Ασύρματες Ζεύξεις Νίκος Πασσάς ΕΚΠΑ

ΕΚΠΑ
Ασύρματες Ζεύξεις
Το ασύρματο περιβάλλον στις
κινητές επικοινωνίες
Νίκος Πασσάς
Βασικές ενότητες
 Βασικές αρχές διάδοσης ηλεκτρομαγνητικού

σήματος
 Μοντέλα διάδοσης
 Διαλείψεις (μικρής και μεγάλης κλίμακας)
 Παρεμβολές (εντός και εκτός συστήματος)
 Εισαγωγή στα δίκτυα 4ης γενιάς

 2.1
 2.2 (μόνο εισαγωγικό όχι υποενότητες)
 2.3
 2.4
 3.1
 5.2
 5.7
 11.3
 11.8
To μοντέλο αναφοράς OSI*

Επίπεδο Μονάδα
ανταλλαγής
Πρωτόκολλο εφαρμογής (Application Layer)
1 Εφαρμογής Εφαρμογής ADPU
Διασύνδεση Διασύνδεση
Πρωτόκολλο Παρουσίασης
2 Παρουσίασης Παρουσίασης PPDU
Πρωτόκολλο Συνόδου
3 Συνόδου Συνόδου SPDU
Πρωτόκολλο Μεταφοράς
4 Μεταφοράς Μεταφοράς TPDU
Όρια Υποδικτύου Διασύνδεση
Διασύνδεση
5 Δικτύου Δικτύου Δικτύου Δικτύου Πακέτο
Διασύνδεση Εσωτερικό Πρωτόκολλο Υποδικτύου Διασύνδεση
6 Σύνδ. Δεδομέν. Σύνδ. Δεδομέν. Σύνδ. Δεδομέν. Σύνδ. Δεδομέν. Πλαίσο
7 Φυσικό Φυσικό Φυσικό Φυσικό Bit
Host A Host B
*Open Systems Interconnection

To μοντέλο αναφοράς OSI
Επίπεδο
1 Εφαρμογής
Εφαρμογής
2 Παρουσίασης Κρυπτογράφιση, συμπίεση, μετατροπή δεδομένων
Αρχικοποίηση και έλεγχος διαφορετικών ροών ανά εφαρμογή

3 Συνόδου
4 Μεταφοράς Έλεγχος ροής, έλεγχος λαθών, επαναμεταδόσεις από άκρο σε άκρο
5 Δικτύου Διευθυνσιοδότηση, δρομολόγηση πακέτων
6 Σύνδ. Δεδομέν. Έλεγχος πολλαπλής πρόσβασης, διόρθωση λαθών, …
7 Φυσικό Μετάδοση στο φυσικό μέσο, διαμόρφωση σήματος, επεξεργασία
Μετάδοση πληροφορίας
Μετάδοση Δεδομένων στο Μοντέλο OSI
Αποστέλλουσα Λαμβάνουσα
Διεργασία Δεδομένα Διεργασία
Επίπεδο Επίπεδο
ΑΗ Δεδομένα
Εφαρμογής Εφαρμογής
PΗ Δεδομένα
Παρουσίασης Παρουσίασης
Συνόδου SΗ Δεδομένα Συνόδου
TH Δεδομένα
Μεταφοράς Μεταφοράς
NΗ Δεδομένα
Δικτύου Δικτύου
Επίπεδο DΗ Δεδομένα DT Επίπεδο
Σύνδ. Δεδομ. Σύνδ. Δεδομ.
Φυσικό Φυσικό
Bits
Πραγματικό μονοπάτι μετάδοσης δεδομένων
Το μοντέλο αναφοράς TCP/IP

OSI TCP/IP
7 Application
Application
(Εφαρμογής)
6 Presentation
(Παρουσίασης) Δεν υπάρχει
5 Session Δεν υπάρχει

(Συνόδου)
4 Transport
Transport
(Μεταφοράς)
3 Network
Network
(Δικτύου)
2 Data Link
(Σύνδεσης Δεδομένων)
Host-To-Network
1 Physical
(Φυσικό)
Tα πρωτόκολλα στο μοντέλο OSI
Επίπεδα OSI TCP/IP
Application HTTP, S-HTTP,SMPTE,

(Εφαρμογής) FTP, TELNET, POP3, IMAP4
Presentation
(Παρουσίασης)
Session
(Συνόδου)
Transport
TCP,UDP, RUDP, XOT
(Μεταφοράς)
Network
IP/IPv6
(Δικτύου)
Data Link Ethernet, Token Ring, ARCnet, StarLAN, LocalTalk, FDDI, ATM
(Σύνδεσης Δεδ.) ODI, NDIS
Physical
TP, Coaxial, Fiber-Optic, Wireless
(Φυσικό)
ISP
A
B The
Internet
Satellite
IP backbone
Broadcast Networks C
(DAB, DVB-T)
3G
4G
D IP-based
micro-mobility Wireless
LANs
E
A E
HTTP HTTP
C D
B
TCP TCP
IP IP IP
IP IP
802.11 MAC
Ethernet Ethernet ATM ATM Ethernet Ethernet 802.11 MAC
Coaxial Coaxial Fiber-Optic Fiber-Optic Coaxial Coaxial 802.11 PHY 802.11 PHY
Λίγη ιστορία
1901: Marconi
"S"
"Are you ready"
Εξέλιξη των ασυρμάτων επικοινωνιών φωνής
 Υπηρεσία κινητών τηλέφωνων πρώτη η AT&T το 1946.
 Κινητή αλλά όχι κυψελοειδής. Ο σταθμός βάσης είχε
εμβέλεια περίπου 100 km.
 Τα πρώτα συστήματα, βασισμένα στο FM, απαιτούσαν
φάσμα εύρους 120 kHz για μετάδοση φάσματος φωνής 3
kHz.
 Ογκώδεις συσκευές (εγκατεστημένες σε αυτοκίνητα).
 Μικρή χωρητικότητα: 50 χρήστες
 Μέθοδος πολλαπλής προσπέλασης FD (διαίρεση
συχνότητας)
Εξέλιξη των ασυρμάτων επικοινωνιών φωνής
 Το επόμενο βήμα ήταν η χρήση μεθόδων συγκανάλωσης
(trunking – trunk=κορμός)
 Χαλαρώνοντας τον περιορισμό της απαίτησης ενός
καναλιού αποκλειστικά δεσμευμένου για κάθε χρήστη.
 Έτσι αναπτύχθηκαν πομποδέκτες γρήγορου συντονισμού
για ανεύρεση ελευθέρων καναλιών.
 H έννοια της κυψελοειδούς κάλυψης εμφανίζεται στην αρχή

της δεκαετίας του 1970.
 Η κυψελοειδής κάλυψη δεν είναι μια νέα τεχνολογία αλλά μια
νέα οργάνωση των πόρων για κάλυψη μεγάλης περιοχής.
Η έννοια της κυψελοειδούς κάλυψης οδήγησε στην έννοια της
επαναχρησιμοποίησης της συχνότητας.
 Απαιτεί πολύπλοκους αλγορίθμους ελέγχου κυρίως για την
υποστήριξη της μεταπομπής (handoff ) δηλαδή την μεταγωγή
από ένα σταθμό βάσης σε άλλο.
 Στην αρχή των 1990s γίνεται ψηφιακή μετάδοση της φωνής -
συστήματα 2ης γενιάς (2G).
 Αναπτύσσονται μικρότερες και με μεγαλύτερη διάρκεια
μπαταρίες. Σμίκρυνση των κινητών συσκευών.
1988 Σχεδίαση του GSM
1988 Ανάπτυξη του IS-54 (ΗΠΑ)
1988 Ανάπτυξη του CDMA (ΗΠΑ)
1991 Ανάπτυξη του GSM
1993 Ανάπτυξη του IS-95 (ΗΠΑ)
1998 Αρχίζει η σύνταξη κανονισμών (standards) για το 3G
1999 H ITU επιλεγεί 5 τεχνολογίες για το ΙΜΤ-2000
2001 Η ΝΤΤ DoCoMo εγκαθιστά το πρώτο W-CDMA
2009 Πρώτη εμπορική εγκατάσταση 4G στη Νορβηγία
Λίγη ακόμα ιστορία
Εξέλιξη ασυρμάτων δικτυών μετάδοσης δεδομένων

1983 ARDIS – Ιδιωτικό δίκτυο Motorola/IBM
1990 Αρχίζει η σύνταξη του IEEE 802.11
1992 Αναπτύσσεται το HIPERPLAN στην Ευρώπη
1997 Απελευθερώνονται οι ζώνες φάσματος U-NII
(5.8GHz), ολοκληρώνεται η προδιαγραφή IEEE
802.11, ξεκινά το GPRS
1998 Εμφανίζονται το Bluetooth and το IEEE 802.11b
(2.4GHz, 11Mbps)
1999 Εμφανίζονται τα IEEE 802.11a (5GHz, 54Mbps) και
HIPERPLAN-2.
2003 Εμφανίζεται το IEEE 802.11g (2.4GHz, 54Mbps)
2004 Εμφανίζεται το IEEE 802.16a (WiMAX) (2.4-11GHz,
75Mbps, 50 km)
 Ως «ασύρματες ζεύξεις» ή «ραδιοζεύξεις»,

χαρακτηρίζονται οι ζεύξεις που, για τη μετάδοση
πληροφορίας (φωνής, εικόνας, δεδομένων κλπ.),
χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητικά κύματα (30 kHz –
300GHz)
 Κύριο χαρακτηριστικό των ζεύξεων αυτών είναι η

απουσία φυσικής σύνδεσης (γραμμή μεταφοράς
κυματοδηγός) μεταξύ πομπού και δέκτη και η χρήση της
ατμόσφαιρας ή του διαστήματος ως μέσου μετάδοσης
Διάδοση σήματος
Βασικό Δομικό Διάγραμμα
Τηλεπικοινωνιακής Ζεύξης [1]
Πομπός
Πηγή Επεξεργασία
Διαμόρφωση
Πληροφορίας Σήματος
Κανάλι
Ανάκτηση Επεξεργασία
Αποδιαμόρφωση Δέκτης
Πληροφορίας Σήματος
Πλήρες Δομικό Διάγραμμα Ψηφιακής
Ασύρματης Ζεύξης
Πηγή
LPF Δειγματοληψία Κβάντιση Κωδικοποίηση Διαμόρφωση
Πληροφορίας
Κεραία
(Απο) Κωδικοποιητής (Απο) Κωδικοποιητής

Πηγής
(Απο) Κρυπτογράφηση
Καναλιού Ασύρματο Κανάλι
Κεραία
Ανάκτηση
LPF Ανακατασκευή Σήματος Αποκωδικοποίηση Αποδιαμόρφωση
Πλήρες Δομικό Διάγραμμα Ψηφιακής

Ασύρματης Ζεύξης
Πηγή
LPF Δειγματοληψία Κβάντιση Κωδικοποίηση Διαμόρφωση
Κεραία
Ασύρματο Κανάλι
(Απο)Κωδικοποιητής (Απο)Κωδικοποιητής
(Απο)Κρυπτογράφηση
Πηγής Καναλιού
Κεραία
Ανάκτηση
LPF Ανακατασκευή Σήματος Αποκωδικοποίηση Αποδιαμόρφωση
Κεραία [2] Ασύρματο Κανάλι
• Διάγραμμα Ακτινοβολίας • Παρεμβολές
• Πυκνότητα Ισχύος Ακτινοβολίας • Παραμόρφωση Σήματος
• Κατευθυντικότητα • Χρονική Καθυστέρηση
• Απολαβή (Κέρδος) • Αλλαγές Πλάτους/Φάσης
• Εύρος Ζώνης • Θόρυβος
• Πόλωση
Σημαντικοί παράμετροι
επικοινωνίας σε κινητό δίκτυο
• Ύψη κεραιών από το έδαφος

• Απουσία ύπαρξης απευθείας κύματος
• Επίδραση του εδάφους και παρουσία
ηλεκτρομαγνητικών σκεδαστών
• Μεταβολή του εδαφικού ανάγλυφου
(πχ θάλασσα)
Τι μελετάμε με τα μοντέλα διάδοσης
Tx
Rx
• πως διαδιδεται το σημα ?

• ποση αποσβεση ή παραμόρφωση υφισταται ?
• Πως φτανει το σημα στον δεκτη ?
Κατηγορίες μοντέλων
διάδοσης
– Μεγάλης Κλίμακας (Large-scale)
Πραγματοποιείται εκτίμηση της ισχύος του σήματος σε
μεγάλες αποστάσεις Πομπού – Δέκτη (T-R Distance: Μερικές
εκατοντάδες ή και χιλιάδες μέτρων)
– Μικρής κλίμακας (Small-scale)
Πραγματοποιείται εκτίμηση της ισχύος του σήματος σε πολύ
μικρές αποστάσεις Πομπού – Δέκτη (T-R Distance: 15-30
μέτρα σε εξωτερικό χώρο)
Μέθοδος μελέτης διάδοσης βήμα-βήμα
Μοντέλο ανάλογα με τις συνθήκες
διάδοσης
Πολλαπλά μοντέλα για πολλαπλά σήματα
Σήμα εκπομπής t
Σήμα λήψης
1
Περιβάλλον Διάδοσης=Διαλείψεις
Ανάλογα με το περιβάλλον, ο δέκτης λαμβάνει πολλαπλές συνιστώσες

(εκδόσεις) του ίδιου σήματος
Συμβολή Κυμάτων
• Διαφορετικό μονοπάτι = Ολίσθηση φάσης = Αφαιρετική ή Προσθετική συμβολή
• Κινούμενο δέκτης ή/και κινούμενα αντικείμενα = Πλήρως δυναμικό περιβάλλον

Χωρική Μεταβολή Περιβάλλουσας (πλάτους)
Εμπειρική Καταγραφή Μετρήσεων

Υπέρθεση Διαλείψεων
Διαλείψεις Μεγάλης
Διαλείψεις Μικρής
Κλίμακας
Κλίμακας
Λαμβανόμενη Ισχύς
Απώλειες
σε dBm ή dBW
Διάδοσης
Απόσταση σε Λογαριθμική Κλίμακα
Σελίδα - 17
Διαλείψεις
• Η πληροφορία πολυπλέκεται στον χρόνο (ISI = Inter-Symbol
Interference)
• Προκαλούνται μεταβολές στη στιγμιαία ισχύ λήψης (fading):

- fast fading (μεταβολές που συμβαίνουν με συχνότητα ms)
- slow fading (μεταβολές που συμβαίνουν με συχνότητα s)
fast slow fading

fading
Λαμβανόμενη ισχύς
Instantaneous
Receiver power dBm
Mean
time
Ισχυρές διαλείψεις (Deep fading)
• Στιγμιαία μεγάλη πτώση ισχύος

• Οφείλεται στην κίνηση του τερματικού
και στην αφαιρετική συμβολή των
συνιστωσών σήματος
• Μειώνεται με προβλεπόμενο
περιθώριο ισχύος (link margin)
• Αύξηση ποσοστού λαθών (ρυπές
σφαλμάτων)
• Η αύξηση ισχύος δεν είναι λύση και
έχει άλλες επιπτώσεις
• Διόρθωση λαθών στο ίδιο ή ανώτερο
επίπεδο (κώδικες, επαναμεταδόσεις)
Παρεμβολή στο WiFi
Παρεμβολή Γειτονικού καναλιού
Παρεμβολή
Γειτονικού
καναλιού
Ισχύς
σήματος
Συχνότητα
Συγκαναλική παρεμβολή
Κύματα
Η φυσική είναι πλημμυρισμένη από κύματα!
Κύματα διαδίδονται σε όλες τις καταστάσεις της ύλης.
Κύματα διαδίδονται ακόμη και στο κενό.
Σε όλα τα κύματα διακρίνουμε

την ύπαρξη δύο κοινών χαρακτηριστικών
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
ΟΡΜΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΡΜΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΑ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΤΑΓΟΝΕΣ ΕΠΙΤΑΓΧΥΝΟΜΕΝΑ ΦΟΡΤΙΑ
ΔΙΑΔΟΣΗ ΣΤΟ ΔΙΠΟΛΟ
ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
Ηλεκτρομαγνητικό κύμα
είναι η ταυτόχρονη διάδοση στο χώρο ενός

ηλεκτρικού και ενός μαγνητικού πεδίου με την
ταχύτητα του φωτός
Χαρακτηριστικά κύματος
1. Πλάτος
2. Μήκος
3. Συχνότητα
4. Ταχύτητα
Πλάτος
 Πόσο ψηλά φτάνει το σήμα από το σημείο ακινησίας
 Ονομάζεται και ένταση του σήματος
 Το υψηλότερο σημείο ονομάζεται κορυφή και το
χαμηλότερο κοίλο
 Ένδειξη ισχύος του σήματος
 Δεν επηρεάζει την ταχύτητα
 Η ενέργεια of του κύματος είναι ανάλογη του τετραγώνου
του πλάτους του
Μήκος κύματος 
 Απόσταση μεταξύ δύο

επαναλαμβανόμενων
σημείων (κυρίως κορυφών)
 Αναφέρεται και ως κύκλος ή

ταλάντωση
Συχνότητα ƒ
 Ίση με τον αριθμό των κύκλων (ταλαντώσεων, μηκών
κύματος) ανά δευτερόλεπτο
 Μετριέται σε Hertz (Hz), ή

κύκλοι/δευτ.
 Η συχνότητα είναι
αντιστρόφως ανάλογη του
μήκους κύματος
f = 1/ 
 Η συχνότητα είναι ανάλογη

της ενέργειας που
μεταφέρεται
Ταχύτητα v
 Η ταχύτητα με την οποία ταξιδεύει το σήμα
 Εξαρτάται από το μέσο

 Τα μηχανικά κύματα ταξιδεύουν ταχύτερα σε
συμπαγείς επιφάνειες
 Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα ταξιδεύουν ταχύτερα σε
μη συμπαγείς επιφάνειες
 Ταχύτητα = μήκος κύματος x συχνότητα
v = ƒ
Βασικά στοιχεία της Η/Μ θεωρίας

• Η αιτία δημιουργίας ενός Η/Μ
κύματος είναι η μεταβαλλόμενη
κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων.
• Το Η/Μ κύμα αποτελείται από

 ένα
ηλεκτρικό πεδίο (έντασης E) και ένα
μαγνητικό πεδίο (έντασης B ) τα οποία
συνυπάρχουν στο χώρο και είναι τοπικά
και χρονικά μεταβαλλόμενα.
 
Τα διανύσματα E και B είναι κάθετα μεταξύ
τους και μάλιστα κάθετα προς την
διεύθυνση διάδοσης του κύματος.
Συνεπώς, είναι εγκάρσια.
(σε απόσταση από την πηγή)

14
• Σε μεγάλη απόσταση από την πηγή

τα δύο πεδία είναι σε «φάση», ενώ
κοντά στην πηγή έχουν διαφορά
φάσης 90ο
• Τα ΗΜ κύματα διαδίδονται στο κενό

(και στον αέρα) με ταχύτητα c=3*108
m/s. Σε κάθε άλλο μέσο διαδίδονται
με ταχύτητα μικρότερη αυτής.
• Τα Η/Μ κύματα υπακούουν στην αρχή της
επαλληλίας, δηλαδή η διάδοση ενός κύματος
στο χώρο είναι ανεξάρτητη από τη μετάδοση
άλλων κυμάτων στον ίδιο χώρο.
• Κάθε στιγμή, το πηλίκο των μέτρων των

εντάσεων του ηλεκτρικού και του μαγνητικού
πεδίου είναι ίσο με την ταχύτητα του φωτός
στο μέσο διάδοσης.
E E max
c  c =
B Bmax
Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα
Τύποι Ασύρματων Ζεύξεων
 Οι ασύρματες ζεύξεις μπορούν γενικά να

υποδιαιρεθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
– Τις επίγειες (terrestrial), που
χρησιμοποιούν ως τηλεπικοινωνιακό μέσο την
ατμόσφαιρα (και συγκεκριμένα την τροπόσφαιρα ή
την ιονόσφαιρα).
– Τις δορυφορικές (satellite), στις οποίες οι

επικοινωνία μεταξύ πομπού και δέκτη
πραγματοποιείται μέσω τηλεπικοινωνιακού
δορυφόρου.
Δομή μιας ασύρματης ζεύξης

Χρήσεις
 Μέσω επίγειων ζεύξεων, υλοποιούνται

υπηρεσίες όπως
 η ραδιοφωνία,
 η τηλεόραση,
 η κινητή τηλεφωνία κλπ.
 μικρό μέρος του σταθερού τηλεφωνικού δικτύου.
 Mέσω δορυφορικών ζεύξεων, πραγματοποιείται

το μεγαλύτερο μέρος των διεθνών
τηλεοπτικών μεταδόσεων και των
ναυτιλιακών επικοινωνιών.
Πλεονεκτήματα
 Η κάλυψη μεγάλων γεωγραφικών περιοχών,

ιδιαίτερα με τη χρήση δορυφορικών ζεύξεων.

 Η εγκατάσταση επίγειων ραδιοζεύξεων μπορεί
να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα και με
χαμηλό κόστος.
 Το κόστος θέσης σε τροχιά των δορυφόρων

παραμένει υψηλό, από τη στιγμή όμως που θα
εξασφαλιστεί η δυνατότητα χρήσης δορυφόρου,
η παροχή υπηρεσιών μπορεί να γίνει γρήγορα
και με σχετικά χαμηλό κόστος.
Χρήσεις και περιορισμοί
 Ως ραδιοκύματα χαρακτηρίζονται τα ηλεκτρομαγνητικά

κύματα με συχνότητα υψηλότερη από 30 kHz.
 Ως μικροκύματα χαρακτηρίζονται τα κύματα με

συχνότητες 300 ΜHz – 300 GHz (UHF, SHF, ΕΗF).
 Η χρήση μικροκυματικών συχνοτήτων (> 300 ΜΗz) για

την υλοποίηση ασύρματων ζεύξεων υπαγορεύεται
κυρίως από τους εξής λόγους:
 Λόγω των υψηλών φερουσών, εξασφαλίζεται υψηλή ταχύτητα
μετάδοσης.
 Τα μικροκύματα προσφέρονται για κατασκευή κεραιών μικρού
σχετικά μεγέθους και υψηλής κατευθυντικότητας.
Χρήσεις και περιορισμοί
 Από την άλλη πλευρά, οι ασύρματες ζεύξεις

υπόκεινται σε περιορισμούς, οι κυριότεροι από
τους οποίους είναι οι εξής:
 Η διάδοση των μικροκυμάτων επηρεάζεται από τα

καιρικά φαινόμενα (π.χ. υγρασία, βροχή κλπ.).
 Για συχνότητες άνω των 30 GHz είναι απαραίτητη η

ύπαρξη οπτικής επαφής μεταξύ πομπού και δέκτη (το
πρόβλημα αντιμετωπίζεται με αναμεταδότες).
Μορφές ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων
 Άμεσα κύματα
 Ιονοσφαιρικά κύματα
 Κύματα εδάφους
Κύματα εδάφους
Διάδοση με 3 τρόπους:
• Απ΄ ευθείας κύματα (επηρεάζονται από την απόσταση
και την διάχυση).
• Κύμα από ανάκλαση στο έδαφος
• Κύμα επιφάνειας κυρίως σε αγώγιμα εδάφη
Τα κύματα διευκολύνονται όταν έχουν:

• Μικρή συχνότητα
• Μεγάλη αγωγιμότητα εδάφους
Ιονόσφαιρα
• Η Ιονόσφαιρα είναι στρώμα της ατμόσφαιρας
της Γης , που χαρακτηρίζεται απ' τη μεγάλη
παρουσία ιόντων που προκαλούνται απ'
τον ιονισμό των μορίων του αέρα λόγω της ηλιακής
ακτινοβολίας.
• Η ιονόσφαιρα δημιουργείται στην ατμόσφαιρα από
την ηλιακή δραστηριότητα σε ύψος 70-400Km.
Το ύψος και το πάχος της ιονόσφαιρας

εξαρτάται από:
• Την ηλιακή ενέργεια (μέρα-νύχτα).
• Τις ηλιακές κηλίδες.
• Το μαγνητικό πεδίο της γης.
Ιονοσφαιρικά κύματα
• Τα σήματα HF (3-30 MHz) διαθλώνται από τις περιοχές του

ιονισμού που υπάρχουν ψηλά στην ατμόσφαιρα της Γης.
• Αυτές οι περιοχές είναι γνωστές ως ιονόσφαιρα και
αποτελούνται από στρώματα, ιονισμένα μόρια αερίου και
ελεύθερα ηλεκτρόνια.
• Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα εμποδίζονται να διαφύγουν
στο διάστημα εξαιτίας του ηλεκτρονίου πλάσματος του
αέρα.
Ιονοσφαιρικά κύματα
Η αλλαγή πορείας του κύματος γίνεται με κύρτωση

που οδηγεί σε ανάκλαση του κύματος (πολλαπλή
διάθλαση) και διευκολύνεται από:
• Μεσαίες συχνότητες στο ραδιοκύμα.

• Μεγάλη πυκνότητα ιονισμένου στρώματος.
• Μεγάλη γωνία πρόσπτωσης του κύματος
στο ιονοσφαιρικό στρώμα.
Διάδοση Ραδιοκυμάτων
Τα ραδιοκύματα χαμηλής συχνότητας (VLF, LF, and MF)

 ακολουθούν την καμπύλη της γης και μεταδίδονται επίγεια (π.χ. AM)
 διαπερνούν φυσικά εμπόδια
 η ισχύς τους μειώνεται αργά
Τα ραδιοκύματα υψηλής συχνότητας (HF and VHF)
 απορροφώνται από τη γη, αλλά ανακλώνται από την ιονόσφαιρα (π.χ.
FM)
 δεν διαπερνούν φυσικά εμπόδια
 η ισχύς τους μειώνεται γρήγορα
Γενικές αρχές για τη διάδοση
Οι μηχανισμοί που διέπουν τη διάδοση είναι πολύπλοκοι και ποικίλοι –
τέσσερις είναι οι βασικοί:
 Ανάκλαση (reflection): διαστάσεις

εμποδίων >>λ – διάδοση προς μια
κατεύθυνση.
Reflection
 Διάθλαση (refraction): συμπαγή
εμπόδια στην πορεία του σήματος
>>λ.
 Σκέδαση (scattering): διαστάσεις
εμποδίων  λ – διάδοση σε
διαφορετικές κατευθύνσεις. Scattering
 Περίθλαση (diffraction): παρεμβολή
σώματος στη διαδρομή διάδοσης Diffraction
(δευτερογενή κύματα – αρχή Refraction
Huygens).
** Μπορεί να δημιουργούν προβλήματα αλλά να δίνουν και λύσεις όταν δεν υπάρχει
οπτική επαφή **
Ανάκλαση
 Πρόσκρουση του σήματος
σε λεία επιφάνεια
 Νόμος Ανάκλασης:
Γωνία πρόσπτωσης = γωνία ανάκλασης
Βλέπουμε επειδή το φως

ανακλάται στο μάτι μας!
Σκέδαση
• Σκέδαση λόγω πρόσπτωσης κυμάτων σε

ανομοιογενείς επιφάνειες
• Σκέδαση λόγω πρόσπτωσης των κυμάτων σε δομές
μικρών διαστάσεων – RAYLEIGH
• Τα προσπίπτοντα κύματα αλλάζουν
προσανατολισμό ακολουθώντας τυχαίες
διευθύνσεις
• Ένα μικρό ποσοστό αυτών των κυμάτων σκεδάζεται
προς τα πίσω (οπισθοσκέδαση) στην πηγή της
εκπομπής.
• Δύσκολο να προσεγγισθεί μαθηματικά.
Παραδείγματα σκέδασης
Πιο έντονο σε μικρά μήκη κύματος (μπλε ουρανός)
Διάθλαση
 Αλλαγή της κατεύθυνσης των

κυμάτων καθώς περνούν από ένα
μέσο σε άλλο
 Όσο μεγαλύτερη η διαφορά στην
ταχύτητα του κύματος τόσο
μεγαλύτερη η γωνία διάθλασης
 Τα ουράνια τόξα δημιουργούνται
από του φωτός – τη διάθλαση κάθε
διαφορετικής συχνότητας του
ορατού φωτός
 Οι οπτικές ίνες χρησιμοποιούν
διάθλαση μέσα στο γυάλινο καλώδιο
Γωνία πρόσπτωσης
Γωνία διάθλασης
θ θ’
Περίθλαση
 Η κύρτωση των κυμάτων γύρω από ένα αντικείμενο
 Ακούμε ήχους που παράγονται πίσω από ένα τοίχο
 Φωτίζεται ένα δωμάτιο όταν ανάβουμε το φως στο
διπλανό
 Ακούμε ένα ραδιοφωνικό σταθμό πίσω από ένα
βουνό
 Το ποσοστό της κύρτωσης εξαρτάται από το μέγεθος
του αντικειμένου και το μήκους του κύματος
 Μεγάλο αντικείμενο, μικρό μήκος κύματος = μικρή περίθλαση
 Μικρό αντικείμενο, μεγάλο μήκος κύματος = μεγάλη περίθλαση
Christiaan Huygens (Χέγενς)

3/3
Διάδοση χωρίς οπτική επαφή Out-of-Sight
Απώλειες λόγω περίθλασης
Αρχή Huygens
Παραδείγματα περίθλασης
Απευθείας Διάδοση Line-of-Sight
Πως κρίνουμε την απευθείας διάδοση (Fresnel Zone)
Κτιριακό Συγκρότημα
Κτιριακό Συγκρότημα
Πομπός R
Traffic
Lights Οδός
S
D
D
R: Ανάκλαση Δέκτης Κτιριακό Συγκρότημα

D: Διάθλαση
S: Περίθλαση
Γεωγραφικό διάγραμμα ισχύος
Παρεμβολή
 Ο συνδυασμός δύο ή περισσότερων κυμάτων,
στον ίδιο χώρο και χρόνο.
 Όταν δύο ή περισσότερα κύματα της ίδιας
συχνότητα συνδυάζονται, δημιουργείται η
υπέρθεση (superposition)
 Το στιγμιαίο πλάτος του αθροιστικού σήματος
είναι απλά το άθροισμα (θετικό ή αρνητικό) όλων
των επιμέρους στιγμιαίων πλατών.
Θετική και αρνητική παρεμβολή
S S
Θετική Μερικώς θετική

(σε φάση) (ελαφρά εκτός φάσης)
S S
Αρνητική Μη συνεκτικά σήματα

(180°εκτός φάσης) (θόρυβος)
Υψηλός αριθμός λαθών

 Eξασθένηση
 Πολλαπλές διαδρομές
 Αντανάκλαση σε εμπόδια
 Πολλαπλά μονοπάτια
 Παρεμβολές
 Σύγχυση του δέκτη
receiver
transmitter
Πως χειριζόμαστε τα λάθη
 Σταθερά vs. κινητά

 Σταθερά: Λάθη εξαιτίας συμφόρησης
 Ασύρματα: περισσότερα και με διαφορετικά αίτια
 Τι (μπορούμε να / δεν πρέπει να) κάνουμε

 Αύξηση της ισχύος μετάδοσης
 Περισσότερη κατανάλωση ενέργειας (κακό για τη μπαταρία)
 Δημιουργεί παρεμβολές σε άλλους δέκτες
 Έλεγχος και διόρθωση λαθών
 Πιο ισχυροί κώδικες (επεξεργασία, κατανάλωση καναλιού)
 Επαναμεταδόσεις (κατανάλωση καναλιού)
Περιορισμοί στη μετάδοση
 Σταθερά δίκτυα: Όλοι οι κόμβοι ακούνε τις

μεταδόσεις
 Ασύρματα: Κρυμμένα τερματικά
•A και B ακούνε
C •B και C ακούνε
•Αλλά, ο A και ο C δεν ακούνε
Άρα, οι A και C μπορεί να

B δημιουργήσουν παρεμβολή στο Β
A
Περιορισμοί στη μετάδοση
 Σταθερά δίκτυα: Όλοι οι κόμβοι ακούνε τις

μεταδόσεις
 Ασύρματα: Εξασθένηση σήματος
A B •A και B ακούνε
C
•B και C ακούνε
•Αλλά, ο A και ο C δεν ακούνε
A’s signal C’s signal
strength strength Άρα, οι A και C μπορεί να
δημιουργήσουν παρεμβολή στο Β
space
Ρυθμοί μετάδοσης
4G
500 Mbit/sec
802.11g 802.11a
802.11b
10 Mbit/sec
2 Mbit/sec 3G
Bluetooth
100 kbits/sec
ZigBee
ZigBee
10 kbits/sec
0 GHz 1GHz 2 GHz 3 GHz 4 GHz 5 GHz 6 GHz
Κάλυψη
10 km
3G 4G
1 km
100 m 802.11b,g 802.11a
10 m ZigBee Bluetooth
ZigBee
1m
Ισχύς μετάδοσης
10 W
1W 3G
4G
100 mW 802.11bg 802.11a

Bluetooth
10 mW ZigBee
ZigBee
1 mW
Βασικές απαιτήσεις για αξιόπιστη

επικοινωνία
 Κατανομή της μέσης ηλεκτρομαγνητικής ισχύος
σε συγκεκριμένη περιοχή.
 Επαρκής ισχύς, όχι παρεμβολές.
 Ενδιαφέρει όχι μόνο η μέση ισχύς αλλά και η
στατιστική συμπεριφορά της ισχύος, λόγω της
κίνησης του τερματικού.
 Ενδιαφέρει επίσης η ποιότητα του σήματος,
ώστε να μην εμφανίζονται σφάλματα.
 Απαιτείται να υπάρχει επαρκής γνώση για τη

συμπεριφορά του διαύλου (διαμόρφωση,
κωδικοποίηση).
Μοντέλα για τη μελέτη των ραδιοδιαύλων

 Παραμετρικά στατιστικά: απλά στη χρήση τους,
αλλά σχετικά χονδρικά.
 Ντετερμινιστικά: ειδικά για κάθε περιβάλλον,
παρέχουν καλύτερη ακρίβεια.
Καθώς το κινητό τερματικό κινείται σε μια

περιοχή, οι μηχανισμοί διάδοσης επιδρούν κάθε
στιγμή στο λαμβανόμενο σήμα κατά
διαφορετικούς τρόπους.
Ακόμη και αν το κινητό τερματικό διανύει μικρές

αποστάσεις, η λαμβανόμενη στιγμιαία ισχύς
μεταβάλλεται απότομα και εμφανίζονται
βραχύχρονες διαλείψεις.
Η διάδοση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων σε

περιβάλλοντα κινητών επικοινωνιών
χαρακτηρίζεται από τρία επιμέρους φαινόμενα:
 Απώλειες διαδρομής (path loss) - εξασθένηση

 Σκίαση (shadowing) – περίθλαση/διάθλαση
 Διαλείψεις πολλαπλών διαδρομών (multipath
fading) – ανάκλαση/σκέδαση
Παραγοντες που επηρεάζουν την
διάδοση των Η/Μ κυμάτων
hills
girders
rain
hallways
windows
vehicles
trees
walls
Μια από τις διαδρομες είναι μεταβαλλομενη
 A αποτελεσματα μεγαλης κλιμακας - Απωλειες διαδρομης

 B αποτελεσματα μεσαιας κλιμακας- σκιαση λογω εμποδιων
 C αποτελεσματα μικρης κλιμακας – ταχειες διακυμανσεις του
πλατους του σηματος (small scale fading)
Διάδοση στην πράξη
Ενα Η/Μ σήμα

μπορεί
Να απορροφηθεί
Να διαπεράσει
Να ανακλασθεί Να καμφθεί
Κεραία
 Κεραία είναι μια διάταξη, που χρησιμοποιείται για να

εκπέμπει ή να δέχεται ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.
Ακριβέστερα η κεραία μετατρέπει την ηλεκτρομαγνητική
ενέργεια που οδεύει σε μια γραμμή μεταφοράς ή ένα
κυματοδηγό σε ηλεκτρομαγνητικό κύμα στο χώρο και
αντίστροφα.
Είδη κεραιών
• Δίπολα και παραλλαγές αυτών. Πρόκειται για την μεγαλύτερη
κατηγορία, ευρύτατα χρησιμοποιούμενη από 2 MHz έως 4 GHz.
• Κατακόρυφες κεραίες Marconi. Χρησιμοποιούνται από τις πολύ

χαμηλές συχνότητες μέχρι τα 5 GHz. Δεν είναι αυτόνομες αλλά
συνεργάζονται με κάποιο "έδαφος", που μπορεί να είναι το φυσικό
έδαφος, μια αγώγιμη μεταλλική επιφάνεια ή μεταλλικοί αγωγοί.
• Κεραίες βρόχου (loop)
• Διάφορες απεριοδικές κεραίες, όπως ρομβικές, V, discone και

ελικοειδείς.
• Χοανοειδείς κεραίες (horn), συνεργάζονται καλύτερα με

κυματοδηγούς και χρησιμοποιούντα σε συχνότητες άνω του 1 GHz.
Είδη κεραιών (κατευθυντικότητα)
• Τα είδη των κεραιών είναι τρία :

• α) κατευθυντικές κεραίες
• β) πανκατευθυντικές κεραίες
• γ) Ημικατευθυντικές κεραίες

Στην κατευθυντική κεραία το χαρακτηριστικό πρότυπο εκπομπής
της είναι έντονα ενισχυμένο προς μια κατεύθυνση. Κεραίες αυτού
του τύπου είναι τα πιάτα και η κεραία με πλέγμα (Grid).
Μια πανκατευθυντική κεραία εκπέμπει προς όλες τις κατευθύνσεις. Τέτοια

κεραία είναι η ομοιοκατευθυντική κεραία (omni)

Η ημικατευθυντικές κεραίες είναι μια ενδιάμεση κατηγορία των
προηγούμενων. Αυτή η κατηγορία κεραιών εκπέμπει με γωνία οριζόντιας
κάλυψης από 50 έως 180 μοίρες. Τέτοιου τύπου κεραίες είναι οι τομεακές
(sectored).
Φάσματα μερικών κοινών σημάτων
Φωνή λ/4= 75 km
Μουσική λ/4 = 7.5 km Εκτιμώμενο

μήκος
κεραίας
Ethernet
λ/4 = 7.5 m
Η/Μ φάσμα - Κεραίες
λ=c/f όπου c = 300.000 km/sec
Παρατηρήσεις για τις κεραίες
 Προφανώς, τα προηγούμενα σήματα δεν μπορούν να

εφαρμοσθούν κατευθείαν σε κεραία – το απαιτούμενο μήκος
είναι τεράστιο.
 Για να υπερνικήσουμε αυτόν τον περιορισμό μπορούμε να

χρησιμοποιήσουμε το σήμα πληροφορίας m(t) για να
διαμορφώσουμε ένα φέρον υψηλότερης συχνότητας fc (RF),
έτσι ώστε οι απαιτούμενες διαστάσεις τις κεραίας (λ/4) να είναι
λογικές.
 Την λειτουργία αυτή την εκτελεί ο διαμορφωτής.
Η διαδικασία της διαμόρφωσης

 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ = Η μεταβολή, σύμφωνα με το σήμα
πληροφορίας, των παραμέτρων ενός φέροντος κύματος
(carrier wave) που είναι κατάλληλο για την μετάδοση μέσα
από το δεδομένο κανάλι.
 ΑΠΟΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ είναι η αντιστροφή διαδικασία για

ανάκτηση του σήματος πληροφορίας.
 Το είδος της διαμόρφωσης καθορίζει:

 Την αντοχή στο θόρυβο και την παραμόρφωση του καναλιού.
 Την πιστότητα αναπαραγωγής του αρχικού σήματος πληροφορίας.
 Το εύρος του απαιτούμενου για την μετάδοση φάσματος.
 Την πολυπλοκότητα των συστημάτων εκπομπής και λήψης.
Τι επιτυγχάνουμε με τη διαμόρφωση
 Τη μετάδοση πολλών σημάτων στον ίδιο χώρο

με χρήση διαφορετικών φερόντων.
 Την ελάττωση των απαιτήσεων στα
χαρακτηριστικά των συστημάτων εκπομπής.
 Τη χρησιμοποίηση περιοχών του φάσματος με
καλύτερες συνθήκες μετάδοσης.
Διαμόρφωση Σήματος
• Baseband: Μετάδοση αδιαμόρφωτου σήματος

• Μεγάλο εύρος σχετικά χαμηλών συχνοτήτων
• Μεγάλη εξασθένιση και περιορισμένη μετάδοση
• Καλό μόνο για μικρές αποστάσεις και χαμηλές ταχύτητες
• Διαμόρφωση: η ελεγχόμενη αλλαγή ενός παράγοντα του

φέροντος σήματος (carrier) με βάση την πληροφορία που
επιθυμούμε να μεταδώσουμε
• Εύρος
• Συχνότητα
• Φάση
• Modem: Συσκευή διαμόρφωσης/αποδιαμόρφωσης

(modulator/demodulator)
Διαμόρφωση - Αποδιαμόρφωση
(Modulation)
a) μη διαμορφωμένο (ψηφιακό)
σήμα
b) διαμόρφωση εύρους (AM)
c) διαμόρφωση συχνότητας
(FM)
FSK (frequency shift keying)
τεχνική για ψηφιακά σήματα
d) διαμόρφωση φάσης (PM)
PSK (phase shift keying)
 f : φέρουσα συχνότητα
Sample
Sample Rate=Samples/sec (Baud Rate)
Κατά τη διάρκεια ενός Sample στέλνεται ένα
“symbol”
Symbol=ελάχιστο τμήμα πληροφορίας
Στην απλούστερη περίπτωση ΑΜ με :

1 symbol = 1 bit (0/1) = voltage/no voltage
Για να αυξήσουμε την ταχύτητα μετάδοσης

δε
μπορούμε να μειώνουμε το sample
επ’ άπειρον.
Μπορούμε όμως να αυξάνουμε τον

αριθμό των πιθανών symbols (επιπέδων
έντασης μετάδοσης, δηλαδή εύρους
σήματος)
του ΑΜ
Συνηθέστερος συνδυασμός της τεχνικής

αυτής
με PSK.
Είδη διαμόρφωσης
Ψηφιακή Διαμόρφωση
 Διαμόρφωση ψηφιακών σημάτων γνωστή και ως Shift Keying
1 0 1
 Amplitude Shift Keying (ASK):
 Πολύ απλή
t
 Για απαιτήσεις μικρού ρυθμού
 Ευαίσθητη στην παρεμβολή
1 0 1
 Frequency Shift Keying (FSK):

 Χρειάζεται μεγαλύτερο εύρος φάσματος t
 Ανθεκτική στην παρεμβολή
1 0 1
 Phase Shift Keying (PSK):

 Πολύπλοκη t
 Πιο ακριβή
180o 0o
Advanced Phase Shift Keying

Q
 BPSK (Binary Phase Shift Keying):
 bit value 0: σήμα
I
 bit value 1: ανεστραμμένο σήμα (180ο) 1 0
 Το απλούστερο PSK
 Χαμηλή φασματική απόδοση 10 Q 11
 Ανθεκτικό (δορυφορικές)
I
 QPSK (Quadrature Phase Shift
Keying):
 2 bits σε κάθε σύμβολο 00 01
 Πιο περίπλοκο A 45o 135o 225o 315o
 Καλύτερη φασματική απόδοση
11 10 00 01
Quadrature Amplitude Modulation
 Quadrature Amplitude Modulation (QAM): συνδιασμός
διαμόρφωσης εύρους και φάσης
 Κωδικοποίηση περισσότερων bits per symbol
 2n επίπεδα, n=2 ίδιο με το QPSK
 Ο ρυθμός αυξάνει όσο αυξάνει το n, αλλά
περισσότερα λάθη σε σχέση με QPSK
Q 0010
0001
1100 0011
0000 Example: 16-QAM (4 bits = 1 symbol)
 I
0100
1000
Πολλαπλές διομορφώσεις
• QPSK (Quadrature Phase Shift Keying) = 4 phase shifts, 1
amplitude level, 2 bits/symbol
• QAM-16 = 4 phase shifts, 4 amplitude levels, 4 bits/symbol
• QAM-64 = 4 phase shifts, 16 amplitude levels, 6 bits/symbol
QPSK QAM-16 QAM-64
Πολλαπλές διομορφώσεις
Προσαρμοζόμενη διαμόρφωση
Διάδοση επίγειας ΗΛΜ ακτινοβολίας
 Μακρά (30 – 300 kHz) και μεσαία (300 kHz –3 MHz) κύματα
μεταδίδονται μέσω απευθείας κυμάτων, ή κυμάτων ανακλώμενων στο
έδαφος, ή κυμάτων που ανακλώνται στην τροπόσφαιρα (ύψος <10 km).
 Τα βραχέα κύματα (3 –30 MHz) μεταδίδονται, μέσω απευθείας κυμάτων

(τα ανακλώμενα στο έδαφος υφίστανται εξασθένηση) ή μέσω κυμάτων
που ανακλώνται στην ιονόσφαιρα (ύψος <400 km).
 Τα υπερβραχέα κύματα (30 –300 MHz) και τα μικροκύματα (>300

MHz) μεταδίδονται, μέσω απευθείας κυμάτων (τα ανακλώμενα στο
έδαφος υφίστανται εξασθένηση) ενώ, υπό ορισμένες συνθήκες μέσω
ανακλάσεων στην τροπόσφαιρα (η ιονόσφαιρα είναι διαπερατή)
Ζώνες συχνοτήτων
Διάδοση Η/Μ κυμάτων
 Τρία είναι τα σημαντικά φαινόμενα που παρατηρούνται

 Απώλειες διαδρομής (path losses) = απόσβεση λόγω απόστασης
 Σκίαση (shadowing) = απόσβεση λόγω μεγάλων εμποδίων
 Διαλείψεις πολλαπλών διαδρομών (fading) =
μεταβολές μικρής χρονικής κλίμακας που οφείλονται στο περιβάλλον
 Διαλείψεις πολλαπλών διαδρομών (multipath fading)

είναι η εποικοδομητική / καταστροφική συμβολή των
ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην κεραία λήψεως.
Κάθε διαδρομή είναι μεταβαλλόμενη
Παράγοντες που επηρεάζουν την διάδοση
λόφοι
κολώνες
βροχή
διάδρομοι
παράθυρα
οχήματα
δένδρα
τοίχοι
Λαμβανόμενο σήμα
-30
-35
-40
(dBm)
-45
-50
-55
-60
-65
-70
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
(m)
Λαμβανόμενο σήμα
 A αποτελέσματα μεγάλης κλίμακας - απώλειες διαδρομής

 B αποτελέσματα μεσαίας κλίμακας- σκίαση λόγω εμποδίων
 C αποτελέσματα μικρής κλίμακας – ταχείες διακυμάνσεις του
πλάτους του σήματος (small scale fading)
Επίδραση του Θορύβου

 Οι επιδοσεις ενος τηλεπικοινωνιακου συστηματος καθοριζονται απο την
σηματοθορυβικη σχεση (signal-to-noise ratio - SNR).
 Μερικες φορες αναφερεται και σαν λογος φεροντος προς θορυβο
(carrier-to-noise ratio)
 Για την επίτευξη του επιθυμητού SNR στον δεκτή πρέπει:

 Να υπολογίσουμε την ισχύ του θορύβου
 Να εκπέμψουμε ικανοποιητική ισχύ με τον πομπό
Ισχύς εκπομπής
Απώλειες διάδοσης
Ισχύς λήψης
Απαιτουμενο SNR
Ισχύς θορύβου στον δεκτή
Διάγραμμα ισχύος
Signal to Noise Ratio (SNR)
 Ο SNR εκφράζεται σε decibels (dB)
S
SNRdB  10 log 10
N
 Συνήθεις τιμές του SNR :
 Ήχος τηλεφωνικής ποιότητας: 26 dB (= 400 φορές)
 Ήχος hi-fi: 60 dB (= 106 φορές)
 Τερματικό κινητής τηλεφωνίας: 14 - 18 dB (= 25 – 63 φορές)
 Όλα τα ηλεκτρικά κυκλώματα παράγουν θόρυβο:

 Ο SNR στη έξοδο τους είναι πάντοτε μικρότερος από
 τον λόγο στην είσοδο
Δέκτης
SNR in SNRout
SNRin
F  1 = παράγων θορύβου (noise figure)
SNRout
Decibels
 Μονάδα σύγκρισης (κυρίως ενεργειών και ισχύων)
 Χρήσιμη :
 Όταν τα μεγέθη μεταβάλλονται κατά αρκετές τάξεις μεγέθους
 Όταν μας ενδιαφέρει κυρίως η σχέση (ο λόγος ) δυο μεγεθών
 Για συγκρίσεις ενεργειών ή ισχύων: db = 10 log10(P1/P2)
 Mερικές φορές είναι χρήσιμη η σύγκριση της ισχύος ενός

σήματος με μια ισχύ αναφοράς 1Watt (1W) ή 1 miliWatt
(1mW).
 dbW= 10 log10(P1/ 1W)
 dbm= 10 log10(P1/ 1mW)
Decibels
 Παραδείγματα:
Ρ1=1mW =0dbm, Ρ1=10mW =10 dbm
Ρ1=2mW =3dbm, Ρ1=4mW =6dbm
Ρ1=2.5mW =4dbm, Ρ1=1.25mW =1dbm
Ρ1=8mW =9dbm, Ρ1=5mW =7dbm
Ρ1=100mW =20dbm, Ρ1=1000mW =30dbm
10πλασιασμός +10db
Υποδεκαπλασιασμός -10db
Διπλασιασμός +3db
Υποδιπλασιασμός -3db
Decibel (dB)
• Τα decibel (dB) δεν είναι μονάδα μέτρησης!
• Τα decibel (dB) είναι κλίμακα!
• συγκεκριμένα, λογαριθμική
• 20dB σε λογαριθμική κλίμακα ισούνται με τον αριθμό 100 σε
γραμμική κλίμακα
• 20dBm ισχύ σε λογαριθμική κλίμακα ισούνται με 100mW ισχύ σε
γραμμική κλίμακα
Γραμμική ↔ Λογαριθμική
𝑋𝑑𝐵 = 10 ∗ log10 𝑋𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 (1)
𝑋𝑑𝐵
⟺ log10 𝑋𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 =
10
log 1−1 𝑋𝑑𝐵

𝑋𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 = 10 10 (2)
Προσεγγιστικοί κανόνες
Γραμμική κλίμακα Λογαριθμική κλίμακα
1 0
*2 +3
/2 -3
*10 +10
/10 -10
*100 +20
/100 -20
Γιατί dB;
• Πολλά φαινόμενα σε δίκτυα-τηλ/νίες (ειδικά στα ασύρματα) έχουν
πολλαπλασιαστική επίδραση
• π.χ., fading
• Πιο εύκολες πράξεις στη λογαριθμική κλίμακα

(προσθέσεις/αφαιρέσεις), σε σχέση με τη γραμμική κλίμακα
(πολλαπλασιασμοί/διαιρέσεις)
• Ευκολότεροι προς χειρισμό αριθμοί
Παραδείγματα
• Κέρδος ενισχυτή
(2) 30
• 𝐺𝑑𝐵 = +30𝑑𝐵 𝐺𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 = 10 10 = 103 = 1000
• Απώλειες μονοπατιού
(2)
• 𝐿𝑑𝐵 = −90𝑑𝐵 𝐿𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 = 10−9 = 0.000000001
• Max. ισχύς εκπομπής ενός 5G σταθμού βάσης (μικροκυψέλες) [3]
(2)
𝑇𝑥 𝑇𝑥
• 𝑃𝑑𝐵𝑚 ≈ 50𝑑𝐵𝑚 𝑃𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 ≈ 100000𝑚𝑊 = 100𝑊
• Ισχύς λήψης
𝑅𝑥 𝑅𝑥
• 𝑃𝑑𝐵𝑚 = 𝑃𝑑𝐵𝑚 + 𝐿𝑑𝐵 = 50𝑑𝐵𝑚 + −90𝑑𝐵 = −40𝑑𝐵𝑚
𝑅𝑥 𝑅𝑥
• 𝑃𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 = 𝑃𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 ∗ 𝐿𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑟 = 100000𝑚𝑊 ∗ 0.000000001 = 0.0001𝑚𝑊
• Σήματα τέτοιας ισχύος καταφέρνει και αποκωδικοποιεί ο δέκτης (Receiver Sensitivity)
Μελέτη της διάδοσης Η/Μ κυμάτων
Στόχοι
1. Εκτίμηση της περιοχής κάλυψης
2. Εκτίμηση ποιότητας ζεύξης
3. Εκτίμηση παραμέτρων σχεδίασης
ενός δικτύου
1. Πομποί και η θέση εγκατάστασης
2. Ισχύς εκπομπής
3. Τύπος κεραίας
Ενδιαφέρουσες περιπτώσεις
Σε ποιες θέσεις θα έχουμε καλή λήψη;
RF Modeling
Διαδικασία σχεδιασμού του μοντέλου
Ιδέα
Σχεδίαση
Ολοκλήρωση
RF Modeling
Παραμετροποίηση Επιλογή Γεωγραφικής

του Προβλήματος Περιοχής
Συσχέτιση των Τεχνικών Πειραματικές

Παραμέτρων Μετρήσεις
Εύρεση της Συνάρτησης Απεικόνιση του Path Loss

του Path Loss σε σχέση με την Απόσταση
Σύγκριση και εύρεση

της απόκλισης των Θεωρητικών και
Πειραματικών Τιμών
Τελική Μαθηματική Έκφραση

Προσδιορισμός των Διορθωτικών του path Loss
Συντελεστών Βαρύτητας
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
Αναλυτικά Μοντέλα
Βασικές αρχές μελέτης ασύρματης ζεύξης
Μοντέλο συστήματος ραδιοπομπού
Πηγή Δειγματοληψία / Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση

Πληροφορίας κβάντιση Πηγής Καναλιού
ΚΕΡΑΙΑ
Θόρυβος Διάδοση στο χώρο / Ασύρματο κανάλι

(ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΖΕΥΞΗ)
Παρεμβολές
ΚΕΡΑΙΑ
Πληροφορία Μετατροπέας Από- Από- Από-

Στο Δέκτη δέκτη Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση Διαμόρφωση

 Δειγματοληψία
 Συχνότητα Δειγματοληψίας Nyquist - Θεώρημα δειγματοληψίας ή Θεώρημα του
Shannon fs ≥ 2 fmax
 Κβάντιση
 Κωδικοποίηση Πηγής
 Πληροφορία συμβόλου πηγής: Σε σχέση με την πιθανότητα εμφάνισης συμβόλου/γεγονότος.

 Εντροπία (μέτρο αβεβαιότητας ενός συστήματος)
 Θεώρημα κωδικοποίησης πηγής
 Μία πηγή εντροπίας (ή ρυθμού εντροπίας) μπορεί να

κωδικοποιηθεί με αυθαίρετα μικρή πιθανότητα σφάλματος σε
οποιοδήποτε ρυθμό R (bits / έξοδο πηγής) Εφόσον R > H
 Αλγόριθμοι κωδικοποίησης πηγής

 Huffman
 Lempel-Ziv
 Κωδικοποίηση Καναλιού
 Ο ρόλος του κωδικοποιητή καναλιού είναι να εισάγει, κατά έναν ελεγχόμενο
τρόπο, κάποιο πλεονασμό στη δυαδική ακολουθία πληροφορίας ο οποίος να
μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο δέκτη για να κατανικήσει τις επιδράσεις του
θορύβου. Έτσι αυξάνεται η αξιοπιστία των λαμβανομένων δεδομένων.
 Κώδικες ανίχνευσης ή/και διόρθωσης (FED, FEC) σε αντιδιαστολή με το ACK.
 Κώδικες μπλοκ (block code) - κωδικολέξεις

 Συνελικτικοί κώδικες (convolutional code) – per bit με μνήμη

Και τώρα?
Πηγή Δειγματοληψία / Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση

Πληροφορίας κβάντιση Πηγής Καναλιού
ΚΕΡΑΙΑ

ΚΕΡΑΙΑ

Στο Δέκτη δέκτη Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση
7 Διαμόρφωση
 Εύρος Συχνοτήτων (Bandwidth)
 Το εύρος συχνοτήτων ενός συνθέτου σήματος είναι διαφορά μεταξύ

της υψηλότερης συχνότητας που περιέχεται στο σήμα με την
χαμηλότερη συχνότητα του σήματος
 Εύρος ζώνης καναλιού, αντίστοιχα, το διάστημα από την μικρότερη

μέχρι την μεγαλύτερη συχνότητα που μπορεί να περάσει από το
κανάλι

Bit Rate - Στις τηλεφωνικές επικοινωνίες

 Τηλεφωνικής ποιότητας φωνή έχει εύρος φάσματος περίπου
4000 Hz
 Κβαντοποίηση: 256 επίπεδα
 Ποιο το minimum R (Bit Rate) ?
 Δειγματοληψία : 8000 δείγματα /sec (8 kHz) – 2*συχνότητα
 Κωδικοποίηση : 8bits/ δείγμα
 8000 x 8 = 64000 bits/sec = 64 kbps
 Ακουστικά σήματα:
 Η υψηλότερη συχνότητα που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο αυτί
είναι περίπου 15 kHz.
 Στα CDs η συχνότητα δειγματοληψίας είναι 44.000 samples/sec.
 Σήματα Video:
 Το μάτι χρειάζεται δείγματα με ρυθμό τουλάχιστο 20 πλαίσια/sec
για να δημιουργηθεί η εντύπωση ομαλής κίνησης
 Ο ψηφιακός διαμορφωτής απεικονίζει τις δυαδικές ακολουθίες σε

κυματομορφές σήματος.
 Διαμόρφωση: η ελεγχόμενη αλλαγή ενός παράγοντα του

φέροντος σήματος (carrier) με βάση την πληροφορία που
επιθυμούμε να μεταδώσουμε
 Εύρος (ΑΜ)
 Συχνότητα (FM)
 Φάση (PM)
 Modem: Συσκευή διαμόρφωσης/ αποδιαμόρφωσης (modulator/

demodulator)

 (a) μη διαμορφωμένο (ψηφιακό) σήμα
 (b) διαμόρφωση εύρους (AM)
 (c) διαμόρφωση συχνότητας (FM)

 FSK (frequency shift keying)
 τεχνική για ψηφιακά σήματα
 (d) διαμόρφωση φάσης (PM)

 PSK (phase shift keying)
 τεχνική για ψηφιακά σήματα
Sample
 Sample Rate=Samples/sec (Baud Rate)
 Κατά τη διάρκεια ενός Sample στέλνεται
ένα Symbol
Symbol
 Symbol= Ελάχιστο τμήμα που φέρει
πληροφορία
 Πως θα αυξάνατε το ρυθμό μετάδοσης?
 Αύξηση των διαθέσιμων Symbols
(περισσότερα symbols = περισσότερες
στάθμες στο ΑΜ)

 QPSK (Quadrature Phase Shift Keying) = 4 phase shifts, 1 amplitude level,

2 bits/symbol
 QAM-16 = 4 phase shifts, 4 amplitude levels, 4 bits/symbol
 QAM-64 = 4 phase shifts, 16 amplitude levels, 6 bits/symbol
QPSK QAM-16 QAM-64

Πηγή
Δειγματοληψία /
κβάντιση
Κωδικοποίηση
Πηγής
Κωδικοποίηση
Καναλιού
Διαμόρφωση Και τώρα?
ΚΕΡΑΙΑ

ΚΕΡΑΙΑ

Στο Δέκτη δέκτη Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση
15Διαμόρφωση
 Κεραίες
 Η κεραία είναι ένας ηλεκτρικός αγωγός (ή σύστημα αγωγών) που
μετατρέπει ένα ηλεκτρικό σήμα σε ηλεκτρομαγνητικό κύμα και
αντίστροφα
 Μια κεραία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκπομπή και λήψη

 εκπέμπει ή/και συλλέγει ηλεκτρομαγνητική ενέργεια
 Κάθε κεραία χαρακτηρίζεται από:

 το διάγραμμα ακτινοβολίας
 την κατευθυντικότητά της
 το κέρδος της (απολαβή με βάση της ενεργό περιοχής της)

 Ισοτροπική κεραία: εκπέμπει την ίδια ισχύ προς όλες τις

κατευθύνσεις
 διάγραμμα ακτινοβολίας: μοναδιαίος κύκλος
 Το συνηθέστερο μέτρο της κατευθυντικότητας μιας κεραίας

είναι το εύρος δέσμης ημίσειας ισχύος
 Εύρος Δέσμης Ημίσειας ισχύος:

 η γωνία μεταξύ δύο κατευθύνσεων στις οποίες η
εκπεμπόμενη ισχύς είναι η μισή της μέγιστης ισχύος
Sectorized 120o
 Κάθε τύπος κεραίας έχει εφαρμογές σε

διαφορετικούς τύπους δικτύων (?)
 Κεραία κινητού τηλεφώνου, σταθμού
βάσης?
 Κεραία για point to point ζεύξη?
 Sectorization
 MIMO
Point-to-point
 Beamforming(!) (BS-to-core)

 Κέρδος (ή απολαβή) κεραίας G: Ο λόγος της ισχύος που μια

κεραία παράγει/λαμβάνει ως προς την ισχύ που
παράγει/λαμβάνει μια ισοτροπική κεραία αν η εισερχόμενη
ισχύς είναι ίδια
 Ένταση ακτινοβολίας: σε συγκεκριμένη κατεύθυνση ορίζεται ως

«η ισχύς που ακτινοβολείται από μια κεραία ανά μονάδα στερεάς
γωνίας» προς την κατεύθυνση αυτή.
 Κέρδος (ή απολαβή) κεραίας G: Ο λόγος της ισχύος που μια

κεραία παράγει/λαμβάνει ως προς την ισχύ που
παράγει/λαμβάνει μια ισοτροπική κεραία αν η εισερχόμενη
ισχύς είναι ίδια
C=λ*f Εξίσωση
κυματικής
Ενεργός περιοχή ισότροπης λ2

/4π
 f : συχνότητα εκπεμπόμενου η/μ κύματος

 λ : μήκος εκπεμπόμενου η/μ κύματος
 c : ταχύτητα φωτός (3x108 m/s)
 Ae: ενεργός περιοχή κεραίας λήψης - ορίζεται ως ο λόγος της
ισχύος που λαμβάνει μια κεραία προς την πυκνότητα ισχύος
του ηλεκτρομαγνητικού κύματος που προσπίπτει σε αυτή.

Pdirectional
Κέρδος κεραίας G
Pisotropic
Isotropic Dipole High gain Directional

Ισοτροπικη Διπολικη Κατευθυντικη υψηλου
κερδους
0 dBi 2.2 dBi 14 dBi
 Η ενεργός περιοχή (Αe) εξαρτάται από το είδος της κεραίας

Πηγή Δειγματοληψία Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση

Πληροφορίας / κβάντιση Πηγής Καναλιού
ΚΕΡΑΙΑ
Θόρυβος
Διάδοση στο χώρο / Ασύρματο κανάλι
Παρεμβολές (ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΖΕΥΞΗ)
ΚΕΡΑΙΑ

Στο Δέκτη δέκτη Κωδικοποίηση Κωδικοποίηση Διαμόρφωση
Μετρικές και μονάδες μέτρησης
 Ο πομπός έχει σήμα ισχύος PTX
 Η κεραία εκπομπής ενισχύει το σήμα με G TX και εκπέμπει με G *P TX TX
 Η κεραία λήψης ενισχύει το λαμβανόμενο σήμα Χ κατά GRX
ΚΕΡΑΙΑ
PTX
GTX
GTX * PTX
Χ
GRX
PRX= Χ * GRX ΚΕΡΑΙΑ
 Ο Δέκτης λαμβάνει PRX= Χ * GRX

 Κάθε Δέκτης έχει κατώφλι ισχύος PTh
 Εφικτή Ζεύξη: PRX ≥ PTh

 Θόρυβος Ν και παρεμβολές Ι, φτάνουν επίσης στον δέκτη
PTX ΚΕΡΑΙΑ
GTX
GTX * PTX
Θόρυβος
Παρεμβολές (ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΖΕΥΞΗ)
Χ
GRX
N+Ι PRX= Χ * GRX ΚΕΡΑΙΑ
Ποιότητα Ζεύξης: SINR = PRX / (Ν+Ι)

Αν δεν έχουμε παρεμβολές SNR= PRX / Ν
Εφικτή επικοινωνία: SINR ≥ SINRΤhreshold Ανάλογο της υπηρεσίας που θέλουμε

 Decibel (Db) χρήση για αποφυγή πράξεων μεταξύ πολύ

μεγάλων και πολύ μικρών αριθμών
 Τι σημαίνει ότι μία κεραία κάνει ενίσχυση G=3 dB, και τι το ότι
έχει κέρδος 9 dBi
 Eυκολία κλίμακας - πράξεις
Παράδειγμα

 Η μονάδα μέτρησης dB

Η ισχύς ενός σήματος είναι 10 mW και η ισχύς του θορύβου 1 μW;

Ποια εiναι η τιμή του SNR and SNRdB ?
SNRdB = 10 log10 SNR = 10 log10 10000 = 40 dB

Διάδοση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων
 Η/Μ κύμα: Είναι η ταυτόχρονη διάδοση στο χώρο ενός

ηλεκτρικού και ενός μαγνητικού πεδίου με την ταχύτητα του
φωτός.
 Η αιτία δημιουργίας ενός Η/Μ κύματος είναι η μεταβαλλόμενη

κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων.
 Γιατί μια κεραία εκπέμπει Η/Μ κύμα (?)
8
 Τα Η/Μ κύματα διαδίδονται στον Ελεύθερο χώρο (?) με ταχύτητα

c=3*10 m/s. Σε κάθε άλλο μέσο διαδίδονται με ταχύτητα
μικρότερη αυτής.

 Μέτωπο κύματος: ορίζεται από τα

σημεία που έχουν την ίδια φάση
 Εγγύς και απομακρυσμένη περιοχή (πεδίο)

 Η εκπομπή στην πράξη δεν είναι από σημειακή πηγή
 Για να μοιάζει με σημειακή πρέπει να απομακρυνθώ στην
απομακρυσμένη περιοχή
Εδώ ισχύουν τα μοντέλα
Εγγύς περιοχή Απομακρυσμένη περιοχή
D = μέγεθος κεραίας

 Εγγύς και απομακρυσμένο πεδίο: ΑΠΟΔΕΙΞΗ
Περιοχή Fresnel < < Περιοχή Fraunhofer

 Εγγύς και απομακρυσμένο πεδίο: ΑΠΟΔΕΙΞΗ
λ/16
Θ=90
Περιοχή Fresnel < < Περιοχή Fraunhofer

 Εγγύς και απομακρυσμένο πεδίο (Η εκπομπή δεν είναι από

σημειακή πηγή)
 Σε συνθήκες κοντινού πεδίου, αποθηκεύεται ηλεκτρομαγνητική

ενέργεια στον περιβάλλοντα χώρο της κεραίας.
 Nα υπολογισθεί η απόσταση του μακρινού πεδίου μιας κεραίας η

οποία έχει διάμετρο D = 3.6 m, και είναι σχεδιασμένη για να
λειτουργήσει στην συχνότητα των 4 GHz.
 Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα
 C=λ*f Εξίσωση κυματικής
 Φως: 425-750 ΤΗz
 Υπενθύμιση : f (συχνότητα) = 1 / Τ (περίοδος)

 Η/Μ κύματα ως Φορέας μεταφοράς πληροφορίας (?)

 Mobile networks (π.χ. 0.9-2.5 GHz)
 Η διάδοση ενός η/μ κύματος είναι μια σύνθετη διαδικασία και επηρεάζεται
από πολλούς παράγοντες
 Για να κατανοήσουμε και μελετήσουμε την διάδοση απαιτείται να
μοντελοποίησουμε (απλοποιήσουμε και περιγράψουμε μαθηματικά)
την πορεία του κύματος
 Στόχος: δημιουργία μαθηματικού μοντέλου για:

 τον υπολογισμό της λαμβανόμενης ισχύος
 την περιγραφή της επίπτωσης λόγω διάφορων φαινομένων, π.χ.
διάθλαση, ανάκλαση,
 Κάθε μοντελοποίηση είναι κατάλληλη:

 για συγκεκριμένες συχνότητες
 σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα (π.χ., αστικό, ημιαστικό, κλπ)
 για συγκεκριμένες ιδιότητες της ζεύξης (π.χ., οπτική επαφή ή όχι, ύψη
κεραιών, κλπ)

 Κατηγοριοποίηση κυμάτων με βάση τον τρόπο διάδοσης


 Κύματα εδάφους (Ground wave propagation)

 Κύματα Επιφανείας (Surface)
 Κύματα Χώρου (Space Wave)

 Direct Waves - διάδοσης οπτικής επαφής
(LOS - Line of sight propagation)
 Reflected / Diffracted Waves - Διάδοσης μή
οπτικής επαφής (Non-LOS)
 Ουράνια κύματα - Ιονοσφαιρικά (Sky wave propagation)
 Τροποσφαιρικά κύματα

Διάδοση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων – Κύματα επιφανείας
 Περιγραφή: Το η/μ κύμα (χαμηλής συχνότητας) ακολουθεί την

καμπυλότητα της επιφάνειας της γης
 Υψηλή θέση κεραίας εκπομπής - μεγάλο μήκους κύματος
 Ιδιότητες:
 ικανοποιητικές αποστάσεις ζεύξεων
 γρήγορη μείωσης ισχύος
 συχνότητες ζεύξεως < 3 MHz
 Εφαρμογή:
 ραδιόφωνο AM
Διάδοση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων – Κύματα χώρου
Space Wave - Two ray ground reflection model
 Περιγραφή: η διάδοση έχει δύο σημαντικές συνιστώσες

 την απευθείας συνιστώσας λόγω οπτικής επαφής
 τη συνιστώσα από την ανάκλαση του η/μ κύματος στο έδαφος
 Ιδιότητες
 ζεύξη κοντά στην επιφάνεια της γης (μικρά ύψη κεραιών)
 ζεύξη μικρής απόστασης
 Εφαρμογή
 ασύρματα τοπικά δίκτυα

Space Wave - Non-LOS propagation

 Περιγράφει την ύπαρξη σήματος σε θέσεις που δεν υπάρχει οπτική επαφή λόγω
ύπαρξης εμποδίων (δεν είναι όλα τα αντικείμενα εμπόδια)
 Κατηγοριοποίηση με βάση τις διαστάσεις του εμποδίου
 Εμπόδιο με διαστάσεις >> μήκους κύματος
 Οι ιδιότητες του μέσου καθορίζουν την πορεία του κύματος
 Εμπόδιο με διαστάσεις << μήκους κύματος

 Π.χ. ένα κύμα συχνότητας 200KΗz έχει μήκος κύματος ~1500 m άρα δεν
επηρεάζεται από κτήρια
 Εμπόδιο με διαστάσεις ίδιας τάξης μεγέθους με το μήκος κύματος
 Η εμφάνιση κύματος «πίσω από το εμπόδιο» περιγράφεται από το νόμο του
Huygen
Περίθλαση
Νόμος του Huygen:

Όλα τα σημεία του σφαιρικού μετώπου του κύματος
μπορούν να θεωρηθούν ως δευτερεύουσες σημειακές
πηγές.
Με τη σειρά τους, όλα τα δευτερεύοντα κύματα κατά

μήκος του μετώπου συνθέτονται για τη δημιουργία πιο
προχωρημένων μετώπων
Κύμα «πίσω από το εμπόδιο» - Περίθλαση


Διάδοση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων – Ιονοσφαιρικά
 Περιγραφή: Το η/μ κύμα (HF, 3MHz<f<30MHz) διαθλάται από την

ιονόσφαιρα (40-500 km ύψος)
 Ιδιότητες:
 ζεύξεις με μεγάλο αριθμό διαθλάσεων
 σχετικά μικρές απώλειες ισχύος
 συχνότητες 3‐30 MHz
 Εφαρμογή:
 Eρασιτεχνικό ραδιόφωνο
 CB radio


Διάδοση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων - Τροποσφαιρικά
 Περιγραφή: Το η/μ κύμα διαδίδεται «σχεδόν» ευθεία (?)

 Το ύψος των κεραιών καθορίζει τη μέγιστη απόσταση
ζεύξης
 Η μέγιστη απόσταση για οπτική επαφή χωρίς
εμπόδια καλείται:
Ενεργός ευθεία οπτικής επαφής
Πιο μακρινό σημείο που περιμένω σήμα

νόμος του Σνέλ (Snell)
Δείκτες
διάθλασης
«σχεδόν» ευθεία και

με μειούμενη ταχύτητα
Διαδίδεται «σχεδόν» ευθεία - Διάθλαση

 Διόρθωση της ενεργού ευθείας οπτικής επαφής λόγω διάθλασης

στην ατμόσφαιρα
 k = Effective Earth radius Factor (Παράγων ενεργού ακτίνας γης)
Ύψος κεραίας
Δείκτης διάθλασης
Εξαρτάται από πίεση,
θερμοκρασία, υγρασία
ατμόσφαιρας κτλ.

 Διόρθωση της ενεργού ευθείας οπτικής επαφής λόγω

διάθλασης στην ατμόσφαιρα
 h, ύψος κεραίας
 Κ, Παράγων ενεργού ακτίνας γης (αλλαγή καμπυλότητας γης)
 Για δύο κεραίες με h≠0:

mmWave communications in 5G
 Εμπειρικά μοντέλα
 Χρήση δεδομένων από μετρήσεις
 Περιγράφουν την στατιστική κατανομή των δεδομένων που μετρήθηκαν
 Okumura-Hata
 Cost-231
 ..
 Στατιστικά
 Συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
 Rayleigh, Rician, Lognormal
 Περιγραφή των διαλείψεων
 Αναλυτικά Μοντέλα

 Εγγύς και απομακρυσμένο πεδίο

 η εκπομπή στην πράξη δεν είναι από σημειακή πηγή!
16  Pin
Νear Field region S nf 
  D2
S nf R nf
Transition region St  , R nf  R  R ff
R
Far Field - Περιοχή Fraunhofer

Αναλυτικά μοντέλα – Απώλειες μονοπατιού
Απώλειες Ελευθέρου Χώρου (στο far field)
 Ισχύς λήψης στο δέκτη

PT 2
PDi  W /m Ισοτροπική πυκνότητα ισχύος
4d 2
Εμβαδόν επιφάνειας
σφαίρας
PR PT GT Πυκνότητα ισχύος στην κατεύθυνση
PD  της μέγιστης ακτινοβολουμένης ισχύος
d 4d 2
PT
PR  PD Aeff Ισχύς που φθάνει στην δέκτη
PG Aeff2 Από τον τύπο της
PR  T T2 Aeff  απολαβής δέκτη με βάση
4d GR 4 την ενεργό περιοχή
  
2
Υπολογισμός της ισχύος του Εξίσωση του Friis
λαμβανομένου σήματος όταν ο πομπός PR  PT GT GR   για την διάδοση
και ο δέκτης έχουν οπτική επαφή
 d  στον ελεύθερο χώρο

Απώλειες Ελευθέρου Χώρου
 Υπολογισμός απωλειών
  
2
PR PR
 GT GR  
PT  d 
Pt
PR 0.57 *103 f is in MHz
 GT GR d is in Km
PT (df ) 2
 PR 
   (GT ) dB  (GR ) dB  (32.5  20 log 10 d  20 log 10 f )
 PT  dB
Απώλειες διαδρομής (Path Loss) είναι η απόσβεση του σήματος (μετρημένη σε dB) δηλαδή ο
λόγος της εκπεμπόμενης ως προς την λαμβανομένη ισχύ
(χωρίς να ληφθούν υπ’ όψη τα κέρδη των κεραιών).
L=32,5 + 20 log dKm + 20 log fMHz L=22 - 20 log λm + 20 log dm

L=32,5 + 20 log dKm + 20 log fMHz L=22 - 20 log λm + 20 log dm
10πλασιασμός απόστασης = +20db απώλειες

2πλασιασμός απόστασης = +6db απώλειες
Ομοίως για συχνότητα

?
?
?

PR Οι κεραίες είναι ισοτροπικές. Ποια είναι η λαμβανομένη

ισχύς PR (σε dBm) σε απόσταση 100m από την κεραία
εκπομπής? Ποια είναι η PR στα 10Km?
Pt
Pt=50 W = 47 dBm f=900MHz (Αν έχουμε f=1000MHz?)

PR Οι κεραίες είναι ισοτροπικές. Ποια είναι η λαμβανομένη

ισχύς PR (σε dBm) σε απόσταση 100m από την κεραία
εκπομπής? Ποια είναι η PR στα 10Km?
Pt
Pt=50 W = 47 dBm f=900MHz (Αν έχουμε f=1000MHz?)
 PR 
   (GT ) dB  (GR ) dB  (32.5  20 log 10 d  20 log 10 f )
 PT  dB
59
 PR 
   0  0  (32.5  20 log 10 d  20 log 10 900)
 PT  dB
-20 (για d = 0.1Km) 20 (για d = 10Km)
 PR   PR 
   71.5dB    111.5dB
 PT  dB  PT  dB
( PR )dBm  47dBm  71.5dB  24.5dBm ( PR )dBm  47dBm 111.5dB  64.5dBm

Απώλειες Ελευθέρου Χώρου – εμβέλεια
Εμβέλεια συστήματος
Εμβέλεια μέσω του τύπου: L=22 - 20 log λm + 20 log dm λύνοντας ως προς d
ανά κατεύθυνση
Απώλειες Ελευθέρου Χώρου – Αναμεταδότες
Παθητικοί αναμεταδότες

Παθητικοί αναμεταδότες (B2B)
Prx2= Ptx1 – (32.4+ 20log d1 + 20log f) +G1+G2
Prx4= Prx2 – Lw – (32.4+ 20log d2 + 20log f) +G3+G4
Απώλειες καλωδίων
Παθητικοί αναμεταδότες (Κάτοπτρα)

Απώλειες από σκέδαση
 Είναι το φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται όταν το ηλεκτρομαγνητικό κύμα προσπίπτει

σε αντικείμενα με ανώμαλες επιφάνειες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το
ηλεκτρομαγνητικό κύμα να διασκορπίζεται προς πολλές και διαφορετικές
κατευθύνσεις, άσχετες μεταξύ τους.
Διαστάσεις ανάλογες του λ

 Υπολογισμός λαμβανόμενης ισχύος από σκέδαση σε

αντικείμενο
H εξίσωση του Radar

 Διατομή οπισθοσκέδασης (backscattering cross section)

Ισοδύναμη επιφάνεια που θα χρειαζόταν από ένα ισότροπο
σκεδαστή για να επιστρέψει στον δέκτη την ισχύ που πράγματι
λαμβάνεται.
transmitter
receiver
Εξασθένιση λόγω βροχής

Εξασθένιση λόγω βροχής
R απόσταση
Απώλειες επίπεδης γης
 Υπολογισμός ισχύος λήψης αναλύοντας γεωμετρικά το σχήμα
A
(α)
x
d
(β)
Β' B
h
   2  2 π hb hm 
2
b
h Prx  4 Pt   Gt Gr sin  
Δ θ θ
m
 4π x   x 
Γ
x
h
b
Α'

 Υπολογισμός ισχύος λήψης αναλύοντας γεωμετρικά το σχήμα
A
(α)
xd
(β)
Β' B
h
   2  2 π hb hm 
2
b
h Prx  4 Pt   Gt Gr sin  
Δ θ θ
m
 4π x   x 
Γ
x
h
b Εξίσωση ελευθέρου χώρου Διαφορά Φάσης στο τετράγωνο
Α'
 Σχηματική απεικόνιση
sin2

 Μεγιστα και ελάχιστα ως το σημείο αποκοπής
Διαφορά Φάσης
2
= k*π/2
1
k=1,3,5... k=2,4,6..
2 = k * π/2
Μέγιστα Ελάχιστα
1
Λύνω ως προς x για να
βρω την απόσταση που
συναντώ μέγιστα και
ελάχιστα
 Σημείο αποκοπής - Breakpoint
Γιατί είναι αυτή η

τιμή θα το εξηγήσουμε
αφού δούμε τις
Ζώνες Fresnel
d=4hΒhm/λ
Σημείο αποκοπής

 Μη εξάρτηση από τη συχνότητα μετά το σημείο αποκοπής
   2  2 π hb hm 
2
Prx  4 Pt   Gt Gr sin  
 4π x   x 
μετά το σημείο αποκοπής
2
h h 
Prx  Pt Gt Gr  b 2m 
 x 
Δεν υπάρχει εξάρτηση από τη συχνότητα
μετά το σημείο αποκοπής (αν και το σημείο
αποκοπής εξαρτάται από τη συχνότητα)
Η λαμβανόμενη ισχύς είναι

αντιστρόφως ανάλογη της 4ης
δύναμης της απόστασης. Πιο
ευαίσθητη σε σχέση με τον
ελεύθερο χώρο.
Διπλασιάζοντας το ύψος της

κεραίας του σταθμού βάσης
έχουμε μικρότερη εξασθένηση
κατά 6dB
 Αποτύπωση εξίσωσης σε dB (μετά το σημείο αποκοπής)
2
h h 
Prx  Pt Gt Gr  b 2m  x
 x 
Πως προκύπτει;
Απώλειες επίπεδης γης Απώλειες ελευθέρου χώρου
x L=32,5 + 20 log dKm + 20 log fMHz

Αναλυτικά μοντέλα – Απώλειες περίθλασης
 Κάθε κύμα που μεταδίδεται από τον Τ

στον R διανύει απόσταση μεγαλύτερη
από το μήκος της ευθείας TR.
 Αποδεικνύεται ότι η επιπρόσθετη
διαδρομή που διανύει το κύμα είναι
(για h<<d1, d2):
 Το κύμα υπόκειται σε διαφορά φάσης

η οποία είναι
 Ορίζουμε το συντελεστή Fresnel-Kirchoff
 Άρα
 Με βάση τον συντελεστή v παίρνω πολλαπλάσια του π/2 άρα ξέρω την αλλαγή φάσης,
άρα και τις απώλειες
 Πλασματικό ύψος εμποδίου αν πομπός και δέκτης είναι σε κάποιο ύψος από το έδαφος
 Υπολογισμός απωλειών
Τύπος του Lee
Αρνητικές τιμές ν
άρα αρνητικά ύψη h
(θα το εξηγήσουμε
αργότερα)
 Υπολογισμός απωλειών
Τύπος του Lee
Αρνητικές τιμές ν
άρα αρνητικά ύψη h
(θα το εξηγήσουμε
αργότερα)

 Παράδειγμα
Βρίσκεται και γραφικά από το προηγούμενο σχήμα

1. Γιατί στο συντελεστή δεν έχουμε τα ύψη κεραιών?
2. Πως το v (άρα το h) μπορεί να παίρνει αρνητικές τιμές?
Υπολογισμός Απώλειων
h<0 : Απώλειες λόγω του νόμου του

Huygen (δευτερογενείς πηγές)

h>0
h<0
v=-0.8, h=-0.6r1,
απώλειες ~0dB
v=0, h=0, απώλειες ~6dB

Σχέση με το μοντέλο επίπεδης γης
 Σημείο αποκοπής - Breakpoint
?


Επίπεδο έδαφος με εμπόδιο ευθείας ακμής
Οι απώλειες περίθλασης
μειώνονται με την
απόσταση. Παράδοξο;
Γιατί έχουμε λιγότερες απώλειες όσο απομακρυνόμαστε?

Γιατί έχουμε λιγότερες απώλειες όσο απομακρυνόμαστε?
α α'
Όχι γιατί δεν είναι πομπός

Υπολογισμοί από
σχετικά λογισμικά
1 3
2 4

Περίθλαση από στρογγυλεμένο εμπόδιο
T (m, n)  7.2m1/ 2  (2  12 .5n)m  3.6m3 / 2  0.8m 2 mn  4 Προστίθεται στις

απώλειες ευθείας
T (m, n)   6  20 log (mn )  7.2m1/ 2  (2  17 n)m  3.6m3/ 2  0.8m 2 mn  4 ακμής
1/ 3
 d  d2   R   R 
2/ 3
m  R 1    n  h R
  
 d1d 2    
Recommendation ITU-R P.526-11

Περίθλαση από στρογγυλεμένο εμπόδιο
R 0 T(m,n) 0

Περίθλαση από πολλαπλά εμπόδια ευθείας ακμής
εμπόδια ευθείας ακμής

εμπόδια ευθείας ακμής


 Προσέγγιση Edwards-Durkin
 Epstein-Peterson + Bullington
 Για έως τρία εμπόδια χρήση του Epstein-Peterson
 Για τέσσερα ή παραπάνω τα δυο εμπόδια δίπλα στις κεραίες υπολογίζονται
με την μέθοδο Epstein-Peterson και τα ενδιάμεσα με τη μέθοδο Bullington.
Μετά γίνεται άθροιση όπως στη μέθοδο Epstein-Peterson.

 Προσέγγιση Deygout
 Εύρεση κύριας ακμής (με το μεγαλύτερο v – συντελεστή Fresnel-Kirchoff)
 Για τα δύο μέρη της ζεύξης εκατέρωθεν την κύρια ακμής, η ακμή παίζει ρολό πομπού
ή δέκτη και υπολογίζουμε για κάθε εμπόδιο ξεχωριστά
 Εναλλακτικός υπολογισμός υψών
 σε σχέση με τις άλλες μεθόδους δεν υποτιμά το μέγεθος των πραγματικών απωλειών
 υποτιμά τις απώλειες αν τα εμπόδια είναι κοντά

Περίθλαση σε αστικό περιβάλλον
 Μοντέλο Walfisch-Bertoni
 2 περιπτώσεις
 Σταθμός βάσης πάνω από το ύψος των κτηρίων
 Σταθμός βάσης σε μικρότερο ύψος από αυτό των κτηρίων

Ισοζύγιο Ζεύξης (Link budget)
Υπολογισμός μέσω μοντέλου

- Free space
- Free space – και κάτοπτρο
- Two ray ground reflection
- LOS και εμπόδιο
- Επίπεδο έδαφος και εμπόδιο
SNR
Θόρυβος
Θόρυβος δέκτη: Noise floor (αναπόφευκτο) + Noise figure (κατασκευαστικό)

Ισοζύγιο Ζεύξης - Θόρυβος
 Θόρυβος: οποιοδήποτε σήμα που δεν ανήκει στο

σήμα που μεταφέρει την πληροφορία
 Ο θόρυβος είναι συνήθως:
 Στοχαστικός (Gaussian)
 λευκός: έχει την ίδια ισχύ σε όλες τις συχνότητες AWGN κανάλι
 προσθετικός: δρα προσθετικά στο μεταδιδόμενο σήμα
 Το επίπεδο θορύβου (ισχύς) εκφράζεται σε σχέση με το μεταδιδόμενο σήμα

από το λόγο ισχύος σήματος προς θόρυβο (S/N ή SNR) ή σηματοθορυβική
σχέση

 Υπάρχουν πολλά είδη θορύβου ανάλογα με τα αίτια
δημιουργίας του
 θόρυβος από παρεμβολές
 θόρυβος ενδοδιαμόρφωσης
 θόρυβος από εξωτερικές πηγές
 θερμικός θόρυβος (Noise floor)
 Θόρυβος από παρεμβολές
 δημιουργείται από την επίδραση του σήματος ενός χρήστη στο σήμα
κάποιου άλλου
 εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται από κοινού το κανάλι
(μηχανισμός πρόσβασης)
 Θόρυβος ενδοδιαμόρφωσης
 δημιουργείται λόγω ατέλειας των τηλεπικοινωνιακών διατάξεων
 Θόρυβος από εξωτερικές πηγές
 πολλές συσκευές λόγω κατασκευαστικών ατελειών παράγουν εκπομπές σε
διάφορες συχνότητες
 συχνή είναι η δημιουργία παλμών θορύβου (κρουστικός θόρυβος)
 μεγάλη ισχύς σε μικρή διάρκεια
 Θερμικός θόρυβος: No=k*T Σε θερμοκρασία δωμάτιου, 100kHz

 k – σταθερά του Boltzmann, No 174 dBm / Hz
 T – θερμοκρασία σε βαθμούς Kelvin
 Εύρος φάσματος - Bandwidth N= 174 +10log(BHz)
Noise Floor
 προκαλείται στον πομπό και στο δέκτη (dBm)
 αιτία: θερμική κίνηση των ηλεκτρονίων
 εξαρτάται από τη θερμοκρασία
 δεν μπορεί να εξαλειφθεί
 Noise Figure (NF σε dB) αποτελεί τον θόρυβο που δημιουργεί ηλεκτρονική
διάταξη του δέκτη, και προστίθεται στο Noise Floor
Ισοζύγιο Ζεύξης – Θερμικός θόρυβος

Link budget
Υπολογισμός μέσω μοντέλου
- Free space
- Free space – και κάτοπτρο
- Two ray ground reflection
- LOS και εμπόδιο
- Επίπεδο έδαφος και εμπόδιο
- Απώλειες περιθλασης από
Πολλαπλα εμπόδια
? dB εξαρτάται από την SNR

θερμοκρασία και τον
εκάστοτε δέκτη Θόρυβος
-174dBm
N= 174 +10log(BHz)
 Σε ζεύξη με πανκατευθυντικές κεραίες, σε απόσταση d=1km και f=1GHz

 Δέκτης σε θερμοκρασία δωματίου (Νο=-174dBm/Hz), Noise
Figure=15dB,
 Απώλειες Path loss ελευθέρου χώρου, 32.4+20logd+20logf
 Επιθυμούμε Eb/No =13 dB, R = 40kbps, Β=80kHz
 Ποια η ελάχιστη ισχύ εκπομπής?
 Σε ζεύξη με πανκατευθυντικές κεραίες, σε απόσταση d=1km και f=1GHz

 Δέκτης σε θερμοκρασία δωματίου (Νο=-174dBm/Hz), Noise
Figure=15dB,
 Απώλειες Path loss ελευθέρου χώρου, 32.4+20logd+20logf
 Επιθυμούμε Eb/No =13 dB, R = 40kbps, Β=80kHz
 Λύση
 L = 32.4+20log1+20log103=92.4dB
 Eb/No =13 dB Eb/No =20
 Eb/No *(R/B) = 20(40/80) = 10 SNR=10 dB
 NoiseFloor + NF + SNR + FM = Ptr + Gtr + Gr - L … (λύνω ως προς Ptr)
 NoiseFloor= -174 +10log(BHz)
 Στην ίδια ζεύξη

 Εμπόδιο ευθείας ακμής καλύπτει τη μισή ζώνη Fresnel
v=-0.8, h=-0.6r1,
απώλειες ~0dB
v=0, h=0, απώλειες ~6dB
Απάντηση: Χρειάζομαι ισχύ 6dB επιπλέον (όσες και οι επιπλέον απώλειες)

Εμπειρικά Μοντέλα
Περιορισμοί αναλυτικών μοντέλων

σε περίπλοκα περιβάλλοντα
Απώλειες διαδρομής και εμπειρικά
μοντέλα διάδοσης
 Ασύρματα Συστήματα Επικοινωνιών

 Δεν πληρούνται οι συνθήκες διάδοσης ελεύθερου χώρου
 Η/Μ σήματα διαδίδονται σε πιο πολύπλοκα περιβάλλοντα
 Ανάκλαση, περίθλαση, διάχυση στο έδαφος, κτήρια και αντικείμενα
 Απώλειες διάδοσης εξαρτώνται και από
 Ύψη κεραιών, γεωμετρικά και τοπολογικά χαρακτηριστικά
σκεδαστών και ηλεκτρικά χαρακτηριστικά
 Αναλυτική μοντελοποίησης απαιτεί επίλυση εξισώσεων με
κατάλληλες συνθήκες
 Δυσκολία υπολογισμού όλων των παραμέτρων
 Ανάπτυξη προσεγγιστικών μοντέλων για τον χαρακτηρισμό
ραδιοδιαύλου και απωλειών διάδοσης

 Προσεγγιστικά μοντέλα – Παράμετροι
 Συχνότητα λειτουργίας, τύπος περιοχής (αστική, αγροτική, με
λόφους κλπ), απόσταση πομπού – δέκτη, ύψος κεραιών
 Γεωγραφικά χαρακτηριστικά: Προσανατολισμός δρόμων, μέσο
ύψος κτηρίων, απόσταση οικοδομικών τετραγώνων, μορφολογία
περιοχής στην ευθεία πομπού-δέκτη, παρουσία δένδρων,
ηλεκτρικά χαρακτηριστικά επιφανειών κτηρίων και εδάφους
 Έκφραση μέσης λαμβανόμενης ισχύος Pr ή μέσων απωλειών
διάδοσης (PL) σε απόσταση d, συναρτήσει της ισχύος/απωλειών
σε σημείο αναφορά d0
 Η μέση τιμή στο σημείο d0 = μέση τιμή μετρήσεων στο περιβάλλον
εφαρμογής σε απόσταση d0
 Απλή μέθοδος των τριών για σχέση ισχύος με απόσταση
 Αντιστρόφως ανάλογη με συντελεστή βαρύτητας
1
Pr(𝑑0 ) ( )𝑛
𝑑𝑜
1
Pr(𝑑) ( )𝑛
𝑑
 Το πιο απλό εμπειρικό μοντέλο, λαμβάνοντας υπόψη

μόνο την απόσταση, όχι άλλες παραμέτρους
(συχνότητα, ύψη κεραιών, κτλ).

 Απόσταση d0 στο μακρινό πεδίο της κεραίας του
πομπού και μικρότερη από κάθε πιθανή
χρησιμοποιούμενη απόσταση
Εκτός περιοχής Fresnel, D
ύψος κεραίας
2
d  2D 2
Pr ( d )  Pr ( d 0 ) 0  , d  d0 
 d   Μπορούσαμε να
αναλύσουμε
2 παραπάνω
d 
Pr ( d )[dB ]  Pr ( d 0 )[dB ]  10 log 0 
 d 
 d0 1km για μακροκυψελωτά, 100m για μικροκυψελωτά και 1m για
πικοκυψελωτά εσωτερικού χώρου
2
 d 
𝑃𝑟 = 𝑃𝑡 − 𝑃𝐿 PL(d )( dB)  PL(d 0 )( dB)  10 log  
 d0 
Εκθετικό μοντέλο διάδοσης

(μοντέλο απλής κλίσης)
 Απλό μοντέλο με εκθετικό συντελεστή απωλειών
διάδοσης / εξασθένησης n
n
d  Γιατί και μικρότερο
Pr (d , n)  Pr (d 0 )(dBm)  10 log  από 2;

Κυματοδήγηση
 0
d
 Τυπικές τιμές n: macrocells 2-4, picocells 1.6-8
n
d 
PL(d )  PL(d 0 )  10 log  
 d0 
Εκθετικό μοντέλο διάδοσης
(μοντέλο απλής κλίσης)
 Διαφορετικό n για διαφορετικό περιβάλλον διάδοσης
(εμπόδια, υλικό, κτλ)
Μοντέλο EGLI
 Κατάλληλο για ανώμαλο έδαφος αλλά όχι ψηλά φυσικά εμπόδια (πχ
λόφοι <15μ)
 Συχνότητες 900-1000ΜΗz Τιμή σε dB
 40 
Pr (d )  20 log 10 (hBS hMS )  40 log 10 (d )  20 log 10  
 f MHz 
 Εξίσωση διάδοσης επίπεδης επιφάνειας με 4η δύναμη εξάρτησης ισχύος
από την απόσταση
 Επιπλέον απώλεια εξαρτάται από συχνότητα και φύση του εδάφους
 Ποια είναι η λαμβανόμενη τιμή σε Watt αντί για dB?
 Θα μπορούσαμε να το προσεγγίσουμε με τη λογική
(αριθμητή/παρονομαστή)?
 Ποιο ακριβές σε σχέση με το απλό μοντέλο
Μοντέλο Okumura – Hata
 Εμπειρικό μοντέλο
 Okumura ανέπτυξε εμπειρική προγνωστική μέθοδο με χρήσιμες
καμπύλες για κάθε παράμετρο (τόμοι μετρήσεων!)
 Ένταση πεδίου και περιοχή εξυπηρέτησης στο Τόκιο σε συχνότητες
150, 450 και 900 MHz
 Hata απλοποίησε το δύσχρηστο μοντέλο αυτό δίνοντας

απλοποιημένες παραμετρικές εξισώσεις που ισχύουν για
προκαθορισμένο εύρος τιμών και διαφέρουν ανάλογα με το
περιβάλλον διάδοσης
150  f c  1500MHz
 fc: συχνότητα φέροντος
30  hBS  200m
1  hMS  10m
1  d  20km

 Αξιόπιστα αποτελέσματα για μακροκυψελωτά σε κατοικημένες
περιοχές
 Απώλειες διάδοσης εξαρτώνται από τον τύπο της περιοχής
 Αστικό περιβάλλον (μέση τιμή - 50%)
Μέσος όρος απωλειών (50%)
L50 (dB )  69.55  26.16 log10 f c  13.82 log10 hBS  a (hMS )  (44.9  6.55 log10 hBS ) log10 d
 α(hMS) διορθωτικός παράγοντας ανάλογα με το ύψος κεραίας

σταθμού – εφαρμογή μόνο όταν η κεραία πάνω από τις στέγες των
σπιτιών
 (hMS )  (1.1log 10 f c  0.7)hMS  (1.56 log 10 f c  0.8)

 8.29(log 10 1.54hMS ) 2  1.1 f c  200MHz
 (hMS )  
3.2(log 10 11.75hMS )  4.97
2
f c  400MHz
Λιγότερα εμπόδια
Λιγότερες απώλειες
 Προαστιακό περιβάλλον
2
  f 
L50 (dB)  L50 (Urban)  2log 10  c   5.4
  28 
 Αγροτικό περιβάλλον
L50 (dB)  L50 (Urban)  4.78(log 10 f c ) 2  18.33 log 10 f c  40.94
Ακόμα λιγότερα εμπόδια
 Υπάρχουν εναλλακτικές εκφράσεις για το σύνολο των

περιπτώσεων με συντελεστές (σελ. 120 βιβλίου)

Μοντέλο Cost 231 - Hata
 Εξέλιξη του μοντέλου Okumura-Hata για συχνότητες 1500MHz –

2000 MHz με εφαρμογή σε ευρωπαϊκά περιβάλλοντα
 Αναπτύχθηκε στα πλαίσια Ευρωπαϊκού Προγράμματος COST
L(dB)  A  B log 10 d  C
A  46.3  33.9 log 10 f c  13.82 log 10 hBS  a(hMS )
B  44.9  6.55 log 10 hBS
 α δίνεται από την εξίσωση Okumura-Hata

 C = 0dB για μεσαίου μεγέθους πόλεις και 3dB για μητροπολιτικά
κέντρα
 Εφαρμογή μόνο σε μακροκυψέλες
Σύγκριση Ocumura-Hata / Cost 231-Hata
L50 (dB )  69.55  26.16 log10 f c  13.82 log10 hBS  a (hMS )  (44.9  6.55 log10 hBS ) log10 d
2
  f 
L50 (dB)  L50 (Urban)  2log 10  c   5.4
  28 
L(dB)  A  B log 10 d  C
A  46.3  33.9 log 10 f c  13.82 log 10 hBS  a(hMS )
B  44.9  6.55 log 10 hBS
Μοντελο Walfisch – Ikegami
 Συνδυασμός μεθόδων Walfisch-Bertoni και Ikegami-
Yoshima-Umehira
 Διορθώσεις στα πλαίσια του COST231 για προσαρμογή
στα χαρακτηριστικά της Ευρώπης
 Αποδεκτό από την ITU-R
 Παράγοντες
 Ύψη κτηρίων μεταξύ πομπού – δέκτη
 Πλάτος δρόμων
 Απόσταση κτηρίων
 Κατεύθυνση δρόμων αναφορικά με την απευθείας συνιστώσα
μεταξύ πoμπού και δέκτη

Νέα Υόρκη
Αθήνα
 Συνδυασμός μεθόδων Walfisch-Bertoni και Ikegami-
Yoshima-Umehira
 Διορθώσεις στα πλαίσια του COST231 για προσαρμογή
στα χαρακτηριστικά της Ευρώπης
 Αποδεκτό από την ITU-R
 Παράγοντες
 Ύψη κτηρίων μεταξύ πομπού – δέκτη
 Πλάτος δρόμων
 Απόσταση κτηρίων
 Κατεύθυνση δρόμων αναφορικά με την απευθείας συνιστώσα
μεταξύ πoμπού και δέκτη

Νέα Υόρκη
Αθήνα

 Εφαρμογή για τις ακόλουθες παραμέτρους
800  f c  2000MHz
Προσοχή στις μονάδες!
4  hBS  50m
1  hMS  3m
0.02  d  5km
 Εφαρμογή και σε μικροκυψελωτά ή πυκνά δομημένες
πόλεις με επίπεδο έδαφος
 Πιο αξιόπιστο όταν η κεραία του σταθμού βάσης πάνω
από τις στέγες των κτηρίων
 Σε συνθήκες με οπτική επαφή πομπού – δέκτη ισχύει:
LLOS (dB)  42.6  26 log10 dkm  20 log 10 f MHz

 Σταθερά των 42.6dB έχει υπολογιστεί έτσι ώστε για d=20m
η εξίσωση να ταυτίζεται με την αντίστοιχη των απωλειών
ελεύθερου χώρου για την ίδια απόσταση
 Για συνθήκες μη οπτικής επαφής (NLOS)
L  Lrts  Lmsd Lrts  Lmsd  0

LNLOS (dB)   FS
 LFS Lrts  Lmsd  0
 LFS: απώλειες ελεύθερου χώρου

 Lmsd: απώλειες περίθλασης από πoλλαπλά συνεχόμενα εμπόδια
(Walfisch-Bertoni)
 Lrts: απώλειες περίθλασης και σκέδασης από κορυφή του κτηρίου στο
δρόμο (Ikegami-Yoshida-Umehira)

 Απώλειες ελεύθερου χώρου
LFS (dB)  32.45  20 log( f MHz )  20 log( dkm )
 Υπολογισμός απωλειών από πολλαπλά συνεχόμενα εμπόδια
 Διορθωμένο Walfisch-Bertoni για ύψη σταθμού βάσης μικρότερα
από την στέγη κτηρίων (COST231)
Lmsd (dB)  Lbsh  ka  kd log 10 d  k f log 10 f c  9 log 10 b
 Όπου οι διάφοροι παράγοντες υπολογίζονται ως εξής
 18 log 10[1  (hBS  hroof )] hBS  hroof

Lbsh  
 0 hBS  hroof
 Ο όρος kα προβλέπει την αύξηση απωλειών διάδοσης

όταν η κεραία του σταθμού βάσης είναι χαμηλότερα από
τα γειτονικά κτήρια

 54 h BS  hroof

k a   54  0.8(h BS hroof ) h BS  hroof , d  0.5km
 d h BS  hroof , d  0.5km
54  0.8(h BS hroof )
 0.5
 Οι όροι kd, kf δίνουν εξάρτηση απωλειών από πολλαπλά

εμπόδια από την απόσταση και την συχνότητα
 18 , hBS  hroof

k d  18  15 (hBS  hroof )
 hroof , hBS  hroof
  f MHz 
  4  0.7  1
 925  ,  έ  ό
kf  
  4  1.5 f MHz  1 , ό
  925 
Για μεγάλο d
Γωνία Πρόσπτωσης
BS επίπεδου κύματος
k   hBS / d
ΔhBS=hBS-hroof β
Lfs+Lmsd
d
1 n-1 n
Τα κτίρια αντικαθίστανται από ημι-άπειρα
διαφράγματα αμελητέου πάχους
 Υπολογισμός απωλειών περίθλασης και σκέδασης από
την κορυφή στο δρόμο
 Θεώρηση Ikegami-Yoshida-Umehira
 Το πεδίο στον κινητό σταθμό δίνεται από το άθροισμα α) του
περιθλώμενου από τη στέγη πεδίου ΚΑΙ β) του περιθλώμενου
και στη συνέχεια ανακλώμενου πεδίου από το κτήριο
 Γωνία φ από τον άξονα του δρόμου και την γωνία λήψης
Lrts  8.2  10 log 10 w  log 10 f MHz  20 log 10 (hroof  hMS )  Lori
Λιγότερες απώλειες για μεγάλο w (πλάτος δρόμων)

Γιατί;
Υπολογισμός
απωλειών
περίθλασης και
σκέδασης από την
κορυφή στο δρόμο
Lrts  8.2  10 log 10 w  log 10 f MHz  20 log 10 (hroof  hMS )  Lori
 Υπολογισμός παράγοντα προσανατολισμού
  10  0.354 0    35

Lori  2.5  0.075(  35 ) 35    55
4.0  0.114(  55 ) 55    90

 Αν οι παράμετροι δεν είναι γνωστές μπορούμε να χρησιμοποιούμε
τις ακόλουθες τυπικές τιμές
hBS  3m  (ό _ ό )  Ύ _ έ _ ί

3m  _ ί_ έ
Ύ _ έ _ ί  
0m ί_ έ
b  20  50m, w  b / 2,   90

 Η βιβλιογραφία αναφέρει ικανοποιητική πρόβλεψη των απωλειών με
το μοντέλο COST 231 Walfisch-Ikegami.
 Μέσο σφάλμα ±3dB με τυπική απόκλιση 4-8dB

 Για μικροκυψέλες το σφάλμα αυξάνει ενώ η αξιοπιστία του μοντέλου
μειώνεται αν το έδαφος δεν είναι επίπεδο ή αν το περιβάλλον είναι
ανομοιογενές
 Έλεγχος καλής συμπεριφοράς μοντέλου (ακριβές όταν)
d 2
d s 1
(h BS hroof ) 2
 Στην περίπτωση ds>1 (εφαπτομενική πρόσπτωση του επίπεδου

κύματος) το μοντέλο δεν ισχύει
Μοντέλο ΙΕΕΕ 802.16 (WiMAX)

 Στηρίζεται στο απλό μοντέλο κλίσης
 Αναπτύχθηκε γιατί το COST231 – Hata δεν είχε καλή
εφαρμογή στις 3 τύπους περιοχών που συναντώνται
στις ΗΠΑ
 Πχ χαμηλό ύψος ΣΒ, λόφοι, μεσαία κ υψηλή πυκνότητα δένδρων
 Μετρήσεις από AT&T σε 95 ΣΒ στα 1.9GHz
d
PL (d )  PL(d 0 )  10n log 10 ( )  k f  kh
d0
 Όπου οι απώλειες για την απόσταση αναφορά d0 =100m
δίνονται από τις απώλειες ελευθέρου χώρου
4d 0
PL (d 0 )  20 log 10 ( )


 Ο συντελεστής απωλειών διάδοσης δίνεται
n  a  bhBS  chBS 10m  hBS  80m
 Σταθερές ρυθμίζονται βάση του τύπου εδάφους
 Τύπος Α: Ανώμαλο έδαφος, λόφοι και μέτρια προς υψηλή

πυκνότητα δένδρων
 Τύπου Β: Ανώμαλο έδαφος, λόφοι, χαμηλή πυκν. δένδρων
 Τύπου Γ: Επίπεδο έδαφος χαμηλή πυκν. δένδρων
 Διορθωτική παράγοντες για συχνότητες διαφορετικές
από 2GHz και 2μ<ύψος ΚΣ<10μ
 f MHz 
k f  6 log 10  
 2000 
 hMS
  10.8 log 10 ύ _  / 
kh   2
h
 20  log 10 MS ύ _ 
 2
Μοντέλο ITU-R P.1546

 Επίγεια συστήματα κινητών επικοινωνιών για UHF/VHF
 Προέκυψε από τις συστάσεις P.370 κ P.529
 Δεν εμπεριέχει πολύπλοκους υπολογισμούς
 Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν δεν υπάρχει καλή γνώση
διαφόρων παραμέτρων διάδοσης
 Εφαρμογή σε συχνότητες από 30MHz έως 3GHz και αποστάσεις
1m – 1km
 Εφαρμόζεται είτε για ξηρά είτε για θάλασσα είτε και τα δύο
(μικτά)
 Δίνεται υπό μορφή καμπυλών τιμές ηλεκτρικού πεδίου E σε
dBμV/m για εκπεμπόμενη ισχύ 1kW βάση διαφόρων
παραμέτρων
PL  139.3  E  20 log10 f MHz

Μοντέλο WINNER (ITU-R M.2135)
 Στοχαστικό μοντέλο βασισμένο σε Γεωμετρία αλλά με
παραμέτρους βασισμένες σε στατιστικές κατανομές από
καμπάνιες μετρήσεων
fc
PL  A log 10 (d )  B  C log 10 X
5
 Συχνότητα σε GHz, A περιλαμβάνει συντελεστή n, Β απώλειες των
εμποδίων και Χ εξαρτάται από περιβάλλον και ύψη κεραιών
 Αναλυτική περιγραφή στο παραδοτέο του προγράμματος
 Εφαρμόσιμα σε συχνότητες 2-6GHz
Μοντέλα πρόβλεψης εσωτερικού χώρου
 Χρήσιμα για εφαρμογές καθαρά εσωτερικού χώρου

 Wi-Fi, μικρές κυψέλες, κ.α.
 Διαφέρουν σημαντικά από τα εξωτερικού χώρου

 Μικρή απόσταση πομπού-δέκτη
 Μεγάλες απώλειες λόγω πολλών εμποδίων
 Μικρή ισχύ εκπομπής
 Απαιτεί καλή γνώση εσωτερικού χώρου
 Χρήσιμο για διαστασιολόγηση εντός κτηρίων
Μοντέλο απλής κλήσης
 Βάση εκθέτη n από εμπειρικές μετρήσεις
 PL(d0) απώλειες διάδοσης σε απόσταση αναφοράς
PL(d )  PL(d0 )  10n log d

 Τυπικές τιμές για 0.8 - 1.9GHz
Μοντέλο απλής κλήσης - Παράδειγμα

Μοντέλο Keenan - Motley
 Βασίζεται στην παρατήρηση ότι οι απώλειες διάδοσης
εξαρτώνται σημαντικά από το πλήθος των
παρεμβαλλόμενων τοίχων και ορόφων
PL(d )  PL(d 0 )  10n log10 d  i 1 k fl ,i L fl .i   j 1 k wj Lwj

I J
 PL(d0) συνήθως 37dB για 1m, Ι πλήθος κατηγοριών για

πατώματα, Lfl απώλειες που προκαλούνται από τα
πατώματα τύπου Ι, J πλήθος των κατηγοριών τοίχων, kfl
πλήθος πατωμάτων τύπου i που παρεμβάλλονται
μεταξύ πομπού δέκτη, kwj πλήθος τοίχων τύπου j
Μοντέλο Keenan - Motley

 Τιμές απωλειών για διάφορα υλικά και
συχνότητες 1.7-1.9GHz
Μοντέλο COST 231 - MWM
 Επέκταση Keenan – Motley από COST231
 Οι απώλειες διάδοσης λόγω παρεμβολής πολλών
ορόφων δεν είναι γραμμικές ως προς το πλήθος των
ορόφων στην πράξη – Πρακτική προσέγγιση
 k f 2 
 b 
PL(d )  LFS (d )  Lc  i 1 k wj Lwj  k  k f 1 
I
f Lf
 LFS απώλειες ελεύθερου χώρου για απόσταση d, Lc

σταθερά απωλειών, kwj πλήθος τοίχων τύπου j, kfl
πλήθος ορόφων που παρεμβάλλονται, b εμπειρική
παραμετρος και Lf απώλειες μεταξύ γειτονικών
πατωμάτων
Μοντέλο COST 231 - MWM
 Συνήθως 2 τύποι τοίχων (I=2)

 Γυψοσανίδα<10εκ - Lw1=3.4dB
 Τοίχος με τούβλα >10εκ - Lw1=36.9dB
 Lf=18.3dB και b=0.46
 Lc τιμές κοντά στο μηδέν και περιλαμβάνει

διάδοση με εμπόδια (πχ έπιπλα) και
κυματοδήγηση
Απλό γραμμικό μοντέλο
 Υποθέτει ότι οι επιπλέον απώλειες από αυτές του
ελευθέρου χώρου είναι γραμμικές με την αποσταση
PL(d )  LFS (d )  ad
 α δίνεται σε dB/m (πχ για εμπορικά 0.2-0.6)
 Για συχνότητες 0.9-4GHz και αποστάσεις πομπού-
δέκτη μικρότερες από 100μ (εμπορικά κέντρα)
 Όσο μεγαλύτερη η απόσταση τόσο μεγαλύτερη η

απόκλιση από τις απώλειες ελεύθερου χώρου

 Δεν απαιτεί λεπτομερή γνώση της εσωτερικής δομής
τους κτηρίου και έχει ευρεία εφαρμογή
 Λαμβάνει υπόψη διάδοση μέσα από πατώματα
 n από μετρήσεις που περιλαμβάνουν επίδραση πολλαπλών
τοίχων ή εμποδίων
PL(d )  20 log 10 f MHz  10n log 10 d  L f (k f )  28

 n και Lf συναρτήσει συχνότητας και τύπου κτηρίων
 Υποθέτει τοίχους από τσιμέντο σε διαμερίσματα και από ξύλο σε
μονοκατοικίες
 Στα 60-70Ghz θεωρεί ότι δεν υπάρχουν τοίχοι
Τιμές για συντελεστή n
Τιμές για συντελεστή Lf

Απώλειες για διείσδυση σε τοίχο
 Απλό μοντέλο για απώλειες διείσδυσης σε τοίχο
Lbe  37  7.9 log 10 f MHz
Απώλειες από το ανθρώπινο σώμα
 Το σώμα επιδρά αρνητικά στην διάδοση όταν είναι κοντά

στην κεραία
 Σύσταση ITU-R P.1406 δίνοντας τιμές απωλειών
 Χρήσιμες για αύξηση ισχύος ή ευαισθησίας δέκτη
Το φαινόμενο των διαλείψεων
 Ακίνητος δέκτης (και εμπόδια) και αδιαμόρφωτο

φέρον
 Πολυδιαδρομική συνιστώσα (ή πολυδιόδευση)
 Διαδοχικές εκδοχές του σήματος οι οποίες λαμβάνονται
στο δέκτη από πολλαπλούς μηχανισμούς διάδοσης
 Διαφορετική χρονική καθυστέρηση
 Διαφορά διαδρομής
 Ολίσθηση φάσης
 Διαφορετικό ηλεκτρικό μονοπάτι
 Υπέρθεση συνιστωσών οδηγεί σε αθροιστική ή
αφαιρετική συμβολή των συνιστωσών ανάλογα
με τις σχετικές φάσεις τους
Περιβάλλον διάδοσης
Συμβολή κυμάτων
Κινητός δέκτης – Δύο συνιστώσες
 Δυναμικό περιβάλλον πολυδιαδρομικής διάδοσης
 Συνεχής αλλαγές του ηλεκτρικού μήκους μονοπατιού και
σχετικές ολισθήσεις φάσης συναρτήσει της θέσης
Κινητός δέκτης – Πραγματικότητα
 Περισσότερες και ποικιλόμορφες συνιστώσες
 Πιο περίπλοκη περιβάλλουσα στο δέκτη
 Ο δέκτης κινείται στο χώρο των διαλείψεων
Είδη διαλείψεων
 Διαλείψεις μεγάλης κλίμακας (large scale fading)

 Απώλειες Διάδοσης
 Μεταβολή της μέσης εξασθένισης με την απόσταση
 Σκίαση (μεγάλα εμπόδια)
 Τυχαία μεταβολή της εξασθένισης γύρω από τη μέση τιμή για
δεδομένη απόσταση
 Διαλείψεις μικρής κλίμακας (small scale fading)

 Μεταβολή των χαρακτηριστικών του σήματος (πλάτος, φάση,
κλπ) για μετατοπίσεις του κινητού σταθμού λ/2
 Λόγω χρονικής διασποράς από πολυδιόδευση
 Λόγω μετατόπισης δέκτη και σκεδαστών
Φαινόμενο σκίασης
Eπιπλέον εμπόδια από αυτά που θεωρούνται στα εμπειρικά μοντέλα
Στιγμιαία λαμβανόμενη ισχύς

συναρτήσει της απόστασης
Διαλείψεις Μεγάλης
Διαλείψεις Μικρής
Κλίμακας
Κλίμακας
Λαμβανόμενη Ισχύς
Απώλειες
σε dBm ή dBW
Διάδοσης
Απόσταση σε Λογαριθμική Κλίμακα
F = L + (S-L) + (F-S)
Αντιμετώπιση διαλείψεων
 Στιγμιαία λαμβανόμενη ισχύς σε περιβάλλον

πολυδιόδευσης κύματος
 Δύναται να μειωθεί κατά δεκάδες dB (συνήθως μέχρι 30 dB) σε
σχέση με τη μέση τιμή που προβλέπει το μοντέλο απωλειών
 Ισχυρές διαλείψεις
 Όταν η τιμή της στιγμιαίας ισχύος πέφτει κάτω από το ελάχιστο
απαιτούμενο κατώφλι επικοινωνίας στο δέκτη (πχ ευαισθησία
δέκτη ή ποιότητα σήματος)
 Αντιμετώπιση
 Χρήση περιθωρίου ισχύος αρκετών dB (link/fading margin) κατά
τον σχεδιασμό της ζεύξης
 Προσοχή στην σπατάλη πόρων σε μακροπρόθεσμη βάση
 Καθώς οι διαλείψεις εκτός link budget είναι συνήθως
στιγμιαίες η χρήση μεγαλύτερης ισχύος είναι συνήθως
σπατάλη
 Εκμετάλλευση κωδίκων διόρθωσης σφαλμάτων

 Μπορούν να διορθώσουν μικρό αριθμό εσφαλμένων bits
 Παράλληλη χρήση άλλων τεχνικών

 Διαφορικής λήψης (spatial diversity - MIMO)
 Κωδικοποίησης με διεμπλοκή (interleaving – διασπορά λαθών)
 Προσαρμοστική διαμόρφωση και κωδικοποίηση (adaptive
modulation and coding)
spatial diversity
interleaving adaptive modulation and coding
(Modulation)
1. μη διαμορφωμένο (ψηφιακό)
σήμα
2. διαμόρφωση εύρους (AM)
3. διαμόρφωση συχνότητας
(FM)
FSK (frequency shift keying)
4. διαμόρφωση φάσης (PM)
PSK (phase shift keying)
Phase shift 180o Phase shift 90o

Sample
Sample Rate=Samples/sec (Baud Rate)
Κατά τη διάρκεια ενός Sample στέλνεται ένα
“symbol”
Symbol=ελάχιστο τμήμα πληροφορίας
Στην απλούστερη περίπτωση ΑΜ με :

1 symbol = 1 bit (0/1) = voltage/no voltage
Για να αυξήσουμε την ταχύτητα μετάδοσης

δε μπορούμε να μειώνουμε το sample
επ’ άπειρον.
Μπορούμε όμως να αυξάνουμε τον

αριθμό των πιθανών symbols (επιπέδων
έντασης μετάδοσης, δηλαδή εύρους
σήματος) του ΑΜ
Συνηθέστερος συνδυασμός της τεχνικής

αυτής με PSK.
Πολλαπλές Διαμορφώσεις
• QAM-16 = 4 phase shifts, 4 amplitude levels, 4
bits/symbol
• QAM-64 = 4 phase shifts, 16 amplitude levels, 6
bits/symbol
QPSK QAM-16 QAM-64

Πολλαπλές Διαμορφώσεις
Διαλείψεις μικρής κλίμακας
 Έστω δυο διαφορετικά επίπεδα κύματα με διαφορετική

φάση αλλά ίδιο πλάτος
 Απουσία κίνησης των σκεδαστών διαμορφώνεται
στάσιμο κύμα σε συνάρτηση με την απόσταση
 Η λαμβανόμενη ισχύς θα κυμαίνεται από 0 έως 2
ανάλογα με τη θέση του δέκτη
 Η κίνηση του δέκτη προκαλεί διαλείψεις στο δέκτη ακόμα
και σε αυτό το σενάριο
 Υπολογισμοί και εκφράσεις σελ. 145 στο βιβλίο
Διαλείψεις μικρής κλίμακας
Διαλείψεις μεγάλης κλίμακας

 Τα μοντέλα απωλειών διάδοσης αναφέρονται σε μέσες
τιμές χωρίς να λαμβάνουν υπόψη διαφορετικές
περιπτώσεις για την ίδια απόσταση
 Σκίαση
 Δεν είναι συνήθως απότομη ή απόλυτη
 Τυχαία μεταβλητή που εξαρτάται από το πλήθος και τα
χαρακτηριστικά των σκεδαστών
 Μεταβάλει την μέση τιμή απωλειών στα μοντέλα απωλειών
 Μετρήσεις δείχνουν ότι η λαμβανόμενη ισχύς σε dB
ακολουθεί κανονική κατανομή
 Λογαριθμοκανονική κατανομή
 Μέση τιμή εξαρτάται από το συντελεστή απωλειών
 Τυπική απόκλιση από το περιβάλλον
Κανονική κατανομή (Normal or
Gaussian distribution)
τυπική απόκλιση
Κανονική κατανομή
Διαλείψεις μεγάλης κλίμακας
 𝑃𝑟 𝑑 = Pr 𝑑 + ε0 dB
 Pr 𝑑 μέση λαμβανόμενη ισχύς σε απόσταση d
 Υπολογισμός βάση μοντέλων απωλειών διάδοσης
 ε0 τυχαία μεταβλητή με κανονική κατανομή, μηδενική μέση τιμή και
απόκλιση 𝜎𝑃𝑟 όλα σε dB
 Μοντέλο απλής κλίσης

𝑑
 𝑃𝑟 𝑑 = Pr 𝑑0 − 10𝑛𝑙𝑜𝑔10 𝑑0
+ ε0 dB
 Όμοιοι υπολογισμοί για PL(d)
 Η μεταβλητή ε0 αναπαριστά πόσο απέχει η πραγματική ισχύς λήψης

από την αναμενόμενη μέση
 Όσο πιο ακριβές το μοντέλο απωλειών τόσο μικρότερη η τυπική
απόκλιση. Τυπική τιμή 8±4dB, δεν εξαρτάται από την απόσταση d
(ομοιογένεια στον χώρο)
Λογαριθμοκανονική κατανομή
(Log-Normal distribution)
Παράδειγμα ακτίνας κάλυψης με Log-
Normal large scale fading
Φυσική εξήγηση λογαριθμοκανονικής

κατανομής διαλείψεων μεγάλης κλίμακας
 Ας θεωρήσουμε ότι το μονοπάτι διάδοσης μπορεί να σπάσει σε W
επιμέρους τμήματα, το καθένα με ξεχωριστό συντελεστή
εξασθένισης 𝐴𝑖 , i=1,…,W
 Το πολλαπλασιαστικό φαινόμενο της εξασθένισης σε λογαριθμική
κλίμακα μετατρέπεται σε αθροιστικό
 Όσο το W μεγαλώνει και τείνει στο άπειρο λόγω Κεντρικού Οριακού
Θεωρήματος (CLT) το λαμβανόμενο σήμα ακολουθεί κανονική
κατανομή
 Η λαμβανόμενη ισχύς ακολουθεί κατανομή πυκνότητας πιθανότητας
Rayleigh
 CLT: when independent random variables are added, their sum

tends toward a normal distribution even if the original variables
themselves are not normally distributed
Φυσική εξήγηση λογαριθμοκανονικής
κατανομής διαλείψεων μεγάλης κλίμακας
Το ασύρματο περιβάλλον στις
κινητές επικοινωνίες
Αντιμετώπιση
παρεμβολών
 5.2
 5.7
Τι είναι η παρεμβολή
 Ταυτόχρονη μετάδοση τουλάχιστον ενός ακόμα
ηλεκτρομαγνητικού σήματος στην ίδια ή
γειτονική συχνότητα με τη μετάδοση που μας
ενδιαφέρει
 Αναπόφευκτη λόγω έλλειψης διαθέσιμων

συχνοτήτων
 Αύξηση του αριθμού των λαθών και μείωση της

απόδοσης
Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα
Πηγές Παρεμβολών
 Άλλα ασύρματα συστήματα
 Φούρνοι μικροκυμάτων, Bluetooth,

ασύρματα τηλέφωνα, baby monitors
 Ηλεκτρικές συσκευές
 Άλλοι χρήστες του ίδιου συστήματος
Παρεμβολή στο WiFi

Παρεμβολές από φούρνους μικροκυμάτων
mW Microwave Oven Power Leakage

50
45
40
35
30
25 EIRP
20
15
10
5
0
1 8 5 10 7D 11 2 9 13 12 7 6 4
Oven Type #
* Equivalent Isotropically Radiated Power
Εκπομπές από φούρνους

μικροκυμάτων
100 mW Peak
EIRP
ISM Band
Άλλα ασύρματα συστήματα
 4ης γενιάς συστήματα
 Ασύρματες συσκευές
με μεγάλη ισχύ
 Ασύρματα Δίκτυα
WLans
Ηλεκτρικές συσκευές
 Εσωτερικού χώρου:
 Κινητήρες Ανελκυστήρων
 Συσκευές ηλεκτροσυγκόλλησης
 Εξωτερικού χώρου:
 Γραμμές ΔΕΗ
 Ηλεκτρικός σιδηρόδρομος
 Εργοστάσια παραγωγής ηλ. ενέργειας
Μεγαλύτερο το πρόβλημα όσο μεγαλύτερη η
διαμόρφωση
• 16-QAM = 4 phase shifts, 4 amplitude levels, 4 bits/symbol
• 64-QAM = 4 phase shifts, 16 amplitude levels, 6 bits/symbol
QPSK 16-QAM 64-QAM
Διαμορφωμένο σήμα 16-QAM

Τα σύγχρονα συστήματα φτάνουν μέχρι και
256-QAM
4 phase shifts, 64 amplitude levels, 8 bits/symbol
Παρεμβολές από άλλες

συσκευές του ίδιου συστήματος
 Co-channel interference (Συγκαναλική παρεμβολή)
 Σήματα από κυψέλες που χρησιμοποιούν τις ίδιες
συχνότητες προκαλούν συγκαναλική παρεμβολή
 Υπάρχει μεταξύ σταθμών βάσης αλλά και κινητών
τερματικών.
 Adjacent channel interference (Παρεμβολή
γειτονικού καναλιού)
 Σήματα από γειτονικές κυψέλες και γειτονικές συχνότητες
προκαλούν τέτοιου είδους παρεμβολή.
 Ελαττώνεται με τη χρήση φίλτρων
 Intermodulation Interference (Παρεμβολή
ενδοδιαμόρφωσης)
 Παρεμβολή από έλλειψη ορθογωνικότητας (CDMA)
Near – Far φαινόμενο

 Οι δύο πομποδέκτες
βρίσκονται σε κοντινή
απόσταση και μακριά από
τους σταθμούς βάσης
 Έντονο πρόβλημα όταν έχουν

την ίδια συχνότητα
Station B
Access Point A d2
 Στις κινητές επικοινωνίες οι d1

d3
συχνότητες είναι
Access Point B
διαφορετικές, αλλά Station A
επαναχρησιμοποιούνται.
Near – Far εντονότερο στο CDMA
 Αντιμετωπίζεται με έλεγχο ισχύος ώστε η λαμβανόμενη ισχύς

των δύο σημάτων να είναι παραπλήσια
Απομακρυσμένο κελί που

χρησιμοποιεί την ίδια συχνότητα
Ο δέκτης λαμβάνει και τα

δύο σήματα από τις
αντίστοιχες βάσεις
Εκπομπή
παρεμβολέα
Συγκαναλική
Παρεμβολή
Εκπομπή
σήματος
 Η συγκαναλική παρεμβολή (Co-channel Interference) προκύπτει

όταν δύο πομποδέκτες λειτουργούν στις ίδιες συχνότητες.
 Το δίκτυο προβλέπει ότι οι δύο αυτοί πομποδέκτες θα βρίσκονται σε
μια μεγάλη απόσταση d που ονομάζεται απόσταση
επαναχρησιμοποίησης (Reuse distance)
 Σε ένα κυψελωτό σύστημα με ομάδα επαναχρησιμοποίησης K=7 θα
έχουμε 6 παρεμβολείς πρώτου επιπέδου (1st tier)
 Στο φαινόμενο συμμετέχουν και πιο απομακρυσμένοι πομποδέκτες
(2nd tier, 3rd tier) η συνιστώσα των οποίων όμως θεωρείται αμελητέα.
First Tier
d
 Η παρεμβολή γειτονικού καναλιού (Adjacent channel
Interference) προκύπτει όταν δύο πομποδέκτες που
λειτουργούν σε γειτονικές συχνότητες
αλληλοεπηρεάζονται λόγω μη ιδανικής εκπομπής.
 Το δίκτυο προστατεύεται από αυτού του είδους την

παρεμβολή με τη χρήση αυστηρών φίλτρων
Παρεμβολή
Γειτονικού
καναλιού
Ισχύς
σήματος
Συχνότητα
Φίλτρα
• Στους σταθμούς βάσης

χρησιμοποιούνται φίλτρα με
αυστηρή συμπεριφορά για
κάθε συχνότητα εκπομπής
• Στα κινητά
χρησιμοποιούνται SAW
(Surface Acoustic Wave)
φίλτρα
Παρεμβολή Ενδοδιαμόρφωσης
 Η παρεμβολή ενδοδιαμόρφωσης (Intermodulation Interference)
προκύπτει όταν δύο σήματα διαφορετικής συχνότητας διαπερνούν
μια μη γραμμική διάταξη οπότε και προκύπτουν παράγωγες
συχνότητες που τυχόν να είναι σήματα παρεμβολής για κάποια άλλη
επικοινωνία.
 Το δίκτυο προστατεύεται από αυτού του είδους την παρεμβολή με
τη χρήση αυστηρών φίλτρων στον πομπό.
 Προϊόντα ενδοδιαμόρφωσης μπορεί να εμφανιστούν και στον δέκτη
καθώς σε ένα τηλεπικοινωνιακό σύστημα, μη γραμμικότητες μπορεί
να εμφανιστούν και από μια ψυχρή κόλληση.
Αντιμετώπιση παρεμβολών
 Αδειοδότηση
 Πρωτόκολλα πολλαπλής μετάδοσης
 Έλεγχος ισχύος μετάδοσης
 Φίλτρα
 Απόσταση επαναχρησιμοποίησης συχνοτήτων

Αντιμετώπιση παρεμβολών
 Αδειοδότηση
 Πρωτόκολλα πολλαπλής μετάδοσης
 Έλεγχος ισχύος μετάδοσης
 Φίλτρα
 Απόσταση επαναχρησιμοποίησης συχνοτήτων
Τεχνικές Πολλαπλής Πρόσβασης

FDMA TDMA
Δίαυλος 3
Συχνότητα
Συχνότητα
Διάστημα Φύλαξης
Δίαυλος 1
Δίαυλος 2
Δίαυλος 3
Δίαυλος 2
Δίαυλος 1
Χρόνος Χρόνος
CDMA SDMA
Κώδικας
Δίαυλος 3
Δίαυλος 2 Χρόνος
Δίαυλος 1
Συχνότητα
Ορθογώνια Διαγράμματα
Ακτινοβολίας SDMA
Παραδείγματα Τεχνικών Πολυπλεξίας

OFDMA
OFDMA σε Κινούμενους Χρήστες
Κρυμμένα Τερματικά
Το PDA δεν
ανιχνεύει το Laptop
Το Laptop δεν
PDA
Laptop ανιχνεύει το PDA
Εκτεθειμένα Τερματικά
Laptop - A Laptop - B Laptop - C
Αποφυγή Προβλήματος Κρυμμένων

Τερματικών
CTS
RTS
PDA CTS
Laptop
Αποφυγή Προβλήματος
Εκτεθειμένων Τερματικών
RTS RTS
Laptop - A Laptop - B Laptop - C
CTS
Επαναχρησιμοποίηση Συχνοτήτων
B
G C
A
F D
E
B
G C
A K=7
F D
E
Συστήματα δύο διαστάσεων
Εξαγωνικές κυψέλες
1 d: διάκεντρος
i=2
y j=1
1
1
D jd
1 id
1
1
o
60
O x

y
D
jd
θ
id
d
o
60
O x
D 2  (i  d ) 2  ( j  d ) 2  2  (i  d )  ( j  d )  cos
Για θ=120ο cosθ=-1/2 D 2  (i 2  j 2  i  j )  d 2
K  6( K / 3)  3K D 2  (i 2  i  j  j 2 )  d 2
3 3 2
D d
SD D2
3K   2  2 d  3R  R 
Sc 3 3 2 R 3
R
2
K  (i 2  i  j  j 2 ) D  R 3K
Σχεδίαση Κυψελωτού Συστήματος (i=3,

j=2)
C B
A
C B
A C B
A
C B
A
C B
A C B
A
C B
A
Γεωμετρία για τον Υπολογισμό της
Απόστασης
Επαναχρησιμοποίησης
K=7
Υπολογισμός πλήθους κυψελών

επαναχρησιμοποίησης
K=4
Παράμετροι Κυψελωτών
Συστημάτων
Σελίδα - 17
Ομάδα Κυψελών με K=7
i=2, j=1
2
7 3
1
6 4
5
N=7
K=7
2
D/R=4.58
7 3
1
6 4
5
Ομάδα Κυψελών με K=4
i=2, j=0
3
1 2
4
2 1
3
K=4
N=4 2
D/R=3.46
4 3
1
3 4
2
Εντονότερο το πρόβλημα στα δίκτυα 4G
Pico Cell
Pico Cell
Micro Cell
Macro Cell Macro Cell

Micro Cell
Mega Cell
Εντονότερο το πρόβλημα στα δίκτυα 4G
Ομοδιαυλική παρεμβολή
• Υπάρχουν πολλές σειρές ομοδιαυλικών κυψελών και πόσες σειρές
ομοδιαυλικών κυψελών θα ληφθούν υπόψη έχει επίπτωση στην
ακρίβεια του υπολογισμού της ομοδιαυλικής παρεμβολής
Ομοδιαυλική Παρεμβολή στην Ευθεία Ζεύξη
Ομοδιαυλική Παρεμβολή στην

Αντίστροφη Ζεύξη
Ομοδιαυλική παρεμβολή (2 διαστάσεις)
• Έστω περίπτωση ομοδιαυλικής παρεμβολής για σύστημα όπου
χρησιμοποιούνται εξαγωνικές κυψέλες,
• D απόσταση μεταξύ ΣΒ
R ακτίνα κυψέλης
Ομοδιαυλική παρεμβολή (2 διαστάσεις)
• Υποθέτουμε ότι C/I στο UPLINK είναι ίδιο με το C/Ι του

DOWNLINK (ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ)
• Αγνοώντας άλλες πήγες θορύβου και τις παρεμβολές της 2ης σειράς
κυψελών ισχύει:
C  R n
6
I
 D n k 1
k 1
C n
επειδή όμως D  Dk και a 
D

C

1
 a  6 
R I 6a  n  I
όπου α: cochannel reuse ratio D/R

C προσδιορίζεται με βάση τις απαιτήσεις του συστήματος
I
n καθορίζεται από τις συνθήκες διάδοσης (περιβάλλον)
Δυσμενέστερη περίπτωση
• Το κινητό τερματικό βρίσκεται στο όριο της κυψέλης, όπου
λαμβάνει το ασθενέστερο σήμα από τον ΣΒ της κυψέλης του,
αλλά δέχεται ισχυρές παρεμβολές από τις κυψέλες της
πρώτης σειράς που παρεμβάλλουν
Δυσμενέστερη περίπτωση
C R n
• Από τα προηγούμενα ισχύει  6
I
D
k1
n
k
επειδή όμως τώρα D  Dk

n
C R

I 2D Rn  2Dn  2D  Rn
Άρα στην περίπτωση αυτή τελικά:
C 1

I 2a 1n  2a n  2a 1n
Ομοδιαυλική Παρεμβολή για N=7
N είναι ο αριθμός κυψελών της ομάδας επαναχρησιμοποίησης, εμφανίζεται και

ως Κ, όπως το είδαμε στα Συστήματα Κινητών και Προσωπικών Επικοινωνιών
Τομεοποίηση Κυψελών
Μείωση Ομοδιαυλικών με
Τομεοποίηση
Τομείς 120°
Τομείς 120° - δυσμενέστερη περίπτωση
• Στην περίπτωση αυτή το κινητό τερματικό δέχεται παρεμβολή μόνο
από δυο κεραίες
C Rn
I Dn  D  0.7Rn
C 1

−𝑛
I 𝐷 𝐷
( )−𝑛 + + 0.7
𝑅 𝑅
Τομεοποίηση 120ο & Ν=7

Τομείς 60°
Τομείς 60° - δυσμενέστερη περίπτωση

• Αν η κάθε κεραία διέθετε 6 τομείς των 60° τότε το κινητό θα δεχόταν
παρεμβολή από μία μόνο κεραία
n
C R

I D  0.7Rn
C 1
 −𝑛
I 𝐷
+ 0.7
𝑅
Τομεοποίηση 60ο & Ν=7
Παράγοντας
Επαναχρησιμοποίησης Κ=3/9
κυψέλες τομείς
Διάσπαση Κυψελών – Ισχύς λήψης
Μεγάλες κυψέλες
Μικρές κυψέλες
Μείωση εκπεμπόμενης ισχύος

Εξοικονόμηση ενέργειας
Διατήρηση Απόστασης
Διάσπαση με δύο Παράγοντες
Πρώτη Φάση Διάσπασης 1:3

Δεύτερη Φάση Διάσπασης 1:4
Απόδοση Διαύλων στην 1η Φάση

Απόδοση Διαύλων στην 2η Φάση
Συμπερασματικά
 Οι παρεμβολές είναι ένα αναπόφευκτο και δύσκολο
πρόβλημα στις ασύρματες επικοινωνίες
 Στα σύγχρονα συστήματα γίνεται όλο και
δυσκολότερο λόγω των πολλαπλών μεταδόσεων
 Πολλές διαφορετικές τεχνικές για την αντιμετώπισή
του (και άλλες πέρα από αυτές που είδαμε)
 Δυναμικά εξελισσόμενο άρα απαιτεί και δυναμικές
λύσεις
 Οι λύσεις προσαρμόζονται στο περιβάλλον και στα
αίτια της παρεμβολής

Ασύρματες Ζεύξεις Νίκος Πασσάς ΕΚΠΑ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ασύρματες Ζεύξεις Νίκος Πασσάς ΕΚΠΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΚΠΑ

 Βασικές αρχές διάδοσης ηλεκτρομαγνητικού

 Διαλείψεις (μικρής και μεγάλης κλίμακας)

 Παρεμβολές (εντός και εκτός συστήματος)

 Εισαγωγή στα δίκτυα 4ης γενιάς

To μοντέλο αναφοράς OSI*

5 Δικτύου Δικτύου Δικτύου Δικτύου Πακέτο

Διασύνδεση Εσωτερικό Πρωτόκολλο Υποδικτύου Διασύνδεση

6 Σύνδ. Δεδομέν. Σύνδ. Δεδομέν. Σύνδ. Δεδομέν. Σύνδ. Δεδομέν. Πλαίσο

7 Φυσικό Φυσικό Φυσικό Φυσικό Bit

*Open Systems Interconnection

2 Παρουσίασης Κρυπτογράφιση, συμπίεση, μετατροπή δεδομένων

Αρχικοποίηση και έλεγχος διαφορετικών ροών ανά εφαρμογή

4 Μεταφοράς Έλεγχος ροής, έλεγχος λαθών, επαναμεταδόσεις από άκρο σε άκρο

5 Δικτύου Διευθυνσιοδότηση, δρομολόγηση πακέτων

6 Σύνδ. Δεδομέν. Έλεγχος πολλαπλής πρόσβασης, διόρθωση λαθών, …

7 Φυσικό Μετάδοση στο φυσικό μέσο, διαμόρφωση σήματος, επεξεργασία

Πραγματικό μονοπάτι μετάδοσης δεδομένων

Το μοντέλο αναφοράς TCP/IP

5 Session Δεν υπάρχει

Application HTTP, S-HTTP,SMPTE,

 H έννοια της κυψελοειδούς κάλυψης εμφανίζεται στην αρχή

Εξέλιξη ασυρμάτων δικτυών μετάδοσης δεδομένων

 Ως «ασύρματες ζεύξεις» ή «ραδιοζεύξεις»,

 Κύριο χαρακτηριστικό των ζεύξεων αυτών είναι η

(Απο) Κωδικοποιητής (Απο) Κωδικοποιητής

Πλήρες Δομικό Διάγραμμα Ψηφιακής

• Ύψη κεραιών από το έδαφος

• πως διαδιδεται το σημα ?

Ανάλογα με το περιβάλλον, ο δέκτης λαμβάνει πολλαπλές συνιστώσες

• Διαφορετικό μονοπάτι = Ολίσθηση φάσης = Αφαιρετική ή Προσθετική συμβολή

• Κινούμενο δέκτης ή/και κινούμενα αντικείμενα = Πλήρως δυναμικό περιβάλλον

Εμπειρική Καταγραφή Μετρήσεων

Απόσταση σε Λογαριθμική Κλίμακα

• Προκαλούνται μεταβολές στη στιγμιαία ισχύ λήψης (fading):

fast slow fading

Ισχυρές διαλείψεις (Deep fading)

• Στιγμιαία μεγάλη πτώση ισχύος

Η φυσική είναι πλημμυρισμένη από κύματα!

Κύματα διαδίδονται σε όλες τις καταστάσεις της ύλης.

Κύματα διαδίδονται ακόμη και στο κενό.

Σε όλα τα κύματα διακρίνουμε

είναι η ταυτόχρονη διάδοση στο χώρο ενός

 Απόσταση μεταξύ δύο

 Αναφέρεται και ως κύκλος ή

 Μετριέται σε Hertz (Hz), ή

 Η συχνότητα είναι ανάλογη

 Εξαρτάται από το μέσο

 Ταχύτητα = μήκος κύματος x συχνότητα

Βασικά στοιχεία της Η/Μ θεωρίας

• Το Η/Μ κύμα αποτελείται από

(σε απόσταση από την πηγή)

• Σε μεγάλη απόσταση από την πηγή

• Τα ΗΜ κύματα διαδίδονται στο κενό

• Κάθε στιγμή, το πηλίκο των μέτρων των

 Οι ασύρματες ζεύξεις μπορούν γενικά να

– Τις δορυφορικές (satellite), στις οποίες οι

Δομή μιας ασύρματης ζεύξης

 Μέσω επίγειων ζεύξεων, υλοποιούνται

 Mέσω δορυφορικών ζεύξεων, πραγματοποιείται

 Η κάλυψη μεγάλων γεωγραφικών περιοχών,

 Το κόστος θέσης σε τροχιά των δορυφόρων

 Ως ραδιοκύματα χαρακτηρίζονται τα ηλεκτρομαγνητικά

 Ως μικροκύματα χαρακτηρίζονται τα κύματα με