Kolor – podstawowe informacje

W kolorze tkwi ogromna siła – sprawnie posługując się barwami można skutecznie przyciągać uwagę oraz wpływać na
decyzje odbiorców. Poprzez odpowiedni dobór kolorów możemy nie tylko poprawić walory estetyczne, ale również
przekazać pewne informacje dla odbiorcy. Tylko jak to zrobić? Najlepiej będzie zacząć od początku, żeby lepiej zrozumieć
wszystkie zasady i zależności między kolorami. A więc zanim wejdę w rozległy temat barw, omówię w pierwszej kolejności
podstawy dotyczące kolorów.

Czym jest kolor?

Kolor widzimy dzięki światłu odbitemu od przedmiotu i wpadającemu do oka. Widmo światła białego pada na przedmiot, który pochłania część
barw pochłania, a część odbija… Dobra, w tym momencie to bez większego znaczenia. Dość powiedzieć, że w naszym oku znajdują się trzy rodzaje
receptorów, które reagują na światło czerwone, zielone i niebieskie, czyli w dużym uproszczeniu zasada działania jest podobna, jak w przypadku
wyświetlaczy i kolorów RGB. Dla przykładu kolor żółty pobudza w naszym oku receptory odpowiadające za barwy czerwone i zielone, zaś w
mniejszym stopniu oddziałuje na receptory koloru niebieskiego. Z kolei intensywny fiolet najmocniej poruszy nasze receptory dotyczące barw
niebieskich i czerwonych.
Koło barw

Koło barw wraz z zaznaczonymi na nim kolorami podstawowymi, drugorzędowymi oraz trzeciorzędowymi.

Czas teraz na dotknięcie zagadnienia, które jest niezwykle istotne, a tak często pomijane – mianowicie zwykłe, proste, podstawowe koło barw.
Nawet w szkołach na lekcjach plastyki w gimnazjum, czy szkole podstawowej wałkuje się do znudzenia porządki jońskie, korynckie i doryckie, (co
raczej nie jest jakoś szczególnie istotne, chociaż owszem, zapewne jest ważne) a pomija niemal zupełnie istotę koloru i koło barw. A przecież
to na takim kole opisane są kolory i zależności między nimi, co pomaga zrozumieć podstawowe zagadnienia teorii kolorów. A po co rozumieć te
podstawowe zagadnienia? No po co wypadałoby znać kolory… Nawet choćby po to, by umiejętnie urządzić własne mieszkanie i dobrać
odpowiednie barwy dla ścian, mebli, czy dywanu. Powodów jest tysiąc i więcej.
Przejdę może do rzeczy, bo znowu wkradła się dygresja – ogólnie przyjętym jest, że kolory czerwony, żółty i niebieski są barwami podstawowymi,
czyli inaczej pierwszorzędowymi. Na tradycyjnym kole barw, podzielonym na dwanaście równych części, poprzez połączenie tych trzech kolorów
otrzymamy trójkąt równoboczny. Natomiast w połowie odległości pomiędzy sąsiednimi kolorami podstawowymi znajdziemy kolory
drugorzędowe, czyli pochodne. Wyróżniamy trzy kolory pochodne – pomarańczowy, zielony oraz fioletowy – powstają one z połączenia dwóch
sąsiadujących ze sobą kolorów pierwszorzędowych. Ostatnimi barwami na kole są kolory trzeciorzędowe, tych na podstawowym kole barw jest aż
sześć. Powstają one z połączenia koloru podstawowego z sąsiednim kolorem pochodnym.

Cechy kolorów

Jak widać, z podstawowego koloru czerwonego można uzyskać wiele różnych barw, poprzez zmianę odcienia, tonu, czy jasności.
W porządku, wiadomo już, czym jest koło barw. Tylko skąd np. bierze się kolor brązowy? Albo szary? Za te kolory odpowiadają parametry barw –
mianowicie jasność i nasycenie, czyli inaczej odcień i ton. Właściwie warto zauważyć, że odcień to nieco błędne pojęcie, bo w potocznym języku
opisuje ilość światła w kolorze, jednak w rzeczywistości odcień odnosi się do ilości czerni w kolorze, zaś tinta do ilości światła białego. Ton z kolei,
najprościej rzecz biorąc, opisuje ilość szarości (czy może ilość danej barwy) w kolorze. A zatem chcąc być poprawnym: tinta, odcień oraz ton.

Operując tymi trzema parametrami można uzyskać jakikolwiek dowolny kolor, który może dostrzec ludzkie oko. Na tym schemacie oparty jest
model kolorów HSB, ale o tym innym razem.

Temperatura barwowa
Ostatnią cechą kolorów, o której chciałbym wspomnieć, jest temperatura barwowa. Co się kryje za tym pojęciem? Bez zbędnych wyjaśnień rodem
z encyklopedii – jaki kolor kojarzy się wam z lodem? A jaki z ogniem? No właśnie… jestem więc pewien, że potraficie rozpoznać bezbłędnie, które
barwy są należą do tych ciepłych, a które do grupy chłodnych. Na ilustracji obok widzimy koło barw podzielone na dwie części z barwami barwy
ciepłymi i zimnymi. Widać, jak na dłoni, że kolor żółte, pomarańczowe, niektóre odcienie różu oraz zieleni i oczywiście czerwień są kolorami
ciepłymi.
 Koło barw z zaznaczonym podziałem na kolory ciepłe i chłodne.

Te barwy kojarzą się nam… no właśnie, z czym? Przede wszystkim z natury są bardziej dominujące, niż barwy chłodne. Kojarzą się z ruchem,
ciepłem oraz życiem. Z kolei pozostałe barwy, czyli znaczna większość barw zielonych, niebieski i niektóre barwy fioletowe to kolory chłodne –
obniżają napięcie, uspokajają, są po prostu zaprzeczeniem barw ciepłych. Chłodne kolory dostrzegamy zawsze blisko horyzontu, kiedy jesteśmy
na otwartych przestrzeniach, a słońce stoi wysoko na niebie. Wtedy cały daleki plan jest chłodny i mało kontrastowy, ale o tym szerzej innym
razem, kiedy bardziej szczegółowo będę opisywał poszczególne barwy.

Czyste światło białe pozwala dostrzec nam naturalne barwy – natomiast dominacja jednej barwy nad pozostałymi sprawia, że cały obraz widzimy
w innej palecie barw. W naturalnych warunkach najłatwiej zaobserwować to podczas wschodu i zachodu słońca, gdzie poprzez dominację
czerwieni w świetle słonecznym, w otoczeniu przeważają ciepłe barwy, z kolei w nocy, przy pełni księżyca wszystko dookoła nas będzie zimne.
Pracując ze zdjęciami, i wykorzystując wiedzę z zakresu temperatury barwowej, poprzez manipulację balansem bieli, możemy samodzielnie
zdecydować o nastroju fotografii. Oczywiście źle dobrany balans bieli potrafi zepsuć zdjęcie, jednak sprawne dobranie tego parametru pozwala
wywołać u odbiorcy pożądane przez nas emocje.
Ta sama fotografia z różnym balansem bieli – naturalnym oraz chłodnym i ciepłym. Zwłaszcza pomiędzy chłodnym i ciepłym zdjęciem widać,
że te dwa obrazy mają nieco inny wydźwięk.