1

SOCJOLOGIA RODZINY

RODZINA- warto zauważyć, że koncept rodziny jako „podstawowej komórki społecznej”

(G. Mourdock- „komórkowa” definicja rodziny) powstał w 1949r. Wiele od tego czasu uległo
zmianie.

RODZINA- to co najmniej jedna diada rodzic (dorosły/ opiekun)- dziecko.

Rodzina - strefa racjonalnego wyboru, indywidualizm.

Rodzina jako funkcja indywidualnej decyzji podejmowanej przez jednostki, nierzadko działającej
pod presją (a kiedy ślub, a kiedy dziecko?).

Rodzina to nie obiekt statyczny, ale dynamiczny proces.

Rodzina to jednostki, które ją budują, to decyzje i interesy nie zawsze wspólne. Rodzina to także
aktorzy społeczni (pełnienie określonych funkcji: matka, ojciec, mąż, żona, dzieci, krewni) a w
związku z tym podejmowanie różnorodnych decyzji, np. reprodukcja biologiczna, która powiązana
z wymiarem ekonomicznym - nakłady finansowe. Sfera życia rodzinnego połączona jest ze sferą
analizy ekonomicznej- koszty i zyski, ograniczone nakłady. Jednostka podejmując decyzje (w
rodzinie) nie jest niezależna, inni jej członkowie są nimi zainteresowani, mogą także wywierać
presję.

Socjologia postrzega rodzinę jako najstarszy, dość trwały element organizacji społecznej. Rodzina
kojarzona jest z małżeństwem (aczkolwiek nie jest z nim związana) prokreacją, wychowaniem
dzieci, regulacją stosunków seksualnych, gospodarstwem domowych, systemem pokrewieństwa czy
adopcji. W teorii socjologicznej rodzina jest mikrostrukturą, czyli małą grupą społeczną, której
członkowie tworzą sieć wzajemnych stosunków społecznych; jak również jest grupą pierwotną
(niewielka liczebność, względna trwałość, stosunki społeczne face-to-face). Jest także uniwersalną
instytucją społeczną - utrwalony zespół działań ludzkich nastawiony na zaspakajanie potrzeb
członków rodziny.

 2
• Rodzina nuklearna /rodzina mała (kobieta, mężczyzna, dziecko- dzieci, zamieszkujący razem).
Warto dodać, że socjologia za rodzinę uznaję jednego z rodziców, który spełnia podobne funkcje
(wychowawczą) jak rodzina wobec swoich członków.

ALTERNATYWNE MODELE RODZIN/ NIBY- RODZINY (względem rodziny

nuklearnej)

• RODZINA HOMOSEKSUALNA- formalny bądź nieformalny związek dwojga ludzi tej samej
płci. Liberalizacja społeczeństwa przyczyniła się do prawnej legalizacji zwi zków
jednopłciowych najpierw w Danii, a pó niej w Norwegii, Szwecji, Islandii, na W grzech,
Holandii, Francji, Belgii, USA również z mo liwo ci adopcji dzieci.

• LUDZIE SAMOTNI ORAZ SAMOTNI RODZICE- osoby po rozwodach, wdowcy, a także ci

którzy wybrali samotność z wyboru (single) z różnych przyczyn (kariera zawodowa,
niedopasowanie w związku, poszukiwanie ideału)

• DINKS* (double income no kids - podwójny dochód, żądnych dzieci)- zazwyczaj jest to
związek sformalizowany, w którym para nie decyduje się na posiadanie dzieci.
*Dinks nie jest rodziną, brak tutaj dziecka- socjalizacja.

• LAT/ UKŁADY SIECIOWE SENIORÓW* (living apart together- żyjąc oddzielnie razem)
para żyje razem w bliskim związku, jednak nie tworzy wspólnego gospodarstwa domowego
(dochodzący konkubinat).
* Lat/ układy sieciowe seniorów nie są rodziną, brak dziecka- socjalizacja.

• KOHABITACJA (KONKUBINAT)- wspólne zamieszkiwanie razem, bez zawarcia

małżeństwa, utrzymywanie stosunków seksualnych, wspólne wychowanie dzieci (wspólnych
bądź z poprzedniego związku). Zauważalny jest spadek ilości osób żyjących w formalnych
związkach.
• RODZINA PATCHWORKOWA/ RODZINA REKONSTRUOWANA po rozwodzie,
rozwodach, oparta na ponownym małżeństwie, w której skład wchodzą dzieci z przednich
związków oraz z dzieci z obecnym partnerem.

ź
ż

ś
ą

ę
ą
 3
MOTYWY ZAWIERANIA ZWIĄZKÓW MAŁŻEŃSKICH:

• Miłość- wielokrotnie podawany motyw przez obie płcie (dla zainteresowanych

tematyką miłości- Psychologia Miłości - Bogdan Wojciszke).

• Stabilizacja życiowa- potrzeba założenia własnej rodziny, domu, „wyjście z domu rodzinnego”.
Warto dodać, że prototypem stabilizacji życiowej jest narzeczeństwo, choć z upływem czasu
częściej zastępowane „chodzeniem ze sobą”.

• Partnerstwo- rozumiane jako dopasowanie się pod względem osobowościowym, fizycznym,

kulturowym, edukacyjnym czy materialnym. Istotne są tu podobieństwa, czyli to co nas łączy z
drugim człowiekiem.

• Atrakcyjność fizyczna i seksualna- wygląd zewnętrzny zawsze miał znaczenie, zwłaszcza dla
mężczyzn, kobiety zaś bardziej od urody u płci przeciwnej cenią takie cechy jak: status
materialny, inteligencja, zdrowie, czy ambicja. Seksualność człowieka powiązana jest z
pożądaniem jak i pobudzeniem fizjologicznym. Z badań wynika, że im bardziej kobieta jest
postrzegana przez mężczyznę jako atrakcyjna seksualnie to jest też bardziej atrakcyjna w ogóle.

• Ucieczka w małżeństwo- zawarcie małżeństwa staje się ucieczką od różnego rodzaju

problemów, (rodzina w której dominuje np.alkoholizm, gdzie nie można normalnie
funkcjonować) w tym osobowościowych; może być również sposobem na zrealizowanie
niezaspokojonych potrzeb np. z dzieciństwa. Inną przyczyną może być starach przed
samotnością, czy pustką w życiu. Osoby zaburzone nie stworzą „zdrowych” związków, ponadto
takie małżeństwa nie są w stanie przetrwać.

LITERATURA
* Tomasz Szlendak, Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, PWN, Warszawa 2010.