుంది.
భౌమన్ గుళిక + ల్గోమరూల ొ మాలీఫ్జియన్
గుళిక
- వృకక్ నాళికలో మూడు భాగాలు 1. సమీపస
థ్
సంవళితనాళం (పి టి), 2. ల్నీ భయ్ం (యు
ఆకారం),
3. దూరస
థ్ సంవళితనాళం ఉంటాయి.
- దూరస
థ్ సంవళిత నాళం, సంగ
ర్ హణ నాళంలోనికి
- సంగ
ర్ హణ నాళాలు పిరమిడ్లు, కెలి గా ఏరప్డి,
దో
ర్ ణి చివర మూత
ర్ నాళంలోకి తెరుచుకుంటాయి.
- భౌమన్ గుళిక, ల్గోమరూల సముద
ర్ చేపలలో,
ఎడారి ఉభయజీ లలో ఉంటాయి.
2. మూత
ర్ నాళాలు ౖ: ల నుంచి ఒక జత తెల
ల్ ని
కండర మూతయె
ౖ న సనన్ని మూత
ర్ నాళాలు బయటకు
వత్ యి.
- టి పొడ 30 ంటీమీటరు
ల్ . అనేక సంగ
ర్ హణ
నాళాలు కల , రెండు మూత
ర్ నాళాలు మూతా
ర్ నిన్
మూతా
ర్ శయంలోకి పంపుతాయి.
3. మూతా
ర్ శయం : బేరిపండు ఆకారంలో 300 -
800 మి.లీ మూతా
ర్ నిన్ నిల చే సంచిలాంటి
నిరామ్ణం.
ప
ర్ కం : ప
ర్ కం మూతా
ర్ నిన్ బయటకి సరి
జ్ ంచే
నాళం.
-ప
ర్ కం లలో నాలుగు ంటీమీటరు
ల్ పొడ
ఉంటుంది. దానిని ఆళిందం అంటారు.
- పురు లలో 20 ంటీమీటరు
ల్ పొడ
ఉంటుంది. మూత
ర్ జననేంది
ర్ యనాళంగా
పిలువబడుతుంది.
మూత
ర్ ర ణా : భౌమన్ గుళిక ౖ సమీప సంవలిత
నాళం ౖ 'యు' ఆకారపు ల్నీ కయ్ం ౖ దూరస
థ్
సంవలితనాళం ౖ సంగ
ర్ హణ నాళం ౖ మూత
ర్ నాళం
ౖ మూతా
ర్ శయం ౖప
ర్ కం దా రా బయటికి.
మూత
ర్ ం (యురిన్) : నీటిలో కరిగిన మలినాలగల
పదార
థ్ ం 'మూత
ర్ ం'
- ఇది యూరోకో
ర్ మ్ అనే వర
ణ్ ద
ర్ వయ్ం కలిగి ఉండటం
వల
ల్ లేత ప పు రంగులో ఉంటుంది.
- ఇది ఆమ
ల్ థ్ తిలో ఉంటుంది. (పి చ్ -4.8-7.5)
- దీనిలో నీటి తం 96%, మిగిలిన 4%
వయ్ర
థ్ పదారా
థ్ లు ఉంటాయి. టిలో 2% యూరియా,
మిగిలిన 2% యూరి॓ ఆమ
ల్ ం, కిర్యాటిన్, జఉ2,
నీటి ఆ రి, లవణాలు ఉంటాయి.
- మూత
ర్ ంలో ఉండే పిండిపదార
థ్ ం - ల్గూకోజ్
- మూత
ర్ ం శరీరంలో ఎకుక్వకాలం నిల ఉంటే
దానిలోని యూరియా అమోమ్నియా అనే
షపదార
థ్ ంగా మారుతుంది.
నోట్ : మూత
ర్ సర
జ్ న తరా త సనకు కారణం
అమోమ్నియా
- టీ, కాఫీ, ఆలక్ ల్ ఎకుక్వగా తాగినపుప్డు, తినే
ఆ రం, తావరణ పరి థ్ తులను బటి
ట్ మూత
ర్
సర
జ్ న జరుగుతుంది.
- ఇది గాఢతను బటి
ట్ రెండు రకాలు..
1. అధిక గాఢ మూత
ర్ ం ౖ ( పర్టోని॓)
2. అలప్ గాఢ మూత
ర్ ం ౖ ( పోటోని॓)
- కీష్రదాలు అధికగాఢ మూతా
ర్ నిన్, పకుష్లు,
సరీసృపాలు అలప్గాఢతగల మూత
ర్ ం సరి
జ్ త్ యి.
(ఒంటెలో అధికగాఢత మూత
ర్ ం)
నోట్ : 1. లె పురుగు (ౖ ప్డర్) సర
జ్ క పదార
థ్ ం -
గా నిన్
2. సముద
ర్ పకుష్ల సర
థ్ ం - గా నా
3. సముద
ర్ టీలియా ట్ చేపల సర
థ్ ం -
ౖ టె మిథె
ౖ ల్ ఎమె ౖ డ్ (టి.ఎం.ఓ)
ౖ న్ ఆకె
4. మృదులా థ్ చేపలు, ఇలా మ్బా ౖ చేపలు
ర్ ంఖె
అధిక యూరియాను నిల చే , ద
ర్ భిసరణను
నియంతి
మూత ల్
ర్ పిండాలలో రాళు
- కాయ్లియం పా ఫ్ట్, కాయ్లియం ఆకజ్లేట్, యూరి॓
ఆమ
ల్ సప్టికలను 'కిడీన్ ట్ న్ ' అంటారు.
- టివల
ల్ మూత
ర్ పిండాలలోని నిన్తమె
ౖ న నెఫా
ర్ న్
న త్ యి.
- 40 సంవత రాలు దాటిన తరా త ప
ర్ తి సంవత రం
10% నెఫా
ర్ న్ న త్ యి.
మూత
ర్ ం - ప
ర్ తేయ్క లకష్ణాలు
1. అలుబ్మినూయ్రియా : మూత
ర్ ం దా రా పో
ర్ టీన
ల్ నష
ట్ ం
2. మటూరియా : మూత త్ ం నష
ర్ ం దా రా రక ట్ ం
3. కాల్కులి : మూత
ర్ ం దా రా రాళు
ల్ నష
ట్ ం
4. ల్గూ కో రియా : మూత
ర్ ం దా రా ల్గూ కోజ్ నష
ట్ ం
(డయాబెటి మెలి
ల్ ట )
5. పాలీయూరియా : అధికమూత త్
ర్ ఉతప్తి
6. ౖ డె యూరియా : అధికమూత
ర్ సర
జ్ న (డయాబెటి
ఇని పిడ )
7. ఎనూయ్రియా : మూత త్ జరగకపోవడం
ర్ ం ఉతప్తి
8. చ్. . /గా
ర్ డె॓ పరీకష్ : ( య్మన్
కారోయ్ని॓ గొనాడోటో
ర్ పి॓ రోమ్న్) ఇది ల
మూత
ర్ ంలో కనిపిత్ రిని పె
ర్ గెంట్గా
నిరా
ధ్ రించవచుచ్.
9. ఆలాక్పో
ట్ నూయ్రియా : మూత జ్ త్ ండగా ఉ2
ర్ ం సరి
తో కలి నల
ల్ గా మారడం. ఇది జనుయ్సంబంధ య్ధి
(జెనిటికల్ డి జ్)
కృతి
ర్ మ మూత
ర్ పిండం (ఆరి
ట్ ఫీ యల్ కిడీన్) /
డయాల
- దీనిన్ మొదటగా తయారుచే ంది - లియం
కోల్ఫ్ (1943, నెదరా
ల్ ండ్)
- ఇది య్పనం, కష్మ్ వడకటు
ట్ పద
ధ్ తి
(ఆలా
ట్ ఫిలే
ట్ షన్) త ౖ న పనిచేత్ ంది.
ర్ ంపె
- మూత త్ లలో రకా
ర్ పిండం పనిచేయని వయ్కు త్ నిన్
ౖ జర్ యంత
డయలె ర్ ంలోని ల్లో ఫేన్ టేప్లోకి
పంపించి లవణాలను, వయ్ర
థ్ లను
రుచేత్ రు.
-నెఫా
ర్ న్ న ంచడం వల
ల్ కలిగే య్ధి - నెఫె
ర్ టి
నోట్ : 1. జీ తాంతం నీటిని తాగని కీటకం - లెపి మ్
( ల ర్ ఫి )
2. మూత త్ గా పనిచేయకపోయే
ర్ పిండాలు పూరి
లకష్ణం - ఎండ్ ట్ జ్ రీనల్ డి జ్ (ఇఎ ఆర్డి)
3. మూత
ర్ పిండాలు నీరు, వయ్రా
థ్ లతో నిండిపోవడం -
యూరేమియా
4. కృతి త్ ం వడపోయడానిన్
ర్ మంగా రక
' మోడయాల ' అంటారు. దీనిలో ధమనిని
' ల్లో ఫేన్'తో ఏరప్డిన 'డయలె ౖ జర్' అనే
యంత త్ ంలోని వయ్రా
ర్ ంలోకి పంపి, రక థ్ లను
రుచేత్ రు.
5. డయాల కు పటే
ట్ కాలం : 3 నుంచి 6 గంటలు
6. ప
ర్ పంచంలో మొదట 'మూత
ర్ పిండ మారిప్డి' చే న
త్ - చారె
వయ్కి ల్ ఫ్గనెల్ (1954 ంగ
ట్ న్)
పదార
థ్ ం పి చ్ పదార
థ్ ం పి చ్
మూత
ర్ ం 4.8-7.5 జీరా
ణ్ శయం నజర్ 2.0
లాలాజలం 6.8-7.4 బతా
త్ యి 3.5
ౖ పె తయ్రసం 6.8 డా 5.5
త్ ం 7.4 దా
రక ర్ కష్ 3.2
ఆమ
ల్ వరాలు 2.4 నిమమ్ 2-3.0
మంచినీరు 7.0 ఎ టి॓ ఆమ
ల్ ం 3.0
సముద
ర్ నీరు 7.8
వరపునీరు 5.6
టెట్ ప
అ థ్ పంజర వయ్వస
థ్ : జీ లలో అంతర లేదా
బాహయ్ంగా ఉండే గటి
ట్ , దృఢమె
ౖ న ఆకారం, రకష్ణ
నిచేచ్ నిరామ్ణం, అ థ్ పంజరం
ఇది జీ లలో రెండు రకాలు :
1. బాహయ్ అ థ్ పంజరం ( ఎకో క్లిటన్)
2. అంతర అ థ్ పంజరం (ఎండో క్లిటన్)
1. బాహయ్ అ థ్ పంజరం
ఇది దృఢమె
ౖ న, రకష్ణనిచేచ్ బయటి నిరీ
జ్ వ పొర
త్ లు, ఆలిచ్పప్, ప
ఉదా : నత ర్ ళాల కరప్రం, కీటకాల
ౖ ల్టు, సక రుకాల ంటుకలు, గోరు
ల్ క్రె ల్ ,
కొముమ్లు, ఈకలు, చేపల పొలు లు, కోడిగుడు
డ్
పెంకు.
2. అంతర అ థ్ పంజరం
ఇది శరీరం లోపల ఉండి శరీరానికి నిరి
ద్ ష
ట్
ఆకారానిన్, యాంతి
ర్ క ఆధారానిన్ ఇత్ ంది.
దీనిలో రెండు రకాల ఎముకలు ఉనాన్యి. అ :
1. మృదులా థ్ (కారి
ట్ లేజ్)
2. అ థ్ (బోన్)
1. మృదులా థ్ (కారి
ట్ లేజ్)
త్ గా ఉండే ఎముకలను మృదులా థ్ లు
- మెత
అంటారు.
- మృదులా థ్ ల అధయ్యనానిన్ 'కాండా
ర్ లజి'
అంటారు.
- మృదులా థ్ లలోని పో
ర్ టీన్ : కాండి
ర్ న్
ర్ ౖ ట్
- దీనిలో ఉండే కణాలు - కాండో
-ఇ గే గుణం కలిగి చలనానికి
స యపడతాయి.
ఇ ఉండే ప
ర్ దే లు :
1. లుపలి చె (పినాన్)
2. ముకుక్ కొన/ నా కాగ
ర్ ం
3. కొండనాలుక/ ఉపజి క (ఎపిగా
ల్ టి )
4. యునాళంలోని ఉంగరం/ ఆకారపు
నిరామ్ణాలు
2. అ థ్ (బోన్)
- గటి
ట్ గా, దృఢంగా ఉండే ఎముకను 'అ థ్ '
అంటారు.
- టి అధయ్యనానిన్ ఆ ట్ యాలజీ అంటారు.
- టిలో ఉండే కణాలు - ఆ ట్ యోౖ ట్
త్ ం ఎముకల సంఖయ్ 206.
- మాన నిలోని మొత
- పుటి
ట్ నపుప్డు చినన్పిల
ల్ ల్లో మారు 300 వరకూ
ఎముకలు ఉంటాయి.
ద్ , పొడౖ న ఎముక : ఫీమర్/ తొడ ఎముక
- అతిపెద
- అతిచినన్ ఎముక : ట్ ఫి (లేక) కరా
ణ్ ంతరా థ్ .
- పురె
ర్ లో అతి గటి
ట్ ది : కింది దవడ (లోవర్ జా)
- మాన నిలో అతి గటి
ట్ ఎముక - ఫీమర్
- కపప్లో అతిపెద
ద్ ది - టిబియో - ఫిబుయ్లా
- ఎముకలు దృఢంగా ఉండడానికి కారణం
కాయ్లి యం ( ఎ), ఫాసప్ర (పి). ఇ కాయ్లి యం
ఫా ప్ట్, కాయ్లియం కారొబ్నేట్ రూపాలలో
- కాయ్లియం ఫా ప్ట్ ఎకుక్వగా ఉంటుంది.
- ఫాసప్ర కు మండే స భావం ఉండటం వల
ల్
శ లను కాలిచ్నపుడు కాంతివంతంగా ఉంటాయి.
1. తల : దీనిలోని ఎముకలనిన్ంటినీ కలిపి 'పురె
ర్ '
అంటారు.
ఇది నాలుగు భాగాలు
1. కపాలం - 8
2. ముఖం - 14
3. చె - 6 (3+3)
4. నాలుక కింద - 1
త్ ం - 29
మొత
- కపాల అధయ్యనానిన్ కే
ర్ నియాలజీ అంటారు.
- తలలో కదిలే ఎముకలు - 1 (కింద దవడ)
- కదలని ఎముకలు - 28
త్ ం - 29
మొత
- ముఖము ( ందరయ్ం) అధయ్యనం : కాలాలజి
- అంద నులకు భయపడడం - కాలోఫోబియా
2. చె : దీని అధయ్యనానిన్ 'ఓటాలజీ' అంటారు.
- ఇది ఒక జా
ఞ్ నేంది
ర్ యం
- ఎముకల సంఖయ్ : 6 (3+3)
ఎ. మాలియ
బి. ఇంక
. ట్ పిన్
3. నాలుక కింద : 1 (హయాయిడ్ ఎముక)
నోట్ : ఉరి నపుడు చిచ్త్ తి చెందుతుంది.
4. భుజవలయం : ( ల
డ్ ర్ గిరి
డ్ ల్) : 4 (రెండు
జతలు) టిలోని ఎముకలు
ఎ. కాలర్ బోన్ (కా
ల్ కిల్)
బి. ల
డ్ ర్ బోన్ ( క్పుయ్లా)
5. చేతులు : 60 (30+30)
ఎ. భుజం : 3 ఎముకలు ( య్మర + రేడియ +
అలాన్)
బి. మణికటు
ట్ (ర్ ష
ట్ ) : ఎనిమిది
. అరచేయి (పామ్) : ఐదు
డి. ల్ళు (ఫింగర్ / కారప్ల్ ) : 14
6. నెన్ముక (బాయ్॓బోన్) : 26 (చినన్పిల
ల్ ల్లో 33)
7. పకక్టెముకలు (రిబ్ ) : 24 (12 జతలు)
8. రొముమ్ ఎముక ( ట్ రన్మ్) : 1
9. కటివలయం (పెలి ॓ గిరి
డ్ ల్) : రెండు (1 జత)
10. కాళు
ల్ : 60 (30+30)
ఎ. కాలు : నాలుగు (పటెలా
ల్ + ఫీమర్ + టీబియో +
ఫిబుయ్లా)
బి. చీలమండ (యాంకిల్) : ఏడు
. అరికాలు : ఐదు
డి. ల్ళు (టారె ల్ ) : 14
ఎముకలు ఉండే ప
ర్ దే లు
ఎ. కపాలం + ముఖం - 22 (8+14)
బి. చె - ఆరు
. నాలుక కింద - ఒకటి
డి. భుజవలయం - నాలుగు (రెండు జతలు)
ఇ. చేతులు - 60 (30+30)
ఎఫ్. నున్ముక - 26
జి. పకక్టెముకలు - 24
చ్. రొముమ్ ఎముక - ఒకటి
ఐ. కటివలయం - రెండు (ఒక జత)
జె. కాళు
ల్ - 60 (30+30)
త్ ం - 206
మొత
య్ధులు
థ్ ౖ రె టి : ఇది
1. ఆర ధారణ కీళ
ల్ నొపిప్. దీనిని
ని రించడానికి 'తేనెటీగల' నిన్ మందుగా
డతారు.
2. ౖ టి : నున్నొపిప్
ప్ండిలె
థ్ ౖ రె టి : కీళ
3. రుమటాయిడ్ అర ల్ మధయ్
'ౖ నోనియల్' ద ట్ ఉండేౖ నో యల్
ర్ వమును చుటూ
త చం యడం, మృదులా థ్ ౖ పె దృఢమె
ౖ న కణజాలం
ఏరప్డడం వల
ల్ తీవ
ర్ ౖ మె న కీళ
ల్ నొపిప్ ఉండడం. ఇది
20-40 సంవత రాల మ ళలో
ల్ చాలా తరచూ
కనబడుతుంది.
4. రికెట్ : చినన్ పిల
ల్ ల్లో 'డి' టమిన్ లోపం వల
ల్
ఎముకలు వంగడం.
5. ఆ థ్ యోమలే యా : పెద
ద్ రిలో 'డి' టమిన్
లోపం వల
ల్ ఎముకలలో కాయ్లియం, ఫాసప్ర
త్ గా మారడం.
లోపించి మెత
6. ఆ ట్ యోపోరో : 'పారాథారోమ్న్' అధికర్ వం
వల ౖ రంధా
ల్ ఎముకలపె ర్ లు పడి కాయ్లియం, ఫాసప్ర
బయటికి రావడం వల
ల్ ఎముకలు పెళు గా
మారతాయి.
త్ ంలో, కీళ
7. గౌట్ : రక ల్ ల్లో 'యూరి॓ ఆమ
ల్ సఫ్టికలు'
( డియం ౖ బె యూరేట్) పేరుకొని పోవడం వల
ల్ కలిగే
కీళ
ల్ నొపిప్. దీనివల
ల్ పు, జ రం, చలి, టాకీకారి
డ్ యా
వంటి లకష్ణాలు కనపడతాయి.
నోట్ : ఈ య్ధి చికిత లో డే ర యనం -
కాలిచ్ న్.
థ్ ౖ రె టి : కీళ
8. ఆ ట్ యో ఆర ల్ మధయ్ ఉనన్ మృదులా థ్
న ంచడం,ౖ నో యల్ ద ర్ వం తగగ్ డం.
9. ల్ఫో రో : నీటిలో ల్ఫోరిన్ అధికం కావడం వల
ల్
దంతాలు ప పు రంగులోకి, ఎముకలు కృత
రూపాలలోకి మారడం.
- నేషనల్ కాయ్న ర్ రీ ర్చ్ ఇన్ ట్ టూయ్ట్ అండ్
డబూ
ల్ య్ చ్ఓ రి ప
ర్ కారం ప త్ కి కా లి న
ర్ తి వయ్కి
ల్ఫోరిన్ పరిమాణం - 1 మి.గా
ర్ /లీటర్
- నీటిలో ఉండాలి న ధారణ ల్ఫోరిన్ పరిమాణం -
0.7 మి.గా
ర్ -1.2 మి.గా
ర్ /లీటర్
అ థ్ పంజరం ధులు
1. శరీరానికి ఆకారం, నిరామ్ణం ఇవ డం
2. నిన్త అవయ లకు రకష్ణ
3. ఆర్బి , డబూ త్
ల్ య్బి ల ఉతప్తి
4. చలనానికి స యం
5. మూలకాలు, కొ నిల
6. అ థ్ మజ
జ్ లోని ఎరితో
ర్ పాటియిన్ అనే పో
ర్ టీన్ వల
ల్
త్ ం ఉతప్త
రక త్ తుంది.
కీళు
ల్ (జాయింట్ )
- రెండు లేదా ఎకుక్వ ఎముకలు 'లిగమెంట్' అనే
పటీ
ట్ ల స యంతో అతికే ప
ర్ దే నిన్ 'కీలు'
అంటారు.
- టి అధయ్యనానిన్ ఆంథా
ర్ లజీ అంటారు.
- ఇ ముఖయ్ంగా నాలుగు రకాలు
ఎ. బంతిగినిన్ కీలు (బాల్ అండ్ కెట్) - భుజము
బి. మడతబందు కీలు ( ంజ్ జాయింట్) -
మోచేయి, మోకాలు
. జారెడు కీలు (గె
ౖల్ డింగ్ జాయింట్) - నెన్ముక,
మణికటు
ట్
డి. బొంగరపు కీలు (పి ట్ జాయింట్) - మెడ
- ఫా ట్ బౌలర్ ఎకుక్వగా ఉపయోగించే కీలు
- బంతిగినెన్ కీలు, మడతబందు కీలు.
- ప్న్ బౌలర్ ఎకుక్వగా ఉపయోగించే కీలు
- బంతిగినెన్ కీలు, మడతబందు కీలు, జారుడు కీలు
- భరతనాటయ్ం, కూచిపూడి, నాటయ్కారులు
ఎకుక్వగా ఉపయోగించే కీలు - బొంగరపుకీలు
కండరాలు (మజిల్ )
- టి అధయ్యనానిన్ 'మయాలజి/ రాక్లజీ'
అంటారు.
ౖ ని లజి'
- టి కదలికల అధయ్యనానిన్ 'కె
అంటారు.
- ముఖయ్నిధి : సంకోచ, సడలికలు చెంది ఎముకలను
కదలచ్డం
త్ ం సంఖయ్ : 639
- టి మొత
- అతిపెద
ద్ కండరం : ల్గుటియ మాకిజ్ మ (పిరుదు
కండరం)
- అతి చినన్ కండరం : ట్ పీడియ (చె కండరం)
- అతి పొడౖ న కండరం : రో
ట్ రియ (తొడ
కండరం)
- అతి బలమె
ౖ న కండరం : మా టర్ (దవడ
కండరం)
- కండర సంకోచానికి ఉపయోగపడే మూలకాలు : కె,
ఎ
- దీనిని వరించే దా
ధ్ ంతం 'ౖల్ డింగ్ ఫిలమెంట్
థియరీ'
- దీనిని ప
ర్ తిపాదించినది : హక లే.
- కండరాలకు వచేచ్ కాయ్న ర్ : సర్కోమా/ మయోమా
- కండరాలలో ఉండే వర
ణ్ కం : మయోగో
ల్ బిన్ (రెడ్)
కండరాల మూడు ముఖయ్ లకష్ణాలు

ఎ. టిటాని, బి. కండర ల్గా ని, . రిగర్ మోరి
ట్ న్
1. టిటాని : టిటాని అనగా 'పారాథారోమ్న్' తకుక్వ
ర్ వం వల
ల్ కండరాలు ఎల
ల్ పుప్డు సంకోచం చెందడం.
దీనివల
ల్ ఎముకలు కదల .
- ఇది కాయ్లి యం లోపం వల
ల్ , పాసప్ర ఎకుక్వ
కావడం వల
ల్ ధారణంగా కనబడును.
2. కండర ల్గా నీ : (మజిల్ ఫాయ్టిగూయ్) కండరాలు
ఎల
ల్ పుప్డూ పనిచేయడం వల
ల్ ౖ న ఆకి జన్
టికి సరె
అందక అ యు సకిర్య జరుపుకొని 'లాకిట్ ॓
ఆమ
ల్ ం' ఏరప్రచడం వల
ల్ కండరాలు అలసట
3. రిగర్ మోరి
ట్ న్ : జీ చనిపోయిన తరా త దానిలో
త్ కాకపోవడం వల
ఎటిపి ఉతప్తి ల్ ఆకిట్ న్, మయో న్
అనే కండరాల పో
ర్ టీన్ పనిచేయక శరీరం గటి
ట్ గా
మారడం.
కండరాలు రకాలు :
1. అ థ్ / నియంతి
ర్ త కండరాలు ( లంటరీ /
క్లిటల్) : ఇ ఎముకలను అతుకుక్ని కదలికలకు
తోడప్డతాయి.
ౖ చారలు ఉంటాయి. కాబటి
- టిపె ట్ రేఖిత
కండరాలు అంటారు.
ఉదా : చేతి, కాలి కండరాలు
2. నునుపు / అనియంతి
ర్ త కండరాలు ( మ్త్/
ఇనో లెంటరీ) : టిని అరేఖిత కండరాలు
అంటారు.
- ఇ నియంతి
ర్ ంచలేని .
ఉదా : పేగు, జీరా
ణ్ శయం, మూతా
ర్ శయం,
గరాభ్శయం, కంటిలోని కండరం.
3. హృదయ కండరాలు (కారి
డ్ యా॓ మజిల్ ) : ఇ
హృదయంలో ఉంటాయి.
- ఇ నిరామ్ణరీతాయ్ రేఖిత కండరాలను, కిర్యరీతాయ్
అరేఖిత కండరాలను పోలి ఉంటాయి.
* నమూనా ప
ర్ శన్లు
1. కపాలం ఎముకల అధయ్యనం ?
ఎ. ఆ ట్ యాలజీ బి. కాలాలజీ
. కా
ర్ నియాలజీ డి. ఓటాలజీ
2. చె లోని ఎముకల సంఖయ్ ?
ఎ. రెండు బి. మూడు
. నాలుగు డి. ఆరు
3. తేనెటీగల నిన్ ఏ య్ధికి మందుగా డతారు
?
ఎ. ౖ టి బి. రికెట్
ప్ండిలె
థ్ ౖ రె టి డి. గేట్
. ఆర
4. చినన్ పిల త్ ం ఎముకల సంఖయ్ ?
ల్ ల్లో ని మొత
ఎ. 206 బి. 300 . 439 డి. 639
5. నీటిలో ఉండాలి న ధారణ ల్ఫో రిన్ పరిమాణం
(మిగా
ర్ /లీటర్) ?
ఎ. 0.1-07 బి. 0.7-1.2
. 1-1.5 డి. 2
6. ప్న్ బౌలర్ ఎకుక్వగా ఉపయోగించే కీలుకానిది
?
ఎ. బంతిగినెన్ కీలు బి. మడతబందు కీలు
. జారెడు కీలు డి. బొంగరపు కీలు
7. నాటయ్ంచే రు అభినయించడానికి
ఉపయోగించే కీలు ?
ఎ. బొంగరపు కీలు బి. మడతబందు కీలు
. జారెడు కీలు డి. బంతిగినెన్ కీలు
8. కీళ
ల్ మధయ్ ఉనన్ నో యల్ ద
ర్ వం అరిపోవడం
వల
ల్ కలిగే య్ధి ?
థ్ ౖ రె టి
ఎ. రికెట్ బి. ఆర
థ్ ౖ రె టి డి. ల్ఫోరో
. ఆ ట్ యో ఆర
9. తాళం నపుప్డు, తీ నపుప్డు, వంగినపుప్డు
ఎకుక్వగా పనిచే కీలు ?
ఎ. జారెడు కీలు బి. మడతబందు కీలు
. బొంగరపు కీలు డి. బంతిగినెన్ కీలు
త్ ంలో యూరి॓ ఆమ
10. రక ల్ సప్టికాలు
పేరుకుపోవడం వల
ల్ వచేచ్ య్ధి ?
ఎ. గేట్ బి. రికెట్
. ల్ఫోరో థ్ ౖ రె టి
డి. ఆర
త్ శరీరంలో ఆకిట్ న్, మయో న్
11. చనిపోయిన వయ్కి
కండరాలు పనిచేయకపోవడం వల
ల్ శరీరం గటి
ట్ పడే
థ్ తి ?
ఎ. రికెట్ బి. టిటాని
. రిగర్ మెరి
ట్ డి. కండర ల్గా నీ
త్ పరిగెతి
12. ఒక వయ్కి త్ అల పోయినపుప్డు శరీర
కండరాలలో
ఈ ఆమ త్ వల
ల్ ం ఉతప్తి ల్ నొపుప్లు కలుగుతాయి ?
ఎ.ౖ పె రు ॓ ఆమ
ల్ ం బి. లాకిట్ ॓ ఆమ
ల్ ం
. మాలి॓ ఆమ
ల్ ం డి. పామిటి॓ ఆమ
ల్ ం
13. మాన నిలో లోపించిన ఎముక ?
ఎ. య్మర బి. ఆ ట్ గెల
. టిబియో డి. ఫిబుయ్లా
14. ౖల్ డింగ్ ఫిలమెంట్ దా
ధ్ ంతం టి చలనాలను
వరిత్ ంది ?
ఎ. ఎముకలు బి. మృధులా థ్
. అ థ్ డి. కండరాలు
15. కండరాలకు వచేచ్ కాయ్న ర్ ?
ఎ. కారి నోమా బి. లూయ్కేమియా
. రోక్మా డి. ఎనిమియా
సమాధానాలు :
1. , 2.డి, 3. , 4.బి, 5.బి, 6.డి, 7.ఎ, 8. ,

9.ఎ, 10.ఎ, 11. , 12.బి, 13.బి, 14.డి, 15. .
టెట్, డీఎ పరీకష్ల ప
ర్ తేయ్కం
పిండి పదారా
థ్ లు
పాలీౖ డా
ర్ కీ ఆలి
డ్ ౖ డ్ లేదా కీటోన్ నే కారోబ్ౖ డే
ర్ ట్
అంటారు.
- ఒక రోజుకి కా లి న పరిమాణం : 500 గా

ర్ ములు
- టిలోని మూలకాలు జ, న, ఉ ( , చ్,ఓ)
- టిలో చ్ ఓ ల త్ - 1:2:1
ధారణ నిషప్తి
త్ ని అందించడం. కా న, టిని
టి ముఖయ్ ధి : శకి
త్ జనకాలు/
శకి త్
శకి ఉతా దకాలు అంటారు.
- 1 గా
ర్ ము కారోబ్ౖ డే త్
ర్ ట్ నుంచి 4 కిలోకాయ్లరీల శకి
లభిత్ ంది.
త్ ంచడానికి చే పరీకష్ అయోడిన్ టె ట్ .
- టిని గురి
ఈ పరీకష్లో
పిండిపదారా
థ్ లు నీలిరంగులోకి
మారుతుంది.
- ముఖయ్మె
ౖ న పిండిపదారా
థ్ లు
1. మోనో కరె ౖ ల్డు
2. ౖ డె కరె
ౖ ల్డు
ౖ ల్డు
3. పాలీ కరె
ౖ ల్డు : ఇ జల ల్ షణ చెంది ఇతర

1. మోనో కరె
పదారా
థ్ లను ఏరప్రచ .
-ఇ త్ ని అందిత్ యి.
లభంగా నీటిలో కరిగి శకి
ఉదా : ల్గూకోజ్, ఫ
ర్ కో ట్ జ్,ౖ రె బోజ్,
ట్ జ్, గాలకో
డీఆకీ ౖ రె బోజ్
ఎ. ల్గూ కోజ్ : దీనిని గే
ర్ ప్ గర అని పిలుత్ రు, ల్బ డ్
గర్ అంటారు.
త్ ంలో ఉండాలి న ల్గూకోజ్ థ్ యి 80-120
- రక
మిలీ
ల్ గా
ర్ ములు/ 100 మిలీ
ల్ గా
ర్ ములు.

- దీనిన్ కొలిచే పరికరం - ల్గూకోమీటర్

త్ ని అందిత్ ంది.
- ఇది కీర్డాకారులకు తకష్ణ శకి
- మొకక్లలో కిరణజనయ్సంయోగకిర్య అనే
కష్యకరణ ప
ర్ కిర్య దా రా ఏరప్డుతుంది. కా న
రెడూయ్ డ్ త్ ) అని అంటారు.
గర్ (కష్యకరణ శకి
బి. ఫ
ర్ కో
ట్ జ్ : ఇది ప
ర్ పంచంలో అతి తియయ్ని చకెక్ర.
- దీనిన్ ఫూట్ గర్, హనీ గర్ అంటారు.
. గాలకో
ట్ జ్ : ఇది పాలలో కరిగిన థ్ తిలో ఉంటుంది.
డి.ౖ రె బోజ్ : ఇది ఆర్ఎన్ఎలో ఉంటుంది.

ఇ. డీ ఆకీ ౖ రె బోజ్ : ఇది డిఎన్ఎలో ఉంటుంది.

2. ౖ డె ౖ ల్డు : టిలో రెండు మోనో ఖరె
కరె ౖ ల్డు
ౖల్ గెకో డి॓ బంధాలతో కల ఉంటాయి.
- కా న నీటిలో కరగడానికి కొంచెం సమయం
పడుతుంది.
ఉదా : కో
ర్ జ్ (గూ
ల్ కోజ్ + ఫ
ర్ కో
ట్ జ్)
మాలో
ట్ జ్ (గూ
ల్ కోజ్ + ల్గూకోజ్)
లాకో
ట్ జ్ (గూ
ల్ కోజ + గాలకో
ట్ జ్)
ఎ. కో
ర్ జ్ : చెరకు నుంచి లభించడం వల
ల్ కేన్
గర్ అని, నితయ్జీ తంలో

డడంతో టేబుల్
గర్ అని అంటారు.
నోట్: ధృవ పా
ర్ ంతాలలోని దే లు చకెక్రను
బీట్రూట్, పొటాటో నుంచి తయారుచేత్ నాన్రు.
బి. మాలో
ట్ జ్ : ఇది బారీ
ల్ గింజలో
ల్ ఉండటం వల
ల్
మాల్
ట్ గర్ అంటారు. దీనిని ఆలక్ ల్ తయారీలో
. లాకో
ట్ జ్ : ఇది పాలకు తెలుపు రంగునిత్ ంది.
కా న మిల్క్ గర్ అంటారు.
ౖ ల్డు : టిలో అనేక ల్గూకోజ్ అణు లు
3. పాలీ కరె

ఒకదాని చేత మరొకటి బంధించి ఉంటాయి.

టి మధయ్ బంధం : ౖల్ గెకోౖ డి॓ బంధం
ఇ లభంగా నీటిలో కరగ .
ఉదా : లుయ్లోజ్, ట్ ర్చ్, ౖల్ గెకోజన్, ౖ ఖె టిన్.
- ఇ ఒకరకమె
ౖ న పాలిమర్ అనగా నిరామ్ణాతమ్క
ప
ర్ మాణం పదే పదే పునరావృతమవడం.
1. సహజ పాలిమరు
ల్ : పటు
ట్ , ఉనిన్, నూలు, రబబ్ర్,
కేంద
ర్ క ఆమా
ల్ లు.
2. కృతి ల్ : పాలీ ౖ నె ల్ ల్కోౖ రె డ్ (పి
ర్ మ పాలిమరు ),
ౖ నె లాన్, టెరిలీన్, ల్పా ట్ ॓.

ఎ. లుయ్లోజ్ : ప
ర్ పంచంలో అతి ఎకుక్వగా ఉండే
సహజ పాలిమర్
- మొకక్లలోని కణకవచంలో ఉండి జంతు ల్లో
లోపిత్ ంది.
- ఇది మాన డు వంటి మాం రులలో జీర
ణ్ ం
ౖ మ్ లోపం. కానీ
కాదు. కారణం లుయ్లేజ్ లోని ఎంజె
ౖ మ్ ఉండటం వల
కా రులలో ఈ ఎంజె ల్
లుయ్లోజ్ జీర
ణ్ మ తుంది.
బి. ట్ ర్చ్ : ఇది కూడా మొకక్లలో మాత
ర్ మే ఉండి,

జంతు లలో లోపిత్ ంది.

ఉదా : వరి, గోధుమ, మొకక్జొనన్, బంగాళాదుంప
. ౖల్ గెకోజన్ : ఇది జంతు లలో మాత
ర్ మే ఉండి
మొకక్లలో లోపిత్ ంది. కా న దీనిని యానిమల్
ట్ చ్ అంటారు.
- ఇది కాలేయం, మెదడు, కండరాలలో నిల
డి. ౖ ఖె టిన్ : ఇది కీటకాల (బొది
ద్ ంక) బాహయ్
అ థ్ పంజరంలో, లీంధా
ర్ ల (ఫంగ ) కణకవచంలో
కృతి
ర్ మ చకెక్రలు
- డయాబెటి॓ ర్ త్ ల కోసం తీపిని పెంచి,
య్ధిగ
కాయ్లరీలను తగి
గ్ ంచే కృతి
ర్ మ చకెక్రలు.
1. కరిన్ : చకెక్ర కనాన్ 550 రెటు
ల్ ఎకుక్వ తీపి.
ఆహరపదారా
థ్ లకు తీపినిచేచ్ కృతి
ర్ మ పదార
థ్ ం ఇదే.
2. ఆసప్రే
ట్ మ్ : చకెక్ర కనాన్ 100 రెటు
ల్ తీపి ఎకుక్వ
3. అలిటేమ్ : చకెక్ర కనాన్ 2000 రెటు
ల్ తీపి ఎకుక్వ
4. కర్లోజ్ : ఇది చకెక్ర కనాన్ 320-1000 రెటు
ల్
ఎకుక్వ తీపిని కలిగి ఉంటుంది.

త్ లు
మాంసకృతు
టిలోని మూలకాలు : C H O N S (Carbon,
Hydrogen, Nitrogen, Sulphur)
- ఒక గా
ర్ ము పో త్ 4 కిలో
ర్ టీన్ నుంచి లభించే శకి
కాయ్లరీలు
- ఒక రోజుకి కా లి న 70 - 100 గా
ర్ ములు.
- టి ముఖయ్ ధులు
1. పెరుగుదల, అభివృది
ధ్
ౖ మ్,
2. ఎంజె రోమ్ల్న తయారీ
3. యాంటీబాడీ (ప

ర్ తిరకష్కాల) తయారీ
- ఇ శరీరంలోకి వచేచ్ బాయ్కీట్ రియా,ౖ ర ల వంటి
ర్ తి జనకాలౖ పె న దాడి చే
ప త్ ని
య్ధినిరోధక శకి
పెంచుతాయి.
- టిని తయారు చే కణంలోని భాగంౖ రె బోజోమ్.
కా న దీనిని 'పో
ర్ టీన్ ఫాయ్కట్ రీ' అంటారు.
- టి తయారీలో రెండు దశలు ఉనాన్యి.
1. అనులేఖనం (టా
ర్ న్ కిర్ ప న్)
డిఎన్ఎ నుంచి (డీఆకీ ౖ రె బో నూయ్కిల్॓ యా డ్) ఎం-
ఆర్ఎన్ఎ (మె ంజర్ ఆర్ఎన్ఎ) ఏరాప్టు.

- దీనిలో డిఎన్ఎలోని సమాచారం ఎం-ఆర్ఎన్ఎలోకి

త్ ంది.
ళు
2. అను దం (టా
ర్ న్ లేషన్)
సమాచారం కలిగిన ఎంఆర్ఎన్ఎౖ రె బోజోమ్ల
వద
ద్ కెళి
ల్ పో
ర్ టీన
ల్ ను తయారు చేయడానిన్ అను దం
అంటారు.
- పో
ర్ టీను
ల్ లభించే పదారా
థ్ లు : పపుప్లు, పాలు,
గుడు
ల్ , మాంసం, చేపలు.
- పపుప్లను ఇచేచ్ మొకక్ల సమూహం 'ఫాబే /
లెగుయ్మినే '
- యాబీన్లో పో
ర్ టీన
ల్ తో పాటు కారోబ్ౖ డే
ర్ ట్ ,
కొ లు, పాలు కూడా ఉంటాయి.
నోట్ : 1. ప
ర్ పంచంలో అతయ్ధికంగా పో
ర్ టీన్ గల జీ
-ౖ ప్రులీనా
2. ప
ర్ టీన్ గల పపుప్ మొకక్
యాబీన్.
3. ప
ర్ టీన్ గల జంతు
పదార
థ్ ం - మాంసం
యాబీన్ 45 - 50 % పో
ర్ టీను
ల్

చేపలు 15 - 25 % పో
ర్ టీను
ల్
ౖ ప్రులీనా ౖ వలం 60 - 70 % పో
ర్ టీను
ల్
మాంసం 50 % పో
ర్ టీను
ల్
పుట
ట్ గొడుగులు 19 - 35 % పో
ర్ టీను
ల్
- అతయ్ధిక తంలో పో
ర్ టీను ల్ ౖ ప్రులీనా
ల్ ఉనన్ందువల
అనే ౖ వలానిన్ టాబె
ల్ ట్ గా తాయరు చేత్ నాన్రు.
- పో
ర్ టీన
ల్ లోపం వల
ల్ చినన్ పిల
ల్ ల్లో కనబడే య్ధి -
కా యోరక్ర్ (రెడ్ యిర్
డ్ )
- ఈ పదానికి ఆఫి
ర్ కా భాషలో అర
థ్ ం నిర
ల్ కాష్య్నికి
ౖ న
గురె
(డి ల్పే డ్ ౖచె ల్
డ్ )
పో
ర్ టీన్ పేరు ఉండే ప
ర్ దేశం
మోగో త్ ంలోని ఆర్బి
ల్ బిన్ - రక
అలుబ్మిన్ -గుడు
డ్ లోని తెల
ల్ న
త్ ంలోని ల్పా మ్
అలుబ్మిన్ , ల్గోబుయ్లిన్ - రక
కె న్ -పాలు
కెరాటిన్ -చరమ్ం, ంటు కలు, రోమాలు, ఉనిన్,
గోళు
ల్ , గిట
ట్ లు, కొముమ్లు
ౖ ఫె బో
ర్ యిన్, రి న్ -పటు
ట్ దారం
మయో న్ -కండరాలు

ట్ న్ -డి.ఎన్.ఎ
కొలా
ల్ జన్- కణబాహయ్ తావరణం
ఆకి న్ -ఎముక
అమె
ల్ లు
ఇ ఒకదానితో ఒకటి కలవడం వల
ల్ పో
ర్ టీను
- టిని పో
ర్ టీన
ల్ యొకక్ 'నిరామ్ణాతమ్క ప
ర్ మాణాలు'
అంటారు.
- టిలో అమె
ౖ నో సమూహం (-ఎన్ చ్2),
కారాబ్కి లి॓ సమూహం ( ఓఓ చ్) ఉంటుంది.

- రెండు అమె
ల్ ల మధయ్ ఉండే బంధానిన్
'పెపె
ౖట్ డ్ బంధం' అంటారు.
- అనేక పెపె
ౖట్ డ్ బంధాల కలయిక వల
ల్ ఏరప్డే అమె
ౖ నో
ఆమా
ల్ ల గొలు ను 'పాలీ పెపె
ౖట్ డ్ గొలు ' అంటాం.
త్ ం అమె
- సృ ట్ లోని మొత ౖ నో ఆమా
ల్ ల సంఖయ్ : 24
- పో
ర్ టీన
ల్ తయారీలో పాలొ
గ్ నే : 21
- చినన్పిల
ల్ ల్లో మాత
ర్ మే ఉండే అమె
ౖ నో ఆమ
ల్ ం :
ట్ డిన్
- సలఫ్ర్ కలిగిన అమె
ల్ లు - మిథియోనిన్,

ట్ న్, ౖట్ న్
ఇ రెండు రకాలు...
1. ఆవశయ్క అమె
ల్ లు : (ఎ నియల్ అమె
ౖ నో
యా డ్ ) టి సంఖయ్ తొమిమ్ది.
శరీర పెరుగుదల, అభివృది
ధ్ కి అవసరం.
ఉదా : టి ట్ ఫాన్,ౖ లె న్,
ర్ ఫో ట్ డిన్, మిథియోనిన్,
ౖ ల్ అలినిన్
ఫినె
2. అనావశయ్క అమె
ల్ లు : (నాన్ ఎసనియల్
అమె
ౖ నో యా డ్ ) టి సంఖయ్ - 12
శరీర పెరుగుదల, అభివృది

ధ్ కి అంతగా అవసరం
లేదు.
ఉదా : ల్గు టామిన్, ౖల్ గె న్, ఆ ప్రి
ట్ ॓ ఆమ
ల్ ం, పో
ర్ లిన్,
ౖ టె రో న్ మొదలె
ౖ న .
కొ లు
టిలో మూలకాలు - C H O
- ఇ కూడా కారోబ్ౖ డేర్ ట్ వల త్ నిత్ యి. కా న
ల్ శకి
త్ జనకాలు/ ఉతాప్దకాలు అంటారు.
టిని శకి
- 1 గా
ర్ ము కొ త్
ల నుంచి 9.4 కిలో కేలరీల శకి
లభిత్ ంది. కా న కారోబ్ౖ డే
ర్ ట్ , పో
ర్ టీన్ కనాన్

ఇది చాలా ఎకుక్వ.

త్ భ షయ్త్ అవసరాల కోసం శరీరంలో
- ఈ శకి
నిల చేయబడి ఉంటాయి.
- ఆ రంలో లభించే, శరీరంలో నిల ఉండే కొ
రూపంలో - ౖ టె ఆౖ ల్ల్గిసరె
ౖ డ్
- ఇ నీటిలో కరగ . కానీ ల్కో రోఫామ్, ఈథర్,
బెంజీన్ వంటి కరబ్న దా
ర్ వణాలో
ల్ కరుగుతాయి.
- టి ఏరాప్టులో ముఖయ్పాత
ర్ పో ంచే ఫాటీ
ఆమా
ల్ లు, ల్గిజరాల్. కా న టిని కొ ల
నిరామ్ణాతమ్క ప

ర్ మాణాలు అంటారు.
-సరళ కొ ఆమ
ల్ ం : ఫారిమ్॓ ఆమ
ల్ ం.
- కొ ఆమా
ల్ లు (ఎఫ్.ఎ) రెండు రకాలు :
1. అసంతృపత్ కొ ఆమాల్ లు
త్ కొ
2. సంతృప ఆమా
ల్ లు
త్ కొ
1. అసంతృప ఆమా
ల్ లు : ఒక కొ
ఆమ ల్ ంలోని కారబ్న్ల మధయ్ కనీసం ఒక ది బంధం/
తి
ర్ బంధం ఉంటే అ 'అసంతృప త్ కొ ఆమా ల్ లు'
- ఇక కొ ఆమ
ల్ ంలోని కారబ్న్ మధయ్ కేవలం ఒక
ది లేక తి
ర్ బంధం ఉంటే అ మోనో అన్ చురేటడ్

ఫాయ్టీ యా డ్ / మోనోఇనోయి॓ .
- ఎకుక్వ ది లేదా తి
ర్ బంధాలు ఉండే , పాలీ
అన్ చురేటెడ్ ఫాయ్టీ యా డ్ (పియుఎఫ్ఎ)
త్ కా . బయటనుంచి
- ఇ మన శరీరంలో ఉతప్తి
ఆ రంగా తీ కో లి.
త్ ప
- ఇ రక ర్ సరణను ఫీగా జరిగేటటు
ల్ చేత్ యి.
ఇ ఆరోగయ్రీతాయ్ ఉపయోగకరం.
థ్ ౖ లె న పాలు,
- ఇ జంతు సంబంధ ఆ ర పదారా
గుడు
ల్ , మాంసం, చేపలలో ఎకుక్వగా ఉంటాయి.
- లమ్న్, మెకరల్, టుయ్నా చేపలలోని పియుఎఫ్ఎ

ను 'ఒమేఘా 3 ఫాయ్టీ యా డ్ ' అంటారు.

త్ నూనెలోని అసంతృప
- పతి త్ కొ ఆమా
ల్ లు :
లినోలి॓, లినోలెని॓ ఆమ
ల్ ం.
త్ కొ
- రుశనగలోని అసంతృప ఆమ
ల్ ం :
అరాఖిడిని॓ ఆమ
ల్ ం.
నోట్ : 1. చేపలలో, సన్ల్ఫవర్ నూనెలో ఎకుక్వ
త్ ంలో ఉంటాయి.
మొత
త్ కొ
2. మొకక్లలోని అసంతృప ఆమా
ల్ లకు
ౖ డో
ర్ జన్ను కలిపి త్ థ్ తిలోకి మారిచ్
టిని సంతృప

డాలా
డ్ / వనసప్తి ( జిటేబుల్ ఘీ) ని తయారు చే
ప
ర్ కిర్యను ౖ ' డో
ర్ జినేషన్' అంటారు.
-ఈప
ర్ కిర్యకు తోడప్డే ఉతేప్ రకాలు -నికెల్,
ల్పాటినం, పెలా
ల్ డియం
2. సంతృపత్ కొ ఆమాల్ లు : ఇ మన శరీరంలో
త్ అ తాయి. కా న బయటి నుంచి
ఉతప్తి
తీ కో లి న అవసరం ఉండదు.
- ఇ ఆరోగయ్రీతాయ్ మంచి కా . చెడు కొలె ట్ ల్
ౖ ప
తానిన్ పెంచి హృదయంపె ర్ భావం చూపుతాయి.
- ఇ ఎకుక్వగా మొకక్లలో నూనెల రూపంలో

ఉంటాయి.
-ద
ర్ వరూపంలోని కొ లను 'నూనెలు/ఆయిల్ '
అంటారు.
ఉదా : ను ౖ న ...
, కొబబ్రి మొదలె
- దా త్ కొ
ర్ కష్రసంలోని సంతృప ఆమ
ల్ ం : ఎ టి॓
యా డ్
త్ కొ
- ఆముదంలోని సంతృప ఆమ
ల్ ం : కాపి
ర్ ॓
యా డ్
త్ కొ
- ఆవలోని సంతృప ఆమ
ల్ ం : ౖ మె రి ట్ ॓ యా డ్

- లో డెని టీౖ లె పోపో

ర్ టీన్ (ఎల్డిఎల్)
- దీనిన్ చెడు కొలె ట్ ల్ అంటారు.
త్ కొ
- ఇది సంతృప లను ఎకుక్వగా తీ కోవడం
వలల్ ఏరప్డుతుంది.
-ౖ డెని టీౖ లె పోపో
ర్ టీన్ ( డిఎల్)
- దీనిన్ మంచి కొలె ట్ ల్ అంటారు.
త్ కొ
- ఇది అసంతృప లను ఎకుక్వగా తీ కోవడం
వల
ల్ ఏరప్డుతుంది.
కొలె ట్ ల్
- ఇది ౖ బె ల్ నుంచి ఏరప్డిన ఘన థ్ తి ఆలక్ ల్.

- ఇది మెదడు, నాడీకణాలు, అడి

ర్ నల్ గ
ర్ ంథులు,
గుడు
డ్ నలో ఎకుక్వగా లభిత్ ంది.
- శకి థ్ ౖ లె న కారోబ్ౖ డే
త్ నిచేచ్ పదారా ర్ ల్టు, కొ లను
త్
ఎకుక్వగా తీ కొని పని తకుక్వగా చేత్ ఎకుక్వ శకి
'కొలె ట్ ల్' రూపంలోకి మారుతుంది.
- ఇది 'అడిపోజ్' అనే కణజాలంలో నిల
- దీనిలో ఉండే కణాలు - అడిపోౖ ట్
దీనివల
ల్ లాభాలు

1. శరీర ఉ ణ్ గ
ర్ తను బయటకు ల్ళ కుండా
నిరోధించడం
నోట్ : 1. మానవ శరీర ఉ ణ్ గ
ర్ త -37 డిగీ
ర్ ల
లి య లేదా 98.4 ఫారన్ ట్
త్ నివ డం
2. ఉప స సమయంలో శకి
3. టమిన్ డి తయారీ
4. జంతు లు, మొకక్లలోని ల్పా మ్త చం తయారీ
నోట్ : నీటి తిమింగలం, దృవపుఎలుగుబంటి,
పెంగి న్లలో తల పరి థ్ తుల నుంచి తమనుతాము
రకిష్ంచుకోవడానికి చరమ్ం కింద ఏరప్డే కొ

పొర -
ల్బబబ్ర్.
డీఎ బయాలజీ
1. వరీ
గ్ కరణ అంతత్ లో పెద
ద్ ది ఏది ?
1. రాజయ్ం 2. వర
గ్ ం
3. కుటుంబం 4. రంగం
త్
2. పిండోతప్తి నికి నాంది పలికిన స త్ త
ఎవరు ?
1. అరి ట్ టిల్ 2. లూయీ పాశచ్ర్
3. లియమ్ రే 4. ఆంటోనీ న్ లీ న్ ॓
3. కింది టిలోౖ దరాబాద్లో ఉనన్ జాతీయ
పరి ధనా సంస
థ్ లు ఏ ?
ఎ. NIN (National Institute of Nutrition)
బి. NIO (National Institute of Oceanography)
. ICRISAT (International Crops Research
Institute for the Semi-Arid Tropics)
డి. NIV (National Institute of Virology)
1. ఎ, డి 2. బి,
3. బి, డి 4. ఎ,
4. జతపరచండి
స త్ త
a. డారి న్ b. చారె
ల్ లయెల్
c. మాల
థ్ d. రుడాల్ఫ్ రోచ్
గ
ర్ ంథం
i. అమిన్ లుయ్లా డే లుయ్లే ii. ఆరిజిన్ ఆఫ్ ది
ప్
iii. పి
ర్ ని పుల్ ఆఫ్ జియాలజీ iv. ఆన్ ది పి
ర్ ని పుల్
ఆఫ్ పాపుయ్లేషన్
1. a-i, b-iv, c-iii, d-ii
2. a-iv, b-ii, c-i, d-iii
3. a-ii, b-iii, c-iv, d-i
4. a-iii, b-ii, c-i, d-iv
5. ఒక స త్ త తన పరి ధనల కోసం నజర్
లాంటి ఆమ
ల్ మాధయ్మంలో కూడా నివ ంచగలిగే
ఏకకణ జీ లను కనుగొనాన్డు. అ ఏ రాజాయ్నికి
చెందిన ?
1. పొ
ర్ టి ట్ 2. మొనిరా
3. ల్పా ంటె 4. ఫంజి
6. ది పార ష
ట్ వం మొదటి రిగా ఏ వర
గ్ పు
జీ ల్లో కనిపించింది ?
1. గుండ
ర్ టి పురుగులు 2. బదె
ద్ పురుగులు
3. నపాములు 4. కీటకాలు
7. కింది టిలో
ల్ ఏ జీ ల్లో మొదటి రిగా తల,
వకష్ం, ఉదరం అనే భాగాలు కనిపించాయి?
1. అనెలిడ 2. మొల క్
3. ఆరో ౖ నోడరమ్ట
థ్ పొడ 4. ఇఖె
8. అలెగా
జ్ ండర్ ల్ఫెమింగో నోబెల్ బ మతిని
కింది రిలో ఎవరితో కలి పంచుకునాన్రు ?
1. లిక్న్సన్, మేయర్ 2. ల్ఫోరి, ౖచె న్
3. రే , ఫలాడే 4. మాలిఫ్జీ, రే
9. జతపరచండి.
స త్ త
a. ఎడ ర్
డ్ జెనన్ర్ b. లూయి పాశచ్ర్
c. ఎలా
ల్ ప
ర్ గడ బాబ్రా d. జోన ల్క్
ఆ షక్రణ
ర్ ౖ ల్కిన్ ii. రేబి
i. టెటా య్కి న్
iii. పోలియో య్కి న్ iv. మ చి య్కి న్
1. a-ii, b- iii, c-iv, d-i
2. a-iv, b- ii, c-i, d-iii
3. a-iv, b- iii, c-i, d-ii
10. జీవ స పరి లనలో య ధానానిన్
అవలంబించిన రెవరు ?
1. సర్ రోనాల్
డ్ రా 2. లూయీ పాశచ్ర్
3. అరి ట్ టిల్ 4. ఆంటోనీ న్ లి న్ ॓
11. కింది టిలో కెల్ తన వరీ
గ్ కరణలో లినిన్య
ప
ర్ తిపాదించిన రెండు రాజాయ్లకు దేనిని కలిపాడు ?
1. ఫంజి 2. మొనీరా
3. పొ
ర్ టి ట్ 4. ల్పా ంటే
12. కింది టిలో పెంటా లెట్ య్కి న్ ఏ య్ధి
ని రణకు తోడప్డదు ?
1. ధనురా తం 2. ౖ టి
పటె
గ్ 4. ౖ టె ఫాయిడ్
3. కోరింత దగు
13. కింది టిలో ‘జాతి’కి సంబంధించి సరికాని
కయ్ం ఏది ?
1. అంతర ప
ర్ జననం జరుపుకొనే జీ ల సమూహం
2. గతి లమె
ౖ ంది 3. థ్ రమె
ౖ ంది
4. ఒకే కేంద
ర్ క నిరామ్ణానిన్ కలిగిఉండే జీ ల
సమూహం
14. జతపరచండి
స త్ త
a. సర్ రోనాల్
డ్ రా b. ట న్, కిర్॓ &
c. అలెగా
జ్ ండర్ ల్ఫెమింగ్ d. హరగో ంద్ ఖురానా
నోబెల్ బ మతి పొందిన సంవత రం
i. 1902 ii. 1968 iii. 1945 iv. 1962
1. a-i, b-iv, c-iii, iv-2
2. a-iv, b-ii, c-i, iv-iii
3. a-iv, b-iii, c-i, iv-ii
15. వృకాష్ల ఫలదీకరణను పరీకష్ నాళికలో
ల్ జరిపే
పద
ధ్ తిని కనుగొనన్ భారతీయ స త్ త ఎవరు ?
1. పంచానన్ మ శ రి 2. టి.ఎ . ంకటా
ర్ మన్
3. బీరబ్ల్ స నీ 4. ఎం.ఎ . మినాథన్
16. ఏక కణ నిజకేంద
ర్ క జీ ల రాజయ్ం ఏది ?
1. పొ
ర్ టి ట్ 2. ఫంజి
3. మొనీరా 4. మెటాజో
17. పటు
ట్ పురుగు గుడ
ల్ ను కష్మ్జీ లు
పాడుచేత్ యని కనుగొని, టి నిరూమ్లించే
పద
ధ్ తిని కూడా కనిపెటి
ట్ న స త్ త ఎవరు ?
1. లూయి పాశచ్ర్ 2. ఆంటోని న్ లి న్ ॓
3. ఆచారయ్ మ శ రి 4. టి.ఎ . ంకటా
ర్ మన్
18. పాశచ్ౖ రె జేషన్ ప
ర్ కిర్య వల
ల్ కష్మ్జీ లు ఏ
పరి థ్ తులో
ల్ మనుగడ గించలేవని దాయ్రి
థ్ అర
థ్ ం
చే కుంటాడు ?
1. అతి తల 2. అతి ఉష
ణ్
3. ధారణ 4. 1, 2
19. ‘అనాటమీ ఆఫ్ ల్పాంట్ ’ గ
ర్ ంథ రచయిత ఎవరు
?
1. నెమేమియా గూ 2. రాబర్
ట్ బౌ
ర్ న్
3. న్ 4. ట్ ఫెన్ ల్
20. ‘ౖల్ మ్ మోల్
డ్ ’ ఏ రాజాయ్నికి చెందిన ?
1. ఎనిమేలియా 2. పొ
ర్ టి ట్
21. జంతురాజయ్ంలో మొదటి నిజ శరీర కుహర
జీ లు ఏ ?
1. ల్పాటీ లిమ్ంథి 2. నెమటోడ
3. అనెలిడ 4. పారిఫెర
22. దాయ్రి
థ్ … జీవ స ం చదవడం దా రా దోమల
వల
ల్ ఏయే య్ధులు య్పిత్ యని తెలు కునాన్డు
?
ఎ. మలేరియా బి. బోదకాలు
. డెంగూయ్ డి. మెదడు పు
1. ఎ, బి 2. ఎ, , డి
3. ఎ, బి, 4. ఎ, బి, , డి
23. కింది టిలో లకోన్లో ఉనన్ జాతీయ పరి ధనా
సంస
థ్ లు ఏ ?
1. NBRI (National Botanical Research
Institute), IARI (Indian Agricultural Research
Institute)
2. CICR (Central Institute for Cotton
Research), CRRI (Central Rice Research
Institute)
3. NBRI, IISR (Indian Institute of Sugarcane
Research)
4. IARI, IISR
24. జోనా ల్క్, అలబ్ర్
ట్ బిన్ అనే స త్ త లు
ఏ య్ధి ని రణకు కృ చే రు ?
1. కేన ర్ 2. ౖ టె ఫాయిడ్ 3. పోలియో 4. డెంగూయ్
25. పృష
ఠ్ వంశం లేకుండా ఉండి అనేక య్ధులను
త్ చే జంతు లు ఎకుక్వగా ఏ వరా
య్పి గ్ నికి
చెందుతాయి ?
1. మమేమ్లియా 2. ఆరో
థ్ పొడ
3. పో
ర్ టోజో 4. నెమటోడ
26. ‘జాతి’ అనే పదానిన్ తొలి రిగా వరి
ణ్ ంచిన
స త్ త ఎవరు ?
1. లినిన్య 2. కెల్
3. జాన్రే 4. కర్
27. కింది టిలో ఏ వర
గ్ ం జీ లు మంచినీటిలో,
భూమి మీద నివ ంచలే ?
ౖ నోడరమ్ట 3. మొల క్ 4.
1. అనెలిడ 2. ఇఖె
ఆరో
థ్ పొడ
28. నెఫా
ర్ న్ నిరామ్ణానిన్ అంతరిన్రామ్ణ సంలో
చది తే, మూత
ర్ ం ఏరప్డే ధానానిన్ గురించి ఏ
సంలో చద లి?
1. కష్మ్ అంతరిన్రామ్ణ సం 2. శరీర ధరమ్ సం
3. అణుజీవ సం 4. జీవ ర యన సం
ర్ కానిన్ ‘ౖ టో ల్బా ట్ ’ అంటారని
29. కేంద
ఊ ంచిన రు ఎవరు ?
1. రాబర్
ట్ బౌ
ర్ న్ 2. ల్ డన్
3. గాలీ
ట్ 4. అరి ట్ టిల్
30. జంతు కణాలకు కణ కవచం ఉండదని
కనుగొనన్ రు ఎవరు ?
1. రుడాల్ఫ్ రోచ్ 2. థియొడర్ న్
3. లి న్ ॓ 4. లూయి పాశచ్ర్
31. ఫంజి రాజాయ్నికి సంబంధించి కింది టిలో
సరికాని కయ్ం ఏది ?
1. అనీన్ బ కణ జీ లు
2. ఎకుక్వ బ కణ జీ లు, కొనిన్ ఏకకణ జీ లు
3. ఎకుక్వ తం ద త్ చేత్ యి
ధ్ బీజాలను ఉతప్తి
4.ౖ పె వనీన్ సరె
ౖ న
32. ‘ఇండియన్ ఇని ట్ టూయ్ట్ ఆఫ్ గర్కేన్
రీ ర్చ్’ అనే సంస
థ్ ఏ నగరంలో ఉంది ?
1. నాగ్పూర్ 2. పుణె 3. లకోన్ 4. కట॓
33. కింది టిలో ది నామీకరణంలో దేనిన తిరిగి
ఉపయోగించవచుచ్ ?
1. కుటుంబం 2. ప
ర్ జాతి 3. జాతి 4. తరగతి
34. జీవ పరిణామానికి ఉపయోగపడే, భూమి మీద
వదిలిన గతించిన జీ ల అవ ష నిదర నాలు ఏ ?
1. ఇంధనాలు 2. ఎముకలు
3. పాదముద
ర్ లు 4. లాజాలు
35. ‘మున్జెలి
ల్ ’ ఏ వరా
గ్ నికి చెందినది ?
ౖ నోడరమ్ట 4.
1. పొరిఫెర 2. టినోఫొర 3. ఇఖె
నెమటొడ
ర్ త్ స రిత (
36. జంతురాజయ్ంలో మొదటి తి
ుతీఱజూర్ bర్ aర్ఱష ) జీ లు ఏ వరా
గ్ నికి
చెందిన ?
1. అనెలిడ
2. మొల క్ 3.పా
ల్ టీ లిమ్ంథి 4. ఆరో
థ్ పొడ
త్
37. జంతురాజయ్ంలో మొదటి రిగా సంవృత రక
ప
ర్ సరణ వయ్వస
థ్ ఏ జీ ల్లో కనిపించింది ?
1. మొల క్ 2. ఆరో
థ్ పొడ 3. అనెలిడ 4. పొరిఫెరా
38. మార ల్, ౖ
రెన్ కింది టిలో దేనిపె
పరి ధనలు జరిపారు ?
1. కలరా బాకీట్ రియా
2. కష్య బాకీట్ రియా
3. అల ర్ బాకీట్ రియా 4. ల్పే గు బాకీట్ రియా
40. MMR (Measles, Mumps, and Rubella)
య్కి న్ ఏ య్ధి ని రణకు ఉపయోగిత్ రు ?
1. బాకీట్ రియల్ 2.ౖ రల్ 3. 1, 2 4. ఫంగల్
41. కింది టిలో టే
ట్ కర్ వరీ
గ్ కరణలో ఉండి,
కోప్లాండ్ వరీ
గ్ కరణలో లేని రాజయ్ం ఏది ?
1. పొ
ర్ టి ట్ 2. ఎనిమేలియా
42. ‘ఫాదర్ ఆఫ్ ఇండియన్ౖ ఫె కాలజీ’ అని ఎవరిని
పేరొక్ంటారు ?
1. ంకటా
ర్ మన్ 2. మినాథన్
3. అయయ్ంగార్ 4. బీరబ్ల్ స నీ
43. ‘ది నామీకరణం’లో మొదటి పదం దేనిన్
చిత్ ంది ?
1. ప
ర్ జాతి 2. జాతి
3. ఉపజాతి 4. కుటుంబం
44. భూమి మీద ఉనన్ మొకక్లు, జంతు ల
త్ స రణను తెలిపే జీవ స ఖ ఏది ?
1. జంతు భౌగోళిక సం 2. జంతు భూ జా
ఞ్ న
సం
3. ఆరిన్థాలజీ 4.ౖ ఫె కాలజీ
45. పరా రుడు భూచర మొకక్లను ఏ లకష్ణం
ఆధారంగా వరీ
గ్ కరించాడు ?
1. ఆయురే ద గుణం 2. పుషప్ లకష్ణం
3. ఆ సం 4. ఏదీ కాదు
46. ‘ది నామీకరణం’ను ఏ సంవత రంలో
ప
ర్ తిపాదించారు ?
1. 1856 2. 1758 3. 1859 4. 1885
47. కింది టిలో ఏ రాజాయ్నికి చెందిన జీ లు అతి
పురాతనమె
ౖ న ?
1. పొ
ర్ టి ట్ 2. ఫంజి
3. మొనీరా 4. ల్పాంటే
48. ఏక కణ కేంద
ర్ క పూర జీ ల రాజయ్ం ఏది ?
1. మోనీరా 2. పొ
ర్ టి ట్
3. ఫంజి 4. ఎనిమేలియా
49. న న జీ ల కంటే పురాతనమె
ౖ న జీ లు.. ?
1. సరళమె
ౖ న 2. సంకిల్ష
ట్ ౖ మె న
3. చెపప్లేం 4. అభివృది
ద్ చెందిన
త్ ప
50. వృత రక ర్ సరణ మొదటి రిగా ఏ జీ ల్లో
కనిపించింది ?
ౖ నోడరమ్ట 2. మొల క్
1. ఇఖె
3. అనెలిడ 4. ఆరో
థ్ పొడ
1. 4 2. 1 3. 4 4. 3 5. 2 6. 2 7. 3 8. 2 9. 2
10. 3 11. 3 12. 4 13. 3 14. 1 15. 1 16. 1
17. 1 18. 4 19. 1 20. 3 21. 3 22. 4 23. 3
24. 3 25. 2 26. 3 27. 2 28. 2 29. 2 30. 2
31. 1 32. 3 33. 3 34. 4 35. 2 36. 3 37. 3
38. 3 40. 3 41. 3 42. 3 43. 1 44. 1 45. 2
46. 2 47. 3 48. 1 49. 1 50. 4
కష్మ్జీ లు పరిమాణంలో చాలా చినన్ గా ఉండి

మాన డి కంటికి కనిపించ . టిని కష్మ్దరి ని
దా రా పరి లించగలం. కష్మ్జీ లను గురించి
అధయ్యనం చే నిన్ ‘‘ కష్మ్జీవ సం’’
అంటారు.
కొనిన్ కష్మ్జీ లు మొకక్లకు, జంతు లకు,

మాన లకు య్ధులు కలుగజేత్ యి. య్ధి
పరి థ్ తులను అధయ్యనం చే నిన్ య్ధి సం
అంటారు. య్ధిని కలుగజే జీ లను య్ధి
ల్ ను, ౖ ర లు,
జనకాలు అంటారు. బాయ్కీట్ రియాలో
లీంధా
ర్ లు, పో
ర్ టోజోవన సముదాయాలో
ల్ ను ఈ య్ధి
జనక జీ లు ఉంటాయి.
త్ నుంచి మరో వయ్కి

ఒక వయ్కి త్ కి య్ధి సంకర్మించడానిన్
య్ధి త్ అంటారు.
య్పి త్ ని తాకడం
య్ధితో ఉనన్ వయ్కి
వల
ల్ య్ధి జనక జీ లు య్పించవచుచ్. కొనిన్

సమయాలో
ల్ రోగి నుంచి మరో ఆరోగయ్వంతుడికి ఈ
య్ధి జనకాలు కీటకాల దా రా య్పించవచుచ్. ఇలా
త్ చే
య్పి య్ధి కారకాలను హకా లు అంటారు.
కొనిన్ జంతు లు, య్ధి జనకాలను చాలాకా లం
మో కొనిపోతునన్పప్టికీ అ టి ప
ర్ భా నికి
లోనుకా . ఇటువంటి జంతు లను ఆశయాలు
అంటారు. ఇటువంటి హకాలు, ఆశయాలను
గురించిన అధయ్యనంతో స జు
ఞ్ లు య్ధులను
నిరోధించే ధానాలు, గంగా య్పించకుండా
అరికటే
ట్ పద
ధ్ తులను చించగలుగుతారు.
త్ మంతమె
శకి ౖ న త్ తో
కష్మ్దరి ని తయారు కావడం, శకి
కూడిన ఔషధాలు కనిపెట
ట్ డం, పరిసరాల పరి భ
ర్ త,
య్ధి జనక కష్మ్జీ లు కలిగించే న ట్ నిన్
చాలావరకు తగి
గ్ ంచడానికి దోహదపడా
డ్ యి.
త్ రియా
డిఫీ
త్ రియా.
య్ధి కారకం - కొరినె బాయ్కీట్ రియం డిఫీ

ఈ
య్ధి ధారణంగా 5 సంవత రాల లోపు పిల
ల్ లకు
వత్ ంది. ఆరంభ దశలో లకష్ణాలు తేలికగా ఉండి
గొంతునొపిప్, చలి జ రం, అపుప్డపుప్డు ంతులు,
తలనొపిప్ వంటి లకష్ణాలు కనిప్త్ యి. ఒకోక్ రి
త్ రియా గొంతు
జ రం లకష్ణాలు కనిప్ంచ . డిఫీ
లోపల లేదా టాని ల్ మీద గాని గోధుమ రంగు పొర
ఏరప్డుతుంది. ఆ పొర కిందకు పాకి బొంగురు
గొంతును ఏరప్రచి సకు నిరోధం కలిప్త్ ంది. ఆ
ర్ ల్లో కి కూడా త్ స రించే అవకాశం
పొర ముకుక్ రంధా
త్ ంతో కూడిన ర్
ఉంది. మొదటగా రక లు ముకుక్
ఒకౖ పు రంధా
ర్ నికి కుతాయి. ంటనే చికిత
అందకపోతే కిర్మి డుదల చే న షపూరిత ర్ లు
గుండెను చేరినపుప్డు
మయోకారె ౖడ్ టి , నాడీ
వయ్వస
థ్ ను చేరినపుప్డు పకష్ తానిన్ కలిగించి చివరకు
మరణానికి దారితీత్ ంది.
త్
య్పి
య్ధి కిన రే హకాలుగా పనిచేత్ రు. రోగి
ముకుక్ నుంచి, గొంతు నుంచి డుదలయేయ్

ర్
త్ రియా కిర్ములు ఉంటాయి. రోగితో
ల్లోనూ డిఫీ
మాటా
ల్ డుతునన్పుప్డు, తుమిమ్నపుప్డు ఈ కిర్ములు
ఆరోగయ్వంతుడి శరీరంలో ప
ర్ ంచి రెండు నుంచి
నాలుగు రోజులో
ల్ గా య్ధిని కలుగజేత్ యి.
ని రణ చరయ్లు
1. ౖ దుయ్ని పరయ్ కష్ణలో య్ధి కిన రికి

త్ రియా యాంటీ టాకి న ఇవ డం దా రా
డిఫీ య్ధి
తీవ
ర్ తను తగి
గ్ ంచవచుచ్.
2. పుటి
ట్ న మొదటి సంవత రంలోగా లందరికీ
ౖ డ్ను నెలకొక రి మూడు నెలల
త్ రియా టాకె
డిఫీ
పాటు ఇ లి. పా
ర్ థమిక పాఠ లలో చేరే పిల
ల్ లకు
బూస
ట్ ర్ డో ఇంజెకష్న ఇ లి.
త్ రియా య్కి నను మిశ

3. డిఫీ ర్ మ య్కి నగా లేదా ఒకే
రకపు య్కి న రూపంలో ఇత్ నాన్రు. మిశ
ర్ మ

త్ రియా, పెరు
య్కి నలో డిపిటి (డిఫీ ట్ , టిటాన ),
ౖ డ్)ను ఇత్ నాన్రు.
త్ రియా, టెటాన టాకె
డిటి (డిఫీ
ధనురా తం (టెటాన )
య్ధి కారకం - ల్కా ట

్ర్ డియం టెటాని అనే
ల్ ఈ య్ధి వత్ ంది.
ఈ బాయ్కీట్ రియా భూమిలో పెరుగుతుంది. కటు

ట్ కట
ట్ ని
గాయాలు, చీరుకుపోయిన చరమ్ం దా రా శరీరంలోకి
ప
ర్ త్ ంది. కష్మ్జీ ర తం చేయకుండా
శసచికిత పనిముటు
ల్ , అపరి భ
ర్ పినున్లు,
దులు డటం వల
ల్ ఈ య్ధి కారక బాయ్కీట్ రియాలు
శరీరంలో ప
లకష్ణాలు
దీని త్ పా వస
థ్ సమయం 4 రోజుల నుంచి 3
రాల వరకు ఉంటుంది. రోగి మెడ, దవడ

కండరాలు బిగు కుపోయి బాధ పెడతాయి. ఈ

త్ గా సంకోచం చెందుతాయి.
కండరాలు అక మ్తు
ఫలితంగా నోరు తెరుచుకోవడం చాలా కష
ట్ ం.
అందేవల
ల్ దీనిన్ ‘‘లా॓జా’’ అంటారు. పకష్ తం
వచిచ్ చివరకు రోగి మరణిత్ డు.
చికిత
1. గాయాలను యాంటీ పి
ట్ ॓తో భ
ర్ ం చేయాలి.
కష్మ్జీవ ర త దూది, బట
ట్ లతో కటు
ట్ కటా
ట్ లి.
2. ముఖయ్ంగా చినన్ పిల

ల్ లకు డిపిటి య్కి న
యించాలి.
3. టిటి (టెటన టాకా యిడ్) ది మందుగాని,

పెని లిన ది మందుగాని ఇ లి.
నూయ్మోనియా
య్ధి కారకం - డిపో
ల్ కోక నూయ్మోనియే

సంకర్మణ పద త్ లతో స
ధ్ తి: బాయ్కీట్ రియా ఊపిరితితు
సనాళంలోకి ప
ర్ త్ ంది.
లకష్ణాలు: చలి, ఛాతిలో నొపిప్, ఎగ త్

స, పొతి
కడుపులో నొపిప్, కామెరు
ల్
ల్పే గు
య్ధి కారకం - పాశచ్రెల్లా పె ట్
ఇది ఎలుకల దా రా య్పిత్ ంది.
త్ ప
రక ర్ సరణ, కండరాలకు సంబంధించిన య్ధి.
త్ గా జ రం రావడం,
లకష్ణాలు: అక మ్తు ంతులు,
డి అయిన పొడి చరమ్ం, చరమ్ం మీద నల
ల్ టి మచచ్లు
దీనికి ఇచేచ్ ఔషధం - ర్ ౖ ల్కి న.
టెటా దీనిని
తయారుచే ంది యలా
ల్ పగడ బాబ్రా (ఏపీ).

గనేరియా
య్ధి కారకం - ని రా గనేరియా
సంకర్మణ కాలం: 2 - 8 రోజులు
ధ్ తి -ౖ లె ంగిక సంపరక్ం
సంకర్మణ పద
లకష్ణాలు: యురెతా
ర్ ఎరుపెకక్డం, యడం,
యురెతా
ర్ దా రా చీము కారడం, మూత
ర్ సర
జ్ న
చే టపుప్డు మంట.
ఫిలి
య్ధి కారకం - టి
ర్ పనోమా పలి
ల్ డం
ధ్ తి: ప ర్ ధానంగా ౖ లె ంగిక
ర్ తయ్కష్ సప్ర , ప
సంపరక్ం
సంకర్మణ కాలం: 10 - 90 రోజులు

లకష్ణాలు: జననావయ ల మీద గటి

ట్ పుండు
ల్ , చరమ్ం
మీద పరీతమె
ౖ న బొబబ్లు, కణజాలం ధ ంసం
కావడం. ఈ య్ధినిVDRL(Venerial Disease
Reaearch Laboratory) పరీకష్ దా రా
నిరా
ధ్ రించవచుచ్.
బొటులిజమ్
య్ధి కారకం - ల్కా ్ట
ర్ డియమ్ బొటులినమ్
ధ్ తి: ఆ రంలో త్ చే
షం ఉతప్తి
కష్మ్జీ (18 - 66 గంటలు)
లకష్ణాలు: జీరా
ణ్ శయంలోని పేగులో
ల్ కారం,
ంతులు, అతి రం, అలసట, దృ ట్ లో
గందరగోళం, పకష్ తం.
ౖ ర య్ధులు

మ చి
య్ధి కారకం - రియోలాౖ ర
ధ్ తి: ప
ర్ తయ్కష్ సంబంధం
త్ గా లేదా కర్మంగా పెద

లకష్ణాలు: అక మ్తు ద్ జ రం
వత్ ంది. తలనొపిప్, నున్నొపిప్, మూడో రోజున శరీరం
మీద చినన్చినన్ గుల
ల్ లు ఏరప్డతాయి. ఎర
ర్ ని
బొబబ్లుగా మారతాయి. ఆ తరా త సప్ష
ట్ ౖ మె న ద
ర్ వంతో
చేరిన గుల
ల్ లుగా మారతాయి. చివరకు పొకుక్లుగా
రూపాంతరం చెందుతాయి. భారతదేశంలో 1955
లోనే ఈ త్ గా నిరూమ్లించారు. దీనికి టీకా
య్ధిని పూరి
మందును కనిపెటి
ట్ న స త్ త ఎడ ర్
డ్ జెనన్ర్.
ఆటలమమ్/ అమమ్ రు (చికెన ఫా॓ )
య్ధి కారకం - రి ల్లా ౖ ర

ధ్ తి: ప
ర్ తయ్కష్ సంబంధం (తుంపరలు),
సంకర్మిత వత్ ల దా రా పరోకష్ం 12- 16
రోజులు.
లకష్ణాలు: జ రం, జలుబు, ఎర

ర్ టి మచచ్లు,
త్ లు,
తితు త్ లుగా
తితు చరమ్ం మీద పొంగు
పా
ర్ రంభమ తుంది. 36 గంటలో
ల్ పొకుక్లు
ఏరప్డతాయి. ఇ 5 నుంచి 20 రోజులో
ల్ పు
రాలిపోతాయి.
చికిత : రోగికి కాలమె

ౖ న ఔషధం ఇ లి.
తటు
ట్ (మీజిల్ )
య్ధి కారకం - పారామికో ౖ ర
ధ్ తి: ప
ర్ తయ్కష్ సంబంధం,

మాటా
ల్ డేటపుప్డు, దగే
గ్ టపుప్డు లువడే తుంపరల
దా రాౖ ర సంకర్మిత్ ంది.
సంకర్మణ కాలం: 10-14 రోజులు
లకష్ణాలు:
మొదటి దశ: ముకుక్ కారడం, తుముమ్లు, జ రం,
తలనొపిప్, నున్నొపిప్
రెండో దశ: ఎగువ సనాళానికి సంబంధించిన

ల్ షమ్పటం పుతో 2-3 రోజుల తరా త ఈ దశ
పా
ర్ రంభమ తుంది. చరమ్ం మీద ఎర
ర్ ని గుల
ల్ లు
ఏరప్డతాయి. కకఖ య్కి న ఇ లి.
కోరింతదగు
గ్ (పెరు
ట్ )
య్ధి కారకం - బోరు

డ్ టెలా
ల్ పెరు
ట్

ముకుక్ నుంచి, గొంతు లోపల నుంచి వచేచ్ ర్ ల్లో

త్
ఈ బాయ్కీట్ రియా ఉంటుంది. ఇది కూడా ఊపిరితితి
సంబంధిత య్ధి. ఈ య్ధిలో దగు
గ్ తెరలు తెరలుగా
వత్ ంది.
య్ధి త్ :
య్పి య్ధిగత్ లు దగి
గ్ నపుప్డు వచేచ్
తుంపరలు పీలచ్డం దా రా లేదా బాయ్కీట్ రియా
హకాల తుంపరలు పడిన వత్ లు డటం
దా రా ఈ య్ధి త్
య్పి చెందుతుంది.
నిరా
ధ్ రణ: కోరింతదగు త్ ంచేందుకు
గ్ ను త రగా గురి
ల్ఫోరో ంట్ యాంటీబాడీ లువ పద
ధ్ తిని డతారు.
చికిత : య్ధి కిన రికి ఎరితో
ర్ ౖ మె న అనే మందు
ఇవ డం దా రా య్ధి తీవ
ర్ తను తగి
గ్ త్ రు. ప్టా
ర్ న,
ర్ ౖ ల్కిన వంటి యాంటీ బయోటి॓
యంపి లిన, టెటా
కూడా ఉపయోగిత్ రు.
ని రణ చరయ్లు: దీనిని ని రించేందుకు మిశ

ర్ మ
య్కి న డిపిటి ఇత్ నాన్రు. టిని లకు 3

నెలల వయ లో ఆరంభించి ఒక నెల వయ్వదిలో 3

ఇంజెకష్ను
ల్ ఇ లి. ఒక రి కు య్ధి కిన
తరా త ఈ య్కి నను ఇత్ ప
ర్ యోజనం ఉండదు.
ౖ జేషన లేదా
భారతలో ఇముయ్నె త్
య్కి నేషన పూరి
అమలు తరా త కోరింతదగు
గ్ కే లు తగు
గ్ ముఖం
పటా
ట్ యి.
ౖ టె ఫాయిడ్
య్ధి కారకం - లొమ్నెల్లా ౖ టె ఫే అనే బాయ్కీట్ రియా వల

ల్
ఈ య్ధి వత్ ంది. దీనిన్ ఎంటరి॓ ఫీవర్ అంటారు.
బాయ్కీట్ రియా చినన్ పేగులో ఉంటుంది. పొదిగే కాలం
10-14 రోజులు.
లకష్ణాలు: డువని జక రం, పొట

ట్ భాగం పచిచ్గా
ౖ పూత, తల భారంగా ఉండటం.
ఉండటం, నాలుకపె
ౖ డల్ పరీకష్ దా రా ఈ య్ధిని నిరా
ధ్ రిత్ రు.
చికిత : పరిసరాలు పరి భ

ర్ తను పాటించడం, రకిష్త

నీరు తాగడంతోపాటు రోగికి ల్కోరోఫిలికాల్ ౖ బె

ఆంఫి లీన మందును ఇ లి. ఖీఅఆ టీకాలను

ఇ లి. ఈ టీకాలు నిరీ
జ్ వం చే న లొమ్నెల్లా ౖ టె ఫీ,
ౖ ఫీలు ఉంటాయి.
లొమ్నెల్లా పారాటె
జలుబు
య్ధి కారకం - రెనోౖ ర
ధ్ తి: య్ధి త్ ల
కిన వయ్కు సనాళాల
దా రా డుదలయేయ్ తుంపరలు, టి దా రా ఈ
ౖ ర 1-2 రోజులు సంకర్మిత్ ంది.
లకష్ణాలు: తలనొపిప్, దగు

గ్ , ముకుక్ కారడం,
కొది
ద్ పాటి జ రం
కష్మ్జీవ య్ధులు

య్ధిని కలుగజే జీ లను య్ధి జనకాలు

ల్ ను, ౖ ర లు, లీంధా
అంటారు. బాయ్కీట్ రియాలో ర్ లు,
పో
ర్ టోజోవన సముదాయాలో
ల్ ఈ య్ధి జనక జీ లు
త్ రియా, కోరింత
ఉంటాయి. బాయ్కీట్ రియాల దా రా డిఫీ
దగు
గ్ , డి ంటీ
ర్ , గనేరియా, ఫిలి వంటి య్ధులు
త్
య్పి చెందుతాయి. ౖ ర దా రా అమమ్ రు,
జలుబు, ఇనఫుల్ యెంజా, తటు
ట్ , గవదబిళళ్లు,
ౖ టి , పోలియో, ఎయిడ్ వంటి య్ధులు
ఎన ఫలె
య్పిత్ యి. పో
ర్ టోజో ల వల
ల్ అమీబియా ,
అతినిద
ర్ జాడయ్ం, మలేరియా, కాలా అజార్ వంటి
య్ధులు య్పిత్ యి. లీంధా
ర్ ల వల
ల్ రింగ్ ర్మ్,
అథె
ల్ ట్ ఫుట్, దోబి ఇచ(గజి
జ్ ) వంటి య్ధులు
య్పిత్ యి. లిమ్ంధ్ పరానన్ జీ ల వల
ల్
టీనియా , ట్ మియా , ఆరిక్యా ,
ఎంటరోబియా వంటి య్ధులు త్
య్పి

ఈ య్ధులు ధ కారకాల దా రా త్
య్పి
1. గాలి దా రా త్ చెందే
య్పి య్ధులు: దగి
గ్ నపుప్డు,
తుమిమ్నపుప్డు ఇ త్ నుంచి మరో వయ్కి
ఒక వయ్కి త్ కి
త్ చెందుతాయి.
య్పి
ఉదా: జలుబు ఆటలమమ్, మ చి, తటు

ట్ , ల్ఫూ,
త్ రియా, కోరింతదగు
నుయ్మోనియా, డిఫీ గ్ , కష్య, ర్
2. కలు త ఆ రం, నీటి దా రా య్పించే య్ధులు:
నీటి దా రా త్ చెందే
య్పి ధానానిన్ కంటామినేషన
అంటారు. టిని నిరూమ్లించాలంటే భ
ర్ ౖ మె న
ఆ రానిన్, కాచి చలా
ల్ రిచ్, వడపో న రకిష్త నీటిని
తీ కో లి.
ఉదా: కలరా, ౖ టె ఫాయిడ్, అమీబియా

త్ రేచనాలు), ఆ క్రియా
(రక , పోలియో (
పకష్ తం), డయేరియా (అతి రం), ౖ టి
పటె
3. దోమల దా రా త్ : ఆడ ఎనాఫిల దోమ దా రా

య్పి
మలేరియా (చలిజ రం), ఆడ కూయ్లె॓ దోమ
కారణంగా ౖ ఫె లేరియా (బోదకాలు), మెదడు పు
ౖ టి ), ఆడ ఎడి దోమ వల
(ఎన పలె ల్ చికెన గునాయ్,
డెంగూయ్ య్ధులు య్పిత్ యి.
4. ఈగల దా రా త్ : ఇ
య్పి ఆ రానిన్ కలు తం
చేత్ యి.
- ఈగ దా రా అతినిద
ర్ య్ధి, ండ్ ౖల్ ఫె దా రా
కాలా అజార్, రాట్ ౖల్ ఫె దా రా ల్పేగు య్ధి
సంకర్మిత్ యి.

బయాలజీ
1. జీవ నియంత ధ్ తిలో ఉపయోగించేౖ ర ?

ర్ ణ పద
ఎ) బా ల్ల తురింజెని
బి) నూయ్కిల్యర్ పాలి డో ర్

) కోరోనా డి)ౖ పె వనీన్

2. నత
ర్ జని థ్ పనలో పాలొ
గ్ నే బాయ్కీట్ రియా?
ల్ బి)ౖ రె జోబియం
ఎ) అజాలా
) నా ట్ ॓ డి)ౖ పె వనీన్

3. నీటి స చఛ్తను తెలు కోవడానికి చికగా
ఉపయోగపడే బాయ్కీట్ రియా?
ౖ బి)ౖ రె జోబియం
ఎ) ఇ.కోలె
) ల్కా ర్ట్ డియం డి)

డోమోనా

4. ఏ బాయ్కీట్ రియా నుంచి ఇను లిన రోమ్నను
త్ చేత్ నాన్రు?
ఉతప్తి
ౖ బి) బా ల్ల తురింజెని
ఎ) ఇ.కోలె
) ల్కా ట
్ర్ డియం డి) డోమోనా

5. కింది త్ అయేయ్
టిలో బాయ్కీట్ రియా నుంచి ఉతప్తి
కిణ న పదార
థ్ ం?
ట్ డి)ౖ పె వనీన్
ఎ) పెరుగు బి) జునున్ ) యోగార్
6. శఖారోమె
ౖ త్ అయేయ్ కిణ న
న నుంచి ఉతప్తి

పదారా త్ ంచండి?
థ్ నిన్ గురి
1) ఆలక్ ల్ 2) బె
ర్ డ్ 3) పెని లిన
ఎ) 1 మాత
ర్ మే బి) 1, 2 ) 2 మాత
ర్ మే డి) 1, 2, 3

7. పో ౖ న
ర్ బయోటి॓ గురించి సరె కయ్ం?
ఎ) ఇది కాయ్న ర్ను కలిగించే కష్మ్జీ లను కలిగి
ఉంటుంది
బి) శరీరానికి మేలు చే కష్మ్జీ లను కలిగి
ఉంటుంది
)ౖ ర ను చంపుతుంది
డి) లీంధా
ర్ లను చంపుతుంది

8. ఫలో ప్రిన అనే త్
కష్మ్జీవ నాశకానిన్ ఉతప్తి
చే కష్మ్జీ ?
ఎ) బాయ్కీట్ రియా బి)ౖ ర ర్ ం డి) ౖ వలం
) లీంధ

9. కింది త్ అయేయ్
టిలో బాయ్కీట్ రియా నుంచి ఉతప్తి
కష్మ్జీవ నాశకాలను గురి
1) బా టా
ర్ న 2) ర్ట్ పో
ట్ ౖ మె న 3) పాలిమికి న
ఎ) 2 మాత
ర్ మే బి) 1, 2 ) 2, 3 డి) 1, 2, 3

10. కింది టిలో లీంధ త్ అయేయ్
ర్ ం నుంచి ఉతప్తి
కష్మ్జీవ నాశకాలను గురి
1) ల్ఫా న 2) పెని లిన 3) లూయ్కోమె
ౖ న
ఎ) 2 మాత
ర్ మే బి) 1, 2 ) 2, 3 డి) 1, 2, 3

11. పాలు పెరుగుగా మారడం వలన కింది ఏ
టమిన తం పెరుగుతుంది?
ఎ) టమిన - బి) టమిన - బి12
) టమిన - డి డి) టమిన - ఇ

12. కింది ఏ ౖ వలానిన్ ఆ రంగా తీ కొంటారు?
ఎ)ౖ ప్రులీన బి) నా ట్ ॓
) అనదీనా డి) ఫలుయ్రాన్

13. ‘బేకర్ ఈ ట్ ’ అని దేనిని పిలుత్ రు?
ఎ) శఖారోమె
ౖ న సరీ యే బి) పెనీ లియా
నొటేటమ్
) నూయ్రో ప్రా డి) ఆస ల్ ౖ నె గర్
ట్ ర్జిల

14. ‘బూ యర్ ఈ ట్ ’ అని దేనికి పేరు?

ఎ) పెనీ లియం నొటేటమ్ బి) శఖారోమె
ౖ న
ల్ ౖ నె గర్
సరీ యే ) నూయ్రో ప్రా డి) ఆసప్ర్ జిల

15. ద
ర్ వ యానకానిన్ ఘన యానకంగా మారచ్డానికి
ఉపయోగించే అగార్- అగార్ను దేని నుంచి
కరిత్ రు?
ఎ) బాయ్కీట్ రియా బి) నీలి ఆకుపచచ్ ౖ వలం
) ఎరుపు ౖ వలం డి) లీంధ
ర్ ం

త్ చే
16. పెని లినను ఉతప్తి లీంధ
ర్ ం ఏది?
ఎ) పెనీ లియం రా॓ఫోరీ
ట్ బి) పెనీ లియం నొటేటం
) పెనీ లియం సలోమిం
డి) పెనీ లియం య్మికోలా

ల్ ౖ నె గర్ నుంచి ఉతప్తి
17. ఆసప్ర్ జిల త్ అయేయ్
ఆమ
ల్ ం?
ఎ) ఎ టికామ ల్ ం బి) టి ర్ కామ
ల్ ం
ల్ ం డి)ౖ పె వనీన్
) లాకిట్ కామ

18. ర్ట్ పో త్ చే బాయ్కీట్ రియా?

ట్ ౖ మె నను ఉతప్తి
ఎ) ర్ట్ పో
ట్ కోక నూయ్మోనియా
బి) ర్ట్ పో
ట్ కోక పయోజీన
ర్ య డి)ౖ పె వనీన్
) ర్ట్ ట్ కోక గీ

19. జీవ కీటకనాశనిగా ఉపయోగపడే బాయ్కీట్ రియా?
ఎ) బా ల్ల తురింజెని బి)ౖ రె జోబియం
) ల్కా ర్ట్ డియం డి)ౖ పె వనీన్

20. మురుగునీటి
దీ
ధ్ కరణలో ఉపయోగించే
కష్మ్జీ ?
ఎ) ల్కో రెలా ౖ
ల్ బి) ఇ.కోలె
) డోమోనా డి) అజోలా
ల్
21. ‘వరి
ట్ గో’ అనేది ఏ అవయ నికి
సంబంధించినది?
ఎ) ముకుక్ బి) కనున్ ) చె డి) నాలుక

22. పితా
త్ శయంలో రాళు
ల్ ఏరప్డటానికి కారణం?
ఎ) అధిక కొలెర్ట్ ల్ బి) అధిక పో

ర్ టీను
ల్
) అధిక ట్ ర్చ్ డి) తకుక్వ కొలెర్ట్ ల్

23. మూత
ర్ పిండంలో రాళు
ల్ ఏరప్డటానికి కారణం?
ఎ) కాలియం ల్కోౖ రె డ్ బి) కాలి యం ఆక లేట్ )
ౖ ఫ్ట్
అధిక కొలెర్ట్ ల్ డి) జిం॓ సలె

24. ఎర త్ కణంలో ఏ రకమె
ర్ రక ౖ న సకిర్య జరుగు
తుంది?
ఎ) యు సకిర్య బి) అ యు సకిర్య
) యు సకిర్య, అ యు సకిర్య

డి) కాంతి సకిర్య

25. మానవ శరీరంలోని అతి చినన్ ఎముక ఏ
అవయవంలో ఉంటుంది?
ఎ) తొడ బి) ముకుక్ ) చె డి) పురె
ర్

26. వరా త్ లు ఏ రంగులను
ణ్ ంధత ం ఉనన్ వయ్కు
త్ ంచలేరు?
గురి
ఎ) నలుపు, తెలుపు బి) ఎరుపు, ఆకుపచచ్
) ప పు, ఆకుపచచ్ డి) ఎరుపు, నలుపు

27. కింది ౖ న
టిలో కాలేయం గురించి సరె
కయ్ం?
ఎ) ఇది ఒక మిశ
ర్ మ గ
ర్ ంథి
బి) మానవ శరీర అవయ లనిన్ంటిలోనూ పెద
ద్ ది
) యూరియాను సంల్ త్ ంది
డి) పో
ర్ టీన
ల్ ను జీర
ణ్ ం చేత్ ంది

త్ బరు ?
28. మాన ని కుడి ఊపిరితితి
ఎ) 1100 గా
ర్ ములు బి) 1500 గా
ర్ ములు

) 600 గా
ర్ ములు డి) 500 గా
ర్ ములు

29. శరీరంలోని ష పదారా
థ్ లను తట థ్ కరించే
అవయవం?
ఎ) మూత
ర్ పిండాలు బి) చరమ్ం
) కాలేయం డి) ల్పీ హం

30. కెలి న క్ల్ౖ పె మాన ని

ధారణ ఉ ణ్ గ
ర్ త?
ఎ) 273 బి) 369 ) 984 డి) 310

31. చరమ్ం నల
ల్ గా ఉండటానికి కారణమయేయ్
పిగెమ్ంట్?
ఎ) కెరోటిన బి) కెరాటిల్
) జాంథోఫిల్ డి) మెలనిన్

త్ నిధి అని ఏ అవయ నిన్
32. మానవ శరీర రక
ఎ) గుండె బి) ల్పీ హం ) ఎముక డి) ల్కోమం

33. కింది అవయ లను టి బరు ఆధారంగా
అవరోహణ కర్మంలో అమరచ్ండి?
త్ లు II) మూత
I) ఊపిరితితు ర్ పిండాలు
III) పొ
ర్ ట్ ట్ గ
ర్ ంథి IV) పీయూష గ
ర్ ంథి
ఎ) పీయూష గ
ర్ ంథి, పొ
ర్ ంథి, మూత
ర్ పిండాలు,
త్ లు
త్ లు, మూత
బి) ఊపిరితితు ర్ పిండాలు, పొ
ర్ ంథి,
పీయూష గ
ర్ ంథి

త్ లు, మూత
) ఊపిరితితు ర్ పిండాలు, పీయూష గ
ర్ ంథి,
పొ
ర్ ంథి
డి) పొ
ర్ ంథి, పీయూష గ
ర్ ంథి, మూత
ర్ పిండాలు,
త్ లు

34. కింది కాయ్లో ౖ న ?
ల్ ఎనిన్ సరె
1) మాన ని కర్కణంలో 22 జతల కో
ర్ మోజోమ్లు
ఉంటాయి
2) డౌన ండో త్ లో 47 కో
ర్ మ్ ఉనన్ వయ్కి ర్ మోజోమ్లు
ఉంటాయి
3) కో
ర్ మోజోమ్ 1 అనేది మానవ శరీరంలో అతి పెద
ద్
కో
ర్ మోజోమ్
4) ఆమిన్యో ంట పరీకష్ దా రా పుట
ట్ బోయే
లోని లోపాలను తెలు కోవచుచ్
ఎ) రెండు బి) ఒకటి ) మూడు డి) నాలుగు

35. ట్ త క్ప్ స యంతో కింది ఏ అవయం
పనితీరును తెలు కోవచుచ్?
ఎ) గుండె బి) మెదడు
త్ లు డి) గుండె, మెదడు
) గుండె, ఊపిరితితు

36. కింది టిని జతపరచండి.
1) చరమ్ం ఎ) పటాలజీ
2) కాలేయం బి) ఫి
ర్ నాలజీ
త్ లు ) నూయ్రాలజీ
3) ఊపిరితితు
4) మెదడు డి) ల్ఫూ రాలజీ
ఇ) డెరమ్టాలజీ
ఎ) 1-ఇ, 2-ఎ, 3-డి, 4-
బి) 1-ఇ, 2-ఎ, 3-డి, 4-బి

) 1-ఇ, 2-ఎ, 3-బి, 4-

డి) 1-ఇ, 2-ఎ, 3- , 4-బి

37. గరభ్స
థ్ త్ ంచ డానికి
లోని లోపాలను గురి
చే పరీకష్?
ఎ) టిఫాప్ బి) టోనోమెటి
ర్
) ఆరో
ర్థ్ ంట డి) టిఫాప్, టోనోమెటి
ర్

38. మాన ని ల్కోమ గ
ర్ ంథి బరు మారు ఎనిన్
గా
ర్ ములు?
ఎ) 100 బి) 180 ) 35 డి) 60

39. టోనోమెటి త్ ంచవచుచ్?
ర్ పరీకష్ దా రా దేనిని గురి
ఎ) గరభ్స
థ్ లోని లోపాలు బి) ల్గకోమా
త్ రియా డి) పదాల ఉచఛ్రణ లోపాలు
) డిఫీ

ౖ మ్లను,
40. ఎంజె రోమ్నలను స
ర్ ంచే గ
ర్ ంథి?
ఎ) కాలేయం బి) ల్పీ హం ) ల్కోమం డి) ౖ థె మ

41. మానవ శరీరంలోని నాళ గ
ర్ ంథులో
ల్ అతి
పెద
ద్ ది?
ఎ) కాలేయం బి) అవటు గ

ర్ ంథి
) పీయూష గ
ర్ ంథి డి) పొ
ర్ ంథి

42. ర్ త్లలో ఎనిన్ అండాశయాలు ఉంటాయి?
ఎ) ఒకటి బి) రెండు ) మూడు డి) అనేకం

43. మాన ని జఠర రసం ్కఏ లువ ఎంత?
ఎ) 7.4 బి) 5.6 ) 2.0 డి) 8.9

44. అపుప్డే పుటి
ట్ న గుండె బరు
మారు ఎనిన్ గా
ర్ ములు ఉంటుంది?
ఎ) 20 బి) 115 ) 185 డి) 350

45. ‘పే మేకర్’ అనేది ఏ అవయ నికి సంబంధిం
చింది?
ఎ) గుండె బి) మెదడు
) కాలేయం డి) మూత
ర్ పిండాలు

46. మాన ని కాలేయం ఎనిన్ గా
ర్ ములు
ఎ) 900 బి) 1500 ) 350 డి) 760

47. పురు ల్లో ఉండేౖ లె ంగిక కో
ర్ మోజోములు?
ఎ) YY బి) XX ) YX డి) XY
1) బి 2) బి 3) ఎ 4) ఎ 5) డి 6) బి 7) బి 8)
9) డి 10) బి 11) బి 12) ఎ 13) ఎ 14) బి 15)
16) బి 17) బి 18) 19) ఎ 20) ఎ 21)
22) ఎ 23) బి 24) బి 25) 26) బి 27)

28) 29) 30) డి 31) డి 32) బి 33) బి

34) 35) 36) బి 37) ఎ 38) ఎ 39) బి
40) 41) బి 42) బి 43) 44) ఎ 45) ఎ
46) బి 47) డి

బయాలజీ
1. కింది టిలో ఏ పంట త్ త నాల దా రా పునరుజీ
జ్
వనం పొందదు?
1) బఠాణీ 2) కాలీఫ
ల్ వర్
3) టమాటా 4) బంగాళాదుంప
2. కింది టిలో ఏ పంటను పండించినపుప్డు గు
భూమి కష్యానికి గుర తుంది?
1) గోధుమ 2) బంగాళాదుంప
3) జొనన్ 4) లవంగాలు
3. కింది టిలో లీంధా
ర్ నికి, ఎతె
ౖత్ న వకాష్ల ల్ర కు
సంబంధం ఏది?
ట్ ౖ లె జర్ 2) మాంగూ లు
1) బయోఫెరి
3) కొరలా ౖ జా
ల్ యిడ్ రు 4) ౖ మె కోరె
4. వకాష్ల వయ ను ఏ పద
ధ్ తి దా రా
నిరా
ధ్ రించవచుచ్?
1) చెటు
ట్ పొడ ను కొలవడం
2) చెటు
ట్ య్ నిన్ కొలవడం
3) వకాష్ల రస ల్ షణ దా రా
4) ఏటా ఏరప్డే రిక వలయాలను లెకిక్ంచడం
5. అతిచినన్ పుషప్ం కలిగిన మొకక్ ఏది?
1) ఉలిఫ్యా 2) టేబుల్ రోజ్
3) రోజ్ 4) డెలొని॓
6. 'సలఫ్ర్ షవర్ ' అంటే ఏమిటి?
1) ప పు రంగు పుపొప్డి రేణు లు గాలిలోకి
డుదలవడం
2) పెన అడ ల నుంచి ప పు రంగు పుపొప్డి
రేణు లు త్ రంగా గాలిలోకి డుదలవడం
3) సలఫ్ర్ తయారు చే ఫాయ్కట్ రీల నుంచి గాలిలోకి
సలఫ్ర్ పొడి లువడటం
త్ ంలో
4) సమీప సలఫ్ర్ ౖ మె న్ల నుంచి అధిక మొత
సలఫ్ర్ రేణు లు డుదల వడం
7. , పురుష పు ప్లునన్ మొకక్ను ఏమని
1) బై కు వల్ 2) ది లింగాశ
ర్ యి
3) ఏకలింగాశ
ర్ యి 4) మోనోగామ
8. కుంకుమ పు ( ఫా
ర్ న్) చెటు
ట్ ఏ భాగం
నుంచి కుంకుమపు ను కరిత్ రు?
1) ఎండిన రకష్క పతా
ర్ లు 2) ఎండిన పూ మొగ
గ్ లు
3) కీలాగ
ర్ ం 4) ఎండిన ఆకరణ పతా
ర్ లు
9. కుంకుమ పు ను భారత్లో ఎకక్డ పండిత్ రు?
1) డారి
జ్ లింగ్ 2) నీలగిరి పర తాలు
3) మధయ్ప
ర్ దే 4) జముమ్-క మ్ర్
10. ది లింగ పు ప్లో ౖ నీ యం),
ల్ అండాశయం (గె
కేసరావళి (ఆండూ యం) ధ కాలాలో
ల్ పకా నికి
వత్ .. ఆ ప
ర్ కిర్ యను ఏమంటారు?
1) రోక్గమీ 2) ౖ డె కోగమీ
3) టిరోగమీ 4) మోనోగమీ
11. కీటకాల దా రా జరిగే పరాగ సంపరాక్నిన్ ఏమని
1) ఎనిమోఫిలి 2)ౖ డో
ర్ ఫిలి
3) ఎంటమోఫిలి 4) ఆరిన్థోఫిలిర
12. టి దా రా జరిగే పరాగ సంపరాక్నిన్
'కాంథరోఫిలి' అంటారు?
1) పకుష్లు 2) తేనెటీగలు
3) తాకోకచిలుకలు 4) పాములు
13. ది ఫలదీకరణం కింది టిలో ఏ మొకక్ల ప
ర్ తేయ్క
లకష్ణం?
1) ఆవత బీజాలు 2) వత బీజాలు
ౖ 4) బ
3) ఫంగె ౖ టా
ర్ యోఫె
14. ఫలదీకరణ తరా త పుషప్ంలోని ఏ భాగం
బీజంగా మారుతుంది?
1) ట్ గామ్ 2) ఓవరీ 3) ఓ య్ల్ 4) పి ట్ ల్
15. కింది త్ ని పండు (బెరీ
టిలో మెత ర్ ) ఏది?
1) అరటి 2) మామిడి
3) అనాస 4) కొబబ్రి
16. పండ
ల్ లో చకెక్ర ఏ రూపంలో ఉంటుంది?
1) కో
ర్ జ్ 2) ల్గూకోజ్
3) ఫ
ర్ కో
ట్ జ్ 4) కో జ్
17. ఆపిల్లో తినడానికి ఉపయోగపడే భాగం?
1) థాలమ 2) కారెప్ల్
3) ఎండోకార్ప్ 4) మోనోకార్ప్
18. టమాటా, వంకాయ, మిరిచ్ అనే ఏ
కుటుంబానికి చెందిన ?
1) గా
ర్ మినే 2) లనే 3) మాలే 4) ఆస
ట్ రే
19. ఉమెమ్త్ త లో ఏ రకమె
ౖ న ఫలం ఉంటుంది?
ట్ ౖ డల్ 2) లోకుయ్లిౖ డల్
1) పి
3) పి
ట్ పా
ర్ గల్ 4) బెరి
ర్
20. కొనిన్ వకష్ జాతులో
ల్ పండ
ల్ వది
ధ్ ఫలదీకరణ
లేకుండా జరుగుతుంది. ఈ దగి షయానిన్

1) అపోకారిప్ 2) అపోగమి
3) పారి
థ్ నోకారిప్ 4) ంగమి
21. కాఫీ త్ త నాలో
ల్ తినే భాగానిన్ ఏమంటారు?
1) టపెటమ్ 2) కారంకుల్
3) ఎరిల్ 4) పరిచఛ్దం
22. కింది టిలో ఏ వకష్ం.. ఫలాలను కాకుండా
త్ చేత్ ంది?
గింజలను ఉతప్తి
1) ఆలమ్ండ్ (బాదం) 2) ఆ లు
3)ౖ క 4) రుశనగ
23. కాలుచ్కొని తినే 'చిల్గోజా' అనే త్ త నం ఏ
మొకక్ నుంచి లభిత్ ంది?
1)ౖ క 2)ౖ పె న
3) నీటమ్ 4) యూకలిప
ట్
24. 'దిౖ రై పె డ్ ఫూ ట్ ఆఫ్ ఇండియా' అని ఏ ఫలానిన్
1) అనాస 2) పనస
3) జీడిమామిడి 4) మామిడి
25. కింది టిలో త్ స వంగా పండు (ఫలం) కానిది
ఏది?
1) ఆపిల్ 2) జీడిపికక్/జీడిమామిడి
3) కొబబ్రి 4) 1, 2
26. అంతరించిపోయే దశలో ఉనన్ ఫలం ఏది?
1) అనాస 2) అరటి 3) నిమమ్ 4) మామిడి
27. పిలో
ల్ ల్కాడ్ (పతా
ర్ భ కాండం) కింది టిలో ఏ
ఎడారి మొకక్లో ఉంటుంది?
1) ఒపెని యా 2) కోకోలోబా
ౖ నా 4)ౖ పె వనీన్
3) కాజురె
28. నెపంథి (కీటకా ర) మొకక్లో కూజా లాంటి
నిరామ్ణం దేని రూపాంతరం?
1) పత
ర్ పీఠం 2) పత
ర్ దళం
3) పతా
ర్ గ
ర్ ం 4) పత
ర్ పుచఛ్ం
29. కింది టిలో మాం ర (కీటకా ర) మొకక్
ఏది?
1) నెపంథి 2) డో
ర్ రా - డయోనియా
ర్ కుయ్లేరియా 4)ౖ పె వనీన్
3) యుటి
30. కింది టిలో పతా త్ మొకక్లను
ర్ ల దా రా కొత
త్ చే మొకక్ ఏది?
ఉతప్తి
1) బ
ర్ యోపిల
ల్ మ్ (రణపాల) 2) బెగోనియా
3) ల్లా 4)ౖ పె వనీన్
31. 'తంగేడు' య నామం ఏమిటి?
1) కే యా ఆరికుయ్లేట 2) కే యా ఆకి డెంటాలి
3) కే యా టొర 4)ౖ పె వనీన్
32. తంగేడు పుషప్ నాయ్సం ఏ రకానికి చెందింది?
1) సమ ఖి 2) ప్డి॓
3) రావత్ పుషప్ నాయ్సం 4) గుచఛ్ం
33. అతిపెద త్ చే
ద్ పు ప్లను ఉతప్తి రు పరానన్
జీ మొకక్ ఏది?
1) రఫీ
ల్ యా 2) పొగాకు మలె
ల్
3) ంటాలమ్ 4) పొదు
ద్ తిరుగుడు
34. ఊడ ల్రు ఏ మొకక్లో ఉంటాయి?
1) మామిడి 2) మరి
ర్
3) నరమామిడి 4) జొనన్
35.ఊడ ల్రు ఏ మొకక్లో ఉంటాయి?
1) మామిడి 2) మరి
ర్
3) నరమామిడి 4) జొనన్
36. అరటిలో ఉండే యుగత కాండం ఒక..
1) నిజమె
ౖ న కాండం 2) మిథాయ్ కాండం
3) కందం 4) పిలక మొకక్
37. ఆలుగడ
డ్ (బంగాళాదుంప)లోని కనున్ల
ప
ర్ యోజ నం ఏమిటి?
1) ఆ రం నిల చేయడం 2) ఖీయ ప త్
3)ౖ లె ంగిక ప త్ 4) ఏదీకాదు
38.కింది టిలో అతిపెద
ద్ బ రిక గులమ్ం ఏది?
ట్ 2) కొ యా ౖ జె గాని యా
1) యూకలిప
3) ఉలిఫ్యా 4) అరటి (మూయ్ ౖ యాక)
పారడె
39. అతి పొడౖ న ఆవతబీజ మొకక్ ఏది?
ట్ 2) కొ యా ౖ జె గాని యా
3) పామ్ మొకక్ 4) అరటి
40. జీ ంచి ఉనన్ వకాష్లో
ల్ ( వత బీజం) అతయ్ంత
పొడౖ ంది ఏది?
ట్
ర్ న్ ౖ జె గాని యా
2) కొ యా డెండా
3) దేవదారు 4) టీ
ర్ ఫెర్న్
41.ఆ రంగా ఉపయోగపడే కాలీఫ
ల్ వర్ అనేది
ఒక..?
1) పతా
ర్ ల సముదాయం
2) రసయుత పుషప్ నాయ్సం
3) ఫలవంతమె
ౖ న పు ప్లు ఉండే ఖ
4) భూగరభ్కాండ రూపాంతరం
42. కింది టిలో అతిపెద
ద్ ఆకు కలిగిన మొకక్ ఏది?
1) రఫీ
ల్ యా ఆరాన్లీ
డ్
2) కో
ట్ రియా అమెజోనికా
3) ఉలిఫ్యా 4) లెమాన్
43. చందన చెటు
ట్ య నామమేమిటి?
1) ంటాలమ్ ఆలబ్ం 2) రియా రొబె ట్
ర్ డియోడరా 4)ౖ పె న రా॓ బరీ
3) డి గ్
44. కింది టిని జతపరచండి?
మొకక్ భాగం ఆ రంగా ఉపయోగపడేది
i) కాయ్రెట్ A) భూగరభ్కాండం
ii) అల
ల్ ం B) పత
ర్ పీఠాలు
iii) నీరులి
ల్ C) ఖీయ మొగ
గ్
iv) కాయ్బేజీ D) దుంప ల్రు
1) i-A, ii-B, iii-C, iv-D
2)i-D, ii-A, iii-B, iv-C
3) i-B, ii-A, iii-C, iv-D
4) i-D, ii-A, iii-C, iv-B
45. జతపరచండి.
మొకక్ భాగం ఉపయోగపడే భాగం
i) ఫా
ర్ న్ A) పరిచఛ్దం
ii) లవంగాలు B) ఎండిన పాప్రని మొగ
గ్
iii) కీ న్ ఆఫ్ౖ ప్ C) కీలాగ
ర్ ం
iv) కాఫీ D) ఫలం
1) i-C, ii-B, iii-A, iv-D
2) i-A, ii-B, iii-C, iv-D
3) i-C, ii-B, iii-D, iv-A
4) i-B, ii-C, iii-D, iv-A
త్ మీర (ధనియాలు)
46. కొతి య నామం?
1) కొరియాండర్ ౖ టె వమ్ 2) డాక కరొటా
3) ౖ టె డా॓ పొ
ర్ కంబెన్
4) కుయ్మినమ్ మినమ్
ౖ వకాష్లు లేకపోతే జీ లనీన్
47. భూమిపె
మరణిత్ యి. కారణం..
1) ఆకి జన్ లేకపోవడం
2) కారబ్న్ ౖ డె ఆకె
ౖ డ్ లోపించడం
3) 1, 2 4) ఏదీకాదు
48. మడ అడ లు అంటే ఏమిటి?
1) నీటి మొకక్లు 2) ఉపుప్ నీటి వకాష్లు
ల్ నిచేచ్ వకాష్లు 4) ౖ వలాలు

3) పండ
49. ౖ ' డో
ర్ పోని॓ ' అంటే ఏమిటి?
1) తావరణం, నీరు అవసరం లేకుండా మొకక్లు
పెంచే పద
ధ్ తి
2) తడిగాలిని పంపించి మొకక్లు పెంచే పద
ధ్ తి
త్ క అవసరం లేకుండా మొకక్లను పెంచే
3) మతి
పద
ధ్ తి 4) ఏదీకాదు
50. రేబ్రియం అనేది ఒక..
1) ఎండు ఔషధ మొకక్ల సంకలనం
2) ధ ఔషధ మొకక్ల తోట
3) ఎండు మొకక్ల నమూనాలను భద
ర్ పరిచే సంస
థ్
4) ఎండు త్ త నాలను నిల చే సంస
థ్
51. కాఫీలో రుచి కోసం కలిపే చికోరి పౌడర్ను
మొకక్ ఏ భాగం నుంచి సంగ
ర్ త్ రు?
1) కాండం 2) రు
3) పతా
ర్ లు 4) గింజలు
52. రాడి అనేది ఒక..
1) బల్బ్ 2) టూయ్బర్
3) మారుప్ చే న రు
4) అభివది
ధ్ చెందిన కాండం
53. ల్ర లో బుడిపెలు ఉనన్ పంట త్ .. భూమిలో
ఎకుక్వగా లభయ్మయేయ్ మూలకం ఏది?
1) కాలియం 2) పొటా యం
3) భాస రం 4) నత
ర్ జని
54. నత
ర్ జనిని అమోమ్నియాగా మారేచ్ మొకక్ ఏది?
1) వరి 2) గోధుమ
3) మొకక్జొనన్ 4) రుశనగ
55. కింది ట్ ౖ లె జరు
టిలో వరి పంటకు బయోఫెరి ల్ గా
ఉపయోగపడే జీ లే ?
1) నీలి ఆకుపచచ్ ౖ వలాలు 2)ౖ రె జోబియం
ౖ జా 4) అజిటోబాయ్కట్ ర్
3) ౖ మె కోరె
1.4 2.2 3.4 4.4 5.2
6.2 7.2 8.3 9.4 10.2
11.3 12.3 13.1 14.3 15.1
16.3 17.1 18.2 19.3 20.3
21.4 22.3 23.2 24.4 25.4
26.2 27.4 28.2 29.4 30.4
31.1 32.1 33.1 34.2 35.4
36.2 37.2 38.4 39.1 40.2
41.2 42.2 43.1 44.2 45.3
46.1 47.1 48.2 49.3 50.3
51.2 52.3 53.4 54.4 55.1
బోటనీ
1. బాష్పోత్సేకం అత్యధికంగా ఎప్పుడు
జరుగుతంది?
1) ఎక్కువ ఆర్థ
్ రత్లో
2) త్క్కువ ఉష్పగ్
ర త్లో
3) త్క్కువ గాలి వేగ్ంలో
4) ఎక్కువ ఉష్ప
ో గ్ర త్, త్క్కువ ఆర్థ
్ రత్లో
2. నీటిలో కరిగే వర్థ
ో ద్ర వయం ఏది?
1) ోక్లరోఫిల 2) కెరోటిన
3)ై ప క్లబిలిన్ల
ో 4) జంథోఫిలే
ై న అనేది ఒక..
3. ల్యయట
1) నీలిర్థంగు వర్థ
ో ద్ర వయం
2) పసుపు ర్థంగు వర్థ
3) గోధుమ ర్థంగు వర్థ
4) నారింజ ర్థంగు వర్థ
4. కంది వాటిలో దేని మూలంగా ఆక్కలో
ో ర్థంగు
ఉంటంది?
1) పొటాషియం 2) సోడియం
3) ోక్లరిన 4) మెగ్నీషియం
5. టమాటా పండ్
ో క్క కంది వాటిలో వేటి వల
ో ర్థంగు
త ంది?
వసు
1) ఆంథోసయనినే 2) ోప్లవనాలే
3) కెరోటినాయిడ్ే 4) ోక్లరోఫిలే
6. ఆక్కల ద్వారా జరిగే టా
ర నే పిరేషనన్ల ఏమని
పిలుస్త
త రు?
1) గ్ట్ట
ే షన
2) సో
ే మాటల టా
ర నిేఫిరేషన
3) లంటిక్కయలార టా
4) క్యయటిక్కయలార టా
7. కర్థణజన్య సంయోగ్కరయలో వెలువడే
వాయువేది?
1) ఆకేజన 2) కార్థబన ై డ ఆకె
ై ేడ్
3)ై న ట్ర
ర జన 4)ై హ డ్ర
ర జన
8. ఎండాకాలంలో చెట
ే నీడ్క్క వెళిత్స చల
ో గా
ఉంటంది. దీనిక కార్థణమె
ై న్ ప
ర కరయ ఏది?
1) ద్
ర వాభిసర్థణం 2) నిప్లన్ం
3) బాష్పోత్సేకం 4) బిందుస్త
ర వం
9. ోక్లరోఫిలలో ఉండే మూలకం ఏది?
1) బెరీలియం 2) కాలిియం
3) మెగ్నీషియం 4) స్త
ే రని
ి యం
10. కంది వాటిలో కర్థణజన్య సంయోగ్కరయక్క
అవసర్థం లేనిది ఏది?
1) కాంతి 2) కార్థబన ై డ ఆకె
ై ేడ్
3) నీరు 4)ై హ డ్ర
ర జన
11. మొకులు ఆక్కపచచ ర్థంగులో ఉంటాయి. ఎందు
కంట్ట అవి..
1) ఆక్కపచచ కాంతిని శోషిస్త
త యి
త న్ం చేస్త
2) ఆక్కపచచ కాంతిని పరావర్థ త యి
3) ఆక్కపచచ కాంతిని వక్రరభవిస్త
త యి
4) అతినీలలోహిత్ కాంతిని శోషించవు
12. మన్లిీ సజీవంగా ఉంచే O2 అనేది కర్థణజన్య
సం యోగ్ కరయ ఫలిత్ం. ఇది దేని న్లంచి
త ంది?
లభిసు
1) కార్థబన ై డ ఆకె
ై ేడ్ 2) నీరు
ై ేడ్లు 4)ై ప వనీీ
3) ఖనిజ మూలక ఆకె
13. మొకులు ఎక్కువగా ఏ ర్థకమె
ై న్ కాంతిని
గ్
ర హిస్త
త యి?
1) ఆరంజ, వయొలట
2) నీలం, ఎరుపు
3) పసుపు, ఇండిగో
4) పసుపు, వయొలట
14. మొకులు నీటిని పోగొట
ే క్కనే ప
ర కరయన్ల
1) ఆస్తాసిస 2) అంక్కర్థణం
3) బాష్పోభవన్ం 4) బాష్పోత్సేకం
15. ఒక చెట ై
ే బెర్థడులో కంత్ భాగానిీ కాండ్ంప
త .. ఆ మొకు చనిపోతంది. దీనిక కార్థణం?
తొలగిస్త
1) పత్ర
ర లు కర్థణ జన్య సంయోగ్ కరయన్ల జర్థపలేవు
ో శోషించిన్ నీరు, లవణాలు మొకుై ప
2) వేరు
భాగాలక్క చేర్థకపోవడ్ం
3) పత్ర
ర ోలో సంశ్ల
ో షించిన్ ఆహార్థ పద్వరా
్ లు వేర్థ
ో క్క
చేర్థకపోవడ్ం
4) ఘాత్ం (Shock) ఏర్థోడ్టం
త క గురించి అధ్యయన్ం చేస్త శాస్త
16. మతి ా నిీ
1) ఎకాలజీ 2) పడాలజీ
3) వెద్రింగ 4) పేలినాలజీ
17. మొకుల ఆరోగ్యమె
ై న్ పరుగుద్లక్క
అవసర్థమె
ై న్ నేల ఏది?
1) లోమ నేల 2) ఇసుక నేల
3) రేగ్డి నేల 4) బుర్థద్ నేల
18. నేలలోని న్త్
ర జని స్త
్ పక జీవులు వేటిక
చెందిన్వి?
1) మాస మొకులు 2) హరిత్ ై శ వలాలు
3) మ తి
త కా శిలంధ్ర
ర లు 4) బాయక్రే రియా
19. నీరు, గాలి వల త క తొలగిపోవడానిీ

ో మతి
1) ోగేసియేషన 2) డిఫారస్త
ే రషన
3) కరమక్షయం 4) కాలుషయం
త కా కరమక్షయానిీ నివారించే
20. కంది వాటిలో మతి
పద్
ధ తి ఏది?
1) నేలన్ల ఏటవాలుగా చేయడ్ం
ై కపేోట
2) మొకులన్ల నేలప ో పంచడ్ం
3) పశువులన్ల మేపడ్ం
4) భూస్తరానిీ పంచడ్ం
21. కంది వాటిలోై న ట్ర
ర జన అత్యవసర్థ అన్లఘటకం
గా వేటిలో ఉంటంది?
1) కారోబహ
ై డేర ోట 2) కవుాలు
ై మలు
3) ోగ్లక్లజ 4) ఎంజ
22. న్త్
ర జని స్త
్ పన్క్క అవసర్థమయేయ ఖనిజ
మూలకం ఏది?
1) జంక 2) మాలిబి
ి న్మ
3) కాపర 4) బోరాన
23. మొకులక్క అతి ఎక్కువగా అవసర్థమయేయ
మూలకం ఏది?
1) సలాార 2) కాలిి యం
3) ఫాసోర్థస 4)ై న ట్ర
ర జన
24. పత్
ర హరిత్ం సంశ్ల
ో షణక్క అవసర్థమయేయ
మూలకాలేవి?
1) Fe, Ca 2) Fe, Mg
3) Cu, Ca 4) K, Ca
25.పంట మారిోడి ఆవశ్యకత్ ఏమిటి?
1) వేరేారు పంటల క్లసం
2) ఖనిజల స్త
్ యి పంచడ్ం
3) పో
ర టీన ప
ర మాణం పంచడ్ం
4) భూస్తరానిీ పంచడ్ం
26. కంది వాటిలో నిరీంది
ర య పోషకం ఏది?
1) సెలుయలోజ 2) విటమిన్ల
ో
3) కాలిి యం 4) పో
ర టీన్ల
ో
27. ఏ మూలకం లోపించడ్ం వల
ో లఘు(చిన్ీ) పత్
ర
త ంది?
వాయధి వసు
1) ఐర్థన 2) జంక
3) బోరాన 4)ై న ట్ర
ర జన
28. వేరు
ో గ్
ర హించిన్ నీరు, ఖనిజ మూలకాలు వేటి
ద్వారా పత్ర
ర లక్క ర్థవాణా అవుత్రయి?
1) ద్వరువు 2) పోషక కణజలం
3) చాలనీ నాళాలు 4) ఏదీకాదు
29. ఒక కణానిీ అధిక గాఢత్ ఉన్ీ ద్వ
ర వణంలో
ఉంచి న్ప్పుడు జరిగే కరయ..
1) క్లశిక ద్
ర వయ సంక్లచం 2) ద్
ర వాభిసర్థణం
3) బాష్పోత్సేకం 4) నిప్లన్ం
30. ఏ ప
ర కరయ జర్థగ్కపోవడ్ం వల
ో ర్థబ్బరు నీటిలో
వాయక్లచం చెంద్దు?
1) విసర్థణ 2) నిప్లన్ం
ర వయ సంక్లచం 4) ద్
ర వాభిసర్థణం
త నాలన్ల నీటిలో ఉంచిన్ప్పుడు
31. పొడి విత్
ఉబ్బడానిక కార్థణమె
ై న్ ప
1) శోషణ 2) విసర్థణ
3) నిప్లన్ం 4) అధిశోషణ
32. మొకుల వేరు
ో భూమి న్లంచి నీటిని
పీలుచక్లవడ్ం లో ఇమిడి ఉన్ీ ప
1) విసర్థణం 2) నిప్లన్ం
3) ద్
ర వాభిసర్థణం 4) బాష్పోత్సేకం
33. పచచళ్ల
ో దీర్థ
ఘ కాలం నిలా ఉండ్టానిక
(బాయక్రే రియా న్శించడానిక) కార్థణమె
ై న్ ప
ర కరయ?
ర వయ సంక్లచం 2) విసర్థణ
3) నిప్లన్ం 4) బిందుస్త
ర వం
34. మొకులో
ో వేరు పీడ్నానిీ కలిచే స్తధ్న్ం..
1) పోట్రమీటర 2) మానోమీటర
3) బారోమీటర 4) థరాామీటర
35. క్లసిన్ మొకు కన్ భాగ్ం న్లంచి ద్వరుర్థసం
కార్థ డానిక కార్థణం..
1) శాాసకరయ 2) వేరుపీడ్న్ం
3) బాష్పోత్సేకం 4) బిందుస్త
ర వం
36. పత్
ర ంలో పత్
ర ర్థంధ్ర
ర లు తెర్థచుక్లవడానిీ
నియంతి
ర ంచే కణాలేవి?
1) త స ంభ కణాలు 2) సోంజ కణాలు
3) ర్థక్షక కణాలు 4) మదు కణాలు
37. బాష్పోత్సేక రేటన్ల కలిచే పరికర్థం ఏది?
1) ఆకేనోమీటర 2) మానోమీటర
3) బారోమీటర 4) పోట్రమీటర
38. బిందుస్త
ర వం వేటి ద్వారా జరుగుతంది?
1) పత్
ర ర్థంధ్
ర ం 2) జలర్థంధ్
ర ం
3) గాయాలు 4) వాయు ర్థంధ్ర
ర లు
39. ముదిరిన్ దిాద్ళ బీజ కాండాలో
ో బాష్పోత్సేకం
ఎకుడ్ జరుగుతంది?
1) పత్
ర ర్థంధ్ర
ర లు 2) అవభాసిని
3) వాయు ర్థంధ్ర
ర లు 4) బాహయ చర్థాం
40. పత్
ర ం త్రజ బ్రువు అత్యధికంగా ఏ
సమయంలో ఉంటంది?
1) ఉద్యం 2) స్తయంత్
ర ం
3) మధ్రయహీం 4) రాతి
ర
ై మలనీీ వేటితో త్యార్థవుత్రయి?
41. ఎంజ
ై డేర ోట 2) లిపిడు
ో
3) అమె
ై నో ఆమా
ో లు 4) ఖనిజలు
ై మలు అనేవి మౌలికంగా..
42. ఎంజ
1) పో
ర టీన్ల
ో 2) విటమిన్ల
ో
3) కవుాలు 4) చకెుర్థలు
ై మలు లేని జీవులేవి?
43. కంది వాటిలో ఎంజ
1) శిలంధ్ర
ర లు 2) బాయక్రే రియాలు
3)ై వె ర్థసలు 4) ై శ వలాలు
44. ఈస
ే అనే శిలంధ్ త ంచిన్ మొట
ర ంలో గురి ే
ై మ ఏది?
మొద్టి ఎంజ
1) ఐసోమరేజ 2) ఆల
ి లోజ
3) ై జ మేజ 4) ఆకేడేజ
ై మ' అనే పద్వనిీ ప
45. 'ఎంజ ర తిప్లదించిన్ శాస త
ా వేత్
ఎవరు?
1) బుకీర 2) క్యన
3) ఫంక 4) సమీర
46. ఆక్కపచచని మొకులు వేటిని త్యారు
చేస్త
త యి?
1) చకెుర్థలు, కవుాలు, పో
ర టీన్ల
ో
2) చకెుర్థలన్ల మాత్
ర మే
3) చకెుర్థలు, పిండి పద్వరా
్ లు
4) చకెుర్థలు, కవుాలన్ల మాత్
ర మే
త న్లంచి ర్థస్తయన్ శ్క
47. కాంతి శ్క త ఏర్థోడే కరయ..
1) స్తాంగ్నకర్థణం
2) కాంతి విశ్ల
ో షణ
3) కణాన్ం
4) కర్థణజన్య సంయోగ్కరయ
48. కర్థబన్ స్తాంగ్నకర్థణ ఏ కాంతిలో తీవ
ర ంగా
జరుగుతంది?
1) అధిక కాంతి 2) ఆక్కపచచ కాంతి
3) నీలి ర్థంగు కాంతి 4) అరుణ కాంతి
49. అయోడిన ద్వ
ర వణ పరీక్షన్ల వేటిని
త ంచడానిక ఉపయోగిస్త
గురి త రు?
1) పో
ర టీన్ల
ో 2) లిపిడు
ో
3) పిండి పద్వరా
్ లు 4) నూనలు
50. కర్థణజన్య సంయోగ్కరయ ప
ర త్సయక లక్షణం?
ై డే త
ర ోట ఉత్ోతి
2) ఆకేజన విడుద్ల
త ర్థస్తయన్ శ్క
3) కాంతిశ్క త గా మార్థడ్ం
4)ై ప వనీీ
51. కర్థణజన్య సంయోగ్కరయలో మొద్టగా ఏర్థోడే
సి
్ ర్థ పద్వర్థ
్ ం ఏది?
1) అమె
ై నో ఆమ
ో ం
2) పిండి పద్వర్థ
్ ం
3) ఫాసోోగి
ో జరిక ఆమ
ో ం (పీజీఏ)
4) ఇన్లేలిన
52. నిష్ుంతి చర్థయలో CO2 న్ల స్వాకరించే తొలి
పద్వర్థ
్ ం ఏది?
1)NADP2)ై ప రిడాకేన
3) RuBP 4)ై సె ట్రక్ల
ర మ
త క మూలాధ్రర్థం ఏది?
53. జీవ శ్క
1) ోగ్లక్లజ 2) సూర్థయకాంతి
3) AATP 4) ై మె ట్రకాండి
ర యా
సమాధ్రనాలు
1.4 2.3 3.2 4.4 5.3
6.2 7.1 8.3 9.3 10.4
11.2 12.2 13.2 14.4 15.3
16.2 17.1 18.4 19.3 20.2
21.4 22.2 23.4 24.2 25.4
26.3 27.2 28.1 29.1 30.2
31.3 32.3 33.1 34.2 35.2
36.3 37.4 38.2 39.3 40.1
41.3 42.1 43.3 44.3 45.2
46.1 47.4 48.4 49.3 50.3
51.3 52.3 53.2
ధ రకాల పెంపకాలు
రకం పెంపకం పేరు

» పటు
ట్
- రికలచ్ర్
పురుగులు
» కలపను ఇచేచ్
- లి కలచ్ర్
చెటు
ల్
» పండ
ల్ తోటలు - రి
ట్ కలచ్ర్
» కృతి
ర్ మంగా
చేపలిన్, రొయయ్లిన్ - ఆకా కలచ్ర్
పెంచడం
» సముద
ర్ ంలో
లేదా ఉపుప్ నీటిలో - మారీ కలచ్ర్
చేపల పెంపకం

» దా
ర్ కష్ తోటలు - టికలచ్ర్
» కూరగాయలు - ఆరోబ్రికలచ్ర్
» నపాముల

స యంతో - వరిమ్కలచ్ర్
ఎరు లు
» తేనెటీగలు - ఎపికలచ్ర్
» పూల మొకక్లు - ల్ఫోరికలచ్ర్
» చేపలు - పి కలచ్ర్
» మొకక్ల
కణజాలాలను
ధ్ నం దా రా - టి
సంవర య్కలచ్ర్
నూతన మొకక్లు
సృ ట్

- 17  2018
 8 07.
Guide to Excellence
,     
TSPSC -TRT
n
 . n       

n , ,      .
 .   ,  1.      .
  . -   2.   .
   3.    
n     ,     .
  . -  4.    (
n ,      )
 . - .    5.    .
 6.   .
n  .     7.       .
   . - ..  8.  ,  
n ,     .   .
    . 9.    ,  
n     /  .
.    .
n     /  
 .
n     /,  
  ,    
.
 
----
,  
 
n  .
    
:   
 -    
:
   .   
 .  
    
n      n    / ,    ,
 -    
n
 . , ,       
             .
n
:   .
    .    . n     .
1.    , 
n   , ,     n    .
  .
     n     . n :    
2.   .
  .   . 3.  ,  
‘    
n
 ,    
n
n     .    .   .  .
  ,       ,  . 4.    .
 ’ -  
n
:     
n       . 5.   , 
n ‘       . n CO
  .
       2     6.   , 
’ - 
  .
.
n       
n ‘    ’ . 7.     
-   n      ,   .
n ,    
 .   .
  n      1)    
n   . .      
2)  , 
n
n     .  --    .
  . 3)  
n
n      4)  
n  ,   .
n       .      
5)   ( )
n
.   .

          
  
n n
 .     .

        
n    
n        .
.        
n           
.    ,    
n    ,      .    .
 ,  ,        
   .        
n     ?    
   .
     
 - 
n   ,  
 
  
 
   
 
  .   
)         , .
) /        9441464552
@´-¨»-ÆæYç™ éÌûªh ÇN-≠æ\-®Ω-ù©’
ÂÆçvô™¸ ÉØ˛Æœd-ô÷uö¸ Ç°∂ˇ ¢Á’úÕ-Æœ-†™¸ Åçú˛ á®Ó-´÷-öÀé˙ §ƒxçö¸q (CIMAP) ÆæçÆæn N’çö¸ ¢Á·éπ\™x é¬u†q®˝ E®Ó-üµ¿éπ ®Ω≤ƒ-ßª’-
Ø√©’ ÖØ√o-ßª’E v°æéπ-öÀç-*çC. ¢Á’çü∑∆ (N’çö¸) ¢Á·éπ\™x ©GµçîË L- ¢Á’çü∑∆™¸ ÅØË ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√-EéÀ é¬u†q®˝ ¢√uCµE E®Ó-CµçîË
©éπ~ùç Öçü¿E °æJ¨üµ¿-†™ ûËLç-ü¿E Ê°®Ì\çC. Ñ ÇN-≠æ \-®Ω-ùèπ◊ ´·çü¿’ Ñ é¬u†q®˝ ¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ °æü∆-®√nEo 'ö«éπqÆˇ •Íéö«—
ÅØË ¢Á·éπ\ †’ç* Ææçví∫-£œ«çîË ¢√®Ω’. ¢Á’çü∑∆ ¢Á·éπ\ N¨¡y-¢√u-°æhçí¬ NÆæh-Jç* Öçô’çC. é¬F Ñ ö«éπqÆˇ ñ«A ¢Á·éπ\ Íé´©ç
â®Ó§ƒ, ÇÆœßª÷, Çv°∂œ-é¬™ éÌEo v§ƒçû√-©Íé °æJ-N’-ûª¢Á’i Öçô’çC. ö«éπqÆˇ ¢Á·éπ\ ¢Á·û√hEo Ö°æ-ßÁ÷-T-ÊÆh-í¬F L ¢Á’çü∑∆-™¸†’ Ææçví∫-
£œ«ç-îª™‰ç. é¬F ¢Á’çü∑∆ ¢Á·éπ\™x éÌçûª ¶µ«í¬Eo Ö°æ-ßÁ÷-Tç*, ¢Á·éπ\ Ø√¨¡†ç é¬èπ◊çú≈ é¬¢√-Lq† ®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆-®√nEo Ææçví∫-£œ«ç-
îª-´îª’a. L ¢Á’çü∑∆™¸ é¬u†q®˝ éπù«©’ à®Ωp-úø-èπ◊çú≈ îËßª’-úø¢Ë’ é¬èπ◊çú≈ ¢√öÀ ¢√u°œhE èπÿú≈ E®Ó-Cµç-îª-í∫-©-ü¿E ©ë¸-†-´‹-™-E CIMAP
v°æéπ-öÀç-*çC.
★ £æ«Jßª÷ù«™E £œ«≤ƒ®˝ v§ƒçûªç™ Ö†o ÂÆçvô™¸ ÉØ˛Æô-dœ ÷uö¸ °∂®æ ˝ JÂÆ®˝a Ç- Ø- ˛ •Â°∂™- Æˇ ÆæçÆæn (CIRB) 'é®À ˝s íı®Ω¢˛—
ÅØË éÓxEçí˚ ÍíüÁ†’ ÖûªpAh îËÆçœ C. DçûÓ CIRB ´’† üË¨¡ç™ éÓxEçí˚ ÍíüÁ†’ ÖûªpAh îËÆ†œ È®çúÓ ÆæçÆæín ¬, v°°æ çæ î- çª ™
´‚úÓ ÆæçÆæín ¬ Jé¬®Ω’f Ææ%≠œçd *- çC. ´’† üË¨¡ç™ ûÌ©’ûª ÍíüÁ© éÓxEçí˚†’ Nï-ßª’´- ç-ûçª í¬ °æ‹Jh îËÆ†œ °æJ¨- -ü¿µØ√ ÆæçÆæn –
ØË≠†-æ ™¸ úÁ®·K JÂÆ®˝a ÉØ˛Æô-dœ ÷uö¸ (NDRI).
éπ%-vA-´’ é¬-™‰-ßª’ç..
★ ≥ƒçÂ°∂’i ÉØ˛Æœd-ô÷uö¸ °∂æ®˝ •ßÁ÷-™«->-éπ™¸ ÂÆjØÁqÆˇ Åçú˛ ú≈éπd®˝q ÅØË îÁjØ√èπ◊ îÁçC† °æJ-¨-üµ¿Ø√ ÆæçÆæn ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ @´-éπ%-
vA´’ é¬™‰-ßª÷Eo ûªßª÷®Ω’ îË¨»®Ω’. é¬™‰ßª’ç N°∂æ©-¢Á’i† úèπ◊h-©èπ◊ Ñ éπ%vA´’ é¬™‰-ßª÷Eo Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îª´îªaE ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’
Ê°®Ì\-Ø√o®Ω’. ´÷†´ ¨¡K-®Ωç™E éÌ´¤y, îª®Ωt-éπ-ù«-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç*, é¬™‰ßª’ éπù«© Nüµ¿’©†’ v°æù«-R-éπ-•-ü¿l¥çí¬ E®Ωy-£œ«ç-îË™«
Ñ éπ%vA´’ é¬™‰-ßª÷Eo ®Ω÷§Òç-Cç-î√®Ω’. DEo é¬™‰ßª’ç N°∂æ-©-¢Á’i† ®ÓT ¨¡K®Ωç •ßª’ô Å†’-Ææç-üµ∆-Eç-îªúøç ü∆y®√ ¢√JéÀ
v§ƒù-ü∆†ç îËÆæ’h-Ø√o®Ω’.
éÌ-ûªh °æéÀ~ -ñ«-A..
★ Ñ¨»†u ¶µ«®Ω-ûª-üË¨¡ç, ¶µ«®Ωû˝, îÁjØ√ ÆæJ-£æ«ü¿’l v§ƒçû√™x '£œ«´÷-©-ßª’Ø˛ §∂ƒÈ®Æˇd vûª≠ˇ— ÅØË äéπ éÌûªh °æéÀ~ ñ«AE éπ†’-èπ◊\-
Ø√o®Ω’. DEéÀ ´’†-üË-¨¡ç™ ÇJo-ü∑∆-©@ (°æèπ~◊© í∫’Jç* Åüµ¿u-ßª’†ç îËÊÆ ¨»ÆæYç)™ N¨Ï≠æ éπ%≠œ-îË-Æœ† ÆæMç ÅM Ê°®Ω’ O’ü¿’í¬
'WûÁ®√ ÆæM-´’™„j— ÅE Ø√´’-éπ-®Ωùç îË¨»®Ω’. Â°x®·Ø˛ ¶‰é˙f -vûª≠ˇ ÅØË ®Ωéπ°æ¤ °æéÀ~ûÓ ®Ω÷°æ-≤ƒ-®Ω’°æuç éπL-T† Ñ °æéÀ~ éπç®∏Ω-Ææy-
®Ωç™ ´÷vûªç ü∆çûÓ N¶µ‰-C-Ææ’hçC. ≤ƒyûªçvû√u†ç-ûª®Ωç ¶µ«®Ω-û˝™ éπ†’-èπ◊\†o Ø√©’íÓ °æéÀ~-ñ«-Aí¬ DEo Ê°®Ì\-†-´îª’a.
->é¬ -¢Áj®ΩÆˇ..
★ >é¬ ¢Áj®ΩÆˇ ÉöÃ-´L é¬©ç™ ™«öÀØ˛ Å¢Á’-Jé¬ üË¨»™x Å°æ¤púË ïEtç-*† °œ©x™x ï†† ™§ƒ©èπ◊ é¬®Ω-ù¢Á’içC. áúÕÆˇ Ñ>Â°kd
ñ«A üÓ´’© ü∆y®√ ¢√u°œçîË Ñ ¢Áj®ΩÆˇ v°æ¶µ«´ç ´©x °œ©x©’ *†o ûª©-©ûÓ ïEtç-îªúøç ™«öÀØ˛ Å¢Á’-Jé¬ üË¨»-©†’ ´ùÀ-éÀç-
*çC. Ñ ©éπ~-ù«Eo '¢Á’ivéÓ-ÂÆ-§∂ƒM— Åçö«®Ω’. DE-´©x °œ©x™x ¢Á’ü¿úø’ ÆæJí¬ áü¿í∫ü¿’. ¢√J Ç™-îª-Ø√-¨¡éÀh ´’çü¿-T-Ææ’hçC.
Ñ >é¬-¢Áj-®Ω-Æˇ†’ ¢Á·ü¿ô 1947 ™ Öí¬çú≈ üË¨¡ç™ Í®ÆæÆˇ ñ«A éÓûª’™x éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
★ >é¬ ÅôO v§ƒçûªç Çüµ∆-®Ωçí¬ DE Ø√O’-éπ-®Ωùç ïJ-TçC. >é¬ ¢Áj®ΩÆˇ Ææçvéπ-N’ç-*† ûª®√yûª ®ÓT™ v°æüµ∆-†çí¬ ûª©-ØÌ°œp,
éÃ∞¡Ÿx, éπçúø-®√© ØÌ°æ¤p©’, Ææy©p ïy®Ωç, éπçöÀ-È®°æp éÀçC ¶µ«í∫ç éÌçîÁç ¢√°æ¤ ™«çöÀ ©éπ~-ù«©’ éπE-°œ-≤ƒh®·. Ñ ¢Áj®ΩÆˇ ¢√uCµéÀ
éπ*aûª-¢Á’i† *éÀûªq v°æÆæ’h-û√-EéÀ áéπ\ú≈ Åçü¿’-¶«-ô’™ ™‰ü¿’. DEéÀ Öûªh-´’-¢Á’i† E¢√-®Ωù ´÷®Ω_ç üÓ´’© Eßª’çvûªù‰. Ñ ¢Áj®Ω-
Æˇ†’ ¢√u°œh îËÊÆ 'áúÕÆˇ Ñ>Â°kd— ≤ƒüµ∆-®Ω-ùçí¬ °æí∫-öÀ-°æ‹ô Ææçîª-JÆæ÷h *ÈéØ˛ í∫’Ø√u, úÁçí∫÷u, á™x °∂‘´®˝ ™«çöÀ ¢√uüµ¿’-©èπ◊
¢√£æ«-éπçí¬ èπÿú≈ °æE-îË-Ææ’hçC. ´÷†´¤™x Ñ ¢Áj®Ω-Æˇ†’ 1952 ™ Öí¬çú≈, ö«çñ«-E-ßª÷™ éπ†’èπ◊\Ø√o®Ω’. Ñ ¢Áj®ΩÆˇ ¢√u°œh
Çv°∂œé¬, Öûªh®Ω, ü¿éÀ~ù Å¢Á’-J-é¬©’, ÇÆœßª÷, °æÆœ-°∂œé˙ v§ƒçû√™x Öçü¿E v°æ°æçîª Ç®Óí∫u ÆæçÆæn (WHO) Ê°®Ì\çC.
-´’-üµ¿’-¢Ë’£æ…-EéÀ -Ç-ßª·Í®y-ü¿ -´’ç-ü¿’..
★ éıEq™¸ °∂æ®˝ ÂÆjçöÀ-°∂œé˙ Åçú˛ Éçúø-ÆœZ-ßª’™¸ JÂÆ®˝a (CSIR) ´’†-üË-¨¡ç™ ¢Á·ôd¢Á·-ü¿öÀ Çßª·-Í®yü¿ ´’üµ¿’¢Ë’£æ« E¢√-®Ωù«
å≠æ-üµ∆Eo v°æ¢Ë-¨¡-Â°-öÀdçC. DE Ê°®Ω’ BGR - 34. Åçõ‰ •xú˛ í∫÷xéÓñ¸ È®í∫’u-™‰-ô®˝ (®Ωéπhç™ îªÈé\®Ω†’ Eßª’ç-vAç-îËC). ÉC
È®çúÓ ®Ωéπç ´’üµ¿’-¢Ë’-£æ…Eo E¢√-JçîË å≠æüµ¿ç. ØË≠æ-†™¸ ¶Ôö«-E-éπ™¸ JÂÆ®˝a ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ (NBRI), ÂÆçvô™¸ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸
Ç°∂ˇ ¢Á’úÕ-Æœ-†™¸ Åçú˛ á®Ó-´÷-öÀé˙ §ƒxçö¸q ÆæçÆæn©’ (CIMAP) DEo Ææçßª·-éπhçí¬ ®Ω÷§Òç-Cç-î√®·. Ñ å≠æüµ¿ç™ 34
í∫’Jhç°æ¤ §ÒçC† ´%éπ~-®Ω-≤ƒ-ßª’-Ø√-©†’ NNüµ¿ ´%éπ~-ñ«-ûª’© †’ç* ÊÆéπ-Jç*, EéÀ~°æhç îË¨»®Ω’. Ñ å≠æüµ¿ç ¢√ùÀïu ÖûªpAh,
°æç°œ-ùÃE CSIR ÆæçÆæn AIMIL §∂ƒ®√tÆæ÷-öÀ-éπ™¸q (L) éπçÂ°-FéÀ Å°æp-Tç-*çC.
★ Åçûª-®√b-Bßª’ @´-¨»-ÆæY-¢Ë-ûªh© •%çü¿ç Â£j«vú≈-®·ú˛ §ƒL°ˇ (Â£j«vúÓ-ñ -¢√)-©èπ◊ Ææç•ç-Cµç* äéπ éÌûªh ñ«AE éπ†’èπ◊\çC. ≤˘D
ÅÍ®-Gßª÷ v§ƒçûªç-™E áv®ΩÆæ-´·-vü¿ç™ Ö†o v°æ¢√∞¡ GµAh-éπ™x Ñ éÌûªh-ñ«-AE í∫’Jhç-î√®Ω’. Ñ ñ«A Ê°®Ω’ ÂÆjö«-®·Æˇ. ÉN
Ø√Æ‘-J-ßª’Æˇ ´÷®√_-öÀ-°∂æ®˝ ñ«ûª’-©ûÓ Ææ´‚£æ…-©’í¬ E´ÆœÆæ÷h, Çèπ◊-°æîªa v°æé¬-¨¡-´ç-ûª-¢Á’i† v°æA-D°œh é¬çAE ¢Áü¿-ï-©’x-û√®·.
★ v°æ°æç-îªç™ ¢Ëí∫-´ç-ûª-¢Á’i† °æE-B-®Ω’†’ v°æü¿-JzçîË ®√GÆˇ ¢√uCµ E¢√-®Ωù å≠æüµ¿ç v°æü∑¿-´’çí¬ ´’† üË¨¡ç-™ØË Núø’-ü¿© é¬¶-
ûª’çC. DEo '®√GÆˇ £æfiu´’Ø˛ ¢Á÷ØÓ-éÓx-†™¸ ßª÷çöÀ¶«úŒ— (R-MAb) ÅE °œ©’-≤ƒh®Ω’. °æ¤ù„éÀ îÁçC† Æ‘®Ω¢˛’ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸
Ç°∂ˇ ÉçúÕßª÷ (SII), -´’≤ƒîª’-ÂÆö¸q ¢Á’úÕ-éπ™¸ Ææ÷\™¸ Ææçßª·-éπhçí¬ DEo ûªßª÷®Ω’ îË¨»®·. ÉC v°æÆæ’hûªç £æfiu´’Ø˛ ®√GÆˇ
É´‚uØÓ íÓxGØ˛ (hRIG) ü∆y®√ ©Gµ-Ææ’h†o *éÀûªq éπçõ‰ î√™« ûªèπ◊\´ üµ¿®ΩÍé Åçü¿’-¶«ô’™éÀ ®√†’çC.
-v¶„®·-Ø˛ -vÂ°j-ñ¸..
★ v¶„®·Ø˛ wÂ°jñ ¸í¬ Ê°®Ì\ØË vÍíö¸ ßª‚®Ó-°œ-ßª’Ø˛ v¶„®·Ø˛ JÂÆ®˝a wÂ°jñ ¸ 2016 Ææç´-ûªq-®√-EéÀ ´·í∫’_®Ω’ vGöÀ≠ˇ ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh-©†’
´Jç-*çC. öÀ¢Á÷-B- GxÆˇ, ví¬£æ«ç é¬L-Ø˛-vTú˛b, Jîª®˝f ¢Á÷JÆˇ ´÷†-´¤E ñ«c°æ-éπ-¨¡-éÀhéÀ Ææç•ç-Cµç-*† éÃ©éπ Ææ´÷-î√-®√Eo ûª´’
°æJ-¨-üµ¿†™x v°æéπ-öÀç* Ñ •£æ›-´’AéÀ áç°œ-éπ-ßª÷u®Ω’.
★ £œ«§Úp-é¬ç-°æÆˇ ÅØË ¶µ«í∫çÂ°j O®Ω’ îËÆœ† °æJ-¨-üµ¿-†© °∂æL-û√©’ Evü¿-™‰-N’-ûª†ç, ´÷†-Æœéπ èπ◊çí∫’-¶«ô’, ´’ûª’h-°æ-ü∆-®√n© úÆæ-
Ø√©’ ™«çöÀ ÅØËéπ Ææ´’-Ææu-©èπ◊ °æJ-≥ƒ\®Ω ´÷®√_-©†’ ¨Cµç-îª-ôç™ Ææ£æ«-éπ-Jç-îªúøç ´©x v°æûËu-éπûª Ææçûª-Jç-îª’-èπ◊-Ø√o®·.
-úÁçí∫÷u -ïy®√-EéÀ -Ç-ßª·Í®y-ü¿ -å-≠æ-üµ¿ç..
★ úÁçí∫÷u ïy®√-EéÀ ûÌL-≤ƒ-Jí¬ ´%éπ~ Ææç•çüµ¿ å≠æ-üµ∆Eo Ææçv°æü∆ßª’ Çßª·-Í®yü¿ Nüµ∆†ç ü∆y®√ ûªßª÷®Ω’ îËÆœ-†ô’x ¶µ«®Ω-Bßª’
¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ v°æéπ-öÀç-î√®Ω’. Ñ Çßª·-Í®yü¿ å≠æ-üµ∆Eo 'Æœ≤ƒç-Â°--™Æˇ °æÈ®j®√— ÅØË ¢Á·éπ\ †’ç* ûªßª÷®Ω’ îË¨»®Ω’. ÉC úÁçí∫÷u
¢Áj®ΩÆˇ Ø√©’í∫’ ÂÆZ®·Ø˛q†’ Eßª’ç-vAç-îª-í∫-©’-í∫’-ûª’çC. Ñ v§ƒñ„-é˙d†’ ¶µ«®Ωûª •ßÁ÷-õ„-é¬o-©@ N¶µ«í∫ç (DBT), ®√Ø˛-¶«éÃq
JÂÆ®˝a ™«u¶Ô-Í®-ôK (v°æÆæ’hûªç ÆæØ˛-§∂ƒ®√t °æJ-Cµ™ ÖçC) E®Ωy-£œ«ç-î√®·.
★ ï°æ-FÆˇ ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ §ƒLÆæd-®˝†’ N*a¥Ah îËÊÆ ¶«uéÃd-Jßª÷ ñ«AE ¢Ë®Ω’-îË-¨»®Ω’. Ç ¶«uéÃd-Jßª’ç Ê°®Ω’ 'ÉúÕßÁ÷-ØÁ™«x Ææé¬-®·-ØÁqÆˇ
201 - F6'. §ƒM-É-C∑-MØ˛ õ„K-§ƒh-™‰ö¸ (PET) ÅØË §ƒL-Æd®æ ˝ Ææ†oE °∂œ™ ¸t†’ 30°C Ö≥Úg-ví∫ûª ´ü¿l Ç®Ω’-¢√-®√© Ææ´’-ßª’ç™
Ñ ¶«uéÃd-Jßª’ç Ææç°æ‹-®Ωgçí¬ @´-N-*a¥Ah îËßª’-í∫-©’-í∫’-ûª’çC. Ñ v°ævéÀ-ßª’™ È®çúø’ áçñ„j¢˛’© vÊ°Jûª îª®Ωu© ü∆y®√ ÉC∑-MØ˛
Èíkxé¬™¸, õ„K-§ƒh-Lé˙ ßª÷Æœú˛ ÅØË Å†’-°∂æ’-ô-é¬©’ à®Ωp-úø-û√®·. Ñ °æJ-¨-üµ¿† v°æÆæ’hûªç NE-ßÁ÷-í∫ç™ Ö†o ßª÷çvAéπ N*a¥-
AhéÀ Å†’-•ç-üµ¿çí¬ °æE-îËÆœ §ƒxÆœdé˙ KÂÆj-éÀxçí˚ v°ævéÀ-ßª’†’ ´’Jçûª ¢Ëí∫-´çûªç îËßª’-í∫-©ü¿’.
★ ¶µ«®Ωûª v°æ¶µº’ûªy Íéçvü¿ Ç®Óí∫u, èπ◊ô’ç• ÆæçÍé~´’ ¨»ê ÆæyüË-Qßª’ ®Ìö«-¢Áj-®ΩÆˇ ¢√uéÀq-Ø˛†’ ÇN-≠æ \-Jç-*çC. Ñ ¢√uéÀqØ˛ Ê°®Ω’
'®Ìö« ¢√é˙—. ÉC ÅA-≤ƒ®Ωç (úøßË’-Jßª÷) †’ç* ÆæçvéπN’çîË ´’®Ω-ù«© †’ç* °æÆœ-°œ-©x-©†’ ®ΩéÀ~-Ææ’hçC. Ñ ¢√uéÀq-Ø˛†’
Ø√©’í∫’ ®√≥ƒZ™x (Ççvüµ¿-v°æ-üË¨¸, £æ«Jßª÷ù«, £œ«´÷-îª-™¸-v°æ-üË¨¸, äúÕ¨») v°æßÁ÷-í¬-ûªt-éπçí¬ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-ö«d®Ω’.
★ Íéçvü¿ ú´≤ƒßª’, ú´-≤ƒ-ßª’-ü∆-®Ω’© ÆæçÍé~´’ ´’çvAûªy ¨»ê 2016-17 Ææç´-ûªq-®√-EéÀ HöÃ é¬ôØ˛ í∫J≠æe Å´’t-éπ°æ¤ üµ¿®Ω†’
ÉöÃ-´© v°æéπ-öÀç-*çC. HöÃ é¬ôØ˛™ BG-I ®Ωé¬-EéÀ îÁçC† NûªhØ√© í∫J≠æe Å´’téπ°æ¤ üµ¿®Ω ®Ω÷.635 í¬, BG-II ®Ωé¬-EéÀ
îÁçC† HöÃ é¬ôØ˛ Nûªh-Ø√© í∫J≠æe Å´’t-éπ°æ¤ üµ¿®Ω†’ ®Ω÷.800 í¬ E®Ωg-®·ç-*çC.
★ ûÁ©ç-í¬ù ®√≥ƒZ-EéÀ îÁçC† §∂ƒ®√t-Ææ÷u-öÀ-éπ™¸, ¢√uéÀqØ˛ éπçÂ°F '•ßÁ÷-™«->-éπ-™¸–É— (GÉ) ÆæçÆæn Íéçvü¿ Ç®Óí∫u, èπ◊ô’ç• ´’çvA-
ûªy-¨»êèπ◊ Ææç•ç-Cµç-*† v°æA-≥ƒd-ûªtéπ õ„çúø-®˝†’ Èéj´Ææç îËÆæ’-èπ◊çC. "ComBE Five" ÅØË vü¿´-®Ω÷°æ Â°çö«-¢√-™„çö¸ ¢√uéÀqØ˛
(LPV) †’ ÖûªpAh îËßª’-ú≈-EéÀ HÑ éπçÂ°F Ææ’´÷®Ω’ 895 éÓôx ®Ω÷§ƒ-ßª’© õ„çúø®˝†’ Èéj´Ææç îËÆæ’-èπ◊çC. üË¨¡ç™ 90%
´’çC P¨¡Ÿ-´¤-©èπ◊ Ñ ¢√uéÀqØ˛ ü∆y®√ ¢√uCµ E®Ó-üµ¿-éπ-¨¡-éÀhE v°æ≤ƒ-Cç-îªúøç DE v°æüµ∆† ©éπ~uç.
-†-´‚-Ø√ -v°æ-¨¡o-©’
1. CSIR Çüµ∆-Jûª ÆæçÆæn CIMAP à†í∫-®Ωç™ ÖçC?
á) Ø√í˚-°æ¤®˝ G) CMx Æœ) éÓ™¸-éπû√ úÕ) ©ë¸†´‹
2. L. ¢Á’çü∑∆™¸ ÅØË ®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆®√nEéÀ é¬u†q®˝†’ E¢√-JçîË ©éπ~ùç Öçü¿E ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ E®√l¥Jçî√®Ω’. Ñ °æü∆®Ωnç éÀçC
à ¢Á·éπ\™x ©Gµ-Ææ’hçC?
á) ¢Á’çü∑∆ G) ö«éπqÆˇ •Íéö« Æœ) á, G úÕ) àD-é¬ü¿’
3. -§ƒLÆæd®˝ ®Ω≤ƒ-ßª’† Ø√´’ç àN’öÀ?
á) §ƒM ÉC∑-MØ˛ õ„K-§ƒh-™‰ö¸ G) §ƒM-v§Ò-Â°j™¸ õ„K-§ƒh-™‰ö¸
Æœ) §ƒM ÉC∑-MØ˛ Èíkxé¬™¸ úÕ) §ƒM ÉC∑-MØ˛ Ææ™p¥-ØËö¸
4. §ƒL-Æd-®æ ˝†’ @´ N*a¥Ah îËßª’-í∫© ¶«uéÃd-J-ßª’™¸ ®Ωéπçí¬ ï§ƒØ˛ ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ éπ†’èπ◊\†oC...?
á) ÉúÕ-ßÁ÷-ØÁ™«x Ææé¬-®·-ØÁqÆˇ 201 - F6 G) ÇvíÓ-¶«u-éÃd-Jßª’ç ô÷uN’-Ê°∂-Æœ-ßª’Ø˛q A4
Æœ) Ææé¬-ØÁ™«x ÉúÕßÁ·ØÁqÆˇ 201-B6 úÕ) á¨¡a-K-≠œßª÷ éÌ™„j R1
5. Æœ≤ƒç-Â°-™Æˇ °æÈ®j®√ ÅØË ´%éπ~ ñ«A †’ç* éÀçC à ¢√uCµéÀ å≠æ-üµ∆Eo ûªßª÷-®Ω’-îË-¨»®Ω’?
á) *ÈéØ˛ í∫’Ø√u G) ÂÆj yØ˛ °∂æ‹x Æœ) úÁçí∫÷u ïy®Ωç úÕ) á¶™«
6. éÀçC à §ƒ´·†’ ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ ÉöÃ-´© éÌûªhí¬ éπ†’èπ◊\Ø√o®Ω’?
á) ¢Á’-L-ØÓ-°∂œ-úÕßª’ç °æçÍédôç G) ¢Á’-L-ØÓ-°∂œ-úÕßª’ç ÈéjÈ®j
Æœ) á, G úÕ) àD-é¬ü¿’
7. v¶„®·Ø˛ •£æ›-´’-A §ÒçC† ¨»ÆæY-¢Ëûªh/ ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’?
1) öÀ¢Á÷-B- GxÆˇ 2) ví¬£æ«¢˛’ éÓL-Ø˛-vTú˛b 3) Jîª®˝f ¢Á÷JÆˇ 4) ¨»´‚u™¸ Èéx¢Á’Ø˛q
á) 1, 2 G) 1, 3 Æœ) 1, 2, 3 úÕ) 1, 2, 3, 4
8. >é¬ ¢Áj®ΩÆˇ ¢√£æ«éπç àC?
á) áØ√-°∂œ-©Æˇ G) áúÕÆˇ Æœ) £æ«FH úÕ) •xö«d ãJ-ßª’ç-ö«-LÆˇ
9. éÀçC¢√-öÀ™ v°æ°æç-îªç™ ¢Á·ôd-¢Á·-ü¿öÀ ¢Ëí∫-´ç-ûª-¢Á’i† ßª÷çöÃ ®√GÆˇ å≠æüµ¿ç àC?
á) RMAb G) hRIG Æœ) RMIG úÕ) àD-é¬ü¿’
10. CSIR v°æ¢Ë-¨¡-Â°-öÀd† ¢Á·ôd-¢Á·-ü¿öÀ ßª÷çöÃ úøßª÷-¶„-öÀé˙ Çßª·-Í®yü¿ ´’çü¿’ àC?
á) BGR 34 G) RGB 43 Æœ) PBR 322 úÕ) GBR 34
11. ÉöÃ-´© à ®√≠æZç ÂÆj yØ˛ °∂æ‹x (H1N1) ¢√uCµE á°œ-úÕ-N’é˙ úÕÆ‘ñ ¸ ßª÷é˙d™ îËJaçC?
á) £æ«Jßª÷ù« G) ´’£æ…-®√≠æZ Æœ) °æçñ«¶¸ úÕ) äúÕ¨»
12. >é¬ ¢Áj®ΩÆˇ†’ ¢Á·ü¿ô à üË¨¡ç™ í∫’Jhç-î√®Ω’?
á) ÖvÈé-®·Ø˛ G) ™«öÀØ˛ Å¢Á’-Jé¬ Æœ) Öí¬çú≈ úÕ) §∂ÚxJú≈
13. éÀ®˝s íı®Ω¢˛ ÅØË ÍíüÁ†’ éÓxEçí˚ ü∆y®√ Ææ%≠œdç-*† CIRB ÆæçÆæn áéπ\úø ÖçC?
á) £œ«≤ƒq®˝ G) éπ®√o™¸ Æœ) ¢Á’iÆæ÷®˝ úÕ) CMx
14. ¶µ«®Ω-ûª-üË-¨¡ç™ v°æv°æ-ü∑¿-´’çí¬ éÓxEçí˚ ü∆y®√ ÍíüÁ†’ Ææ%≠œdç-*† ÆæçÆæn àC?
á) CIRB G) NDRI Æœ) IARI úÕ) CDRI
15. éÌûªhí¬ @´ éπ%vA´’ é¬™‰-ßª÷Eo ÅGµ-´%Cl¥ îËÆœ é¬™‰ßª’ ¢√uCµ-ví∫-Ææ’h-©èπ◊ ÅçCç-*† üË¨¡ç àC?
á) îÁjØ√ G) ®Ω≥ƒu Æœ) Å¢Á’-Jé¬ úÕ) ÉçúÕßª÷
16. Íéçvü¿ ú´-≤ƒßª’, ú´-≤ƒ-ßª’-ü∆-®Ω’© ÆæçÍé~´’ ´’çvAûªy ¨»ê 2016-17 Ææç´-ûªq-®√-EéÀ v°æéπ-öÀç-*† BG-II ®Ωé¬-EéÀ îÁçC†
BT é¬ôØ˛ í∫J≠æe Å´’t-éπ°æ¤ üµ¿®Ω áçûª?
á) ®Ω÷.800 G) ®Ω÷.635 Æœ) ®Ω÷.750 úÕ) ®Ω÷.600
17. '®Ìö«-¢√é˙— éÀçC¢√-öÀ™ à ¢√uCµéÀ Ææç•ç-Cµç-*† ¢√uéÀqØ˛?
á) á™x °∂‘´®˝ G) ÉØ˛-°∂æ¤x-ßÁ’çñ« Æœ) úøßË’-Jßª÷ úÕ) ïy®Ωç
18. H1N1 ¢Áj®ΩÆˇ éÀçC¢√-öÀ™  à Ö°æ-®Ω-é¬-EéÀ (Ææ¶¸ õ„j°ˇ)èπ◊ îÁçCçC?
á) ÉØ˛-°∂æ¤x-ßÁ’çñ« A G) ÉØ˛-°∂æ¤x-ßÁ’çñ« B Æœ) ÉØ˛-°∂æ¤x-ßÁ’çñ« C úÕ) ÉØ˛-°∂æ¤x-ßÁ’çñ« D
19. H1N1 Åçõ‰...
á) £‘«¢˛’-á-í∫’x-öÀ-Eé˙ õ„j°ˇ 1, †÷u®Ω-N’-E-úËñ ¸ õ„j°ˇ 1 G) £‘«¢˛’-°∂‘-L-ßª÷-õ„j°ˇ 1, †÷u®Ω-N’-E-úËñ ¸ õ„j°ˇ 1
Æœ) £‘«L-ßÁ÷-õ„j°ˇ 1, †÷u¢Á÷-Eßª÷ õ„j°ˇ 1 úÕ) Â£«öÀ-®Ó-°∂œ-™«-õ„j°ˇ 1, E¢Á÷t-°∂œ™« õ„j°ˇ 1
20. vü¿´-®Ω÷°æ Â°çö« ¢√™„çö¸ ¢√uéÀqØ˛ Å®·† "ComBE Five" †’ -à éπçÂ°-F ûªßª÷®Ω’ -îË-ßª’-†’ç-C?
á) •ßÁ÷-™«->-éπ™¸ É LN’-õ„ú˛ G) ú≈éπd®˝ È®úŒfÆˇ ™«¶¸q
Æœ) Å®Ω-GçüÓ §∂ƒ®√t úÕ) AIMIL §∂ƒ®√t
-ï-¢√-•’-©’
1–úÕ; 2–Æœ; 3–á; 4–á; 5–Æœ; 6–G; 7–Æœ; 8–G; 9–á; 10–á; 11–Æœ; 12–Æœ; 13–á; 14–G; 15–á; 16–á; 17–Æœ;
18–á; 19–á; 20–á.
www.eenadupratibha.net
-•-ßª÷-©-@ – éπç-õ„ç-ö¸
éπù-ñ«-™«©’
e t
-äÍé
n
E®√tù«Eo éπLT ÖçúÕ, äÍé véÀßª’†’ E®Ωy-JhçîË éπù«© Ææ´‚-£æ…Eo 'éπù-ñ«©ç— Åçö«®Ω’. OöÀ
.
a
í∫’Jç* Åüµ¿ußª’†ç îËÊÆ ¨»ÆæYç '£œ«≤ƒd-©@—. éπù-ñ«-©ç™ éπù«©’ Å´’J ÖçúË °æü∆®√nEo 'éπù‰-ûª®Ω ´÷vAéπ—
h
Åçö«®Ω’. ÉC v§ÒöÃ†’x, °œçúÕ °æü∆-®√n©ûÓ EJt-ûª¢Á’i Öçô’çC. éπù«-©èπ◊ Çüµ∆-®√-Eo-Ææ’hçC.
b
ïçûª’ éπù-ñ«-™«©’:
t i
°æEîËÊÆ Nüµ∆†ç Çüµ∆-®Ωçí¬ ïçûª’ éπù-ñ«™«©†’ 4 ®Ωé¬-©’í¬ N¶µº->ç-îª-´îª’a.
ÅN: 1) Ö°æ-éπ∞« éπù-ñ«©ç
r a
2) ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«©ç
3) éπçúø®Ω éπù-ñ«©ç
u p
4) Ø√úŒ éπù-ñ«©ç.
a dÖ°æ-éπ∞« éπù-ñ«©ç
e n
w e
@N ¨¡K-®√Eo ¶«£æ«u-ûª-©ç™†÷, ¨¡K-®Ωç-™E Åçí¬©†’ ¶«£æ«u, Åçûª-®Ω-ûª-©ç™†÷ éπ°œp ÖçîË
.
§Ò®Ω†’ 'Ö°æ-éπ∞« éπù-ñ«©ç— Åçö«®Ω’.
t
w w
Öü∆: ¨¡K®Ω ¶«£æ«u-ûª-™«Eo éπ°œp ÖçîË îª®Ωtç.
n e
Nüµ¿’©’:
a .
h
★ íÓ∞¡Ÿx, ®Ó´÷©’, éÌ´·t©’, Tôd© ™«çöÀ ¶«£æ«u îª®Ωt E®√tù«© ®Ω÷°æç™ ¨¡K-®√-EéÀ NNüµ¿ ®Ωé¬©’í¬
b
i
®Ωéπ~ù éπLp-Ææ’hçC.
★ ví∫çü∑¿’© ®Ω÷°æç™ ÅØËéπ ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√-©†’ vÆæN-Ææ’hçC.
a t
®Ωé¬©’:
p r
u
éπù«© ´®Ω’-Ææ© Çüµ∆-®Ωçí¬ Ö°æ-éπ∞« éπù-ñ«-™«Eo È®çúø’ ®Ωé¬-©’í¬ N¶µº->ç-îª-´îª’a. äÍé ´®Ω’-Ææ™
d
a
ÖçúËü∆Eo 'Ææ®Ω∞¡ Ö°æ-éπ∞« éπù-ñ«©ç— ÅE, ÅØËéπ ´®Ω’Ææ™x ÖçúËü∆Eo '≤ƒZöÀ-Â°∂jú˛ éπù-ñ«©ç— ÅE Åçö«®Ω’.
n
Çé¬®Ωç Çüµ∆-®Ωçí¬ Ö°æéπ∞« éπùñ«-™«Eo éÀçC Nüµ∆-©’í¬ N¶µº->ç-îª-´îª’a.
e
.e
Ö°æéπ∞¡ éπù«© Çé¬®Ωç éπù-ñ«©ç Ê°®Ω’
ww
•©x-°æ-®Ω’°æ¤ – §Ò©’-Ææ’© Ö°æ-éπ∞¡
w°∂æ’Ø√-é¬®Ωç
Ææhç¶µ«-é¬®Ωç
–
–
°∂æ’Ø√-é¬®Ω Ö°æ-éπ∞¡
Ææhç¶µ«-é¬®Ω Ö°æ-éπ∞¡
Íé¨»© ™«çöÀ ¨ÎjL-éπ©’†o éπù«©’ – ¨ÎjL-é¬-´’ßª’ Ö°æ-éπ∞¡
ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«©ç
üË£æ«ç-™E NNüµ¿ Åçûª-®√s¥-í¬-©èπ◊ Çüµ∆-®√EoÆæ÷h, ¢√öÀE éπL°œ Öçîªú≈-EéÀ ûÓúøpúËüË ÆæçßÁ÷-ïéπ
éπù-ñ«©ç. Dçöx NNüµ¿ ®Ωé¬-™ éπù-ñ«-™«©’çö«®·.
e t
ÅN: 1) àJ-ßÁ÷-™«®˝ éπù-ñ«©ç 2) ´’%ü¿’-™«Æœn 3) ÅÆœn/ á´·éπ
. n
4) LÈítçö¸q 5) õ„çú≈Ø˛q 6) áúÕ§Úñ¸ éπù-ñ«©ç 7) ®Ωéπhç.
★ ´÷†´ ¨¡K-®Ωç™E á´·éπ© Ææçêu: 206 h a
★ ¶«©u-ü¿-¨¡™ á´·-éπ© Ææçêu: Ææ´÷®Ω’ 300
i b
★ ´÷†´ ¨¡K-®Ωç™ ÅA-Â°ü¿l á´·éπ: ûÌúø á´·éπ/ °∂‘´’®˝
a t
★ ´÷´† ¨¡K-®Ωç™ *†o á´·éπ: ÊÆd°œÆˇ (îÁN)
p r
d u
★ ´÷†´ ¨¡K-®Ωç™ í∫öÀd á´·éπ: éÀçC ü¿´úø á´·éπ
a
★ ´÷†´ ¨¡K-®Ωç™ í∫öÀd °æü∆®Ωnç: áØ√-N’™¸
n
.e e
★ îÁN™ á´·-éπ© Ææçêu: 6 (3 + 3)
★ ¢Á†’o-°æ‹-Ææ© Ææçêu: 33 (v§˘úµø-ü¿-¨¡™  26)
w w
★ °æéπ\õ„-´·-éπ© Ææçêu: 12 ïûª©’/ 24
e t
w
★ ûª©™E á´·-éπ© Ææçêu: 22
. n
★ ´%ü∆l¥-°æuç™ ÅCµ-éπçí¬ ÖçúË v§ÒöÃØ˛: éÌ™«x-ñ„Ø˛
h a
àJ-ßÁ÷-™«®˝ éπù-ñ«©ç:
i b
a t
p r
d u ûªçûª’-´¤©’
n a ´÷Æˇd éπù«©’
.e e Â°∂jv¶¶«x-Ææ’d©’
w ww àJ-ßÁ÷-™«®˝ éπù-ñ«©ç
NNüµ¿ éπù-ñ«-™«-©†’ éπLÊ° ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«-™«ØËo 'àJ-ßÁ÷-™«®˝ éπù-ñ«©ç— Åçö«®Ω’. ÉC
üÁ•s-A†o Éûª®Ω éπù-ñ«-™«-©†’ ÆæJîËÆæ’hçC. Dçöx Â°∂jv¶¶«x-Ææ’d©’, ´÷Æˇd éπù«©’ ÅØË ´·êu-¢Á’i†
E®√t-ù«©’çö«®·. Â°∂jv¶¶«x-Ææ’d©’ ûªçûª’-ßª·ûª °æü∆-®√nEo à®Ωp-J*, éπù-ñ«-™«Eo Æœn®Ωçí¬ EL°œ
Öçîª’û√®·.
´’%ü¿’-™«Æœn: ¢Á’ûªhí¬ ÖçúË á´·-éπ-©ØË '´’%ü¿’-™«Æœn— Åçö«®Ω’.
é¬ç-vúÓ-¶«xÆæ’d-©’
e t
. n
h a
i b
éπ-ù‰-ûª®Ω -´÷-vAéπ-
´’%ü¿’-™«Æœn
a t
´’%ü¿’-™«Æœn ÖçúË ¶µ«í¬©’:
p r
★ ¢Á©’-°æL îÁN (üÌ°æp)/ °œØ√o
★ ´·èπ◊\-éÌ†/ Ø√Æœ-é¬ví∫ç
d u
★ éÌçúø-Ø√-©’éπ/ Ö°æ->-£œ«yéπ
n a
e e
★ ¢√ßª·-Ø√-∞¡ç-™ E 'C' Çé¬-®Ω°æ¤ (Öçí∫®Ωç) E®√t-ù«©’
.
w
★ ≤Ò®Ω-îË°æ/ ≥ƒ®˝\-™ E ÅÆœn-°æç-ï®Ωç
w e t
w n
´’%ü¿’™«ÆœnéÀ Ææç•ç-Cµç-*† Åüµ¿u-ßª’-Ø√Eo 'é¬çvú≈-©@— Åçö«®Ω’. DçöxE éπù«-©†’ 'é¬çvúÓ-¶«x-Ææ’d©’—
.
a
Åçö«®Ω’. Éçü¿’™ ÖçúË v§ÒöÃØ˛ 'é¬çvúÕØ˛—.
ÅÆœn/ á´·éπ:
b h
Åçö«®Ω’.
t i
ü¿%úµøçí¬ ÖçúË á´·éπØË 'ÅÆœn— Åçö«®Ω’. DEéÀ Ææç•ç-Cµç-*† Åüµ¿u-ßª’-Ø√Eo 'ÇÆœd-ßª÷-©@—
r a ÇÆœd-ßÁ÷-ÂÆjö¸q
u p Â£«´J{-ßª’Ø˛ π◊-©u
a d
e n
.e
w ww ÅÆœn E®√tùç
ÅÆœn™ ÖçúË éπù«©’ ÇÆœd-ßÁ÷ÂÆjô’x. ÉN é¬L{ßª’ç §∂ƒÊÆp¥ö¸, é¬L{ßª’ç é¬®Ìs-ØËö¸ ©´-ù«-©†’
vÆæN-≤ƒh®·. OöÀûÓ ÅÆœn à®ΩpúÕ, í∫öÀdí¬ Öçô’çC. ÇÆœd-ßÁ÷ÂÆjôx ´’üµ¿u ÖçúË é¬©y© ™«çöÀ E®√t-ù«-©ØË
'Â£«´-J{-ßª’Ø˛ èπ◊©u©’— Åçö«®Ω’. ÅØËéπ Ææéπ-¨Ï-®Ω’-é¬© Åçûª®Ω ÅÆœn-°æç-ï-®Ωç™ ´·êu °æü∆-®Ωnçí¬
ÅÆœn Öçô’çC.
LÈítçö¸q/ ÆæçCµ •çüµ¿-Ø√©’: LÈítçö¸
ÉC äéπ ûªçûª’-ßª·ûª ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«©ç. ÉC á´·-éπ-©†’
ÆæçCµ ûª™«©ûÓ éπL°œ Öçîª’ûª’çC. DçöxE ûªçûª’-´¤©’ éÌ™«x-ñ„Ø˛ - -á-´·éπ
e t
v§ÒöÃØ˛ûÓ à®ΩpúÕ Öçö«®·. éπçúø®Ωç
. n
õ„çú≈Ø˛q/ ≤ƒoßª· •çüµ¿-Ø√©’:
h
-õ„ç-ú≈-Ø˛ a
ÉC ´’®Ó ûªçûª’-ßª·ûª ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«©ç. éπçúø-®√-©†’
i b
á´·-éπ-©ûÓ éπLÊ° ÆæçCµ-ûª-™«™x Öçô’çC. DçöxE
a t
r
ûªçûª’-´¤™x†÷ éÌ™«x-ñ„Ø˛ v§ÒöÃØ˛ Öçô’çC.
áúÕ§Úñ¸/ éÌ´¤y éπù-ñ«©ç:
u p
a d
éÌ´¤y °æü∆-®√nEo E©yîËÊÆ ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«©ç. ÉC ≤ƒüµ∆®Ω-ùçí¬ îª®Ωtç éÀçü¿ ü¿∞¡-ÆæJ §Ò®Ω™«
n
Öçô’çC. DçöxE éπù«©†’ áúÕ§ÚÂÆjô’x Åçö«®Ω’. OöÀ éπù °æü∆®Ωnç éÌ´¤y éπùÀ-éπ©ûÓ EçúÕ Öçô’çC.
e
w.e Íéçvü¿éπç
t
w w éÌ´¤y °æü∆®Ωnç
n e
.
éÌ´¤y éπùç
´÷vAéπ
h a
áúÕ-§Úñ¸ éπù-ñ«©ç
i b
a t
Ö°æ-¢√Ææç îËÊÆ-ô-°æ¤púø’, Ç£æ…®Ωç üÌ®Ω-éπE Ææ´’-ßª÷™x ¨¡K-®√-EéÀ é¬¢√-Lq† ¨¡éÀhE Ææ´’-èπÿ-®Ωa-ú≈-EéÀ
Ñ éπùñ«©ç ≤ƒßª’-°æ-úø’-ûª’çC. vüµ¿’´ v§ƒçûª ïçûª’-´¤©’ (vüµ¿’´°æ¤ á©’-í∫’-•çöÀ) DE ≤ƒßª’çûÓ ¨¡K®Ωç
p r
†’ç* Ö≥ƒgEo •ßª’öÀéÀ ¢Á∞¡x-èπ◊çú≈ Ç°æ¤-éÓ-í∫-©’-í∫’-û√®·. ï©îª®Ω éÃ~®Ω-ü∆™x (AN’ç-í∫-©ç) îª®Ωtç éÀçü¿ ÖçúË
u
´’çü¿-¢Á’i† éÌ´¤y §Ò®Ω†’ '•x•s®˝— Åçö«®Ω’. Ææ÷n©-é¬-ßª’ûªyç/ ä¶‰ÆœöÃ Ö†o¢√∞¡x ¨¡K-®Ω-•-®Ω’-´¤™ 20%
d
a
éÌ´¤y Öçô’çC.
®Ωéπhç:
e n
.e
ÉC N’T-L† ÆæçßÁ÷-ïéπ éπù-ñ«-™«© éπçõ‰ Gµ†o¢Á’içC. ®Ωéπhç vü¿´-®Ω÷-°æç™ Ö†o ÆæçßÁ÷-ïéπ
éπùñ«©ç. Ç®Ó-í∫u-´ç-ûª’-úÁj† ´÷†-´¤-úÕ™ Ææ’´÷®Ω’ 5 Mô®Ωx ®Ωéπhç Öçô’çC. ®Ωéπhç E®√t-ùç™ vü¿´-®Ω÷-
w ww
°æç™ ÖçúË ¶µ«í¬Eo '§ƒx≤ƒt— Åçö«®Ω’. §ƒx≤ƒt™ ÊÆyîªa ¥í¬ ûËL-ßª÷-úø’ûª÷ ÖçúË éπù«-©†’ '®Ωéπh-éπ-ù«©’—
Åçö«®Ω’. §ƒx≤ƒt-™E ´·êu °æü∆®Ωnç F®Ω’ (85 - 90%).
áv®Ω ®Ωéπh-éπ-ù«©’/ áJ-vü∑Ó-ÂÆjö¸q:
£œ«¢Á÷íÓx-GØ˛ ÅØË ¨»yÆæ-´-®Ωg-é¬Eo éπLT Öçúøôç ´©x ÉN á®Ω’-°æ¤-®Ωç-í∫’™ Öçö«®·. £œ«¢Á÷íÓx-GØ˛
O2, CO2 ¨»yÆæ-¢√-ßª·-´¤© ®Ω¢√ù«™ ≤ƒßª’-°æ-úø’-ûª’çC.
®Ωéπhç E®√tùç
e t
§ƒx≤ƒt
n
®Ωéπhéπ-ù«-©’
.
áv®Ω®Ωéπh-éπ-ù«©’ -ûÁ-©x®Ωéπhéπ-ù«-©’
h a ®Ωéπh °∂æ-©éÀéπ-©’
éπùÀ-é¬¶µº éπù«©’ (ví¬†’u-™-ÂÆjö¸q)

i b
éπ-ùÀé¬-¶µº®Ω£œ«-ûª éπ-ù«-©’ (á-ví¬-†’u-™ÂÆj-ö¸q)
↓ ↓
1)
r at 1)
É-≤Úo°∂œ-™¸q
2) ¶‰≤Ú-°∂œ™ ¸q
u p -Lç--§∂ÚÂÆj-ö¸q
2) -¢Á÷-ØÓÂÆj-ö¸q
a
3) †÷uvö-°∂œ™ ¸q d
★ e n
w e
áv®Ω ®Ωéπh-éπ-ù«© @N-ûª-é¬©ç: 120 ®ÓV©’/ 4 ØÁ©©’
.
★ v§˘úµø ´÷†-´¤© ÅÆœn-´’-ï™ b  áv®Ω-®Ωéπh éπù«©’ ûªßª÷-®Ω-´¤-û√®·.
t
w
★ áv®Ω ®Ωéπh-éπ-ù«© ¨¡t¨»†-¢√-öÀéπ '°‘x£æ«ç—.
w n e
ûÁ©x ®Ωéπh-éπ-ù«©’/ ©÷uéÓ-ÂÆjö¸q:
a .
OöÀ™ £œ«¢Á÷íÓx-GØ˛ Öçúøü¿’. Åçü¿’´©x ûÁ©xí¬ Öçö«®·.
b h
t i
éπùÀé¬¶µº éπù«©’ ®Ωéπhç-™éÀ ´*a† Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ áü¿’®Ì\E Ø√¨¡†ç îË≤ƒh®·. éπùÀé¬¶µº ®Ω£œ«ûª
éπù«-™„j† Lç-§∂ÚÂÆjö¸q, ¢Á÷ØÓ-ÂÆjö¸q ¨¡K-®Ωç-™éÀ ´*a† ¶«£æ«u °æü∆®√n-©†’ áü¿’-®Ì\ØË v°æA-üË-£æ…-©†’
r a
ûªßª÷-®Ω’-îË-≤ƒh®·. Â£«î˝â-O ¢Áj®ΩÆˇ Lç-§∂Ú-ÂÆjö¸q†’ Ø√¨¡†ç -îËÆæ’hç-C. -ü∆ç-ûÓ -¶«-Cµ-ûª’-© -¨¡-K®Ωç -á®·-ú˛q
-ü¿-¨¡èπ◊ -îË®Ω’èπ◊ç-ô’ç-C.
u p
®Ωéπh-°∂æ-©-éÀ-éπ©’:
a d
n
OöÀØË '-vû√ç¶ÂÆjö¸q/ Ê°xö¸™„ö¸q— Åçö«®Ω’. ÉN ®Ωéπh-Ø√-∞«©’ ûÁT† v°æüË-¨»™x/ í¬ßª÷-™„j† ¶µ«í¬™x
.e e
®Ωéπhç í∫úøféπôdú≈-EéÀ ≤ƒßª’-°æ-úø-û√®·.
ww
éπçúø®Ω éπù-ñ«©ç
w
DE-™E éπçúø®Ω éπù«©èπ◊ ÆæçéÓ-îª-¨¡éÀh Öçô’çC. ÉN éπü¿-L-éπ-©èπ◊ é¬¢√-Lq† ¨¡éÀhE ÖûªpAh îË≤ƒh®·. v°æA
éπçúø®Ω éπù«-EéÀ äéπ Ø√úÕ Öçô’çC. Ø√úŒ Ææ´÷-î√®√Eo Å†’-Ææ-Jç* OöÀ™ ÆæçéÓîª, Ææúø-L-éπ©’ Öçö«®·.
éπçúø®Ω éπùç äéπ-≤ƒJ ÆæçéÓ-*ç*, AJT °æ‹®Ωy-Æœn-AéÀ ´îËa v°ævéÀ-ßª’†’ 'ÆæúøLéπ— Åçö«®Ω’. @´¤© °æ‹®Ωy-îª-®Ω-
´÷ç-í¬© éπü¿-L-éπèπ◊, ¨¡K-®Ωç-™E ÅØËéπ Åçûª®Ω Åçí¬© (Ê°í∫’©’, ®Ωéπh-Ø√-∞«©’, í∫’çúÁ) éπü¿-L-éπ-©èπ◊ éπçúø-®Ω-
éπ-ù«™‰ é¬®Ωùç.
éπçúø-®√©’ – ®Ωé¬©’:
e t
ÅN: 1) Í®"ûª éπçúø-®√©’ 2) ÅÍ®-"ûª éπçúø-®√©’ 3) £æ«%ü¿ßª’ éπçúø-®√©’. . n
éπçúø-®√© E®√tùç, ÖçúË v°æüË¨¡ç, Nüµ¿’-©†’ Å†’ÆæJç* OöÀE 3 ®Ωé¬-©’í¬ N¶µº->ç-îª-´îª’a.
h a
b
Í®"ûª éπçúø-®√©’:
i
v°æA éπçúø-®Ω-éπùç Ææ†oí¬, §Òúø’í¬_ (éπçúø-®Ω-´’çûª §Òúø´¤), ¨»ë«-®Ω-£œ«-ûªçí¬
t
a
Öçô’çC. Åúø’f î√®Ω©’çúøôç ´©x OöÀE 'Í®"ûª éπçúø-®√©’/ î√®Ω© éπçúø-®√©’— Åçö«®Ω’.
p r
ÅÆœn-°æç-ï-®Ωç-™E á´·-éπ-©èπ◊ ÅAéÀ ÖçúÕ, éπü¿-L-éπ-©èπ◊ ≤ƒßª’°æúøôç ´©x 'ÅÆœn-éπç-úø-®√©’—
Åçö«®Ω’. îËûª’©’, é¬∞¡Ÿx ™«çöÀ îª©Ø√çí¬™x ÖçúÕ ´’† ÇDµ-†ç™ Öçúøôç ´©x OöÀE
'Eßª’ç-vAûª éπçúø-®√©’— Åçö«®Ω’.
d u
ÅÍ®-"ûª éπçúø-®√©’:
n a
.e e
DE-™E v°æA éπçúø®Ω éπùç §ÒöÀdí¬, ≤ƒí∫-D-ßª’-•úÕ, éπü¿’®Ω’ Çé¬-®Ωç™ Öçô’çC.
OöÀ™ Åúø’f î√®Ω-©’ç-úø´¤. Åçü¿’´©x OöÀE ÅÍ®-"ûª/ †’†’°æ¤ éπçúø-®√©’ Åçö«®Ω’.
w w
ÉN ¨¡K®Ω Åçûª-®√s¥-í¬™x Öçö«®·. OöÀ éπü¿-L-éπ©’ ´’† ÇDµ-†ç™ Öçúøéπ
w§Ú-´úøç ´©x OöÀE 'ÅE-ßª’çvAûª éπçúø-®√©’— Åçö«®Ω’.

t
e
£æ«%ü¿ßª’ éπçúø-®√©’:
ÉN 'í∫’çúÁ/ £æ«%ü¿ßª’— E®√t-ùç™ §ƒ™Ô_ç-ö«®·. ÉN E®√t-ùç™ î√®Ω©
. n
a
éπçúø-®√-©†’, °æEîËÊÆ Nüµ∆-†ç™ ÅE-ßª’ç-vAûª éπçúø-®√-©†’ §ÚL Öçö«®·.
°œ. ¶«¶« °∂ævèπ◊-DlØ˛
b h
t i
r a
p
®Ω-îª®·-ûª-: °œ.-¶«-¶« -°∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
d u
n a
.e e
w ww
-•-ßª÷-©-@ éπç-õ„ç-ö¸
¢Á·éπ\© ÇJnéπ v§ƒ´·êuç
e t
. n
´’E≠œ v§ƒ<† ßª·í∫ç †’ç* É°æp-öÀ-´®Ωèπÿ ûª† Å´-Ææ-®√© éÓÆæç ¢Á·éπ\-©Â°j Çüµ∆-®Ω-°æ-úø’-ûª÷ØË
ÖØ√oúø’. @Nç-îª-ú≈-EéÀ Å´-Ææ-®Ω-¢Á’i† 'Ç£æ…®Ωç, í¬L, éπ©°æ, ¶Ôí∫’_, Â°vö-Lßª’ç, Ø√®Ω, å≠æ-üµ∆©’— ™«çöÀN
h a
¢Á·éπ\© †’çîË §Òçü¿’-ûª’-Ø√oúø’. ¢Á·éπ\-©†’ ¢√öÀ ÇJnéπ v§ƒ´·êuç ü¿%≥ƒd u NNüµ¿ ®Ωé¬-©’í¬ N¶µº->ç-îª-
´îª’a. ÅN:
1) Ç£æ…®Ωç ÖûªpAh îËÊÆ ¢Á·éπ\©’
i b
2) éπ©-°æ-EîËa ¢Á·éπ\©’
a t
3) Ø√®Ω-EîËa ¢Á·éπ\©’
p r
u
4) å≠æüµ∆LîËa ¢Á·éπ\©’
a d
Ç£æ…®Ωç ÖûªpAh îËÊÆ -¢Á·éπ\-©’
↓↓↓
á)
.e
üµ∆†u°æ¤
en G) Å°æ-®√©’/ °æ°æ¤p-C-†’-Ææ’© Æœ) †÷ØÁ
w t
¢Á·éπ\©’ ¢Á·éπ\©’ Tç-ï©

w w ↓↓
¢Á·éπ\©’
n e
v°æüµ∆† üµ∆†u° *®Ω’-üµ∆-†u°æ¤
a .
¢Á·éπ\©’ ¢Á·éπ\©’
b h
üµ∆†u°æ¤ ¢Á·éπ\©’: ★ Ñ ¢Á·éπ\©’ Ç£æ…®Ωç E©y-îËÆœ† Nûªh-Ø√-©ØË 'Tçï©’— Åçö«®Ω’.
-á)
t i
★ üµ∆Ø√u©Fo í∫úÕf ¢Á·éπ\© (ví¬N’ØË) èπ◊ô’ç-¶«-EéÀ îÁçC-†N.
a
★ Ñ üµ∆†u°æ¤ Tçï™x v°æüµ∆-†çí¬ ÖçúËN °œçúÕ °æü∆®√n©’.
r
u p
´÷†-´¤úÕ Å´-Ææ-®√© Kû√u/ Ö°æ-ßÁ÷-TçîË Nüµ∆†ç Çüµ∆-®Ωçí¬ ÉN 2 ®Ωé¬©’.
v°æüµ∆† üµ∆†u°æ¤ ¢Á·éπ\©’
a d
n
Eûªu-@-N-ûªç™ Ç£æ…®Ω ®Ω÷°æç™ ÅCµ-éπçí¬
e
e
Ö°æ-ßÁ÷-TçîË üµ∆†u°æ¤ ¢Á·éπ\©’.
.
Öü∆: ´J, íÓüµ¿’´’, ¢Á·éπ\-ñ Ô†o.
w ww´J: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – äÈ®jñ« Ææõ„j¢√

★ v°æ°æç-îªç™ Ææí∫ç ïØ√¶µ« ´·êu Ç£æ…®Ωç–´J
★ ´J àéπ ¢√J{éπ ¢Á·éπ\
★ Ö°æ¤púø’ Gßª’uç, ÉúŒx, üÓÂÆ© ™«çöÀ ¢√öÀ
ûªßª÷K™; Gßª’uç °œçúÕE ü¿’Ææ’h©èπ◊ í∫ç-> Â°-ôd-ú≈-EéÀ, é¬LéÓ ´·vü¿-ù™ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
★ ´J Üéπ†’ Éô’-éπ© ûªßª÷-K™ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
´J ®Ωé¬©’: £æ«çÆæ, °∂æ©’_†, ïßª’, ´’Ææ÷J, ®ΩN, ¶«Ææ’´’A ¢Á·ü¿-™„j-†N.
¢Á·éπ\-ñÔ†o: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – >ßª÷-¢Ë’Æˇ
e t
n
Ö°æ-ßÁ÷-í¬©’: Ç£æ…-®Ωçí¬, °æ¨¡Ÿ-ví¬-Ææçí¬, Ç©\-£æ…™¸, §ƒxÆœdé˙q, í∫÷xéÓñ¸, Í®ßª÷Ø˛, é¬Tûªç ûªßª÷K™
¢√úøû√®Ω’.
a .
h
íÓüµ¿’-´’©’: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – vöÀöÀéπç ´™‰_®˝
★ ®Ìõ„d© ®Ω÷°æç™ v°æ°æç-îªç™ ÅCµ-éπçí¬ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æúË üµ∆†uç – íÓüµ¿’-´’©’.
i b
★ ®Ìõ„d©’ ûªßª÷®Ω’ îËÆæ’èπ◊ØË íÓüµ¿’´’ ®Ωéπç – 'vöÀöÀ-éπ¢˛’ áÆœd-´¢˛’—; vöÀöÀ-éπ¢˛’ ¢Á÷ØÓ-éÓ-éπ¢˛’,
a t
vöÀöÀéπ¢˛’ úÁjéÓéπ¢˛’ ÅØËN ÅúøN íÓüµ¿’´’ ®Ωé¬©’.
r
★ íÓüµ¿’´’ í∫úÕfE °æJ-v¨¡´’™x §ƒuéÀçí˚ Åôdí¬, í∫%£æ«-E®√t-ùç™ ¶®Ω’f© ®Ω÷°æç™; íÓüµ¿’´’
p
u
°œçúÕE Ç©\£æ…©’ ûªßª÷-K™ Ö°æ-ßÁ÷T≤ƒh®Ω’.
*®Ω’-üµ∆-†u°æ¤ ¢Á·éπ\©’
a d
n
ÉN *†o Tçï-©ûÓ èπÿúÕ Öçö«®·. Eûªu-@N-ûªç™ Ç£æ…®Ω ®Ω÷°æç™ OöÀE ûªèπ◊\-´í¬
Ö°æßÁ÷T≤ƒh®Ω’.
.e e
ÉN ´®Ω{, FöÀ áü¿lúÕ, §ÒúÕ ØË©™x Â°®Ω’-í∫’-û√®·.
w w
Öü∆-£æ«-®Ω-ù©’:
e t
w n
üµ∆†u ®Ωéπç ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç
ñÔ†o©’ –
Ææïb©’ –
≤Ú®Ω_ç ´™‰_®˝
Â°Eo-Æœôç õ„j§ƒ-®·úøç
a .
®√í∫’©’ – á©’uÆœØ˛ éÌ®Ω-é¬Ø√
b h
-G) °æ°æ¤p üµ∆Ø√u©’/ Å°æ-®√©’ ©GµçîË ¢Á·éπ\©’:
✲
t i
a
OöÀ™ '´÷çÆæ-éπ%-ûª’h©’/ v§ÒöÃØ˛q— ÅCµ-éπçí¬ Öçö«®·.
✲ ´÷çÆæ-éπ%-ûª’h©’ ¨¡K®Ω E®√t-ù«-EéÀ, éÌCl-´-®Ωèπ◊ ¨¡K®Ω Â°®Ω’-í∫’-ü¿-©èπ◊ Å´-Ææ®Ωç.
p r
✲ OöÀE Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-éÓ-´úøç ü∆y®√ ¨»é¬-£æ…-®Ω’©’ ûª´’èπ◊ é¬¢√-Lq† ´÷çÆæ-éπ%-ûª’h-©†’
§Òçü¿’-û√®Ω’.
d u
üµ∆†u-®Ωéπç
n a ¨»Æ‘Y-ßª’-Ø√´’ç
Â°Ææ©’
. e
N’†’-´·©’ e –
–
Ê°∂Æœ-ßÁ÷-©Æˇ ÅJ-ßª’Æˇ
Ê°∂Æœ-ßÁ÷-©Æˇ ´·çíÌ
w†÷ØÁw¢Á·éπ\©’:
éπçü¿’©’ – éπñ«-†Æˇ éπñ«Ø˛
✲ '≤Úßª÷-H-Ø˛q™— v§ÒöÃ†’x ÅCµ-éπçí¬ Öçö«®·.
Æœ) w †÷ØÁ Tçï© ®Ωéπç ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç
¢Ë®Ω’-¨¡-†í∫ – Å®√-éÀÆˇ Â£j«§Ò->ßª÷
Ç´ – v¶«Æœé¬ ®Ωéπç ¢Á·éπ\©’
§ƒ¢˛’ – É©’-ÆœØ˛ Èíj†-Ø˛-ÆœÆˇ
†’´¤y©’ – Æœ≤ƒ-´’¢˛’ ÉçúÕ-éπ¢˛’
§Òü¿’lA-®Ω’-í∫’úø’ – £œ«L-ßª÷ç-ü∑¿Æˇ à†’u-´Æˇ
e t
n
éÌ•sJ – éÓé¬Æˇ -†÷uÆœ-Â°∂®√
.
✲ ßª·§∂Ú-Js-ßË’Æœ, ÇÆæd-Í®Æœ, §ƒ¢Ë’, Â°ú≈-L-ßË’Æœ èπ◊ô’ç¶«©èπ◊ îÁçC† ¢Á·éπ\© Tçï™x †÷ØÁ-
a
h
¨»ûªç ÅCµ-éπçí¬ Öçô’çC.
✲ †÷ØÁ-©†’ ¢ÁL-éÀ-B-ßª’í¬ N’T-L† °œ°œpE 'Ç®·™¸ Íéé˙— (ûÁ©-éπ-°œçúÕ) Åçö«®Ω’. DEo
°æ¨¡Ÿví¬Ææçí¬, á®Ω’-´¤í¬ ¢√úø-û√®Ω’.
i b
t
✲ '´’ç*-í∫çüµ¿ç—™ é¬çúøç †’ç*; ´’™„x, í∫’™«H™x °æ¤≥ƒp© †’ç* Ææ’í∫çüµ¿ ûÁj™«©’
a
©GµÆæ’hØ√o®·
p r
✲ '™«¢Áç-úø®˝, E´’t, éπ®Ω÷p®Ω ûÁj©ç— – Ææ’í∫çüµ¿ †÷ØÁ©’
u
✲ ¢Ë°æ Tçï© †’ç* BÆœ† †÷ØÁ†’ 'Ææ÷éπ~ t-@N Ø√¨¡éπç—í¬ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
d
n a
Éçí∫’´: ÉC ¢Á·éπ\© '¢Ë®Ωx— †’ç* ¢Á©’-´úË 'v≤ƒ´ç—
✲ ÆæØ˛-°∂æx-´®˝ (§Òü¿’l-A-®Ω’-í∫’úø’) – †÷ØÁ™  áèπ◊\´ ¨»ûªç
.e e
'§ƒM ÅØ˛-≤ƒ-îª’-Í®-õ„ú˛ §∂ƒöÃ Ç´÷x©’— Öçö«®·.
w wÅçü¿’Íé £æ«%vüÓ-í∫’©’ áèπ◊\-´í¬ Ö°æ-ßÁ÷-T-Ææ’h-Ø√o®Ω’.
w îÁô’d-Ê°®Ω’
éπ©-°æ-EîËa ¢Á·éπ\©’
¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç
ÉçúÕ-ßª’Ø˛ ®Óñ¸-´¤ú˛ – ú≈™¸-•-Jbßª÷ ™«öÀ-§∂Ú-Lßª÷
e t
≤ƒ©’ – ≥ÚJßª÷ ®Ì•≤ƒd
. n
õ‰èπ◊ – õ„éÓd-Eßª÷ ví¬çúÕÆˇ
h a
¢Ë°æ – Åñ«-úÕ®Ωé¬d ÉçúÕé¬
i b
✫ ¢Á·éπ\© †’ç* ©GµçîË ¶Ôí∫’_, Â°vö-L-ßª÷Eo 'P™«ï Éçüµ¿-Ø√©’— Åçö«®Ω’.
a t
✫ áv®Ω îªçü¿†çûÓ ¶Ô´’t©’, ¢√ùÀïu, ÆæçUûª °æJ-éπ-®√©’ îË≤ƒh®Ω’.
p r
✫ í∫çüµ¿ç ¢Á·éπ\ é¬çúøç †’ç* Ææ’í∫çüµ¿ ûÁj™«©’ ©Gµ-≤ƒh®·.
d u
a
Ø√®Ω†’ ÖûªpAh îËÊÆ ¢Á·éπ\©’
✻
e n
¢Á·éπ\©’ ÖûªpAh îËÊÆ Ææ†oöÀ, §Òúø-¢Áj† Íé¨»© ™«çöÀ E®√t-ù«-©†’ 'Ø√®Ω— ÅE; §ÒöÀdí¬,
.e ´·ü¿’®Ω’ ®Ωçí∫’™ ÖçúË E®√t-ù«-©†’ '°‘îª’— ÅE Åçö«®Ω’.
ww
✻ '°æAh, íÓí∫’, ï†’´·— ¢Á·éπ\© †’ç* Ø√®Ω ©GµÆæ’hçC.
✻
w éÀûªh-Ø√®Ω, éÌ•sJ, û√öÀ îÁôx †’ç* °‘îª’ ©GµÆæ’hçC.
°æAh: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – í¬Æœ-°œßª’ç Â£«Í®s-Æœ-ßª’¢˛’.
✻ °æAh v°æ°æç-îªç™ ÅA °æ¤®√-ûª-†-¢Á’i†, î¯Èéj† Ø√®Ω.
✻ °æAh Tçï© †’ç* ¢√u°œç* ÖçúË ´’%ü¿’-¢Áj† §Úí∫’-©†’
'Lçö¸— Åçö«®Ω’.
e t
✻ °æAh §Úí∫’™x 'ÂÆ©’u-™ ñ¸— Öçô’çC.
✻ °æAh 'í¬Æœ-°œßª’ç— ñ«AéÀ îÁçC† ¢Á·éπ\.
. n
h
✻ °æAh-§Ú-í∫’-©†’ ´úÕéÀ ü∆®√-©’í¬ îËÆœ, OöÀûÓ 'ë«D/-êü¿l®Ω’— a
ü¿’Ææ’h-©†’ ûªßª÷®Ω’ îË≤ƒh®Ω’.
i b
íÓí∫’ ¢Á·éπ\: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – Â£j«G-Ææ \Æˇ ÈéØ√-G-†Æˇ.
a t
✻ Ñ Ø√®Ω†’ íÓüµ¿’´’, ´J, °æ°æ¤p©’ ™«çöÀN E©y îËßª’-ú≈-EéÀ Ö°æ-ßÁ÷-TçîË Ææçîª’©
ûªßª÷K™ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
p r
u
ï†’´·: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – véÓô-™‰-Jßª÷ ï-E{ßª÷.
✻ Ñ Ø√®Ω†’ ûÁ®Ω-î √-°æ©’, î√°æ© ûªßª÷-K™ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
a d
éÌ•sJ: ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç – éÓé¬Æˇ †÷uÆœ-Â°∂®√.
e n
✻ °∂æ™«© †’ç* Ø√®Ω ÉîËa ¢Á·éπ\ ÉC äéπ\õ‰.
✻ éÌ•sJ Ø√®Ω ûËL-éπí¬, ≤ƒÍí í∫’ùçûÓ Öçô’çC. FöÀE
w.e°‘©’aéÓ-èπ◊çú≈ ÖçúË í∫’ùç ´©x -É-C Éûª®Ω Ø√®Ω© éπçõ‰
ww ¢Ë’™„jçC.
✻ Ñ Ø√®Ω†’ û√∞¡Ÿx, v•≠ˇ©’, èπ◊≠æØ˛ Æ‘ô’x, Cçúøx ûªßª÷K™
NEßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
✦
å≠æüµ¿ ¢Á·éπ\©’
e t
n
¢Á·éπ\© †’ç* ´îËa °æü∆-®√n-©ûÓ ®Óí¬©’ †ßª’ç îËÊÆ Nüµ∆-Ø√Eo 'Çßª·-Í®yü¿ ¢Ájü¿u Nüµ∆†ç—
.
a
Åçö«®Ω’.
éÌEo å≠æüµ¿ ¢Á·éπ\©’:
b h
i
í∫´’-Eéπ: Å¶µºu-®Ω’n©’ ¢Á·éπ\© '¨»Æ‘Yßª’ Ø√´÷©’—, å≠æüµ¿ç, Ö°æ-ßÁ÷-í¬©’ ûª°æp-E-ÆæJí¬ ØË®Ω’a-éÓ-¢√L.
1. ®√T ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç àN’öÀ?
1) ≤Ú®Ω_ç ´™‰_®˝
a t
2) éπ-ñ«-†Æˇ ÉçúÕ-éπÆˇ
p r
d u
3) Â°Eo-Æœ-ô¢˛’ õ„j§ƒ-®·-úø¢˛’
n a
4) á©’uÆœØ˛ éÌ®Ω-é¬Ø√
2.
e e
ñ«Bßª’ °∂æ©ç ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç àN’öÀ?
.
w w
1) Åñ«-úÕ-®Ωé¬d ÉçúÕé¬
3) íÓ¢√ ÉçúÕéπç
2) ´÷ç>-Â°∂®√ ÉçúÕé¬
4) éÓé¬Æˇ †÷uÆœ-Â°∂®√
w www.eenadupratibha.net
3. £‘«Lßª÷ v¶„>-™„-EqÆˇ äéπ –
1) Ø√®Ω-EîËa ¢Á·éπ\ 2) éπ©-°æ-EîËa ¢Á·éπ\
4.
3) å≠æüµ¿ ¢Á·éπ\ 4) ®Ω•s®Ω’ ¢Á·éπ\
e t
n
ÉçúÕ-ßª’Ø˛ ®Óñ¸-´¤ú˛ ¢Á·éπ\ ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç–
1) Åñ«-úÕ-®Ωé¬d ÉçúÕé¬
3) ú≈™¸-•-Jbßª÷ ÉçúÕé¬
2)
4) .
ú≈™¸-•-Jbßª÷ ™«öÀ-§∂ÚLßª÷
a
h
-≥ÚJßª÷ ®Ì•≤ƒd
5. éπ©-°æ-EîËa ´%é~¬-EéÀ Öü∆-£æ«-®Ωù–
1) Ê°∂Æœ-ßÁ÷-©Æˇ ´·çíÌ 2)
i b
t
Å®√-éÀÆˇ Â£j«§Ú->ßª÷
3) ≤Ú®Ω_ç ´™‰_®˝ 4)
6.
r a ú≈™¸-•-Jbßª÷ ™«öÀ-§∂Ú-Lßª÷
up
'v•÷ÆœØ˛— ÅØË å≠æ-üµ∆Eo ÉîËa ¢Á·éπ\ àC?
1) ÇÆœ-´’¢˛’ ÂÆõ„j-´¢˛’ 2) Åvö§ƒ ¶„©x-úÓØ√
7.
3) †é˙q¢√N’éπ
a d 4) °æ§ƒ-´®˝ ≤ÚN’oÂ°∂®Ω¢˛’
en
éÀyØÁjØ˛ ¢Á·éπ\ ¨»Æ‘Yßª’ Ø√´’ç–
1) ®√´¤-Lp¥ßª÷ ÆæÈ®pç-õ„jØ√ 2) ÆœçéÓØ√ Å°∂œ-Æœ-Ø√-LÆˇ
w.e
3) Åñ«-úÕ®Ωé¬d ÉçúÕé¬ 4) ´÷ç>-Â°∂®√ ÉçúÕé¬
t
w w e
–°œ. -¶«-¶.« n-°∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
Ææ´÷-üµ∆-Ø√©’: 1-4; 2-2; 3-4; 4-2; 5-4; 6-3; 7-2.
h a
t ib
r a
u p
a d
e n
.e
w ww
-•-ßª÷-©-@
@´¤© ©éπ~-ù«©’ – ´K_-éπ-®Ωù
e t
. n
1.
h a
b
¢Á·éπ\™x @N-ûª-é¬-©-´’çû√ éπE°œç*, ïçûª’´¤™x éÌCl-é¬-™«-EéÀ EL-*-§ÚßË’ @´ ©éπ~ùç?
1) vÊ°®Ωù – v°æA-Ææpç-ü¿†
i
2) NÆæ-®Ωb†
t
2.
3) Â°®Ω’-í∫’-ü¿©
r a4) îª©†ç
¢Á·éπ\©’ v°æü¿-Jzç-îªE @´ ©éπ~ùç?
1) Â°®Ω’-í∫’-ü¿© 2) îª©†ç
u p 3) v°æûª’u-ûªpAh 4) ¨»yÆæ-véÀßª’
3.
a d
n
¢Á·éπ\©’ Ç£æ…-®√Eo ûªßª÷®Ω’ îËÆæ’-éÓ-´-ú≈-EéÀ é¬¢√-Lq† ´·úÕ °æü∆-®√n©’...?
4.
.ee
1) F®Ω’ 2) é¬®ΩsØ˛úøßª÷-Èéj qú˛ 3) Ææ÷®Ωu-®ΩPt 4) Â°j´Fo
w t
Ç£æ…®Ωç™ ÉN’úÕ Ö†o ¨¡éÀhE NE-ßÁ÷-í∫-°æúË ¨¡éÀhí¬ ´÷Í®a @´ ©éπ~ùç?
w w
1) NÆæ-®Ωb† 2) îª©†ç 3) @®Ωg-véÀßª’
e
4) ¨»yÆæ-véÀßª’
n
5. ¨»y≤ƒ-´-ßª’-¢√©’ – ïçûª’-´¤-©èπ◊ Ææç•ç-Cµç* éÀçC-¢√-öÀ™ ÆæJ-é¬-EC?
1) ûÌçúø – Ü°œ-J-A-ûª’h©’
a .
2) ≤ƒ©-´÷ç-úø®˝ – ¢Á·°æp©’
3) °æèπ~◊©’ – Ü°œ-J-A-ûª’h©’
b
4) éπ°æp – îª®Ωtç h
6.
t i
a
ú®√n-©†’ ûª´’ ®Ωéπ~ù éÓÆæç NE-ßÁ÷-Tç-îª’-èπ◊-ØËN?
1) ïçûª’-´¤©’ 2) Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’
p r 3) ¢Á·éπ\©’ 4) àD-é¬ü¿’
7.
1) ¨»yÆæ-véÀßª’ u
@´¤©’ à @´ ©éπ~-ù«Eo v°æü¿-Jzç-îª-éπ-§ÚûË ¢√öÀ ñ«A Åçûª-J-Ææ’hçC?
d 2) îª©†ç 3) v°æûª’u-ûªpAh 4) vÊ°®Ωù
a
en
8. ÅAh-°æAh ¢Á·éπ\†’ ´·ô’d-éÓ-í¬ØË ÅC ´·úø’-îª’-èπ◊-§Ú-´úøç ÅØËC–
w.e
1) ÅÆæç-éπLpûª îª®Ωu
2) Eßª’ç-vAûªç
4) vÊ°®Ωù – E•çüµ¿†
9.
ww
®√´· ®√vA Ææ´’-ßª’ç™ ™„jö¸ ¢Ëßª’-í¬ØË ¶ÔClçéπ <éπöÀ v°æüË-¨¡ç-™éÀ ¢Á∞¡x-ú≈Eo í∫´’-Eç-î√úø’. Å®·ûË
¶ÔClçéπ îª÷°œ† ©éπ~ùç àC?
1) E•ç-üµ¿† Ææ£œ«ûª 2) E•ç-üµ¿† ®Ω£œ«ûª
3) vÊ°®Ωù – E•ç-üµ¿† 4) vÊ°®Ωù – v°æA-Ææpç-ü¿†
R-17-1-15
10. @´¤©’ ûª´’ Ææçûª-AE ´%Cl¥ îËÆæ’éÓ´-ú≈-EéÀ ûÓúøpúË @´ ©éπ~ùç?
1) v°æûª’u-ûªpAh 2) NÆæ-®Ωb† 3) ¨»yÆæ-véÀßª’ 4) îª©†ç
11. éÀçC¢√-öÀ™ @´¤-©†’ E®Ωy-*çîË äéπ ©éπ~ùç...
e t
1) v°æûª’u-ûªpAh 2) Â°®Ω’-í∫’-ü¿©
. n
3) @´-véÀßª’
a
4) v°æûª’u-ûªpAh, @´-véÀßª’
h
12.
i b
@´-véÀ-ßª’© °∂æL-ûªçí¬ à®Ωp-úÕ† ú®Ωn °æü∆-®√n-©†’ AJT Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îª’-èπ◊ØË ¨¡éÀh éπLT-†N?
1) ´÷†-´¤úø’ 2) @´¤©’
a t 3) ¢Á·éπ\©’ 4) ïçûª’-´¤©’
13. éÀçC-¢√-öÀ™ ¢Á·éπ\-©èπ◊ ™‰E ©éπ~ùç?
1) Â°®Ω-í∫úøç
p r 2) îª©†ç
3) v°æûª’u-ûªpAh
d u 4) °æJ-Ææ-®√-©èπ◊ v°æA-Ææpç-Cç-îªúøç
14.
n a
e
@´-®√¨¡Ÿ™x ¨¡éÀh Núø’-ü¿-©ßË’u @´-véÀßª’?
15.
w.e
1) vÊ°®Ωù 2) v°æB-é¬®Ω îª®Ωu 3) ¨»yÆæ-véÀßª’ 4) v°æûª’u-ûªpAh
t
w w
DE™ †ûªh v°æü¿-Jzç-*† Ææ@´ ©éπ~ùç?
n e
äéπ Nü∆uJn ûª† §ƒ®∏Ω-¨»© °æJ-Ææ®√™x Ö†o †ûªh†’ û√éπ-í¬ØË ÅC ´·úø’-îª’-èπ◊-§Ú-´-ú≈Eo í∫´’-Eçî√úø’.
1) îª©†ç 2) vÊ°®Ωù
a .
3) ÅÆæç-éπ-Lpûª éπü¿-Léπ
h
b
16. éÀç-C-¢√-öÀ-™ v°æB-é¬®Ω îª®Ωu-©èπ◊ Ææç•ç-Cµç-*-†N...
t i
1) ÅAh-°æAh û√éπ-í¬ØË ´·úø’-îª’-èπ◊-§Ú-´úøç
r a 2) û√´’-®Ω©’, éπ©’-´©’ Néπ-Æœç-îªúøç

3) §Òü¿’lA-®Ω’-í∫’úø’ °æ¤´¤y A®Ω-í∫úøç
u p 4) Â°j´Fo
17.
d
v°æ°æç-îªç-™-Èé™«x ÅA *†o @´-®√-¨¡Ÿ©’?
a
18.
1) îË°æ©’
e n 2) ¢Áj®Ω-Æˇ©’ 3) ¶«uéÃd-J-ßª÷©’ 4) PMç-vü∆©’
e
Ææ@´ v°æ°æç-îªç™E @´¤-©-Eoç-öÀ™ Åví∫-v¨Ï-ùÀéÀ îÁç-üË-C?
.
ww
1) AN’ç-í∫©ç 2) ú≈Lp¥Ø˛ 3) ´÷†-´¤úø’ 4) íÌJ™«x
19.
w
éÀçC¢√-öÀ™ Ç™‰_ ñ«AéÀ îÁçC† ¢Á·éπ\?
1) °æ¤-ôd-íÌ-úø’í∫’ 2) é¬xN’-úÓ-¢Á÷-Ø√Æˇ 3) ´÷Æˇ 4) Â°∂®˝o
20. ïçûª’´¤™x Çüµ∆-®√Eo ÅçöÀ-Â°-ô’d-èπ◊E ÖçúË @´¤©’?
1) ÅO’¶« 2) ≤ƒpç> 3) é¬xN’-úÓ-¢Á÷-Ø√Æˇ 4) Â£j«vú≈
21. éÀçC¢√-öÀ™ àéπ-éπù -@-N?
1) îË°æ 2) °æéÀ~ 3) Ê°®ΩO’-≠œßª’ç 4) §ƒ´·
22. éÀç-C-¢√-öÀ-™ í∫’úøx†’ Â°õ‰d éÃ~®Ωü¿ç?
e t
1) Ç´¤ 2) AN’ç-í∫©ç 3) §ƒxöÀ°æÆˇ
. n 4) á©’éπ
23.
h a
¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ ¨»Æ‘Y-ßª’çí¬ @´¤-©†’ ´K_-éπJçîªú≈-EéÀ v°æßª’-Aoç-*† ¢√J™ v°æü∑¿-´·úø’?
1) LØËo-ßª’Æˇ 2) ¶«£‘«Ø˛
b
3) ÅJ-≤ƒd-öÀ™ ¸
i
4) ñ«Ø˛ Í®
24. '´K_-éπ-®Ωù ¨»ÆæYç— Ö°æ-ßÁ÷í∫ç é¬EC...
a t
1) @´¤-©†’ Ææ®Ω-∞¡çí¬ Åüµ¿u-ßª’†ç îËßª’úøç
p r
2) @´¤© Ææ’©¶µº Åüµ¿u-ßª’†ç
d u
3) @´¤© °æJ-ù«-´’-véπ-´÷Eo ûÁ©-°æ-éπ-§Ú-´úøç
n a
4) @´¤© ´’üµ¿u Ææç•ç-üµ∆-©†’, §ÚL-éπ-©†’ ûÁ©°æúøç
25.
.e e
@´¤© ´’üµ¿u Ö†o §ÚL-éπ©’, ûËú≈© Çüµ∆-®Ωçí¬ *†o *†o Ææ´‚£æ…©’í¬ îËßª’úøç í∫’Jç*
w w
Åüµ¿ußª’†ç îËÊÆ ¨»ÆæYç?
e t
w
1) -ö«-ö-†-O’ 2) ö«é¬q-†O’ 3) Åví¬-†O’
. n
4) áé¬-†O’
26.
a
Èé®Ó-©Æˇ LØËo-ßª’Æˇ ¢Á·éπ\-©†’ -´-K_éπ-Jç-îª-ú≈-EéÀ -üË-Eo -Ç-üµ∆®Ωçí¬ -îËÆæ’èπ◊-Ø√o®Ω’?
h
1) ¨¡K®Ω E®√tù §ÚL-éπ©’
3) v°æûª’u-ûªpAh Å´-ßª’-¢√©’
i b
2) ¨¡K®Ω ¶µ«í¬© úû√u-≤ƒ©’
4) Nûªh-Ø√© ÆœnA
27.
a t
éÀç-C-¢√-öÀ-™ 'véÀ§Úd-í¬-¢˛’q—èπ◊ îÁçü¿-EN?
1) °∂æçT
p r
2) ¢Á÷ØÓ-é¬ö¸q 3) õ„J-úÓ-Â°∂jö¸q 4) ü∑∆™Â°∂jö¸q
28.
d u
a
LØËo-ßª’Æˇ '¢Ë®Ω’x, é¬çúøç, °ævû√©’ ÖçúøE Çèπ◊-°æîªa ®Ωçí∫’†o Ææyßª’ç-§Ú-≠æ-é¬-©†’— à ûª®Ω-í∫-A™
îË®√a®Ω’?
e n
1) õ„J-úÓ-Â°∂jö¸q 2) v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q 3) ü∑∆™-Â°∂jö¸q 4) Çç>-ßÁ÷-ÂÆp®˝tq
.e
ww
29. 'èπ◊∞¡Ÿx-ûª’†o °æü∆-®√n-©—Â°j Â°JÍí ûÁ©x-öÀ ü∆®√© ™«çöÀ @´¤©’?
1) £æ«Jûª Ø√îª’ 2) •÷V©’ 3) Ç™‰_ 4) v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q
30. w
éÀçC¢√-öÀ™ ÆæJí¬_ ïûª-°æ-®Ω-îª-EC?
1) Ç™‰_ – é¬xN’-úÓ-¢Á÷-Ø√Æˇ 2) õ„J-úÓ-Â°∂jö¸q – ´÷Æˇ ¢Á·éπ\
3) •÷V©’ – °æ®Ω-§Ú-≠œ-û√©’ 4) àéπ-ü¿∞¡ Hñ«©’ – ´J
31. 'véÀ§Úd-í¬¢˛’q—èπ◊ Ææç•ç-Cµç-*† Ææûªu v°æ´-îª†ç àC?
1) ûªúÕ íÓúø© O’ü¿ Â°JÍí A¢√< ™«çöÀ ¢Á·éπ\©’ – Ç™‰_
2) Å©ç-éπ-®Ωù éÓÆæç Â°çîË ¢Á·éπ\©’ – v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q
e t
3) ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒJí¬ ¢Ë®Ω’x, é¬çúøç, °ævû√©’ éπLT-†N – õ„J-úÓ-Â°∂jö¸q
. n
4) °æ‹A-é¬-£æ…-®Ω’©í¬ @Nç-îËN – £æ«Jûªßª·ûª ü∑∆™-Â°∂jö¸q
h a
32.
1) Ç™‰_ 2) °∂æç> 3) ´÷Æˇ b
àéπ-ü¿y-ßª’-Æœn-Aéπ @Nûª îªvé¬Eo éπLT Ö†o Ö¶µº-ßª’-îª®Ω °æ¤≠œpç-îªE ¢Á·éπ\©’ àN?
i 4) Â°∂®˝o
33.
a t
r
´%éπ~-®√ïu °æJù«´’ç™ v°æv°æ-ü∑¿´’ vö«"-ßÁ÷-Â°∂jö¸q (Ø√Ré¬ éπù-ñ«-©-ßª·-û√©’)?
1) Â°∂®˝oq
u p
2) v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q 3) ü∑∆™-Â°∂jö¸q 4) Â°∂-E®Ó-í¬¢˛’q
34.
1) Ç™‰_ d
£æ«J-ûª-®Ω-£œ«ûª °æ®Ω-§Ú-≠æéπ ü∑∆™-Â°∂jö¸©’ àN?
a 2) ¨Îj´-™«©’ 3) ¢Á÷©’f©’ 4) L´®˝´®˝d q
35.
e n
e
éÀçC¢√-öÀ™ ¢ËöÀ °ævû√-©†’ 'v§∂ƒçú˛q—í¬ °œ©’-≤ƒh®Ω’?
w.
1) Ç´%-ûª-Hï °ævû√©’ 2) N´%-ûªHï °ævû√©’ 3) Â°∂®˝o °ævû√©’ 4) ´÷Æˇ °ævû√©’
t
36.
w w
'°æ¤≥ƒp©’, é¬ßª’©’, Nûªh-Ø√-©—†’ à®Ωp-JîË ¢Á·éπ\©’ àN?
n e
37.
1) véÀ§Úd-í¬¢˛’q 2) Â°∂E®Ó-í¬¢˛’q 3) ü∑∆™-Â°∂jö¸q
a . 4) v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q
éÀçC-¢√-öÀ™ ¨Îj´-™«©’, PMçvü∆©èπ◊ Ææç•çCµç*† Ö´’túÕ Åç¨¡ç àC?
1) §Ú≠æù Nüµ∆†ç 2) ¨¡K®Ω E®√tùç
b h
3) àéπ-Æœn-Aéπ @N-ûª-îªvéπç 4) àD-é¬ü¿’
38.
t i
a
'Ççü∑¿-K-úÕ-ßª’¢˛’, ÇJ\-íÓ-E-ßª’¢˛’— ÅØË ™„jçT-é¬-´-ßª’-¢√-©†’ éπL-T† véÀ§Úd-í¬¢˛’q?
1) Ç™‰_, v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q
3) Ç™‰_, °∂æç>
p r 2) v•ßÁ÷-Â°∂jö¸q, õ„J-úÓ-Â°∂jö¸q
4) õ„J-úÓ-Â°∂jö¸q, °∂æç>
39.
d u
a
éÀç-C-¢√-öÀ-™ N´%ûª Hï ¢Á·éπ\ é¬EC?
1) ÂÆjéπÆˇ
e n 2) Fô¢˛’ 3) Â°j†Æˇ 4) ´’vJ

40.
.e
'Hñ«©’ °∂æ™«™x ÉN’úÕ Öçúøéπ Â°jéÀ éπE-°œÆæ÷h Öçúøôç— ÅØË ©éπ~-ù«Eo v°æü¿-JzçîË ¢Á·éπ\©’?
ww
1) véÀ§Údí¬¢˛’q 2) Çç>ßÁ÷ÂÆp®˝tq 3) >¢Á÷oÂÆp®˝tq 4) Â°∂®˝oq
41.
w
NûªhØ√™x È®çúø’ Hï-ü¿∞«©’ éπLT ÖçúøE ¢Á·éπ\?
1) *èπ◊\úø’ 2) •®∏√-F 3) éÌ•sJ 4) ¶„çúø
42. Nûªh-Ø√©’ °∂æ©ç ™°æ© Å´’-J† ¢Á·éπ\©’ àN?
1) N´%ûª Hñ«©’ 2) >¢Á÷oÂÆp®˝tq 3) Ç´%ûª Hñ«©’ 4) ü∑∆™-Â°∂jö¸q
43. '°æJ-´÷ùç— Çüµ∆®Ωçí¬ ¢Á·éπ\-©†’ áEo ®Ωé¬-©’í¬ N¶µº->ç-î√®Ω’?
1) 3 2) 4 3) 2 4) 5
44. ¢Á’ûªhE é¬çú≈Eo éπLT, 3 - 4 Åúø’-í∫’© éπçõ‰ áûª’h Â°®Ω-í∫E ¢Á·éπ\©’ àN?
e t
1) í∫’™«t©’ 2) §Òü¿©’ 3) îÁô’x
. n 4) Bí∫©’
45. í∫öÀd-é¬ç-ú≈Eo éπLT, ØË© †’ç* éÌCl áûª’h™ ¨»ê-©†’ à®Ωp-JîË ¢Á·éπ\©’?
h a
46.
1) §Òü¿©’ 2) îÁô’x
b
3) í∫’™«t©’
i
4) à-Dé¬ü¿’
1) àéπ-¢√-J{-é¬©’ 2) •£æ›-¢√-J{-é¬©’ t
¢Á·ü¿öÀ Ææç´-ûªq®Ωç ¨»&ßÁ÷ûªpAhE, È®çúÓ Ææç´-ûªq®Ωç v°æûª’u-ûªpAhE v°æü¿JzçîËN?
a 3) Cy¢√-J{-é¬©’ 4) Å©p-é¬-L-é¬©’
47.
p r
@N-ûª-é¬-©-´’çû√ v°æA Ææç´-ûªq®Ωç °æ¤≥ƒp©’, °∂æ™«©’, Nûªh-Ø√-©†’ à®Ωp-JîË ¢Á·éπ\©’ àN?
1) á°∂œ-¢Á’-®Ω™ ¸q
d u
2) àéπ-¢√-J{-é¬©’ 3) •£æ›-¢√-J{-é¬©’ 4) Cy¢√-J{-é¬©’
48.
n a
ÅCµéπ '°∂æ©≤ƒßª÷Eo/ Cí∫’-•-úÕE— §Òçü¿-ú≈-EéÀ Cy¢√-J{-é¬-©†’ á°æ¤púø’ ¶µº÷N’ †’ç* ûªNy Bßª÷L?
.e e
1) È®çúÓ Ææç´-ûªq®Ωç ûª®√yûª
3) á°æ¤púø’ BÆœØ√ °∂æ©-≤ƒßª’ç ´÷®Ωü¿’
2) ¢Á·ü¿öÀ Ææç´-ûªq®Ωç ûª®√yûª
4) éÌEo ØÁ©© ûª®√yûª
49.
w w e t
w n
'ü∆E´’t, ´’çü∆®Ω, íÓJçô— ™«çöÀ ¢Á·éπ\©’ à ®Ωéπ-¢Á’i-†N?
50.
1) îÁô’x 2) §Òü¿©’ 3) í∫’™«t©’
a . 4) Â°j´Fo -
éÀçC¢√-öÀ™ ÆæJí¬ ïûª°æ®Ωîª-EC?
1) í∫’™«t©’ – ´çí∫, Ç¢√©’, íÓüµ¿’´’
b h
2) îÁô’x – *çûª, ®√N, ¢Ë°æ
3) •£æ›-¢√-J{-é¬©’ – Å©xç, §ƒJ-ñ«ûªç
t i
4) Cy¢√-J{éπç – é¬u®Ωö¸, ´·©xçT, •®∏√-F
r a
p
Ææ´÷-üµ∆-Ø√©’
u
1-3; 2-2; 3-4; 4-4; 5-2; 6-3; 7-3; 8-3; 9-4; 10-1; 11-3; 12-3; 13-2; 14-3; 15-4; 16-4;
d
n a
17-2; 18-3; 19-2; 20-2; 21-3; 22-3; 23-3; 24-3; 25-2; 26-3; 27-2; 28-3; 29-2; 30-2;
31-3; 32-3; 33-1; 34-3; 35-3; 36-2; 37-3; 38-2; 39-4; 40-3; 41-3; 42-3; 43-1; 44-1;
.e e
45-1; 46-3; 47-2; 48-4; 49-2; 50-4.
ww
®Ω-îª®·-ûª: ¶«-¶« °∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
w
-•-ßª÷-©-@ – éπç-õ„ç-ö¸
ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚
e t
n
-v°æßÁ÷-í∫-¨»-©™ ï†’u-´÷-JpúÕ ïJÊ° äéπ Åüµ¿’-Ø√-ûª† ≤ƒçÍé-Aéπ v°ævéÀßª’ 'ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚—. Ñ °æü¿l¥-
.
a
A™ 'Ææ£æ«-ïçí¬ O©’-é¬E ï†’u °æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ï-Ø√-©†’ v°æ¢Ë-¨¡-Â°öÀd ¢√çîµª-Fßª’ ï†’u °æ¤†” ÆæçßÁ÷-ï-Ø√-
h
b
©†’ à®Ωp-®Ω-îª-´îª’a. @´-®√-¨¡Ÿ-™xE ï†’u-´¤-©†’ ¢Ë®Ω’-îËÆœ, ¢√öÀE ûªT† ¢√£æ«-éπç-™éÀ v°æ¢Ë-¨¡Â°úøû√®Ω’. Ñ
t i
¢√£æ«-é¬Eo ÇAü∑Ë®· éπùç-™éÀ °æç°œ, ÇAü∑Ë®· úŒá-Ø˛à ûÓ§ƒô’ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-öÀd† ï†’u´¤ †éπ-∞¡x†’ ÅÆæç-ë«u-
éπçí¬ ÖûªpAh îË≤ƒh®Ω’. Ñ v°ævéÀ-ßª’†’ 'ï†’u éÓxEçí˚— Åçö«®Ω’.
r a
ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚ v°ævéÀßª’™E °æü¿l¥ûª’©’
u p
★
a
¢√çîµª-Fßª’ ï†’u-´¤†’ Núø-D-ßª’úøç.
d
★
e n
NúøD- Æ- †œ ï†’u-´¤†’ ûªT† ¢√£æ«é- πç™- éÀ v°¢æ ¨-Ë ¡Â- °-ôúd çø .
★
w.e
°æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ïéπ ¢√£æ«-é¬Eo ÇAü∑Ë-®·-™éÀ •CM îËßª’úøç.
t
★
w w
ï†’u °æJ-´-Jhûª ÇAü∑Ë®· éπù«-©†’ ´®Ωùç ü∆y®√ á†’o-éÓ-´úøç.
n e
¢√çîµª-Fßª’ ï†’u-´¤†’ Núø-D-ßª’úøç
a .
✦
bh
ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚ v°ævéÀ-ßª’™ ¢Á·ü¿-ôí¬ áçñ„j-¢˛’-©†’ Ö°æßÁ÷-Tç* (úÕô-È®bç-ö¸©’) éπù-éπ-´îªç
éπJ-T-§ÚßË’™« îË≤ƒh®Ω’.
t i
✦
r a
éÌEo †÷uéÀx-ßË’ñ¸ áçñ„j-¢˛’-©†’ Ö°æßÁ÷-Tç* 'v°æ´-ùûª Íéçvü∆-°æ-Ææ-®Ω-ù«-EéÀ— í∫’J îËÆœ N’T-L† @´-
u
°æ-ü∆®Ωnç †’ç* *´-®Ωí¬ úŒá-Ø˛à†’ ¢Ë®Ω’-îË-≤ƒh®Ω’. p
✦
a d
'JÆœ-Zéπ{Ø˛ áçúÓ †÷uéÀxßË’ñ¸ áçñ„j¢˛’— úŒá-Ø˛à Åù’-´¤†’ NP≠æd ≤ƒnØ√© ´ü¿l êçúÕ-û√-©’í¬ éπAh-J-
e n
Ææ’hçC. OöÀØË 'Åù’ éπûÁh-®Ω©’— ÅE èπÿú≈ Åçö«®Ω’.
✦
.e
ww
OöÀE ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ Ø√ü∑¿Ø˛q ÅØË ¨»Ææ-Y¢Ëûªh í∫’Jhç-î√úø’.
✦
w
JÆœ-Zéπ{Ø˛ áçñ„j-¢˛’©’ úŒá-Ø˛à Åù’-´¤-©†’ È®çúø’ Nüµ∆-©’í¬ îµËC≤ƒh®·.
a) éÌEo áçñ„j-¢˛’©’ úŒá-Ø˛à È®çúø’ §Úí∫’-©†’ (≤˘≠æe´ßª·ûª Íéçvü¿ç ´ü¿l) ÆæJí¬_ áü¿’-È®-ü¿’®Ω’
Gçü¿’-´¤© ´ü¿l í∫’Jhç-*† v§ƒçû√-™x îµËC-≤ƒh®·. DE-´©x vüµ¿’´-ûª-™‰E *´®Ω© êçúÕû√©’ à®Ωp-
úø-û√®·. OöÀE '¢Á·çúÕ éÌ†©’— Åçö«®Ω’.
¢Á·çúÕ-éÌ-†© à®√pô’:
↓ Åûª’-èπ◊\ØË éÌ†© à®√pô’
5'  3' 
................TC .GA........... ...TC GA........

GAA . TTC.
e t
. CTT. . AAG
. n
.
.
+
h

a ↑
............... AG.CT........ ...AG CT.......
i b 
3'  5'
a t .......G AATTG
+
b) î√™«
p r
áçñ„j-¢˛’©’ úŒá-Ø˛à ü¿yçü¿y èπ◊çúø-LE NNüµ¿ .......CTTAA .....G
d u
v§ƒçû√™x éπAh-J-≤ƒh®·. Ñ ®Ωéπ-¢Á’i† éπAh-Jç-°æ¤†’ '≤ƒdí∫®˝f 
n a
éπAh-Jç°æ¤— Åçö«®Ω’. °∂æL-ûªçí¬ à®Ωp-úÕ† úŒá-Ø˛à §Úí∫’© éÌ†-©†’ 'Åûª’-èπ◊\ØË éÌ†©’— Åçö«®Ω’.
.e e Núø-DÆœ† ï†’u-´¤†’ ûªT† ¢√£æ«-éπç-™éÀ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-ôdúøç

★
w w e
¢√çîµª-Fßª’ úŒá-Ø˛à êçúÕ-û√Eo ™‰ü∆ êçúÕ-û√-©†’ á†’oèπ◊†o ûª®√yûª ¢√öÀE ûªT† ¢√£æ«éπçt
w (¢√£æ«éπ úŒá-Ø˛à)™éÀ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-úø-û√®Ω’.
. n
★
h a
¢√£æ«éπ úŒá-Ø˛à v°æA-éπ%A îÁçC ÅÆæ-™„j† †éπ-∞¡x†’ ÅÆæç-ë«u-éπçí¬ ÖûªpAh îËÆæ’hçC.
i b
(éÓxEçí˚ ¢√£æ«éπç Núø-D-Æœ† ¢√çîµª-Fßª’ ï†’u-´¤†’ ®Ω¢√ù« îËÊÆ ¢√£æ«-éπçí¬ °æE-îË-Ææ’hçC.)
★
a t
ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚ v°ævéÀ-ßª’™ '§ƒxÆœt-ú˛©’, §∂ƒñ¸©’, é¬Æœt-ú˛©’ ™«çöÀ Ææ£æ«ï ¢√£æ«-é¬-©†’
Ö°æßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
p r
★ BR 322
d u
Ñ v°ævéÀ-ßª’èπ◊ P (¶ÔM-´®˝ ®Óúø’ñ¸); P 19, 101 ÅØË éπ%vA´’ ¢√£æ«-é¬-©†’ èπÿú≈
UC
Ö°æßÁ÷T≤ƒh®Ω’.
n a
★
★
.e e
§ƒxÆœt-ú˛©’ ´©-ßª÷-é¬®Ω úŒá-Ø˛à Åù’-´¤©’. ÉN ≤ƒüµ∆-®Ω-ùçí¬ ¶«uéÃd-J-ßª÷™x Öçö«®·.
ww
§ƒxÆœt-ú˛-©†’ JÆœéZ π{Ø˛ áçúÓ †÷uéÀx-ßË’ñ¸ûÓ éπAh-Jç* È®çúø’ Åûª’-èπ◊\ØË *´-®Ω©’†o Í®ë«-é¬®Ω
w
Åù’´¤í¬ ´÷®Ω’-≤ƒh®Ω’.
★ Í®ë«é¬®Ω §ƒxÆœt-ú˛-™E È®çúø’ Åûª’-èπ◊\ØË éÌ†-©†’, ¢√çîµª-Fßª’ ï†’u´¤ éÌ†-©ûÓ Åûª’-éÓ\-´-ú≈-EéÀ
úŒá-Ø˛à ™„jÍíñ¸ ÅØË áçñ„j-¢˛’E Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
★ ÑN-üµ¿çí¬ à®Ωp-®Ω-*† Ææçéπ®Ω úŒá-Ø˛à†’ '°æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ïéπ ™‰ü∆ Èéj¢Á’-Jé˙ úŒá-Ø˛à— Åçö«®Ω’.
°æ¤†”ÆæçßÁ÷ïéπ ¢√£æ«-é¬Eo ÇAü∑Ë-®·-™éÀ •C-M-îË-ßª’úøç
✦ '°æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ïéπ úŒá-Ø˛à†’ ®Ω÷§Òç-Cç-*† ûª®√yûª ü∆Eo ûªT† ¶«uéÃd-J-ßª’¢˛’ éπùç-™éÀ
(Ñ¨¡aK≠œßª÷ éÓ™„j) v°æ¢Ë-¨¡-Â°-úø-û√®Ω’.
e t
✦
✦
°æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ïéπ úŒá-Ø˛à†’ •CM îËÆœ† ¶«uéÃd-Jßª÷ éπù«-©†’ '°æJ-´-Jhûª éπù«©’— Åçö«®Ω’.
. n
ÇAü∑Ë®· éπùç™ Ñ °æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ïéπ úŒá-Ø˛à v°æA-éπ%A îÁçC, °æJ-´-Jhûª éπù«© Ææçêu Â°JÍí
h a
b
éÌCl (v°æA-éπ%A îÁçC† ¢√£æ«éπç) °æ¤†”-Ææç-ßÁ÷-ïéπ úŒá-Ø˛à véπ¢Ë’ù« °œ©x éπù«-™xéÀ v°æ¢Ë-P-Ææ’hçC.
i
ÑNüµ¿çí¬ v°æA-éπùç éÓxØ˛-©’í¬(ï†’u-Kû√u Ææñ«-B-ßª’çí¬ ÖçúË éπù«© ïØ√¶µ«) à®Ωp-úø-û√®·.
t
r a
ï†’u-°æ-J-´-Jhûª ÇAü∑Ë®· éπù«-©†’ ´®Ωùç ü∆y®√ á†’o-éÓ-´úøç
★
u p
Jé¬ç-GØ- çË ö¸ éÓxØ˛©- ’†o ï†’u-°J-æ ´- J- hûª ÇAü∑®Ë · éπù«©†’ È®çúø’ ®Ωé¬© ´®Ωù °æüû-¥¿l ª’© ü∆y®√
á†’oèπ◊çö«®Ω’. ÅN:
a d
n
á) v§Ú¶¸ (ñ„E-öÀé˙ ´÷®Ω\®Ω’x)©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îª-èπ◊çú≈
★
.e e
G) v§Ú¶¸-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îªúøç ü∆y®√ (é¬©F Â£j«vG-úÁj-ñ‰-≠æØ˛ °æü¿l¥A).
w t
Ææ÷éπ~ t-@´ Ø√¨¡éπ E®Ó-üµ¿-éπ-ûª†’ îª÷°œçîË ï†’u-´¤†o °æJ-´-Jhûª éπù«Eo á†’o-éÓ-¢√Lq ´*a-†-°æ¤púø’
★
w w
ñ„E-öÀé˙ ´÷®Ω\®˝q °æü¿l¥-AE Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
n e
★
ÅÆæç-ë«uéπ ´%Cl¥ îÁçC† é¬©-F™ ÖçúË éπù«©Fo ¢√çîµª-Fßª’ ï†’u´¤†’ éπLT Öçúøéπ-§Ú-´îª’a.
a .
h
É™«çöÀ é¬©-F™ ¢√çîµª-Fßª’ ï†’u-´¤-©’†o éπù«-©†’ í∫’Jhç-îª-ú≈-EéÀ 'é¬©F Â£j«vG-úÁj-ñ‰-≠æØ˛— °æü¿l¥-AE
★
Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
i b
û√Eo 'v§Ú¶¸— Åçö«®Ω’.
a t
Ñ °æü¿l¥-A™ Í®úÕßÁ÷ üµ∆Jtéπ °æü∆-®√n-©ûÓ ™‰G-Lçí˚ îËÆœ† àéπ-§Úîª Ç®˝-á-Ø˛à ™‰ü∆ úŒá-Ø˛à êçúÕ-
★
p r
Ñ v§Ú¶¸ ï†’u-°æ-J-´-Jhûª ÇAü∑Ë®· éπù«™xE Jé¬-G-ØÁçö¸ éÓxØ˛-©†’ í∫’JhÆæ’hçC.
d uv°æßÁ÷-ï-Ø√©’
í∫´’-Eéπ: '-Ké¬ç-G-ØÁçö¸ úŒá-Ø˛à õ„é¬o-©@— ü∆y®√ ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ 'É†’q-LØ˛— †’ ÖûªpAh îË¨»®Ω’.
n a
●
e e
Ñ °æü¿l¥-A™ éÓxØ˛ îËÆœ† 'Ké¬ç-G-ØÁçö¸ úŒá-Ø˛à (Ç®˝–-úŒ-á-Ø˛à)©†’ Â°®Ω’-í∫’-ü¿© £æ…®Ót†’x, ¢√uéÀq†’x,
.
ww
¢√ùÀïu ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√© ûªßª÷-K™ NE-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
●
w
ï†’u-°®-æ ¢Ω- Á’†i ¢√uüµ¿’©- †’ í∫’Jhçî- ú-ª ≈-EéÀ, ¢√öÀ†’ç* ®Ωé~À çî- ú-ª ≈-EéÀ Ç®˝– úŒáØ- ˛à õ„é¬o-©@ üÓ£æ«ü- °¿- ú-æ ’ø -
ûª’çC. Ñ õ„é¬o-©@ ü∆y®√ ´÷†-´¤©’, ¢Á·éπ\™x ï†’u ™§ƒ-©†’ í∫’Jhç* ¢√öÀE '@Ø˛ ü∑®Á Ω°—‘ ü∆y®√
†ßª’ç îËßª’´- îª’a.
● ØË®íΩ- ¬-∞¡†-x ’ í∫’Jhç*, ØË®Ω E®Ω®-¥l Ωù îËßª’ú- çø ™ Ææ£…æ ß
- ª’°- úæ Ë úŒáØ- ˛à °∂çœ í∫®˝ v°çœ öÀçí˚ Nüµ∆†- ç™ ûÓúøp-
úø’û- ª’çC.
● ´÷†-¢√-RéÀ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æúË ï†’u-°æ-J-´-Jhûª ¢Á·éπ\-©†’, ïçûª’-´¤-©†’ ÖûªpAh îËßª’-´îª’a.
● Ñ °æü¿l¥A ü∆y®√ Ææ%≠œdç-*† Ææ÷éπ~ t-@´¤©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç* N≠æ-°æ‹-Jûª ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√-©†’ N*a¥†oç
îËßª’´îª’a. ÅüËNüµ¿çí¬ £æ…E-éπ®Ωç é¬E °æü∆-®√n-©’í¬ ´÷Ja é¬©’-≥ƒuEo E¢√-Jç-îª-´îª’a.
e t
n
Öü∆: Ææ´·-vü∆™x à®ΩpúË 'Ç®·-™¸-Æœxé˙— †’ ûÌ©-Tç-îª-ú≈-EéÀ 'Ææ÷úÓ-¢Á÷-Ø√Æˇ °æ¤öÀdú≈— ¶«uéÃd-J-ßª÷†’
.
a
Ö°æ-ßÁ÷-T-Ææ’h-Ø√o®Ω’.
@´-≤ƒç-Íé-Aéπ ¨»ÆæYç (•ßÁ÷-õ„-é¬o-©@)
b h
t i
•ßÁ÷õ- é-„ ¬o©@ ÅØË °æü∆Eo ¢Á·ü¿ö- ≤-À ƒ-Jí¬ é¬®˝x áJé˙ Ö°æß- ÷Á T- ç-î√®Ω’. Åù’-ï†’u ¨»ÆæçY , Ææ÷éπ~ t-@´ ¨»ÆæçY ,
r a
@´-®≤Ω- ƒ-ßª’† ¨»≤ƒY© éπ©®- ·éπ ûÓ à®Ωpú- çÕ üË @´ ≤ƒçÍéA- éπ ¨»ÆæçY . 1978™ 'ß‚ ª ®Ó-°ß-œ ª’Ø˛ Â°∂úÍ-ø ®≠- Øæ ˛ Ç°∂ˇ
p
•ßÁ÷õ- é-„ ¬o-©@— É*a† E®Ωyî- †ª ç v°éæ ¬®Ωç– '´÷†´ @N-û√-EéÀ, ´÷†-¢√R ÆæçÍé~´- ÷-EéÀ Ç´-¨¡ué- π¢- Á’†i Öûªpû- ª’h-
d u
©†’ ûªßª÷®Ω’ îËßª’úøç éÓÆæç Ææ÷éπ~ t-@´- ¤© üµ¿®√t-©†’, ¢√öÀ ´©x éπLÍí Ö°æß - ÷Á í- ¬-©†’ ™‰ü∆ éπù«-©†’, éπù«-
a
™xE ¶µ«í¬-©†’ §ƒJ-v¨»-N’éπ ≤ƒn®·™ NE-ß÷Á T- ç-îª’è- π◊ØË Nñ«c†- ¢Ë’ @´-≤ƒç-ÍéA- éπ ¨»ÆæçY .—
e n v°æßÁ÷-ï-Ø√©’
✦
.e
¢Ájü¿u-®Ωç-í∫ç™ É†’q-LØ˛, Éçô®˝ Â°∂®√†’x, ¢√uéÀq†’x, Nô-N’†’x, Ææ÷éπ~ t-@-´-Ø√¨¡é¬©’ ™«çöÀ ®Ω≤ƒ-ßª’-
w t
w e
Ø√-©†’ ¢√ùÀ-ïu-≤ƒn-®·™ ûªèπ◊\´ üµ¿®Ω©èπ◊ ÖûªpAh îËÆæ’h-Ø√o®Ω’.
✦
w ú´-≤ƒßª’ ®Ωçí∫ç™ ¢Áj®ΩÆˇ, éÃôéπ, ¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ, ´’ç* §Ú≠æéπ N©’´©’†o ï†’u-°æ-J-´-Jhûª
. n
a
¢Á·éπ\-©†’ ÖûªpAh îËÆæ’h-Ø√o®Ω’. Öü∆: HöÃ °æAh, ûÁjÊ°®· ´J ®Ωéπç.
✦
b h
§ƒJ-v¨»-N’éπ ®Ωçí∫ç™ Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’, ¢Á·éπ\©’, ïçûª’-´¤©’ -™«ç-öÀ ¢√öÀ †’ç* ¢√ùÀïu ≤ƒn®·™
áçñ„j¢˛’-©†’ ÖûªpAh îËÆæ’h-Ø√o®Ω’.
t i
ra
Öü∆: °æÊ°Ø˛, v§ÚöÀ-ßË’ñ¸, È®ØÁoö¸, í∫÷xéÓñ¸ â≤Ú-´’-Í®ñ¸.
✦ Ææ÷éπ~ t-@-´¤© †’ç* v§ÚöÃ-†x†’ ÖûªpAh îËÊÆ Nüµ∆-†-¢Á’i† 'àéπ éπù v§ÚöÃ†x ÖûªpAh °ævéÀßª’ (SCP)
p
—
ûÓúøpúø’ûÓçC.
d u
°æ¤ôd-íÌ-úø’-í∫’© Â°ç°æ-é¬Eo ¢√ùÀ-ïu-≤ƒn-®·™ ÅCµéπç îËßª’-úøç™ •ßÁ÷-õ„-é¬o-©@ áçûª-í¬ØÓ
✦
n a
•ßÁ÷-õ„-é¬o-©-@éÀ Ææç•ç-Cµç-*† '•ßÁ÷ È®N’-úÕ-ßË’-≠æØ˛— Nüµ∆†ç ü∆y®√ °æ®√u-´-®Ω-ù«Eo °æJ-¨¡Ÿv¶µºç
✦ e e
îËÊÆ Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ ®Ω÷§Òç-C-Ææ’h-Ø√o®Ω’.
.
ww
ØË®Ω °æJ-¨-üµ¿-†™ ØË®Ω-í¬-∞¡x†’ í∫’Jhçîªú≈-EéÀ, ØË®Ω E®Ωl¥-®Ωù ï®Ω-°æ-ú≈-EéÀ úŒá-Ø˛à °∂œçí∫®˝ v°œçöÀçí˚
Nüµ∆†ç™ •ßÁ÷-õ„-é¬o-©@E Ö°æ-ßÁ÷-T-Ææ’h-Ø√o®Ω’.
✦
w •ßÁ÷ É†p¥®√töÀé˙q, v§ÚöÀßÁ÷-N’é˙q, @ØÓ-N’é˙q ™«çöÀ éÌûªh ¨»ê© ÇN-®Ωs¥¢√™x •ßÁ÷-õ„-é¬o-©@
éÃ©éπ §ƒvûª §Ú≠œ≤ÚhçC.
í∫´’-Eéπ: 1) '¢Áj®ΩÆˇ ´©x ¢√uCµ-ví∫-Ææh-¢Á’i† ÇAü∑Ë®· éπùç ÖûªpAh îËÊÆ ÈíkxéÓ-v§ÚöÃ†x†’ Éçô®˝ Â°∂®√†’x
Åçö«®Ω’.
2) HöÃ – '¶«Æœ-©xØ˛ ü∑¿’Jç>-ßÁ’-EqÆˇ— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷
3) •ßÁ÷-È®-N’-úÕ-ßË’-≠æØ˛: Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ Ö°æßÁ÷-Tç* ØË© ™‰ü∆ FöÀ †’ç* Å†-´-Ææ®Ω ú®Ωn °æü∆-
®√n-©†’, é¬©’≠æu é¬®Ω-é¬-©†’ ûÌ©-TçîË °æü¿l¥A.
e t
n
4) @´ ¨»ÆæY Åüµ¿u-ßª’-Ø√Eo Â°ç§ÒçCçîªúøç™ Ææ´÷-î√®Ω ≤ƒçÍé-Aéπ Nñ«cØ√Eo Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îªúøç
.
a
í∫’Jç* ûÁL-ßª’-ñ‰ÊÆ ¨»ÆæYç– '•ßÁ÷É†p¥®√t-öÀé˙q—.
b h
5) éπç°æ‹u-ô®˝ °æJ-ñ«c-Ø√Eo NE-ßÁ÷-Tç-îª’-éÌE äéπ @N †’ç* ÖûªpAh ÅßË’u v§ÚöÃ†x†’ í∫’JhçîË
Åüµ¿u-ßª’† ¨»ÆæçY – 'v§ÚöÀ-ßÁ÷-N’é˙q—.
t i
a
6) éπç°æ‹u-ô®˝ ≤ƒçÍé-Aéπ v°ævéÀ-ßª’-©†’ Ö°æßÁ÷-Tç*, @ØÓ¢˛’ úÕñ„j-Eçí˚ í∫’Jç* Åüµ¿u-ßª’†ç îËÊÆ
¨»ÆæYç– '@ØÓ-N’é˙q—.
p r
u
7) äéπ éπùç-™E àéπ-Æœn-Aéπ véÓ¢Á÷-ñ ¢˛’ ïô’d†’ '@ØÓ¢˛’— Åçö«®Ω’.
d
a
– °œ. ¶«¶« °∂ævèπ◊-DlØ˛
e n
w.e t
ww n e
a .
b h
t i
r a
u p
a d
e n
.e
w ww
•ßª÷-©@ éπçõ„çö¸
@´† Nüµ∆-Ø√©’
e t
. n
-úŒáÆ‘q Æœ©-•Æˇ ü¿%≥ƒd u '@´† Nüµ∆-Ø√©’— ÅØË §ƒ®∏Ωç ÅA ´·êu-¢Á’içC. ÉC ûÌN’tC, °æC ûª®Ω-í∫ûª’™x
ÖçC. Ñ §ƒ®∏√uç¨¡ç™ §Ú≠æù Nüµ∆-Ø√©’; éÀ®Ω-ù-ï†u Ææç-ßÁ÷í∫ -véÀßª’; ¨»yÆæ-véÀßª’; ®Ω¢√ù« ú´-Ææn©’;
h a
´÷†´ -@®Ωg, NÆæ®Ωbéπ -ú-´-Ææn©’; ¢Á·éπ\™x NÆæ-®Ω†b ™«çöÀ Åç¨»-©†’ Åüµ¿u-ßª’†ç îËßª÷L.
i b
@´† Nüµ∆-Ø√©’ (@´† véÀßª’©’): @´¤© ´’†’-í∫-úøèπ◊, ¢√öÀ ´ç¨»-Gµ-´%-Cl¥éÀ Å´-Ææ®Ω´’ßË’u véÀßª’-©†’
'@´† véÀßª’©’— Åçö«®Ω’.
a t
r
Öü∆: §Ú≠æù, @®Ωg-véÀßª’, ¨»yÆæ-véÀßª’, ®Ω¢√ù«, NÆæ-®Ωb†, v°æûª’u-ûªpAh ¢Á·ü¿-™„j-†N éÌEo @´-véÀ-ßª’©’.
EéÀ üÓ£æ«-ü¿-°æ-úø’-ûª’çC.
u p
OöÀ™ v°æûª’u-ûªpAh ÅØË @´-véÀßª’ äéπ @´ñ«A ûª† ´ç¨»Eo ÅGµ-´%Cl¥ îËÆæ’-èπ◊E, ¨»¨¡y-ûªçí¬ Öçúøö«-
a d
§Ú≠æù °æü¿l¥-ûª’©’: @´¤©’ ûª´’ ¨¡K®Ω E®√t-ù«-EéÀ, Â°®Ω’-í∫’-ü¿-©èπ◊, ¨¡éÀh Öûªp-†o-´’-´-ú≈-EéÀ Ö°æ-ßÁ÷Tçîª’èπ◊ØË
e n
éπ®Ωs† Ææ£œ«ûª ®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆-®√n-©†’ §Ú≠æ-é¬©’ Åçö«®Ω’. OöÀ-™E éπ®Ωs-Ø√ØËo '´‚© éπ®Ωs†ç— ÅE

Åçö«®Ω’.
w.e
@´¤©’ ¨¡K-®Ωç-™éÀ §Ú≠æ-é¬-©†’ ví∫£œ«ç-îª-ú≈Eo '§Ú≠æù— Åçö«®Ω’.
t

w w
@´¤-©-EoçöÀéÃ ¢√öÀéÀ é¬¢√-Lq† §Ú≠æ-é¬©’ Ç£æ…®Ωç ü∆y®√ ©¶µºu-´’-´¤-û√®·.
n e
a .
@´¤™x Ñ §Ú≠æ-é¬© Å´-Ææ-®√©’, ´‚© éπ®Ωs-Ø√Eo ví∫£œ«çîË °æü¿l¥ûª’™x Ö†o ¢ÁjNüµ¿uç Çüµ∆-®Ωçí¬
§Ú≠æù °æü¿l¥-ûª’-©†’ 3 ®Ωé¬-©’í¬ N¶µº->ç-î√®Ω’. ÅN: 1) Ææyßª’ç §Ú≠æù 2) °æ®Ω §Ú≠æù 3)
N’v¨¡´’ §Ú≠æù.
b h
Ææyßª’ç §Ú≠æù
t i
r a
@´¤©’ ûª´’èπ◊ é¬¢√-Lq† §Ú≠æ-é¬-©†’ û√¢Ë’ ûªßª÷®Ω’ îËÆæ’-éÓ-´-ú≈Eo 'Ææyßª’ç §Ú≠æù— Åçö«®Ω’.
u p
Ææyßª’ç §Ú≠æ-ù†’ Å´-©ç--GçîË @´¤-©†’ 'Ææyßª’ç §Ú≠æé¬©’— Åçö«®Ω’.
Ñ @´¤©’ Ææ®Ω-∞¡-¢Á’i† EKç-v-Cßª’ ©´-ù«© †’ç* ûª´’èπ◊ é¬¢√-Lq† ÆæçéÀx≠dæ ÊÆçv-Cßª’ §Ú≠æ-é¬©†’
a d
ûªßª÷®Ω’ -îË-Ææ’-èπ◊ç-ö«®· (êEï ©´-ù«©’, F®Ω’, CO © †’ç* °œçúÕ °æü∆-®√n-©’).
n
2
Ñ ûªßª÷-KéÀ ¨¡éÀh Å´-Ææ®Ω´’´¤-ûª’çC. Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬©’ Ñ ¨¡éÀhE ví∫£œ«çîË Nüµ∆†ç Çüµ∆-®Ωçí¬ OöÀE
e e
1) é¬çA N¨Ïx≠æéπ Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬©’, 2) ®Ω≤ƒ-ßª’† N¨Ïx-≠æéπ Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬-©’í¬ N¶µº->ç-î √®Ω’.
.
ww
é¬çA N¨Ïx-≠æéπ Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬©’: ÉN Ææ÷®Ωu-é¬ç-A-™E ¨¡éÀhE ví∫£œ«ç*, ü∆E Çüµ∆-®Ωçí¬ ÅØËéπ ÆæçéÀx≠dæ ÊÆçv-
✱ w
Cßª’ °æü∆-®√n-©†’/ §Ú≠æ-é¬-©†’ Öûªp-Ah -îË-Ææ’-èπ◊ç-ö«®·.
Ñ @´¤™x é¬çAE N¨Ïx-≠œç*, ü∆E-™E ¨¡éÀhE ví∫£œ«çîË v°æûËuéπ ´®Ωg-vü¿-¢√u©’ Öçö«®·.
✱ ¨Îj´-™«©’, Ö†oûª v¨ÏùÀéÀ îÁçC† ¢Á·éπ\©’, Çèπ◊-°æîªa, Üü∆, FL Çèπ◊-°æîªa ÂÆjØÓ ¶«uéÃdJ-ßª÷©’ OöÀéÀ
Öü∆£æ«-®Ωù.
®Ω≤ƒ-ßª’† N¨Ïx-≠æéπ Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬©’: Ñ @´¤©’ EKç-v-Cßª’ Ææ¢Ë’t-∞¡-Ø√-©†’ (®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆®√n©’) ÇéÃq-
éπ-®Ωùç îËÆœ, ¨¡éÀhE Ææç§ƒ-C-≤ƒh®·. Ñ ¨¡éÀhûÓ ¢√öÀéÀ Å´Ææ-®Ω-¢Á’i† §Ú≠æ-é¬-©†’ Öûªp-Ah-îË-Ææ’-èπ◊ç-ö«®·.
✳
e
ÉN Â£j«vúÓ-ïØ˛ Ææ™„j p¥ú˛, -Å¢Á÷t-Eßª÷, ØÁjvõ‰ö¸q, Â£j«vúÓïØ˛, É†’´·, í∫çüµ¿éπç, †vûª-ïE Ææ¢Ë’t-∞¡Ø√©
t
n
™«çöÀ ®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆-®√n-©†’ ÇéÃq-éπ-®Ωùç îË≤ƒh®·.
a .
í∫-´’-Eéπ: Â°j† Ê°®Ì\†o È®çúø’ ®Ωé¬© Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬©’ ÆæçéÀx≠dæ ÊÆçv-Cßª’ §Ú≠æ-é¬© ûªßª÷-KéÀ CO ™E 2
éπ®ΩsØ√Eo Ö°æ-ßÁ÷Tçîª’èπ◊ç-ö«®·.
b h
°æ®Ω-§Ú-≠æù
t i
a
@´¤©’ ¢√öÀéÀ é¬¢√-Lq† §Ú≠æ-é¬-©†’ Å¢Ë ûªßª÷-®Ω’-îË-Ææ’-éÓ-™‰éπ Éûª®Ω @´¤-©Â°j Çüµ∆-®Ω-°æ-úø-ö«Eo '°æ®Ω-
r
§Ú-≠æù— Åçö«®Ω’. Ñ Nüµ∆-Ø√Eo Å†’-Ææ-JçîË @´¤-©†’ '°æ®Ω-§Ú-≠æ-é¬©’— Åçö«®Ω’.
p
u
Öü∆: ÅEo-®Ω-é¬© ïçûª’´¤©’, PMç-vü∆©’, ÅØËéπ ¶«uéÃdJßª÷©’.
✣
a
°æ®Ω-§Ú-≠æéπ Nüµ∆†ç È®çúø’ ®Ωé¬©’:
d
1) °æ‹A-é¬-£æ…®Ω §Ú≠æù
e n 2) ñ«çûª´ ¶µºéπ~ù.
w e
°æ‹A-é¬-£æ…®Ω §Ú≠æù: °æ‹A-é¬-£æ…®Ω §Ú≠æ-ù†’ v°æü¿-JzçîË @´¤©’ Éûª®Ω @´¤™x ÖçúË ÆæçéÀx≠dæ ÊÆçv-Cßª’ °æü∆-
.
®√n-©†’ N*a¥†oç îËÆœ, Ææ®Ω∞¡ °æü∆-®√n-©’í¬ ´÷Ja, ¢√öÀE ví∫£œ«-≤ƒh®·.
t
w w n e
Öü∆: ÅØËéπ ¶«uéÃJd ßª÷, PMç-vü∆©’ ¢√öÀéÀ é¬¢√-Lq† §Ú≠æé- ¬© éÓÆæç é- π∞- •Ï- ®- √-©Â°j Çüµ∆®- °Ω- ú-æ û-ø √®·. (ÉN
✫
áçñ„¢j ˛’© Ææ£…æ ß
.
- ª’çûÓ– ¶«£æ«u ´÷-ü¿µu´- ’ç™ ÆæçéÀ≠x dæ °æü∆-®√n©- †’, Ææ®Ω∞¡ °æü- ∆®√n©- ’í¬ ´÷®Ω’≤ƒh®·)
a
h
éÌEo ÅA ûªèπ◊\´ v¨ÏùÀ ïçûª’-´¤©’ (éÌEo v§Úö-ñ ´†’x, °æ®√†o @´¤©’) FöÀ™ éπJ-T† Ç£æ…®Ω
°æü∆®√n-©†’ ûª´’ ¨¡K®Ω Ö°æ-J-ûª©ç ü∆y®√ °‘©’aèπ◊çö«®·.
i b
t
OöÀ™ v°æûËu-éπ-¢Á’i† @®√g-´-ßª’-¢√©’ Öçúø´¤. @®Ωg¢Á’i† Ç£æ…®Ω°æü∆-®√n-©†’ *†o Åù’-´¤© ®Ω÷°æç™
a
BÆæ’èπ◊çö«®·. äéπ¢Ë∞¡ @®√g-´-ßª’-¢√©’ Ö†o-°æpöÀéÃ, î√™« Ææ®Ω-∞¡-¢Á’i† @®Ωg-ú-´Ææn Öçô’çC.
r
u p
ñ«çûª´ ¶µºéπ~ù: ñ«çûª´ ¶µºéπ~ù™ @´¤©’ v°æûËu-éπ-¢Á’i† Ç£æ…®Ω ÊÆéπ-®Ωù ßª’çvû√ç-í¬© ü∆y®√ Í®ù’-´¤©
®Ω÷°æç™ ÖçúË (°∂æ’†, vü¿´®Ω÷°æ) Ç£æ…®Ω°æü∆-®√n-©†’ BÆæ’-èπ◊E, ¢√öÀE @®Ωg-®Ω-≤ƒ© ü∆y®√ @®Ωgç
îËÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
a d
✵
n
áèπ◊\´ ¨»ûªç ïçûª’-´¤-™x Ñ §Ú≠æ-ù éπ-E°œÆæ’hç-C.
e
e
Ç£æ…®Ω ÊÆéπ-®Ωù ßª’çvû√ç-í¬©’: ÅO’¶«™ N’ü∑∆u§ƒü∆©’, Â£j«vú≈™ Ææp®Ωzé¬©’ Ç£æ…®Ω ÊÆéπ-®Ωù
.
ww
ßª’çvû√çí¬-©’í¬ °æE-îË≤ƒh®·. Ç£æ…-®√Eo ´·éπ\-©’í¬ îËßª’-èπ◊çú≈, ¢Á·ûªhç Ç£æ…-®√Eo äÍé≤ƒJ
N’çÍí-≤ƒh®·.
★
w †ûªh '®√úø’u™«— ÅØË Ø√©’éπ™«çöÀ E®√tùç Ææ£æ…ßª’çûÓ °∂æ’† Ç£æ…-®√Eo Í®ù’-´¤© ®Ω÷°æç™ BÆæ’-
èπ◊ç-ô’çC. Æœç£æ«ç, Â°ü¿l-°æ¤L ™«çöÀ °∂æ’†®Ω÷°æ Ç£æ…-®√Eo BÆæ’-èπ◊ØË ïçûª’-´¤©’ ´·çü¿’í¬ Ç£æ…-
®√Eo *†o ´·éπ\-©’í¬ îËÆæ’-èπ◊ç-ö«®·. Ñ @´¤™x ûªT† Ç£æ…®Ω ÊÆéπ-®Ωù Å´-ßª’-¢√©’ ÅGµ-´%Cl¥
îÁçC Öçö«®·.
★ ûË©’, ≤ƒ-Múø’ ™«çöÀN @´¤©†’ îªç°œ, ¢√öÀ ¨¡K-®Ωç-™éÀ @®Ωg®Ω≤ƒ©†’ ĆL, vü¿´-®Ω÷-°æç-™éÀ
´÷Ja, ¢√öÀE Ç£æ…®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
★ Æ‘û√-éÓéπ *©’-éπ©’ §Òúø-¢Áj† íÌôdç™« ÖçúË ûÌçúøç Ææ£æ…-ßª’çûÓ °æ¤≥ƒp-™xE ´’éπ-®Ωç-ü∆Eo -
e t
n
ví∫£œ«≤ƒh®·.
★ üÓ´’-™x ¨¡K®√Eo í∫’*a, ®Ωé¬hEo °‘©a-ú≈-EéÀ v°æûËuéπ Å´-ßª’¢√©’Ø√o®·.
a .
★
★
ï©í∫©’ ®Ωé¬hEo Ç£æ…®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
b h
i
¢√†-§ƒ´· èπ◊Rx† éπ®Ωs† °æü∆-®√n-©’çúË ´’öÀdE Ç£æ…®Ωçí¬ BÆæ’èπ◊çô’çC.
t
a
í∫-´’-Eéπ: ®Ωé¬hEo °‘™‰a-ô-°æ¤púø’ ÅC í∫úøf-éπ-ôd-èπ◊çú≈ ÖçúËçü¿’èπ◊ üÓ´’©’ '£‘«¢Á÷-™„j-ÆœØ˛—, ï©-í∫©’ '£œ«®Ω’-úÕØ˛—
✴
ÅØË ®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆®√n©†’ Núø’-ü¿-©-îË-≤ƒh®·.
p r
u
´÷†´ ¨¡K-®Ωç-™E ®Ωéπh-Ø√-∞«™x ®Ωéπhç í∫úøf-éπ-ôd-èπ◊çú≈ ÖçîË ®Ω≤ƒ-ßª’† °æü∆®Ωnç – 'Â£«§ƒ-JØ˛—
✴
a d
ïçûª’´¤©’ BÆæ’-èπ◊ØË Ç£æ…®Ω°æü∆-®√n© Æœnûª’© Çüµ∆®Ωçí¬ ¢√öÀ™  Ç£æ…®Ω ÊÆéπ-®Ωù
ßª’çvû√çí¬©’çö«®·.
e n
e
àéπ-®Ωéπ ¶µºéπ~éπ @´¤©’: äÍé ®Ωéπ-¢Á’i† Ç£æ…-®√Eo BÆæ’èπ◊ØË @´¤-©†’ 'àéπ-®Ωéπ ¶µºéπ~éπ @´¤©’— Åçö«®Ω’.
w.
Öü∆: íÌçí∫R °æ¤®Ω’í∫’©’í¬ ÖçúË ü¿¨¡™ °æô’d-°æ¤®Ω’í∫’©’ ´’©sK Çèπ◊-©†’ ´÷vûª¢Ë’ Açö«®·.
t
w w
•£æ›-∞®¡- Ωéπ ¶µºéπ~éπ @´¤©’: ÉN ÅØËéπ ®Ωé¬© Ç£æ…®Ω °æü∆®√n-©†’ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
n e
á) ¨»é¬-£æ…-®Ω’©’ – ¢Á·éπ\-©†’ Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
a .
G) ´÷ç≤ƒ-£æ…-®Ω’©’ – ïçûª’-´¤-©†’ Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
b h
i
Æœ) Ææ®Ωy-¶µº-éπ~-èπ◊©’ – ïçûª’´¤©’, ´%é~¬©’ È®çúÕçöÀF Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·. OöÀØË 'N’v¨¡-´÷-£æ…-®Ω’©’—
Åçö«®Ω’.
a t
r
éÌEo @´¤™x ™„jçT-éπûªyç Çüµ∆-®Ωçí¬ Ç£æ…®Ω Å©¢√ôx™ ûËú≈©’çö«®·.
u p
Öü∆: üÓ´’©’. ´’í∫ üÓ´’©’ îÁôx ®Ω≤ƒEo °‘©’aèπ◊ç-õ‰, Çúø üÓ´’©’ ´’E≠œ ®Ωé¬hEo Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-
°‘©a™‰´¤.
a d
èπ◊ç-ö«®·. í∫-´’-Eéπ: ´’í∫ üÓ´’™x £æ«†’-´¤©’, ïç-Gµ-éπ©’ ™°œç* Öçúøôç ´©x ®Ωé¬hEo
e n
@´¤© @Nûª ü¿¨¡-©-†’ -Å†’-Ææ-Jç* Ç£æ…®Ω Å©-¢√ô’x ´÷®Ω’ûª÷ Öçö«®·.
.e Öü∆: íÌçí∫R °æ¤®Ω’í∫’ – Çèπ◊-©†’, Æ‘û√-éÓ-éπ-*-©’éπ – °æ‹©-™E ´’éπ-®Ωç-ü∆Eo Ç£æ…-®Ωçí¬
ww
BÆæ’èπ◊çö«®·.
✦ w
´÷ç≤ƒ-£æ…®Ω (éÃô-é¬£æ…®Ω) ¢Á·éπ\©’: ÉN éÃô-é¬-©†’ Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
ÉN Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬-©’í¬ Öçô÷, ¢√öÀéÀ Åü¿-†çí¬ é¬¢√-Lq† †vûª-ïE ÆæçßÁ÷í∫ °æü∆-®√n© éÓÆæç
éÃô-é¬-©†’ ¶µºéÀ~-≤ƒh®·.
✦ Ñ ¢Á·éπ\©Fo Ææyßª’ç §Ú≠æ-é¬©’. éÃô-é¬-©†’ ¶µºéÀ~ç-îª-èπ◊çú≈ ¢√ôç-ûªô ÅN èπÿú≈ @Nç-îª-í∫-©-´¤.
é¬F, éÃô-é¬-©†’ ¶µºéÀ~çîªúøç ´©x OöÀ Â°®Ω’-í∫’-ü¿© ÅCµéπçí¬ Öçô’çC.
✦ †vûª-ïE ™°œç-*† ØË©™x Â°-JÍí ¢Á·éπ\-L-N.
e t
Öü∆: úøßÁ÷-Eßª÷ (M†Æˇ Â°xvö«°ˇ); v-ú≈Æœ®√ (ÆæØ˛úø÷u-§ƒxçö¸); ßª·vöÀ-èπ◊u-™‰-Jßª÷ (¶«xúø®˝
´®˝d); ØÁ°æç-C∑Æˇ.
. n
N’v¨¡´’ §Ú≠æù
h a
i b
N’v¨¡´’ §Ú≠æù Nüµ∆†- ç™ È®çúø’ NGµ†o @´¤© ´’üµ¿u Ææç•ç-ü∆µ ©- ’ç-ö«®·. Ñ °æü¿A-¥l ™ §Ú≠æéπ
°æü∆®√n©’ È®çúø’ @´¤©- èπ◊ ™- ü-‰ ∆ àüÓ äéπ @NéÀ ©¶µºuç é¬´úøç ´©x È®çúø÷ ™«¶µºç §Òçü¿´- îª’a, ™‰ü∆ àüÓ
a t
äéπöÀ ´÷vû¢ª ’Ë ™«¶µºç §Òçü¿´- îª’a. Ñ §Ú≠æù Nüµ∆†ç È®çúø’ ®Ωé¬©’. ÅN: á) Ææ£«æ @- ´- †ç G) °æ®√†o
r
@´†ç.
u p
Ææ£æ«-@-´†ç: È®çúø’ Gµ†o ´®√_© @´¤©’ éπ©Æœ @NÆæ÷h, §Ú≠æ-é¬©†’ °æ®Ω-Ææp®Ωç ´÷JpúÕ îËÆæ’-èπ◊çô÷
d
È®çúø÷ ™«¶µºç §ÒçüË §Ú≠æéπ Nüµ∆-Ø√Eo 'Ææ£æ«-@-´†ç— Åçö«®Ω’. Ñ Nüµ∆†ç™ äéπ @N ûª† Ææ£æ«-@NéÀ
n a
Ç£æ…-®√Eo/ E¢√≤ƒEo/ ®Ωéπ~ù†’ éπ-LpÆæ’hç-C.
Öü∆: 1) ™„í∫’u-N’-ØËÆœ ¢Á·éπ\©’ ¢√öÀ ¢Ë®Ω’ •’úÕÂ°™x ÖçúË È®jñ -Gßª’ç ¶«uéÃdJßª÷. OöÀ™ ¢Á·éπ\
e e
¶«uéÃdJ-ßª÷èπ◊ E¢√-≤ƒEo, Ç£æ…-®√Eo ÅçC-Ææ’hçC. ¶«uéÃdJßª÷ ¢√û√-´-®Ω-ùç-™E †vûª-ï-EE †vA-û√©
.
w w
®Ω÷°æç™ ¢Á·éπ\èπ◊ ÅçC-Ææ’hçC.
e t
2) ™„jÈé†x™  (äéπ ¨Îj´©ç, PMçvü¿ç éπ©Æœ à®ΩpúË E®√t-ù«©’) ¨Îj´©ç Ç£æ…®√Eo ûªßª÷-®Ω’îËÆœ, PMç-vü∆-
w EéÀ ÅçC-Ææ’hçC. PMçvü¿ç ¢√û√-´-®Ωùç †’ç* ¨Îj´-™«-EéÀ ®Ωéπ~-ùEÆæ’hçC.

. n
a
3) ≤ƒ-üµ¿’-°‘ûª – Æ‘áE¢Á÷†’™x Æ‘áE-¢Á÷-†’©’ °‘ûª-©èπ◊ ®Ωéπ~ù éπ-Lp≤ƒh®·. °‘ûª©’ Æ‘áE-¢Á÷-†’-©èπ◊ *†o
h
✫
´·éπ\© ®Ω÷°æç™ Ç£æ…®√Eo Ææ´’-èπÿ-®Ω’-≤ƒh®·.
i b
t
Ñ §Ú≠æù Nüµ∆-†ç™ §ƒ™Ô_ØË È®çúø’ @´¤©÷ ™«¶µºç §Òçü¿’-û√®·.
a
°æ®√†o @´¤©’: °æ®√†o @´†ç™ Ç£æ…-®√Eo ÅçCçîË @NE -ÇA-ü∑Ëßª’ @N (Host) ÅE, -ÇA-ü∑Ë®·
r
p
†’ç* Ç£æ…-®√Eo ví∫£œ«Ææ÷h, ü∆E ¨¡K®Ωç Â°j† (¶«£æ«u °æ®√†o@N) -™‰-ü∆ ™°æ-©- (Åçûª®Ω °æ®√†o
d u
@N) ÖçúË @NE '°æ®√†o@N— Åçö«®Ω’. Ñ Nüµ∆-†ç™ äéπ-@N (°æ®√†o@N) ´÷vûª¢Ë’ ™«¶µºç
§Òçü¿’ûª’çC. °æ®√†o@´¤© ´©x -ÇA-ü∑Ë®· ¨¡K®Ωç™ véÀßª’© véπ´’ç ûª°œp, ®Óí¬©-¶«-J-†-°æúÕ *´-
n
JéÀ îªE-§Ú-´îª’a.
a
.e e
Öü∆: ´÷†´¤úø’ – §ƒx≤Út-úÕßª’ç °æ®√-†o-@N, Ç≤ƒ\-JÆˇ ©’çvG-é¬-®·-úÕÆˇ, Öéπ-Í®-Jßª÷ -v¶«ç-vé¬°∂œd
´’üµ¿u °æ®√†o @´† §Ú≠æù Nüµ∆†ç Öçô’çC.
ww
1. Ææyßª’ç §Ú≠æéπ @´¤©èπ◊ Ææç•ç-Cµç* ÆæÈ®j†ü∆Eo í∫’Jhç-îªçúÕ.
w á) Ç£æ…®Ωç éÓÆæç Éûª®Ω @´¤-©Â°j Çüµ∆-®Ω-°æ-úø-û√®·.

G) Ç£æ…®Ωç éÓÆæç ¢Ëö«-úø-û√®·
Æœ) Ç£æ…®√Eo ¢√ôç-ûªô¢Ë ûªßª÷-®Ω’-îË-Ææ’-èπ◊ç-ö«®·.
úÕ) Ç£æ…®√Eo Ææyßª’çí¬ ûªßª÷-®Ω’-îË-Ææ’-éÓ-™‰´¤.
2. äéπ @´-ñ«-AE ¨»¨¡y-ûªçí¬ Öçîª-ú≈-EéÀ Ææ£æ…-ßª’°æúË @´† Nüµ∆†ç/ @´-†-véÀßª’ àC?
á) ¨»yÆæ-véÀßª’ G) v°æûª’u-ûªpAh
Æœ) §Ú≠æù úÕ) v°æÆæ-®Ωù ú´Ææn
e t
n
3. ¶µº÷N’ ÇN-®Ωs¥-Nç-*† ûª®√yûª à®Ωp-úÕ† v§ƒü∑¿-N’éπ ¢√û√-´-®Ωù °æJ-Æœnûª’™x à @´¤©’ ÅCµéπ Ææçêu™
.
ÖçúËN?
h a
b
á) Ææyßª’ç §Ú≠æé¬©’ G) °æ®Ω-§Ú≠æé¬©’
Æœ) °æ®√†o @´¤©’
t i
úÕ) é¬çA N¨Ïx-≠æéπ Ææyßª’ç §Ú≠æé¬©’
a
4. §Ú≠æ-ù™ §ƒ™Ô_†o Gµ†o @´¤©’ È®çúø÷ ™«¶µºç §ÒçüË §Ú≠æù Nüµ∆†¢Ë’C?
r
p
á) °æ‹A-é¬-£æ…®Ω §Ú≠æù G) °æ®√†o @´†ç
Æœ) Ææ£æ«-@-´†ç
d u úÕ) °æ®Ω-§Ú-≠æù
a
5. ≤ƒyçT ¢Ó®ΩÆˇ ®Ωé¬-EéÀ îÁçC† @NE í∫’Jhç-îªçúÕ.
n
á) ï©í∫
.e e G) ¢√†-§ƒ´·
Ææ´÷-üµ∆-Ø√©’: 1) Æœ 2) G 3) úÕ 4) Æœ 5) á
Æœ) ≤ƒMúø’ úÕ) †ûªh
w w ®Ω-îª®·-ûª:
e t
°œ. ¶«¶« °∂ævèπ◊-Dl¥Ø˛
w . n
h a
i b
a t
p r
d u
n a
.e e
w ww
éπçõ„çö¸ – -•-ßª÷-©-@
@´-¨»ÆæYç – ¨»ê©’
e t
•ßª÷©@ ÅØË °æü¿ç vUèπ◊ ¶µ«≠æèπ◊ îÁçCçC. Bios (•ßÁ÷Æˇ) Åçõ‰ @´ç, ™«íÓÆˇ Åçõ‰ ¨»ÆæYç ™‰ü∆
. n
a
°æJQ©† ÅE Å®Ωnç. Ñ °æü∆Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ @Ø˛-™«´÷®˝\ ÅØË vÂ°∂ç* ¨»ÆæY-¢Ëûªh v°æ¢Ë-¨¡-Â°-ö«d-úø’.
b h
@´-¨»ÆæY E®Ωy-îª†ç: Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’, ´%é~¬©’, ïçûª’-´¤©’ ¢Á·ü¿-™„j† @´¤© °æJ-Q-©†; @´¤© ¶«£æ«u, Åçûª®Ω
i
E®√tùç; ÅN îËÊÆ °æ†’© (§Ú≠æù, ¨»yÆæ-véÀßª’, îª©†ç) í∫’Jç* ûÁLÊ° ¨»ÆæYç.
t
a
°æJ-´-®Ωh† îÁçüË ¢√û√-´-®Ω-ù«-EéÀ @N à ®Ωéπçí¬ Ææ®Ω’l-¶«ô’ îËÆæ’-èπ◊E ûª† @Nûª Ææ´’-Ææu-©†’ °æJ-
≠æ \-Jç-îª’-èπ◊çô’çüÓ ûÁLÊ° ¨»ÆæY-¢Ë’ -@-´-¨»ÆæYç.
p r
d u
'´÷†-´¤úø’ ¢Á·ü¿ô @´- ¨»-Ææ-Y¢Ëûªh—. ¶µº÷N’Â°j ´÷†´¤úø’ Öü¿s¥Nç*†-°æpöÀ †’ç* Ñ ¨»ÆæYçÂ°j
Åüµ¿u-ßª’†ç îËÆæ÷hØË ÖØ√oúø’. ÅØËéπ ¨¡û√-¶«l© Ç®Ωb†/ °æJ-v¨¡´’ °∂æL-ûª¢Ë’ @´¨»ÆæY Nñ«c†ç.
n a
@´-¨»ÆæYç í∫’Jç* L-"ûª ®Ω÷°æç™ Ææ´÷-î√®Ωç ¢Á·ü¿öÀ-≤ƒ-Jí¬ ÅJ-≤ƒd-öÀ™¸, Íí©Ø˛ †’ç* ©Gµç-
e e
*çC. -@´¨»ÆæYç-™ -Å-ØËéπ -N-¶µ«í¬-©’-Ø√o®·.

.

w w
´%éπ~-¨»ÆæYç – ´%é~¬© í∫’Jç* ûÁ©’-°æ¤-ûª’çC.
e t
w n
ïçûª’-¨»ÆæYç – ïçûª’-´¤© í∫’Jç* ûÁ©’-°æ¤-ûª’çC.

a .
¨¡K®Ω E®√t-ù-¨»ÆæYç – @´¤©’ ´·êuçí¬ ´%é~¬©, ïçûª’´¤© Åçûª®Ω E®√t-ù«Eo -ûÁ-L-ßª’-ñ‰Ææ’hç-C.
h
¨¡K®Ω üµ¿®Ωt-¨»ÆæYç – ¨¡K®Ω Å´-ßª’-¢√©’, ÅN îËÊÆ @´-véÀ-ßª’© í∫’Jç* ûÁ©’-°æ¤-ûª’çC.
b

t i
Öü∆: @®Ωg-véÀßª’, ¨»yÆæ-véÀßª’, ®Ωéπh-v°æ-Ææ-®Ωù, v°æûª’u-ûªpAh ¢Á·ü¿™„j-†N.
ûÁLßª’ñ‰ÊÆ¨»ê.
r a
°œçúÓ-ûªpAh ¨»ÆæYç – @´¤™x í∫’úø’f-ü¿¨¡ †’ç* v§˘úµø-ü¿¨¡ ´®Ωèπ◊ ïJÍí Â°®Ω’-í∫’-ü¿©, ÅGµ-´%Cl¥ í∫’Jç*

u p
´K_-éπ-®Ωù ¨»ÆæYç – ïçûª’-´¤©’, ´%é~¬© ´K_-éπ-®Ωù í∫’Jç* ûÁ©’-°æ¤-ûª’çC.

a d
¢√uCµ Nñ«c†¨»ÆæYç – ¢√uCµ ´©x @´¤™x -´-îËa ´÷®Ω’p© í∫’Jç* ûÁLßª’ñ‰ÊÆ ¨»ÆæYç.

e n
Ææ÷éπ~ t-@´ ¨»ÆæYç – ¢Áj®ΩÆˇ, ¶«uéÃdJßª÷ àéπ-éπù @´¤© ™«çöÀ Ææ÷éπ~ t-@-´¤© í∫’Jç* ûÁL-ßª’-ñ‰-Ææ’hçC.

.e
@¢√-´-®Ωù ¨»ÆæYç– @´¤©’, ÅN E´-ÆœçîË Ç´-®Ω-ù«-EéÀ ´’üµ¿u Ææç•ç-üµ∆Eo ûÁL-ßª’-ñ‰-Ææ’hçC.
ww
ï†’u-¨»ÆæYç – Å†’-´ç-P-éπûª í∫’Jç* ûÁ©’-°æ¤-ûª’çC.

w Åù’ @´-¨»ÆæYç – v°æÆæ’hûªç ¨»ÆæY v°æí∫A é¬®Ω-ùçí¬ Åù’-≤ƒn-®·™ Å†’-´ç-P-éπ-ûª†’ °æJ-QLÆæ’hØ√o®Ω’.
ïçûª’ ¶µº÷íÓ-∞¡-¨»ÆæYç – v°æ°æç-îªç™ ïçûª’-´¤© NÆæh-®Ωù í∫’Jç* ûÁL-ßª’-ñ‰-Ææ’hçC.
°æ¤®√-@´ ¨»ÆæYç – ÉC í∫Aç-*† ïçûª’-´¤©’, ´%é~¬© í∫’Jç* ûÁLßª’ñ‰-Ææ’hçC. í∫Aç-*† @´¤©èπ◊
Ææç•çCµç*† ´·vü¿©†’ 'P™«ñ«©’— Åçö«®Ω’.
@´ ®Ω≤ƒ-ßª’-†-¨»ÆæYç = @´-¨»ÆæYç + ®Ω≤ƒ-ßª’† ¨»ÆæYç
¶µÃéπ @´-¨»ÆæYç = ¶µÃ-éπ-¨»ÆæYç + @´-¨»ÆæYç
•ßÁ÷-õ„-é¬o-©-@ – °æJ-v¨¡´’™x @´-¨»ÆæY °æü¿l¥-ûª’-©†’ Ö°æßÁ÷-Tç-îªúøç í∫’Jç* ûÁL-ßª’-ñ‰-Ææ’hçC.
e t
üË¨¡ç™E v°æ´·ê ¨»Æ‘Yßª’ ÆæçÆæn©’
. n
NBRI:
h a
ØË≠æ-†™¸ ¶Ôö«-E-éπ™¸ -JÂÆ®˝a ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ (©éÓo) - ´%éπ~-¨»-ÆæYç™ °æJ-¨-üµ¿†©’ îËÆæ’hçC.
b
IARI: ÉçúÕ-ßª’Ø˛ ÅvT-éπ-©a-®Ω™ ¸ -JÂÆ®˝a ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ (†÷uúµÕMx) - ú´-≤ƒßª’ Öûªp-ûª’h-©’, †÷ûª†
i
Nüµ∆Ø√©†’ Â°ç§ÒçCçîªúøçÂ°j °æ-J-¨-üµ¿-†-©’ -îËÆæ’hç-C.
a t
p r
NIN: ØË≠æ-†™¸ -É-Ø˛Æœd-ô÷u-ö¸ -Ç°∂ˇ -†÷u-v-öÀ-≠æ-Ø˛(Â£j«-ü¿®√-¶«ü˛)- – -†÷u-vöÀ-≠æ-Ø˛Â°j °æ-J-¨ -üµ¿-†-©’ -îËÆæ’hç-C.
NIO: ØË≠æ-†™¸ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ Ç°∂ˇ ã≠œßª÷-ØÓ-ví∫°∂‘ (íÓ¢√) – Ææ´·vü¿@´¤©Â°j ¨»Æ‘Yßª’ ÅØËy-≠æù.
d u
CCMB: ÂÆçô®˝ °∂æ®˝ ÂÆ©’u-™«®˝ Åçú˛ ´÷L-èπ◊u-™«®˝ •ßª÷-©@ (Â£j«ü¿-®√-¶«ü˛) – éπù E®√tùç, NCµÂ°j
°æJ-¨-üµ¿-†©’ îËÆæ’hçC.
n a
.e e
CICR: ÂÆçvô™¸ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ °∂æ®˝ é¬ôØ˛ -JÂÆ®˝a (Ø√í˚-°æ‹®˝) – °æAh ´çí∫-ú≈-©†’ ÅGµ-´%Cl¥ îËßª’úøç.
w
CRRI: ÂÆçvô™¸ È®jÆˇ -JÂÆ®˝a ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ (éπôé˙). -´J -´çí∫-ú≈-©’, -Ö-ûªp-ûª’h-©-†’ Â°ç-§Òç-Cç-îª-úøç.
w e t
w
IISR: ÉçúÕ-ßª’Ø˛ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ Ç°∂ˇ ≠æflí∫-®˝-ÍéØ˛ -JÂÆ®˝a(©éÓo) - îÁ®Ωèπ◊ ´çí∫ú≈©’, Öûªp-ûª’h-©†’
Â°ç§ÒçCçîªúøç.
. n
h a
ICMR: ÉçúÕ-ßª’Ø˛ éıEq™¸ Ç°∂ˇ ¢Á’úÕ-éπ™ ¸ -JÂÆ®˝a (†÷uúµÕMx) - ¢Á’úÕ-éπ™ ¸ ÂÆjØÁqÆˇ™  °æJ-¨ -üµ¿† -îËÆæ’hç-C.
b
NIV: ØË≠æ-†™¸ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ Ç°∂ˇ ¢Áj®√-©-@ (°æ¤-ù„) - ¢Áj®ΩÆˇÂ°j °æJ-¨ -üµ¿-†©’.
i
t
ICRISAT: Éçô-Í®o-≠æ-†-™ ¸ vé¬°∂ˇ -JÂÆ®˝a ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ °∂æ®˝ ÂÆ-O’ áJú˛ vö«°œé˙q (Â£j«ü¿-®√-¶«ü¿’) – °æçô
a
¢Á·éπ\©Â°j °æJ¨üµ¿†©’.
Ææ÷éπ~t@p r
du
´- Ø√-¨¡-é¬-©’
¶«uéÃJd ß
a
- ª÷†’ Ææç£æ«J- çîË Â°EqLØ˛ ™«çöÀ Ææ÷éπ~ t @´Ø√-¨¡é- ¬-©†’ PMç-vü∆© †’ç* ûªßª÷®Ω’îË¨»®Ω’.
n
e
öÃé¬©’: ÉN ®Óí∫é¬®Ωéπ véÀ´·-©†’ áü¿’-®Ì\E, ®Óí∫ E®Óüµ¿éπ ¨¡éÀhE Â°çîª-ú≈-EéÀ ûÓúøp-úø-û√®·. Öü∆:
.e
§ÚLßÁ÷ îª’éπ\©’, éπ~ßª’ ¢√uCµ E¢√-®Ω-ùèπ◊ -HÆ‘-@ öÃé¬©’ ¢Á·ü¿™„j†N.
ww
Ææ£æ«-ïçí¬ ©GµçîË å≠æ-üµ∆©†’ ÅCµéπçí¬ ÖûªpAh îËßª’-ú≈-EéÀ 'éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç—, ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-
w Jçí˚ °æü¿l¥ûª’©’ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æ-úø’-ûª’-Ø√o®·.

´’-üµ¿’-¢Ë’£æ« ¢√uCµ-ví∫-Ææ’h-©èπ◊ É†’q-LØ˛ å≠æüµ∆Eo É¢√yL.
¢Á·ü¿öx É†’q-L-Ø˛†’ °æçü¿’©’, °æ¨¡Ÿ-´¤© †’ç* ûªßª÷®Ω’-îËÊÆ¢√®Ω’. -Å®·-ûË v°æÆæ’hûªç 'ñ„E-öÀé˙
Éç>-F-Jçí˚— °æü¿l¥A ü∆y®√ ÅCµéπ ¢Á·ûªhç™ ÖûªpAh îËÆæ’hØ√o®Ω’.
ï†’u´¤™x éπLÍí Çéπ-Æœtéπ ´÷®Ω’p© (Öûªp-J-´-®Ωh-Ø√©’) ´©x ï†’uÆæç•çüµ¿ ¢√uüµ¿’©’ ´≤ƒh®·.
Öü∆: £æ«Ù¢Á÷°∂‘-Lßª÷, ´®√gç-üµ¿ûªyç ¢Á·ü¿-™„j-†N.

e t
É™«çöÀ ¢√uüµ¿’© E¢√-®Ωù îª®Ωu™x ¶µ«í∫çí¬ 'ï†’u *éÀûªq— °æü¿l¥-AE ¢Á©’-í∫’-™éÀ BÆæ’-éÌ-î√a®Ω’. Ñ
n
Nüµ∆-†ç™ °æE-îË-ßª’E ï†’u-©-´¤-©†’ í∫’Jhç*, ¢√öÀ ≤ƒn-Ø√-Eo Æævéπ-´’çí¬ °æE-îËÊÆ ï†’u-´¤©-ûÓ ¶µºKh
.
a
îË≤ƒh®Ω’.
b h
v°æéπ%-AûÓ ´÷†-´¤-úÕéÀ Ö†o Ææç•ç-üµ∆Eo Å®Ωnç îËÆæ’-éÓ-´-úøç™ @´-¨»ÆæYç Ææ£æ…-ßª’-°æ-úÕçC. ´’†
i
îª’ô÷d Ö†o ¢√û√-´-®Ω-ù«Eo ¢Á’®Ω’-í∫’-°æ-®Ω-îª’-éÓ-´-ú≈-EéÀ ûÓúøp-úÕçC. ÅôO´®Ωl¥† v°ævéÀ-ßª’†’ ®Ω÷§Òç-Cç-îª-ú≈-
t
a
EéÀ, •ßÁ÷ °∂æJd™„jï®˝q Öûªp-AhéÀ èπÿú≈ @´-¨»ÆæYç ûÓúøp-úÕçC.
r
îÁô’x Ø√ôúøç ü∆y®√ Åúø-´¤-©†’ Â°çîË °æü¿l¥-ûª’-©†’ îË°æôdúøç™ @´-¨»ÆæYç §ƒvûª éÃ©-éπ-¢Á’içC.
p
u
ûÓô©’, §ƒ®Ω’\©’, ï™«-¨¡-ßª÷©’, ïçûª’ v°æü¿-®Ωz† ¨»©© ™«çöÀ¢√öÀ ÅGµ-´%-Cl¥™ èπÿú≈ ÉC áçûª-í¬ØÓ

a d
ûÓúøp-úø’-ûÓçC. OöÀ †’ç* ´÷†´¤úø’ ´÷†-Æœéπ Ç†çü¿ç, Nv¨»çAE §Òçü¿’-ûª’-Ø√oúø’.
e n
véÀN’ Ææç£æ…®Ωéπ å≠æ-üµ∆© †’ç* ¢√uCµ é¬®Ω-é¬-™„j† ¶«uéÃd-Jßª÷, ¢Áj®ΩÆˇ, PMç-vü∆©’, éÃôé¬©’ v°æA-®Ó-
üµ¿-é¬-©†’ à®Ωp-®Ω-îª’-èπ◊ç-ö«®·. AJT Ñ ¢√uüµ¿’© †’ç* ®Ωéπ~ù §Òçü¿ú≈-EéÀ @´-¨»ÆæY Nñ«c†ç E®Ωç-
w.e
ûª-®√-ßª’çí¬ ûÓúøp-úø’-ûª÷ØË ÖçC.
t
w w
©†’ ÖûªpAh îËÆæ’hØ√o®Ω’.
n e
´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç, Ææçéπ-®Ωùç ™«çöÀ Nüµ∆-Ø√© ü∆y®√ ¢√uCµ v°æA-®Óüµ¿é¬©†’ éπLT ÖçúË ¢Á·éπ\-

a .
@´-¨»ÆæYç Ææ£æ…-ßª’çûÓ ¢Á©’-í∫’-™éÀ ´*a† É™«çöÀ îª®Ωu™‰ ´’†-üË-¨¡ç™ £æ«Jûª N°æx-¢√-EéÀ °æ¤Ø√-
ü¿’©’ ¢Ë¨»®·.
b h
t i
í∫ûªç™ @´-¨»-ÆæYç™ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-*† 'éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç— ≤ƒn†ç™ v°æÆæ’hûªç 'ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚—

r a
°æü¿l¥ûª’©†’ áèπ◊\-´í¬ Å´-©ç--Gµ-Ææ’h-Ø√o®Ω’.
p
éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç™ ¢Á·éπ\èπ◊ Ææç•ç-Cµç-*† éÌEo ¶µ«í¬© †’ç* éπù-ñ«-™«Eo BÆæ’-èπ◊E ü∆Eo °æK-
u
éπ~-Ø√Réπ™ ûªT† °æJ-Æœnûª’™x Â°ç* éÌûªh ¢Á·éπ\†’ ûªßª÷-®Ω’îË≤ƒh®Ω’. Ñ °æü¿l¥A™ ûªèπ◊\´ é¬©ç™
d
a
é¬¢√Lq† ©éπ~ù«©’†o ÅØËéπ ¢Á·éπ\-©†’ ÖûªpAh îËßª’´îª’a.

n
ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚ °æü¿l¥-A™ ¢Á·éπ\ éπù-ñ«-™«Eo Â°çîª’ûª÷ Ç éπù«-™xéÀ é¬¢√-Lq† ©éπ~ù«-EéÀ
e
e
Ææç•ç-Cµç-*† ï†’u-´¤†’ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-úø-û√®Ω’. °∂æL-ûªçí¬ éÌûªh ©éπ~ù«©’ éπLT† ¢Á·éπ\ à®Ωpúø’ûª’çC.

.
ww
Ñ °æü¿l¥AûÓ ÅØ√-´%≠œd, ¢√uüµ¿’©’, ØË©-™E áèπ◊\´ Ö°æ¤p†’ ûª-ô’dèπ◊E ÅCµéπ Cí∫’-•-úÕ-EîËa ¢Á·éπ\-
w
©†’ ÖûªpAh îËÆæ’hØ√o®Ω’.
ïçûª’ éπù«-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç* ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚ -v°ævéÀßª’ ü∆y®√ °æ‹Jh ïçûª’´¤©†’ §Òçü¿-™‰ç.
Åçü¿’´©x Ñ v°ævéÀßª’™ í∫’úøx†’ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
´÷†-´¤-úÕéÀ áü¿’-È®j† ÅØËéπ Ææ´’-Ææu© °æJ≥ƒ\®√-EéÀ @´-¨»ÆæY Nñ«c†ç ûÓúøp-úÕçC.
Ç®Óí∫uç: ¢√uCµ-é¬-®Ωéπ @´¤©’ ¨¡K-®Ωç-™éÀ v°æ¢ËPçîªúøç, ¨¡K®Ω Å´-ßª’-¢√©’ Æævéπ-´’çí¬ °æE-îË-ßª’-éπ-§Ú-´úøç
´©x ¢√uüµ¿’©’ Ææçvéπ-N’-≤ƒh®·. Ñ ¢√uCµ-é¬-®Ωéπ @´¤© í∫’Jç* Åüµ¿u-ßª’†ç îËßª’-ú≈-EéÀ, ¢√uüµ¿’©’
t
¢√u°œh îÁçüË Nüµ∆Ø√©†’ ûÁ©’-Ææ’-éÓ-´-ú≈-EéÀ, ¢√uCµ-é¬-®Ω-é¬-©†’ Ææç£æ«-JçîË Ææ£æ«ï, Ææç¨Ïx-≠œûª å≠æ-
e
n
üµ∆© ûªßª÷-KéÀ @´-¨»ÆæYç ûÓúøpúø’-ûÓçC.
a .
Ç£æ…®Ω ÖûªpAh: Ç®Óí∫u °æJ-®Ω-éπ~ù« é¬®Ωu-véπ-´÷© ´©x ïØ√¶µ« Â°J-TçC, °∂æL-ûªçí¬ ÅCµéπ Ç£æ…®Ωç Å´-Ææ-®Ω-
¶µº÷N’-™ØË áèπ◊\´ ÖûªpAh ≤ƒCµç-îªúøç ™«çöÀ ´÷®√_©’Ø√o®·.

b h
¢Á’içC. ÅCµéπçí¬ Ç£æ…®√Eo ÖûªpAh îËßª’-ú≈-EéÀ áèπ◊\´ ¶µº÷N’E ≤ƒí∫’îËßª’úøç ™‰ü∆ Ö†o
t i
áèπ◊\´ ¶µº÷N’E ≤ƒí∫’-™éÀ ûË´-ú≈-EéÀ Åúø-´¤©†’ E®Ω÷tLÆæ’h-Ø√o®Ω’. DE ´©x

r
ïçûª’-´¤©’, ´%é~¬© ´’üµ¿u Ææ´’-ûˆ©uç üÁ•s-Aç-öçC.a
´®Ω{-§ƒûªç ûªí∫’_-ûÓçC.
u p

a d
¶µº÷í∫®Ωs¥ ï© ´†-®Ω’©’ ûªí∫’_-û√®·.
n
ØË©-éÓûª áèπ◊\-´-´¤-ûÓçC.
e
w e
é¬•öÀd Ñ °æü¿l¥A ÆæÈ®jçC é¬ü¿’.
.
Ééπ È®çúÓ ´÷®Ω_-¢Á’i† Ö†o ¶µº÷N’™ØË áèπ◊\´ ÖûªpAhE ≤ƒCµçîªúøç éÓÆæç ®Ω≤ƒ-ßª’† á®Ω’-´¤©
t
w w n e
¢√úøé¬Eo ÅCµéπç îËÊÆh, ¶µº÷N’ ©éπ~ùç ´÷J ú´-≤ƒ-ßª÷-EéÀ °æEéÀ®√-èπ◊çú≈ §Ú´-úø¢Ë’ é¬èπ◊çú≈ Â°ô’d-•úÕ
Â°JT Ç£æ…®Ω üµ∆Ø√u© üµ¿®Ω©’ Â°®Ω’í∫’-û√®·.
a .
b h
Ñ ÅCµéπ Ç£æ…®Ω ÖûªpAh Ææ´’Ææu °æJ-≥ƒ\-®√-EéÀ @´-¨»ÆæY Åçûª-®√s¥-í∫-¢Á’i† ï†’u-¨»ÆæYç °æJ-ñ«c†ç
Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æ-úø’-ûÓçC. DçûÓ '´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç, Ææçéπ-®Ωùç— ÅØË °æü¿l¥-ûª’©’ ¢Á©’-í∫’-™éÀ ´î√a®·. Ñ
t i
Nüµ∆-†ç™ ûªèπ◊\´ é¬©ç™, áèπ◊\´ Ç£æ…®√Eo ÉîËa ¢Á·éπ\-©†’, ïçûª’-´¤-©†’ ÖûªpAh îË¨»®Ω’. Ñ °æü¿l¥A
a
-ü∆y®√ ÅCµéπ Ç£æ…®Ω ÖûªpAh ≤ƒCµç-*Ø√, véÀN’-éÃ-ô-é¬©’, <úø-°æ¤-®Ω’-í∫’© ´©x ´%éπ~ Ææç•çüµ¿ ¢√uüµ¿’©’ -´-*a
r
p
°æçô Cí∫’-•úÕ ûªT_çC.
d u
¨»≤ƒY-EéÀ <éπöÀ ßª·í∫ç: ´’ûª-°æ-®Ω-¢Á’i† ¶µ«¢√©’, ¨»ÆæY ¶µ«¢√© éπçõ‰ v°æ•-©çí¬ Ö†oé¬™«Eo <éπöÀ ßª·í∫ç

n a
Åçö«®Ω’. @´-¨»-ÆæYç™ ü∆ü∆°æ¤ 2 ¢Ë© à∞¡x-§ƒô’ véπ´’°æü¿l¥-A-™ °æJQ©†©’ ï®Ωí∫™‰ü¿’.
e
16´ ¨¡û√-•lç™ ¢Á≤ƒ-L-ßª’Æˇ, NLßª’ç £æ…Í®y ¶üµ¿†© ´©x @´-¨»ÆæY °æ¤†-Kb-´†ç v§ƒ®Ωç-¶µº¢Á’içC.

.e
@´-¨»-ÆæY -Å-Gµ-´%-Cl¥éÀ N¨Ï≠æçí¬ éπ%≠œîËßª’úøç ´©x ÅJ≤ƒdöÀ™¸†’ '@´-¨»ÆæY °œû√-´’-£æ›-úÕí¬— éÃJh-≤ƒh®Ω’.
w ww ®Ω-îª®·--ûª:- °œ. -¶«-¶« °∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
-•-ßª÷-©-@ – éπç-õ„ç-ö¸
@´-¨»ÆæY-¢Ë-ûªh-©’ – °æ-J-¨-üµ¿-†-©’
e t
. n
ÇC-´÷-†-´¤úø’ ÅØËéπ éπ≥ƒd-©†’ áü¿’-®Ì\E, ¢√öÀE ÅCµ-í∫-N’ç*, Ø√í∫-Jéπ ´÷†-´¤-úÕí¬ ´÷®Ω-ú≈-EéÀ é¬®Ωùç
'-Nñ«c-†-¨»ÆæYç—.
h a
Nñ«c-†-¨»ÆæYç Åçõ‰...
i b
a t
äéπ Ææû√u-ØËy-≠æù.., äéπ véπ´’-•-ü¿l¥-¢Á’i† Nñ«c†ç.., äéπ @´† Nüµ∆†ç...

r
véÃ.°æ‹. 500 Ææç´-ûªq-®√© †’ç* véÃ.¨¡. 15´ ¨¡û√•lç ´®Ωèπ◊ (Ææ’´÷-®Ω’í¬ 2 ¢Ë© à∞¡Ÿx) ´‚úµø-
p
u
†-´’t-é¬©’, ´’ûª-°æ-®Ω-¢Á’i† ¶µ«¢√©’, ¨»ÆæY ¶µ«¢√© éπçõ‰ v°æ•-©çí¬ ÖçúËN. Åçü¿’Íé Ç é¬™«Eo
d

n a
'Åçüµ¿-ßª·í∫ç/ ¨»≤ƒY-EéÀ <éπöÀ ßª·í∫ç— Åçö«®Ω’.
véÃ.¨¡. 16´ ¨¡û√•lç †’ç* Nñ«c-†/-@-´-¨»-ÆæY-¢Ë-ûªh©’ ûª´’ °æJ-Q-©†, °æJ-¨-üµ¿†, v°æßÁ÷-í¬©’, Ææû√u-
.e e
ØËy-≠æù °æü¿l¥-ûª’© ü∆y®√ ÅØËéπ N†÷ûªo N≠æ-ßª÷-©†’ éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
w w e t
ñ«Ø˛-í∫÷-ô-Ø˛-•®˝_: ï®ΩtØ˛ üËQ-ßª·úø’. '¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ -Ç-N-≠æ \-Jç-*-† ÅØËéπ Æœü∆l¥ç-û√--©’, °æJ-¨-üµ¿Ø√ °∂æL-û√-©†’
w
¶µ«N-ûª-®√-©èπ◊ Åçü¿-ñ‰-ßª÷-©†o— ÖüËl-¨¡çûÓ Åîª’a-ßª’çvûªç éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
. n
ïé¬-J-ßª’Æˇ ñ«†qØ˛ (ØÁü¿-®√xçú˛): Ææ÷éπ~ t-ü¿-Jz-EE éπ†’-èπ◊\Ø√o®Ω’.
h a
i b
®√•-®˝d-éÓé˙ (ï®ΩtF): éπ~ßª’, éπ©®√ véÀ´·-©†’ í∫’Jhç*, ¢√öÀ ®Óí∫-©-éπ~-ù«©’, E¢√-®Ωù« °æü¿l¥-ûª’©†’ ûÁL-ßª’-ñ‰-
¨»®Ω’.
a t
r
-Ø√™¸, ®Ω≤ƒ\: á©-é¬ZØ˛ Ææ÷éπ~ t-ü¿-Jz-EE éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
p
u
Ñ Ææ÷éπ~ t-ü¿-JzE @´¤©’, ¢√öÀ éπù«çí∫ ¶µ«í¬-©†’ 10 ¢Ë© È®ô’x Â°ü¿l-Ní¬ îª÷°æ¤-ûª’çC.
d
a
@Ø˛ ™«´÷®˝\ (vÂ°∂çî˝): @´-¨»ÆæYç (•ßª÷-©@) ÅØË °æü∆Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ v°æA-§ƒ-Cç-î√®Ω’.
n

e
éÌûªh-ñ«-ûª’© à®√p-ô’èπ◊ é¬®Ω-ù-¢Á’i† 'ÇJbûª í∫’ù«© Å†’-´ç-P-éπûª— ¶µ«´-††’ v°æA-§ƒ-Cç-î√®Ω’.
.e
ww
ÅJ-≤ƒd-öÀ™¸: Ñßª’† vUèπ◊ üË¨¡-Ææ’núø’.

w
Ñßª’-††’ '@´-¨»ÆæY °œû√-´’-£æ›-úÕ—í¬ °œ©’-≤ƒh®Ω’.
@´-¨»ÆæY °æJ-Q-©-†™ '¨»Æ‘Yßª’ Nüµ∆-Ø√Eo— Å´-©ç-Gç-î√®Ω’.
°œçú≈-Gµ-´%-Cl¥™  ûÁL-°œ† °æJ-¨ -üµ¿Ø√ °∂æL-û√©’ (éÓúÕ °œçú≈-Gµ-´%Cl¥) Çüµ¿’-Eéπ °œçúÓ-ûªpAh ¨»≤ƒY-EéÀ Ø√çC
°æL-é¬®·.
Ççö-F-¢√Ø˛ M¢ÁØ˛ £æ›é˙: úøî˝ üË¨»-EéÀ îÁçC-†-¢√®Ω’.
¢Á’ivéÓ-≤Ú\°ˇ ¢√úø-é¬Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ EÍ®l-Pç-î√®Ω’.

t
¢Á’ivéÓ-≤Ú\°ˇ Ææ£æ…-ßª’çûÓ Ææ£æ«-ï-Æœ-ü¿l¥çí¬ ©GµçîË F®Ω’, @´-°æ-ü∆-®√n-©†’ °æJ-Q-Lç* 1674™
e

'Ææ÷éπ~ t-@-´¤© ÖE-éÀE— éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
. n
¶«uéÃd-Jßª÷ í∫’Jç* ûÁL-ßª’-ñ‰-Æœ† ¨»ÆæY-¢Ë-ûªh™x v°æü∑¿-´·úø’.
h a
i b
©÷®‚ §ƒ¨¡a®˝ (vÂ°∂çî˝): í¬L, F®Ω’, ØË©-™E Ææ÷éπ~ t-@´¤© ÖE-éÀE ®Ω’V´¤ îË¨»®Ω’.

a t
èπ◊éπ\-é¬ô’ ´©x ´îËa 'Í®GÆˇ— ¢√uCµéÀ ¨»Æ‘Yßª’ °æü¿l¥-A™ ´’çü¿’†’ éπE-Â°-ö«d®Ω’.

p r
¶«uéÃd-Jßª÷©Â°j v°æßÁ÷-í¬©’ îËÆœ ¢Á·ü¿ôí¬ ¢√öÀ v§ƒ´·-ë«uEo ûÁL-§ƒ®Ω’.

d u
Åçô’-¢√u-üµ¿’-©èπ◊ é¬®Ωùç Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©E '-véÀ-N’ Æœü∆l¥ç-û√Eo— ®Ω÷§Òç-Cçî√®Ω’.

n a
'-§ƒ©†’ ¨¡ŸCl¥ îËÊÆ Nüµ∆†ç— (§ƒ¨¡a-È®j-ñ‰-≠æØ˛) éπE-Â°-ö«d®Ω’.

.e e
íÌvÈ®-©èπ◊ ≤ÚÍé Ççvü∑∆é˙q ¢√uCµéÀ öÃé¬†’ éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
w t
vü∆éπ~ ≤ƒ®√®· îÁúÕ§Ú´ú≈-EéÀ Ææ÷éπ~ t-@´¤™‰ é¬®Ω-ù-´’E ûÁL-ßª’-ñ‰-¨»®Ω’.
w w
°æô’d-°æ¤-®Ω’í∫’ í∫’úøx†’ Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’ Ø√¨¡†ç îË≤ƒh-ßª’E ûÁL-§ƒ--®Ω’.
n e
'Ææ÷éπ~ t-@´ ¨»ÆæY— °œû√-´’-£æ›-úÕí¬ v°æÆœCl¥ îÁçü∆®Ω’.
a .
h
Ææ®˝ ®ÓØ√™¸f ®√Æˇ (vGöÀ≠ˇ): ÆœéÀç-vü∆-¶«-ü˛™ ´’™‰-Jßª÷ ¢√uCµÂ°j °æJ-¨-üµ¿-†©’ îË¨»®Ω’.
b

i
üÓ´’©’ ´’™‰-Jßª÷†’ äéπ úéÀh †’ç* ´’®ÌéπJéÀ á™« ¢√u°œç-°æ-ñ‰-≤ƒh-ßª’†o N≠æßª’ç E®Ω÷-°œç-
t

î√®Ω’ (1897).
r a
p
Ñ °æJ-¨-üµ¿-†-©èπ◊ 1992™ ØÓ¶„™¸ °æ¤®Ω-≤ƒ\-®√Eo Åçü¿’-èπ◊-Ø√o®Ω’.
u
d
ñ‰¢˛’q úÕ ¢√ôqØ˛ (Å¢Á’-Jé¬), á°∂ˇ.-Â£«-î˝.Æœ. véÀé˙ (vGöÀ≠ˇ): úŒá-Ø˛-àÂ°j °æJ-¨-üµ¿-†©’ ïJ-§ƒ®Ω’. ÅC
a
n
Cyèπ◊çúøL E®√t-ù«Eo éπLT Ö†oô’x ûÁL-§ƒ®Ω’.

.e e
OJ °æJ-¨-üµ¿-†©’ 'Åù’-@-´-¨»-≤ƒY-EéÀ— °æ¤Ø√C ¢Ë¨»®·.
Ñ °æJ-¨-üµ¿-†èπ◊ 1962™ ØÓ¶„™¸ •£æ›-´’A §Òçü∆®Ω’.
w ww
NLßª’ç £æ…Í®y (vGôØ˛): '£æ«%ü¿ßª’ç, ®Ωéπh-v°æ-Ææ-®Ωù ú´-Ææn-©Â°j— ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ °æJ-Q-©-†©’ îË¨»®Ω’.
@´-¨»ÆæY ≤ƒn®·E '´®Ωg-Ø√-ûªtéπ Åüµ¿u-ßª’†ç— †’ç* v°æßÁ÷í∫ °æ®∏Ω-†-≤ƒn-®·éÀ îË®Ω¢Ë¨»®Ω’.
¨¡K®Ω ¶µ«í¬© †’ç* ®Ωéπhç í∫’çúÁèπ◊ á™« îË®Ω’-ûª’çüÓ N´-Jç-îª-™‰-éπ-§Ú-ßª÷®Ω’.
´÷È®q™x ´÷Lp¥> (ÉôM): ¨¡K®Ω ¶µ«í¬© †’ç* í∫’çúÁèπ◊ ®Ωéπhç ÅçüË Nüµ∆-Ø√Eo Ñßª’† éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
ú≈éπd®˝ á™«x-v°æ-í∫úø Ææ’¶«s-®√´¤: Ççvüµ¿-v°æ-üË¨¸™E °æPa´’ íÓü∆-´J >™«x Hµ´’-´-®Ωç™ ïEtç-î√®Ω’.
Ê°xí∫’ ¢√uCµ E®Ó-üµ¿-éπçí¬ °æE-îËÊÆ '-õ„vö«-ÂÆj-éÀxØ˛—†’ ®Ω÷§Òç-Cç-î√®Ω’.
Ñ å≠æ-üµ∆Eo v°æ°æç-î√-EéÀ Ææ’¶«s-®√´¤ É*a† •£æ›-´÷-†çí¬ éÃJh-≤ƒh®Ω’.
e t
Ñßª’-††’ 'Åü¿’s¥ûª å≠æüµ¿ Ææ%≠œdéÀ ´’çvûª-í¬úø’— Åçö«®Ω’.
. n
ÆæMç ÅM: Ñßª’† °æ‹Jh-Ê°®Ω’ ÆæMç ¢Á·®·-V-DlØ˛ Å•’l-™¸-ÅM.
h a

¶µ«®Ω-ûª-üË¨¡ '°æéÀ~ ¨»ÆæY °œû√-´’-£æ›úø’—.
i b

a t
E®Ω-éπ~-®√-Ææ’u-úÁj†°æpöÀéÃ °æèπ~◊-©Â°j Ö†o °æJ-Q-©Ø√ ÇÆæ-éÀhûÓ v°æÆœCl¥ îÁçü∆®Ω’.
r
´†u-´’%í∫ Ææç®Ω-éπ~-ù«®Ωnç ÉîËa §ƒ™¸-ÈíöÀd •£æ›-´÷†ç §Òçü∆®Ω’.
áç.áÆˇ. ≤ƒyN’-Ø√-ü∑¿Ø˛:
u p

d
Ñßª’† °æ‹Jh Ê°®Ω’ ´÷†-éÌç•’ ≤ƒç•-P-´Ø˛ ≤ƒyN’-Ø√-ü∑¿Ø˛.
a

e n
¶µ«®Ω-ûª-üË-¨¡ç™ £æ«Jûª N°æx´ °œû√-´’-£æ›-úÕí¬ Ê°®Ω’ -§Òç-ü∆®Ω’.
w e
ÅCµéπ Cí∫’-•-úÕ-EîËa íÓüµ¿’´’, ´J, •çí¬∞«ü¿’ç°æ ™«çöÀ ¢Á·éπ\© Ææçéπ®Ω ®Ωé¬-©†’ ÖûªpAh îË¨»®Ω’.
.
£æ«®Ω-íÓ-Gçü˛ ëÔ®√Ø√: '-ï†’u Ææt %A—E ¢Á©’-í∫’-™éÀ ûÁ*a-†-¢√-J™ Åví∫-í∫-ù’uúø’.
t

w wÑßª’† ï†’u-´¤†’ éπ%vA-´’çí¬, v°æßÁ÷-í∫-¨»-©™ Ææç¨Ïx≠æù îË¨»®Ω’.
n e
1968™ ØÓ¶„™ ¸ •£æ›-´’A §Òçü∆®Ω’.
a .
í∫ûË-ú≈C †´ç-•®Ω’ (Å¢Á’-J-é¬)™ ´’®Ω-ùÀç-î√®Ω’.
b h

t i
H®˝-•™¸ Ææ£æ…E: '-êçú≈© éπü¿-Léπ Æœü∆l¥ç-û√-E—éÀ ®Ω’V´¤-©†’ îª÷§ƒ®Ω’.

r a
°æ¤®√-@-´¨»ÆæYç™ N¨Ï-≠æ-¢Á’i† ÊÆ´-©-†ç-Cç-î√®Ω’.
p
N´%-ûª-H-ñ«-©èπ◊ Ææç•ç-Cµç-*† ´%éπ~ P™«-ñ«-©†’ éπE-Â°-ö«d®Ω’.
d u
Ææ®˝ öÀ.áÆˇ. ¢Áçéπ-vö«-´’Ø˛: îÁ®Ωèπ◊, ñÔ†o °æçô-©†’ Ææçéπ-®Ωùç îËÆœ 'Ææçéπ®Ω-ñ«-A îÁ®Ωèπ◊— °æçô†’ ÅGµ-
´%Cl¥ îË¨»®Ω’. Ñ îÁ®Ωèπ◊ °æçô-´©x ´’†-üË-¨¡ç™ îªÈé\®Ω ÖûªpAh Â°J-TçC. 1942™ Éçí∫xçú˛ ®√ùÀ
n a
'Ææ®˝— G®Ω’-ü¿’ûÓ ¢Áçvéπ-ö«-´’-Ø˛†’ íı®Ω-Nç-î√®Ω’. Ñßª’† Éç°‘-J-ßª’™¸ ÍéØ˛ vHúÕçí˚ ÊÆd≠æØ˛ ÅCµ-°æ-
e e
Aí¬ (éÓßª’ç-•-ûª÷h®˝) °æE-îË-¨»®Ω’.
.
ww
°æçî√-†Ø˛ ´’Ê£«-¨¡yJ: ®√ï-≤ƒn-Ø˛™ ïEtçî√®Ω’. úµÕMx N¨¡y-N-ü∆u-©-ßª’ç™ ´%éπ~-¨»ÆæY Çî√-®Ω’u-©’í¬ °æE-îË-¨»®Ω’.
w ´%é~¬© °œçúÓ-ûªpAh¨»ÆæYç™ °∂æ’†-¢Á’i† ÊÆ´©’ ÅçCç-î√®Ω’.

'-Ñßª’-††’ ´%é~¬© '-Çüµ¿’-Eéπ °œçúÓ-ûªpAh ¨»≤ƒY-EéÀ ûªçvúÕ—í¬ °œ©’-≤ƒh®Ω’.
'°æ®Ω≤ƒn-Eéπ °∂æ©-Dµ-éπ-®Ωùç— ÅØË °æü¿l¥-AE éπ†’-èπ◊\-Ø√o®Ω’.
Ñ °æü¿l¥A- ´%é~¬-© v°æï-†-†ç-™†÷, ÇJnéπ Å†’-´-Jhûª ´%éπ~-¨»-≤ƒY© ÅGµ-´%-Cl¥éÀ ûÓúøp-úÕçC.
C∑ßÁ÷v§∂ƒ-ÆdÆæ ˇ – ´%éπ~-¨»ÆæY °œû√-´’-£æ›úø’
¢Á’çúø™¸ – ï†’u-¨»ÆæY °œûª

îµ√È®xÆˇ ú≈JyØ˛ – @´-°æ-J-ù«-´’-¨»ÆæY °œ-ûª
e t

¢Á’LyØ˛ é¬LyØ˛ –
n
éÀ®Ω-ù-ï†u ÆæçßÁ÷-í∫-véÀ-ßª’™ éπ®Ωs† ≤ƒyçU-éπ-®Ωùç
.

Ææ®˝-£æ…Ø˛q vÈé¶¸q – ÆœvöÀ-é¬´’x °æü∑¿ç
h a
b
é¬®˝x ™«çú˛ Æ‘d†®˝ – ®Ωéπh-´-®√_©’
Ê£«•®˝ ™«çú˛ –
t
éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç
i

ÉÆˇ-´÷®˝\ –
a
v°æü∑¿´’ *éÀûªq °œû√-´’-£æ›úø’
r

Â≠kxúøØ˛, ≥ƒyØ˛ –
u p éπù Æœü∆l¥çûªç

®√•®˝d £æ›é˙
a d – éπù«Eo ¢Á·ü¿-ôí¬ í∫’Jhç-î√úø’
n
á°∂ˇ.-úø•’xu. ¢Áçö¸ – ÇéÀq-Ø˛© ÖEéÀ

.e e
áç.ä.°œ.Åßª’uç-í¬®˝ – ¶µ«®Ω-ûª-üË¨¡ v°æ´·ê ¨Îj´©- ¨»ÆæY-¢Ëûªh
w t
Èé®Ó-©Æˇ LØÁo-ßª’Æˇ – CyØ√-O’-éπ-®Ωù Æœü∆l¥çûªç

w

w
ÆæôdØ˛, •¢ËK – véÓ¢Á÷ñ¢˛’ Æœü∆l¥çûªç
n e
≤ƒdFx N’©x®˝ –
.
¶µº÷N’Â°j @´ç Öü¿s¥-¢√-EéÀ 'Æœ´·u-™‰-≠æØ˛ v°æßÁ÷í∫ç—
a
-v°æ-¨¡o-©’
b h
1. '-•ßª÷-©@— °æü¿ç à ¶µ«≠æèπ◊ îÁçCçC?
t i
á) ™«öÀØ˛ G) vUèπ◊
r a Æœ) vÂ°∂çî˝ úÕ) ÉçTx≠ˇ
2.
u p
•ßª÷©@ °æü∆Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ v°æA-§ƒ-Cç-*çC?
á) @Ø˛ ™«´÷®˝\
a d G) ÅJ-≤ƒd-öÀ™¸
Æœ) Íí©Ø˛
e n úÕ) NLßª’ç £æ…Í®y
3.
.e
'´† E®Ω÷t-©†— ´©x Ææç¶µº-NçîË °æJ-ù«-´÷™x ÆæJ-é¬-EC–
w ww
á) ´®Ω{-§ƒûªç ûªí∫’_-ûª’çC
G) ØË©-éÓûª ûªí∫’_-ûª’çC
Æœ) ¶µº÷í∫®Ωs¥ ï©-´-†-®Ω’©’ ûªí∫’_-û√®·
úÕ) ´%é~¬©, ïçûª’-´¤© ´’üµ¿u Ææ´’-ûˆ©uç üÁ•s-Aç-ô’çC
4. äéπ ¢Á·éπ\™ é¬¢√-Lq† ¶µ«í∫ç †’ç* äéπ éπùç/-éÌçûª éπù-ñ«©ç BÆæ’-èπ◊E, ü∆Eo v°æßÁ÷-í∫-¨»-©™
ûªT† °æJ-Æœn-ûª’™x Â°ç* éÌûªh ¢Á·éπ\†’ ÖûªpAh îËÊÆ °æü¿l¥A à´’ç-ö«®Ω’?
á) éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç G) ´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç
e t
Æœ) Ææçéπ-®Ωùç úÕ) ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚
. n
h a
5. '-ÅCµ-éÓ-ûªpAh, ¢√uCµ v°æA-®Ó-üµ¿éπç— ÅØË ©éπ~-ù«-©’†o ¢Á·éπ\© éÓÆæç X – ÅØË È®jûª’ ´’ç* ©éπ~-ù«©’†o
¢Á·éπ\© †’ç* Nûªh-Ø√©’ ÖûªpAh îËÊÆh, Y- ÅØË È®jûª’ Â°®Ω’-í∫’-ûª’†o ¢Á·éπ\ éπù-ñ«-©ç-™éÀ é¬¢√Lq†
b
©éπ~ùç Ö†o ï†’u-´¤†’ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-ö«dúø’. Å®·ûË X, Y È®jûª’©’ Å†’-Ææ-Jç-*† °æü¿l¥-ûª’©’ ´®Ω’-Ææí¬–
i
á) ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚, éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç
a t
p
G) éπù-ñ«-©- ´-®Ωl¥†ç, ´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç
r
u
Æœ) ´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç, ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚
d
a
úÕ) ´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç, éπù-ñ«© -´®Ωl¥-†ç
n
. e
6. °æ‹Jh ïçûª’-´¤© ÅGµ-´%-Cl¥-éÓÆæç ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚ v°ævéÀ-ßª’™ Ö°æ-ßÁ÷-TçîË-N –
e
á) ïçûª’-éπùç G) ïçûª’ éπù-ñ«©ç
w w
Æœ) °æ‹Jh ïçûª’-´¤-©’ úÕ) í∫’úø’x
e t
w
7. ØËúø’ ÅCµ-éπçí¬ É†’q-L-Ø˛†’ à °æü¿l¥-A™ ÖûªpAh îËÆæ’h-Ø√o®Ω’?
. n
á) Ææçéπ-®Ωùç
a
G) ñ„E-öÀé˙ Éç>-F-Jçí˚
h
Æœ) ´®Ω-ù«-ûªtéπ v°æï-††ç
b
úÕ) éπù-ñ«© ´®Ωl¥†ç
i
8. '-ï†’u *éÀûªq— Åçõ‰ àN’öÀ?
a t
r
á) Æævéπ-´’çí¬ °æE-îË-ßª’E ï†’u-´¤-©†’ í∫’Jhç*, ¢√öÀ ≤ƒn†ç™ Æævéπ-´’çí¬ °æE-îËÊÆ ï†’u-´¤©†’
¶µºKh îËßª’úøç
u p
¶µºKh îËßª’úøç
a d
G) Æævéπ-´’çí¬ °æE-îËÊÆ ï†’u-´¤-©†’ í∫’Jhç* ¢√öÀ ≤ƒn†ç™, Æævéπ-´’çí¬ °æE-îË-ßª’E ï†’u-´¤©†’
e n
Æœ) Æævéπ-´’çí¬ °æE-îË-ßª’E ï†’u-´¤© ≤ƒn†ç™, Æævéπ-´’çí¬ °æE-îË-ßª’E ï†’u-´¤©-†’ ¶µºKh îËßª’úøç
.e
úÕ) Â°j¢ËOé¬´¤
ww
9. 'Â°Eq-LØ˛— Ææ÷éπ~ t @´-Ø√-¨¡-é¬Eo ¢ËöÀ †’ç* ûªßª÷®Ω’ îË≤ƒh®Ω’?
w
á) ¨Îj´-™«©’ G) ¶«uéÃd-J-ßª÷©’ Æœ) PMç-vü∆©’ úÕ) ¢Áj®Ω-Æˇ©’
10. '-ØË≠æ-†™¸ ÉØ˛-Æœd-ô÷uö¸ Ç°∂ˇ ã≠æ-ØÓ-ví∫°∂œ— v°æüµ∆† é¬®√u-©ßª’ç áéπ\-úø’çC?
á) Â£j«ü¿-®√-¶«ü˛ G) ©éÓo Æœ) úµÕMx úÕ) íÓ¢√
11. ´J ´çí∫-ú≈©’, ¢√öÀ Öûªp-ûª’h© O’ü¿ °æJ-¨-üµ¿† ïJÊ° ¨»Æ‘Yßª’ ÆæçÆæn–
á) -â-â-áÆˇ-Ç®˝ G) -â-à-Ç®˝-â Æœ) Æ‘-Ç®˝-Ç®˝-â úÕ) Æ‘-âÆ‘-Ç®˝
12. Â£j«ü¿-®√-¶«ü˛ ÆæO’-°æç-™E °æö«-Ø˛-îÁ®Ω’-´¤ ´ü¿l Ö†o Åçûª-®√b-Bßª’ ¨»Æ‘Yßª’ ÆæçÆæn àC?
e t
á) -á-Ø˛-â-á-Ø˛ G) Æ‘Æ‘-áç-H Æœ) -á-Ø˛-á°∂ˇÆ‘
. n úÕ) -É-véÀ-¨»-ö¸
h a
13. äéπ @N-™E '@®Ωg-véÀßª’, NÆæ-®Ω†b , ®Ωéπh-v°æ-Ææ-®Ωù— ™«çöÀ @´-véÀ-ßª’-©†’ í∫’Jç* ûÁL-ßª’ñ‰ÊÆ @´-¨»ÆæY¨»ê–
á) ¨¡K®Ω E®√tù ¨»ÆæYç
b
G) ¨¡K®Ω üµ¿®Ωt-¨»ÆæYç
i
Æœ) Åù’ @´-¨»ÆæYç
a t úÕ) àD-é¬ü¿’
r
14. 'í∫Aç-*† ïçûª’, ´%é~¬-©†’— í∫’Jç* ûÁLÊ° @´-¨»ÆæY ¨»ê?
á) @¢√-´-®Ωù ¨»ÆæYç
u p G) ïçûª’ ¶µ˜íÓ-Réπ ¨»ÆæYç
Æœ) °æ¤®√-@´ ¨»ÆæYç
a d úÕ) ´%éπ~, ïçûª’-¨»ÆæYç
n
15. °æJ-v¨¡-´’™x @´-¨»ÆæY °æü¿l¥-ûª’-©†’ Ö°æ-ßÁ÷Tçîªúøç í∫’Jç* ûÁLÊ° ¨»ÆæYç –
e
w.e
á) •ßÁ÷-õ„-é¬o©@
Æœ) ¶µÃéπ @´-¨»ÆæYç
G) @´ ®Ω≤ƒ-ßª’† ¨»ÆæYç
úÕ) G, Æœ
t
w w
-ï-¢√--•’-©’: 1–G; 2–á; 3–G; 4–á; 5–Æœ; 6–úÕ; 7–G; 8–á; 9–Æœ; 10–úÕ; 11–Æœ; 12–úÕ; 13–G;
n e
14–Æœ; 15–á.
a .
b h –°œ. -¶«-¶« °∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
t i
r a
u p
a d
e n
.e
w ww
-•-ßª÷-©-@ – éπç-õ„ç-ö¸
@´¤©’ – ©éπ~-ù«©’
e t
@´¤©’ È®çúø’ ®Ωé¬©’. ÅN:
. n
1) Ææ@-´¤©’,
h a
2) EKb-´¤©’.
i b
Ææ-@´¤©’: @´ç/-v§ƒùç Ö†o¢√öÀE 'Ææ@´¤©’— Åçö«®Ω’.
a t
Öü∆: ¢Á·éπ\©’, ïçûª’-´¤©’, Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’.
p r
u
EKb´¤©’: v§ƒùç/ @´ç-™‰E ¢√öÀE EKb´¤©’ Åçö«®Ω’.
d
Öü∆: ®√®·, èπ◊Ka, îÁéπ\.
n a
★
e
Ææ@-´¤© ©éπ~-ù«©’
.e
w t
1. Â°®Ω’-í∫’-ü¿© 2. îª©†ç 3. Ç£æ…-®√Eo Æ‘yéπ-Jç-îªúøç
w w
4. ¨»yÆæ-véÀßª’ 5. NÆæ-®Ω†b 6. vÊ°®Ωù – -v°æ-AÆæpç-ü¿† (é~Ó¶µºuûª)
n e
7. v°æûª’u-ûªpAh
a .
Â°®Ω’í∫’-ü¿©
b h
★
t i
@´¤© °æJ-´÷-ùç™ à®ΩpúË ¨»¨¡yûª ´÷®Ω’p†’ 'Â°®Ω’-í∫’-ü¿©— Åçö«®Ω’. ™‰ü∆
★
r a
@´¤©’ AJT ¢√öÀ °æJ-´÷-ùç™ ßª’ü∑∆ÆœnAéÀ ®√™‰E ©éπ~ù«ØËo 'Â°®Ω’-í∫’-ü¿©— Åçö«®Ω’.
★
uîª©†ç p
ïçûª’-´¤™x Â°®Ω’-í∫’-ü¿© éÌCl-é¬-™«-EéÀ ÇT-§Ú-ûª’çC. é¬F ¢Á·éπ\™x Â°®Ω’-í∫’-ü¿© @N-ûª-é¬-©-´’çû√
éÌ†-≤ƒ-í∫’-ûª’çC.
a d
✦
e n
e
@´¤©’ äéπ v°æüË¨¡ç †’ç* ´’®Ó v°æüË-¨»-EéÀ éπCL ¢Á∞¡xú≈Eo 'îª©†ç— Åçö«®Ω’.
.
ww
✦ îª©†ç éÓÆæç ïçûª’´¤©èπ◊ Ö†o Å´-ßª’-¢√©†’ 'îª©Ø√çí¬©’— Åçö«®Ω’.
✦
w ïçûª’-´¤©’ ´÷vûª¢Ë’ îª©-Ø√Eo v°æü¿-Jz-≤ƒh®·. ¢Á·éπ\-©èπ◊ îª©†ç Öçúøü¿’. ÅN @N-ûª-é¬-©-´’çû√
ØË©™ Æœn®Ωçí¬ §ƒûª’-èπ◊E Öçö«®·.
✦ ïçûª’-´¤©’ 'Ç£æ…®Ωç, ®Ωéπ~ù, E¢√Ææç, Ææ£æ«-îª-®Ω’-©’, v°æûª’uûªpAh— ™«çöÀ îª®Ωu© éÓÆæç îª©-Ø√Eo
v°æü¿Jz-≤ƒh®·.
ïçûª’-´¤©’ – îª©-Ø√ç-í¬©’
★ ÅO’¶« – N’ü∑∆u-§ƒ-ü∆©’ (Ææ÷úÓ-§Ú-úÕßª÷)
★ Â£j«vú≈ – Ææp®Ωz-é¬-©’(-õ„ç-ô-éÀ™¸q)
e t
★ ¢√†-§ƒ´·
★ †ûªh©’
– ¨¡⁄é¬©’ (Æ‘õ‰©’)
. n
★ éÃô-é¬©’
– éπçúø®Ω EJtûª §ƒü¿ç
h a
★ îË°æ©’
–
b
3 ïûª© é¬∞¡Ÿx, È®çúø’ ïûª© È®éπ\©’
i
t
– §Ò©’-Ææ’©’, ¢√ñ«©’.
★ §ƒ´·©’ –
r a
§ÒôdÂ°j Ö†o §Ò©’-Ææ’©’
★ í∫Gs©ç –
u p ûªyîª-Ææh-®√©’ (Â°ö«->ßª÷,)
d
✦ ïçûª’-´¤™ x ≤ƒn†-•ü¿l @´Ø√Eo v°æü¿-Jzç-îËN, Ææpç>-éπ©’, Æ‘ áE-¢Á÷†’x, °æí∫-ú≈©’ (éÓ®Ω™ ¸q).
a
e n Ç£æ…-®√Eo Æ‘yéπ-Jç-îªúøç
.e
@´¤© Â°®Ω’-í∫’-ü¿©, îª©†ç, v°æA-Ææpç-ü¿-†©’, ¨¡K®Ω E®Ωy-£æ«ù«, ®Ωéπ~ù ™«çöÀ îª®Ωu-©èπ◊ ¨¡éÀh Å´-
w t
w
Ææ®Ωç. Ææ@-´¤©’ ûª´’èπ◊ Å´Ææ®Ω¢Á’i† ¨¡éÀhE §Òçü¿-ú≈-EéÀ Ç£æ…-®√Eo BÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
w Çèπ◊°- î-æ aª E ¢Á·éπ\©’ Ç£æ…®- √Eo Ææyßª’çí¬ éÀ®ùΩ- ï- †u ÆæçßÁ÷í∫v- éß

n e
À ª’ ü∆y®√ ûªßª÷®Ω’ îËÆæ’è- π◊ç-ö«®·.
a .
ïçûª’-´¤©’ Ç£æ…-®√Eo Ææyßª’çí¬ ûªßª÷®Ω’ îËÆæ’-éÓ-™‰´¤. Ç£æ…®Ωç éÓÆæç ¢Á·éπ\©’, Éûª®Ω ïçûª’-
´¤-©Â°j Çüµ∆-®Ω-°æ-úø-û√®·.
b h
★
¨»yÆæ-véÀßª’
t i
a
@N BÆæ’-èπ◊†o Ç£æ…-®Ωç™ ÉN’-úÕ† ¨¡éÀh ¨»yÆæ-véÀßª’ ü∆y®√ NE-ßÁ÷-í∫-°æ-úË-¨¡-éÀhí¬ ´÷®Ω’-ûª’çC.
★
p r
@N BÆæ’-èπ◊†o Ç£æ…®Ωç @®Ωg¢Á’i @´-éπ-ù«™x ÇéÀq-ï-Ø˛ûÓ îª®Ωu-ØÌçC véπ¢Ë’ù ¨¡éÀh Núø’-ü¿-©-´¤-ûª’çC.
★
u
@´¤©’ ¨»yÆæ-véÀ-ßª’™ í¬L-™E ÇéÀq-ï-Ø˛†’ ¨»yÆæ Å´ßª’-¢√© ü∆y®√ ví∫£œ«ç*, é¬®ΩsØ˛úÁjßª÷-Èéj q-ú˛†’
d
a
AJT Å¢Ë Å´ßª’-¢√© ü∆y®√ •ßª’ôèπ◊ °æç°æ¤-û√®·.
en
NNüµ ¿ @´¤™x ¨»y≤ƒ-´-ßª’-¢√©’
.e@N – Å´-ßª’´ç
ww
îË°æ – ¢Á·°æp©’
w éπ°æp
ûÌçúø
–
–
Ü°œ-J-A-ûª’h©’, îª®Ωtç
Ü°œ-J-A-ûª’h©’
°æéÀ~ – Ü°œ-J-A-ûª’h©’
´÷†-´¤úø’ – Ü°œ-J-A-ûª’h©’
NÆæ-®Ωb†
@´-véÀ-ßª’© ´©x à®Ωp-úÕ† ú®Ωn °æü∆-®√n-©†’ üË£æ«ç †’ç* ¢Á©’-°æ-LéÀ °æç°œçîË v°ævéÀ-ßª’†’ NÆæ-®Ω†b
Åçö«®Ω’.
e t
n
ïçûª’´¤™x NÆæ-®Ωb† éÓÆæç NÆæ-®Ωbéπ Å´-ßª’-¢√©’ Öçö«®·. (îª®Ωtç, Ü°œ-J-A-ûª’h©’, ´‚vûª-°œç-
.
a
ú≈©’) ¢Á·éπ\™x NÆæ-®Ωb-†èπ◊ v°æûËuéπ Å´-ßª’-¢√©’ ™‰´¤.
★
b h
¢Á·éπ\©’ @´-véÀ-ßª’© °∂æL-ûªçí¬ à®ΩpúË ú®√n-©†’ AJT ûª´’ ®Ωéπ~ù éÓÆæç NE-ßÁ÷-Tç-îª’-èπ◊ç-ö«®·.
t
vÊ°®Ωù, v°æA-Ææpç-ü¿†
i
r a
@´¤©’ ¶«£æ«u vÊ°®Ω-ù-©èπ◊ v°æB-é¬®Ω îª®Ωu (™‰ü∆) v°æAÆæpçü¿†©†’ îª÷°æ¤-û√®·.
✦
✦
p
ÅCµéπ ¢Á©’-ûª’®Ω’ éπçöÀÂ°j °æúÕûË éπ∞¡Ÿx *öÀxç-îªúøç.
u
✦
a d
é¬L™ ´·©’x í∫’îª’a-èπ◊çõ‰ ¢ÁçôØË é¬LE ¢Á†éÀ\ ™«éÓ\´úøç.
n
¢ËúÕ §ƒvûª†’ û√éÀûË ¢ÁçôØË îËAE -¢Á-†éÀ\ BÆæ’-éÓ-´úøç.
e
e
Öü∆-£æ«-®Ω-ùèπ◊ é¬LéÀ ´·©’x í∫’îª’a-éÓ-´úøç îª®Ωu Å®·ûË é¬LE ¢ÁçôØË ¢Á†éÀ\ ™«éÓ\-´úøç v°æA-
îª®Ωu.
w. t
✦
✦ w w
é¬çúø ¶µ«í¬©’ ¶µº÷N’-Â°j† ¢Á©’-ûª’®Ω’ ¢Áj°æ¤†èπ◊ Â°®Ω-í∫úøç.
n e
✦
¢Ë®Ω’x ¶µº÷N’-™éÀ îÌîª’a-èπ◊E Â°®Ω-í∫úøç.
a .
✦
Å-Ah-°æAh ¢Á·éπ\†’ ´·ô’d-èπ◊çõ‰ ü∆E °ævû√©’ ´·úø’-îª’-éÓ-´úøç.
b h
i
û√´’®Ω °æ¤´¤y©’ °æí∫©’ Néπ-Æœçîªúøç.
✦ éπ©’-´©’ ®√vA∞¡Ÿx Néπ-Æœç-îªúøç.
a t
✦
r
§Òü¿’l-A-®Ω’-í∫’úø’ °æ¤´¤y Ææ÷®Ω’uúÕ¢ÁjÊ° AJT Öçúøôç.
p
uv°æûª’u-ûªpAh
Ñ îª®Ωu©Fo ¶«£æ«u-vÊ°-®Ω-ù-©èπ◊ ¢Á·éπ\©’ îª÷Ê° v°æAÆæpçü¿†©’.
d
✦
n a
.e e
@´¤©’ éÌCl-é¬©ç @Nç* ûª®√yûª îªE-§Ú-û√®·, Å®·-†-°æpöÀéÃ v°æ°æç-îªç™ @´-®√-¨¡Ÿ©’
ÅçûªJçîª´¤.
ww
✦ É™« @´-®√-¨¡Ÿ©’ Åçûª-Jç-îª-†ç-ü¿’èπ◊ é¬®Ω-ù-´’ßË’u @´-véÀßª’ – v°æûª’u-ûªpAh.
✦
✦
w@´¤©’ v°æûª’u-ûªpAh ü∆y®√ ûª´’ Ææçûª-AE ´%Cl¥ îËÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
Ñ véÀßª’ ü∆y®√ @´-®√-¨¡Ÿ©’ ¢√öÀ ´’†’-í∫-úø†’ E®Ωç-ûª®Ωç éÌ†-≤ƒ-T-≤ƒh®·.
Â°j† ûÁL-°œ† 'Â°®Ω’-í∫’-ü¿©, îª©†ç, Ç£æ…®Ωç BÆæ’-éÓ-´úøç, ¨»yÆæ-véÀßª’, NÆæ-®Ωb†, vÊ°®Ωù – v°æAÆæpçü¿†;
v°æûª’uûªpAh— ™«çöÀ véÀßª’-©†’ Ææ@-´¤©’ ´÷vûª¢Ë’ E®Ωy-£œ«-≤ƒh®·. EKb´¤©’ v°æü¿-Jzç-îª-™‰´¤.
@´¤©’ – ´K_-éπ-®Ωù
★ ¶µº÷N’Â°j Ö†o ÅÆæç-ë«u-éπ-¢Á’i† @´¤© í∫’Jç* Ææ’©-¶µºçí¬ Åüµ¿u-ßª’†ç îËßª’-ú≈-EéÀ ¢√öÀE äéπ véπ´’-
°æ-ü¿l¥-A™ Öçî√L.
e t
★
n
@´¤-©†’ ¢√öÀ ´’üµ¿u Ö†o §ÚL-éπ©’, ûËú≈©’ Çüµ∆-®Ωçí¬ Ææ´‚-£æ…-©’í¬ îËßª’-ú≈ØËo '´K_-éπ-®Ωù— Åç-
.
a
ö«®Ω’.
★
b h
´K_-éπ-®Ω-ù†’ í∫’Jç* ûÁLÊ° ¨»≤ƒYØËo '´K_-éπ-®Ω-ù- ¨»ÆæYç— Åç-ö«®Ω’.
t
´K_-éπ-®Ω-ù ´-©x v°æßÁ÷-ï-Ø√©’
i
✦
✦ a
@´¤-©†’ Ææ®Ω-∞¡çí¬, Ææ’©-¶µºçí¬ Åüµ¿u-ßª’†ç îË-ßª’-´-îª’a.
r
✦
u p
äéπ @NE Ææ’©-¶µºçí¬ í∫’-Jhç-îª-´-îª’a.
d
NNüµ¿ @´¤© ´’üµ¿u Ææç•ç-üµ∆-©’, ûËú≈-©†’ ûÁ©’-Ææ’éÓ-´-îª’a.
✦
n a
@´¤© °æ¤ô’d-éπ, °æJ-ù«-´’ -véπ-´÷Eo Å®Ωnç -îËÆæ’éÓ-´-îª’a.
✦
.e e
@´®√-¨¡Ÿ-©-†’ í∫’Jhç*, ´K_-éπ-Jç-îª-ú≈-EéÀ ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ v°æßª’Aoç-*† úéÀh ÅJ-≤ƒd-öÀ™¸. Å®·ûË Ñ
´K_-éπ®Ωùèπ◊ ÅJ≤ƒdöÀ™¸ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-*† Nüµ∆†ç ÆæÈ®j-çC- é¬ü¿’.
✦
w w e t
îª®Ω-èπ◊úø’ (-¶µ«®Ω-B-ßª’ ¢Ájü¿’uúø’) È®çúø’- ´ç-ü¿© ®Ωé¬© ´%é~¬©’, ïçûª’-´¤-©†’ ´Jgç-î√úø’.
✦
w . n
´K_-éπ-®Ω-ù™ v§ƒü∑¿-N’éπ °æJ-´÷-ù«-E-éÀ- 'ñ«A— Å--ØË °æü∆Eo ¢Á·-ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ ñ«Ø˛Í® Ö°æ-ßÁ÷-Tç-î√-úø’.
✦
h a
'Èé®Ó-©Æˇ LØÁo-ßª’Æˇ— (Æ‘yúøØ˛) ñ«AE È®çúø’-Ê°-®ΩxûÓ °œLîË v°æÆæ’hûª Nüµ∆-Ø√Eo à®Ωp-J-î√-úø’. DØËo
✦
'CyØ√-O’-éπ-®Ωùç— Åçö«®Ω’.
i b
t
´K_-éπ-®Ωùç O’ü¿ LØÁo-ßª’Æˇ ®√Æœ† È®çúø’ ví∫çü∑∆©’
1) ´%é~¬© O’ü¿ – Æ‘p≠‘Æˇ §ƒxçö«-®Ω¢˛’
r a
✦
2) ïçûª’-´¤© O’ü¿ – ÆœÆæd´÷ Ø√îª’È®
u p
✦
a d
Ñ CyØ√-O’-éπ-®Ωù Nüµ∆-Ø√-EéÀ 'ñ«A— -Å-ØË-C v§ƒü∑¿-N’éπ °æJ´÷ùç.
e
Ææ´‚£æ«ç——.n
ñ«A Åç-õ‰ ''ü¿í∫_®Ω §ÚL-éπ©’ç-úÕ äéπü∆çûÓ -´’®ÓöÀ ÊÆyîªa ¥í¬ Ææç°æ®Ω\ç ï®Ω’-°æ¤-†’-èπ◊ØË @´-®√-¨¡Ÿ©
✦
.e
ww
CyØ√-O’-éπ-®Ωù Nüµ∆-†ç™ v°æA-ñ«AéÃ È®çúø’ °æü∆-©’ç-ö«®·. ÉN ™«öÀØ˛ ¶µ«≠æ™ Öçö«®·.
¢Á·ü¿öÀ Ê°®Ω’ v°æñ«-AéÀ, È®ç-úÓ Ê°®Ω’ ñ«AéÀ îÁçC-çC.
✦
✦
w
v°æñ«A Ê°®Ω’ Ø√´’-¢√-îªéπ ®Ω÷°æç™ -ÖçúÕ Â°ü¿l Åéπ~-®ΩçûÓ ¢Á·ü¿-©-´¤ûª’çC.
ñ«A-Ø√´’ç N¨Ï-≠æù °æü¿çí¬ ÖçúÕ *†o Åéπ~-®ΩçûÓ ¢Á·ü¿©´¤ûª’çC.
–°œ. -¶«-¶«°∂æ-vèπ◊Dl-Ø˛
éπç-õ„ç-ö¸– •-ßª÷-©-@
Ææçéπ-®Ωùç (Â£j«vG-úÁj-ñ‰-≠æØ˛)
e t
.
ÉC °æçô© ÅGµ-´%-Cl¥éÀ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æúË ≤ƒ´÷†u Nüµ∆†ç. ¢Á·éπ\© v°æï-†† Nüµ∆Ø√™x 'Ææçéπ-
n
a
®Ωùç— î√™« ´·êu¢Á’içC. Ñ Nüµ∆-†ç™ ¢Á·éπ\™x éÌûªh ©éπ~ù«©†’ v°æ¢Ë-¨¡Â°úøû√®Ω’. '¢ËÍ®y®Ω’ ï†’u
h
b
®Ω÷§ƒ™x Ö†o ï†-èπ◊© ´’üµ¿u °æ®Ω-°æ-®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç ïJ°œ, éÌûªh-®Ωé¬© ¢Á·éπ\-©†’ ÖûªpAh îËßª’-ú≈Eo— Ææçéπ-
i
®Ωùç Åçö«®Ω’. Ñ Nüµ∆†ç ü∆y®√ ´%éπ~ v°æï-††éπ®Ωh NNüµ¿ Ö°æ-ñ«ûª’™xE Åûª’u-ûªh´’ ©éπ~ù«™x áEo
t
a
O™„jûË ÅFo äÍé ®Ωéπç ¢Á·éπ\-™éÀ îË®Ωa-ú≈-EéÀ v°æßª’-Ao-≤ƒhúø’.
Ææçéπ-®Ωù °æü¿l¥-A–-ü¿-¨¡©’
p r
d u
Gµ†o¢Á’i† ï†’u-®Ω÷-°æç™E È®çúø’ ¢Á·éπ\© ´’üµ¿u ïJÊ° Ææçéπ-®Ω-ùç™ NNüµ¿ Åç¨»-©’ç-ö«®·.
a
ÅN: 1) ï†-èπ◊© áç°œéπ, 2) N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ωù, 3) ¶«Tçí˚, 4) éπ%vA´’ °æ®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç.
n
ï†- π◊© áç°œéπ

.e e
w t
¢√çîµª-Fßª’ ©éπ~-ù«-©’†o Ææ´’-ßª·í∫t-ï ¢Á·éπ\-©†’ ï†èπ◊©’í¬ á†’o-éÓ-¢√L.
w w
ÑN-üµ¿çí¬ áçîª’-èπ◊†o ï†éπ ¢Á·éπ\-©†’ v°æûËuéπ ¢√û√-´-®Ωù °æJ-Æœn-ûª’-©’çúË *†o Ç´-®Ω-ù™
n e

Â°çîª’û√®Ω’.
a .
h
È®çúø’ ï†éπ ¢Á·éπ\©÷ äÍé-≤ƒJ °æ¤≠œpç-îË-ôô’x ûª-T-† ñ«ví∫ûªh©’ BÆæ’-èπ◊ç-ö«®Ω’.
b
N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ωù

t i
a
ï†éπ ¢Á·éπ\-©’í¬ áçîª’-èπ◊†o ¢Á·éπ\-©Â°j Ö†o CyLç-í∫éπ °æ¤≥ƒp©’ ¢Á·í∫_-ü¿-¨¡™ Ö†o-°æ¤púø’, ¢√öÀ-
r
p
™E °æ®√í∫ éÓ¨»-©†’ (ÍéÆæ-®√-©†’) éπAh-Jç-îª-ú≈Eo 'N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ωù— Åçö«®Ω’.

u
ûªLx (ï†éπ) ¢Á·éπ\© ´’üµ¿u Ææy°æ-®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç E®ÓCµç-îªúøç N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ωù ´·êu ÖüËl¨¡ç.
d
a
¢Á·éπ\™x È®çúø’ Nüµ∆© N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ω-ù†’ Å†’ÆæJ≤ƒh®Ω’.
n
á)
.e e
v¨»´ùÀ (§∂Ú®˝-ÂÆ°ˇq) °æü¿l¥A: Ñ °æü¿l¥-AE °æ¤≠æp-¢Á·í∫_©’ Â°ü¿l-Ní¬ Ö†o-°æ¤púø’ ï®Ω’-°æ¤-û√®Ω’. Ñ
°æü¿l¥A™ ¨¡Ÿv¶µº-¢Á’i† v¨»´ùÀ, ´’ç* FúÕ-™¸qûÓ °æ¤≥ƒp-©†’ ûÁ®Ω* Éûª®Ω °æ¤≠æp-¶µ«-í¬©’ üÁ•s-A-†-èπ◊çú≈
ww
ÍéÆæ®√-©†’ ûÌ©-T-≤ƒh®Ω’.
G)
w ¢ËúF-Õ öÀ °æüA¥l¿ : °æ¤≥ƒp©’ *†o-Ní¬ ÖçúÕ, ü¿ô¢-d Á’†i °æ¤≠pæ N- Ø- √u-≤ƒ©’çúË ñÔ†o, Ææïb ™«çöÀ ¢Á·éπ\™x
Ñ °æüA¿¥l E Ö°æß - ÷Á T- ≤- ƒh®Ω’. Ñ °æüA-¿¥l ™ ¢Á·ûªhç °æ¤≠pæ N- Ø- √u-≤ƒEo 45–50 úÕvU© ÂÆçöÃv- Ííú˛ ¢Ëú-Õ
FöÀ™ 1 – 10 EN’-≥ƒ-©§- ƒô’ ´·çî√L. Åçúøé- Ó¨¡ç ÅCµéπ Ö≥Úgv- íû-∫ ©-ª †’ ûªô’dè- π◊ç-ô’çC. é¬F, ÍéÆæ-
®√©’ îªE§- Ú-û√®·.
Ææçéπ-®ùΩ ç °v ß
æ ÷Á -ï-Ø√©’ éπù-ñ«© ´®Ω-n†ç – -°v -æß÷Á -ï-Ø√©’
éπù-ñ«© ´®Ωn†ç ü∆y®√ ûªèπ◊\´ Ææ´’-ßª’ç™
t
Ææçéπ-®Ωùç ü∆y®√ ï†’u- Ææç-•ç-üµ¿-¢Á’i†
´’†èπ◊ é¬¢√Lq† ¢Á·éπ\-©†’ ÅCµéπ Ææçêu™
éÌûªh °æ¤†”- ÆæçßÁ÷-ï-Ø√-©†’
n
Â°çîª-´îª’a. É™« ÖûªpAh îËßª’ú≈Eo Ææ÷éπ~ t-
e
Ææ%≠œdçîª´îª’a. Ææçéπ-®√©’ 'Ææçéπ-®Ω-ûËïç/ ¢√u°œh Åçö«®Ω’.
a .
ûªèπ◊\´ Ææn©ç™, Eßª’ç-vAç-*† °æJ-Æœn-ûª’™x
Â£«öÀ-®Ó-ÆœÆˇ— ©éπ~ù«Eo §Òçü¿’û√®·. äÍé-
b h
i
Ææç´-ûªq®Ωç §Òúø-´¤Ø√ ¢Á·éπ\© Ææçêu ÅCµéπç
t
®Ωéπ¢Á’i† ¢Á·éπ\™ ÅØËéπ ¢√çîµªFßª’ ©éπ~-
îËßª’-´îª’a.
ù«-©†’ §Òçü¿’-°æ-®Ω-îª-´îª’a.
r a
Ñ Nüµ∆-†ç™ ¢Á·éπ\-©†’ ¢√uCµ-ï-†éπ @´¤©’,
Ææçéπ-®Ω-ûËïç
u p ´·êuçí¬ ¢Áj®Ω-Æˇ© ¶«J †’ç* ®ΩéÀ~ç-îª-´îª’a.
Åçú≈-¨¡-ßª’ç™ Â°®Ω-í∫E °œçú≈-©†’ ´®Ωn†
a
Ææçéπ-®Ωùç °∂æL-ûªçí¬ ©GµçîË Ææçéπ-®√©’, d
n
ßª÷†-éπç™ Â°çîª-´îª’a. DØËo '°œçúø Ææç®Ω-
.e e
¢√öÀ ï†-èπ◊© °æJ´÷ùç, ûËïç éπçõ‰ éπ~ù— Åçö«®Ω’.
ï™«-¶µ«´ °æJ-Æœn-ûª’©’, ¢√uCµï†éπ @´¤-©†’
w t
ÇCµ-éπu-ûª†’/ ¢Ë’™„j† ©éπ~-ù«-©ûÓ
w w
Öçúøö«Eo 'Â£«öÀ-®Ó-ÆœÆˇ— Åçö«®Ω’. -
n e
ûªô’d-éÓ-í∫LÍí °æJ-Æœn-ûª’©’ °æJ-¨-üµ¿-Ø√-¨»-©™ éπ%vA-
.
´’çí¬ Ææ%≠œdç* ¢√öÀE ûªô’d-éÓ-í∫© ¢Á·éπ\-©†’
Ææçéπ-®Ω-ûËïç
a
ÅØË °æü∆Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ- Â°çîª-´îª’a.
Jí¬ >.Â£«-î˝. ≠æ™¸ v°æ¢Ë¨¡-Â°-ö«d®Ω’.
b h
éπù-ñ«© ´®Ωn†ç ü∆y®√ éÌûªh-®Ωéπç Ææçéπ-®Ω-ñ«A
Éûªúø’ ¢Á·éπ\-ñ Ô-†o™ ïJ-°œ† °æJ-¨-üµ¿-
t i
¢Á·éπ\-©†’ Ææ%≠œdç-îª-´îª’a.
Å†’-´-®Ωh-Ø√-©†’ vÊ°Í®-°œç-îªí∫LÍí ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√-©†’
†© °∂æL-ûªçí¬ Çûªt-°æ-®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç
r a
u
´©x Ææçéπ-®Ω-ûËïç éÃ~ùÀ-Ææ’hç-ü¿F, °æ®Ω-°æ-
p ´®Ωn† ßª÷†éπç™ éπL°œ ¢√ç*µûª Å†’-´-®Ωh-Ø√-
©†’, ÅA ûªèπ◊\´ v°æüË-¨¡ç™, ûªèπ◊\´ é¬©ç™
a d
®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç ´©x Ææçéπ-®Ω-ûËïç ÅCµ- áç°œéπ îËßª’-´îª’a. Öü∆: ¢Ájü¿u, §ƒJ-v¨»-N’éπ
e n
éπ-´’´¤ûª’çü¿F ûÁL-ßª’-ñ‰-¨»®Ω’. ®Ωçí¬-©èπ◊ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æúË ¢Á·éπ\-©†’ éπù-ñ«©
.e
Ææçéπ-®Ω-ûË-ñ«-EéÀ
´®Ωn†ç ü∆y®√ ÖûªpAh îËßª’úøç.
éπ-ù-ñ«-© -´®Ωn-†ç ü∆y®√ ÅEo Nüµ∆© Ææ£æ«-ï
ww
v°æüµ∆† é¬®Ωùç 'Ææçéπ®Ω
w
¢Á·éπ\™x ÅCµéπ Ææçêu™ ¢√öÀ NûªhØ√©†’ §ÚL† éπ%vA´’ Nûªh-Ø√-©†’ ÖûªpAh
ï†èπ◊© éπçõ‰ áèπ◊\-´í¬ •£œ«-®Ω_ûª îËßª’´îª’a.
ï†’u-´¤©’ Öçúøôç— ™‰ü∆ N≠æ-´’- Ñ Nüµ∆† - ç™ ï†’u-´¤©- †’ •C-Mî- ÆË œ ÖûªpA- hî- ÊË Æ
ßª·í∫tï ÆœnA. ï†’u-°J-æ ´- Jhû- ª ¢Á·éπ\©- †’ ®Ω÷§- Òç-Cç-î´-ª îª’a.
¶«Tçí˚
N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ωù ûª®√yûª Éûª®Ω °æ®√-í∫-Í®ù’´¤©†’ éÃ™«ví∫ç îË®Ω-èπ◊çú≈ E®Ó-Cµç-îª-ú≈-EéÀ Æ‘Y °æ¤≥ƒp-©†’ §ƒLD∑Ø˛
Ææçîª’-©ûÓ ´‚Æœ Öçîª’-û√®Ω’. DE´©x 'Å¢√çîµª-Fßª’ °æ®Ω-°æ-®√í∫ Ææç°æ-®√\Eo— Åúø’f-éÓ-´îª’a.
e t
éπ%vA´’ °æ®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç
. n
a
Ñ Nüµ∆-†ç™ ï†-èπ◊-úÕí¬ á†’o-èπ◊†o °æ¤®Ω’≠æ ¢Á·éπ\© °æ¤≥ƒp-™xE °æ®√-í∫-Í®-ù’-´¤-©†’ Åü¿’lúø’ é¬T-
h
b
ûªç-ûÓ-í¬F, *†o èπ◊çîÁ-ûÓ-í¬F ÊÆéπ-Jç* N°æ¤ç-Æ‘-éπ-®Ωù îËÆœ† ûªLx ¢Á·éπ\ °æ¤≥ƒp© éÃ™«-ví∫çÂ°j îËJa, éπ%vA-
t i
´’çí¬ °æ®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç ï®Ω’-°æ¤-û√®Ω’. °æ®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç ïJ-°œ† ¢ÁçôØË AJT °æ¤≥ƒp© ¢Á·í∫_-©†’, §ƒL-
D∑Ø˛ Ææçîª’-©ûÓ ´‚ÊÆÆœ, ï†-èπ◊© N´-®√©’, °æ®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç ïJ-T† ûËD ûªC-ûª®Ω N≠æ-ßª÷-©†’ ûÁL-ßª’-
ñ‰ÊÆ <öÃ-©†’ ¢Á·éπ\-©èπ◊ éπúø-û√®Ω’.
r a
u p
ÑN-üµ¿çí¬ éπ%vA´’ °æ®√í∫ Ææç°æ®Ω\ç ïJ-°œ† °æ¤≥ƒp™x °∂æ©-D-éπ-®Ωùç ïJT Nûªh-Ø√©’ à®Ωp-úø-
û√®·. ¢√öÀE ÊÆéπ-Jç* ûª®√yûª ûª®Ωç (F1) °æçô éÓÆæç Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îª-´îª’a.

a d
n
Ñ Nüµ∆†ç ü∆y®√ ©GµçîË ¢Á·ü¿-öÀ-ûª®Ωç ¢Á·éπ\™x Çûªt-°∂æ-©-Dµ-éπ-®Ωùç ïJT È®çúÓ Ææçû√† ûª®Ωç
¢Á·éπ\©’ (F2) à®Ωp-úø-û√®·.

.e e
Ææçéπ-®Ωù °æü¿l¥-A™ ©GµçîË Nûªh-Ø√-©†’ äéπ °æçôèπ◊ ´÷vûª¢Ë’ ¢√úø-û√®Ω’. Ç ûª®√yûª ¢√öÀ-™E
w w
©éπ~ù«©†’ ¨»&-ßÁ÷-ûªpAh ü∆y®√ ¢√u°œh îË≤ƒh®Ω’.
e t
w éπù-ñ«© ´®Ωn†ç
. n
a
¢Á·éπ\© éπù«-©†’ éπ%vA´’ ßª÷†-éπç™ Â°çîª-´-îªaE 1902™ Ê£«•-®˝-™«çú˛ ûÁL-ßª’-ñ‰-¨»®Ω’. éπ%vA´’
h
b
ßª÷†éπç O’ü¿ éπù«-©†’, éπù-ñ«-™«-©†’, Åçí¬©†’ °æ®Ω-≤ƒn-Eéπ ´®Ωn†ç îËÆœ éÌûªh ¢Á·éπ\-©†’ Â°çîË ≤ƒçÍé-
Aéπ v°ævéÀßª’†’ 'éπù-ñ«© ´®Ωn†ç— Åçö«®Ω’.

t i
a
ÉC 'ÂÆ©÷u-™«®˝ ööÃ-§Ò-õ„Fq— ÅØË ´·êu Ææ÷vûªçÂ°j Çüµ∆-®Ω-°æúÕ Öçô’çC.

p r
Å†’-èπÿ© °æJ-Æœnûª’©†’ éπLpç-*-†-°æ¤púø’ éÌûªh ¢Á·éπ\†’ à®Ωp®Ωîªí∫-LÍí éπùç Åçûª-®Ω_ûª ≤ƒ´’-®√n uEo
u
'ÂÆ©’u-™«®˝ ööÃ-§Ò-õ„Fq— (äéπ ¢Á·éπ\ éπùç °æ‹Jh ¢Á·éπ\†’ Éýí∫LÍí ¨¡éÀh) Åçö«®Ω’.
d
éπù-ñ«© ´®Ωn† v°ævéÀ-ßª’–-ü¿-¨¡©’
n a
e
¢Á·éπ\© éπù-ñ«© ´®Ωn-†ç™ éÀç-C ü¿¨¡©’çö«®·.
.e
§Ú≠æéπ ßª÷†-é¬Eo ûªßª÷-®Ω’-îË-ßª’úøç: éπù-ñ«© ´®Ωn-Ø√-EéÀ Å´-Ææ-®Ω-
ww
¢Á’i† §Ú≠æéπ °æü∆-®√n-©†’ Ææ´’-§ƒ-∞¡x™ éπL-°œ† N’v¨¡-´÷Eo
w
'§Ú≠æ-éπ- ßª÷-†éπç— Åçö«®Ω’.
§Ú≠æéπ ßª÷†éπç pH N©’´ 5.6–6.0 ´’üµ¿u Öçú≈L.
§Ú≠æéπ ßª÷†éπç ¶µ«í¬-©èπ◊ ©Uo-éπ-®Ω-ùçí¬ °æE-îË-ßª’-ú≈EéÀ ßª÷†-é¬-EéÀ 'Åí¬-®˝–-Å-í¬-®˝—E éπ©’-°æ¤-û√®Ω’.
ÉC ¨Îj´™«© †’ç* ©GµçîË °æü∆®Ωnç.
´%Cl¥ Eßª’ç-vûª-é¬©’ ™‰èπ◊çú≈ ûªßª÷-®Ω’-îËÆœ† ßª÷†é¬Eo '´’¯Léπ ßª÷†éπç— Åçö«®Ω’.
´’¯Léπ ßª÷†-éπç™ éπù-ñ«©ç é¬©Æˇ ´®Ωèπ◊ ´÷vûª¢Ë’ Â°®Ω’-í∫’-ûª’çC.

e t
é¬©Æˇ †’ç* °æ‹Jh ¢Á·éπ\ N¶µ‰-ü¿†ç ï®Ωí∫ú≈-EéÀ ßª÷†-é¬-EéÀ '´%Cl¥ Eßª’ç-vûª-é¬-©—†’ éπ©’-°æ¤-û√®Ω’.
Öü∆: ÇéÀq-Ø˛©’, ÂÆjö-Èéj-E-Ø˛©’.
. n
h a
´®Ωn† ßª÷†-é¬Eo Ææ÷éπ~t-@´®Ω£œ«ûªç îËßª’úøç: §Ú≠æéπ ßª÷†-éπç™ ÅØËéπ §Ú≠æéπ °æü∆-®√n-©’ç-úø-ôç- ´©x
ÅØËéπ Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’ ûªy®Ωí¬ Â°JT ßª÷†-é¬Eo Ø√¨¡†ç îË≤ƒh®·. é¬•öÀd ßª÷†-é¬Eo ´·çü¿’í¬

Ææ÷éπ~ t@´®Ω£œ«ûªç îËßª÷L.
i b
a t
-D-E éÓÆæç ≤ƒüµ∆-®Ω-ùçí¬ ÇöxÍéx¢˛ °æü¿l¥-AE Ö°æßÁ÷T≤ƒh®Ω’.

p r
Ææ÷éπ~ t@´-®Ω-£œ«ûªç Åçõ‰ °æü∆-®√n© Ö°æ-J-ûª-©çÂ°j Ö†o Ææ÷éπ~ t@´¤-©†’ °æ‹Jhí¬ E®Ω÷t-Lç-îªúøç.
u
Ææ÷éπ~ t-@´®Ω£œ«ûªç îËÆœ† §Ú≠æéπ ßª÷†-é¬Eo, Ææ÷éπ~ t@´®Ω£œ«-ûªçí¬ ÖçúË ´®Ωn-†-§ƒ-vûª-™xéÀ BÆæ’-èπ◊E
d
¢√öÀ ´‚ûª-©†’ ûªúÕ °‘©aE ü¿÷C G®Ω-ú≈-©ûÓ ´‚ÊÆ≤ƒh®Ω’. Ñ ü¿÷C G®Ω-ú≈©’ éπù-ñ«-™«-EéÀ
a
n
Å´-Ææ-®Ω-¢Á’i† ÇéÀq-ïØ˛, é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛†’ ÅçCç-îª-úøç™ Ææ£æ…-ßª’-°æúøû√®·.
.e e
áé˙q-§ƒxç-ö¸†’ ûªßª÷®Ω’îËßª’úøç: °æ®Ω-≤ƒn-Eéπ °æü¿l¥-A™ °æ‹Jh ¢Á·éπ\ ™‰ü∆ Åçí¬©’ ´%Cl¥ îÁçü¿-ú≈-EéÀ ´®Ωn†
ßª÷†-éπç-™éÀ v°æ¢Ë-¨¡-Â°õ‰d äéπ\ ¢Á·éπ\™ àüÁjØ√ ¶µ«í¬Eo áé˙q-§ƒxçö¸ Åçö«®Ω’.

w w e t
¢Á·éπ\-™E Ææ@´ ¶µ«í¬-™„j† vU´°æ¤ ¢Á·í∫_, °ævûªç, é¬çúø-îµË-ü∆©’, ¢Ë®Ω’ Åví∫ç, é¬çú≈ví∫ç, °æ®√-í∫-éÓ¨¡ç,
w . n
Åçú≈-¨¡ßª’ç, Åçèπ◊-®Ω-îªa ¥ü¿ç ¢Á·ü¿-™„j† ¢√öÀ™ üË†o®·Ø√ áé˙q-§ƒxç-ö¸í¬ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îª-´îª’a.

h a
áçîª’-èπ◊†o áé˙q-§ƒxçö¸ Ö°æ-J-ûª-©ç-Â°j-†’†o Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ ûÌ©Tçîªú≈-EéÀ 'úÕô-È®çb ö¸—, ≤ÚúÕßª’ç
Â£j«§Ú éÓxÍ®-ö¸ûÓ†÷, *´-®Ωí¬ FöÀ-ûÓ†÷ ¨¡Ÿv¶µº-°æ-®Ω-î√L.
i b
áé˙q-§ƒxç-ö¸†’ Åçûª-Jo-¢Ë-¨¡†ç îËßª’úøç: áé˙q-§ƒxç-ö¸†’ ´®Ωn†
a t
r
§ƒvûª-™E Ææ÷éπ~ t-@-´-®Ω-£œ«ûª §Ú≠æéπ ßª÷†éπç O’ü¿
u p
v°æ¢Ë-¨¡-Â°-ôd-ú≈Eo 'Åçûª-Jo-¢Ë-¨¡†ç— Åçö«®Ω’.
a d
Åçûª-Jo-¢Ë¨¡Ø√Eo ≤ƒüµ∆-®Ω-ùçí¬ '™«N’Ø√®˝ á®·®˝ §∂Úx
e n
í∫C—™ îË≤ƒh®Ω’.
.e
Ñ í∫C™ Ææç°æ‹®Ωg Å≤ƒç-véπ-N’éπ °æJ-Æœnûª’©†’ à®Ωp®Ω’≤ƒh®Ω’.
ww
Â°®Ω’-í∫’-ü¿© éÓÆæç Éç π◊u-¶‰-≠æØ˛: Åçûª-Jo-¢Ë-¨¡†ç îËÆœ† áé˙q-§ƒxçö¸ éπù«©’ 3–4 ¢√®√©’, §Ú≠æéπ °æü∆-®√n-
w ©†’ ví∫£œ«ç*, ÅØËéπ N¶µº-ï-Ø√©’ îÁçC, Å´-ßª’´ N¶µ‰ü¿†ç îÁçü¿E éπù«© Ææ´‚-£æ«-¢Á’i† é¬©-
Æˇ†’ à®Ωp®Ω’≤ƒh®·.
´®Ωn† ßª÷†-é¬-EéÀ ÇéÀq-Ø˛-©’, ÂÆjö-ÈéjE†x ™«çöÀ ´%Cl¥ Eßª’ç-vûª-é¬-©†’ éπL°œ ¢Ë®Ω’, é¬çúøç Â°®Ω’-í∫’-
ü¿-©†’ v§Úûªq-£œ«ç-îª-ú≈ØËo Å´ßª’-¢Ó-ûªpAh Åçö«®Ω’.
é¬©Æˇ †’ç* ´·çü¿’í¬ ¢Ë®Ωx Öûªp-AhE vÊ°Í®-°œç-îªú≈Eo 'È®jñ -ñ„-E-ÆœÆˇ—, v°æé¬çúø Öûªp-AhE vÊ°Í®-°œç-
îªú≈Eo 'é¬™-ñ„-E-ÆœÆˇ— Åçö«®Ω’.
Â°j Nüµ¿çí¬ é¬èπ◊çú≈ é¬©Æˇ †’ç* °œçú≈© ™«çöÀ E®√t-ù«-©†’ à®Ωp-JîË v°ævéÀßª’†’ ¨»&ßª’ °œçúÓ-
e t
ûªpAh ÅE, É™« ¨»&ßª’ éπù-ñ«©ç (é¬©Æˇ/ áé˙q-§ƒxçö¸) †’ç* à®ΩpúË °œçú≈©†’ '¨»&ßª’
°œçú≈©’— Åçö«®Ω’.
. n
é¬©Æˇ †’ç* à®ΩpúË °œçú≈© ™«çöÀ E®√t-ù«-©†’ '°œçúø-¶«©’— Åçö«®Ω’.
h a

i b
¨»&ßª’ °œçú≈© îª’ô÷d ≤ÚúÕßª’ç ÅLb-ØËö¸ °æü∆®√n©ûÓ éπ´-î√-©†’ à®Ωp-®Ω*, í∫’R-éπ-©’í¬ ´÷Ja†
t
°œçú≈-©†’ éπ%vA´’ Nûªh-Ø√©’ ™‰ü∆ Ææç¨Ïx-≠œûª Nûªh-Ø√©’ Åçö«®Ω’.
a
¢√û√-´-®Ω-ù«-EéÀ Å†’- πÿ-©ûª îÁçCç* °œ©x ¢Á·éπ\-©†’
p r
u
π◊çúŒ-™xéÀ ´÷®Ωaúøç: Å´-ßª’-¢Ó-ûªpAh ü∆y®√ ™‰ü∆
d
°œçúÓ-ûªpAh ü∆y®√ ´%Cl¥ îÁçC† ¢Á·éπ\-©†’
a

e n
¢√û√-´-®Ωù Å†’-èπÿ-©ûª îÁçCç*, èπ◊çúŒ-™xéÀ ´÷®√aL.
w e
¢Á·éπ\©- †’ ßª÷†éπç †’ç* ¢Ë®Ω’î- ÆË œ FöÀûÓ
.
¨¡Ÿv¶ºµ °- ®æ Ω* ≤ƒ®·-™¸-È®öj ¸ Ö†o *†o §ƒxÆédœ ˙ èπ◊çúŒ™- xéÀ ´÷®√aL.
t

w w
Ñ èπ◊çúŒ-©Â°j §ƒL-D∑Ø˛ Ææç*E éπ°œp, 1 †’ç* 2 ¢√®√© §ƒô’ í∫C Ö≥Úg-ví∫ûª ´ü¿l Öçî√L.
n e

a .
§ƒL-D∑Ø˛ Ææç* ûË´’†’ Eßª’ç-vAç* ¢√û√-´-®Ωù Å†’èπÿ-©-ûª†’ éπ-©-í∫-ñ‰-Ææ’hçC.
h
§ƒL-D∑Ø˛ Ææç<E ØÁ´’t-Cí¬ BÆœ-¢ËÆœ ¢√û√-´-®Ωù Å†’-èπÿ-©ûª îÁçC†, Ç®Óí∫uçí¬ •©çí¬ Ö†o
b
i
¢Á·éπ\-©†’ ≤ƒüµ∆-®Ωù ´’%Ahéπ, á®Ω’-´¤©’ Ö†o N’v¨¡-´’ç-™éÀ v°æ¢Ë¨¡-Â°-ö«dL.
t
Ñ ´®Ωn† °æü¿l¥-A™ ü¿yßª’-Æœn-A™ ÖçúË ¢Á·éπ\ ¶µ«í¬-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-TÊÆh ¨»&-ßÁ÷-ûªp-Ah™ ©GµçîË
a
r
¢Á·éπ\™«x Dçöx èπÿú≈ ü¿yßª’-Æœn-Aéπ ¢Á·éπ\©’ ©Gµ-≤ƒh®·. é¬F, àéπ-Æœn-Aéπ ¢Á·éπ\-©†’ Â°çî√-Lq-†-°æ¤púø’ éπù-
p
ñ«© ´®Ωn†ç ü∆y®√ ¢Á·éπ\-™E àéπ-Æœn-Aéπ í∫’ù«Eo éπL-T† °æ®√-í∫-Í®ù’´¤-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-î√L.
du
®Ω-îª®·-ûª: °œ.-¶«-¶«-v°∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
n a
.e e
w ww
e t
. n
h a
i b
a t
pr
d u
n a
.e e
w w e t
w . n
h a
i b
a t
p r
d u
na
.e e
w ww
•ßª÷-©@ – éπçõ„ç-ö¸
@´-®√-¨¡Ÿ© ´K_-éπ-®Ωù
e t
@´-®√-¨¡Ÿ-©†’
n
¢√öÀ-´’üµ¿u Ö†o §ÚL-éπ©’, ûËú≈© Çüµ∆-®Ωçí¬ Ææ´‚-£æ…-©’í¬ N¶µº->ç-îª-ú≈ØËo '´K_-éπ-®Ωùç—
.
a
Åçö«®Ω’. ´K_-éπ-®Ωù ÅØË °æü∆Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ v°æA-§ƒ-Cç-*çC á.°œ.úÕ. éπçúÓ™¸. -´-K_éπ®Ω-ù í∫’-Jç-*
h
ûÁLÊ° ¨»ÆæYç -´-K_éπ®Ω-ù -¨»-ÆæYç. ´K_-éπ-®Ωù Nüµ∆†ç îÁô’d†’ §ÚL Öçô’çC (é¬çúøç – ¨»ê©’ – éÌ´’t©’
b
i
– *†o-éÌ-´’t©’ – Çèπ◊©’). ´K_-éπ-®Ωù Nüµ∆-†ç™ ´‚©-v°æ-´÷ùç 'ñ«A—. DEo îÁô’d-™E Çèπ◊©ûÓ
§Ú©a´îª’a.
a t
r
´K_-éπ-®Ω-ùç-™E v°æ´÷-ù«©’
✦
p
ñ«AûÓ ¢Á·ü¿-™„j† ´K_-éπ-®Ωù 'Ç®Ó-£æ«ù °æü¿l¥-A—™, ®√ïuç-ûÓ -¢Á·-ü¿-™„j-† -´-K_éπ®Ω-ù -'Å-´®Ó£æ«-ù °æ-ü¿l¥-A—
u
d
-™ Öçô’çC. ´K_-éπ-®Ω-ù™ Â°j†’ç* éÀçCéÀ @´¤© ´’üµ¿u §ÚL-éπ©’ Â°®Ω’-í∫’-û√®·. -Å-™«Íí éÀçC
✦
n a
†’ç* Â°jéÀ ¢Á∞Ïx-éÌDl @´¤© ´’üµ¿u §ÚL-éπ©’ ûªí∫’_-û√®·.
e
´K_-éπ-®Ω-ù™ ÅA-*†o v°æ´÷ùç – ñ«A; ÅA-Â°ü¿l v°æ´÷ùç – ®√ïuç.
✦
✦
w e
ñ«A ÅØË °æü∆Eo ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒJí¬ v°æA-§ƒ-Cç-*çC 'ñ«Ø˛Í®—.
. t
ü¿í∫_J §ÚL-éπ©’ ÖçúÕ, äéπ-ü∆-EûÓ ´’®ÓöÀ ÊÆyîªa ¥í¬ Ææç°æ®Ω\ç ï®Ω’-°æ¤-èπ◊ØË @´-®√-¨¡Ÿ© Ææ´‚-£æ«-¢Ë’
w
w @´¤© – ´K_-éπ-®Ωù: (Å®·ü¿’ ®√ñ«u© ´K_-éπ-®Ωù) .n
ñ«A.
e
h a
'®√•®˝d Nõ‰-éπ®˝— ÅØË ¨»ÆæY-¢Ëûªh 'éπù ÆæçéÀx-≠dûæ ª, ¨¡K®Ω E®√tùç, §Ú≠æù— ÅØË Åç¨»© Çüµ∆-®Ωçí¬
b
@´¤-©-Eoç-öÀF 5 ®√ñ«u-©’í¬ ´K_-éπ-Jç-î√®Ω’. ÅN:
i
t
1) ¢Á·F®√
2) v§ÒöÀ≤ƒd
r a
p
3) °∂æç>/ PMç-vü∆©’
4) §ƒxçõ„
d u
a
5) ÅE-¢Ë’-Lßª÷.
e n ¢Á·F®√
.e
Ñ ®√ñ«u-EéÀ îÁçC† @´¤©’ 'ÅA °æ¤®√-ûª-†-¢Á’i-†N—. ÉN 'Íéçvü¿-éπ-°æ‹®Ωy @´¤©’—.
w
✦ éπçöÀéÀ éπE°œç-îªE àéπéπù @´¤©’.
w w ✦ Ñ ´®√_EéÀ îÁçC† @´¤©’ ÅEo-®Ω-é¬© ¢√û√-´-®Ωù«™x E´-Æœ-≤ƒh®·.

✦ OöÀ™  éÌEo Ææyßª’ç-§Ú-≠æ-ù†’, ´’J-éÌEo °æ®√-†o-@-´-Ø√Eo, Ææ£æ«-@-´-Ø√Eo v°æü¿-Jz-≤ƒh®·.
Öü∆: ¶«uéÃd-J-ßª÷©’, FL-Ç-èπ◊-°æîªa ¨Îj´-™«©’ (Ææßª’-ØÓ-¶«uéÃd-Jßª÷).
✦ ¶µº÷N’Â°j Öü¿s¥-Nç-*† ¢Á·ü¿-öÀ-@-´¤©’ – 'FL Çèπ◊-°æîªa ¨Îj´-™«©’—.
v§ÒöÀ≤ƒd
Ñ @´¤©’ 'Ææp≠æd-¢Á’i† éπù-E-®√tùç Ö†o, éπçöÀéÀ éπE-°œç-îªE àéπ-éπ-ù-@´¤©’—.
✦ éÌEo v§ÒöÀ≤ƒd @´¤™ x £æ«Jûª Í®-ù’-´¤-©’ Öçö«®·. ü∆çûÓ ÅN Ææyßª’ç-§Ú≠æ-é¬-©’í¬ @N-
e t
n
≤ƒh®·.´’JéÌEoçöÀ™ £æ«JûªÍ®ù’-´¤-©’ ™‰éπ-§Ú-´-úøçûÓ °æ®Ω-§Ú-≠æù (Éûª®Ω v§ÒöÀ≤ƒd ™‰ü∆
¢Á·F-®√-©†’ Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-éÓ-´úøç) Nüµ∆-Ø√Eo v°æü¿-Jz-≤ƒh®·.
✦ Ñ ®√ïuç™ È®çúø’ ´®√_©’Ø√o®·. ÅN 1) éÓx®Ó-Â°∂jö« 2) v§Úö-ñ ¢√.
a .
b h
éÓx®Ó-Â°∂jö«: Ñ ´-®Ω_-@´¤™x £æ«J-ûª-Í®-ù’´¤©’ Öçö«®·. Åçü¿’-´©x éÀ®Ω-ù-ï†u ÆæçßÁ÷-í∫-véÀßª’ ü∆y®√ Ç£æ…-
®√Eo Ææyßª’çí¬ ûªßª÷®Ω’ îËÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
t i
Öü∆: ÂÆjp®Ó-Èíj®√, úøßª÷-ô¢˛’q.
r a
✦ éÓx®Ó-Â°∂jö« @´¤™ x 'úøßª÷-ô¢˛’q— ÅA ´·êu-¢Á’i-†N.
p
✦ úøßª÷-ô¢˛’q ï™«-¨¡-ßª÷™x, Ææ´·-vü∆™x E´-ÆœçîË ÅØËéπ ïçûª’-´¤-©èπ◊ Ç£æ…-®Ωçí¬ Ö°æ-
u
d
ßÁ÷í∫°æúøû√®·. Åçü¿’Íé OöÀE 'Ææ´·-vü¿ç™ ûËL-ßª÷úË °æ*aéπ •ßª’∞¡Ÿx— Åçö«®Ω’.
a
e n
v§Úö-ñ¢√: ÉN àéπ-éπù @´¤©’. £æ«J-ûª-Í®-ù’-´¤©’ Öçúø-éπ-§Ú-´úøç ´©x Ç£æ…®Ωç éÓÆæç Éûª®Ω @´¤-©Â°j Çüµ∆-
®Ω-°æúøû√®·. Öü∆: ÅO’¶«, §ƒ®Ω-O’-≠œßª’ç, áçô-O’¶«, §ƒx≤ÚtúÕßª’ç.
w.e
✦ éÌEo v§ÒöÀ≤ƒd©èπ◊ éÓx®Ó-Â°∂jö«, v§Úö-ñ ¢√ È®çúÕçöÀ ©éπ~ù«©’çö«®·. Öü∆: ßª‚UxØ√
t
w w °∂æç>
n e
.
Ñ @´¤©’ 'ÅA v§ƒü∑¿-N’éπ ü¿¨¡™ Ö†o •£æ›-éπù @´¤©’—.
✦ ÉN 'ÅA ûªèπ◊\´ E®√tù v°æûËu-éπûª Ö†o ü∆®Ω°æ¤ @´¤©’—.
h a
✦ Ñ ®√ïuç™ '¢Á÷©’f©’, N’™¸ úø÷u©’, öú˛ Ææ÷d™ ¸q, ÂÆkx¢˛’ ¢Á÷™¸fq, ®ΩÆæ’d©’, Æætö¸q, °æ¤ôd-íÌ-
úø’-í∫’©’— ÅØË ü∆®√© ™«çöÀ @´¤-©’-Ø√o®·.
i b
t
✦ Ñ ®√ïu @´¤©’ '°æ‹A-é¬-£æ…®Ω §Ú≠æ-ù—†’ v°æü¿-Jz-≤ƒh®·. Åçõ‰ ´’®Ω-ùÀç-*† ïçûª’, ´%éπ~ éπ∞Ï-•-
a
p r
®√-™xE @´-®Ω-≤ƒ-ßª’† °æü∆®√n©†’ éπJ-TçîË ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√-©†’ Núø’-ü¿© îËÆœ, ¢√öÀ™ éπJ-T† °æü∆-
®√n-©†’ Ç£æ…-®Ωçí¬ BÆæ’-éÓ-´úøç (EKb´ °æü∆-®√n© †’ç* éπJÍí ÊÆçvCßª’ °æü∆-®√n© ¨≠æù). Ñ
d u
v°ævéÀßª’ ´©x OöÀE ¶µº÷N’Â°j ÖçúË @´ Ææç•çüµ¿ ú®√n-©†’ ¨¡Ÿv¶µº-°æ-JîË ´·êu¢Á’i† @´¤-©’í¬
n a
Ê°®Ì\ç-ö«®Ω’. OöÀØË '¶µº÷N’E ¨¡Ÿv¶µº-°æ-JîË ûÓöÃ©’— Åçö«®Ω’.
✦ éÌEo °∂æç@©’ ¢Á·éπ\™x ¢√uüµ¿’-©èπ◊ é¬®Ωù¢Á’i, Å§ƒ®Ω †≠ædç éπLT-≤ƒh®·.
e e
Öü∆: îÁ®Ωèπ◊– áv®Ωèπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’, íÓüµ¿’´’ – èπ◊çèπ◊´’ ûÁí∫’©’.
.
✦ °∂æç@©Fo 'Æœü¿l¥-H-ñ«-©†’— ÖûªpAh îË≤ƒh®·. ÉN Å†’-èπÿ© °æJ-Æœnûª’™x Â°JT ÅØËéπ §Úí∫’©’†o
w ww
'¢Á’iÆ‘-Lßª’ç— ÅØË üË£æ…Eo à®Ωp®Ω’-≤ƒh®·. Öü∆: È®jñ -°æÆˇ, ´‚ué¬®˝.
§ƒxçõ„
Ñ ®√ñ«uEo '¢Á’ö«-Â°∂jö«— ÅE èπÿú≈ Åçö«®Ω’.
✦ •£æ›-éπù @´¤-™„j† ´%é~¬-©Fo Ñ ®√ñ«u-EéÀ îÁçü¿’-û√®· (Ææ’´÷®Ω’ 3 ©éπ~© ñ«ûª’© †’ç*
5,50,000 ñ«ûª’© ´®Ωèπ◊).
✦ ´’E-≠œûÓ§ƒô’ ÅEo ïçûª’-´¤-©èπ◊ é¬¢√-Lq† Ç£æ…-®√Eo, ÇéÀq-ï-Ø˛†’, å≠æ-üµ∆-©†’, éπ©-°æ†’
É≤ƒh®·.
✦ §ƒxçõ„ ®√ñ«uEo È®çúø’ ´®√_-©’í¬ N¶µº>çî√®Ω’. 1) v•ßÁ÷-Â°∂jö« (´÷Æˇ©’, L´-®˝-´®˝d q)
e t
n
2) vö«éÀ-ßÁ÷-Â°∂jö« (õ„J-úÓ-Â°∂jö«, N´%ûª, Ç´%ûª).
✦ v•ßÁ÷-Â°∂jö« ´®Ω_ ¢Á·éπ\™x v°æÆæ-®Ωù Ææhç¶µºç ÅGµ´%Cl¥ îÁçC Öçúøü¿’.
a .
✦ vö«éÀ-ßÁ÷-Â°∂jö« (vö«éÀßª÷ Åçõ‰ 'v°æÆæ-®Ωù Ææhç¶µºç—) ¢Á·éπ\™x v°æÆæ-®Ωù Ææhç¶µºç ÅGµ-´%Cl¥ îÁçC
Öçô’çC.
b h
i
✦ vö«éÀ-ßÁ÷-Â°∂jö« ´®Ω_ç™ 'Â°∂®˝o©’/ õ„J-úÓ-Â°∂j-ö¸©’— v§ƒü∑¿-N’éπ @´¤©’. OöÀ ûª®√yûª >¢Á÷o-ÂÆp-
t
a
®˝t©’ (N´%ûª Hñ«©’ Öü∆: ÂÆjéπÆˇ). Çç>-ßÁ÷-ÂÆp-®˝t©’ (Ç´%ûª Hñ«©’ Öü∆: ´÷N’úÕ,
r
p
´’vJ) ÖØ√o®·.
✦ ¶µº÷N’Â°j 'v°æÆæ-®Ωù Ææhç¶µºç/ vö«éÀßª÷— Ö†o ¢Á·ü¿öÀ @´¤©’ õ„J-úÓ-Â°∂j-ö¸©’.
u
d ÅE-¢Ë’-Lßª÷
n a
e
Ñ ®√ñ«uEo '¢Á’ö«-ñ ¢√— ÅE èπÿú≈ Åçö«®Ω’.
✦ •£æ›-éπù @´¤-™„j† ïçûª’-´¤-©Fo Ñ ®√ïuç™ ÖØ√o®· (Ææ’´÷®Ω’ 1 N’L-ßª’Ø˛èπ◊ Â°jí¬
w.e
@´¤©’).
t
ww
✦ Ñ ®√ñ«u-EéÀ îÁçC† @´¤©èπ◊ Éûª®Ω ®√ïu @´¤© éπçõ‰ ¢ÁjNüµ∆u©’ áèπ◊\-´í¬ Öçö«®·.
n e
✦ OöÀ™  °ævûª-£æ«-Jûªç Öçúøü¿’, Ç£æ…®Ωç éÓÆæç Éûª®Ω @´¤-©Â°j Çüµ∆-®Ω-°æ-úø-û√®· (°æ®Ω-§Ú-≠æù).
a .
✦ -É-N éπçúø®Ω éπù«© ´©x îª©-Ø√Eo v°æü¿-Jz-≤ƒh®· (Ææpç>-éπ©’ îª©†ç îª÷°æ´¤).
h
✦ Ñ ®√ïu @´¤™ x ¢√û√-´-®Ω-ùç-™ E ´÷®Ω’p-©†’ ví∫£œ«çîªú≈-EéÀ Ø√úŒ-éπù«©’ ÖØ√o®·.
b
Ñ ®√ïuç™ 10 ´®√_©’ ÖØ√o®·- -Å-N:
-Ö-üt i
ra
- ´®Ω_ç ∆£æ«®Ω-ù
1. §ÒJ-Â°∂®√
u p– Ææpç>-éπ©’
d
2. Æ‘™„ç-öÀ-Í®ö« – Â£j«vú≈
3. öÃØÓ-§∂Ú®√
n a – ´‚Ø˛-ñ„-Mx
e
4. §ƒxöÀ-Â£«-Ltç-C∑Æˇ – °æxØË-Jßª÷, •üÁl-°æ¤-®Ω’í∫’
.e
5. E´÷öÀ Â£«Ltç-C∑Æˇ – àL-éπ-§ƒ´·, Öéπ-Í®-Jßª÷
ww
6. ÅØÁ-Lú≈ – ¢√†-§ƒ´·, ï©í∫
w
7. Çw®Ón-§Òú≈ – éÃô-é¬©’, °‘ûª©’, ≤ƒMúø’, ûË∞¡Ÿx
8. ¢Á·©≤ƒ\ – †ûªh©’, ÇLa-°æp©’
9. É-ë„j-ØÓ-úø-Í®tö« – Ææ´·vü¿ †éπ~vûªç
10. é¬Í®fö« – ÅEo Ææéπ-¨Ï-®Ω’-é¬©’ (îË°æ© †’ç* ´÷†´¤úÕ
´®Ωèπ◊).
e t
. n
h a
i b
a t
pr
d u
n a
.e e
w w e t
w . n
h a
i b
a t
p r
d u
na
.e e
w ww
‘ „ ¸ π ˛ Ã ˝ Ã
-•-ßª÷-©-@ (éπç-õ„ç-ö¸)
e t
1.
@´-véÀ-ßª’©’
. n
a
é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛E °‘©’a-èπ◊ØË vü∆´éπç?
2.
1) CO2 2) O2
È®çúø’ éπù’-°æ¤© Íéçvü¿éπç Ö†o éπùç àC?
3) N
b h 4) KOH
1) ¶‰≤Ú°∂œ™ ¸ 2) ¢Á÷ØÓ-ÂÆjö¸
i
3) †÷uvö-°∂œ™ ¸
t
4) ÉÆœ-ØÓ-°∂œ™ ¸
3. Çèπ◊™ Ææ÷®Ωu-é¬ç-AéÀ •£œ«-®Ω_ûª´’ßË’u éπù-ñ«©ç?
1) Ææhç¶µ«-é¬®Ω éπù-ñ«©ç 2) Ææpç> éπù-ñ«©ç
r a 3) O’≤Ú-°∂œ™ ¸ 4)
p
NÆæ-®Ωù éπù-ñ«©ç
4. ¶ÔClç-éπ™ ¨»y≤ƒç-í¬©’ àN?
1) ®Ωéπh-Ø√-∞«©’
d u
2) ´‚uéπÆˇ ví∫çü∑¿’©’ 3) ¢Á·°æp©’ 4) vö«éÀßª÷
5.
n a
üÁj£œ«éπ ´’£æ…-üµ¿-´’E BÆæ’èπ◊ ¢Á∞ÏxC?
6.
.e e
1) Å¢√ßª·Ææ-£œ«ûª ®Ωéπhç 2) ¢√ßª·-Ææ-£œ«ûª ®Ωéπhç
é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛ í∫÷xéÓ-ñ ¸í¬ ´÷Í® îª®Ωu†’ í∫’Jhç*çC á´®Ω’?
3) Lç°∂ˇ 4) éπL-Æœ† ®Ωéπhç
7.
w w
1) vÈé¶¸q 2) é¬LyØ˛ 3) ¶«xé˙-´’Ø˛
v°æA-ï-†-é¬©’ 'A', v°æA-ï-†-é¬©’ 'B' ™‰E ´’E≠œ ®Ωéπhç à ´®√_-EéÀ îÁçCçC?
4) †÷uôØ˛
e t
w
1) O 2) A 3) B
.
4) AB
n
8. í¬xöÀ-ÆˇÂ°j ´‚ûª™« °æEîËÊÆ ¶µ«í∫ç?
1) Ø√©’éπ 2) T™¸ ™«N’™„x 3) á°œ-í¬x-öÀÆˇ
h a
4)
b
ä°æ-®˝-èπ◊u-©¢˛’
9. ÑÆˇd éπù«©’ Â°j®Ω÷-Né˙ Ç´÷xEo à ®Ωéπçí¬ ´÷®Ω’-≤ƒh®·?
1) N’ü∑¿-Ø√™¸ 2) §∂ƒ≤Úp¥Jé˙ Ç´’xç 3) Éü∑¿-Ø√™¸
t i 4)
a
ÆœvöÀé˙ Ç´’xç
10.
1) £æ«J-ûª-Í®-ù’´¤ 2) ÇéÀq-ïØ˛
p r
éÀçC-¢√-öÀ™ éÀ®Ω-ù-ï†u ÆæçßÁ÷-í∫-véÀ-ßª’èπ◊ Å´-¨¡uéπç é¬EC àC?
3) é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛ 4) é¬çA
11.
d u
Â°®Ω’í∫’ ûªßª÷-K™ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æúË ¶«uéÃd-Jßª÷ àC?
12.
1) Åï-ö-¶«u-éπd®˝
n a
2) é¬xÆ‘Z-úÕßª’ç 3) ØÁjvö-≤Ú-¢Á÷-Ø√Æˇ
äéπ NADH Åù’´¤ ÇéÃq-éπ-®Ωù îÁçü¿úøç ü∆y®√ à®ΩpúË ATP Åù’-´¤© Ææçêu?
4) ™«uéÓd-¶«-Æœ-©xÆˇ
13.
1) 3
.e e 2) 4 3) 2 4) 1
ww
¨»yÆæ ´®Ωgé¬EéÀ Öü∆-£æ«-®Ωù àC?
1) ôßª’-LØ˛ 2) Èé®Ó-öÀØ˛ 3) ¢Á’©EØ˛ 4) £œ«¢Á÷-íÓx-GØ˛
14.
15.
w
¶«£æ«u ÅÆœn°æç-ï®Ωç ÖçúËC?
1) Ø√í∫’-§ƒ´· 2) éπ°æp
¶ÔClç-éπ™ NÆæ-®Ωb† Å´-ßª’-¢√©’ àN?
3) <´’ 4) ≤Ú\L-ßÁ÷-ú≈Ø˛
1) ´÷Mp¥->-ßª’Ø˛ Ø√R-éπ©’ 2) ´‚vûª-°œç-ú≈©’ 3) îª®Ωtç 4) ÅLy-ßÁ÷™„j
R-24-4-15
16. ´÷†´¤™x vA°ævûª éπ¢√ôç ®Ωé¬hEo à ´÷®Ω_ç™ ¢Á∞¡x-E-Ææ’hçC?
1) áúø´’ éπJgéπ †’ç* áúø´’ ï®∏Ω-Jéπ™ éÀ 2) èπ◊úÕ éπJgéπ †’ç* èπ◊úÕ ï®∏Ω-Jéπ™éÀ
3) áúø´’ ï®∏Ω-Jéπ †’ç* áúø´’ éπJgéπ™ éÀ 4)
t
èπ◊úÕ ï®∏Ω-Jéπ †’ç* èπ◊úÕ éπJgéπ™éÀ
17. ®Ωéπh-Ø√-∞«©’ ûÁT-†-°æ¤púø’ ®Ωéπhç í∫úøf-éπôdú≈EéÀ ûÓúøpúË ®Ωéπh -v§ÒöÃØ˛ àC?
1) íÓx•’u-LØ˛ 2) £œ«§ƒ-JØ˛ 3) 4)
n e
.
Â°∂jvG-ØÓ-ïØ˛ Å©’s-N’Ø˛
18. äéπJE N¨¡y-ü∆-ûªí¬ °æJ-í∫-ùÀç-î√®Ω’. ÅûªúÕ ®Ωéπh-´®Ω_ç àC?
1) AB 2) B 3) A
h a4) O
19. 18 CO2 + 36 H 2O →

é¬çA
i b
t
éÓx®Ó-°∂œ™¸
1) 2 C6H12O6 + 12 O2 + 12 H2O
3) 3 C6H12O6 + 18 O2 + 18 H2O
r a 2) C6H12O6 + 18 O2 + 18 H2O
4) 4 C6H12O6 + 24 O2 + 24 H2O
20. é¬çA ú´Ææn PS -I, é¬çA ú´Ææn PS -II †’ç*
u p ví∫£œ«ç-*† á©é¬Z†’x üËEéÀ Ææ®Ω-°∂æ®√ Å´¤û√®·?
21.
1) NAP 2) GDP
a d 3) NADP 4) ADP
n
¢Á’iö-é¬ç-vúÕßª÷ à @´¤™x Öçô’çC?
22.
.e e
1) Íéçvü¿éπ @´¤©’
¨»yÆæ-véÀßª’ ï®Ω’-í∫’-ûª’-†o-°æ¤púø’ .......
2) Íéçvü¿éπ °æ‹®Ωy @´¤©’ 3) ¶«uéÃd-Jßª÷ 4) ¢Áj®Ω-Æˇ©’
w w
1) áçñ„j-¢˛’©’ ûªßª÷-®Ω-´¤-û√®·
3) éÌ´¤y °æü∆-®√n©’ ÅÆæ©’ §ƒ™Ô_-†´¤
2) áèπ◊\´ Ææçêu™ ATP Åù’-´¤©’ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æ-úø-û√®·
4) é¬®Ωs-Eé˙ °æü∆-®√n©’ NEßÁ÷í∫ç Å´¤-û√®·
e t
23.
w
25 Ææç´-ûªq-®√© ´ßª’-Ææ’†o ´’E≠œ ¨»yÆæ-véÀßª’ Í®ô’?
. n
24.
1) EN’-≥ƒ-EéÀ 32 ≤ƒ®Ω’x 2) EN’-≥ƒ-EéÀ 26 ≤ƒ®Ω’x 3) EN’-≥ƒ-EéÀ 15 ≤ƒ®Ω’x
h a 4) EN’-≥ƒ-EéÀ 36 ≤ƒ®Ω’x
b
àéπ v°æÆæ-®Ωù £æ«%ü¿ßª’ç ÖçúË @N àC?
25.
1) éπ°æp 2) îË°æ 3) éÓA
t i 4) ´’E≠œ
a
¨≠æ®ΩÆæç üËE™ ¶µ«í∫ç?
26.
1) @®Ωg -ú-´Ææn
ûÁ©x ®Ωéπhéπù«™x ÅA Â°ü¿lN?
2) Ø√úŒ -ú-´Ææn
p r 3) ®Ω¢√-ù«- ú-´Ææn 4) NÆæ-®Ωbéπ ú´Ææn
1) Lç§∂ÚÂÆjô’x
d u
2) Åví¬-†’u™ÂÆjô’x 3) ¢Á÷ØÓÂÆjô’x 4) †÷uvö-°∂œ™ ¸q
27.
1) vü¿¢√-Gµ-Ææ-®Ωùç a
à v°ævéÀßª’ ü∆y®√ ÅO’¶« Ç´’xï-EE ví∫£œ«ç* é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj q-ú˛†’ Núø’-ü¿© îËÆæ’hçC?
n 2) §∂ƒ≤ÚpJ-™‰≠æØ˛ 3) é¬çA ¨»yÆæ-véÀßª’ 4) NÆæ-®Ωù

28.
e e
éÀ®Ω-ù-ï†u ÆæçßÁ÷-í∫-véÀßª’ ≤ƒ´’-®Ωn uçÂ°j v°æ¶µ«´ç îª÷Ê° Åçûª®Ω é¬®Ω-é¬©’ àN?
.
1) é¬çA, é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛ 2) é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛, £æ«Jûª Í®ù’´¤©’
29.
w ww
3) £æ«Jûª Í®ù’-´¤©’, F®Ω’
E≥ƒ\çA îª®Ωu©’ á°æ¤púø’ ï®Ω’-í∫’-û√®·?
1) é¬çA Ö†o-°æ¤púø’ 2) é¬çA ™‰†-°æ¤púø’
4) F®Ω’, é¬çA
3) é¬çAûÓ Ææç•çüµ¿ç ™‰ü¿’ 4) é¬çA Ö†o-°æ¤púø’, ™‰†-°æ¤púø’

30. éπù-¨»y-Ææ-véÀßª’ ï®Ω’-í∫’-ûª’-†o-°æ¤púø’ éπù«™x ¨¡éÀh Öûªp-AhéÀ Å´-®Óüµ¿ç éπLTçîËN?
1) v°æûËuéπ N≠æ °æü∆-®√n©’ 2) B°œ °æü∆-®√n©’ 3) F®Ω’ 4) ©´-ù«©’
31. éÀçC-¢√-öÀ™ Ç©\£æ…™¸ ûªßª÷K™ ´·úÕ-°æ-ü∆-®√n©’ é¬EN àN?
1) ¢Á·™«-ÆœÆˇ, ¢Á·©ÈéAh† ¶«Kx 2) vü∆éπ~-®ΩÆæç, íÓüµ¿’´’ Tçï©’ 3) ¢Á·™«-ÆœÆˇ, vü∆éπ~-®ΩÆæç 4) îÁ®Ωèπ◊ ®ΩÆæç, üµ∆†uç
32. @N ATP ™E ¨¡éÀh à §Ú≠æéπç ûªßª÷-KéÀ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æ-úø’-ûª’çC?
1) é¬®Ós-Â£j«-vúËö¸q 2) éÌ´¤y©’ 3) NôN’†’x 4) -v§ÒöÃ†’x
e t
33. Íéçvü¿-éπ-°æ‹®Ωy @´¤™x îª®Ωu©’ ïJ°œ ¨¡éÀhE ÖûªpAh îËÊÆ ¶µ«í∫ç?
. n
34.
1) éπù-ûªyîªç 2) Íéçvü¿éπç 3) í¬-Mb °æü∆®Ωnç
Å®·ü¿’ í∫÷xéÓñ¸ Åù’-´¤© ÇéÃq-éπ-®Ω-ù™ ©GµçîË ATP Åù’-´¤© Eéπ®Ω ™«¶µºç áçûª?
h a4) ¢Á’iö-é¬ç-vúÕßª÷
1) 200 2) 190 3) 180
i b 4) 210
35. Æ‘Y© ¨»yÆævéÀßª’ éπü¿-L-éπ™x ´·êu-§ƒvûª ´£œ«çîË ¶µ«í∫ç/¶µ«í¬©’ àN?
1) Öü¿®Ω Nû√†ç 2) ví∫ÆæE
a t 3) °æéπ\õ„-´·-éπ©’ 4) í¬L-íÌôdç
36. ÇéÃq-éπ-®Ωù ¶µ«Æ‘y-éπ-®Ωùç üËE™ ï®Ω’-í∫’-ûª’çC?
p r
37.
1) @´°æü∆®Ωnç
d u
2) £æ«Jûª Í®ù’´¤ 3) Íéçvü¿éπç 4) ¢Á’iö-é¬ç-vúÕßª÷
a
È®v°∂œ->-Í®ô®˝™ E©y îËÊÆ Ç£æ…®Ω °æü∆®√n©’ §ƒúø-´-èπ◊çú≈ Öçúø-ö«-EéÀ é¬®Ωùç àN’öÀ?
e n
1) áèπ◊\´ Ö≥Úg-ví∫-ûª™  áçñ„j-¢˛’©’ véÀßª÷-ûªt-éπçí¬ ÖçúÕ, ¨»yÆæ-véÀßª’ Í®ô’ áèπ◊\-´í¬ Öçúøôç.
2) ûªèπ◊\´ Ö≥Úg-ví∫-ûª™  áçñ„j-¢˛’©’ véÀßª÷-ûªt-éπçí¬ Öçúøéπ, ¨»yÆæ-véÀßª’ Í®ô’ ûªèπ◊\´í¬ Öçúøôç.
w.e
3) ûªèπ◊\´ Ö≥Úg-ví∫-ûª™  áçñ„j-¢˛’©’ Ev≠œ\-ßª÷-ûªt-éπçí¬ Öçúøéπ, ¨»yÆæ-véÀßª’ Í®ô’ ûªèπ◊\´í¬ Öçúøôç.
4) áèπ◊\´ Ö≥Úg-ví∫-ûª™  áçñ„j-¢˛’©’ Ev≠œ\-ßª÷-ûªt-éπçí¬ ÖçúÕ, ¨»yÆæ-véÀßª’ Í®ô’ áèπ◊\´í¬ Öçúøôç.
t
38.
w w
î√™« éÃôé¬™x ®Ωé¬h-EéÀ ®Ωçí∫’ Öçúø-éπ-§Ú-´-ú≈-EéÀ é¬®Ωùç?
n e
1) ÇéÀq-ï-Ø˛E ¢Á÷Ææ’-èπ◊-¢Á∞Ïx -v§ÒöÃØ˛ ™°œç-îªúøç
3) ¨»yÆæ-®Ωç-vüµ∆©’ éπLT Öçúøôç
2) ¢√ßª·-Ø√∞¡ ú´Ææn Öçúøôç
a .
4) é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj q-ú˛†’ •ßª’-ôèπ◊ °æçÊ° ú´Ææn ™°œç-îªúøç
39. ¨»yÆæ-véÀßª’ éÓÆæç îË°æ™ F®Ω’ v°æ´-£œ«çîË ´÷®Ω_ç?
b h
t i
1) ØÓ®Ω’ – ÇÆæu-èπ◊-£æ«®Ωç – Åçûª®Ω ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – ¶«£æ«u ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – •ßª’-ôèπ◊.
2) ØÓ®Ω’ – ví∫ÆæE – ¢Á·°æpéÓ≠ædç – Åçûª®Ω ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – ¶«£æ«u ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – •ßª’-ôèπ◊.
r a
3) ØÓ®Ω’ – ví∫ÆæE – ÇÆæuèπ◊£æ«®Ωç – ¢Á·°æp éÓ≠ædç – Åçûª®Ω ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – ¶«£æ«u ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – •ßª’-ôèπ◊.
p
4) ØÓ®Ω’ – ÇÆæu-èπ◊-£æ«®Ωç – ví∫ÆæE – Åçûª®Ω ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – ¢Á·°æp éÓ≠ædç – ¶«£æ«u ï© ¨»yÆæ ®Ωçvüµ¿ç – •ßª’-ôèπ◊.
u
40. ®Ωéπh-Ø√-∞«©’ ™‰E @´¤©’ àN?
1) ¢Á·©≤ƒ\, éÃô-é¬©’
a d
2) éÃô-é¬©’, Ö¶µº-ßª’-îª-®√©’ 3) Ö¶µº-ßª’-îª-®√©’ 4) ÆæK-Ææ%-§ƒ©’, °æèπ~◊©’
41.
e n
¶ÔClçéπ £æ«%ü¿-ßª’ç™ ®Ωéπhç v°æ´-£œ«çîË C¨¡ àC?
.e
1) èπ◊úÕ †’ç* áúø´’èπ◊ 2) áúø´’ †’ç* èπ◊úÕéÀ 3) ´·çü¿’ †’ç* ¢Á†’-éπèπ◊ 4) ¢Á†’éπ †’ç* ´·çü¿’èπ◊
ww
42. ´÷†´ £æ«%ü¿-ßª’ç™ üÁj£œ«éπ ´’£æ…üµ¿´’E áéπ\úø †’ç* •ßª’-©’-üË®Ω’ûª’çC?
1) áúø´’ éπJgéπ 2) èπ◊úÕ éπJgéπ 3) áúø´’ ï®∏Ω-Jéπ 4) èπ◊úÕ ï®∏Ω-Jéπ
w - Ææ´÷-üµ∆-Ø√©’
1-4; 2-4; 3-1; 4-4; 5-2; 6-2; 7-1; 8-3; 9-3; 10-2; 11-4; 12-1; 13-4; 14-3; 15-1; 16-2; 17-3; 18-4; 19-3; 20-3;
21-1; 22-4; 23-3; 24-2; 25-3; 26-3; 27-4; 28-3; 29-4; 30-1; 31-4; 32-3; 33-1; 34-2; 35-3; 36-4; 37-2; 38-1;
39-4; 40-1; 41-4; 42-3.
-®Ω-îª®·-ûª : ¶«-¶« °∂æ-v π◊-Dl-Ø˛
-•-ßª÷-©-@ éπç-õ„ç-ö¸
t
¶«uéÃdJßª÷ ´©x ¢√u°œh îÁçüË ¢√uüµ¿’©’
n
¶«uéÃdJßª÷ ´©x ´÷†-´¤-úÕ™ áèπ◊\-´í¬ Åçô’-¢√u-üµ¿’©’ éπ©’-í∫’-û√®·. OöÀ-´©x
e
a .
éπ©®√, õ„j-§∂ƒ-®·ú˛, éÓJçûª ü¿í∫’_, üµ¿†’-®√yûªç, èπ◊-≠æfld, éπ~ßª’, †÷u¢Á÷-Eßª÷, Ê°xí∫’,
í∫ØË-Jßª÷, Æœ°∂œ-LÆˇ, ¶Ôô’-L-ï¢˛’, Ççvû√é˙q ™«çöÀ ¢√uüµ¿’©’ ¢√u°œh îÁçü¿’-û√®·.
b h
éπ©®√: 'NvGßÁ÷ éπ©®√— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x -Ñ -¢√u-Cµ éπ©’í∫’ûª’çC.
i
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: ¢√uCµéÀ í∫’È®j† úéÀhéÀ F∞¡x NÍ®-îª-Ø√©’, ¢√çûª’©’ Å´¤-û√®·. DE
t
a
´©x ®ÓT ¨¡K®Ωç áèπ◊\´ ¨»ûªç FöÀE éÓ™p®· E®Ωb-M-éπ-®Ωù ÆœnA à®Ωp-úø’-ûª’çC.
p
ØÌ°æ¤p©’™«çöÀN à®Ωp-úøû√®·. r
°∂æLûªçí¬ Ø√©’-éπÂ°j ûªúÕ ÇJ-§Ú-´úøç, éπ∞¡Ÿx í∫’çô©’ °æúøôç, éπçúø-®√©
d u
¢√uCµ ¢√u°œh: °∂æçéÀ-©-¢Á’i† (éπ©’-≠œ-ûª-¢Á’i†) Ç£æ…®Ωç, FöÀ ü∆y®√ ¢√u°œ-Ææ’hçC.
a
éπ©’-≠œûª FöÀ ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ûªy®Ωí¬ ¢√u°œç-îªúøç ´©x D-Eo 'éπ©®√
n
e
´’£æ«´÷tJ— Åçö«®Ω’. E®Ω-bM-éπ-®Ωù ÆœnA †’ç* éÓ©’-éÓ-´-ú≈-EéÀ ®ÓTéÀ
.e
≤ƒüµ¿u¢Á’i†çûªí¬ Ææï-M-éπ-®Ωù vü∆´-ù«Eo û√Tç-î√L.
Ææï-M-éπ-®Ωù vü∆-´ùç(ORS): äéπ í¬xÆæ’ é¬* îª™«x-Ja† FöÀ™, ´‚úø’ îÁçî√© îªÈé\®Ω, *öÀ-Èéúø’ Ö°æ¤p
w
w w
éπL°œ, Ñ vü∆´-ù«Eo ûªßª÷®Ω’ îË≤ƒh®Ω’. ÉC ´÷È®\-ö¸™ ã.Ç-®˝.-áÆˇ. §˘úø®˝ ®Ω÷°æç™ ©Gµ-≤ÚhçC.
¢√u°œhE ÅJ-éπ-ôdúøç: öÃé¬-´’çü¿’ BÆæ’-éÓ-´úøç, ®ΩéÀ~ûª ´’ç*-F-öÀE û√í∫úøç, ¨¡Ÿv¶µº-¢Á’i† Ç£æ…®√Eo
e t
BÆæ’éÓ´úøç, úéÀh-í∫ûª, °æJ-Ææ-®√© °æJ-¨¡Ÿ-v¶µº-ûª†’ §ƒöÀç-îªúøç ´©x Ñ ¢√uCµ ¢√u°œhE ÅJ-éπ-ôd-´îª’a.
. n
õ„j-§∂ƒ-®·ú˛: '≤ƒ™tØÁ™«x õ„j°‘— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x -É-C ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’çC.
h a
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: Ø√©’-éπÂ°j °æ‹ûª, ûª©-¶µ«®Ωç, Núø’-É ïy®Ωç, §Òôd-¶µ«í∫ç °æ*aí¬ Öçúøôç ™«çöÀ ©éπ~ù«©’
Öçö«®·. Ñ ¢√uCµ ´©x Ê°í∫’©Â°j áèπ◊\-´í¬ v°æ¶µ«´ç Öçô’çC.
i b
t
¢√u°œh: éπ©’-≠œ-ûª-¢Á’i† F®Ω’, Ç£æ…®Ωç ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’çC. ¢√uCµE
a
r
í∫’Jhçîªú≈-EéÀ '¢Ájú≈™¸ °æKéπ~— îË≤ƒh®Ω’.
p
¢√u°œhE E¢√-Jç-îªúøç: °æJ-¨¡Ÿ-v¶µº-¢Á’i† F®Ω’, ¢ËúÕ Ç£æ…®Ω °æü∆®√n©†’ BÆæ’-éÓ-´úøç
u
d
ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ¢√u°œh îÁçü¿èπ◊çú≈ ÅJ-éπ-ôd-´îª’a.
n a
-úÕ°∂‘hJßª÷: DØËo 'éπç®∏Ω-ÆæJp ™‰ü∆ éπç®∏Ω-¢√°æ¤ ¢√uCµ— ÅE èπÿú≈ Åçö«®Ω’. Ñ ¢√uCµ
'é¬Ko ¶«uéÃdJßª’ç úÕ°∂‘hJßª÷— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’çC. DE ´©x ®ÓT
e e
íÌçûª’Â°j Bv´-¢Á’i† v°æ¶µ«´ç Öçô’çC.
.
ww
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: ïy®Ωç, íÌçûª’™ ¶«üµ¿ Öçö«®·. ¨»yÆæ BÆæ’-éÓ-´úøç éπ≠d¢æ Á’i
éÌEo≤ƒ®Ω’x ®ÓT -îª-E-§Ú-´-îª’a.
w
¢√u°œh: v°æûªuéπ~ û√éÀúÕ ´©x Ñ ¢√uCµ äéπJ †’ç* ´’®ÌéπJéÀ ¢√u°œ-Ææ’hçC.
E¢√-®Ωù: Ñ ¢√uCµ E¢√-®Ω-ùèπ◊ *†o°œ©x-©èπ◊ úÕ.°œ.öÀ. öÃé¬©’ ¢Ë®·ç-î√L. D.P.T.
ÅØËC úÕ°∂‘hJßª÷, Â°®Ω’d-ÆœÆˇ (éÓJçûª ü¿í∫’_), üµ¿†’®√yûªç (õ„ö«-†Æˇ) ÅØË ´‚úø’
¢√uüµ¿’© E¢√-®Ω-ùèπ◊ ¢ËÊÆ ¢√uéÀqØ˛. Åçü¿’-´©x DEo 'vöÀ°æ¤™¸ ßª÷çöÃñ„Ø˛— ÅE Åçö«®Ω’.
éÓJçûª ü¿í∫’_ (Â°®Ω’d-ÆœÆˇ): ÉC *†o °œ©x™x ≤ƒ´÷-†uçí¬ '¶Ô®Ω’hõ„™«x Â°®Ω’d-ÆœÆˇ— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x
´Ææ’hçC.
e t
n
©éπ~-ù«©’: ïy®ΩçûÓ ØÁ´’t-Cí¬ v§ƒ®Ωç-¶µº¢Á’i, ´ü¿-©E ü¿í∫’_ Öçô’çC. '´‹°∂ˇ— ÅØË ¨¡•lçûÓ ü¿í∫’_ Öçô’çC.
.
®ÓT ¢√çA îËÆæ’-èπ◊-†o-°æ¤púø’ Ç£æ…-®Ωç-ûÓ-§ƒô’ ØÓöÀ-¢Áçô §Òúø-¢√öÀ >í∫’-®Ω’í¬ ÖçúË §Úí∫’†’ Ö´·t-û√úø’.
a
h
¢√u°œh: í¬L ü∆y®√, ®ÓT ü¿T_-†-°æ¤púø’ Núø’ü¿©ßË’u FöÀ ûª’ç°æ-®Ω© ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’çC. ≤ƒ-üµ∆®Ω-ùçí¬
Ñ ¢√uCµ 6 †’ç* 8 ¢√®√© ´®Ωèπÿ Öçô’çC.
i b
E¢√-®Ωù: úÕ.°œ.öÀ. öÃé¬©’ ¢Ë®·ç-îªúøç ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ¢√u°œh îÁçü¿-èπ◊çú≈ E¢√-Jç-îª-´îª’a.
a t
üµ¿†’-®√yûªç (õ„ö«-†Æˇ): Ñ ¢√uCµ 'é¬xÆ‘Z-úÕßª’ç õ„ö«ØÁj—ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x éπ©’-í∫’-ûª’çC.
r
¢√uCµ Ææçvéπ-´’ù: Ñ ¶«uéÃdJßª÷ ØË©-™†÷, Ê°úø™«çöÀ °æü∆®√n™x†÷ E´-Æœ-Ææ’hçC. -É-C í¬ßª÷-©’, <®Ω’-
p
u
èπ◊-§Ú-®·† îª®Ωtç ü∆y®√ ¨¡K-®Ωç-™éÀ v°æ¢ËPÆæ’hçC.
d
©éπ~-ù«©’: ®ÓT ¢Á’úø, ü¿´úø éπçúø-®√©’, Gí∫’-Ææ’-èπ◊-§Ú®· Bv´-¢Á’i† ¶«üµ¿ Öçô’çC. v°æüµ∆-†çí¬ éπçúø-®√©Â°j
a
n
Ñ ¢√uCµ v°æ¶µ«´ç Öçô’çC.
.e e
E¢√-®Ωù: *†o-°œ-©x-©èπ◊ Eßª’-N’-ûª-é¬-©ç™ úÕ.°œ.öÀ. ¢√uéÀqØ˛ É°œpç-î√L.
éπ~ßª’: Ñ ¢√uCµ '¢Á’ivéÓ ¶«uéÃdJßª’ç ô’u•-J-èπ◊u-™-ÆœÆˇ— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x éπ©’-
w w
í∫’-ûª’çC. Ñ ¢√uCµØË 'ÂÆj™„çö¸ éÀ©x®˝— ÅE Åçö«®Ω’. ¨»yÆæ-éÓ-¨»©’ (Ü°œ-J-A-
w
ûª’h©’) Ñ ¢√uCµ v°æ¶µ«-¢√-EéÀ í∫’®Ω-´¤-û√®·. Ñ ¢√uCµ ´ç¨¡-§ƒ-®Ωç-°æ-®Ωu-¢Á’içC
é¬ü¿’. í¬L, ¢Á©’-ûª’®Ω’ ûªèπ◊\´í¬ ÖçúË v°æüË¨»™x E´-Æœç-îË-¢√®Ω’, §Ú≠æé¬£æ…®Ω
™°æç Ö†o¢√®Ω’ ûª®Ω-îª’í¬ Ñ ¢√uCµéÀ í∫’®Ω´¤û√®Ω’.
¢√u°œh: í¬L, ®ÓT ÖN’t, éπ©’-≠œ-ûª¢Á’i† Ç£æ…®Ωç, FöÀ ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’çC.
©éπ~-ù«©’: ûªy®Ωí¬ Å©-Æœ-§Ú-´úøç, ïy®Ωç, ¨Ïx≠ætçûÓ èπÿúÕ† ü¿í∫’_, ÇéπL, •®Ω’´¤
ûªí∫_úøç ™«çöÀN Öçö«®·.
e t
.n
¢√uCµ E®Ωl¥-®Ωù: éπ~ßª’ ¢√uCµE v°æüµ∆-†çí¬ 'X-Í®— ü∆y®√ E®Ωl¥-J-≤ƒh®Ω’.
a
Eßª’ç-vûªù: ¢Ájü¿’uúÕ Ææ©£æ… v°æé¬®Ωç DOTS °æü¿l¥-A™ *éÀûªq îËÆæ’-éÓ-¢√L. °æJ-¨¡Ÿ-v¶µº-¢Á’i† §Ú≠æ-é¬£æ…®√Eo
h
ib
BÆæ’-éÓ-´úøç, Ç®Ó-í∫u-éπ-®Ω-¢Á’i† °æJ-Ææ®√™x E´-Æœç-îªúøç ´©x Ñ ¢√uCµE ¢√u°œh îÁçü¿-èπ◊çú≈ îËßª’-´îª’a. Ñ
a t
¢√uCµ †’ç* ®Ωéπ~-ùèπ◊ *†o °œ©x-©èπ◊ G.Æœ.>. öÃé¬©’ ¢Ë®·çî√L.
pr
π◊≠æfld: ÉC Åçô’ ¢√uCµ é¬ü¿’. Éûª®Ω ¢√uüµ¿’-©ûÓ §ÚLÊÆh ÅA ØÁ´’t-Cí¬ -´%Cl¥ îÁçü¿’-ûª’çC. Ñ ¢√uCµ
d u
'¢Á’ivéÓ ¶«uéÃdJßª’ç ™„vÂ°∂— ÅØË ¶«uéÃdJßª÷ ´©x éπ©’í∫’ûª’çC. îª®Ωtç, †®√©’, ¨»yÆæ-éÓ¨¡ Â°j¶µ«-í¬-©Â°j
na
v°æüµ∆†çí¬ Ñ ¢√uCµ v°æ¶µ«´ç Öçô’çC.
e e
©éπ~-ù«©’: ¢√uCµ v°æ¶µ«-¢√-EéÀ ™ØÁj† úéÀh îª®Ωtç ®Ωçí∫’ éÓ™p-ûª’çC. Éûª®Ω ¶µ«í¬-©ûÓ §ÚLÊÆh ¢√uCµ ≤ÚéÀ†
.
ww w
¶µ«í¬™x Ææp®Ωz ûªí∫’_-ûª’çC. ¢Ë∞¡x *´®Ω Ææp®Ωz-ñ«c†ç Öçúøü¿’. °∂æL-ûªçí¬ Ñ ¶µ«í¬©’ í¬ßª’-°æúÕ, Å§ƒ-ßª’-éπ-®Ω-
¢Á’i† °æ¤çúø’x à®ΩpúÕ Néπ%-ûªçí¬ ûªßª÷-®Ω-´¤-û√®·. Ñ ÆœnA™ èπÿú≈ OJéÀ ¶«üµ¿ ûÁLßª’ü¿’.
Eßª’ç-vûªù: ÆæÈ®j† ´’çü¿’©’, ñ«ví∫-ûªh©’ BÆæ’éÓ´úøç ´©x Ñ ¢√uCµ ¢√u°œh îÁçü¿-èπ◊çú≈ Eßª’ç-vAç-îª-´îª’a.
¢√uCµ ï†éπ @´¤© ¢√u°œh
v°æûªuéπ~ û√éÀúÕ ´©x v°æüµ∆-†çí¬ *úø’-´·, í∫>,b ûªô’d, Çô©´’t ¢Á·ü¿™„j-†N ¢√u°œh îÁçüË ®Óí¬©’.
e t
n
éπ©’-≠œ-ûª-¢Á’i† í¬L, FöÀ ü∆y®√: éπ©®√, õ„j§∂ƒ-®·ú˛, §ÚLßÁ÷, >í∫ô NÍ®-îª-Ø√©’, í∫´-ü¿-G-∞¡x©’ ™«çöÀ
ê®Ω’aûÓ èπÿúø’èπ◊†o °æü¿l¥A.

a .
¢√uüµ¿’©’ ¢√u°œh îÁçü¿’-û√®·. éπ©’-≠œ-ûª-¢Á’i† (´’L†) FöÀE ÉÆæ’éπ, ¶Ôí∫’_ ü∆y®√ ´úø-§Ú-ßª’úøç ûªèπ◊\´
*éÀûªq éπçõ‰ ¢√uCµ E®Ó-üµ¿¢Ë’ ¢Ë’©’.

b h
t
NNüµ¿ @´¤© ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçüË Åçô’-¢√u-üµ¿’©’
i

r a
üÓ´’©’ – ´’™‰-Jßª÷, ¶ü¿ ïy®Ωç, úÁçí∫÷u, *èπ◊Ø˛ í∫’Ø√u
á©’éπ©’ – Ê°xí∫’ ¢√uCµ.

u p
Ñí∫©’ – éπ©®√, õ„j§∂ƒ ®·ú˛, éπ~ßª’, éÓJçûª ü¿í∫’_, ÅN’-G-ßª÷-ÆœÆˇ.

a d
'L´®˝ °æ‹xé˙— ÅØË Â£«Ltçû˝ (§ƒxöÀ Â£«Ltç-C∑Æˇ) N¶µ«-í¬-EéÀ
n
îÁçC† °æ®√†o@NéÀ '†ûªh— ¢√£æ«-éπçí¬ Öçô’çC.
e

w.e¢√uüµ¿’© E¢√-®Ωù, Eßª’ç-vûªù
Ææ÷éπ~ t@´¤©’ ¨¡K-®Ωç-™éÀ v°æ¢Ë-Pç*, Éçèπ◊u¶‰-≠æØ˛ (§ÒCÍí) é¬©ç™ ¢√öÀ

w w
Ææçêu†’ Â°ç-îª’èπ◊ç-ö«®·. Ñ é¬©ç™ N≠æ °æü∆®√nEo (ö«éÀqØ˛)†’ èπÿú≈
ÅCµéπç îËÆæ’-èπ◊ç-ö«®·.
¨¡K®Ω ®Ωéπ~ù véÀßª÷ Nüµ∆†ç ¢√uCµ E®Ó-üµ¿-éπûªyç Ææ÷éπ~ t @´¤© éπçõ‰
¨¡éÀh´’çûª¢Á’i-†-°æ¤púø’ Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’ †Pç*, ´÷†´ ¨¡K®Ωç ¢√uCµéÀ í∫’J-é¬-
èπ◊çú≈ Öçô’çC.
e t
¨¡K®Ω ®Ωéπ~ù véÀßª÷-N-üµ∆†ç Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ Åü¿’-°æ¤™ Â°ôd-™‰-éπ-§ÚûË úéÀh ÅÆæy-Ææn-ûªèπ◊ í∫’È®j ¢√uCµ -
¶«-J-† °æúøû√-úø’.
. n
a
ÅÆæç-vé¬-´’uûª (¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ ¨¡éÀh): áèπ◊\-´í¬ ¢√u°œh-îÁçüË ¢√uCµE áü¿’-®Ì\E, ü∆EéÀ v°æA-®Ó--üµ¿éπûª†’
îª÷°æí∫LÍí ¨¡éÀhE ¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ ¨¡éÀh Åçö«®Ω’.
b h
i
ÅÆæç-vé¬-´’uûª È®ç-úø’ ®Ωé¬-©’. Ææ£æ«-ï-¢Á’içC (¢√®Ω-Ææ-ûªyçí¬ ´îËaC), éπ%A-´’-¢Á’içC (ÇJb-ûª-¢Á’içC)
1) Ææ£æ«ï ÅÆæç-vé¬-´’uûª:
a t
r
´÷†´ ¨¡K®Ωç °æ¤ô’d-éπ-ûÓØË éÌEo ¢√uüµ¿’-©èπ◊ E®Ó-üµ¿-éπûª îª÷Ê° ©éπ~ù«Eo §Òçü¿úøç.

p
°æ¨¡Ÿ´- ¤©’, °æçü¿’©’, èπ◊éπ\©’, °œ©’x©’ ¢Á·ü¿™†j„ ïçûª’´- ¤©- èπ◊ ´îËa ÅØËéπ ¢√uüµ¿’© †’ç* ´÷†´¤ú’ø
u
d
ÅÆæçv- é¬-´’uûª éπLT ÖØ√oúø’. ïçûª’´- ¤©’ èπÿú≈ ´÷†-´¤©- èπ◊ éπLÍí ¢√uüµ¿’©†’ç* ÅÆæçv- é¬-´’uûª ¨¡éhÀ E

éπLT Öçö«®·.
n a
e
Çv°∂œé¬ üË¨¡-Ææ’n©’ >í∫ô NÍ®-îª-Ø√©’, á™x ïy®Ωç ¢√u°œh îÁçü¿-èπ◊çú≈ v°æA-®Ó-üµ¿-éπûª éπLT Öçõ‰,

.e
¶µ«®ΩBßª·©èπ◊ ´÷vûªç Ñ ¢√uüµ¿’-©èπ◊ Ææç•ç-Cµç* ûªèπ◊\´ v°æA®Óüµ¿éπûª ÖçC.
ww
Çv°∂œé¬, ßª‚®Ó-°œ-ßª’-Ø˛© éπçõ‰ ¶µ«®Ω-B-ßª·-©èπ◊ éπ~ßª’¢√uCµ ¢√u°œh îÁçü¿-èπ◊çú≈ áèπ◊\-´í¬
w
v°æA®Óüµ¿éπû√ ¨¡éÀh-Öç-C.
ÇJbûª (éπ%vA´’) ÅÆæçvé¬´’uûª: úéÀh ûª† @N-ûª-é¬-©ç™ ´ßª’Ææ’ Â°®Ω’-í∫’-ûª’†o éÌDl Ææç§ƒ-CçîË ¨¡éÀhE
e t
ÅÆæç-vé¬-´’uûª.
. n
'ÇJbçîË ÅÆæç-vé¬-´’uûª— Åçö«®Ω’. ÉC -´‚-úø’ ®Ωé¬©’. -Å-N-: ÆævéÀ-ßª÷-Jbûª ÅÆæç-vé¬-´’uûª, ¢ËéÀq-ØË-≠æØ˛, ≤ƒAyéπ
h a
ÆævéÀßª’ ÇJbûª ÅÆæç-vé¬-´’uûª: àüÁjØ√ äéπ ¢√uCµ ¢√u°œh îÁçC† ûª®√yûª, ¨¡K®Ωç Ç ¢√uCµéÀ E®Ó-üµ¿éπ ¨¡éÀhE
b
§ÒçCûË ü∆Eo 'ÆævéÀßª’ ÇJbûª ÅÆæç-vé¬-´’uûª— Åçö«®Ω’.\ *†o-ûª-†ç™ äéπ-≤ƒJ ûªô’d, Å´’t-¢√®Ω’ ≤ÚéÀ†
i
t
úèπ◊h-©èπ◊ ¢√J @N-ûªç™ ´’Sx Ñ ¢√uüµ¿’©’ AJT Ææçvéπ-N’ç-îª´¤.
a
é¬®Ωùç: Ç ¢√uCµ v°æAï†-é¬-©èπ◊ úA-Í®-éπ-¢Á’i† v°æA®Ωéπ~-é¬©’ üË£æ«ç™ ûªßª÷È®j Öçö«®·. é¬•öÀd AJT Ç
r
p
¢√uCµ ï†-é¬©’ ¨¡K-®Ωç-™éÀ v°æ¢Ë-PÊÆh v°æA ®Ωéπ~-é¬©’ ¢√öÀE Ø√¨¡†ç îË≤ƒh®·.
ü∆y®√ §Òçü¿-´-îªaE E®Ω÷-°œç-î√úø’.

d u
¢ËéÀq-ØË-≠æØ˛: 1776™ ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ vGöÀ≠ˇ ¢Ájü¿’uúø’ 'áúøy®˝f ñ„†o®˝— ¢√uCµ ÅÆæç-vé¬-´’u-ûª†’ ¢ËéÀq-ØË-≠æØ˛
n a
¢ËéqÀ Ø- ≠-Ë Øæ ˛ °æüA-¿¥l ™ ¢√uCµï- †- éπ Ææ÷éπ~ t-@´- ¤©- †’ v°ßæ ÷Á í- ¨-∫ »-©™ ´®Ω†¥l ç îËÆ,œ ¢√öÀE ¢ËúÕ îËÆœ EKb´ç
.e e
îË≤ƒh®Ω’. ÇN-ü¿µçí¬ Ø√¨¡†ç îËÆ†œ Ææ÷éπ~ t-@´- ¤©- †’ öÃé¬©’ (¢ËéqÀ Ø˛q)í¬ ®Ω÷§Òç-C≤- ƒh®Ω’. Ñ öÃé¬-©†’
¢ËÆæ’èπ◊†o-°¤æ púø’, îªE§- Ú-®·† Ææ÷éπ~ t-@´- ¤©- †’ ´’† ¨¡K®Ωç Ææ@´- ¢- Á’†-i N- í¬ ¶µ«Nç*, ¢√öÀE v°Aæ ®- éΩ- π~é- ¬©
ww
Ææ£…æ ßª’çûÓ E®Ω÷tLçîË v°ß æ ª’ûªoç îËÆæ’hçC. ¶µºN≠- uæ û˝ Å´-Æ®-æ √© éÓÆæç Ñ v°Aæ ®Ωéπ~é- ¬©’ ¨¡K®- Ωç™ Å™«Íí
w
Öçö«®·.
v°æÆæ’hûªç éπ©®√, õ„j§ƒ-®·ú˛, -úÕ°∂‘hJßª÷, éÓJç-ûª-ü¿í∫’_, üµ¿†’®√yûªç, §ÚLßÁ÷, éπ~ßª’ ™«çöÀ ¢√uüµ¿’-©èπ◊
¢√uéÀqØ˛©’ ÖØ√o®·.
G.Æœ.>. ¢√uéÀqØ˛ – éπ~ßª’
§ÚLßÁ÷ îª’éπ\©’ – §ÚLßÁ÷
e t
}
- úÕ°∂‘h-Jßª÷
úÕ.°œ.öÀ.
. n
éÓJç-ûª-ü¿í∫’_ (Â°®Ω’d-ÆœÆˇ)
a
üµ¿†’-®√yûªç (õ„ö«-†Æˇ)
h
b
≤ƒAyéπ ÅÆæç-vé¬-´’uûª: Ñ °æü¿l¥-A™ ïçûª’-´¤© ®Ωéπhç †’ç* BÆœ† Æ‘®√Eo öÃé¬-©’í¬ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’.
i
DE ´©x éπLÍí ÅÆæç-vé¬-´’uûª éÌCl-é¬©ç ´÷vûª¢Ë’ Öçô’çC. Ñ °æü¿l¥-A™ 'Æ‘®Ωç—†’ ¢√uCµ ≤ÚéÀ† ûª®√yûª
t
a
¨¡K-®Ωç-™éÀ v°æ¢Ë¨¡ Â°úø-û√®Ω’.
ûªßª÷®ΩßË’uN.
p r
Ñ °æü¿l¥-A™ ÉîËa Æ‘®Ωç-™E v°æA®Ωéπ~-é¬©’ ´÷†-´¤-úÕ™ ûªßª÷-È®j-†Né¬ü¿’. ïçûª’-´¤© (í∫’v®Ωç) ®Ωéπhç™
d u
¢√uüµ¿’© Eßª’çvûªùèπ◊ Ææ’®Ω-éÀ~-ûª-¢Á’i† °æü¿l¥ûª’©’

a
ØË©, F®Ω’, í¬L é¬©’≠æuç é¬èπ◊çú≈ E¢√Jçîªúøç.
n
e
¢√£æ«-é¬© Eßª’ç-vûªù.

w.e
PMçvü∆©’, éÃôéπ Ø√¨¡-é¬-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îªúøç.
°æçô ´÷JpúÕ °æüA¥¿l E- Ö- °æß- ÷Á T- ç-* äÍé ®Ωéπ¢- Á’†i °æçô†’ °æçúÕçîªèπ◊çú≈ ¢ËÍ®y®Ω’ °æçô-©†’

w w
°æçúÕçîªúçø .
¢√uüµ¿’-©†’ ûªô’déÓí∫LÍí °æçô ¢Á·éπ\-©†’ Ö°æßÁ÷Tçîªúøç
– °œ.- ¶«-¶« °∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
-•-ßª÷-©-@ éπç-õ„-ç-ö¸
¢Á·éπ\©’, ïçûª’´¤-™x Ææ÷éπ~t-@´ Ææç•ç-üµ¿- ¢√uüµ¿’©’-
e t
n
¢√uCµE éπ©’-í∫-ñ‰ÊÆ @´¤-©†’ ¢√uCµ- ï-†-é¬©’ Åçö«®Ω’.
Öü∆: ¶«uéÃd-J-ßª÷©’, ¢Áj®Ω-Æˇ©’, PMç-v-ü∆©’, v§Úöñ´Ø˛©’.
a .
¢√uCµ ¢√u°œh: äéπ úéÀh †’ç* ´’®Ó-ú-éÀhéÀ ¢√uCµ ÆæçvéπN’çîªúøç.
b h
¢√£æ«-é¬©’: ¢√uCµ é¬®Ω-é¬-©†’ ¢√u°œh-ñ‰ÊÆ ¢√öÀE '¢√£æ«-é¬©’— Åçö«®Ω’.
t i
a
Çv¨¡-ßª÷©’ (Jï-®√y-ßª’-®˝©’): ¢√uCµ ï†-é¬-©†’ î√™«-é¬©ç ¢Á÷Ææ’-èπ◊E §Úûª’-†o-°æp-öÀéÃ ¢√öÀ v°æ¶µ«-¢√-EéÀ
r
í∫’J-é¬E ïçûª’-´¤-©†’ 'Çv¨¡-ßª÷©’— Åçö«®Ω’.
p
u
Öü∆: ´’™‰-Jßª÷ ¢√uCµ-™ – üÓ´’: -¢Á’ü¿-úø’-¢√°æ¤ ¢√uCµ™ – °æçü¿’©’
d
a
¢√uCµ- ¨»ÆæYç (§ƒü∑∆-©-@): ¢√uCµ °æJ-Æœn-ûª’-©†’ í∫’Jç* -Åüµ¿u-ßª’†ç îËÊÆ- ¨»ÆæYç.
e n
´%éπ~-¢√u-Cµ- ¨»ÆæYç (Â°∂jö §ƒü∑∆-©-@): ¢Á·éπ\™x ¢√uüµ¿’-©†’ í∫’Jç* Åüµ¿u-ßª’†ç îËÊÆ- ¨»ÆæYç.
I. •x®.
´J –w
e ¢Á·éπ\-™x -´-îËa ¢√uüµ¿’©’
t
w w ·ö¸ ûÁí∫’©’:
n e
.
¢√uCµ ï†éπç: ÉC äéπ-®Ωéπç '¶«uéÃd-Jßª÷— ´©x éπ©’í∫’ûª’çC.
h a
V™„j †’ç* ÅéÓd-•®Ω’ ØÁ©© ´’üµ¿u ÅCµéπ Cí∫’-•úÕEîËa ´J ´çí∫-ú≈™x Ñ ûÁí∫’©’ éπE-°œ-Ææ’hçC.
b
¢√uCµ- ©-éπ~ùç: ¢√uCµ-≤Ú-éÀ† °ævû√©™ §Òúø-¢Áj† '°æÆæ’°æ¤ ™‰ü∆ í∫úÕf -®Ωçí∫’— Uûª©’ Åçîª’© ü¿í∫_®Ω ´çéπ-®Ωí¬
i
t
à®Ωpúøû√®·.
a
¢√uCµ Bv´-ûª™ °ævû√© éÌ† †’ç* éÀçC-¢Áj-°æ¤-†èπ◊ áçúÕ-§Ú®·† °æçô é¬L†ô’xí¬ éπ-E°œÆæ’hçC.
r
p
é¬•öÀd DEo 'áçúø’ -ûÁ-í∫’©’— Åçö«®Ω’.
u
¢√uCµ- ¢√u°œh: ¢√uCµ-≤Ú-éÀ† °ævû√© †’ç* Ç®Ó-í∫u-éπ-®Ω-¢Á’i† °ævû√©èπ◊ FöÀ Gçü¿’-´¤-©’, v°æûªuéπ~ û√éÀúÕ,
d
a
¢√uCµví∫Ææh-¢Á’i† Nûªh-Ø√© ü∆y®√ ¢√u°œÆæ’hçC.

e n
E¢√-®Ωù: ¢√uCµ-≤Ú-éÀ† Nûªh-Ø√-©†’ §Ò©ç™ Ø√õ‰ ´·çü¿’ ®Ω≤ƒ-ßª’-Ø√©’ ™‰ü∆ ¢ËúÕ-FöÀûÓ ¨¡ŸCl¥-îË-ßª÷L.
.e
¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ ´J ´çí∫-ú≈-©†’ ™‰ü∆ ûÁí∫’©’ ûªô’dèπ◊ØË ®Ωé¬-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-î√L.
II. ÅT_-ûÁ-í∫’©’:´J °æçô™ éπ-E°œÆæ’hç-C.
w ww
¢√uCµ-ï-†éπç: PMçvü¿ç
¢√uCµ-©-éπ~-ù«©’: °ævû√-©Â°j 'Åçú≈-é¬-®Ω ´’îªa©’— (´’üµ¿u™ ™‰ûª°æÆæ’°æ¤ ´®Ωgç ü∆E-îª’ô÷d íÓüµ¿’-´’- ®Ωçí∫’
Åçîª’) é¬çúøç, °ævû√©’, Tçï-©Â°j PMç-vü¿°æ¤ ûÁ©xöÀ •÷V éπE°œÆæ’hçC. ¢√uCµ-≤Ú-éÀ† ¶µ«í∫ç-™E
éπù«©’ †Pç* íÓüµ¿’-´’-®Ωçí∫’ ´’îªa©’ éπ†-•-úø-û√®·. ¢√uCµ-≤Ú-éÀ† °ævû√©’, Tçï© éÀçC-¶µ«í∫ç
®√L§Ú´úøç ´©x °æçô Cí∫’•úÕ ûªí∫’_ûª’çC.
¢√uCµ- ¢√u°œh: Ñ PMçv-ü¿ç 'éÌE-úÕßª÷— ÅØË ≤Úp®Ω’©†’ Öûªp-Ah-îËÆœ í¬L-ü∆y®√ ¢√u°œh-îÁç-ü¿’-ûª’çC.
E¢√-®Ωù: §Ò™«© °æJ-¨¡Ÿ-v¶µºûª, Nûªh-†-¨¡ŸCl¥, PMç-vü¿-Ø√-¨¡-é¬© °œ*-é¬J, ¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ ´çí∫-ú≈-©†’ ¢√úøôç
™«çöÀ îª®Ωu©’ îË°æ-ö«dL.-
e t
III. èπ◊çèπ◊´’ ûÁí∫’©’: É-C íÓüµ¿’´’ °æçô™ éπE°œÆæ’hçC.
. n
¢√uCµ- ï-†éπç: PMçv-ü¿ç
h a
i b
¢√uCµ- ©-éπ~ùç: °ævû√©’, é¬çúøç-O’ü¿ íÓüµ¿’´’ ®Ωçí∫’-í¬E ûª’°æ¤p-®Ωçí∫’ ´’îªa-©’-í¬E à®Ωp-úø-û√®·.
a t
E¢√-®Ωù: èπ◊çèπ◊´’ ûÁí∫’-©’†’ ûªô’d-èπ◊ØË íÓüµ¿’´’ ´çí∫-ú≈-©†’ ¢√úÕ DEo E¢√-Jç-îª-´îª’a.
IV. áv®Ωèπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’: ÉC îÁ®Ωèπ◊ °æçô™ éπ-E°œç-îË ¢√uCµ.
p r
¢√uCµ ï†éπç: PMçv-ü¿ç.
d u
n a
¢√uCµ ©éπ~ùç: ¢√uCµ ©éπ~ù- «©’ °ævû√-™- x áèπ◊\´í¬ éπE°œ≤ƒh®·. îÁ®Ωèπ◊í∫úø ™°æL ¶µ«í∫ç áv®Ωí¬ ´÷®Ω’ûª’çC.
e e
E¢√-®Ωù: ¢√uCµ ≤ÚéÀ† ¢Á·éπ\-©†’ ûª®√yûª °æçôèπ◊ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îª-éπ-§Ú-´úøç. ¢√uCµ ≤ÚéÀ† ¢√öÀE °æçô
.

w w
§Ò™«©èπ◊ ü¿÷®Ωçí¬ BÆæ’-èπ◊-§Ú®· é¬La¢Ëßª÷L.
e t
V. w ¢√uCµ E®Ó-üµ¿éπ ´çí∫-ú≈-©†’ Ö°æ-ßÁ÷-Tç-îªúøç.
.n
a
Aé¬\ ûÁí∫’©’: ¢Ë®Ω’-¨Î-†í∫ °æçô™ ≤ƒ´÷†uçí¬ ´îËa ¢√uCµ. DØËo 'Çèπ◊-´’îªa ûÁí∫’©’— ÅE èπÿú≈
h
b
Åçö«®Ω’
t
¢√uCµ ©éπ~ùç: ¢√uCµ ≤ÚéÀ† °ævû√-©Â°j í∫’çvúøöÀ ´’îªa©’ à®Ωpúøû√®·.
i
¢√uCµ ¢√u°œh: Ñ PMçvü- ¿ç 'éÌE-úß
r a
Õ ª÷—©’ ÅØË E®√t-ù«© ´©x ¢√u°œh îÁçü¿’û- ª’çC. ¢Á·éπ\™x ¢√uüµ¿’©
p
Eßª’çvûùª èπ◊ Öûªh´’ °æü¿A¥l ¢√uCµ E®Ó-ü¿µéπ ´çí∫ú- ≈-©†’ ¢√úøôç.
u
a d
e n
.e
w ww
•x®·ö¸ ûÁí∫’©’ ÅT_-ûÁ-í∫’©’ ≤ÚéÀ† Aé¬\ ûÁí∫’©’ ≤ÚéÀ†
≤ÚéÀ† ´J°ævûªç ´J-°ævûªç ¢Ë®Ω’-¨Î-†í∫ ¢Á·éπ\
¢Á·éπ\-™x ¢Áj®ΩÆˇ© ´©x éπLÍí ¢√uüµ¿’© ©éπ~-ù«©’
¢Áj®ΩÆˇ© ´©x °æçô ¢Á·éπ\™x éπL-Íí´Fo Åçô’-¢√uüµ¿’™‰.
¢Áj®ΩÆˇ© ´©x ¢Á·éπ\© Â°®Ω’-í∫’-ü¿© ™°œç*, °æçô Cí∫’•úÕ ûªí∫’_-ûª’çC.
e t
°ævû√--™x-E °ævûª-£æ«-Jûªç-™ àéπ-KA Å´’Jéπ Öçúøü¿’.
. n

a
Çèπ◊© O’ü¿ Çèπ◊°æîªa, °æÆæ’°æ¤, ûÁ©’°æ¤ ®Ωçí∫’ ´’îªa©’ äéπ véπ´’ç ™‰èπ◊çú≈ '¢Á·ñ«-®·é˙ ØË©
h
b
´÷CJí¬— éπE°œ≤ƒh®·.
¢√uCµ ≤ÚéÀ† °ævû√©’ ´çéπ-®Ω©’ AJT, ´·úø’îª’èπ◊§Úû√®·.
t i

a
¢Áj®ΩÆˇ ≤ÚéÀ† ô’uL°ˇ °æ¤≥ƒp--™x Åçü¿-¢Á’i† ®Ωçí∫’©’ éπE°œ≤ƒh®·
r
p
¢√uCµ ≤ÚéÀ† °ævû√©, °∂æ™«© éπù-ñ«©ç ´’®Ω-ùÀç* ´’îªa©’í¬ éπE°œÆæ’hçC. DEo 'éπ~ßª’éπù-ñ«©ç
u
¢Áa·déπ\©’ – ¢√uüµ¿’©’
™‰ü∆ ØÁvéÓ-ÆœÆˇ— Åçö«®Ω’.
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
e n
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ●● ● ● ● ●
● ● ● ● ● ●● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
éÌ•sJ
w.e
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
¢Áj®ΩÆˇ ¢√uüµ¿’©’ -¶«uéÃd-J-ßª÷ ¢√uüµ¿’©’
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
– ¢Ë®Ω’-N©’d
PMçv-ü¿ ¢√uüµ¿’-©’
t
w
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
e
´J – áçúø’-ûÁ-í∫’©’ ´J – ÅT_-ûÁ-í∫’©’
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
w n
<E/•û√h®· – vöÀÆœdï íÓüµ¿’´’ – èπ◊çèπ◊-´’ -ûÁí∫’©’
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ●
.
E´’t – í∫>b-ûÁí∫’©’
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
¢Ë®Ω’-¨Î-†í∫ – ¢Á·ýèπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’
a
îÁ®Ωèπ◊ – áv®Ωèπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
N’®Ω°æ – Çèπ◊-´’îªa ûÁí∫’©’
h
N’®Ω°æ – ¢ÁvJ-ûª© ûÁí∫’©’
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ●
¢Ë®Ω’-¨Î-†í∫ – Aé¬\ ûÁí∫’©’
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
§Òí¬èπ◊ – ¢Á·ñ«-®·é˙ ûÁí∫’©’ é¬u¶‰> – †©xèπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
i b
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ● ●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●● ● ●
j®ΩÆˇ t
*†o-°œ-©x-™x éπE-°œçîË ¢Áa
r
¢√uüµ¿’©’
Åçô’-¢√uCµ: äéπJ †’ç* ÉçéÌéπJéÀ ¢√u°œçîË ¢√uCµ.
u p
a d
´’£æ«-´÷tJ ¢√uCµ: äéπ v°æüË-¨¡ç™ ¢Ëí∫çí¬ ¢√u°œh-îÁçüË ¢√uCµ
e n
§ÒCÍí é¬©ç (Éç π◊u-¶‰-≠æØ˛): ¢√uCµ ï†éπ @N ¨¡K®Ωç™ v°¢æ P-Ë ç*, ¢√uCµ ©éπ~ù«©’ éπE°- çœ îË ´®Ωèπ◊ ´’üµ¿u
e
Ö- †- o é¬™«Eo '§ÒCÍí é¬©ç— Åçö«®Ω’. Ñ é¬©ç™ ¢√uCµ ï†é¬© Ææçêu ÅCµéπç. ÅN v°ûæ uË é- çÀ *- †
.
ww
éπùñ- «©ç™éÀ îË®Ω’û- √®·.
w
1. ûªô’d (§Òçí∫’/ O’>™¸q): Ñ ¢√uCµE '®Ω÷G-ßÁ÷™«— ÅE èπÿú≈ Åçö«®Ω’.
Ñ ¢√uCµ '§ƒ®√-N’éÓq ¢Áj®ΩÆˇ— ´©x -¢√u°œÆæ’hç-C.
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: ¢√uCµ ≤ÚéÀ† °œ©x© ¨¡K®ΩçÂ°j ûªô’d, ïy®Ωç, ¢Á©’-ûª’®Ω’ îª÷úø-™‰-éπ-§Ú-´úøç ™«çöÀ ©éπ~ù«©’
éπE-°œ-≤ƒh®·.
t
¢√uCµ ¢√u°œh: v°æûªuéπ~ û√éÀúÕ (Ææp®Ωz) ü∆y®√ ¢√u°œ-Ææ’hçC.
Ñ ¢√uCµ éÀéÀ\-J-Æœ† ûª®Ωí∫A í∫ü¿’-™x ûªy®Ωí¬ ¢√u°œÆæ’hçC.
n e
.
2. Çô-©´’t (*ÈéØ˛ §ƒé˙q): ÉC '´J-ÂÆ™«x ¢Áj®ΩÆˇ— ´©x éπ©’-í∫’-ûª’çC. ÉC °æ-C Ææç´ûªq-®√-™x°æ¤
a
h
°œ©x©èπ◊ -≤ÚÍé ≤ƒ´÷†u¢Á’i† Åçô’-¢√uCµ.
i b
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: ¨¡K-®ΩçÂ°j ü¿ü¿’l®Ω’x, §Òèπ◊\©’ à®ΩpúÕ ïy®Ωç ®√´úøç.
t
¢√uCµ ¢√u°œh: v°æûªuéπ~ û√éÀúÕ ü∆y®√ ÉC ¢√u°œ-Ææ’hçC.
a

p r
E¢√-®Ωù : ®ÓT ¨¡K-®ΩçÂ°j ¶Ô•s©’/ §Òèπ◊\©’ ûªÍí_-´-®Ωèπ◊ ¢ËÍ® í∫C™ Öçîªúøç.

d u
¢√uCµ ≤ÚéÀ†¢√®Ω’ -¢√-úÕ-† ´≤ƒY©’, ´Ææ’h-´¤-©†’ á´®Ω÷ ¢√úø-éπ-§Ú-´úøç.
a
°æJ-Ææ-®√-©†’ °æJ-¨¡Ÿv¶µºçí¬, Ç®Óí∫u´çûªçí¬ Öçîªúøç ™«çöÀ îª®Ωu© ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ¢√u°œhE
ÅJéπôd-´îª’a.
e n

w e
3. í∫´ü¿ G∞¡x©’ (´’ç°ˇq): ÉC '5 Ææç´ûªq-®√© †’ç* 15 Ææç´ûªq-®√©™°æ¤— °œ©x©èπ◊ ≤Úèπ◊-ûª’çC.
.
Ñ ¢√uCµ 'N’éÓq¢Áj®ΩÆˇ Â°®Ó-õ„j-úÕÆˇ— ÅØË RNA ¢Áj®ΩÆˇ ´©x éπ©’-í∫’-ûª’çC.
w w e t
n
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: ü¿´-úø-©èπ◊ È®ç-úø’ °æéπ\™« (îÁN ßª’çü¿’) ÖçúË '™«™«ï© ví∫çü∑¿’©’— (ÖN’t-FöÀ/
Â°®ÓöÀú˛) ¢√°æ¤ ´©x ØÌ°œp ®√´úøç.
a .
h
ØÓ®Ω’ ûÁ®Ω-*-†-°æ¤púø’ ØÌ°œp, îÁN-ØÌ°œp, ïy®Ωç ®√´úøç -™«çöÀ ©éπ~-ù«©’ éπE°œ≤ƒh®·.
¢√uCµ ¢√u°œh: v°æûªuéπ~ û√éÀúÕ ü∆y®√,
i b
®ÓT ÖN’tFöÀ Gçü¿’-´¤© ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ¢√u°œÆæ’hçC.
a t
r
¢√uCµ ¢√u°œhE ÅJ-éπ-ôdúøç/ E¢√-®Ωù: Ñ ¢√uCµéÀ v°æûËu-éπ-¢Á’i† *éÀûªq
p
u
™‰ü¿’. é¬F öÃé¬ ´’çü¿’ BÆæ’-éÓ-´úøç, ®Óí∫ ©éπ~-ù«©’ ûªÍí_ ´®Ωèπ◊
a d
®ÓTE v°æûËu-éπçí¬ Öçîªúøç, ®ÓT ¢√úË ´Ææ’h-´¤-©†’ ®Óí∫véÀ´·©’
™‰èπ◊çú≈ îËßª’úøç -ü∆y®√ -¢√u-Cµ -¢√u°œh-E -Å-Jéπ-ôd-´-îª’a.
e n
4. §ÚLßÁ÷: Ñ ¢√uCµE 'P¨¡Ÿ °æéπ~-¢√ûªç— ÅE èπÿú≈ Åçö«®Ω’.

.e
ww
ÉC 'áçöÀ®Ó¢Áj-®ΩÆˇ/ §ÚLßÁ÷ ¢Áj®ΩÆˇ— (*†o-°œ-©x™x ®Óö«-¢Áj-®ΩÆˇ)
´©x éπ©’-í∫’-ûª’çC.

w ÉC 'Ø√úŒ ´’çúø-©ç—Â°j v°æ¶µ«´ç îª÷°æ¤-ûª’çC – Å´ßª’¢√™xE
éπçúø®√© ÂÆjV ûªT_ 'éπçúø®√© °æéπ~-¢√ûªç— ´Ææ’hçC
¢√uCµ ¢√u°œh: éπ©’-≠œ-ûª-¢Á’i† Ç£æ…®Ωç, FöÀ ü∆y®√ Ñ ¢√uCµ ¢√u°œ-Ææ’hçC.
¢√uCµ Ææçvéπ-N’ç-*† °œ©x©’ Çüµ∆®Ωç ™‰èπ◊çú≈ ÆæJí¬ †úø-´-™‰®Ω’.
¢√uCµéÀ í∫’È®j† Å´-ßª’¢√© °æJ-´÷ùç ûªT_ Ææ†oí¬ ´÷J ÆæJí¬ °æEîËßª’´¤.
E¢√-®Ωù: *†o ´ßª’Ææ’™ØË ØÓöÀ ü∆y®√ §ÚLßÁ÷ îª’éπ\© ´’çü¿’ Éýúøç´©x
Ñ ¢√uCµ ®√èπ◊çú≈ Åü¿’°æ¤ îËßª’-´îª’a.
5. ï©’•’/ ®Ìç°æ/ ÆæJp¥: É-C 'JØÓ ¢Áj®ΩÆˇ— ´©x éπ©’-í∫’-ûª’çC. 'í¬L, v°æûªuéπ~
e t
Ææp®Ωz— ü∆y®√ ¢√u°œÆæ’hçC
. n
¢√uCµ ©éπ~-ù«©’: ´·èπ◊\, éπçöÀ †’ç* F®Ω’ é¬®Ωúøç, ûª©-ØÌ°œp, ü¿í∫’_, éÌClí¬
h a
ïy®Ωç ®√´úøç.
´’J-éÌEo ¢Áj®ΩÆˇ ¢√uüµ¿’©’i b
a t
6.
p r
¢Á’ü¿-úø’-¢√°æ¤ ¢√uCµ/ áØÁq°∂æ-™„j-öÀÆˇ : 'Ç®Ós¢Áj®ΩÆˇ— ´©x éπ©’-í∫’-ûª’çC 'èπÿu™„é˙q üÓ´’©’— Ñ ¢√uCµE
u
¢√u°œh îË≤ƒh®· Ñ ¢√uCµ ´©x 'Íéçvü¿ Ø√úŒ ´’çúø©ç— (¢Á’ü¿úø’) üÁ•s-AE °∂œö¸q ´Ææ’hçC. °æ¨¡Ÿ´¤©’,
d
°æçü¿’©’, éÓ∞¡Ÿx Ñ ¢√uCµéÀ v°æüµ∆† Ææéπ-¨Ï-®Ω’éπ ÇA-ü∑Ë-ßª·©’
a
7.
n
´’¨¡⁄* (≤ƒt™¸ §ƒé˙q) – ´J-ßÁ·© ¢Áj®ΩÆˇ:
e
e
¢√uCµ ©éπ~ùç: ¨¡K®Ωç O’ü¿ *†o*†o í∫’©x©’ à®ΩpúÕ ¶Ô•s©’í¬ ´÷®Ωúøç.
8.
w.
á®·ú˛q – Â£«-î˝-â-O ¢Áj®ΩÆˇ: – ´÷†-´¤-úÕ ®Óí∫ E®Óüµ¿éπ ú´Ææn †P-Ææ’hçC.
t
9.
w w
úÁçí∫÷u: Ç®Ós¢Áj®ΩÆˇ – É-C 'áúÕÆˇ Ñ>°ˇd— üÓ´’ ´©x ¢√u°œ-Ææ’hçC. -
n e
Ñ ¢√uCµ ´©x ®Ωéπhç™ '®Ωéπh °∂æ©-éÀ-éπ©/ Ê°xö¸-™„ö¸q— Ææçêu ûªT_-§Ú-ûª’çC.
a .
10. Í®GÆˇ/ Â£j«vúÓ-§∂Ú-Gßª÷: ®√¶f ¢Áj®ΩÆˇ – èπ◊éπ\-é¬ô’ ´©x ´Ææ’hçC
b h
11.
Åçõ‰ ≤ƒy£œ«L ¶µ«≠æ™ '´çT †úø-´úøç— ÅE Å®Ωnç. i
* π◊Ø˛ í∫’Ø√u: Å™«p¥-¢Áj-®ΩÆˇ – áúÕÆˇ Ñ>°ˇd ÅØË üÓ´’ ´©x Ñ ¢Áj®ΩÆˇ ¢√u°œ-Ææ’hçC. -*èπ◊-Ø˛ í∫’-Ø√u
t – °œ.- ¶«-¶« °∂æ-vèπ◊-Dl-Ø˛
r a
u p
a d
e n
.e
w ww
•ßª÷-©@
´÷†´ ¨¡K®Ω ú´-Ææn©’, ñ«cØËç-vC-ßª÷©’
e t
. n
1. -éÀç-C¢√öÀ™ ÆæÈ®j† v°æ´-îª†ç àC?
1) Ø√úŒ-éπ-ù«©’ äéπ-≤ƒJ éÃ~ùÀÊÆh AJT à®Ωpúøû√®·.
h a
2) Ö≠ægç, ÇéπL ™«çöÀ véÀßª’©’ ü∆y®Ω-íÓ®Ωl¥ç ÇDµ-†ç™ Öçö«®·.
i b
3) ¨¡K-®Ωç™ ÅA-§Ò-úø-¢Áj† éπùç − Ø√úŒ éπùç
a t
r
4) ¨¡K-®Ωç™ Åûªuçûª ´·êu-¢Á’içC − >£æ«y-Ø√úÕ
2.
u p
´’† ¨¡K-®Ωç-™E ÅEo ¨¡K-®Ω-¶µ«-í¬© Nüµ¿’-©†’ ¢Á’ü¿úø’ Eßª’ç-vA-Ææ’hç-ü¿E ¢Á·ü¿ô N¨¡y-Æœç-*çC?
d
1) îÁjF-ßª·©’ 2) ®Ω≠æu†’x 3) vUèπ◊©’ 4) vÂ°∂ç*-¢√®Ω’
3.
1) Ææp®Ωz-ví¬-£æ«-é¬©’
n a
îª®Ωtç-™E °‘úø-Ø√Eo ví∫£œ«çîË ví¬£æ«-é¬-©†’ à´’E °œ©’-≤ƒh®Ω’?
2) Ø√ÆœÂÆ-§ƒd-®Ω’©’ 3) §ƒÆœEßª’Ø˛ ví¬£æ«-é¬©’ 4) -ÅFo
4.
.e e
´‚vûª-°œç-ú≈©’ ®ÓVèπ◊ áEo Mô®Ωx FöÀE ´úø-§Ú-≤ƒh®·?
5.
1) 1.5
w w 2) 2 3) 100 4) 150
e t
w n
´÷†´ ¨¡K-®Ωç-™E ¢Á’ü¿úø’ Ææ’´÷®Ω’ áEo-ví¬-´·© •®Ω’-´¤ç-ô’çC?
.
1) 1200 ví¬´·©’ 2) 1250 ví¬´·©’ 3) 1300 ví¬´·©’ 4) 1350 ví¬´·©’
6. Ø√úŒ-éπ-ù«© àé¬q-†’©’ éπLÊÆ v°æüË-¨»Eo à´’ç-ö«®Ω’?
h a
b
1) ÂÆj-ö«-Ø˛ 2) ûªçvA-é¬éπ~ç 3) Ø√úŒ-ÆæçCµ 4) -ÅFo
7. ´’† Ø√úŒ-éπ-ùç™ EÆæq™¸ éπùÀ-éπ©’ à v§ƒçûªç™ Öçö«®·?
t i
a
1) úÁçwúÁjö¸ 2) -àé¬qØ˛ 3) ÂÆjö«Ø˛ 4) ¢Á’iMØ˛
8.
1) 31, 12, 43 2) 12, 31, 43
p r
´÷†-´¤úÕ ¨¡K-®Ωç™ °æJ-Dµ-ßª’-Ø√-úø’©’, éπ§ƒ© Ø√úø’©’, ¢Á†’o-Ø√-úø’© ïûª©’ ´®Ω’-Ææí¬.....?
3) 43, 12, 31 4) 12, 43, 31
9.
d u
Ø√úŒ-éπ-ù«-©èπ◊ ®Ωéπ~ù ÉîËa éπù«-©†’ à´’ç-ö«®Ω’?
1) EÆæq™¸ éπùÀ-éπ©’
n a
2) úÁçwúÁj-ö¸©’ 3) àé¬qØ˛ 4) -Txßª’Æˇ éπù«©’
10.
.e e
ØÁv§∂ƒ-Ø˛™ ´®Ω-ù«-ûªtéπ °æ¤†”¨-≠æùç éÀçC à ¶µ«í∫ç™ ï®Ω’-í∫’-ûª’çC?
1) ¶˜´’Ø˛ í∫’Réπ 2) ®Ωéπh-Íé-¨¡-Ø√-Ré¬ í∫’îªa ¥ç
ww
3) ÆæO’°æ Ææçûª’-L-ûª-Ø√∞¡ç 4) ´‚vûª-Ø√∞¡ç
w
11. Ø√úŒ-ú-´Æænèπ◊ Ææç•ç-Cµç-*† ´’A-´’-®Ω’°æ¤ ¢√uCµ àC?
1) §ƒJ\-Ø˛-ÆæØ˛ 2) ¢Á’Eç-ñ„jöÀÆˇ 3) Â°®√-©-ÆœÆˇ 4) ÅMb-´’®˝q
12. éÀç-C¢√öÀ™ ÆæÈ®jçC?
1) *†o-Ê°í∫’ − Ççvûª-®ΩÆæç 2) @®√g-¨¡ßª’ç − ï®∏Ω-®Ω-®ΩÆæç
3) é¬™‰ßª’ç − Â°jûªu-®ΩÆæç 4) -ÅFo
R-1-12-17
13. -éÀç-C ¢√é¬u-©†’ °æJQ-Lç-îªçúÕ.
A) ®Ωéπhç ÇéÀq-ï-Ø˛†’ ´÷vûª¢Ë’ ®Ω¢√ù« îËÆæ’hçC.
B) ®Ωéπhç ¨¡K-®Ωç-™ E NNüµ¿ ¶µ«í¬© †’ç* é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj q-ú˛†’ Ü°œ-J-A-ûª’h-©èπ◊ ®Ω¢√ù« îËÆæ’hçC.
e t
n
C) ®Ωéπhç ¢√uüµ¿’-©†’ éπLTçîË véÀ´·© †’ç* ¨¡K-®√Eo ®ΩéÀ~ç-îª-úøç™ ûÓúøp-úø’-ûª’çC.
D) ®Ωéπhç ¨¡K-®Ω-¶µ«-í¬© †’ç* ú®Ωn°æ-ü∆-®√n-©†’ ´‚vûª-°œçú≈©’, îª®√t-EéÀ îË®Ω-¢Ë-Ææ’hçC.
a .
h
Â°j ¢√é¬u™x àC ÅÆæûªuç?
14.
1) B, C ´÷vûª¢Ë’ 2) C ´÷vûª¢Ë’
b
3) A ´÷vûª¢Ë’
i
4) A, D ´÷vûª¢Ë’
t
≤ƒüµ∆-®Ω-ùçí¬ äéπ èπÿuGé˙ N’Mx-O’-ô®Ω’ ´÷†-´-¨¡-K-®Ωç™ ÖçúË áv®Ω-®Ω-éπh- éπ-ù«© Ææçêu áçûª?
1) 5.5 †’ç* 7.5 N’L-ßª’†’x
3) 6.5 †’ç* 7.5 N’L-ßª’†’x
r a 2) 1.5 †’ç* 2.5 N’L-ßª’†’x
4) 4.5 †’ç* 5.5 †’ç* N’L-ßª’†’x
15.
u p
Ç®Ó-í∫u-´ç--ûª’-™„j-† ´%ü¿’l¥™x äéπ EN’-≥ƒ-EéÀ ïJÍí £æ«%ü¿-ßª’- Ææpç-ü¿-†©’?
1) 70 †’ç* 80
a d
2) 60 †ç* 80 3) 130 †’ç* 140 4) 60 †’ç* 70
n
16. ≤ƒüµ∆-®Ωùçí¬ Ü°œ-J-A-ûª’h© †’ç* ´îËa í¬L™ é¬®ΩsØ˛ úÁj ÇÈéj qú˛ áçûª ¨»ûªç Öçô’çC?
17.
1) 4.4%
.e e 2) 79% 3) 0.03% 4) 16%
w t
@®Ωg-véÀ-ßª’Â°j v°æßÁ÷-í¬©’ îËÆœ v°æ°æç-îª-¢√u-°æhçí¬ v°æÆœCl¥ îÁçC-†-¢√®Ω’?
w e
1) ú≈éπd®˝ ´÷JdØ˛ 2) ú≈éπd®˝ H´÷çö¸ 3) ú≈éπd®˝ ü¿éπ\Ø˛ 4) ú≈éπd®˝ Èéj™«≠ˇ
18.
w .
@®Ωg-véÀßª’ v°ævéÀ-ßª’™ °æ‹Jhí¬ ÖúÕ-éÀ† í∫’úø’f éπúø’-°æ¤™ @®Ωgçé¬´-ú≈-EéÀ °æõ‰d Ææ´’ßª’ç áçûª?
n
a
1) 1 í∫ç. 30 E. 2) 3 í∫ç. 3) 3 í∫ç. 30 E. 4) 2 í∫ç. 30 E.
19. ´÷†-´¤úÕ ¨¡K-®Ωç™ ÇéÀq-ïØ˛ ¢ËöÀ ü∆y®√ v°æßª÷-ùÀ-Ææ’hçC?
b h
i
A) Ø√Æœé¬ ®Ωçvüµ∆©’ B) éπù-ñ«-™«©’ C) ®Ωéπhç D) Ü°œ-J-A-ûª’h©’
1) B, A, C, D 2) A, D, C, B
a t
3) D, C, B, A 4) A, B, C, D
r
20. @®Ωg-véÀßª’ v°ævéÀßª’™ NNüµ¿ ü¿¨¡™x ïJÍí ´÷®Ω’p™x ÆæÈ®j† ïûª é¬EC àC?
1) ÇÆæu-èπ◊-£æ«®Ωç − ¶©Æˇ
3) *†o-Ê°í∫’ − Èéj™ ¸
u p 2) @®√g-¨¡ßª’ç − Èéj¢˛’
4) Â°ü¿l-Ê°í∫’ − éÓ™«Ø˛
21.
a d
-éÀç-C¢√öÀ™ v§ÚöÃ†x†’ @®Ωgç îËÊÆ áçñ„j¢˛’?
e n
1) ôßª’-LØ˛, Â°°œqØ˛ 2) Â°°œqØ˛, ™„jÊ°∂ñ ¸ 3) vöÀ°œqØ˛, Â°°œqØ˛ 4) Â°°œd-úËÆˇ, Ææ’vÍéñ¸
22.
.e
°œ©x™x §ƒ©†’ Â°®Ω’-í∫’í¬ ´÷Í®a 'È®EØ˛— ÅØË áçñ„j¢˛’ éπL-T† ®ΩÆæç?
ww
1) ™«™«-ï©ç 2) éÓx´’-®ΩÆæç 3) ï®∏Ω-®Ω-®ΩÆæç 4) Ççvûª-®ΩÆæç
23.
w
-éÀç-C¢√öÀ™ áçñ„j¢˛’ àC?
1) í∫÷xéπí¬-Ø˛ 2) É†’q-LØ˛ 3) Ææ’vÍéñ¸ 4) Ææ’véÓñ¸
24. ´÷†-´¤úÕ @®Ωg-ú-´Ææn™ Â°ü¿l-Ê°-í∫’-™E ¶µ«í¬©’ àN?
A) Åçüµ¿-Ø√∞¡ç B) °æ¤K-≠æ-Ø√∞¡ç C) ¨Ï≥ƒç-vAéπç D) Ççvûª-´‚©ç
1) A, C ´÷vûª¢Ë’ 2) B, C ´÷vûª¢Ë’ 3) A, B ´÷vûª¢Ë’ 4) C, D ´÷vûª¢Ë’
25. Ç£æ…-®Ωç-™E Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ Ø√¨¡†ç îËÊÆ Â£j«vúÓ-éÓxJé˙ Ç´’xç áçü¿’™ Öçô’çC?
1) éÓx´’ ví∫çC∑ 2) Â°jûªu-®ΩÆæç 3) ï®∏Ω-®Ω-®ΩÆæç 4) Ççvûª-®ΩÆæç
26. ´’† ñ«Bßª’ ïçûª’´¤ Å®·† °æ¤L™ ¶«í¬ ÅGµ-´%Cl¥ îÁçC† ü¿çû√©’ àN?
e t
n
1) èπ◊çûª-é¬©’ 2) ®Ωü¿-E-éπ©’ 3) îª®Ωy-ù-é¬©’ 4) Åví∫-îª-®Ωy-ù-é¬©’
27. ´÷†-´¤úÕ ü¿çû√-©-Eoç-öÀ™ ´÷ç≤ƒEo <©aú≈-EéÀ Ææ£æ…-ßª’-°æúË ü¿çû√© Ææçêu?
1) 8 2) 12 3) 4
a .
4) 6
28. éÀç-C¢√öÀ™ ¢ËöÀ í¬úµøûª ÅCµ-éπçí¬ Öçô’çC?
b h
1) ™«™«-ï©ç 2) Â°jûªu-®ΩÆæç
t i
3) ï®∏Ω-®Ω-®ΩÆæç 4) éÓx´’-®ΩÆæç
29.
1) 20% 2) 30% a
@®√g-¨¡-ßª’ç™ @®Ωg-véÀßª’ v°ævéÀßª’ Æævéπ-´’çí¬ ï®Ω-í∫-ú≈-EéÀ áçûª- ¨»ûªç ë«Sí¬ Öçú≈-©E ú≈éπd®˝ H´÷çö¸ Ê°®Ì\-Ø√o®Ω’?
r 3) 25% 4) 35%
30.
u p
@®Ωg-ú-´-Ææn™ Â£j«vúÓ-éÓx-Jé˙ Ç´’xç í¬úµø-ûª†’ ûªT_çîË °æü∆-®√nEo vÆæNçîË ¶µ«í∫ç?
1) é¬™‰ßª’ç
a d
2) @®√g-¨¡ßª’ç 3) *†o-Ê°í∫’ 4) éÓx´’ç
n
31. í¬L °‘™‰a-ô-°æ¤púø’ ÅC Ü°œ-J-A-ûª’h-™xéÀ îË®Ω’-ûª’çC. áçü¿’-éπçõ‰...?
3) 1, 2
.e e
1) Ö®Ω”-èπ◊-£æ«®Ω °æJ-´÷ùç Â°®Ωí∫úøç -´-©x 2) Ü°œ-J-Aûª’h™ x °‘úø†ç °æúÕ-§Ú-´úøç -´-©x
4) Ü°œ-J-A-ûª’h© éπçúø-®√© ¢√uéÓîªç
32.
w w
´‚vûª-°œç-ú≈©’ °æE-îË-ßª’-éπ-§Ú-´-ú≈Eo à´’E ú´-£æ«-J-≤ƒh®Ω’?
e t
w
1) É.á-Æˇ.-Ç-®˝.-Ç®˝. 2) É.á-Æˇ.-Ç-®˝.úÕ. 3) É.á-Æˇ.-á-Æˇ.-Ç®˝.
. n
4) É.Ç-®˝.-á-Æˇ.úÕ.
a
33. ´’† üË¨¡ç™ ¢Á©÷x-®Ω’ véÀÆœd-ßª’Ø˛ ¢Á’úÕ-éπ™¸ é¬™‰ñ ¸-™ ¢Á·ü¿-öÀ- ´‚vûª-°œçúø ´÷JpúÕ Ç°æ-Í®-≠æØ˛ á°æ¤púø’ ïJ-TçC?
1) 1971, úÕÂÆç-•®Ω’ 1 2) 1972, úÕÂÆç-•®Ω’ 2 3) 1971, ï†´J 5
b h 4) 1972, †´ç•®Ω’ 2
i
34. ´‚vûª-°œç-ú≈©’ °æE îËßª’E ®Óí∫’-©èπ◊ 'úøßª÷-©-ÆœÆˇ— ÅØË v°ævéÀßª’ ü∆y®√ ®Ωé¬hEo áéÀ\-≤ƒh®Ω’. v°æA úøßª÷-©-Æœ-Æˇèπ◊ °æõ‰d Ææ´’ßª’ç
t
áçûª?
1) 2 − 4 í∫çô©’ 2) 3 − 6 í∫çô©’
r a 3) 3 − 5 í∫çô©’ 4) 3 − 4 í∫çô©’
p
35. ®Ωéπh-v°æ-Ææ-®Ωù ú´-Ææn™ ´·êu-¢Á’i† ¶µ«í∫ç àC?
1) Ü°œ-J-A-ûª’h©’
d u
2) í∫’çúÁ 3) üµ¿´’E 4) Æœ®Ω©’
a
36. ®Ωéπhç í∫úøf-éπ-ôd-úøç™ Ææ£æ…-ßª’-°æ-úËC àC?
e n
1) ûÁ©x-®Ωéπh éπù«©’ 2) ®Ωéπh-°∂æ-©-éÀ-éπ©’ 3) áv®Ω-®Ωéπh éπù«©’ 4) -ÅFo
e
37. £æ«%ü¿ßª’ç †’ç* Ü°œ-J-A-ûª’h-©èπ◊ éπ©’-≠œûª ®Ωé¬hEo BÆæ’-èπ◊E ¢Á∞Ïx ®Ωéπh-Ø√-∞«© Ê°Í®çöÀ?
.
1) ¨»yÆæ-éÓ¨¡ üµ¿´’-†’©’ 2) ¨»yÆæ-éÓ¨¡ Æœ®Ω©’ 3) üµ¿´’-†’©’ 4) Æœ®Ω©’
38.
39.
ww
§ƒJ-¨¡Ÿü¿l¥ u é¬Jt-èπ◊©’ ÅE ¢ËöÀE Åçö«®Ω’?
w
1) ûÁ©x-®Ωéπh éπù«©’ 2) áv®Ω-®Ωéπh éπù«©’ 3) ®Ωéπh-°∂æ-©-éÀ-éπ©’ 4) àO-é¬´¤
°æ¤-Fû˝ ÅØË Nü∆uJn Çô-Ææn-©ç™ Çúø’èπ◊çô÷ Ö†o Ææ´’-ßª’ç™ éÀçü¿-°æúÕ í¬ßª’-°æ-úÕ-†-°æ¤púø’ ®Ωéπhç í∫úøf-éπ-öÀdçC. ®Ωéπhç
í∫úøféπôdú≈EéÀ Ææ£æ…-ßª’-°æúË Nô-N’Ø˛ àC?
1) Nô-N’Ø˛ A 2) Nô-N’Ø˛ B 3) Nô-N’Ø˛ K 4) Nô-N’Ø˛ D
40. èπ◊úÕ éπJgéπ, èπ◊úÕ ï®∏Ω-J-éπ© ´’üµ¿u ÖçúË éπ¢√ôç àC?
1) Å®Ωl¥-îªç-vü∆-é¬®Ω éπ¢√ôç 2) Cy°ævûª éπ¢√ôç
3) àéπ-°ævûª éπ¢√ôç 4) vA°ævûª éπ¢√ôç
e t
n
41. ûÁ©x-®Ω-éπh- éπ-ù«-©-Eoç-öÀ-™éÀ ÅA Â°ü¿l éπù«©’, ÅA *†o éπù«©’ ´®Ω’-Ææí¬?
1) áÆœ-úÓ-°∂œ™ ¸q − †÷uvö-°∂œ™ ¸q
3) ¢Á÷ØÓ-ÂÆjö¸q − Lç§∂Ú-ÂÆjö¸q
2) †÷uvö-°∂œ™ ¸q − -¶‰≤Ú-°∂œ™ ¸q
4) Lç§∂Ú-ÂÆjö¸q − ¢Á÷ØÓ-ÂÆjö¸q
a .
42.
b
§ƒJ¨¡Ÿü¿l¥ u é¬Jt-èπ◊©’ ÅØË Ê°®Ω’†o ûÁ©x-®Ω-éπh- éπù«™x Íéçvü¿éπç à Çéπ%-A™ Öçô’çC?
h
1) áÆˇ Çéπ%A 2) í∫’çvúø-öÀ -Çé¬®Ωç
t i
3) ´‚vûª-°œç-ú≈-éπ%A 4) 2, 3
43.
1) é¬Jf-ßª÷-©->Æˇd 2) Ç®Ón-Â°-úŒ-≠œ-ßª’Ø˛ a
Ü°œ-J-A-ûª’h-©èπ◊ Ææç•çCµç-*† ¢√uüµ¿’-©èπ◊ *éÀûªq îËÊÆ ¢Ájü¿’u-úÕE à´’ç-ö«®Ω’?
r 3) °æ©t-Ø√-©->Æˇd 4) †÷u®√-©->Æˇd
44.
u p
á´·-éπ©’, îª®Ωtç Ç®Ó-í∫uçí¬ Öçúøö«-EéÀ à NôN’Ø˛ üÓ£æ«ü¿ç îËÆæ’hçC?
1) Nô-N’Ø˛ úÕ
a d
2) Nô-N’Ø˛ Æœ 3) Nô-N’Ø˛ G 4) Nô-N’Ø˛ Èé
n
45. ´÷†´ ¨¡K-®Ωç™ Èé™«x ÅA-Â°ü¿l Å´-ßª’´ç àC?
46.
1) í∫’çúÁ
.e e 2) é¬™‰ßª’ç 3) îª®Ωtç 4) ´‚vûª-°œç-ú≈©’
w t
´’†ç NNüµ¿ ®Ωé¬© ´Ææ’h-´¤©’, ïçûª’-´¤© ®Ωçí∫’-©†’ í∫’Jhç-îª-ú≈-EéÀ éπçöÀ™ à °æü∆®Ωnç Ææ£æ«-éπ-J-Ææ’hçC?
w e
1) é¬îª-´û˝ éπéπ~-™ E ûª®Ωpéπç 2) éÓ†’-©™ ÖçúË ´®Ωgéπç
w
3) ØËvûÓ-ü¿éπ éπéπ~-™ E ØËvûÓ-ü¿ßª’ç 4) -àO é¬ü¿’
. n
a
47. N†-úøç™ ´·êu-§ƒvûª ´£œ«çîË îÁN-™E ¶µ«í∫-¢Ë’C?
1) ¢Á©’-°æL îÁN 2) ´’üµ¿u- îÁN 3) ™°æL îÁN
b h 4) Å®Ωl¥-´-®Ω’h© èπ◊©u©’
i
48. ¶«£æ«u îÁN-™E éπ®Ωg-¶‰J éÀç-C¢√öÀ™ à á´·-éπûÓ éπLÆœ Öçô’çC?
1) ü∆í∫L 2) èπÿôéπç
a t
3) éπ®√gç-ûª-®√Æœn 4) éπ®√g-´®Ωhç
r
49. °æ¤®Ω’-≠æfl™x ¨»yÆæ ú´-Æænèπ◊ Ææç•ç-Cµç-*† éπü¿-L-éπ™x v°æüµ∆† §ƒvûª §Ú≠œç-îËC àC?
50.
1) °æéπ\-õ„-´·éπ éπçúø-®√©’ 2) ¢√ßª·-íÓ-ù’©’
u p 3) Öü¿®Ω Nû√†ç 4) -ÅFo
d
éÀçC Åç¨»-©†’ ïûª-°æ-®Ω-îªçúÕ.
ví∫÷°ˇ – á
i) îË°æ©’
n a
ví∫÷°ˇ – G
a) Ü°œ-J-A-ûª’h©’
e e
ii) éπ°æp©’
.
b) îª®Ωtç
ww
iii) ¢√†-§ƒ´· c) îª®Ωtç, Ü°œ-J-A-ûª’h©’
iv) ¶ÔClçéπ d) ¢√ßª·-Ø√-∞«©’
w
v) ´÷†-´¤úø’ e) ¢Á·°æp©’
f) ®Ωéπhç
1) i-c, ii-e, iii-d, iv-b, v-a 2) i-e, ii-c, iii-a, iv-d, v-b
3) i-e, ii-c, iii-b, iv-d, v-a 4) i-a, ii-e, iii-d, iv-b, v-c
51. éÀçC Åç¨»-©†’ ïûª-°æ-®Ω-îªçúÕ.
ví∫÷°ˇ – á ví∫÷°ˇ – G
i) 33 ¢Á†’o-°æ‹-Ææ©’ a) ûÌúø
e t
n
ii) °æ¤vÈ® b) é¬Joßª÷
iii) Ö®Ó-¢Ë’-ê©
iv) vÆœpçí˚
c) éπöÀ-´-©ßª’ á´·-éπ©’
d) ¢ÁØÁo-´·éπ
a .
v) °∂‘´’®˝
b
e) ¨Îj¨¡-´-ü¿¨¡
h
1) i-e, ii-b, iii-c, iv-a, v-d
i
2) i-e, ii-b, iii-c, iv-d, v-a
t
52.
3) i-c, ii-d, iii-a, iv-e, v-b
r a 4) i-a, ii-b, iii-d, iv-c, v-e
up
Ø√©’éπ O’ü¿ >£æ«y ví¬£æ«-é¬©’ ™‰E Ææéπ-¨Ï-®Ω’-é¬©’ àN?
1) éπ°æp©’ 2) îË°æ©’ 3) Ææ®√p©’ 4) éÃ~®Ω-ü∆©’-
53.
a d
´’† ¨¡K-®Ωç™ à Å´-ßª’´ç ®Ωéπhç †’ç* ©´-ù«-©†’, FöÀE ¢Ë®Ω’ îËÆæ’hçC?
en
1) îª®Ωtç 2) é¬™‰ßª’ç 3) Ü°œ-J-A-ûª’h©’ 4) -ÅFo
e
-ï-¢√-•’-©’
w.
1-3; 2-3; 3-3; 4-4; 5-4; 6-3; 7-3; 8-3; 9-4; 10-3; 11-4; 12-4; 13-3; 14-4; 15-4; 16-1; 17-2; 18-3; 19-2; 20-4;
t
w e
21-3; 22-3; 23-3; 24-3; 25-3; 26-2; 27-3; 28-3; 29-3; 30-2; 31-3; 32-2; 33-1; 34-2; 35-2; 36-2; 37-1; 38-1;
w
39-3; 40-4; 41-3; 42-3; 43-3; 44-1; 45-3; 46-2; 47-3; 48-2; 49-3; 50-3; 51-2; 52-3; 53-2.
. n
a
®Ω-îª®·-ûª: Æœ. -´’--Mx-¨¡y-J
b h
t i
r a
u p
a d
e n
.e
w ww
•ßª
- ÷-©@
t
éπùç, éπù-ñ«-™«©’, Ææ÷éπ~t-@-´¤© v°æ°æçîªç
n e
1.
.
vGô-Ø˛èπ◊ îÁçC† '®√•®˝d £æ›é˙— ÅØË ¨»ÆæY-¢Ëûªh 1665™ éπù«Eo ÇN-≠æ \-Jç-î√úø’. Å®·ûË éπùç, ÇN-≠æ \-®Ω-ùèπ◊ à îÁô’d
a
h
é¬çú≈Eo BÆæ’-èπ◊-Ø√oúø’?
2.
1) ¢Ë°æ îÁô’d 2) ´’vJ îÁô’d
b
3) ãé˙ îÁô’d
i
4) ûª’©Æœ îÁô’d
t
'Æœ≤ƒt-©@— ÅØË Nñ«c-†-¨»ÆæY N¶µ«í∫ç üËE í∫’Jç* ûÁL-ßª’-ñ‰-Ææ’hçC?
1) @´-®√-¨¡Ÿ© E®√tùç
3) ¢Á·éπ\© E®√tùç
r a 2) ¶µº÷éπç-§ƒ©
4) Ææ´·-vü∆©
3.
u p
éÀçC¢√öÀ™ ´’™‰-Jßª÷ ´©ßª’ ´®Ω’Ææ véπ´’ç àC?
d
1) ¢√uCµ-ví∫-Ææ’h-úÕ ®Ωéπhç − üÓ´’-é¬ô’ − üÓ´’ Öü¿®Ωç − ™«™«-ï© ví∫çü∑¿’©’ − Ç®Ó-í∫u-´ç-ûª’-úÕéÀ Ææçvéπ-´’ù
a
n
2) ¢√uCµví∫Ææ’húÕ ®Ωéπhç − üÓ´’ Öü¿®Ωç − ™«™«-ï© ví∫çü∑¿’©’ − üÓ´’-é¬ô’ − Ç®Ó-í∫u-´ç-ûª’-úÕéÀ Ææçvéπ-´’ù
.e e
3) ¢√uCµ-ví∫-Ææ’húÕ ®Ωéπhç − üÓ´’ Öü¿®Ωç − üÓ´’-é¬ô’ − ™«™«-ï© ví∫çü∑¿’©’ − Ç®Ó-í∫u-´ç-ûª’-úÕéÀ Ææçvéπ-´’ù
4) ¢√uCµ-ví∫-Ææ’húÕ ®Ωéπhç − üÓ´’-é¬ô’ − ™«™«-ï© ví∫çü∑¿’©’ − üÓ´’ Öü¿®Ωç − Ç®Ó-í∫u-´ç-ûª’-úÕéÀ Ææçvéπ´’ù
4.
w w
éÀç-C¢√-J™ Ææ÷éπ~ t-@N Æœü∆l¥ç-û√Eo v°æA-§ƒCç*çC á´®Ω’?
e t
w1) áúøy®˝f ñ„†o®˝ 2) ©÷®· §ƒ¨¡a®˝
. n
a
3) ÆæMç -ÅM 4) ú≈éπd®˝ á™«x-v°æ-í∫úø Ææ’¶«s-®√´¤
5. éÀç-C Åç¨»-©†’ ïûª-°æ-®Ω-îªçúÕ.
b h
i
¢√uCµ Ê°®Ω’ E¢√-®Ωù
i) éπ~ßª’
ii) ´’¨¡⁄*
a t
a) ã®Ω™ ¸ §ÚLßÁ÷ ¢√uéÀqØ˛
b) úÕ.°œ.öÀ.
iii) ûªô’d, í∫´ü¿ G∞¡x©’
p r c) G.Æœ.>.
d u
iv) úÕ°∂‘h-Jßª÷, éÓJçûª ü¿í∫’_, üµ¿†’-®√yûªç d) áç.áç.Ç®˝.
v) §ÚLßÁ÷
n
1) i-e, ii-d, iii-c, iv-b, v-a a e) ´J-ÂÆ™«x
2) i-d, ii-c, iii-e, iv-a, v-b
e e
3) i-c, ii-e, iii-d, iv-b, v-a
.
4) i-c, ii-e, iii-b, iv-a, v-d
ww
6. éÀçC-¢√-öÀ™ v§Úö-ñ ¢√ ÅØË Ææ÷éπ~ t-@N ü∆y®√ ´÷†-´¤-úÕ™ éπLÍí ¢√uCµ àC?
1) ´’™‰-Jßª÷ 2) éπ©®√ 3) §ƒx≤Út-úÕßª’ç 4) ´’™‰-Jßª÷, §ƒx≤Út-úÕßª’ç
7.
wéÀçC-¢√-öÀ™ í¬L ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçüË ¢√uCµ àC?
1) éπ~ßª’ 2) ´’¨¡⁄* 3) ûªô’d 4) -ÅFo
8. ´’™‰-Jßª÷ CØ√Eo v°æ°æç-îª-¢√u-°æhçí¬ à ®ÓV-† E®Ωy-£œ«-≤ƒh®Ω’?
1) Çí∫Ææ’d 20 2) ï†-´J 20 3) ´÷Ja 20 4) úÕÂÆç-•®Ω’ 20
R-13-12-17
9. ¨¡ÆæY-*-éÀ-ûªqèπ◊ Ö°æ-ßÁ÷-TçîË ´Ææ’h-´¤©’, ≤ƒ´’-vTE éπFÆæç áEo EN’-≥ƒ-©-ÊÆ°æ¤ ÂÆdJ-™„jñ ¸ îÁßª÷uL?
1) 10 EN’≥ƒ©’ 2) 20 EN’≥ƒ©’ 3) 30 EN’≥ƒ©’ 4) 40 EN’≥ƒ©’
10. éÀçC-¢√-öÀ™ úÕ.°œ.öÀ. (vöÀ°æ¤™¸ ßª÷çöÀñ„Ø˛) ¢√uéÀq-Ø˛èπ◊ Ææç•çüµ¿ç ™‰E ¢√uCµ àC?
1) úÕ°∂‘h-Jßª÷ 2) éÓJçûª ü¿í∫’_ 3) éπ~ßª’
e t
4) üµ¿†’-®√yûªç
11. éÀçC-¢√-öÀ™ ú≈éπd®˝ ®ÓØ√™¸f ®√Æˇèπ◊ Ææç•ç-Cµç* ÆæÈ®j† ¢√éπuç àC?
. n
a
1) ´’™‰-J-ßª÷†’ éπLTçîË §ƒx≤Út-úÕßª’ç Çúø áØ√-°∂œ-©Æˇ üÓ´’ ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’ç-ü¿ØË N≠æ-ßª÷Eo éπ†’-èπ◊\-Ø√oúø’.
h
3) Éûª-úÕéÀ 1902 ™ ØÓ¶„™ ¸ °æ¤®Ω-≤ƒ\®Ωç ©Gµç-*çC.
i b
2) ´’™‰-Jßª÷ Çúø èπÿu™„é˙q üÓ´’ ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçü¿’-ûª’ç-ü¿E éπ†’èπ◊\Ø√oúø’.
4) 1, 3
a t
12.
p r
´’J-Tç-îªúøç ü∆y®√ Ææ÷éπ~ t-@-´¤-©†’ îªç°æ-´-îªaE ¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ E®Ω÷-°œç-*† ¨»ÆæY-¢Ëûªh á´®Ω’?
u
1) ©÷®· §ƒ¨¡a®˝ 2) ™«ñ«b®Ó ≤ƒp¥™«x-ïE 3) áúøy®˝f ñ„†o®˝ 4) ñ†Æˇ ≤ƒé˙
13.
a d
éÀçC-¢√-öÀ™ '¶«Æœ-©xÆˇ ü∑¿’Jç-ñ„-E-ÆœÆˇ— ÅØËC à ®Ωéπ-¢Á’içC?
n
1) PMçvüµ¿ç 2) ¨Îj´©ç 3) v§Úö-ñ ¢√ 4) ¶«uéÃdJßª÷
14.
.e e
à ñ«A ¢Á·éπ\© ¢Ë®Ω’ ¶ÔúÕ-Â°-©Â°j È®jñ -Gßª’ç ¶«uéÃdJßª÷ Öçô’çC?
1) ¢Ë®Ω’-¨¡-†í∫ 2) *èπ◊\úø’ 3) •®∏√F 4) ÅFo
15.
w w
éÀçC-¢√-öÀ™ áúÕÆˇ üÓ´’ é¬ô’ ´©x ¢√u°œh îÁçüË ¢√uüµ¿’©’ àN?
e t
16. w1) *ÈéØ˛ í∫’Ø√u 2) úÁç-U 3) >é¬ ¢√uCµ
. n
4) ÅFo
a
éÀçC-¢√-öÀ™ ¢Á’ü¿-úø’-¢√°æ¤ ¢√uCµ (ï°æ-FÆˇ áØ˛ÂÆ°∂æ-™„j-öÀÆˇ) à Ææ÷éπ~ t-@N ü∆y®√ ¢√u°œh îÁçü¿’ûª’çC?
h
1) ¶«uéÃdJßª÷ 2) Çúø èπÿu™„é˙q üÓ´’
3) Çúø áØ√-°∂œ-©Æˇ üÓ´’
b
4) Ñí∫ (¢√£æ«éπç)
i
t
17. §ƒ¨¡a-È®j-ñ‰-≠æØ˛ Nüµ∆-†ç™ §ƒ©†’ 70° C ´®Ωèπ◊ áEo ÂÆéπ-†x-§ƒô’ ¢ËúÕ îË≤ƒh®Ω’?
1) 15 †’ç* 30 ÂÆéπ†’x
r a 2) 18 †’ç* 30 ÂÆéπ†’x
p
3) 12 †’ç* 25 ÂÆéπ†’x 4) 20 †’ç* 30 ÂÆéπ†’x
18. éÀçC-¢√-öÀ™ Åçô’-¢√uCµ é¬EC àC?
1) ï©’•’
d u
2) ´’¨¡⁄* 3) ÂÆj yØ˛°∂æ‹x 4) úÕ°∂‘h-Jßª÷
19.
n a
-¢Á·-ü¿öÀ Ææçßª·éπh Ææ÷éπ~ t-ü¿-JzEE ïé¬-®ΩÆˇ ñ«†qØ˛ ÅØË ¨»ÆæY-¢Ëûªh à Ææç´-ûªq-®Ωç™ éπ†’-èπ◊\-Ø√oúø’?
20.
1) 1565
.e e 2) 1595 3) 1695 4) 1675
ww
Ö≠æZ°æéÀ~ (ÇÆœîZ ˝) í∫’úø’f °æJ-´÷ùç áçûª?
1) 17 ÂÆç.O’. × 18 ÂÆç.O’. 2) 15 ÂÆç.O’. × 18 ÂÆç.O’.
21. w3) 16 ÂÆç.O’. × 18 ÂÆç.O’. 4) 14 ÂÆç.O’. × 17 ÂÆç.O’.

¢Á·ü¿-öÀ-≤ƒ-Jí¬ Íéçvü¿-é¬Eo ïçûª’-´¤© ¶«£æ«u îª®Ωtç-™E Ö°æ-éπ∞« éπù«™x, ÇJ\ú˛ °ævû√© ¶«£æ«u îª®Ωt-éπ-ù«™x °æJ-Q-Lç-*†
¨»ÆæY-¢Ë-ûªh©’ á´®Ω’?
1) ®√•®˝d v¶˜Ø˛, ®√•®˝d £æ›é˙ 2) ≠‘xúÁØ˛, ®√-•®˝d v¶˜Ø˛
3) ≥ƒyØ˛, ®√•-®˝d -£æ›é˙ 4) §ƒçö«Ø√, ®√•®˝d v¶˜Ø˛
22. äéπ ¶«©’úø’ éπ~ßª’ ¢√uCµûÓ ¶«üµ¿-°æ-úø’-ûª’-Ø√oúø’. Ç ¢√uCµ E¢√-®Ωù éÓÆæç éÀçC-¢√-öÀ™ à öÃé¬†’ Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’?
1) ´JÂÆ™«x 2) G.Æœ.>. 3) áç.áç.Ç®˝. 4) úÕ.°œ.öÀ.
23. éÀçC¢√öÀ™  ÆæJ-é¬-EC í∫’Jhç-îªçúÕ.
1) ´J™ Æætö¸ ûÁí∫’©’ − PMçvüµ¿ç 2) ¢Ë®Ω’-¨¡-†-í∫™  Aé¬\ ûÁí∫’©’ − ¶«uéÃdJßª÷
e t
3) îÁ®Ωèπ◊ áv®Ω-èπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’ − PMçvüµ¿ç
. n
4) §Òí¬-èπ◊™ ¢Á·≤ƒ-®·é˙ ¢√uCµ − ¢Áj®ΩÆˇ
24. ïçûª’ éπù«™x ÖçúÕ, ´%éπ~ éπùç™ ™‰E éπù«çí∫ç?
h a
1) éπù éπ´îªç 2) ¢Á’iö-é¬çvúÕßª÷
b
3) ÂÆçvöÀ-ßÁ÷™¸q
i
4) í¬Mb ÆæçéÀx≠dçæ
25. éÌ©†’, îÁ®Ω’´¤™ x FöÀ ¢Á·éπ\©’ FöÀ O’ü¿ ÊÆyîªa ¥í¬ ûË©’ûª÷ Öçö«®·. É™« ¢Á·éπ\©’ ûË©-ú≈-EéÀ é¬®Ω-ù-¢Á’i† éπù-ñ«©ç
àC?
a t
1) ü¿%úµø éπù-ñ«©ç 2) éÓxÈ®j-Ø˛-ë„j´÷
p
26. éÀçC¢√-öÀ™  ¢Áj®ΩÆˇ ¢√uCµ é¬®Ωé¬EéÀ Ææç•ç-Cµç-îªE ¢√uCµ àC? r 3) á®Ωçë„j´÷ 4) éÌ™„-Ø˛-ë„j´÷
1) ûªô’d
d u
2) ÂÆj yØ˛°∂æ‹x 3) úÁç-U 4) õ„j§∂ƒ-®·ú˛
a
27. 'Â°Eq-LØ˛— ÅØË ßª÷ç-öÃ-•-ßª÷öÀ-é˙†’ ûªßª÷®Ω’îËßª’-ú≈-EéÀ éÀçC-¢√-öÀ™  à Ææ÷éπ~ t-@-NE Ö°æ-ßÁ÷-T-≤ƒh®Ω’?
n
e
1) PMçvüµ¿ç 2) ¨Îj´©ç 3) ¢Áj®ΩÆˇ 4) v§Úö-ñ ¢√
w.e
28. éÀçC¢√-öÀ™  ´%éπ~ éπù«™x ´÷vûª¢Ë’ ÖçúËN àN?
1) éπù éπ´îªç 2) §ƒxÆœdúø’x 3) ¢Á’iö-é¬ç-vúÕßª÷
t
4) éπù éπ´îªç, §ƒxÆœdúø’x
w
29. éÀçC-¢√-öÀ™  áç.áç.-Ç®˝. öÃé¬ûÓ Ææç•ç-üµ¿ç-™‰E ¢√uCµ àC?
w n e
1) í∫´-ü¿-G-∞¡x©’ 2) ûªô’d
30. éÀçC-¢√-öÀ™  ÆæJ-é¬E ü∆Eo í∫’JhçîªçúÕ.
3) éÓJçûª ü¿í∫’_
a . 4) §Òçí∫’
1) éπùç − ®√•®˝d £æ›é˙
b h
2) Íéçvü¿éπç − ®√•®˝d v¶˜Ø˛
3) éπù-Æœ-ü∆l¥çûªç − ≠‘xúÁØ˛, ≥ƒyØ˛
i
4) í¬Mb ÆæçéÀx≠dçæ − ≠‘xúÁØ˛
t
a
31. éÀçC-¢√-öÀ™  Ææ@-´-éπù«™x Ö†o-°æ¤púø’ ´÷vûª¢Ë’ v°æûª’u-ûªpAh ï®Ω’-°æ¤-èπ◊ØË Ææ÷éπ~ t-@-´¤©’ àN?
1) ¶«uéÃdJ-ßª÷©’ 2) PMç-vüµ∆©’
p r 3) ¢Áj®Ω-Æˇ©’ 4) v§Úö-ñ -¢√©’
u
32. 'Â°Eq-LØ˛— éπ†’èπ◊\†oç-ü¿’èπ◊ Å™„-í¬bç-úø®˝ Â°∂xN’ç-í˚èπ◊ à Ææç´ûªq-®Ωç™ ØÓ¶„™ ¸ •£æ›-´’A ©Gµç-*çC?
1) 1935
a d
2) 1945 3) 1925 4) 1955
n
33. õ„j§∂ƒ-®·ú˛, éπ~ßª’, Ê°xí∫’ ™«çöÀ ¶«uéÃd-Jßª÷ ¢√uüµ¿’-©†’ 'õ„vö«-ÂÆj-éÀxØ˛— †ßª’ç îËÆæ’hç-ü¿E éπ†’èπ◊\†o ¨»ÆæY-¢Ëûªh á´®Ω’?
.e e
1) ©÷®‚ §ƒ¨¡a®˝
3) H®Ωs™¸ Ææ£æ…E
2) ú≈éπd®˝ á™«x-v°æí∫úø Ææ’¶«s-®√´¤
4) ÆæMç -ÅM
ww
34. ©÷®‚ §ƒ¨¡a®˝ à ¢√éÀq-Ø˛†’ éπ†’-èπ◊\-Ø√oúø’?
w
1) èπ◊éπ\-é¬-ô’èπ◊
3) Ê°xí∫’ ¢√uCµéÀ
35. éÀçC-¢√-J™ §ÚLßÁ÷ îª’éπ\© ´’çü¿’ Ææ%≠œd-éπ®Ωh á´®Ω’?
2) ´’¨¡⁄* ¢√uCµéÀ
4) Ç´¤-©èπ◊ ≤ÚÍé éı§ƒé˙qéÀ
1) ú≈éπd®˝ ñ†-Æˇ-≤ƒé˙ 2) ú≈éπd®˝ Å™„-í¬bç-úø®˝ Â°∂xN’çí˚

3) ú≈éπd®˝ Ç©s-®˝d-≤ƒ-GØ˛ 4) ú≈éπd®˝ áúøy®˝f ñ„†o®˝
36. éÀçC¢√-öÀ™ ¶«uéÃdJßª÷ ´©x ´îËa ¢√uCµ àC?
1) éπ~ßª’ 2) úÕ°∂‘h-Jßª÷ 3) éπ~ßª’, úÕ°∂‘h-Jßª÷ 4) ÂÆj yØ˛ °∂æ‹x
37. éÀçC¢√-öÀ™ ÆæJ-é¬E ¢√éπuç àC?
e t
n
1) ¢Áj®Ω-Æˇ-©†’ Ææ@-´¤-©èπ◊ − EKb-´¤-©èπ◊ Ææçüµ∆-†-éπ-®Ωh©’ Åçö«®Ω’.
2) 'é¬´÷— Çé¬-®Ωç-™ E ¶«uéÃdJ-ßª÷-©†’ NvGßÁ÷ Åçö«®Ω’.
3) õ„vö«-ÂÆj-éÀxØ˛ − ©÷®‚-§ƒ-¨¡a®˝.
a .
4) §ÚLßÁ÷ îª’éπ\© ´’çü¿’ − Ç©s-®˝d-≤ƒ-GØ˛
b h
38.
t i
äéπ Nü∆u-JnéÀ ´’üµ∆u£æ«o ¶µï† Ææ´’-ßª’ç™ îª®ΩtçÂ°j Åûªuçûª ¢ËúÕí¬ Ö†o ≤ƒç¶«®Ω’ °æúø-ôçûÓ Â°jîª®Ωtç üÁ•s-AçC. Å®·ûË
a
Ñ Nü∆uJn™ üÁ•s-A†o éπù-ñ«©ç àC?
1) ÆæhJûª Ö°æ-éπ∞¡ éπù-ñ«©ç
3) Ø√úŒ éπù-ñ«©ç
p r 2) °∂æ’-Ø√é¬®Ω Ö°æ-éπ∞¡ éπù-ñ«©ç
4) N¶µ«ïu éπù-ñ«©ç
39.
d u
E®√-£æ…®Ω Déπ~ îËÆæ’h†o úéÀh™ È®çúÓ ®ÓV †’ç* §Ú≠æ-é¬-©†’ Ææ´’-èπÿÍ®a éπù-ñ«©ç?
1) ´’%ü¿’-™«Æœn
n a 2) Ö°æ éπù-ñ«©ç
40.
.e e
3) áúÕ-§Úñ¸ éπù-ñ«©ç 4) Ø√úŒ éπù-ñ«©ç
¢Ë®Ω’-¨¡-†í∫ °æçô™ Aé¬\ ûÁí∫’©’ ¢√uCµéÀ é¬®Ω-ù´’ßË’u Ææ÷éπ~ t-@N àC?
w w
1) ¶«uéÃdJßª÷ 2) v§Úö-ñ ¢√ 3) ¢Áj®ΩÆˇ
t
4) PMçvüµ¿ç
e
41.
w
éÀçC¢√-öÀ™ -v§ÒöÃ†x Ææç¨Ïx-≠æ-ù™ Ö°æ-ßÁ÷-í∫-°æ-úËC?
1) í∫®Ω’èπ◊ Åçûª-K´ 2) È®j¶-ñ --¢˛’©’
. n
a
b vü¿ú-ñ«©ç
h
3) ™„j≤Ú-ñ -¢˛’©’ 4) í∫®Ω’èπ◊ Åçûª-K´ b vü¿ú-ñ«©ç, È®j¶-ñ --¢˛’©’
42.
i
´’E≠œ °æ®Ω-§Ú-≠æ-éπçí¬, ¢Á·éπ\ Ææyßª’ç-§Ú-≠æ-éπçí¬ Öçúøö«-EéÀ é¬®Ωùç?
b
t
1) È®j¶ñ--¢˛’©’ 2) JéÀh-éπ©’ 3) §ƒxÆœdú˛q 4) ™„j≤Ú-ñ ¢˛’q
43.
r a
Å™„-í¬bç-úø®˝ Â°∂xN’çí˚ éÀçC à PMç-vüµ¿ç™ Â°Eq-L-Ø˛†’ éπ†’èπ◊\Ø√oúø’?
p
1) È®jñ -°æÆˇ 2) ÂÆjp®Ó-Èíj®√
3) Â°Eq-Lßª’ç ØÌ-õ„ô¢˛’
d u 4) é¬xN’-úÓ-¢Á·-Ø√Æˇ
a
44. éÀçC-¢√-öÀ™ îÁ®Ω-èπ◊™ áv®Ω-èπ◊∞¡Ÿx ûÁí∫’©’ ¢√uCµE éπLTçîË Ææ÷éπ~ t-@N àC?
e n
1) ¶«uéÃd-Jßª÷ 2) PMçvüµ¿ç 3) ¢Áj®ΩÆˇ 4) v§Úö-ñ ¢√
e
45. Ç£æ…-®Ω-°æü∆®√n©’ éπ©’-≠œûªç é¬´-ú≈-EéÀ éÀçC à ¶«uéÃd-Jßª÷ é¬®Ω-ù-´’-´¤-ûª’çC?
.
1) ¶Ôô’u-L-ï¢˛’ 2) é¬xÆ‘Z-úÕßª’ç õ„ôØÁj
46.
w ww
3) é¬xÆ‘Z-úÕßª’ç ¶Ôô’u-L†ç
´÷†-´¤-úÕ™ éπLÍí ´’¨¡⁄* ¢√uCµ E¢√-®Ω-ùèπ◊ Ö°æ-ßÁ÷-TçîË öÃé¬©’ àN?
1) G.Æœ.>. 2) ´J-ÂÆ™«x
4) ô÷u•®˝èπ◊u™-ÆœÆˇ
3) áç.áç.Ç®˝. 4) úÕ.°œ.öÀ.
47. ™«öÀØ˛ ¶µ«≠æ™ éπùç Åçõ‰?
1) Â°ü¿l í∫C 2) *†o í∫C 3) ë«S í∫C 4) ÅA-*†o í∫C
48. ¢Áj®ΩÆˇ ÅØË Ææ÷éπ~ t-@N ü∆y®√ ¢Á·éπ\™x ´îËa ¢√uCµ?
1) ÆœvôÆˇ é¬çéπ®˝ 2) §Òí¬-èπ◊™ ¢Á·≤ƒ-®·é˙ ¢√uCµ
3) ´J™ Æætö¸ ûÁí∫’©’ 4) ¢Ë®Ω’-¨¡-†-í∫™  Aé¬\ ûÁí∫’©’
e t
n
49. ´÷†-´¤úÕ Ø√úŒ-éπùç Ææ’´÷-®Ω’í¬ áEo ÂÆç.O’. §Òúø´¤ Öçô’çC?
1) 80 †’ç* 90 ÂÆç.O’.
3) 60 †’ç* 80 ÂÆç.O’.
2) 90 †’ç* 100 ÂÆç.O’.
4) 50 †’ç* 70 ÂÆç.O’.
a .
50. éÀç-C¢√öÀ™ ï†’u-Ææ-´÷î√®Ωç Ö†o éπù-E-ßª’ç-vûªù í∫C àC?
b h
1) È®j¶-ñ ¢˛’q 2) ™„j≤Ú-ñ ¢˛’q 3) Íéçvü¿éπç
t i 4) ¢Á’ivö-é¬ç-vúÕßª÷
r a
-ï-¢√-•’-©’
p
1-3; 2-2; 3-2; 4-2; 5-3; 6-4; 7-4; 8-1; 9-3; 10-3; 11-4; 12-2; 13-4; 14-4; 15-4; 16-2; 17-1; 18-4; 19-2; 20-1;
d u
21-4; 22-2; 23-2; 24-3; 25-2; 26-4; 27-1; 28-4; 29-3; 30-4; 31-3; 32-2; 33-2; 34-1; 35-3; 36-3; 37-3; 38-1;
39-3; 40-4; 41-4; 42-3; 43-3; 44-2; 45-3; 46-2; 47-2; 48-2; 49-2; 50-3.
n a ¢Á·éπ\™x ¢√uüµ¿’©’, ¢√öÀE éπLTçîË Ææ÷éπ~t-@-´¤©’,
e
ÅN ¢√u°œçîË Nüµ∆†ç
w.e ¢Á·éπ\™x
´îËa ¢√uCµ
¢√uCµE éπLTçîË
Ææ÷éπ~t-@-´¤©’
¢√uCµ ¢√u°œçîË
Nüµ∆†ç
t
w w ÆœvôÆˇ é¬çéπ®˝ ¶«uéÃd-Jßª÷ í¬L
n e
.
îÁ®Ωèπ◊ áv®Ω-èπ◊∞¡Ÿx PMçvüµ¿ç í¬L, ¢Á·©-éπ©’
ûÁí∫’©’
h a
b
¢Ë®Ω’-¨¡-†-í∫™ PMçvüµ¿ç í¬L, Nûªh-Ø√©’
i
Aé¬\ ûÁí∫’©’
§Òí¬-èπ◊™
a
¢Áj®ΩÆˇ
t éÃô-é¬©’
r
¢Á·≤ƒ®·é˙ ¢√uCµ
u
´J™ Æætö¸ ûÁí∫’©’
p PMçvüµ¿ç í¬L
a d ®Ω-îª®·-ûª: Æœ. -´’--Mx-¨¡y-J
e n
.e
w ww
wwww.eenadupratibha.net
ÚÛÙçËµÙæÀ n ñóŸ«õ@
â°‘û¶Ù-vC-óŸ«õª
ÚÛìªo
ú£¸ôyÙ-vC-óŸ«ìÙ ìóŸªìÙ ví£ëÅ¯ìÙ.- ÍÙçË¶ ÏÙvC-óŸ«öËºx ÚÛìªo à¦ö° ÷³Üu-îµªiÙ-ë]E Íô¢–Ù.- ÷ªì òÅ®AÚÛ í£J-ú£-ô¦öËºx ÚÁô¢ªÚÛªìo
Þœ÷«uõª sõ¤¥uõªz, òÅ¡óŸ«õª, ÷«ô¢ªp-õìª ÞœªJhÙ# î¦æ¨Ú¨ Íìª-Þœª-éÙÞ¥ ÑÙè[-æ°-EÚ¨ ë]”ù‡d sàŸ«í£±z ú£ï£„-óŸª-í£-è[ª-êŸªÙC.- ÷«ì÷±è…
ÚÛìªo còËµjû¦-ÚÛªu-õôÂ NáûÂe-ìª ÚÛLT ÑÙåªÙC.- ÖÚÛ ÷ú£ªh-÷±ìª ·ôÙè[ª ÚÛüŒxêÁ Ö¸Ú-þ§J àŸ«è[-÷àŸªa.-
E-ô¦téÙ
ÚÛÙæ¨öËº ÚÛìª·ôí£põª, ÚÛìª-·ôí£p ôÁ÷«õª, ÚÛìª-òË¹-÷ªtõª, ÍvøŒ‰-vÞœÙ-ëÇ]ªõª ÑÙæ°ô³.- ÚÛÙæ¨ ÷³Ùë]ª-òÅ°-Þ¥Eo í£õª-àŸæ¨ ÚÛÙæ¨
ð»ô¢ ÚÛí‡p ÑÙåªÙC.- ÚÛìª-Þœªè[ª“ ÚÛÙæ¨ ÞœªÙêŸöËº Í÷ªJ ÑÙåªÙC.- ÚÛÙæ¨-Þœª-è[ª“öËº ¸Ú÷õÙ 1/6÷ ÷ÙêŸª òÅ°ÞœÙ ÷«vêŸî¶ª ñóŸª-åÚÛª
ÚÛE-í‡-ú£ªhÙC.- ÚÛÙæ¨öËº ÷´è[ª ÷³Üu-îµªiì ð»ô¢õª Ñû¦oô³.- ÍN ë]”èÅ[-ú£hô¢Ù, ô¢ÚÛh-í£-åõÙ, û¶vêŸ í£åõÙ.-
ë]”èÅ[ú£hô¢Ù: ÏC ë]üŒ-ú£-JÞ¥, Þœæ¨dÞ¥, êŸÙêŸª-óŸ³-êŸÙÞ¥, ú‡–A-þ§–-í£-ÚÛêŸ öË¶ÚÛªÙè¯ êµõªí£± ô¢ÙÞœªöËº ò°ï£°uÙÞ¥ ÑÙèË¶ ð»ô¢. ë]”èÅ[ú£hô¢Ù-
ÑG( øŒ‰ÚÛx-í£-å-ö°Eo Ôô¢p-ô¢ª-ú£ªhÙC.- ë]”èÅ[ú£hô¢Ù Ú•ì-òÅ°-ÞœÙöËº ë]”ÚÂ-û¦è… ÚÛõ-í£-ñ-è[ª-êŸªÙC.-
H øŒ‰ÚÛx-í£-åõÙ ð§ô¢-ë]-ô¢)-ÚÛÙÞ¥ ÑÙè… Ú¥ÙA-Ú¨-ô¢-é°-õìª ÚÛÙæ¨-öËº-EÚ¨ ð¼E-ú£ªhÙC.- øŒ‰ÚÛx-í£-æö°Eo ÚÛí‡p, ÚÛÙæ¨-ð»ô¢ ÑÙåªÙC.-
ÍvøŒ‰vÞœÙCÇ- vþ§÷Ù ÚÛÙæ¨ ð»ô¢E êŸè…Þ¥ ÑÙ# Ú¥ð§-è[ª-êŸªÙC.-
ô¢-ÚÛh-í£-åõÙ: ì-õª-í£±-ô¢Ù-ÞœªöËº ÑÙåªÙC. Íû¶ÚÛ ô¢ÚÛh-û¦ü°õª ÑÙæ°ô³. ê¦ô¢-ÚÛ -òÅ°-Þ¥Eo Ú¥ÚÛªÙè¯ ÚÛÙæ¨-öËºE ÍEo òÅ°Þ¥õìª ô¢ÚÛh-
í£åõÙ Î÷-JÙ# ÑÙåªÙC.-
H- ê¦ô¢-ÚÛ-òÅ°ÞœÙ àŸªå«d, ô¢ÚÛh-í£-åõÙ ìªÙ# Ôô¢p-èË¶ë¶ ÚÛÙæ¨-ð§í£.- DEöËº Ú¨ô¢-é°-Ú¥ô¢, ÷ô¢ªh-ö°-Ú¥ô¢ ÚÛÙè[-ô¦õª ÑÙæ°ô³.-
H- ê¦ô¢-ÚÛÚÛª îµìªÚÛ CyÚÛªÙ-òÅ°-Ú¥-ô¢ÙöËº ÚÛåÚÛÙ ÑÙåªÙC.- ÏC øË˜jL-Ú¥-Ú¥ô¢ ÚÛÙè[-ô¦-õÚÛª, Í÷-õÙ-GêŸ þ§oóŸ³-÷±-õÚÛª ÚÛõ-í£-ñè…
ÑÙåªÙC.-
H- ÚÛìª-ð§í£, ê¦ô¢-ÚÛõ í£EE ·Úîµª-ô¦-öËºE è[óŸ«-víÆ£-îÂªêÁ ð¼õa-÷àŸªa.- ÚÛÙæ¨-ô¢ÙÞœª ÚÛìª-ð§-í£ìª ñæ¨d ÑÙåªÙC.-
û¶-vêŸ-í£-åõÙ: ÏC ÚÛÙæ¨öËº ÷´èÁ ð»ô¢.- ÚÛåÚÛÙ ÚÛÙæ¨-Þœªè[ª“ öËºí£L òÅ°Þ¥Eo û¶vêÁ-ë]óŸª ÚÛ¤Û, Ú¥àŸ-÷êÂ ÚÛ¤Û-õªÞ¥ Nè[-Þ•-è[ª-êŸªÙC.-
û¶vêÁ-ë]óŸª ÚÛ¤Û Fô¢ª- ö°Ùæ¨ vë]÷ÙêÁ EÙè… ÑÙåªÙC.-
H- ÚÛà¦-÷êÂ ÚÛ¤Û âËµMx- ö°Ùæ¨ vë]÷ÙêÁ EÙè… ÑÙåªÙC.-
H û¶vêŸ-í£-å-õÙöËº ë]Ùè¯õª, øŒÙÚÛª-÷±õª Íû¶ ÚÛé°-õªÙ-æ°ô³.- ÏÙë]ªöËº ë]”ù‡d-â‘°ìÙ öË¶E ÍÙëÅ]-àŸªÚÛ\, ÷ªÙ# ë]”ù‡d-â‘°-û¦Eo ÚÛLTì
í£àŸa-àŸªÚÛ\ ÑÙæ°ô³.- í£àŸa-àŸª-ÚÛ\û¶ î¶ªÚÛªuö°, ðÆ¼NóŸ« ÍE ÚÛ«è¯ ÍÙæ°ô¢ª.-
H- û¶vêŸ-í£-å-õÙöËº ë]Ùè¯õª, ÚÁìªõª 15 : -1 Eù£p-AhöËº ÑÙæ°ô³.- vï£°ú£y-ë]”ù‡d Ñìo-î¦-JöËº û¶vêŸ-í£-å-ö°-EÚ¨ ÷³Ùë]ªÞ¥
ví£AGÙò°õª Ôô¢p-è[-ê¦ô³.-
H- ë]«ô¢-ë]”ù‡d Ñìo-î¦-JöËº û¶vêŸ-í£-å-ö°-EÚ¨ îµìª-ÚÛÞ¥ ví£A-GÙ-ò°õª Ôô¢p-è[-ê¦ô³.- Dô¢+-ë]”ù‡d öËºð§Eo ú£J-à¶-óŸª-è¯-EÚ¨ ÚÛªÙòÅ°-Ú¥ô¢
ÚÛå-Ú¥Eo, vï£°ú£y-ë]”ù‡d öËºð§Eo ú£J-à¶-óŸª-è¯-EÚ¨ í£±æ°-Ú¥ô¢ ÚÛå-Ú¥Eo Ñí£-óµ«-T-þ§hô¢ª.-
H- ÚÛÙæ¨ ÞœªJÙ# ÍëÅ]u-óŸªìÙ à¶›ú ø‹þY§Eo -c-cÎí£h-ö°t-õ@e-e- ÍÙæ°ô¢ª.-
ÚÛÙ-æ¨Ú¨ ÷à¶a î¦uëÅ]ªõª
1) ¸ô<-ÚÛæ¨ 2) ð»è…-ò°-Jì ÚÛüŒ‰x 3) vï£°ú£y-ë]”ù‡d 4) Dô¢+-ë]”ù‡d
5) ÞœxÚÁ÷« 6) ÚÛÙæ¨-øŒ‰ÚÛxÙ 7) ÷ô¦gÙ-ëÅ]êŸyÙ
R-20-11-18
àµN
àµN ÞœªJÙ# ÍëÅ]u-óŸª-ìÙ à¶›ú ø‹þY§Eo -c×æ°-õ@e- ÍÙæ°ô¢ª.- Nì-è¯-E¸Ú Ú¥ÚÛªÙè¯ ÷ªì øŒKô¢ ú£÷ª-ê¦-ú‡–-AE ú£vÚÛ-÷ªÙÞ¥
ÑÙàŸè¯-EÚ¨ ÏN Ñí£-óµ«-Þœ-í£-è[-ê¦ô³.- šíë]Ì šíë]Ì øŒò°Ìõª ÚÛð§-õÙ-öËºE Ó÷³-ÚÛõ ë¯yô¦ öËºí£L àµNÚ¨ à¶ô¢-è¯Eo -c-còËºE-ÚÛÙ-è[¤ÛûÂe-e-
t
ÍÙæ°ô¢ª.- àµNöËº ÷´è[ª ÷³Üu òÅ°Þ¥õª ÑÙæ°ô³. ÍN: 1) îµõª-í£L àµN 2) ÷ªëÅ]u- àµN 3) öËºí£L àµN.
e
îµõª-í£L àµN: êŸõÚÛª Ïô¢ª-îµj-í£±ö° ÑÙè…, ÷ªì -ÚÛÙ-æ¨Ú¨ ÚÛE-í‡Ùà¶ àµN òÅ°Þœî¶ª îµõª-í£L àµN.- ÏC è•í£p ÷«C-JÞ¥ ÑÙåªÙC.- Dû¶o
n
.
-c-cí‡û¦oe-e- (Pinna) ÍE ÚÛ«è¯ ÍÙæ°ô¢ª.- í‡û¦o ÷ª”ë]ª-ö°ú‡– EJtêŸÙ.- ÏC vøŒ÷-é-ÚÛª-ï£°-ô¢Ù-öËº-Ú¨ êµô¢ª-àŸª-ÚÛªÙ-åªÙC.-
H-
a
í‡û¦oöËº îµªiû¦Eo vú£NÙà¶ šúô¢ª-Nª-ìúÃ vÞœÙëÇ]ªõª, êµjö°Eo vú£NÙà¶ êµjõ-vÞœÙ-ëÇ]ªõª ÑÙæ°ô³. šúô¢ª-Nª-ìúÃ, êµjõ-vÞœÙ-ëÇ]ªõª
h
vøŒ÷éÚÛª-ï£°-ô¦Eo ÷ª”ë]ª-÷±Þ¥ ÑÙèË¶ö° à¶þ§hô³.- ë]ª÷³t, ëÅ]«R vøŒ÷-é-ÚÛª-ï£°-ô¢Ù-öËºÚ¨ à¶ô¢-ÚÛªÙè¯ Íè[ª“-ÚÛªÙ-æ°ô³.- vøŒ÷é
ib
ÚÛªï£°ô¦Eo -c-cÎè…-å-K-Oª-åúÃe-e- ÍE ÚÛ«è¯ ÍÙæ°ô¢ª.-
t
a
H- vøŒ÷-é-ÚÛª-ï£°ô¢Ù #÷-ô¢öËº ÚÛô¢g-òÅË¶J Íû¶ ÖÚÛ í£õª-àŸE ð»ô¢ ÑÙåªÙC.- ÚÛô¢g-òÅË¶J îµõª-í£L àµNÚ¨, ÷ªëÅ]u-àµ-NÚ¨ ÷ªëÅ]uöËº ÑÙåªÙC.-
p r
ÏC ÖÚÛ øŒÙÚÛª÷± ÎÚ¥-ô¢ÙöËº ÑÙåªÙC.- ÚÛô¢g-òÅË¶J ú£ìoæ¨ òÅ°ÞœÙ ÷ªëÅ]u-àµN îµ³ë]æ¨ Ó÷³ÚÛ ÚÛ«åÚ¥EÚ¨ ÚÛõ-í£-ñè… ÑÙåªÙC.-
÷ªëÅ]u-àµN: ÚÛô¢g-òÅË¶-Jšíj ÚÛL-Tì ví£ÚÛÙ-í£-û¦-õìª šíÙàŸ-è[ÙöËº ÷ªëÅ]u àµN ÷³Üu ð§vêŸìª ÷ï‡°-ú£ªhÙC.- ÷ªëÅ]u-àµ-NöËº ÷´è[ª Ó÷³-ÚÛõª
d u
Þ•õª-ú£ªÞ¥ Í÷ªJ ÑÙæ°ô³.-
a
1.- ÚÛ«åÚÛÙ/-ú£ªAh
n
e
2.- ë¯ÞœL/-í£çËµdè[
.e
3.- ÚÛô¦gÙ-êŸ-ô¦ú‡–/-ÍÙÚÛ-÷ûµo
H-
wwÏN ÷´è[ª øŒñÌ B-v÷-êŸìª šíÙàŸª-ê¦ô³.-
ÚÛô¢g-òÅË¶J → ÚÛ«åÚÛÙ →- ë¯ÞœL → ÚÛô¦gÙ-êŸ-ô¦-ú‡–êÁ ÚÛLú‡ Þ•õªú£ª ÷«C-JÞ¥ Í÷ªJ ÑÙæ°ô³.-
H-
w t
÷ªëÅ]u-àµN #÷J òÅ°Þ¥Eo ÚÛí£±pêŸ« ÍÙè¯-Ú¥ô¢ Ú¨æ¨Ú© Íû¶ ð»ô¢ ÑÙåªÙC.- ÷ªëÅ]u-àµN ÷ô¢ªh-ö°-Ú¥ô¢ Ú¨æ¨Ú© ë¯yô¦ öËºí£L àµNöËºÚ¨
êµô¢ª-àŸªÚÛªÙ-åªÙC.-
e
. n
ÍÙêŸ-ô¢-àµN söË¶ë¯z öËºí£L àµN: Nì-è[ÙöËº Íú£õª ð§vêŸ ÷ï‡°-Ùà¶C Ïë¶. öËºí£L àµNöËº êŸyà¦-Þœ-ï£°-û¦Eo Î÷-JÙ# Íú‡h-Þœ-ï£°ìÙ
a
ÑÙåªÙC.- Íú‡h-Þœ-ï£°-ìÙöËº ÷´è[ª òÅ°Þ¥-õªÙ-æ°ô³.- ÍN:- 1) ›íæ¨ÚÛ 2) Íô¢ÌÄ-÷-ô¢ªhõ ÚÛªõuõª 3) ÚÛô¦g-÷ô¢hÙ.-
H-
i bh
›íæ¨ÚÛ ÷³Ùë]ª òÅ°Þ¥Eo -c-c›úÚÛªu-õúÃe-e- ÍE, îµìªÚÛ òÅ°Þ¥Eo óŸ³væ¨-ÚÛªu-õúÃ ÍÙæ°ô¢ª.- ›úÚÛªu-õúÃ, óŸ³væ¨-ÚÛªu-õúÃ ìªÙ# ÷à¶a
û¦è†-êŸÙ-êŸª-÷±õª -c›íæ¨-Ú¥-û¦-è…e-E- Ôô¢p-ô¢ª-þ§hô³.- Íô¢ÌÄ-÷-ô¢ªh-ö°-Ú¥ô¢ ÚÛªõuõª, ›íæ¨-ÚÛÚÛª ÚÛLí‡ ÑÙæ°ô³. Oæ¨öËº ÍÙêŸ-ô¢-õ-ú‡ÚÛ Íû¶
a t
vë]÷Ù ÑÙåªÙC. ›íæ¨ÚÛ, Íô¢ÌÄ-÷-ô¢ªhõ ÚÛªõuõª ÚÛLú‡ ›íæ¨Ú¥ Ñí£-ÚÛ-ô¢-é°Eo Ôô¢p-ô¢ª-þ§hô³.- ÏC øŒKô¢ ú£÷ª-ê¦-ú‡–-AE
Eô¢yï‡°ú£ªhÙC.- ÚÛô¦g-÷ô¢hÙ ÖÚÛ ú£Jp-ö°-Ú¥ô¢ Eô¦téÙ.- ÏC þ§\ö°-îµ-ú‡d-ñªuöËµj, þ§\ö°-Oª-è…óŸ«, þ§\ö°-æ¨Ù-ð§E Íû¶ ÷´è[ª
p r
ú£÷«Ù-êŸ-ô¢- û¦-ü°õìª ÚÛLT ÑÙåªÙC.-
H-
u
þ§\ö°-îµ-ú‡d-ñªuöËµj, þ§\ö°-æ¨Ù-ð§E í£ô¢-õ-ú‡-ÚÛ-vë]-÷Ù-êÁ, þ§\ö°-Oª-è…óŸ« ÍÙêŸ-ô¢-õ-ú‡-ÚÛ-vë]-÷Ù-êÁì« EÙè… ÑÙæ°ô³.- ÚÛô¦g-÷ô¢h û¦è†-
d
êŸÙ-êŸª-÷±õª ÚÛô¦g-÷ô¢h û¦è…E Ôô¢p-ô¢ª-þ§hô³.- ›íæ¨-Ú¥-û¦è…, ÚÛô¦g-÷-ô¢h-û¦è… ÚÛLú‡ vøŒ÷-é-û¦-è†Þ¥ Ôô¢p-è[ê¦ô³.
î¦u-ëÅ]ªõª
na
H
H
. ee
ò°uÚ©d-JóŸ«, íÆ£ÙÞœ-úÃ- ÷õx <÷³ Ú¥ô¢è[Ù
ÚÛô¢g-òÅË¶-JÚ¨ ÏûµpÄ-¤ÛûÂ ÷à¶a Í÷-Ú¥øŒÙ ÑÙåªÙC.-
w w ÷³ÚÛª\
w
÷³ÚÛª\ ÞœªJÙ# ÍëÅ]u-óŸªìÙ à¶›ú ø‹þY§Eo -c·ôjû¦-õ@e- ÍÙæ°ô¢ª.- DEöËº ÑÙèË¶ ·ôÙè[ª û¦ú‡Ú¥ ô¢ÙvëÅ¯õª û¦ú‡Ú¥ ÚÛªï£°-ô¢Ù-öËºÚ¨
êµô¢ª-àŸª-ÚÛªE ÑÙæ°ô³.- û¦ú‡Ú¥ NòÅ°áÚÛÙ û¦ú‡Ú¥ ÚÛªï£°ô¦Eo ·ôÙè[ªÞ¥ NòÅ¡>ú£ªhÙC. û¦ú‡Ú¥ÚÛªï£°ô¢Ù ÞÁè[õª øË™xù£t-ú£hô¦Eo, #ìo-
îµÙvåªÚÛõìª ÚÛLT ÑÙæ°ô³.- øË™xù£t-ú£h-ô¢ÙöËº víÆ£«é -vÞ¥-ï£°-Ú¥õª ÑÙæ°ô³.- ÷³ÚÛª\ -ÚÛª-ï£°-ô¢ÙöËºE îµÙvåª-ÚÛõª, ÷úÚÛúÃ ë]ª÷³t,
ú£«¤ÛtvÚ¨÷³õª, Íì÷ú£ô¢ -í£-ë¯-ô¦–-õª ÷³ÚÛª\ ë¯yô¦ øŒK-ô¢Ù-öËº-Ú¨ à¶ô¢-ÚÛªÙè¯ Ú¥ð§-è[-ê¦ô³.- ÏêŸ-ô¢- áÙ-êŸª-÷±-õêÁ ð¼L›úh ÷ªì víÆ£«é-
øŒÚ¨h þ§÷ª-ô¢–¬uÙ à¦ö° êŸÚÛª\-÷.-
H ÷³ÚÛª\-öËºE û¦è†-ÚÛ-é°õª ÷«vêŸî¶ª ò°ï£°u-ví£-í£Ù-àŸÙêÁ ví£êŸu¤Û ú£ÙñÙ-ëÅ¯Eo ÚÛLT ÑÙæ°ô³.- víÆ£«é vÞ¥ï£°-Ú¥õª î¦ú£-ì-Eà¶a
Íéª-÷±-õìª ÞœªJhÙ-àŸ-Þœ-õ÷±.- ÷³ÚÛª\-öËºE vÞ¥ï£°-ÚÛ- ÚÛ-é°õª v›íô¢-éìª û¦è†-ú£Ù-¸Ú-ê¦-õªÞ¥ ÷«Ja îµ³ë]-è[ªöËº Ú¨ÙC-òÅ°-Þ¥ì ÑÙèË¶
víÆ£«é -¸ÚÙ-vë¯-õÚÛª à¶ô¢ª-þ§hô³.- ÍÚÛ\è[ víÆ£«é-â°‘ìÙ sî¦ú£ìz ví£vÚ¨óŸª áJ-Tì êŸô¢ª-î¦êŸ îµªë]-è[ª-öËºE ÏêŸô¢ òÅ°Þ¥-õÚÛª
à¶ô¢ªêŸªÙC.- î¦ú£-ìE, ô¢ª#E vÞœï‡°Ùà¶ vÞ¥ï£°-Ú¥-õìª -c-cô¢þ§-óŸª-EÚÛ vÞ¥ï£°-Ú¥õªe-e- ÍÙæ°ô¢ª.-
e t û¦õªÚÛ
. n
û¦-õªÚÛ ÞœªJÙ# ÍëÅ]u-óŸªìÙ à¶›ú ø‹þY§Eo -c-cö°JÙ-Þ¥-õ@e-e- ÍÙæ°ô¢ª.- ÏC EóŸªÙ-vAêŸ ÚÛÙè[-ô¦õª, ú£ª÷«ô¢ª -c-cí£C-î¶õe-e- ô¢ª#
ÚÛé¨-ÚÛõìª ÚÛLT ÑÙåªÙC.- Ð ô¢ª#-ÚÛ-é¨-ÚÛõª û¦õª-ÚÛöËº ÑÙèË¶ ú£«¤¥tÙ-ÚÛª-ô¦õ ÞÁè[öËºx ÑÙæ°ô³.- û¦õª-ÚÛšíj û¦õªÞœª vð§ëÇ]-NªÚÛ ô¢ª#
a
h
â°‘ì ô¢Ú¥õª ÑÙæ°ô³.- ÍN:-
i b
Bí‡ − û¦õªÚÛ ÷³Ùë]ª òÅ°ÞœÙ; í£±õªí£± −- û¦õªÚÛ í£ÚÛ\ òÅ°ÞœÙ; à¶ë]ª −- û¦õªÚÛ öËºí£L òÅ°ÞœÙ; Ñí£±p − û¦õªÚÛ ÷³Ùë]ª òÅ°ÞœÙ.
t
-H û¦õª-ÚÛšíj ð»õª-ú£ªõ ö°Ùæ¨ Eô¦t-é°õª −- íÆ‡L-ðÆ§-ôÂt-ð§-í‡öË¶x
H
ra
û¦õª-ÚÛšíj ÞœªÙvè[ÙÞ¥ ÚÛE-í‡Ùà¶ Eô¦t-é°õª −- íÆ£ÙT-ðÆ§ôÂt ð§í‡öË¶x
H
p
û¦õªÚÛ îµìª-ÚÛ-îµjí£± ÞœªÙvè[ÙÞ¥ ÑÙèË¶ šíë]Ì-ð§-í‡-öË¶xõª −- ú£ô¢\Ù î¶öË¶æÀ ð§í‡öË¶x
u
d
H û¦õª-ÚÛÚÛª Ïô¢ª-îµj-í£±ö° ÑòËµ(-êŸªhÞ¥ ÑÙèË¶ Eô¦t-é°õª −- ðÆ¼L-ó¶ªæÀ ð§í‡öË¶x
H-
a
íÆ‡L-ðÆ§ôÂt ð§í‡öË¶x Nªìï£„ ÍEo ô¢Ú¥õ ð§í‡-öË¶x-öËºxì« ô¢ª#-ÚÛ-é¨-ÚÛõª ÑÙæ°ô³.
n
1.-
.e e ì÷´û¦ ví£øŒoõª
÷ªûÁâËÀ Íû¶ ò°õªè[ª #vêŸ-ÚÛüŒ ví£ë]-ô¢)-ìÚÛª îµRx-ì-í£±pè[ª ÍÚÛ\è[ Ú•Eo ô¢ÙÞœª-õìª ÞœªJhÙ-à¦è[ª.- ÍêŸè[ª ô¢ÙÞœª-õìª ÞœªJhÙ-àŸ-è¯EÚ¨
ww
ÚÛÙæ¨-öËºE Ô í£ë¯ô¢–Ù Ñí£-óµ«-Þœ-í£-è…ÙC?
1) û¶vêÁ-ë]ÚÛ ÚÛ¤Û-öËºE û¶vêÁ-ë]óŸªÙ 2) ÚÁìªöËºx ÑÙèË¶ ÷ô¢gÚÛÙ
2.- w
3) Ú¥àŸ-÷êÂ ÚÛ¤Û-öËºE êŸô¢pÚÛÙ
et
4) ë]Ùè¯öËºx ÑÙèË¶ ÷ô¢gÚÛÙ
ÚÛÙæ¨-Þœª-è[ª“öËº ¸Ú÷õÙ ÓûÁo ÷ÙêŸª òÅ°ÞœÙ ÷«vêŸî¶ª ÷ªìÚÛª ÚÛEí‡ú£ªhÙC?
3.-
1) 1/-2÷ ÷ÙêŸª
a .n 2) 1/-4÷ ÷ÙêŸª
ÚÛìªo ÍëÅ]u-óŸª-ì-ø‹-þY§Eo Ô÷ªE í‡õª-þ§hô¢ª?
3) 1/-6÷ ÷ÙêŸª 4) 1/-3÷ ÷ÙêŸª
1) ·ôjû¦-õ@
ib h 2) Îí£hö°tõ@ 3) ö°JÙ-Þ¥-õ@ 4) èËµô¢t-æ°-õ@

4.-
t
ÚÛÙæ¨Ú¨ ÷à¶a î¦uëÅ]ªöËºx ò°uÚ©d-JóŸ« ÷õx ÚÛL¸Þ î¦uCÅ ÔC?
a
5.-
1) Þœ«xÚÁ÷«
pr 2) ÷ô¦gÙ-ëÅ]êŸ 3) våÚÁ÷«
ÎëÅ¯-ôÂ ö°Ùæ¨ ÞœªJhÙí£± Ú¥ô¢ª“-õìª Ïà¶a-å-í£±pè[ª ÚÛÙæ¨öËº Ô òÅ°Þ¥Eo ðÆ»æËºÞ¥ Bþ§hô¢ª?
4) Dô¢+-ë]”ù‡d
d
1) øŒ‰ÚÛx-í£-åõÙ
u 2) ·ôæ©û¦ 3) ÚÛìª-ð§í£ 4) ÚÛÙæ¨-òË¹-÷ªtõª
6.-
a
û¶vêŸ-í£-å-õÙöËº ë]Ùè¯õª, ÚÁìªõ Eù£pAh?
n
e
1) 1 : -15 2) 1 : -14 3) 14 : -1 4) 15 : -1
7.-
. e
Ú¨ÙC-î¦-æ¨öËº ë]”èÅ[-ú£ô¢hÙ õ¤ÛéÙ ÔC?
w
1) í£õª-àŸE, ÷ª”ë]ª-îµjì, êŸÙêŸª-óŸ³êŸÙ Ú¥E, ú‡–A-þ§–-í£-ÚÛêŸ ÑìoC
ww
2) ë]üŒ-ú£J, ÷ª”ë]ª-îµjì, êŸÙêŸª-óŸ³-êŸÙ- Ú¥E, ú‡–A-þ§–-í£-ÚÛêŸ ÑìoC
3) ë]üŒ-ú£J, Þœæ¨dÞ¥, êŸÙêŸª-óŸ³-êŸÙ -Ú¥E, ú‡–A-þ§–-í£-ÚÛêŸ öË¶EC
4) ë]üŒ-ú£J, Þœæ¨dÞ¥, êŸÙêŸª-óŸ³-êŸ-îµªiì ú‡–A-þ§–-í£-ÚÛêŸ öË¶EC
áî¦ñªõª: 1) 2 2) 3 3) 2 4) 3 5) 3 6) 4 7) 4
ô¢àŸô³êŸ: ú‡. ÷ªMxøŒyJ
DSC బ ల
శ ర
1. మృదు ఏ ఉంటుం ?
ఎ) )
) అలు ) ం
2. ం కండర సం ఉప గప మూల లు ఏ ?
1. యం 2. యం 3. యం
ఎ) 1,3 ) 1,2 ) 2,3 ) 2 త
3. నవ శ రం అ ద గం ఏ ?
ఎ) టూ ట గం ) యం
) ) హం
4. ం ఏ దృ స య ర కట
ఉప రు?
ఎ) ఆ జ )మ
) ప ) ట
5. చర ం సూదులు గు ద ఏమం రు?
ఎ) ఆకు పంక ) ఆకు పంక
)ఆ పంక ) ర
6. కం నం కం ఏ గ తకు
ఉప రు?
ఎ) ) కూటకం
) )
7. ంతం రు గ ఏ ?
ఎ) ) ) )గ లం
8. అ ద దడున జంతు ?
ఎ) ఏనుగు ) దువ ఎలుగుబం
) న డు ) ంగ లు
9. ం ల ట ఏ ?
ఎ) ట ఎ ) ట
) ట ) దు
10. గుం నుం మూత ం లకు ర సుకువ రక ళం ఏ ?
ఎ) వృక ర ) వృక ధమ
) స ర ) స ధమ
11. ప సరక అవయ లు ఏ ?
ఎ) సం చ కలు ) య గు కలు
) క లు ) వృ లు
12. ప ల శ రం ఏ ప రం త ఉంటుం ?
ఎ) యం ) యం
) యం ) యం
13. జల పసరణ వ వసను క ఉండడం ఏ లప న ల ణం?
ఎ) ఇ డ ) ల
)ఆ ) పలు
14. ం గుడు రదం ఏ ?
ఎ) వ )
)డ )అ జం
15. ష న లు ఏ ?
ఎ) ఆంక ) అం
) కు )
16. ఒక వలం, ఒక ంధం క సహ వనం సూ ఏర సం ష
లను ఏమం రు?
ఎ) ను ) సయ ను
) ను ) ను
17. 'వృ ఉభయ లు' అం రు?
ఎ) ను )బ టు
) టు ) ములు
18. త లం ఒక త ల క లను
ఏమం రు?
ఎ) జ )
) )
19. 'ఆం ల ' అధ యనం స ం?
ఎ) పండు ) లు
) కూర యలు ) ప ులు
20. ట ఎరు రంగు వ రణ న వరకం ఏ ?
ఎ) ) ఆం
) ) ం
21. మూత క తల ను 'ఖ' ఆ రం ఉం
గం ఏ ?
ఎ) మ గు క ) క ం
) వృక గం ) వృక ళం
22. కృ మ మూత ం లను ద ప శ న స త
ఎవరు?
ఎ) యం ం ) యం
) యం ) యం
23. ఏ ప లు రడం వల మూత ం ళ ( )
ఏర డ ?
1. యం ఆక
2. యం
3. యూ ఆమం
ఎ) 1,2 ) 1,3 ) 2,3 ) 1,2,3
24. అనృత ఫ లు ఎందు క ?
ఎ) ఆ )
) మ ) బ
25. ప గ సంప జరు కు క లకు
ఉ హరణ ?
ఎ) )వ
) గు )
26. నతల జ ప గ సంప ఏమం రు?
ఎ) ఆ ) ల
) ఎంట )
27. ం మూలకం ంద క సుం ?
ఎ) సర ) యం
) యం ) యం
28. ం ంద క ఉం ఎర రక క లున లు?
1. ఒం 2.
3. ఏనుగు 4. ంక
ఎ) 1,2 ) 3,4
) 1,2,3 ) 1,2,3,4
29. ఏ మ త ఎ డు ర రు?
ఎ) ఆగసు 29 ) 29
) ఆగసు 20 ) ఆగసు 28
30. నత తం ఎ అ ఆ లు ం ?
ఎ) 10 ) 20 ) 12 ) 24
31. దళ జ కలు క లను శనం ఆ ?
ఎ) ఇం ఎ ఆమం
) 2, 4 ఎ ఆమం
) ఫ ఎ ఆమం
) ఇం బు ఆమం
32. ఏ క యురూప ప ం ం ఏ ?
ఎ) ఆ )
)అ ఆమం ) ఇ
33. క లకు వ గుళ ధులు గు ం అధ యనం
స ం?
ఎ) ల ) ల
) వ )
34. వృ జ ం అ ద కణం ఏ ?
ఎ) క అండం ) న అండం
) క శంకు ) బ ఫలం
35. యక జ కణ భజన ఏ ర ం ం ?
ఎ) యకరణ భజన )
) సమ భజన ) ణ భజన
36. ఏ క ం ' ఆ ' అం రు?
ఎ) ) ం
) లు ) సం షం
37. క ఏర య వ య ఉత లు?
1. ఆల లు 2. ను 3. ను
ఎ) 1,2,3 ) 1,2 ) 2,3 ) 1,3
38. ఏ ప య క లు ఆ జ ను త రు సుకుం ?
ఎ) స య ) నతజ పన
) కం ) రణజన సం గ య
39. అంద 'ఎన క ' నప రం ఏ ?
ఎ) A◌ుూ ) Aణనంనం
)ణ A ) Aణన2
40. ం ం ళన ప రం ఏ ?
ఎ) )అ
)జ ) వ
స లు
1. 2. 3. 4. 5.ఎ 6. 7.ఎ 8. 9. 10. 11. 12. 13.ఎ
14. 15. 16.ఎ 17. 18. 19. 20.ఎ 21. 22. 23. 24.ఎ
25. 26. 27.ఎ 28.ఎ 29. 30. 31. 32.డ 33. 34.ఎ 35.
36.ఎ 37.ఎ 38. 39.ఎ 40.
కరణ
శ ర ఈ
9059157400
ఖమ ం
TRT బ ల ష
వ ధ ం- న త
- సంర ణ
animals
శ ర
- వ ధ ం (బ వ ): క లు, జంతు క ం లను వ ధ ం
అం రు.
- రణం మన చుటూ ఉన పకృ ఎ ర ల క లు, జంతు లు ఉం .

రంగు, ఆ రం, ప ణం, ఇతర ల క ప కం ఉం . వ
ధ ం అం రు.
-డబూ ద వ ధ ం/ బ వ అ ప
ఉప ం డు.
- జ జ నధ సదసు వ ఇ న ర చనం వరణం,

జ వరణ వ వసల పర న లు, ధ త వ ధ ం అం రు.
-మన చుటూ ఉం ప క లు, ట లు, ప ులు, ం డు జంతు లు,

వృ ల టు అ క ర ల లను చూసూ ఉం ం. అ క మనం చూడ అ క
ర ల సూ లు కూ ఉం . మనం ప ం ంతం ల ం అ కమ
అక డ ల రం, ధ ం రుగుతుం . ఇ భూ ఉన ల సంఖ ,
ర లను లు ం . వ ధ ం నవచు .
- వరకు గు ం న, వ ం న వ తులు 1.7 నుం 1.8 యన వరకు ఉం .

భూ వ సున గల ధ వ ధ ం. పకృ నుం మనకు ల ం
ఉత తులు, ల వ ధ ం నుం ందుతున .
-ఆ ర, లకు ఉప ం ప లు, ఔష లు ల ం ల , ప శుభ న,

ఆ గ కర న ల ఉం ల వ ధ ం ఎం అవసరం.
పపంచం అ క ర ల క లు, జంతు లను గత ప మధ

లు/ లు క . ధ ం పకృ అనుస ం ఒక సహజ న నం.
పకృ ఎంత సూ ప ం నప ణం , ప నం
ఏకరూపత క ంచదు. ప కత ఉంటుం . పకృ అ లు ఒక
ఒక ఆ రపడట క అ ఏ ఒక ధం ప చర లు జరు తుం .
అందువల సంర ంచడం, డటం అవసరం.
-ప త ఆవరణ స త ఇ. . ల అ యం ప రం పపంచమంత ఏ
10,000 తు లు/ కు 27 తులు అంత ం తు . ఈ ధం తులు
అంత ం నవ మనుగడ ప దం రుతుం .
-ఆవరణ వ వస మూడు ర ల ధ తలను గు ం రు. అ ఆ - ధ త, -

ధ త, - ధ త
1. ఆ - ధ త : ఆవరణ వ వస న జ ల మధ ఉన లను /
ధ తలను లు తుం .
2. - ధ త : ఆవరణ వ వస న వ సము ల మధ గల
ధ తలను సూ సుం .
3. - ధ త : ఆవరణ వ వస న జ ల, వ సము లఆ ల
సంఖ ను య సుం .
- బ ఎ ం రు - 2003 ప రం భూ ద గు ం న, వ ం న ధ
తులు
-పపంచం 12 బ వ లను గు ం రు. అ 1. , 2. లం ,

3. , 4. 5. ద 6. ర 7. ఇం 8. 9. యూఎ ఏ
10. ఈ 11. ఇం 12. ఆ .
-బ వ : వ ధ ం అ కం ఉం మనుగడకు అత ంత ష
ఉన ంత వ ధ ఈ వనను దట ప ం ం ,
అ వృ ప ం - ర య .
-ఏ ప లు అ కం తులు క ఉం అత కం ఎండ తుల ఉం , ఆ
ఆ సం వ త తగ రు లు, న లు, ల మనుగడకు ష ఏర డ
వ ధ సూ ం ం
-యు కన ష ఇంట షన గూ పపంచ పం 25 ను

గు ం ం . ఈ 25 వ ధ ట 44 తం వృ తులు, 35 తం మ
సక రుక తులు ఉన టు గు ం రు.
- శం ండు టు ఉ . అ తూరు ల లు, ప మ కనుమలు.
- రత శం కూ పపంచం 12 బ వ ఒక
-మన శం వ ధ ం 2.4 తం. (పపంచ వ ధ ం )
-Red Data Book: పపంచ వన ణుల స ఖ , అంత య వన ణుల సంర ణ

సంఘం (IUWC), IUCN అంత ం న, అంత ం తు న /ఆపద ఉన క లు,
జంతు ల స పచు ం స బు అం రు.
-అంత ం తున సంర ంచు న అవస య సూ క

బు ఉప గపడుతుం .
-అంత ం ఉన వ తులను లుగు ప న సమూ లు వ క ం రు.

అ ..
1. అంత ం న తులు (Extinct Species)
2.ప ద ఉన తులు (vulnerable Species)
3. ఆపద ఉన తులు (Endangered Species)
4. ఎండ తులు
-అంత ం న తులకు ఉ హరణ ష - ప

-ప ద ఉన తులు: వ 150-200 సంవత ల లం అంత ం
దశ వ తులు
ఉ : లులు, ం లు, కసూ మృ లు ద న
-అంత ం ప దం ఉన క లు, జంతు లు: అడ లు (ఆ ), గంధం

టు, క , సర గం ద న .
-జంతు లు : ంహం, రుత , లు, ఎరనక , ఎర ం , ,ఎ ,

నలు డు , , స , ం లు, ండ లువ, బట క ట, క
మ , ఒం ము , బందు, ఇం య , మం , లయ
మ ద న
-ఆపద ఉన తులు : 50-100 సంవత ల లం అంత ం నున

తులు
-పపంచం ఆపద ఉన 100 జంతు తు లుగు రత ం న .

అందు ండు ఆంధప ఉ .
-ఎండ తులు : ఈ జంతు లు పపంచం ప క ం ఉం .
-ఒక శం ఒక ప క న ం ప త ఉం వృ , జంతు తులను

ఎండ తు లు అం రు. రత శం అ క సంఖ ఎండ తులు
ఉ . పపంచం తం ఎండ తు న ఉభయ చ 62 తం,
స సృ లు (బలుల ) 50 తం రత శ ప మ కనుమ ఉ .
-మన శం ఉన ఎండ తులకు ఉ హరణ: మ , ల .అ ఆ

- కం రు, నూ ం - ఎండ తులు ప వచు .
- వ ధ సంర చర లు : క లు, జంతు లను సంర ంచడం అం అ

భూ నుం అదృశ ం కుం పదతులు, లను అనుస ంచడం
డు వడం. మన శం అట ం లను య రు లు , య
వన సంర ణ ం లు గు ం రు. వ ధ సంర ణ జరుగు ం .
-అడ లు, వన లు, క లు, జంతు లు అంత ం కుం ర ంచ రత

పభుత ం య వన సంర ణ ం లు, య ఉ నవ లు ల
వ ధ సంర ణకు కృ సున .
- వ ధ సంర ణ లు : 1. అంతః య సంర ణ, 2. పర య సంర ణ
అంతః య సంర ణ (In situ Conservation)
-ఏ క ంతం అంత ం ప దం ఉన వ తులను అ

క ంతం ఉం సంర ం నం. బ య ల ఏ టు, య
రు లు, వన మృగ సంర ణ ం లు, అభ ర ల ఏ టు, ప క పథ లు
ఏ టు సు రు.
పర య సంర ణ నం (Ex situ Conservation)
- నవ ప యం ఒక క ంతం అంత ం వ తులను ఆ ంతం

లుపల ఉం సంర ంచడం
- క , రు లు, జను ంకులు ఏ టు యడం, స ష

పదతులు (క ), త లు, ం లను ల య ఉప ంచడం.
వ ధ సంర ణ - ఒప ం లు
-ర ఒప ందం - 1971 : త ంత ఆవరణ వ వసల సంర ణకు సంబం ం ం .
- ఒప ందం - 1972 : పపంచ రసత సంపద సంర ణకు సంబం ం ం .

- ఒప ందం (CITES - 1975) : వన లను చంపడం, డటం, ర
లను ర ంచడం వం చర లను ంచ సంబం ం ం .
- ఒప ందం - 1975 : పపంచం ధ ం లకు వలస ,క ప ుల

సంర ణకు సంబం ం ం .
-CITES - Convention on International trade and Endangered Species of wild

flora and wild Fauna.
-IUCN - International union for conserv-ation of nature and natural

Resources ( అంత య పకృ సంర ణ సంఘం)
-COP (Conference of the parties- గ మ ల ఖ గ సభలు)
-ఈ స ల వ ధ నషం, సంర ణ లు లు .
-ZSL (Zoological Society of London -జంతు స సంఘం, లండ )
-WWF (World wide life Federation-పపంచ వన ణుల స ఖ )
-IUWC (International union for wild life Conservation-అంత య వన ణుల

సంర ణ సంఘం)
-FRI (Forest research Institution) - డూ
-NEERI (National Environmental Engin eering Research Institution) -
-CSE (Center for Scientific and Environment Research) -
తులు సమూహం-- తుల సంఖ

-- 4000
లు
(ఆ , )-- 80,000
జంతు లు (అక రు లు) -- 1,272,000

జంతు లు (సక రు లు)-- 52,000
ం లు -- 72,000
క లు -- 2,70,000
తం -- 1,750,000
పశ లు :
1. అడ లను సంర ం ందం?
1. ం 2. క
3. 4. వ
2. ఎకు వ వ ధ ం ఉన శం?
1. ఇం 2. లం
3. ర 4.
3. ం స న జతను గు ంచం ?
ఎ) రత శం లు - 25
) రత శ వ ధ ం - 2.4 తం
)బ య జ లు (ఇం ) - 15
) మన శ ఎండ -
1. ఎ, త 2. . త
3. ఎ, , త 4. ఎ, త
4. బ ఎ ం -2003 ప రం అత క తులు ఏ సమూ

ం న ?
1. 2. ం లు
3. క లు 4. అక రు లు
5. వ ధ వనను ప శ న ?
1. ఎ 2. ర
3. ఆ .ఎ . 4. ర య
స లు
1-4, 2-4, 3-2, 4-4, 5-4
శ ర ఈ
9059157400
ఖమ ం
ఆ ప కం
బ ల
శ ర
- ప మ ంత రూపకర. 1809, బవ 12న ఇంగం జ ం రు.

ం ల రు రు. చదు అంత ంచ .. పకృ
ప ంచడం ఎకు వ ఆస చూ రు.
-పకృ కు అ ఓడ ద 1831 నుం 1836 వరకు అ క లు

ప ం రు. ఆ సమయం ఎ ర ల క లు, ట లు, జంతు లు, ళ ,
లను క ం రు.
- వ తుల ఉత గు ం లుసు వ అవసర న మ ద తం

ల గ పకృ నుం లభ ం . ప ం న వ
లకమం రు లు వసుం య ష ం క ం రు.
లుసుకు ందుకు అ క ప ధనలు రు.
-ఆహరం సం ల మధ సంఘరణ జరుగుతుంద , ఈ సంఘరణ ఉప గప

లున గులు య , గ న య ంటూ గ తముల
రక వనం గు ం రు. ఈయన 1882, ఏ 19న తన 74వ ఏట మర ం రు.
ఈయన రు పకృ త ముదు డ వ స చ త ం .
అ ండ ం
- న ఎం ఉప గకర న ఔష క రు. ం 1881,
ఆగసు 6న ం జ ం రు. లండ యూ వ ద ద అభ ం రు.
- ద వృ ఉండ ం రకం ను ఎదు శ గు ం
లుసు ల ఆస ప ధనలు రం ం రు. 1921 కణ ,
ప గమ ం రు రు.
-ఈయన 1928 ఇ ం ర ప ధన సుండ క లను

ంచుతున యం అ ంధం రగడం చూ రు. అ తన చుటూ
కుం సు వడం గమ ం రు. యం ంధం నుం వ న
ఔష అ రు రు.
- ం .. , ను వ ంచడం టు ల , ఇము ల ,
ర పలు ప ధ ప లను త రు రు. ం గు ం న
ప ధ ప ల ఆ రం హ , అ స తలు జంతు ల ను
ప ం చూ రు. అనంతరం న ల ప ం శ లుసుకు రు.
తమం సూ ల ప ధనల గ న ం 1955, 11న
మర ం రు.
లూ శ
- శ ం ర యన స త. 1822 ంబ 27న జ ం రు. 1948
క బ యూ వ అ ం స రు.
బ ల ష వలు అం ం రు.
- వ సూ లు రణమ కను రు. యడంవల

న ం , కుం ఉంటుంద రూ ం రు. లు, త తర
ప లను కుం లువ య శ ఈ పద ఉప ం రు.
శ ష అం రు. ల ం లను లువ య ఇప ఈ పద
సు రు.
-పటు రుగుల గుడను సూ లు డు సు య గు ం న శ ..

రూ ం పద క రు. లకు ఆం ను వృ రు.
ఇప నయం య శ ఉప సు రు.
-అం రక ప లు ధు త ం ఏ ధం చలనం ం అధ యనం

అ త ర యన రూ ం ం రు. తన ప ధనల
న లకట వ న శ 1895 ంబ 28న మర ం రు.
యం
- పపంచ ప ం న ద స త. 1578 ఏ 1న ఇంగం జ ం రు.
1597 ం యూ వ ల రు. అనంతరం ఇట
పడు క ద ద అభ ం రు. 1602 ఇంగం కు లండ
దు రప రు.
- జంతు ల హృదయం, రకపసరణ వ వసల ద అ క ప ధనలు రు.

పలు, కప లు, ళ ం లను గత ప సూ రకపసరణ గు ం ుణం
లుసుకు రు. హృదయ సం చంవల రకం దమనుల రక లకు రుతుంద
లుసుకు రు. టు వడం అం గుం టు వడ అ రు రు.
- న గుం లుగు గదులు ఉం య , దమనుల గుం రకం

శ ర లకు సరఫ అ తుంద , నుం రల రకం గుం కు
రుతుంద క రు. మ గుం ఎ రు టుకుంటుం , ఎంత
ర పం సుం పగ రు. వ స ప లన యపద ప శ న
ద స త . ఈయన 1657 3న తన 79వ ఏట మర ం రు.
ఆం హ
-ఈయన డ స త. 1632 అ బ 24న ం జ ం రు.
-1674-75 సరళ సూ ద ఆ ష ం రు. ఎర రకక లు,

వను, ను కను రు. పసుతం మనం చూ ల కం
ఆయన క న న ం ఉం .
- 200 ర ల లను త రు రు. ఈ ల ఆయన

పకృ దం ల ం , ఇతర వప లను ప ం రు. జ , రకం ,
దం ల , గు ద , మల స ఉం ధ ర ల సూ లను
కను రు.
- డ ం న ద స డు హ . లను
వ ం న స త కూ ఆయన గు ం ం రు. అందు ఆయనను ద
ఆ , ద ఆ ల ం రు. ఆయన 1723 ఆగసు 26న
తన 90వ ఏట మర ం రు.
అ
- కు స త. . . 384 జ ం రు. దట ద అభ ం . .
367 వద తత స ం అభ ం ందుకు ఏ నగ డు. . . 347
మర నంతరం ఏ ను ంత లం ప ణం నూ, ఏ న
నూ వ స అధ యనం రు.
- న స రంగం అ స ంచ అంశం దు. ఖ ళ, క, జంతు, వృ ,

తర , తత , , జ , వ , మనసత లు అ ం అవ సనప అ క
గం లు రు.
- వ స ప ధన న కృ గు ం అ ను వ స మహ డు
వ వహ రు. లను ఒక కమపద వ క ం ప శ రు. పసుతం
అ స న పద నప .. ఆయన అనంతరం 2000 ఏండ టు ఆ పద ఆచరణ
ఉన .
- ళ , ఇతర జంతు ల ం వృ అ వ ం రు. ఈ వర ఆధు కం

ఉద ం న ం త ం ప ం . భూ ఆ వం, పర లు
రూ ం నం గు ం కూ ఆయన వ ం రు. అ . . 322
మర ం రు.
బ హ
-ఈయన 1635, 18న లండ జ ం రు. ఆ ఫ యూ వ
ఉన త ద ను అభ ం రు. 1662 య ఆ లండ ప లు
ర ం కూ ట , ఆ త త లండ స
ప రు.
- బ హ ఖ ళ, ర యన, భూగర ల టు మ ఆస
చూ రు. , హ , , నూ ట ం ఎం మం స తల
క ప రు. సంయుక సూ ద క యం ట లు, స ం కలు,
ప ుల ఈకలను ప ం రు. ఆ వ లను తన అ గంథం
ందుప రు.
-ఐ డ ఫ , ట గ ల ం , ర ,
అ ట , ట ద న ధ లను ఈయన కను రు. పకతను
వ సూ హ సూతం ప ం రు. ండు కణ లం కణ కు లను ప ం
అందు క ం ల ం లకు క లు అ రు రు.
- బ హ ల కూ స త ప ధనలు రు. భూకం ల గు ం అ క

ప ధ లు రు. త చర ంకం ప ండ టు అ గ సమస ల
ధప న హ .. 1703, 3న మర ం రు.
శ ర ఈ
9059157400
ఖమ ం
Scanned by CamScanner
ఞ్ న- త్రా సమాచారం గూ ప్
దాయ్- జా
పోటీ పరీక్షల ప
ర త్యేకం(బయాలజీ)
- పోషకాలు తీసుకోవడాన్ని పోషణ అంటారు.

పోషకాలు రండు రకాలు
1. స్థ
ూ ల పోషకాలు
2. స్థక్ష్మ పోషకాలు
స్థ త ంలో
ూ ల పోషకాలు : శరీరాన్నకి అధికమొత్
అవసరం.
ఉదా : కార్బోహ
ై డ్ర
ే ట్స్ (పో
ే టీన్ల
ు ) కొవ్వులు
త ంలో అవసరం
స్థక్ష్మపోషకాలు : శరీరాన్నకి సులపమొత్
ఉంటాయి.
ఉదా : విటమిన్ల
ు , ఖన్నజ లవణాలు
కార్బోహ
ై డ్ర
ే ుట్ల : సి,హచ్,ఓల సమ్మమళనాలు. వీటిన్న
చక్కెరలు అంటారు.
చెరకులో చక్కెర - సుకో
ే జ్
పాలలో చక్కెర - లాకో
ో జ్
పళ
ు లోన్న చక్కెర - ఫ్
ే కో
ో జ్
జంతువ్వలలో - ై గ్లకోజన్
పండి పదారా
ూ ులో : కార్బోహ
ై డ్ర
ే ుట్ల శరీరంలో శోషణం
త న్న విడుదల చేస్త
చెంది, శకి త యి.
పో
ే టీన్ల
ు : సి,హచ్, ఓ, ఎన్ల సమ్మమళనాలు
(పో
ే టీన్లలన్ని అమ
ై నో ఆమ్ల
ు లతో న్నర్మంచబడా
ా యి.)
- పో
ే టీన్
ు లో 20 రకాల అమ
ు లు ఉనాియి.
- అవసరమ
ై న్ అమ
ు లన్ల శరీరం
త్యారుచేయదు. ఆహారం దాురా మ్లత్
ే మ్మ
లభిస్త
త యి.
- అన్వసరమ
ై న్ అమ
ు లన్ల శరీరం
త ంది.
త్యారుచేసు
- 'హిస
ో డీన్' చిన్ిపల
ు లకు అవశయకము, పెద
ద వార్కి
అనావశయకము.
- కాయగూరలు, ధానాయలు, పళ
ు ులో అమ
ు లు
త్కుెవగా ఉంటాయి. కాబటి
ో వాటిన్న జీవశాస్త్ర
ీ య
అసంపూర
ణ పో
ే టీన్ల
ు అంటారు.
- పాలు, మ్లంసం, గుడు
ు , చేపలో
ు పో
ే టీన్ల
ు అధికంగా
లభిస్త
త యి. జీవశాస్త్ర
ీ యంగా సంపూర
ణ పో
ే టీన్ల
ు .
- పో
ే టీన్ల
ు శరీర పెరుగుదలకు, అభివృది
ి కి
అవసరం.
కొవ్వులు
- ఫ్యయటీ ఆమ్ల
ు లు ుగ్ల సరాల్ ఏరపడుతుంది.
- మన్ శరీరం త్యారుచేసే ఫ్యయటీ ఆమ్ల త
ు లు సంత్ృప
ఫ్యయటీ ఆమ్ల
ు లు/ అనావశయక ఫ్యయటీ ఆమ్ల
ు లు.
ఉదా : ఫ్యల్మమటిక్ ఆమ
ు ం, స్త్ర
ో యర్క్ ఆమ
ు ం
- ఆహారం దాురా లభించే ఫ్యటీ ఆమ్ల
ు లు :
త / ఆవశయక ఫ్యయటీ ఆమ్ల
అసంత్ృప ు లు
ఉదా : ల్మనోల్మక్ ఆమ
ు ం, ల్మనోల్మన్నక్ ఆమ
ు ం
పదార త
ూ ం లభించే శకి
1గా
ే /కి.కాయలరీలు
కార్బోహ
ై డ్ర
ే ట్స్ 4 కి.కాయలరీస్
పో
ే టీన్ల
ు 4 కి.కాయలరీస్
కొవ్వులు 9.45 కి.కాయలరీస్

ఖన్నజ లవణాలు
- మ్లన్వ శరీరంలో 50 కంటే ఎకుెవ ఖన్నజ
లవణాలు ఉంటాయి.
- ఇవి పెరుగుదలకు, కణాల మరమమతు,
ద
ే వాభిసరణ కేమత్ చరయకు అవసరం.
- కణబాహ్య ద
ే వాలలో ముఖయ కేటయన్
సోడియం
- కణజీవ పదార
ూ ం ముఖయ కేటయాన్
- పొటాషియం (ఖం)
- శరీరంలో ముఖయ యాన్యాన్ - ుకో ర్న్
ముఖయమ
ై న్ మూలకాలు : సోడియం, పొటాషియం,
కాయల్మి యం, మగ్నిషియం, ుకోై ర డలు, ఫ్యసపరస్లు.
టే
ే స్ మూలకాలు : మ్లంగన్నస్, మ్లల్మబ్ట
ో న్మ్,
సిలీన్నయం, జంక్, కాపర్, ఫోర్న్.
కాయల్మి యం : ప్ర త ం
ే ఢ మ్లన్వ్వన్న శరీరంలో మొత్
బరువ్వలో 1.5-2% ఉంట్లంది.
త ం
- ఎముకలు, దంతాలు ఏరపడటాన్నకి, రక
గడ
ా కట త కి, కండరాల
ో డాన్నకి, ీస్త్రలలో పాల ఉత్పత్త
సంకోచాన్నకి అవసరం.
- పాలు, పాల సంబంధిత్ పదారా
ూ లలో లభిస్త
త యి.
ర్బజుకు 400-500 మిలీ
ు గా
ే ముల కాయల్మియం
అవసరం.
ఐరన్ : ఇది హీమోగ్ల త ంలో
ు బ్టన్లో ముఖయభాగం. రక
60-70% ఉంట్లంది.
- ఎలకా
ో ాన్ రవాణా, శాుసకిేయలలో పాత్
ే వహించే
పో
ే టీన్ అణువ్వలలో ముఖయభాగం.
- ఐరన్ లోపం వల
ు వచేే వాయధి 'ఎన్నమియా'
త హీన్త్).
(రక
అయోడిన్
- అవటగ
ే ంథి న్లంచి హార్బమన్ విడుదలకు అవసరం.
- దీన్నలోపం వల ై రాయిడిజమ్ ఏరపడి,
ు ై హ పోథ
అవట్లగ
ే ంథి పెరుగుతుంది. దీన్నన్న (గాయిటర్)
అంటారు.
- పాలు, మ్లంసం, కాయగూరలు, సముద
ే జలాలు
న్లంచి లభించే ఆహారపదార త ంది.
ూ ంలో లభిసు
ుఫో ర్న్
ై న్
- ఎముకలు సకేమంగా పెరగడాన్నకి, దంతాలపె
పంగాణీ (ఎనామిల్) ఏరపడడాన్నకి అవసరం.

త ంది.
- న్నటి న్లంచి లభిసు
- ఎకుెవ ుఫోర్న్ మన్ శరీరంలో చేర్తే 'ఫో
ు ర్బసిస్'
వాయధి కలుగుతుంది.
పోషకాహార లోపం
ఒకటి లేదా అంత్కంటే ఎకుెవ పోషకాలు లోపంచిన్
ఆహారం తీసుకోవడం వల
ు పోషకాహార లోపం
ఏరపడుతుంది.
ఇది మూడు రకాలు
1. కేలరీ పోషకాహార లోపం - కార్బోహ
ై డ్ర
ే ుట్ల,
కొవ్వులు లోపంచిన్ ఆహారం తీసుకోవడం.
2. పో
ే టీన్ పోషకాహార లోపం - పో
ే టీన్ లోపం వల
ు
వచేేది.
3. పో
ే టీన్- కేలరీ పోషకాహార లోపం
- పో
ే టీన్లు, కొవ్వులు, కార్బోహ
ై డ్ర
ే ుట లోపం వల
ు
వచేేది.
- పో
ే టీన్ పోషకాహార లోపం వల
ు కల్మగే వాయధి
కాుషియోరెర్
- కణాల మధ్యన్నరు చేరడం, మొహ్ం ఉబ్టో,

గుండ
ే ంగా ఉండడం, త్రచూ అత్తస్తరవాయధి బార్న్
పడడం దీన్న లక్ష్ణాలు.
- పో
ే టీన్ - కేలరీ పోషకాహార లోపం వల
ు కల్మగే
వాయధి
మరాస్మస్
- పల
ు ల వయసు్ బరువ్వలో 60% మ్లత్
ే మ్మ
ఉంటారు.
- కాళ్ల
ు చేతులు పుల
ు లుగా ఉండి, పకెటెముకలు
ప
ే సుుటంగా కన్నపస్త
త యి.
- చరమం, పొడిగా వేలాడుతూ ఉంట్లంది.
స్థ
ూ లకాయం
త న్న ఇచేే
అత్తగా ఆహారం తీసుకోవడం. ఎకుెవ శకి
పదారా
ూ లు తీసుకోవడం వల
ు స్థ
ూ లకాయం
త ం బరువ్వలో 20% బరువ్వ కొవ్వు
- శరీరం మొత్
వల
ు అయితే స్థ
ూ లకాయులు అన్వచ్చే.
- స్థ
ూ లకాయం జన్లయలోపాలు, వారసత్ుంగా
సంకేమిస్త
త యి.
విటమిన్ల
ు
- ఫ్ర ై పర్శోధ్న్ చేసి దాన్నలో
ే డర్క్ హ్పేకిన్్ పాలపె
పెరుగుదల పదార
ూ ం గుర్ంచి అదన్పుకారకం/
సహ్కారకం అన్నపంచాడు.
- విటమిన్్ అన్న పేరుపెటి
ో న్ది కాసిమిర్ఫ్ంక్
(1912)
- ఇవి స్థక్ష్మపోషకాలు, కరోన్ సమ్మమళనాలు,
ఆవశయకపోషకాలు. వీటిన్న ఇన్
ో రిల్ యూన్నట్స్
(ఐయు)లలో కొలుస్త
త రు.
- కర్గే సుభావం ఆధారంగా ఇవి రండు రకాలు.
1. న్నటిలో కర్గేవి (బ్ట-కాంపె
ు క్్, సి)
2. కొవ్వులలో కర్గేవి (ఎ, డి, ఇ, క్క) ్య
న్మూనా ప
ే శిలు
1. మ్లన్వ శరీరంలో జీర
ణ ంకాన్న పదార
ూ ం?
ఎ. స్త
ో ర్ే బ్ట. సెలుయలోజ్
సి. లాకో
ో జ్ డి. సుకో
ే జ్
ై భారత్ ప
2. ఈ కిందివాన్నలో ఏ మూలకంపె ే భుత్ుం
చట
ో ం చేసిన్ది ?
ఎ. సోడియం బ్ట. పొటాషియం
సి. అయోడిన్ డి. కాయల్మి యం

3. కాళ్ల
ు , చేతులు పుల
ు లుగా ఉండి పకెటెముకలు
ప
ే సుపటంగా కన్నపంచే శిశువ్వకు ఏ వాయధి ఉందన్న
గ
ే హించాల్మ ?
ఎ. కాుషియోరెర్ బ్ట. పెల
ు గా
ే
సి. స్థ
ూ లకాయత్ుం డి. మరాస్మస్
4. కింది వాటిన్న జత్పరచండి ?
1. కాుషియోరెర్ ఎ. కేలరీలోపం
2. మరాస్మస్ బ్ట. పో
ే టీన్ - కేలరీలోపం
3. స్థ
ూ లకాయత్ుం సి. పో
ే టీన్ లోపం
డి. జన్లయపరలోపం
ఎ. 1-ఎ, 2-బ్ట, 3-డి బ్ట. 1-సి, 2-బ్ట, 3-డి
సి. 1-సి, 2-డి, 3-ఎ డి. 1-బ్ట, 2-సి, 3-ఎ
5. కిందివాన్నలో టే
ే స్ మూలకాలు ఏవి ?
ఎ. మగ్నిషియం, మ్లంగన్నస్, సోడియం
బ్ట. కాయల్మియం, జంక్, కాపర్
సి. మ్లల్మబ్ట
ా న్మ్, సిలీన్నయం, పొటాషియం
డి. ుఫోర్న్, సిలీన్నయం, జంక్
6. కిందివాటిన్న జత్పరచండి ?
1. ఫ్
ే కో
ో జ్ ఎ. జంతుపండిపదార
ూ ం
2. లాకో
ో జ్ బ్ట. పండ
ు లోన్న చక్కెర
3. ై గ్లకోజన్ సి. పాలలోన్న చక్కెర
డి. చెరకులోన్న చక్కెర
ఎ. 1-ఎ, 2-బ్ట, 3-డి బ్ట. 1-బ్ట, 2-సి, 3-ఎ
సి. 1-డి, 2-బ్ట, 3-ఎ డి. 1-సి, 2-బ్ట, 3-ఎ
7. ప
ే పంచంలో అత్యధిక పో
ే టీన్ల
ు లభించే జీవి
మర్యు మొకె ?
ఎ. చేపలు,ై సె పరులీనా
బ్ట.ై సె పరులీనా, సోయాబీన్
సి.ై సె పరులీనా, పుట
ో గొడుగులు
డి. పుట
ో గొడుగులు, సోయాబీన్
8. కిందివాన్నలో కొవ్వు ఆమ్ల
ు లన్ల జత్పరచండి ?
1. దా
ే క్ష్రసం ఎ. కార్ోక్ ఆమ
ు ం
2. ఆముదం బ్ట. మిర్సి
ో క్ ఆమ
ు ం
3. ఆవనూనె సి. ఎసిటిక్ ఆమ
ు ం
డి. ల్మనోల్మక్ ఆమ
ు ం
ఎ. 1-ఎ, 2-బ్ట, 3-డి బ్ట. 1-సి, 2-బ్ట, 3-డి
సి. 1-సి, 2-ఎ, 3-బ్ట డి. 1-ఎ, 2-సి, 3-బ్ట
9. ఈ కిందివాన్నలో పో
ే టీన్
ు న్ల జత్పరచండి ?
1. మయోసిన్ ఎ. ఎముక
2. హిసో
ో న్్ బ్ట. కండరాలు
3. ఆకిో న్ సి. డి.ఎన్.ఎ
4. క్కరాటిన్ డి. గ్లళ్ల
ు , చరమం, వంట్ల
ు కలు
ఎ. 1-ఎ, 2-బ్ట, 3-డి, 4-సి
బ్ట. 1-బ్ట, 2-సి, 3-ఎ, 4-డి
సి. 1-బ్ట, 2-సి, 3-ఎ, 4-డి
డి. 1-ఎ, 2-సి, 3-డి, 4-బ్ట
10. ఈ కింది వాటిన్న జత్పరచండి ?
1. పొటాషియం లోపం ఎ.ై హ పోన్టే
ే మియా
2. సోడియం లోపం బ్ట.ై హ పోకలేమియా
3. అయోడిన్ లోపం సి. ై థ రాయిడ
ఎ. 1-ఎ, 2-సి, 3-బ్ట బ్ట. 1-సి, 2-బ్ట, 3-ఎ
సి. 1-బ్ట, 2-సి, 3-ఎ డి. 1-బ్ట, 2-ఎ, 3-సి
సమ్లధానాలు : 1.బ్ట, 2.సి, 3.డి, 4.బ్ట, 5.డి, 6.బ్ట,

7.బ్ట, 8.సి, 9.బ్ట, 10.డి.
మర్కొన్ని న్మూనా ప
ే శిలు
1. కంటిచూపుకు, గరభదారణకు, ఎముకల
పెరుగుదలకు తోడపడ్ర విటమిన్ ?
ఎ. ఎ-విటమిన్ బ్ట. బ్ట-విటమిన్
సి. సి-విటమిన్ డి. విటమిన్-క్క
2. ఎముకలు సకేమంగా పెరగడాన్నకి, దంతాల
ై న్ ఏరాపట్లకు అవసరమయ్యయ విటమిన్ ?
పెంటె
ఎ. విటమిన్-బ్ట బ్ట. విటమిన్-సి
సి. విటమిన్-డి డి. విటమిన్-ఇ
3. ప త అవయవాలు సకేమంగా పెరగడాన్నకి
ే తుయత్పత్త
అవసరమయ్యయ విటమిన్ ?
ఎ. విటమిన్-సి బ్ట. విటమిన్-డి
సి. విటమిన్-సి డి. విటమిన్-క్క
త ం గడ
4. రక ా కట
ో డాన్నకి పటే
ో సమయం ?
ఎ. 2-4 న్నమిషాలు బ్ట. 2-5 న్నమిషాలు
సి. 3-5 న్నమిషాలు డి. 3-6 న్నమిషాలు
5. పలుమ్లరు
ు కడిగ్లన్, పాల్మష్ పటి
ో న్ బ్టయాయన్ని
త్తంటే లోపంచే విటమిన్, వాయధి ?
ఎ. థయామిన్ - బెర్బెర్ బ్ట.ై ర బోఫ్ల
ు విన్ - ుగాై సె టిస్
సి. కాయల్మ్ఫ్రరాల్ - ర్క్కట్స్ డి. టోకోఫ్రరాల్ -

వందయత్ుం
6. నోరుమూలలో త స్త
ు పగ్లల్మ రక ే వం, నాలుక ఎర
ే గా
మ్లర్ పుండు
ు పడ్ర వాయధి లక్ష్ణాలు ?
ఎ. బెర్బెర్ బ్ట. ుగాై సె టిస్
సి. పెలా
ు గా
ే డి. ఎన్నమియా
7. షార్ె, కాడ చేపల కాలేయ నూనెల న్లంచి
లభించే విటమిన్ ?
ఎ. ఎ2,బ్ట బ్ట. బ్ట, సి
సి. ఎ, డి డి. ఎ,క్క
త న్శించే విటమిన్ల
8. వేడిచేసే ు ?
ఎ. ఎ2,బ్ట బ్ట. బ్ట, సి
సి. సి, ఫోల్మక్ ఆమ
ు ం డి. డి,క్క
సమ్లధానాలు : 1.ఎ, 2.సి, 3.సి, 4.డి, 5.ఎ, 6.బ్ట,

7.సి, 8.సి
TRT ష
వ స ం- థ ల
శ ర
న స ం - ప చయం
- న ఊ శ ,ఆ చ శ రంభ న నుం న స ం రూ ఖలు
దు వడం ఆరంభ ం .
- న త వస న ఆక , హం రు వడం సం ఆ షణ
తన ఆ చనను రం ం డు.
-అరం: అ ఆంగ పదం, ప న , నుం ఆ ర ం ం .

అం నం.
- అం లుసు వడం నం అ అరం.
-మన శం ద అం నం.
న స వన
- న స ం అం కమబద న నం
-య రస లను ఆ రం సు క ం నం
- న కజత వన నం
- న స ం అం వ వ క ం న నం
న స ర చ లు:
- న స ంఅ సం త, అంతు , అనుభ తకప లనల సమూహం, వల
వనలు, ం లు రూ ందు - పవ కు
- న సమ రంతర ప లన, ప గం, అన యం, రూపణల మనం

మన గు ం , శ ం గు ం అవ హన ంచు సమగం స దు ప య-
అ క అ ష ఫ అ ం ఆ
- క పపం , పకృ య లను, స ప ంచడం ,స లను

ప ంచడం వ నవ వ క ం న న న స ం-ఆ ఫ అ
ర న
- న స అ షణకు వ క శ ం ము ప ర . వలం శ ం పసుత

స రూప దు. ర చ త వపపంచం కూ - యర
- న స మం ఒక పనం. పనం వల మనకు ష న గణనలు, ఫ లు

ల . పనం వల ఒక ష స షం , షం వ ంచ ల తుం
-అ య
-ఇలు అ ఇసుక, ం , ళ ఎ , అ ధం న స ంఅ
స ల త ఉంటుం . అ గుప న స లు ఒక కమపద
అమర క ళ కుప కు, న ద ఉండదు - ం ,ఆ
శర
-ప లు, ప లనల నుం వృ ం ,త తప త క ప ల ప లనలకు

ఫ సూ తమ మధ పరస ర సంబం లు గల వనలు, వ పథక ణు
న స ం- ం
- న స ం మనం ఎ ఉం న -ఐ
- న స ంఅ ఒక ప ధన నం - ఏడబూ
table
న స ంల లు
- న స ం ఒక ఉత
- న స ం ఒక ప య
- న ప లన
- న స ం సం త నం
- న స ం య ఖ ం ం సుం .
- న స ం రు నకు న తుం .
- న స ం రు రుతుం .
- న స ం అనుభ త కం
- న స ం శ జ న ం .
న స స వం
- న స ంప ంచద న దృ ష ల
ఆ రపడుతుం .
-స కను వ పయ సుం . అ అ సత ం గు ం త
డుతుం .
-స లను ఆ రం సు సం వ తలను వ ంచ పయ సుం .
- ం లప ఉన దృ ష లను దృ ఉంచు అరం

ప పయ సుం .
- న స ం అం ం న నం య రం అనడం కం అ జరగ ఎకు వ

అవ శం ఉన షయం.
- న స ం భగవంతుడు, న త శకులను / ద తృ క ంచదు. ,

వలం గు ం డదు.
- న స ం మూరదశ ఉన ష లఆ రం అమూర దశ ఉన లను

అరం సు వ పయ సుం .
-తత స ం, అమూర ష లకు న ంఇ రు.
- న స ంల త కత, త కతల ఆ రప ధృ కరణకు ఆ రం

ఉంటుం .
- న స ం స తన ప సు . వం టుక ం లు
అమూర దశ ఉ .
న స ం-ప
- న స ప స త ం .
-తత , న సంబంధం ఉం .
- న స ప సూలం క, వ లు భ ం రు.
- క లు ఆవరణ వ వస దృ ష ల స రూప స లను వ .
- వ స ం వం, ల ల గు ం వ సుం .
న స ణం
- న స ఉత తు న వనలు, ప కల నలు, స లు, య లు, సూ లు,
ం లు. అ రూ ం ం న స ణం నవచు .
- న స ం ధ అం లు ఒక ఒక సంబం ఏర రు ర ణం
ం .
- ం ,ఆ శర : మ శయులు న స , ణం ఉన
భవనం ర ం రు. రు భవన ణం లను స ణం
ం ధం రు.
- ం : న స ం మనం శ ం ప ంచద న దృ ష లను క

వనల న ప వచు . ఈ వనల నుం అమూ కర లను బడుతుం . ఈ
వనలు కల నలు, సూ లు, య లు, ం ల రూపం ఉం య ఇవ
న స ఉత తు అ రు.
న స సమగ ణం
- స , లు న స ప యఫ ల కల క
న స ణం ం రు.
-1964 1) సం ష తక ణం 2) ద తక లు అ 2 ర లు
వ ం రు.
-సం ష తక ణం: స ష న స ం
-స షణకు, న సము రనకు య ప యలు ఉప గపడు .
-ఆ అ ష ప య సము య న స సం ష తక ణం
-సం ష తక ణం అం ల న స య లు బడు .
-సం ష తక ణం ప యలు అం
1. ప లన
2. స ర కరణ
3. వ కరణ
4. పనం
5. లప తుల సంబం ంచడం
6. స అం ంచడం
7. అనుమతులను బటడం
8. కల నల రూపకల న
9. ధ చ ల ర హణ, యంతణ
10. ప గ ర హణ
11. ద ం లను ంచడం
12. గు కరణ
సం ష తక ణం పదతులు అం :
- య పద
-ఆగమన పద
- గమన పద
JJ
ప లన
- స ప గం థ క ణ ం-ప లన
-వసు లు, సంఘటనల గు ం స ర కరణకు ప లన ఉప గపడుతుం .
-స రం క ం ర ప లన
-ఒక వసు , సంఘటనను తం చూడటం ప లన
ఉ : ప గ ప క ల అమ క , పదతులను చూ లను కను నడం.
- వర , నమూ లను దృ ష లను గత ప ంచడం.
-స ర కరణ: ఒక వసు సంఘటనను ప ం సంబం ం న

స రం క ంచ స ర కరణ అం రు.
ఉ : ను చూ న ప దం వ లు ప డం
- తన ప స ల చుటూ ఉన జంతు సము యం గు ం స రం

క ంచడం
వ కరణ
-సంఘటనల చ ణను వ కరణ అం రు.
-వ కరణ ప లన, వరన, ఆ చన ఆ రం జరుగుతుం .
- వనలు ఏర డ వ కరణ డ డుతుం .
ఉ : క లను, జంతు లను రు యడం
- స లు - రు యడం
పనం
-ప య/వసు ల క త లప పనం లవడం అం రు.
-స షణ ప లనలను లువ కట ఒక రం ఉం పనం.
ఉ : ఎతు, బరు , గం, ఉ గత
- ల ప తుల సంబం ఉప ంచడం: ప యలను న ం ట డు

సంబం ం న ల తులను ఉప ంచు వడం
- కల నల రూపకల న: ప య సమ ప రం సం ముందు ప ం న
ప ర కల న అం రు. ఇ 4 ర లు ఉం .
- కల న ఆ రం స ల రూపణ జరుగుతుం .
- మం పబలడం (అంటు ధులు)
-కూ ప ( జన పనులకు) ళడం
శ ర ఈ
9059157400
ఖమ ం
మొకక్ల నుంచి తయారయేయ్ ధ పదారా
థ్ లు
మాన నికి ఔషధాలుగా నితయ్జీ తంలో
ఉపయోగపడతాయి. రె న్లు, జిగురు
ల్ , టానిన్ ,
లేటె॓ , ఆలక్లాయిడ్ , ఆలక్ లి॓ పానీయాలు,
నారలు, పీచు వనరులుగా ఉపయోగపడతాయి.
టిలో కొనిన్ ణిజయ్ పా
ర్ ముఖాయ్నిన్ కలిగి
ఉంటాయి.
- రె న్లు : దీనిని రిన్ తయారీలో ఎకుక్వగా
ఉపయోగిత్ రు. పేపర్ లింగ్లోనూ డతారు.
ఇది ఆలక్ ల్లో కరిగే జిగురు వంటి అతుకుక్నే
థ్ ం. ౖ పె న
పదార మొకక్ నుంచి లభించే రె న్
ౖ న్, రో న్లను తయారుచేత్ రు.
నుంచి టరెప్ంటె
రియా రోబ ట్ ( ల్) మొకక్ నుంచి 'డమర్'
అనే రె న్ తయార తుంది.
- జిగురు
ల్ : మొకక్కు గాయమె
ౖ నపుప్డు
త్ యియ్, గాయాలను మానుప్తుంది. దీనిని
ఉతప్త
ౖ బె ండింగ్ పరిశ
ర్ మలో ఉపయోగిత్ రు.
ఉదా : తుమమ్ (అకే యా), ప (అజాడిరకా
ట్
ఇండికా).
ౖ పర్బీటిల్), తంగేడు
- టానిన్ : తమలపాకు (పె
(కే యా) ల్నట్ బెరడు, అకే యా నీలోటికా
బెరడు నుంచి డుదలయేయ్ టానిన్ ను తోళళ్
ది
ధ్ లో ఉపయోగిత్ రు. ఇ ఎకుక్వగా ౖ డె ,
ఇం॓లలో ఉపయోగిత్ రు.
- లేటె॓ : ఇది పాల వలే తెల

ల్ గా ఉండి, రబబ్రు
అణు లతో తేలియాడుతూ ఉండే ఒక ఎమలన్.
ఇది ఆస
ట్ రే , ఆల్ క్పియడే , సపోటే జాతుల
ల్ లాటి ఫెర కణజాలం రూపంలో
ఉంటుంది. రబబ్రు రేణు లకు సలఫ్ర్ అను
ౖ జేషన్ ప
ఉతేప్ రకానిన్ కలిపి, వలక్నె ర్ కిర్య దా రా
సంపూర
ణ్ రబబ్రును తయారుచేత్ రు. దీని
త్ భారతదేశంలో కేరళ 90
ఉతప్తి తంతో
ప
ర్ థమ థ్ నంలో ఉంది. యా బె
ర్ జిలెని .
దీనిని రబబ్ర్ ల్పాంట్ అని అంటారు. ఆకర్
సపోటా దీని లేటె॓ నుంచి 'చికిల్ గమ్'
తయారుచేత్ రు. ౖ ఫె క ఇలా ట్ కా దీనిని
ఇండియన్ రబబ్రు అని పిలుత్ రు.
1,3 బూయ్టాడయాన్ను కృతి
ర్ మ రబబ్రు అని
పిలుత్ రు. రబబ్రు అనిన్ పాలిమర
ల్ లోకెలా
ల్
పురాతనమె
ౖ నది.
- ఆలక్లాయిడ్ : ఇ మొకక్ల నుంచి
త్ యేయ్ నత
ఉతప్త ర్ జని సంబంధిత వయ్ర
థ్ లు.
ఇ మొకక్లకు అనవసరం.
కానీ మాన ళికి ధ ఔషధాల తయారీలో

ఉపయోగపడతాయి.
త్
1. కెఫీన్ : కాఫీ మొకక్ నుంచి ఉతప్త తుంది.
దీని యనామం కాఫియా అరబికా. దీని
గింజల నుంచి కెఫీన్ అనే ఆలక్లాయిడ్
లభిత్ ంది. ఇది మాన లకు త్ జానిన్

ఉతే
కలుగజే టీ, కాఫీ పానీయాల తయారీకి
2. థియిన్ : ఇది థియాౖ నె (టీ) అనే మొకక్
త్
నుంచి ఉతప్త తుంది. దీని పతా
ర్ లు మాన నికి
త్ జానిన్
ఉతే కలిగించే టీ తయారీలో
3. నికోటిన్ : నికోటియానా టోబాకం (పొగాకు)
త్
మొకక్ నుంచి ఉతప్త తుంది. దీని పతా
ర్ లు
త్ జానిన్, నాడీ ఉతే
కండర ఉతే త్ జానిన్, అడి
ర్ నల్
డుదలకు ఉపయోగపడుతుంది.
4. మారీఫ్న్ : ఇది పెపావర్ మిన్ఫెరం నుంచి

త్
ఉతప్త తుంది. దీని లేత ఫలాలు, పుషప్ నాయ్సం
త్
నుంచి మారీఫ్న్ ఉతప్త త్ ,
తుంది. ఇది మతు
త్ జం,
ఉతే బాధా ని రిణిగా
ఉపయోగపడుతుంది.
5. నింబిన్ : ఇది అజాడిరకా
ట్ ఇండికా ( ప)
నుంచి తయార తుంది. మొకక్ అనిన్

భాగాల నుంచి త్
ఉతప్తి చేయవచుచ్.
ఇది చరమ్ య్ధుల ని రణలో
6. కి ౖ నె న్ : ఇది ంకోనా అఫి నాలి నుంచి
త్
ఉతప్త తుంది. దీని బెరడు నుంచి కి ౖ నె న్
తయార తుంది. ఇది మలేరియా య్ధి
ని రణలో తోడప్డుతుంది.
ౖ న్ : ఇది ఎరితో
7. కొకె ర్ ౖ జె లాన్ కోకా నుంచి
త్
ఉతప్త తుంది. దీని పతా ర్ ల నుంచి కొకై న్
తయార తుంది. ఇది బిపి పెరుగుదలకు,
హృదయసప్ందన, శరీర ఉ ణ్ గ
ర్ తల పెంపుదలకు
తోడప్డుతుంది.
ౖ నా
8. రిసరిప్న్ : ఇది రా లిఫ్యా సరప్ంటె
(సరప్గ త్
ర్ ంథి) నుంచి ఉతప్త తుంది. దీని ల్ర
దా రా రిసరిప్న్ తయార తుంది. దీనిని
క్జోఫీ
ర్ నియా ని రణలో ఉపయోగిత్ రు.
9. డిజిటాలిన్ : ఇది డిజిటాలి మొకక్ పతా

ర్ ల
నుంచి తయారు తుంది. హృదయ య్ధుల
ని రణలో ఉపయోగపడుతుంది.
10. అటో
ర్ పిన్ : అటో
ర్ పా బెల
ల్ డోనా మొకక్ పతా
ర్ లు,
ఫలాల నుంచి తయారుచేత్ రు. ఇది
మెదడు పు య్ధి ని రణలో
11. న్ల్బా ట్ న్, న్ కిర్ ట్ న్ : బిళ
ల్ గనేన్రు
(కెథరాంథ రోజియ ) ల్ర నుంచి
తయారు తుంది. లుయ్కేమియా య్ధి
ని రణలో ఇది ఉపయోగపడుతుంది.
12. బూ న్ : ఇది న॓ మిక మొకక్ కాయలు,
గింజల నుంచి తయారుచేత్ రు. సయాటికా
య్ధి ని రణలో ఉపయోగిత్ రు.
మొకక్లు - అ పెరిగే ప
ర్ దే లు
కాంతి సమకష్ంలో పెరిగే మొకక్లు - ౖ ట్

లీఫె
నీటిలో పెరిగే మొకక్లు -ౖ ర్ ౖ ఫె ట్
డో
మధయ్రకం మొకక్లు - మీ ౖ ఫె ట్
ౖ పెరిగే మొకక్లు - ఎడాపోఫె
భూమిపె ౖ ట్
ౖ ట్
ఎడారిలో పెరిగే మొకక్లు - జీరోఫె
ౖ ట్
మంచులో పెరిగే మొకక్లు - కిర్యోఫె
ఇ కలో పెరిగే మొకక్లు - ౖ ట్
మోఫె
ౖ పెరిగే మొకక్లు - లితోఫె
రాతిపె ౖ ట్
మడ పా
ర్ ంత మొకక్లు - ౖ ట్
లోఫె
రాళ ల్ లో పెరిగే మొకక్లు - కా ౖమ్ఫె ట్
ల్ పగుళ
ఆమల్ నేలలో పెరిగే మొకక్లు - ఆగా ౖ ట్
జ్ లోఫె
త్ పదారా
- మతు ధ్ లు : వకక్, తమలపాకు, పొగాకు,
త్
గంజాయి, ఛెర , గంజాయి వంటి టిని మతు
పదారా
థ్ లుగా ఉపయోగిత్ నాన్రు.
త్ పానీయాలు : ఆలక్ లి॓ పానీయాలు,

- మతు
నాన్ ఆలక్ లి॓ పానీయాలుగా భజించవచుచ్.
కాఫీ, టీ వంటి టిని నాన్ ఆలక్ లి॓
పానీయాలుగా చెపప్వచుచ్. ఆలక్ లి॓

పానీయాలను కిణ న పానీయాలుగా, దన
పానీయాలుగా భజించవచుచ్.
- కిణ న పానీయాలు : ఆకి జన్ లేకుండా ఈ ట్ ,

బాయ్కీట్ రియా కష్మ్జీ ల కిణ న చరయ్ వల
ల్ బారీ
ల్ ,
గోధుమ, మొలా దా
ర్ కాష్రసం వంటి పదారా
థ్ లు
ఆలక్ ల్ను ఏరప్రుత్ యి.
ల్ , బీరు,ౖ న్.
ఉదా : తాటికలు
- దన పానీయాలు : ఇ దన ప
ర్ కిర్య దా రా
తయార తాయి. క్, బా
ర్ ందీ, రమ్ వంటి .
గోధుమ, ౖ రె , ఓట్, బంగాళాదుంప నుంచి
క్ తయారుచేత్ రు. చెరకురసం నుంచి రమ్
తయారుచేత్ రు. టిని ంచడం వల
ల్
జీరా
ణ్ శయం అల ర్ , మూయ్క పొర పు,
డిపె త్ నాళాలు గటి
ర్ షన్కు లోనవ డం, రక ట్ పడటం
త్ తాయి.
వంటి సమసయ్లు తలెతు

బయోలజీ మెటీరియల్-AJARUDDIN PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

బయోలజీ మెటీరియల్-AJARUDDIN PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SAKSHI

f. B…sZ°Ðé¯Œæ Ë*ÅÐðl¯Œæ çßæ$MŠæ

11. MýS×êÌZÏ MóS…{§ýlMýS… E…r$…§ýl° MýS¯]l$Vö¯]l²§ðlÐ]lÆý‡$?

21. MýS×ê°² BÐ]lÇ…_ E…yól¨?

f. »êÅMîStÇÄ¶æ*, ±Í BMýS$ç³^èla OÔðæÐ]lÌêË$

f. Ä¶æÊM>ÇÄñæ*sŒæË$ Ìôæ§é °fMóS…{§ýlMýS iÐ]l#Ë$

iÐ]l Ô>çÜˆ…& Ô>QË$ GRK

2. f…™èl$, Ð]l–„>-Ë Ô¶æÈ-Æý‡ -«§ýl-Æ>Ã-Ë VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

6. i-Æý‡~-{MìS-Ä¶æ$, Ô>ÓçÜ-{MìS-Ä¶æ$ Ððl¬§ýl-OÌñæ-¯]l Ðésìæ-° H iÐ]l-Ô>-çÜˆ Ñ¿ê-VýS…ÌZ ^èl§ýl$-Ð]l#-™é-Æý‡$?

7. ç³-Ç-{Ô¶æ-Ð]l$-ËÌZ i-Ð]l-Ô>-çÜˆ ç³§ýl®-™èl$-Ë$ Ðéyýl-sê-°² H Ô>çÜˆ… §éÓÆ> A«§ýlÅ-Ä¶æ$-¯]l… ^ólÝë¢-Æý‡$-?

8. Ð]l–-„>-Ë ç³Ç-gêq-¯]l… VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ…?

9. f…™èl$-Ð]l#-Ë ç³Ç-gêq-¯]l… -VýS$-Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ…?

10. i-Ð]l#-Ë A…™èl-Ç²Æ>Ã-×ê-°² VýS$Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

11. Ô¶æ-È-Æý‡ A-Ð]l-Ä¶æ$-Ðé-Ë$ AÑ ^ólõÜ iÐ]l-{MìS-Ä¶æ$-Ë VýS$Ç…-_ ™ðlÍ-Ä¶æ$--gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

12. f…™èl$, Ð]l–„>-Ë Ð]lÈY-MýS-Æý‡-×æ VýS$Ç…-_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

14. A-¯]l$-Ð]l…Õ-MýS-™èl-¯]l$ VýS$-Ç…_ ™ðlÍ-Ä¶æ$-gôæ-õÜ Ô>çÜˆ… ?

16. VýS-†…_-¯]l i-Ð]l#-Ë AÐ]l-Ôóæ-Úë-Ë¯ólÐ]l$…sê-Æý‡$?

f. §éÆý‡$Ð]l#, ´ùçÙMýS MýS×ægêË…

10. ±sìæÒ$§ýl ™ðlÍÄ¶æ*yól Ððl¬MýSPË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?

f. çÜ*¦Ë Mø×æ MýS×ægêË…

21. Ð]l$–§ýl$ MýS×ægêË… Ð]l…W¯]lç³#yýl$, ÝëWËç ³yìl¯]lç³#yýl$ M>´ëyól MýS×ægêË… ?

32. ™éâ¶æå ™èlÄ¶æ*ÈÌZ Eç³Äñæ*VýSç³yól ´ùçÙMýS MýS×ægêË MýS×êË$?

42. H MýS×ægêË…ÌZ Oòœ{»Z»êÏçÜ$tË$ A¯ól °Æ>Ã×êË$ E…sêÆ‡¬?

53. MöÐ]l#Ó ç³§éÆ>¦°² °Ë$Ð]l^ólõÜ çÜ…Äñæ*fMýS MýS×ægêË…?

64. G{Æý‡ Æý‡MýS¢MýS×êË BM>Æý‡…?

f. 2 Æý‡M>Ë$ 1. MýS×ìæM>¿¶æ MýS×êË$ 2. MýSÍMýSÆý‡íßæ™èl MýS×êË$

75. iÐ]l#Ë ç³NÆý‡Ó, ^èlÆý‡Ð]l*…V>Ë MýS§ýlÍMýSMýS$, A…™èlÆý‡…V>Ë MýS§ýlÍMýSMýS$ ™øyýlμyól MýS×ægêË…?

f. AÆó‡ü™èl Ìôæ§é ¯]l$¯]l$ç³# MýS…yýlÆý‡…

86. ¯éyîl MýS×ægêË…ÌZ °Æ>Ã×ê™èlÃMýS {MìSÄ¶æ*™èlÃ {ç³Ð]l*×æ…?

çÜÐ]l*^éÆ>°² MýSÍW E…yól¨?

9. MýS×æ Ñ¿¶æf¯]l çÜÐ]l$Ä¶æ$…ÌZ {MöÐ]l*sìæ¯Œæ §ól°V> Ð]l*Æý‡$™èl$…¨?

15. OÐðl$sZM>…{yìlÄ¶æ* ™èlÓ^èl… ÌZç³Í Ð]l¬yýl$™èlË¯]l$ HÐ]l$…sêÆý‡$?

16. MýS×æÔ¶æM>¢V>Æ>Ë$ Ìôæ§é Power Houses of the cell A° Ðólsìæ¯]l…sêÆý‡$?

19. fË ÑÔóæÏçÙ MýS×æ G…OgñæÐ]l¬Ë$ A° Ðólsìæ¯]l…sêÆý‡$?

29. ¯]l$¯]l$ç³# A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË… Ñ«¨?

f. ïÜÍÄ¶æ* (Ìôæ§é) OÔðæÍMýSË$

f. OÌñæÝùgZÐŒl$Þ,A…™èlÈjÐ]l {§ýlÐ]lÅgêË…, V>Íj çÜ…MìSÏçÙt…

6. Ððl¬MýSPMýS$ Ä¶æ*…{†MýS ºÌê°² ^ólMýS*Æó‡a¨?

9. ÇMìS¢MýS¯]l$ A…sìæò³r$tMö° E…yól ´÷Æý‡¯ólÐ]l$…sêÆý‡$?

14. çÜ*ÅÆý‡ÅÆý‡ÕÃ ÝùMýS° ç³…yýl$Ï, Ñ™èl¢¯éË$, ÐólÆý‡ÏÌZ E…yól ´ëÏíÜtyŠæË$?

15. MøÏÆøíœÌŒæ¯]l$ MýSÍW E…yól ´ëÏíÜtyŠæË$?

18. ç³…yýl$Ï, ç³#ÚëμÌZÏ° Æý‡…VýS$ËMýS$ M>Æý‡×æOÐðl$¯]l ´ëÏíÜtyŠæË$?

24. çÜ*ºÇ¯Œæ A¯ól ç³§éÆý‡¦… §ól°ÌZ E…r$…¨?

iÐ]l -Ô>-çÜˆ… & A«§éÅÄ¶æ$… & 1

2. i--Ð]l-Ô>-çÜˆ… {ç³£ýl-Ð]l$…V> H §ól-Ô¶æ…ÌZ A…MýS$Ç…_…¨?

3. {X-MýS$ ¿êçÙ-ÌZ "º-Äñæ*-‹Ü-' A…sôæ ?

6. i-Ð]l-Ô>-çÜˆ… A¯ól ç³§é-°² {ç³£ýl-Ð]l$…V> Ðéyìl-…-§ðl-Ð]l-Æý‡$?

f. gê¯Œl »êí³t-‹Üt ÌêÐ]l*-ÆŠ‡P

7. i--Ð]l-Ô>-Ýˆë-°-MìS B õ³Æý‡$ H çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æý‡…ÌZ Ð]l_a…¨?

8. Ð]l*-¯]l-Ð]l#-yýl$ iÐ]l-Ô>-Ýˆë-°² Gç³μ-sìæ ¯]l$…_ A«§ýlÅ-Ä¶æ$--¯]l… ^ólçÜ$¢-¯é²-yýl$?

10. "Ô>--Ýˆë-°-MìS `MýS-sìæ Ä¶æ¬VýS…' A° H M>Ìê-°² A…sê-Æý‡$?

11. G-Ð]l-Ç »Z«§ýl-¯]l-Ë Ð]lËÏ 16Ð]l Ô¶æ™é-ºª…ÌZ i-Ð]l-Ô>-çÜˆ… ç³#¯]l-Æý‡$-ij-Ð]l-¯]l… fÇ-W…¨?

12. Bà-Æý‡… Mø-çÜ… Ð]l*¯]l-Ð]l#-yýl$ §ól°Ò$-§ýl B«§é-Æý‡ç³yýl-™é-yýl$?

14. A«¨-MýS Bà-Æø--™èlμ-†¢-° Ýë«¨…^èl-yé-°-MìS A¯]l$-OÐðl-¯]l -ç³-§ýl®-™èl$Ë$?

16. A-«¨-MýS Bà-Æø--™èlμ-†¢-° Ýë«¨…^èl-yé-°-MìS A-¯]l$-OÐðl¯]l ç³§ýl®-†?

17. Ð]l-Æý‡-×ê-™èlÃ-MýS {ç³f-¯]l-¯]l…, çÜ…MýS-Æý‡-×æ ç³§ýl®-™èl$-Ë$ §ól°MìS ç³#¯é-§ýl$-Ë$?

22. MýS-×æ-gê-Ë Ð]lÆý‡¦-¯]l-…-ÌZ Ððl¬MýSP-ÌZ-° H ¿êV>-°² õÜMýS-Ç-Ýë¢-Æý‡$?

24. »ê-MîSt-Ç-Ä¶æ*-Ë-¯]l$ çÜ…çßæ-Ç…^ól çÜ*MýSÿ-i-Ð]l ¯éÔ¶æ-MýS-…?

25. ò³-°Þ-Í-¯Œl Ð]l…sìæ çÜ*MýSÿ-i-Ð]l ¯éÔ¶æ-M>-Ë$ Ðólsìæ ¯]l$…_ ËÀ-Ýë¢-Æ‡¬?

26. -Ð]l$-«§ýl$-Ðól$-çßæ ÐéÅ«¨ _-MìS-™èlÞ-MýS$ H Ð]l$…§ýl$- Ðéyýl-™é-Æý‡$?

27. C--¯]l$Þ-Í-¯Œl Ðólsìæ ¯]l$…_ õÜ-MýS-Ç-Ýë¢-Æý‡$?

28. {ç³-çÜ$¢™èl… C¯]l$Þ-Í-¯Œl §ól° ¯]l$…_ -õÜ-MýS-Ç-çÜ$¢-¯é²-Æý‡$?

30. f-¯]l$Å-Ð]l#-ÌZÏ MýSÍ-VóS BMýS-íÜÃ-MýS Ð]l*Æý‡$μ-Ë-¯]l$ HÐ]l$…sê-Æý‡$?

32. ™éâ¶æå ™èlÄ¶æÈÌZ Eç³ÄñæVýSç³yól ´ùçÙMýS MýS×ægêË MýS×êË$?

86. ¯éyîl MýS×ægêË…ÌZ °Æ>Ã×ê™èlÃMýS {MìSÄ¶æ™èlÃ {ç³Ð]l×æ…?

9. MýS×æ Ñ¿¶æf¯]l çÜÐ]l$Ä¶æ$…ÌZ {MöÐ]lsìæ¯Œæ §ól°V> Ð]lÆý‡$™èl$…¨?

6. Ððl¬MýSPMýS$ Ä¶æ…{†MýS ºÌê°² ^ólMýSÆó‡a¨?

24. »ê-MîSt-Ç-Ä¶æ-Ë-¯]l$ çÜ…çßæ-Ç…^ól çÜMýSÿ-i-Ð]l ¯éÔ¶æ-MýS-…?

�) దవడ కండ�� క�� ఉండడం

11. �ం� ప�� ం� ��ర

3) ��ల� ఆ�) ��

ఎ) ఎ�� ప�� ) ఎగర�� ప��

- ఈ ��ల అధ�య�� 'ఎ�డ�ల�'

3. �య �� : �� - 24� �� త�వం