Studium Magisterskie

Adam Niewiadomski 116961

Konflikty na bliskim wschodzie – historia i skutki walk w Zatoce

Perskiej

Warszawa 2023
 Konflikty to nieodłączna część życia społecznego, każdy przynajmniej raz w życiu był
uczestnikiem jakiegoś konfliktu. Niosą one za sobą zarówno negatywne jak i pozytywne
skutki, do których można zaliczyć przede wszystkim bycie motorem napędowym dla
innowacji. Mowa tu zarówno o innowacjach na gruncie zmian społecznych, kulturowych czy
technologicznych. Niejednokrotnie to właśnie konflikty przyczyniły się do wypracowania
nowych rozwiązań lub ulepszenia już istniejących. Bardzo często to dopiero konflikty stają
się podstawą do poruszenia wcześniej zaniedbanych kwestii a w konsekwencji do dyskusji
nad kluczowymi aspektami, ich wprowadzenia oraz do umocnienia relacji pomiędzy stronami
(Więcek-Janka, 2006). Jednakże mowa tu o konfliktach, które nie mają charakteru zbrojnego.
W przypadku konfliktów, podczas których dochodzi do eskalacji agresji sytuacja ma się
inaczej. Mówi się, że w takich sytuacjach nie ma wygranych ponieważ konflikt zbrojny
zawsze wiąże się z cierpieniem postronnych ludzi co jako Europejczycy dosyć wyraźnie
odczuliśmy w ostatnim roku w czasie trwającej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.
Mogłoby się wydawać, że z punktu widzenia przeciętnego mieszkańca państwa
europejskiego, konflikty zbrojne są czymś nierealnym, czymś co nie może mieć miejsca w
XXI wieku jednakże wydarzenia ostatnich dziesięcioleci na bliskim wschodzie pokazują jak
kruchą rzeczą jest szeroko rozumiany stan pokoju. W niniejszej pracy skupiam się na
przedstawieniu najciekawszych moim zdaniem konfliktów mających miejsce w ostatnich
latach w regionie bliskiego wschodu ponieważ to właśnie one stanowią największe wyzwanie
dla osiągnięcia światowego pokoju i stabilności. Przejawiają się one nie tylko poprzez otwarte
konflikty zbrojne pomiędzy zwaśnionymi krajami ale również przez liczne rewolucje czy
zamachy terrorystyczne.

I WOJNA W ZATOCE PERSKIEJ

Najciekawszym moim zdaniem konfliktem schyłku XX wieku była wojna w Zatoce

Perskiej pomiędzy Irakiem pod przewodnictwem dyktatorskiego prezydenta Saddama
Husajn’a a Kuwejtem wspieranym przez koalicję 35 państw na czele ze Stanami
Zjednoczonymi. Za oficjalną datę rozpoczęcia wojny uznaje się 2 sierpnia 1990 roku kiedy to
Kuwejt został napadnięty przez zbrojne siły Iraku. Jednakże podłoże wojny sięga lat 80 XX
wieku kiedy to miała miejsce wojna Iracko-Irańska trwająca w latach 1980-1989, która
zakończyła się strategiczną porażką Iraku. To właśnie ten konflikt wymusił na władzach
Iraku pożyczenie od Kuwejtu około 12 miliardów dolarów, które zostały przeznaczone na
kontynuowanie działań wojskowych. W tamtych latach Irak wspierany był również przez
Stany Zjednoczone ponieważ miał spełnić rolę swoistego buforu, który miał powstrzymać
rewolucję islamską (Jaskulski, 2010). Konsekwencją zaciągniętych pożyczek była zbliżająca
się niewypłacalność w związku z czym Sadam Husajn zmuszony był zażądać od władz
Kuwejtu umorzenia zobowiązań oraz wypłacenia większej ilości pieniędzy w celu odbudowy
zrujnowanego wojną państwa. Sytuacja była zaogniana również przez rzucane w stronę
Kuwejtu w lipcu 1990 roku oskarżenia o nagminne przekraczanie limitów wydobycia ropy co
miało skutkować spadkiem cen surowca na rynku (Jaskulski, 2010). Dodatkowo władze
Kuwejtu zostały oskarżone o korzystanie w celu wydobycia ze źródeł ropy znajdujących się
po Irackiej stronie granicy w związku z czym strona Iracka wystosowała żądanie zapłaty
ponad 2 miliardów dolarów w celu zadośćuczynienia poniesionych strat co spotkało się z
odmową ze strony Kuwejtu.

Konsekwencją wyżej wymienionych działań był atak strony Irackiej w nocy z 2 na 3

sierpnia i trwające 3 dni walki, które doprowadziły do wycofania się wojsk Kuwejtu na
terytorium Arabii Saudyjskiej. Był to pierwszy od czasów II wojny światowej przypadek
kiedy jakieś państwo zostało usunięte z mapy (Jaskulski, 2010). Na reakcje świata nie trzeba
było długo czekać ponieważ już w niedługim czasie po rozpoczęciu ataku Irak jako państwo
został publicznie potępiony przez wiele państw należących do Organizacji Narodów
Zjednoczonych. Jednocześnie podjęta została natychmiastowa decyzja o utworzeniu koalicji
35 państw, do których zaliczana była również Polska w celu wsparcia walki Kuwejtu o
odzyskanie niepodległości. Co ciekawe jest to jeden z nielicznych przypadków w historii
gdzie zaobserwować można było zgodność Stanów Zjednoczonych oraz Związku
Socjalistycznych Republik Radzieckich, który również potępił działania Iraku (Kowalski,
2010). Przygotowywania do zbrojnego wkroczenia wojsk koalicji anty-irackiej oraz liczne
embarga na handel nie zniechęciły jednak Iraku, który nie ugiął się pod naporem świata i nie
wycofał wojsk z terytorium Kuwejtu. Wysłanych do udziału w operacji nazwanej „Desert
Storm” oddelegowanych zostało ponad 700 000 żołnierzy z czego aż 697 000 pochodziło ze
Stanów Zjednoczonych a jedynie 319 wojskowych oddelegowanych zostało przez Państwo
Polskie. Druga najliczniejszą grupę wojskowych stanowili ci wysłani przez Arabię Saudyjską
w liczbie 60 000 – 100 000 co obrazuje ogromne zaangażowanie USA w konflikt co od razu
skłania ku przemyśleniom, że mieli oni w tym swój interes oraz konflikt ten mógł się im po
prostu opłacać zwłaszcza iż w trakcie trwania wcześniejszego Iracko-Irańskiego konfliktu
USA aktywnie wspierało Irak.

Stany Zjednoczone jako kraj już w tamtym okresie były największym konsumentem
ropy naftowej na świecie. Co istotne ponad połowa konsumowanej przez Amerykanów ropy
pochodziła z importu w związku z czym uzyskanie nielimitowanego dostępu do ropy
pochodzącej z Iraku wiązałoby się z ogromnymi korzyściami finansowym dla gospodarki
Stanów Zjednoczonych. Warto zaznaczyć, że Irak zaraz po Arabii Saudyjskiej był krajem o
największych rezerwach ropy naftowej (Jarczewska-Romaniuk, 2020) co zostało
przedstawione na wykresie 1.

Wykres 1 Światowe rezerwy ropy Naftowej

Źródło: E. Clark, Iraq ‘needs foreign oil companies’, 2003

Oprócz bezpośredniego dostępu do ropy do korzyści wynikających ze zbrojnej

interwencji Stanów Zjednoczonych zalicza się również (Jarczewska-Romaniuk, 2020):

 Możliwość wpływania na światowe ceny ropy

 Osłabienie wpływów krajów należących do OPEC (Organization of the Petroleum
Exporting Countries)
 Zapewnienie firmom z USA i Wielkiej Brytanii działającym w sektorze naftowym
kontraktów na eksploatację i dystrybucję ropy na rynkach światowych
 Eliminacja konkutencji z rynku Irackiego
 Zahamowanie tendencji do odchodzenia przez kraje bliskiego wschodu do rozliczania
się w innej walucie niż dolar amerykański

Można by zakładać, że wszystkie wymienione powyżej korzyści jakie osiągnęły Stany

Zjednoczone powinny przełożyć się na silny wzrost gospodarczy, który miałby być
napędzany dzięki dostępowi do taniej ropy oraz licznymi kontraktami na handel nią.
Jednakże, obserwując dane dotyczące wzrostu PKB można zaobserwować, że w okresie po I
Wojnie w Zatoce Perskiej PKB stanów zjednoczonych zaliczyło spadek o 1.3% co oznaczało,
że w kraju tym wystąpiła wbrew oczekiwaniom recesja. Można również stwierdzić, że jak do
tej pory był to ewenement ponieważ, zazwyczaj po wszystkich wojnach w jakich udział brały
Stany Zjednoczone można było zaobserwować znaczny wzrost poziomu PKB co
przedstawiłem w tabeli 1.

Tabela 1 Wzrost PKB Stanów Zjednoczonych w różnych okresach powojennych

Wojna Wzrost PKB w okresie powojennym

II Wojna Światowa 69.1%
Wojna w Korei 10.5%
Wojna w Wietnamie 9.7%
I Wojna w Zatoce Perskiej -1.5%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Aleksandra Jarczewska-Romaniuk „Ekonomiczne aspekty wojny w iraku”, 2020

Jako główną przyczynę takiego stanu rzeczy często podaje się błędne założenia co do
kosztów prowadzenia wojny ponieważ z dzisiejszej perspektywy wydawały się one być zbyt
optymistyczne. Dodatkowo wojna nie wywarła wystarczającego wpływu na rywalizację walut
euro-dolar co przejawia się tym, że w kolejnych latach dolar tracił swoją wartość w stosunku
do euro (Jarczewska-Romaniuk, 2020). Taki stan rzeczy dla gospodarki Stanów
Zjednoczonych wydaje się bardzo niekomfortowy ponieważ to rozliczanie się w dolarze na
rynkach międzynarodowych jest elementem potęgi Stanów Zjednoczonych na globalnej
arenie. Efektem kłopotów dolara jako waluty międzynarodowej są powstające obawy ze
strony Amerykanów dotyczące powstania dwuwalutowego systemu rozliczeń
międzynarodowych. Jednakże mimo powstawania takich obaw żadna ze stron wydaje się nie
podejmować żadnych działań, Amerykanie nie chcą podnosić stóp procentowych a Unia
Europejska nie chce ich obniżać a w 2019 roku problem ten był jednym z głównych tematów
podjętych podczas szczytu G-7.

Ciekawym zagadnieniem z perspektywy innowacji jest wpływ I Wojny w Zatoce

Perskiej na sposób prowadzenia działań wojennych. Często można usłyszeć, że była to wojna
pomiędzy potęgą militarną a krajem trzeciego świata, który nie był przygotowany na starcie w
ogromną potęga USA. Jak można przeczytać w pracy Tomasza Wójtowicza (Wójtowicz,
2012) jest to stwierdzenie w kontekście niektórych aspektów mylne. Autor podaje przykład
haubic, którymi dysponowała armia amerykańska o zasięgu rażenia 24 kilometrów, które
musiały rywalizować z haubicami Irackimi typu G-5 o zasięgu aż ponad 30 kilometrów.
Dodatkowo Amerykanie podczas prowadzenia działań wojskowych wykorzystywali
przestarzałe, ponad 40 letnie samoloty C-130, które zostały zaprojektowane na potrzeby
wojska w okolicach roku 1950. W tej samej pracy możemy przeczytać, że kluczem do
sukcesu wojsk Stanów Zjednoczonych było taktyczne rozgromienie przeciwnika oraz
wdrożenie nowej jak na tamte czasy koncepcji wojny sieciocentrycznej. Koncepcja ta zaczęła
zyskiwać na znaczeniu z punktu widzenia dowódców wojskowych na początku lat 70 XX
wieku. Nawiązuje ona do informacyjnego zdominowania przeciwka czyli do prowadzenia tak
zwanej „wojny informacyjnej” równolegle z prowadzeniem klasycznych działań wosjkowych
(Wójtowicz, 2012)a opracowane w tamtych czasach systemy są wykorzystywane w armii
amerykańskiej po dziś dzień. Są to np. systemy C4ISR czyli Command, Control,
Communications, Computers, Intelligence, Surveillance, Reconnaissance (Wójtowicz, 2012),
których zadaniem jest zbieranie informacji, analizowanie ich oraz odpowiednia dystrybucja
do konkretnych jednostek.

Podsumowując wszystkie powyższe rozważania, można wyróżnić następujące sukcesy

koalicji 35 państw na czele z USA podczas trwania I konfliktu w Zatoce Perskiej:

 Ochrona suwerenności Kuwejtu – stanowiło to również symbol i przestrogę dla innych

agresorów iż atak na suwerenne państwo regionu bliskiego wschodu nie będzie
tolerowany przez państwa partnerskie mające w tym regionie swoje interasy np. Stany
Zjednoczone
 Zapobiegnięcie eskalacji konfliktu na inne państwa regionu co bez wątpienia
doprowadziłoby do jeszcze większej destabilizacji oraz wzrostu napięć
 Kontrola państw zachodu na czele ze Stanami Zjednoczonymi nad eksploatacją
Irackich złóż ropy naftowej oraz ustabilizowanie cen na rynku
 Poprawa stosunków dyplomatycznych pomiędzy państwami koalicji a Kowejtem
 Możliwość wykorzystania nowych koncepcji prowadzenia wojny (wspomniana
technika wojny informacyjnej) oraz opracowanie systemów, które przez wojska
zachodu są wykorzystywane do tej pory.

Jeśli chodzi o negatywne aspekty wojny to tak jak w przypadku każdego konfliktu zbrojnego
należy liczyć się ze stratami w ludziach. W przypadku wojsk Koalicji straty wynoszą 383
żołnierzy z czego aż 147 było żołnierzami Stanów Zjednoczonych (źródło: Defense.gov). Co
ciekawe większość żołnierzy po stronie koalicji zginęło w trakcie transportu czyli np. poprzez
wjechanie w miny czy podczas prowadzonych przez Irakijczyków zasadzek. Po stronie
Irackiej zginęło aż około 25 000 osób (źródło: iraqbodycount.org) według najbardziej
optymistycznych danych co obrazuje jaką przewagą dysponowały Stany Zjednoczone w
asyście innych sprzymierzonych państw Straty w cywilach szacowane są pomiędzy 100 000 a
200 000 (źródło: amnesty.org) co pokazuje jak okrutna jest wojna oraz, że zawsze w trakcie
tego typu konfliktów najbardziej cierpią ci najbardziej bezbronni, którzy nie prosili się o
branie udziału w działaniach militarnych.

II WOJNA W ZATOCE PERSKIEJ

Kolejnym moim zdaniem najciekawszym konfliktem na bliskim wschodzie jest tak zwana II
Wojna w Zatoce Perskiej jednakże nie odnosi się ona w żadnym stopniu do ataku Iraku na
jakieś państwo regionu tak jak w przypadku I wojny omówionej wcześniej. Wojna ta miała
miejsce w 2003 roku a dokładnie została rozpoczęta 20 marca kiedy to siły międzynarodowej
koalicji dokonały inwazji na Irak. Była to jedna z największych operacji wojskowych w
historii i wywołała wiele emocji i kontrowersji. W chwili rozpoczęcia działań wojennych w
Iraku panował klimat napięcia międzynarodowego, wywołany przez zarzuty o posiadanie
przez Irak broni masowego rażenia, którą miał wykorzystać przeciwko swoim wrogom.
Kontrowersje budziły zarówno same powody interwencji, jak i sposób jej przeprowadzenia.
Jednakże, w okresie kilku kolejnych lat, wojna w Iraku wpłynęła na sytuację polityczną i
militarną na całym Bliskim Wschodzie.

Pretekstów do ataku było w rzeczywistości znacznie więcej ponieważ rząd Stanów

Zjednoczonych tłumaczył konieczność podjęcia interwencji militarnej ze względu na walkę z
terroryzmem. Z mediów do zwykłych ludzi dochodziły informacje jakoby rząd Iraku na czele
z dyktatorem Sadamem Husajnem miał utrzymywać kontakty z organizacją terrorystyczną Al
Kaidą co wywołało oburzenie oraz strach na arenie międzynarodowej. W rzeczywistości
jednak wydaje się, że był to tylko pretekst ze strony Stanów Zjednoczonych w celu uzyskania
jeszcze większych wpływów w regionie bliskiego wschodu. Nie ma co ukrywać iż
Amerykanie byli bardzo zainteresowani kontrolą Irackich złóż ropy naftowej co było
widoczne już w przypadku I Wojny w Zatoce Perskiej kilkanaście lat wcześniej. To właśnie
po zakończeniu I wojny w Ameryce pojawiły się głosy iż być może rządy Husajna jako
dyktatora w Iraku nie są najlepszym rozwiązaniem dla interesów Stanów Zjednoczonych w
regionie bliskiego wschodu. Już wtedy pewna grupa amerykańskich polityków dążyła do
odsunięcia go od władzy co zostało urzeczywistnione w trakcie trwania drugiego konfliktu
(Michnik, 2007). Ci sami politycy podkreślali również jak wielkim niebezpieczeństwem są
nasilające się głosy fundamentalistyczne w Iraku spowodowane stacjonowaniem wojsk
amerykańskich na świętej ziemi ich proroka (Smalec, 2012).

Zaognienie sytuacji na linii Stany Zjednoczone – Irak przyniósł rok 1993 kiedy to
prezydentem zostaje Bill Clinton. Wraz z tą zmianą wprowadzona w życie została nowa
polityka względem bliskiego wschodu nazywana też „polityką podwójnego
powstrzymywania”. Polegała ona na: (Michnik, 2007)

 Powstrzymywanie dominacji Iraku i Iranu na bliskim wschodzie

 Wspieraniu Arabsko-Izrealskiego procesu pokojowego
 Wspieranie działań mających na celu zatrzymanie rozpowszechniania broni
masowego rażenia
 Promowanie demokracji wszystkim państwom regionu

Prowadzenie takiej polityki przez Clintona było zupełnie świeżym podejściem ponieważ
wcześniej po zakończeniu I wojny w Zatoce Perskiej Stany Zjednoczone dążyły do
zachowania statusu quo sprzed wojny nie angażując się tak mocno w hamowanie
agresywnych postaw. Wprowadzenie nowej polityki miało zakończyć okres pobłażania i
obojętności ponieważ jak uważał Clinton to właśnie obojętność i przyzwalanie na
wzmacnianie się jednego państwa kosztem osłabiania innego doprowadziło do inwazji Iraku
na Kuwejt. Nowe rozwiązania zakładały konieczność całkowitego podporządkowania się obu
państw wszystkim rezolucjom ONZ tak aby reżimy te nie stanowiły nigdy więcej zagrożenia
zarówno dla interesów Stanów Zjednoczonych jak i dla społeczeństwa Irackiego (Michnik,
2007). O czym warto wspomnieć polityka ta spotkała się z szeroką krytyką ponieważ wielu
ekspertów określiło ją jako puste slogany oraz zwracało uwagę na fakt iż taka izolacja Iraku i
Iranu może doprowadzić do zbliżenia się tych dwóch państw mimo ich wcześniejszej
wrogości co może doprowadzić do wzmożonej bardziej niż do tej pory agresji. Dodatkowo
prowadzenie takiej polityki w naturalny sposób wiąże się z wysokimi kosztami finansowymi
wynikającymi np. z niemożliwości handlu czy konieczności przebudowania szlaków
logistycznych jak i z ogromnymi kosztami dyplomatycznymi.

Kolejne kluczowe czynniki, które skłoniły Amerykanów do rozpoczęcia operacji były naciski
ze strony najbliższego otoczenia Iraku. Mianowicie od strony władz Izraela, Egiptu czy
Jordani dochodziły głosy zaniepokojenia będące wynikiem prowadzenia przez Irak programu
BMR, który dotyczył prac nad rozwojem i posiadaniem broni atomowej (Pipes, 2003).
Literatura wskazuje, że to właśnie silny konflikt ze strony władz Izraela przeważył o
oficjalnym podjęciu decyzji o przeprowadzeniu ataku. Jednakże, sytuacji nie pomógł zamach
terrorystyczny z dnia 11 września 2001 roku, do którego przyznała się organizacja
terrorystyczna Al-ka’ida, o kontakty z którą posądzane były władze Iraku. Zdaje się, że
wydarzenie to znacznie przyśpieszyło decyzje władz Stanów Zjednoczonych i w połączeniu z
lobbingiem ze strony Izrela stało się kluczowym czynnikiem, który przeważył o podjęciu
decyzji dotyczącej ataku.

Atak rozpoczął się 20 marca 2003 roku, po tym jak prezydent USA George W. Bush wydał
ultimatum, w którym wezwał Irak do złożenia broni masowego rażenia i poddania się kontroli
międzynarodowej. Kiedy Irak nie zastosował się do ultimatum, USA przystąpiło do działań
wojennych. Operacja rozpoczęła się od bombardowań celów wojskowych i infrastruktury
Iraku, a następnie amerykańskie wojska wkroczyły na teren kraju. Atak USA na Irak spotkał
się z mieszanymi reakcjami ze strony społeczności międzynarodowej. Wielu obserwatorów
kwestionowało podstawy interwencji, argumentując, że Irak nie stanowił bezpośredniego
zagrożenia dla międzynarodowego bezpieczeństwa. Krytykowano również metody
przeprowadzenia interwencji i sposoby prowadzenia działań wojennych. Niektórzy eksperci
uważają, że wojna ta była jednym z czynników, które przyczyniły się do pogorszenia sytuacji
w regionie Bliskiego Wschodu, w tym do wzrostu radykalizacji i terroryzmu. Chociaż celem
wojny była obalenie reżimu Saddama Husajna i zniszczenie jego arsenału broni masowego
rażenia, to po jej zakończeniu okazało się, że atak ten miał wiele negatywnych skutków.
Przede wszystkim, wojna spowodowała powstanie chaosu i braku stabilności w Iraku, co stało
się sprzyjającym środowiskiem dla grup radykalnych. W wyniku wojny w Iraku powstała
między innymi organizacja terrorystyczna Państwo Islamskie ISIS, która zdobyła duże
obszary w Iraku i Syrii i przeprowadzała liczne zamachy terrorystyczne w regionie i poza
nim. Ponadto, atak USA na Irak wywołał silne reakcje wśród środowisk muzułmańskich na
całym świecie, co z kolei przyczyniło się do wzrostu radykalizacji i rekrutacji terrorystów.
Atak ten był postrzegany jako kolejny przykład ingerencji Zachodu w sprawy muzułmańskich
krajów, co wywołało wiele negatywnych emocji (Smalec, 2012).

Podsumowując wszystkie powyższe rozważania na temat przyczyn i skutków II Wojny w

Zatoce Perskiej można opisać następujące pozytywne aspekty tego konfliktu:
  Obalenie reżimu Saddama Husajna, który z pewnością nawet jeśli nie w tamtym
momencie to w przyszłości stanowił zagrożenie zarówno dla krajów zachodu jak i
sąsiadów w rejonie bliskiego wschodu. Liczne doniesienia na temat prac nad
posiadaniem broni masowego rażenia napawały w tamtych latach przerażeniem w
związku z czym wiadomość o obaleniu jego rządów stanowiła pewnego rodzaju ulgę
dla wielu przywódców
 Rozbrojenie Iraku co wpłynęło na wspomniane wcześniej poczucie bezpieczeństwa
 Ustanowienie rządu demokratycznego na terenie Iraku, który miał za zadanie
przeprowadzenie reform i poprawę sytuacji w kraju po zakończeniu operacji zbrojnej.

Co warto zaznaczyć, z perspektywy czasu wiemy, że wprowadzony przez Amerykanów

demokratyczny rząd w Iraku nie spełnił swojej funkcji. Po upadku reżimu, Irak popadł w
chaos, a rząd tymczasowy nie był w stanie zapewnić stabilizacji i bezpieczeństwa w kraju. W
tym okresie doszło do wzrostu terroryzmu i przemocy, co przyczyniło się do dalszego
pogorszenia sytuacji bezpieczeństwa i stabilności w Iraku. W ciągu kilku lat po obaleniu
rządu Saddama Husajna, w Iraku wybuchła wojna domowa, która przyniosła olbrzymie straty
ludzkie i materialne. W kraju doszło do zamachów terrorystycznych, porwań i ataków na
cywilów. Obecnie, mimo że sytuacja w Iraku uległa poprawie w ostatnich latach, kraj wciąż
boryka się z wieloma problemami. W kraju trwają konflikty na tle etnicznym i religijnym, a
także korupcja i brak stabilizacji politycznej i gospodarczej. Stąd też należy zastanowić się
nad negatywnymi skutkami II Wojny w Zatoce Perskiej, do których należą (Dzielski, 2007):

 Wysokie straty w ludziach, Według różnych szacunków, w wyniku wojny zginęło od

150 do 600 tys. ludzi, a koszty wojny wyniosły setki miliardów dolarów.
 Destabilizacja sytuacji na Bliskim Wschodzie (omówione wcześniej)
 Napięcia międzynarodowe - Wojna przyczyniła się do pogorszenia stosunków
międzynarodowych i napięć między Stanami Zjednoczonymi a wieloma krajami, w
tym z Rosją i Chinami.
 Brak poparcia społeczeństwa - Wojna nie cieszyła się poparciem społeczeństwa,
zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i na całym świecie. Miała wiele kontrowersji i
wywołała protesty przeciwko jej przeprowadzeniu.
Podsumowując, I i II wojna w Zatoce Perskiej stanowiły istotne wydarzenia w historii
Bliskiego Wschodu oraz wpłynęły na sytuację geopolityczną całego świata. Pierwsza wojna
miała na celu wyzwolenie Kuwejtu spod irackiej okupacji, natomiast druga była skutkiem
kontrowersyjnej decyzji amerykańskiego prezydenta George'a W. Busha o inwazji na Irak.
Obie wojny przyniosły wiele zmian i skutków dla regionu. Z jednej strony, po pierwszej
wojnie Kuwejt odzyskał niepodległość, a kraje arabskie zjednoczyły się w walkach przeciwko
okupacji. Z drugiej strony, po drugiej wojnie Irak pogrążył się w chaosie, a sytuacja w
regionie stała się jeszcze bardziej niestabilna. W wyniku wojen w Zatoce Perskiej wiele ludzi
straciło życie, a wiele innych zostało rannych lub pozbawionych domów. Obydwie wojny
wywołały wiele kontrowersji na całym świecie, a ich konsekwencje wciąż są odczuwalne w
regionie Bliskiego Wschodu i na całym świecie. Ostatecznie, wojny w Zatoce Perskiej
pokazały, jak ważne jest utrzymanie pokoju i stabilności w regionie, a także jak ważne jest
szukanie dyplomatycznych rozwiązań konfliktów międzynarodowych.

BIBLIOGRAFIA

Jarczewska-Romaniuk A. „Ekonomiczne aspekty wojny w Iraku”, 2004. Rocznik

Strategiczny 2003/2004, str. 398-408

Jaskulski W. „Działalność wojsk koalicyjnych w rejonie Zatoki Perskiej w latach 1990-1991

(aspekty polityczne i militarne)”, 2010. Białostockie Teki Historyczne Tom 8/2010, str. 169-
189

Smalec Ł. „Dwie wojny z Irakiem. Źródła, przyczyny, preteksty, przygotowanie, skutki”,

2012

Dzielski W. „Idealizm George’a w. Busha a II wojna w Zatoce Perskiej”, 2007. Irak.

Dylematy amerykańskiej interwencji, str. 63-78

Michnik, W. “Długa droga do wojny : USA i przyczyny II wojny w Zatoce Perskiej”, 2007 in
Dzielski, W. and Michnik, W. (eds) Irak - dylematy amerykańskiej interwencji. Kraków :
Księgarnia Akademicka, str. 99–133

Wójtowicz T. „I wojna w Zatoce Perskiej – wojna sieciocentryczna czy klasyczny konflikt

zbrojny ery przemysłowej?”, 2012

Więcek-Janka E. „Zmiany i konflikty w organizacji”, 2006.

Kowalski W. „2 sierpnia 1990 roku rozpoczęła się I wojna w Zatoce Perskiej (1990-1991)”,
2010. Histmag.org, dostęp z 26.03.2023 (https://histmag.org/2-sierpnia-1990-roku-
rozpoczela-sie-I-wojna-w-Zatoce-Perskiej-1990-1991-4499)
Pipes D. „Kłamstwa Saddama o BMT”, 2003. Danielpipes.org, dostęp z 26.03.2023
(https://pl.danielpipes.org/1273/klamstwa-saddama-o-bmr)