Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα ΙΙ Τσορμπατζόγλου Ανδρέας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΙΙ
Διδάσκων: Τσορμπατζόγλου Ανδρέας
Βιβλιογραφία
• «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ., Κανάτας

Αθ. Και Πάντος Γ., εκδόσεις Παπασωτηρίου
• «Το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας GSM» Λούβρος Σ. και Κούγιας Ι.,
εκδόσεις νέων τεχνολογιών
• «Δίκτυα Κινητών και Προσωπικών Επικοινωνιών», Θεολόγου
Μ., Εκδόσεις Τζιόλα
• «Ασύρματες επικοινωνίες – Αρχές και πρακτική», Theodore
Rappaport (μετάφραση), εκδόσεις Μ. Γκιούρδας
• «Τηλεπικοινωνιακά συστήματα», Γιώργος Καραγιαννίδης
Γ., Παππή Κ., εκδόσεις Τζιόλα
4
Περιεχόμενο μαθήματος
• Εισαγωγή (Ιστορικά στοιχεία, Εφαρμογές, Βασικές λειτουργίες)

• Αναλυτικά και εμπειρικά μοντέλα απωλειών διάδοσης
• Χαρακτηρισμός ραδιοδιαύλου, φαινόμενα διαλείψεων
• Τεχνικές συστημάτων κινητής τηλεφωνίας
• Βασικά στοιχεία λειτουργίας και σχεδίασης κυψελωτών συστημάτων
• GSM
• Δίκτυα ευρείας ζώνης
• WiMax
• LTE
5 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Κανάτας Αθ. Και Πάντος Γ., εκδόσεις Παπασωτηρίου
Σύγκριση 4g και 5g - 1
1980 1990 2000 2010 2020
1990 2000 2010 2020 2030?
6
Σύγκριση 4g και 5g - 2
Φάσμα Συχνοτήτων - 1
8
Φάσμα Συχνοτήτων - 2
Ταχύτητα
vs
Εμβέλεια
Όραμα - Στόχος
• Ασύρματα δίκτυα επικοινωνιών :

– Πολλαπλών υπηρεσιών (εργασία, διασκέδαση)
– Υψηλού ρυθμού
– Υψηλής ποιότητας
– Υψηλής αξιοπιστίας/ασφάλειας
– Πολλαπλών χρηστών οπουδήποτε, οποτεδήποτε
– Συνεχούς επεκτασιμότητας
– Χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας
• Δίκτυα επικοινωνιών: VoIP, GSM, LTE, WiMAX, TETRA,
Bluetooth, WLAN, WPAN, WMAN, 5g
Βασικές έννοιες - 1
• Ο χρόνος απόκρισης του δικτύου (network latency) είναι το χρονικό

διάστημα που χρειάζεται για να ταξιδέψει ένα πακέτο δεδομένων από
την πηγή του στον προορισμό του.
• Το εύρος ζώνης (bandwidth) αναφέρεται στο μέγιστο όγκο δεδομένων
που μπορούν να μεταφερθούν μέσω της γραμμής του δικτύου σε μια
δεδομένη χρονική περίοδο.
• Η ρυθμαπόδοση (throughput) αναφέρεται στον πραγματικό όγκο
δεδομένων που μεταφέρονται μέσω της γραμμής του δικτύου.
• Χωρητικότητα (capacity) ενός δικτύου κινητής τηλεφωνίας είναι ο
συνολικός όγκος δεδομένων ή φωνητικής κίνησης που το σύστημα
είναι σε θέση να μεταφέρει από και προς τους χρήστες.
11
• Ζεύξεις. Οι ζεύξεις είναι τα μέσα μεταφοράς (καλούνται και φυσικά μέσα)

της πληροφορίας που συνδέουν τις συσκευές του δικτύου (ηλεκτρικά
καλώδια, οπτικές ίνες, ραδιοκύματα κτλ).
• Κόμβοι. Οι κόμβοι είναι οι συσκευές που χρησιμοποιούν τις ζεύξεις για να

επικοινωνούν μεταξύ τους και εμπεριέχουν μία ή περισσότερες άλλες
συσκευές που αναμεταδίδουν (επαναλήπτες, διανεμητές, γέφυρες,
μεταγωγείς, δρομολογητές) ή παράγουν-καταναλώνουν (σταθμοί εργασίας,
εκτυπωτές, εξυπηρετητές ή τηλεφωνικές συσκευές) την πληροφορία.
12
• Σε ένα κόμβο του δικτύου, η φυσική μετακίνηση των bit δεδομένων από
θύρα εισόδου σε θύρα εξόδου καλείται μεταγωγή
– Μεταγωγή κυκλώματος: αποκλειστικό μονοπάτι επικοινωνίας –
ελάχιστη καθυστέρηση μετάδοσης – PSTN, ISDN – Συνεχείς,
αποκλειστικές και πρόσκαιρες κλήσεις
– Μεταγωγή πακέτου: Τα δεδομένα οργανώνονται σε πακέτα. Τα
πακέτα ακολουθούν τον ίδιο ή διαφορετικό δρόμο το καθένα μέσω
του δικτύου. Κουβαλούν την διεύθυνση του παραλήπτη και ένα
αύξοντα αριθμό πακέτου
• Η δρομολόγηση αναλαμβάνει την μετάδοση της πληροφορίας από τον
αποστολέα στον παραλήπτη μέσω του δικτύου

Ποιότητα Υπηρεσίας - QoS
Βασικές παράμετροι
• Ελάχιστος απαιτούμενος ρυθμός μετάδοσης
• Μέγιστος ανεκτός ρυθμός σφαλμάτων
• Μέγιστη ανεκτή χρονική καθυστέρηση
Παραδείγματα:
1. Υπηρεσίες φωνής: Σχετικά μικρός ρυθμός μετάδοσης,
ανεκτικότητα στα σφάλματα, περιορισμός στη χρονική
καθυστέρηση
2. Υπηρεσίες δεδομένων: Μεγάλους ρυθμούς μετάδοσης, μικρούς
ρυθμούς σφαλμάτων, ανεκτικότητα στη χρονική καθυστέρηση
Συμπέρασμα : Κάθε υπηρεσία έχει τις δικές της απαιτήσεις !!!
Οι πιο σημαντικοί παράγοντες για τα
δίκτυα 5ης γενιάς - 1
• Υψηλών ταχυτήτων πρόσβαση χρηστών σε ευρυζωνικές υπηρεσίες
σε κάθε σημείο της κυψέλης εξυπηρέτησης
• Ευελιξία δικτύων, προσαρμογή, ανανέωση υπηρεσιών και
εφαρμογών
• Ανεκτό κόστος για το πλήθος των χρηστών
• Δυνατότητες αυτό-προσαρμογής, αυτό-οργάνωσης των κόμβων
του δικτύου για την βελτίωση της απόδοσης
• Δυνατότητες διαμοιρασμού των διαθέσιμων πόρων μεταξύ των
δικτύων

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες για τα

δίκτυα 5ης γενιάς - 2
• Κυβερνοασφάλεια
• Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης λειτουργίας των συστημάτων -
Οικολογικό αποτύπωμα
• Ασφάλεια των χρηστών από την ακτινοβολία
• Προσαρμογή του δικτύου εντός και εκτός πόλης χωρίς εκπτώσεις
στην ποιότητα των υπηρεσιών
• Πρόβλεψη και βαθμιαία ενσωμάτωση της επόμενη τεχνολογίας

Οργανισμοί προτυποποίησης
• ITU: Διεθνής ένωση τηλεπικοινωνιών

– ITU – R : τομέας ραδιοεπικοινωνιών
– ITU – T : τομέας προτύπων
– ITU – D : τομέας ανάπτυξης
• ETSI: Ευρωπαϊκό ινστιτούτο τηλεπικοινωνιακών προτύπων
• ANSI: Αμερικανικό εθνικό ίδρυμα προτυποποίησης
• ΙΕΕΕ: Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών
• ISO: Διεθνής οργανισμός προτυποποίησης

Μετάδοση πολυμεσικής
πληροφορίας
• Αποτελείται από πολλαπλά μέσα-συνιστώσες

(φωνή, βίντεο, εικόνες, μουσική κτλ)
• Οι εφαρμογές της είναι είτε διαδραστικές (ανάδραση από τον
χρήστη) είτε διανεμητικές (μπορούν να ελέγχονται από τον χρήστη)
• Απαιτείται μετάδοση μεγάλου όγκου δεδομένων
(λύση: τεχνικές συμπίεσης)
• Εμφανίζονται προβλήματα συγχρονισμού μεταξύ πακέτων:
– Ίδιας συνιστώσας - τρέμουλο (jitter)
– Διαφορετικής συνιστώσας – ασυμμετρία (skew)

Υπηρεσίες Τηλ/κών Δικτύων
• Με σύνδεση: Προηγείται πριν τη μετάδοση της πληροφορίας η

εγκατάσταση της σύνδεσης (τρεις φάσεις: εγκατάσταση, μετάδοση,
απόλυση)-παρουσιάζει σταθερή καθυστέρηση
• Χωρίς σύνδεση: Κάθε πακέτο μπορεί να ακολουθήσει
διαφορετικό μονοπάτι. Δεν προαποφασίζεται συγκεκριμένο
μονοπάτι.
Παρουσιάζονται αποκλίσεις στις καθυστερήσεις διάδοσης από

πακέτο σε πακέτο (δίκτυα μεταγωγής πακέτων)

Ανάγκη ενοποίησης
υπηρεσιών
• Οι υπηρεσίες μετάδοσης φωνής χρησιμοποιούν δίκτυα μεταγωγής κυκλώματος
• Οι υπηρεσίες μετάδοσης δεδομένων χρησιμοποιούν δίκτυα μεταγωγής
πακέτων
1. GSM : δίκτυο κινητών επικοινωνιών – δίκτυο αφετηρία για την παροχή δεδομένων
2. HSCSD : δίκτυο μεταγωγής κυκλώματος για μετάδοσης δεδομένων
3. GPRS/EDGE : Αξιοποίηση της μεταγωγής πακέτου
4. UMTS : Αξιοποίηση και των δύο τεχνολογιών μεταγωγής
5. IP : Ανάπτυξη δικτύων μεταγωγής πακέτων (τελικός στόχος)
6. HSPA, LTE
ALL IP Networks : Μικρό κόστος για τους παρόχους, αξιοποίηση υπάρχουσας
υποδομής, ευελιξία ανάπτυξης υπηρεσιών και επέκτασης δικτύου

Ανάγκη ενοποίησης
υπηρεσιών
• Οι υπηρεσίες μετάδοσης φωνής χρησιμοποιούν δίκτυα μεταγωγής κυκλώματος
• Οι υπηρεσίες μετάδοσης δεδομένων χρησιμοποιούν δίκτυα μεταγωγής
πακέτων
1. GSM : δίκτυο κινητών επικοινωνιών – δίκτυο αφετηρία για την παροχή δεδομένων
2. HSCSD : δίκτυο μεταγωγής κυκλώματος για μετάδοσης δεδομένων
3. GPRS/EDGE : Αξιοποίηση της μεταγωγής πακέτου
4. UMTS : Αξιοποίηση και των δύο τεχνολογιών μεταγωγής
5. IP : Ανάπτυξη δικτύων μεταγωγής πακέτων (τελικός στόχος)
6. HSPA, LTE
ALL IP Networks : Μικρό κόστος για τους παρόχους, αξιοποίηση υπάρχουσας
υποδομής, ευελιξία ανάπτυξης υπηρεσιών και επέκτασης δικτύου

Μοντέλα αναφοράς
Στα δίκτυα υπολογιστών και δικτύων, τα μοντέλα αναφοράς

δίνουν ένα προσχεδιασμένο πλαίσιο που τυποποιεί την
επικοινωνία μεταξύ ετερογενών δικτύων και διαφορετικών
συσκευών.
Είναι ταυτόχρονα το αλφάβητο, η γλώσσα και το εννοιολογικό

«λεξικό» των δικτύων.

Μοντέλα αναφοράς OSI και TCP/IP - 2
OSI TCP/IP
(Open System Interconnection) (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol)
Εφαρμογής Εφαρμογής
Παρουσίασης
Συνόδου
Μετάδοσης Μετάδοσης
Δικτύου Δικτύου
Φυσικό και
Ζεύξης
Ζεύξης
Φυσικό
Τα συστήματα κινητών επικοινωνιών βασίζονται στα μοντέλα αναφοράς !!!!

OSI TCP/IP
(Open System Interconnection) (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol)
Εφαρμογής Εφαρμογής
Παρουσίασης
Συνόδου
Μετάδοσης Μετάδοσης
Δικτύου Δικτύου
Φυσικό και
Ζεύξης
Ζεύξης
Φυσικό
Τα συστήματα κινητών επικοινωνιών βασίζονται στα μοντέλα αναφοράς !!!!

Τι θα πάει
• Εφαρμογής Λογισμικό σε επίπεδο χρήστη
Μεταφράζει τα δεδομένα
• Παρουσίασης μεταξύ δικτύου και τοπικού
Πάει υπολογιστή
Επιτυγχάνει αξιόπιστες συνδέσεις
• Συνόδου μεταξύ των διαδικασιών
Του δείχνω τον δρόμο
Ελέγχει τη ροή
• Μετάδοσης δεδομένων στο δίκτυο
Εξασφαλίζω ότι μπορεί να πάει
Δρομολογεί το μήνυμα,
• Δικτύου (μετάφραση από λογικές σε
Πώς θέλω να πάει
φυσικές διευθύνσεις)
Πραγματοποιεί αποστολή και
Πού θέλω να πάει • Ζεύξης λήψη μέσω ETHERNET
Το hardware. Ο σύνδεσμος προς το
Από ποιον δρόμο θα πάει
• Φυσικό μέσο μετάδοσης του δικτύου
25
(κουτιά πολυπλέκτη και καλώδια)
Κινητές επικοινωνίες &

μοντέλα αναφοράς
• Φυσικό στρώμα:
– Περιορισμοί: εύρος ζώνης (φάσμα), κατανάλωση ισχύος
– Προβλήματα: θόρυβος, παρεμβολές, παραμόρφωση, χρονική
εξάρτηση κατάστασης διαύλου – ανάγκη για πολύπλοκες τεχνικές σε
πομπό και δέκτη
• Στρώμα ζεύξης δεδομένων:
– Διαμοιρασμός πόρων (συχνότητες, χρόνος, περιοχές κάλυψης)
– Επίπεδο MAC: τεχνικές μεταπομπής και ελέγχου ισχύος
• Στρώμα δικτύου:
– Δυναμική δρομολόγηση (ανάλογα με τη θέση του χρήστη)
– Ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών
5G ΤΟΠΟΛΟΓΙΑ
Αποκεντρωμένο σύστημα Συγκεντρωτικό σύστημα
27
Δικτύωση με βάση το Δικτύωση με βάση τoν

λογισμικό (software-defined τεχνικό εξοπλισμό
networking, SDN) – 5G (hardware) – 4G
Λογισμική Τεχνική
υπερσυγκέντρωση υπερσυγκέντρωση
Τύποι διαύλων επικοινωνίας
• Simplex
Η επικοινωνία είναι
δυνατή μόνο στη μία
κατεύθυνση (beeper)
• Half-duplex
Αμφίδρομη αλλά όχι
ταυτόχρονη επικοινωνία
(ασύρματοι)
• Full-duplex
Τηλέφωνα

Τεχνικές διαχωρισμού
σήματος
• Τα συστήματα κινητών επικοινωνιών παρέχουν ταυτόχρονα δύο
διαύλους επικοινωνίας:
– Από τον σταθμό βάσης (ΣΒ) στον κινητό σταθμό (ΚΣ) – ευθεία ή κάτω
ζεύξη (DL)
– Από τον ΚΣ στο ΣΒ – αντίστροφη ή άνω ζεύξη (UL)
• Οι δύο δίαυλοι αξιοποιούν μία από τις παρακάτω

τεχνικές:
– FDD : Διαφορετική συχνότητα για UL και DL - συμμετρία ως προς το
εύρος ζώνης και το ρυθμό μετάδοσης μεταξύ των UL και DL
– TDD : Ίδια συχνότητα αλλά διαφορετική γειτονική χρονοσχισμή για τα
UL και DL – ασυμμετρία των δύο ζεύξεων : ευελιξία στην απόδοση
φάσματος
Τεχνικές διαχωρισμού
σήματος

FDD : Frequency Division Duplex
• Μία κεραία εκπομπής και λήψης

• Συνεχής εκπομπή σε UL-DL. Ο δέκτης εκτιμά συνεχώς την
+ κατάσταση του διαύλου – μείωση των καθυστερήσεων

• Μεγάλη ανοχή στις παρεμβολές λόγω σχετικά μεγάλης φασματικής
απόστασης UL & DL
• Οι UL και DL δίαυλοι είναι ασυσχέτιστοι

• Δεν προσφέρεται μεταβλητή απόδοση φάσματος στις ζεύξεις UL και
- DL, ούτε η ευελιξία απόδοσης φάσματος στο σύστημα
• Εισάγεται συχνοτικό διάστημα φύλαξης = σπατάλη φάσματος
• Σε ένα τερματικό : 2 LO (1 για κάθε κατεύθυνση), αποδοτικοί
διαπλέκτες και φίλτρα με απότομη κλίση οπότε αυξάνεται το κόστος

+ ΤDD : Time Division Duplex
• Επιτρέπει ευέλικτη απόδοση των πόρων στις UL & DL

• Αμοιβαιότητα του διαύλου : Το τερματικό εκτιμά τη κατάσταση ενός διαύλου
+ και την εκτίμηση αυτή τη χρησιμοποιεί και για τον άλλο
• Μειωμένο κόστος εξοπλισμού
• Μεγαλύτερο εύρος ζώνης για κάθε δίαυλο
• Επιτρέπει δυναμική απόδοση φάσματος μεταξύ UL & DL
• Παρεμβολές μεταξύ παρόχων στην ίδια γεωγραφική περιοχή

• Παρεμβολές μεταξύ γειτονικών ΣΒ
• Εμφανίζεται εξάρτηση των χρονικών διαστημάτων φύλαξης από το μέγεθος των
- κυψελών
• Υποβαθμίζεται η ποιότητα των υπηρεσιών αν η καθυστέρηση
αμφιδρόμησης ξεπερνά κάποια όρια
• Ελλοχεύει ο κίνδυνος η πληροφορία της κατάστασης του καναλιού να είναι
ανεπίκαιρη
Συστήματα ασύρματης ζεύξης
• Πέραν των κυψελωτών συστημάτων :

– Συστήματα ασύρματης τηλεφωνίας : DECT
– Τοπικά δίκτυα επικοινωνιών : WLAN
– Προσωπικά δίκτυα επικοινωνιών : WPAN
– Δίκτυα σταθερής ευρυζωνικής ραδιο-πρόσβασης : LMDS, MMDS
– Επαγγελματικά δίκτυα κινητών επικοινωνιών : PMR
– Ψηφιακά συστήματα ευρυεκπομπής : DVB-T, DVB-H, DAB
– Δορυφορικά συστήματα κινητών επικοινωνιών : INMARSAT,
starlink, kuiper

Βασική ορολογία
• MS, UE : Κινητός σταθμός

• BTS, eNB : Σταθμός βάσης
• Backbone network : δίκτυο κορμού του παρόχου
• BSC : Ελεγκτής – παρέχει σύνδεση του δικτύου κορμού με τον εκάστοτε BTS
• MSC : κέντρο μεταγωγής – συνδεδεμένο με ένα αριθμό BSC, Διαχειρίζεται και
δρομολογεί τις κλήσεις σε μία ευρεία περιοχή
• GMSC : Είναι ένα από τα κέντρα μεταγωγής που αναλαμβάνει τη σύνδεση του δικτύου
κινητών επικοινωνιών με το δίκτυο σταθερών επικοινωνιών
• Περιαγωγή (roaming) : Ανταλλαγή μηνυμάτων ελέγχου μεταξύ ΚΣ και ΣΒ – γνώση της
εκάστοτε κυψέλης που εξυπηρετεί (το τερματικό του χρήστη είναι σε αναμονή). Εδώ
περιλαμβάνεται και η περίπτωση ο ΚΣ να αλλάζει πάροχο δικτύου
• Μεταπομπή ή διαπομπή (handoff ή handover) : Το δίκτυο φροντίζει να διατηρήσει την
επικοινωνία ΚΣ και ΣΒ κατά τη μετακίνηση του ΚΣ από τα όρια μιάς κυψέλης στα όρια
μιας άλλης

Δομή κυψελωτού συστήματος 4G
Gateway MSC
Public
Switched
Telephone
Network SubSystem (NSS) Network
Base Station Subsystem (BSS)
(PSTN)
Base Station controller (BSC) Mobile Switching Center (MSC)
Base Transceiver Stations (BTS) VLR - Visitor Location Register
Moving Station (MS)
3
36 6
Δομή κυψελωτού συστήματος 5G
37
Βασικές λειτουργίες
• Εντοπισμός και παρακολούθηση ΚΣ

• Παροχή σύνδεσης των ΚΣ με τους βέλτιστους
διαθέσιμους ΣΒ
• Καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των πόρων του
συστήματος σε χώρο, χρόνο και συχνότητα
• Υποστήριξη της διασυνδεσιμότητας των ΚΣ

Εξυπηρέτηση πελατών ΚΣ
• Είναι απαραίτητη η πρόσβαση στο δίκτυο και μάλιστα

με κάποιο σχετικό έλεγχο
• Οι δυνατότητες συντονισμού πρόσβασης (αφορά UL & DL)
παρέχουν πλήρη προστασία (προγραμματισμός) και για την
τυχαία πρόσβαση στους χρήστες
• Ο συντονισμός πρόσβασης διαθέτει 4 πεδία : χώρος,
χρόνος, συχνότητα και κώδικες και εξασφαλίζει
πρόσβαση σε φυσικούς διαύλους στους χρήστες

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΙΙ
Διδάσκων: Τσορμπατζόγλου Ανδρέας

Αρχές και σχεδίαση κυψελωτών
συστημάτων: Βασικές έννοιες -1
• Δίκτυο πολλαπλής πρόσβασης: Ένα δίκτυο στο οποίο μπορούν να

συνδεθούν ταυτόχρονα (να έχουν πρόσβαση) τουλάχιστον 2 συσκευές με
δυνατότητα άνω και κάτω ζεύξης (UL και DL).
• Τυχαία πρόσβαση (Random Access): Ο χρήστης που τυχαία συνδέεται σε ένα
δίκτυο απολαμβάνει πάντα τις ίδιες υπηρεσίες ως προς τη δυνατότητα
πρόσβασης (άμεσα δηλαδή) και την ποιότητά τους.
• Ραδιοπόρος: το πεδίο που χρησιμοποιείται ώστε να εξασφαλισθεί η
πρόσβαση του χρήστη στο δίκτυο. Τα βασικά πεδία είναι 4: συχνότητα,
χρόνος, κώδικες, χώρος.
• Ορθογωνιότητα: Κάθε πεδίο χωρίζεται σε δομικά στοιχεία που είναι μεταξύ
τους ορθογώνια, δηλαδή δεν επηρεάζουν το ένα το άλλο.
Αρχές και σχεδίαση κυψελωτών

συστημάτων: Βασικές έννοιες -2
• Φυσικά κανάλια (δίαυλοι ή ραδιοδίαυλοι): Τα ορθογώνια κανάλια

επικοινωνίας που εξασφαλίζονται σε κάθε χρήστη.
• Πρωτόκολλο φάσματος: Οι βασική αρχή με την οποία το δίκτυο συνδυάζει
τους κανόνες πολυπλεξίας για να επιτύχει τη σύνδεση και αφορά τόσο τη
ζεύξη κάθε χρήστη ξεχωριστά αλλά και όλων ταυτόχρονα. Άρα εχουμε
FDMA
FDD TDMA
CDMA
TDD SDMA

Τεχνικές απόδοσης φυσικών
διαύλων
• Τεχνικές πολλαπλής πρόσβασης : αποδίδουν αποκλειστικούς

διαύλους
• Τεχνικές τυχαίας πρόσβασης : τυχαία απόδοση διαύλων (δεν
εξασφαλίζεται η πρόσβαση)
• Υβριδικές
Η επιλογή των τεχνικών καθορίζεται από τα επιμέρους

χαρακτηριστικά της τηλεπικοινωνιακής κίνησης και τη
συμβατότητα με τα άλλα δίκτυα

Τεχνικές πολλαπλής πρόσβασης (1)
• FDMA : Διαχωρισμός κατά συχνότητα

• TDMA : Διαχωρισμός κατά χρόνου
• CDMA : Διαχωρισμός κατά κώδικα
• SDMA : Διαχωρισμός κατά χώρο
• OFDMA : Διαχωρισμός κατά συχνότητα και φάση (4G και 5G)
• Υβριδικές

Τεχνικές πολλαπλής πρόσβασης (2)

Χαρακτηριστικά FDMA
• Απλότητα αλλά με κόστος

• Συχνοτικά διαστήματα φύλαξης για την εξασφάλιση της
ορθογωνιότητας
• Σπατάλη φάσματος αν κάποιος δίαυλος είναι ανενεργός
• Συνδυάζεται με την τεχνική TDD
– Επιτυγχάνεται η αποφυγή ταυτόχρονης εκπομπής και λήψης
– Επιτυγχάνεται ομοιότητα χαρακτηριστικών καναλιού
UL & DL
– Επιτυγχάνεται απλότητα των τεχνικών διαφορισμού
στον ΚΣ και η μεταφορά της πολυπλοκότητας στον ΣΒ

Χαρακτηριστικά TDMA
• Απαιτείται συγχρονισμός μεταξύ όλων των χρηστών

• Χρησιμοποιούνται χρονικά διαστήματα φύλαξης (φασματικά
αποδοτικότερη έναντι της FDMA)
• Χρησιμοποιείται από κάθε χρήστη μεγαλύτερο εύρος ζώνης, άρα
μεγαλύτερος ρυθμός μετάδοσης
– Συνέπεια : ευαισθησία στη διασυμβολική παρεμβολή λόγω
μικρότερης χρονικής διάρκειας συμβόλου
• Η μετάδοση γίνεται ασυνεχώς, άρα μειώνεται η κατανάλωση ισχύος

Χαρακτηριστικά CDMA
• Χρησιμοποιούνται ορθογωνικοί ή ήμι- ορθογωνικοί

κώδικες
• Δεν απαιτούνται διαστήματα φύλαξης
• Μεταξύ γειτονικών κυψελών που χρησιμοποιούν τον ίδιο
δίαυλο δεν απαιτείται μεταπομπή συχνότητας
• Παρουσιάζουν μεγαλύτερη χωρητικότητα χρηστών ανά
κυψέλη
• Καλύτερα επίπεδα ασφάλειας μετάδοσης

Χαρακτηριστικά SDMA
• Χρησιμοποιούνται έξυπνες, προσαρμοστικές κεραίες,

συστοιχίες κεραιών κατάλληλα τροφοδοτούμενες
• Η Η/Μ ακτινοβολία κατευθύνεται προς την υπο-
περιοχή του χρήστη μέσα στη περιοχή κάλυψης της
κυψέλης
• Είναι εύκολα προσαρμόσιμοι στις άλλες τεχνικές
πολλαπλής πρόσβασης

Τεχνικές Τυχαίας πρόσβασης
• Τα πρωτόκολλα τυχαίας πρόσβασης προτιμώνται ως προς τα

πρωτόκολλα απόδοσης αποκλειστικών διαύλων που προκαλούν
άσκοπη σπατάλη φάσματος.
• Κύριος εκπρόσωπος των τεχνικών τυχαίας πρόσβασης είναι η τεχνική
ALOHA. Τα δεδομένα αποστέλλονται όποτε αυτά είναι διαθέσιμα.
Επειδή υπάρχει πιθανότητα να συγκρουστούν πάνω σε κάποια άλλα,
γίνονται συνεχώς δοκιμές μέχρι να βρεθεί διαθέσιμος δίαυλος.
• Για να αποφεύγονται οι συγκρούσεις δημιουργούνται χρονοθυρίδες
(slotted ALOHA), κενά δηλαδή στα οποία είναι πιθανόν να πέσει ένα
πακέτο δεδομένων χωρίς να συγκρουστεί.

Η έννοια της κυψέλης
• Οι βασικές αρχές του συστήματος των κυψελών θεμελιώθηκαν το 1979

• Το σύστημα των κυψελών βασίζεται στην επαναχρησιμοποίηση των
ραδιοδιαύλων σε διαφορετικές περιοχής κάλυψης, στις οποίες αντιστοιχούν
διαφορετικές κυψέλες.
• Οι εξαγωνικές κυψέλες είναι το πιο
απλό σύστημα ανάπτυξης ως προς την
τοποθέτηση και ανάλυση κάλυψης.
• Πλέον δεν ακολουθείται ακριβώς για
οπορτουνιστικούς λόγους ή εξαιτίας
της εξέλιξης της τεχνολογίας.

Κατηγοριοποίηση κυψελών -1
• Megacells: Κάλυψη μεγάλων γεωγραφικά περιοχών

• Macrocells: Ακτίνα μερικές δεκάδες km, τοποθέτηση
BTS σε ψηλά κτίρια ή πύργους
• Microcells: Ακτίνα 1-2 Km, τοποθέτηση BTS σε ταράτσες
κτιρίων
• Picocells: Ακτίνα 100-200 m, καλύπτουν περιοχές με μεγάλη
τηλεπικοινωνιακή κίνηση, τοποθέτηση BTS σε χαμηλά ύψη
(εσωτερικούς χώρους)
• Femtocells: Σημερινή τεχνολογία και τάση, μειωμένες διαστάσεις,
χαμηλή εκπεμπόμενη ισχύς, μικρό κόστος εξοπλισμού

Κατηγοριοποίηση κυψελών - 2
14
Ιεραρχική δομή κυψελών
Η ιεράρχηση στηρίζεται στην κάλυψη της γεωγραφικής περιοχής με

διαφόρων τύπων κυψέλες με δύο κριτήρια:
1. Την ταχύτητα των χρηστών
2. Την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών
• Συστήματα υψηλής βαθμίδας ιεράρχησης: microcells & macrocells,
χρήστες με μεγάλες ταχύτητες και χαμηλότερη ποιότητα.
• Συστήματα χαμηλής βαθμίδας ιεράρχησης: microcells & picocells,
σχετικά μεγάλη χωρητικότητα, βελτίωση ποιότητας υπηρεσιών για
χρήστες που κινούνται με μικρές ταχύτητες.

Τεχνικές μεταπομπής
Υπάρχουν 2 είδη μεταπομπής:

1. Διακυψελική μεταπομπή: Μεταπομπή του χρήστη από τον ένα σταθμό
βάσης στον άλλον (μία κυψέλη στην άλλη) κάνοντας χρήση του ίδιου ή και
διαφορετικού διαύλου.
2. Ενδοκυψελική μεταπομπή: Μεταπομπή του χρήστη σε διαφορετικό
δίαυλο της ίδιας κυψέλης για λόγους διαχείρισης πόρων και βελτίωσης της
προσφερόμενης υπηρεσίας.
Το βασικό κριτήριο μεταπομπής είναι η ισχύς του σήματος. Σε περιπτώσεις
μεταβαλλόμενης ισχύος για λόγους μετακίνησης του χρήστη ή μεταβλητότητας
των φυσικών εμποδίων τοποθετείται μια υστέρηση μεταπομπής για να μην
υπάρχουν συνεχείς μεταπομπές (φαινόμενο ping-pong).

Μοντέλα απωλειών διάδοσης

Εισαγωγή
• Προβλήματα ραδιοδιαύλου :
– Παρουσία θορύβου
– Παρεμβολές
– Παρεμπόδιση διάδοσης από φυσικά ή και τεχνητά εμπόδια
– Φαινόμενα πολυδιαδρομικής διάδοσης (Τα εκπεμπόμενα κύματα
από την κεραία του πομπού ακολουθούν διαφορετικά μονοπάτια,
διαφορετικές χρονικές καθυστερήσεις, εξασθενήσεις- και
αθροίζονται διανυσματικά στη κεραία του δέκτη)
Όλα τα παραπάνω, επηρεάζονται αρνητικά από την
απρόβλεπτη χρονικά μεταβαλλόμενη φύση του ραδιοδιαύλου

Ζώνες συχνοτήτων VHF & UHF
Η ζώνη VHF (30 MHz – 300 MHz) και η ζώνη UHF (300 MHz – 3 GHz)
θεωρούνται ως βέλτιστες επιλογές για τα συστήματα κινητών
επικοινωνιών. Η 5G θα χρησιμοποιεί τη ζώνη SHF (3GHz-30GHz) και
μελλοντικά τη EHF (30GHz-300GHz):
 Δεν παρουσιάζουν ανακλάσεις από την ιονόσφαιρα
 Οι κεραίες έχουν σχετικά μικρές φυσικές διαστάσεις
 Το αντίστοιχο εύρος ζώνης είναι ικανό για μετάδοση σημάτων
φωνής & δεδομένων
 Δεν απαιτείται οπτική επαφή πομπού-δέκτη
 Σχετικά μικρό κόστος εξοπλισμού
 Προσαρμοσμένες απώλειες διάδοσης στις διαστάσεις των κυψελών

Μηχανισμοί διάδοσης
Τα συλληφθέντα κύματα – συνιστώσες του σήματος στη κεραία του δέκτη

μπορεί να προέρχονται από:
 Απευθείας διάδοση
 Ανάκλαση σε επιφάνειες μεγάλων διαστάσεων σε σχέση με το μήκος
κύματος
 Περίθλαση ή αλλιώς σκίαση : Βασίζεται στην αρχή του Huygens και
ερμηνεύει τη διάδοση του σήματος σε περιοχές όπου δεν υπάρχει οπτική
επαφή πομπού-δέκτη (πίσω από μεγάλα σε σχέση με το μήκος κύματος
φυσικά ή τεχνητά εμπόδια)
 Σκέδαση ή διάχυση : ανάκλαση σε μεγάλες τραχύς επιφάνειες ή επιφάνειες
διαστάσεων της τάξης του μήκους κύματος ή και μικρότερες, με
αποτέλεσμα το σήμα να ανακλάται και να διασκορπίζεται προς όλες τις

Περίθλαση-Συμβολή
περίθλαση Συμβολή Όσο πιο μυτερό

είναι το εμπόδιο,
τόσο πιο
αποτελεσματική
είναι η κάλυψη
της περιοχής
σκίασης
Σκίαση

Μηχανισμοί διάδοσης – στη
πράξη

Ραδιοκύματα

Φαινόμενα διάδοσης
• Εξασθένηση πλάτους (pathloss): Εκφράζει την εξάρτηση της μέσης

ισχύος του λαμβανόμενου σήματος με την απόσταση πομπού-δέκτη
• Σκίαση (shadowing): Εκφράζει τη κατανομή της μέσης τιμής της ισχύος
του λαμβανόμενου σήματος σε σχέση με το περιβάλλον διάδοσης
• Πολυδιαδρομική διάδοση (multipath): Εκφράζει τη μικρής ή μεγάλης
κλίμακας διαλείψεις της ισχύος του λαμβανόμενου σήματος λόγω
αθροιστικής ή αφαιρετικής συμβολής των συνιστωσών του. Η κλίμακα
αντιστοιχεί σε μικρές ή μεγάλες μετατοπίσεις του δέκτη
• Παρεμβολές (interference): Εκφράζει τις παρεμβολές στον ίδιο δίαυλο
ή μεταξύ γειτονικών διαύλων

Ραδιοδίαυλος επικοινωνίας
• Κινητικότητα δέκτη και τοπικών σκεδαστών προκαλεί αλλαγές στη μετατόπιση

του δέκτη και στις συνθήκες διάδοσης του σήματος, με αποτέλεσμα ο
ραδιοδίαυλος να συμπεριφέρεται ως τυχαία χρονικά μεταβαλλόμενο
γραμμικό φίλτρο
• Κύριοι παράγοντες διαμόρφωσης του ραδιοδιαύλου :
– Συχνότητα (εύρος, θέση στο φάσμα)
– Χρόνος (χρονικά μεταβαλλόμενη φύση)
– Χώρος (θέσεις κεραιών, προσανατολισμός, πόλωση κτλ)
• Βασικό μέγεθος: Απώλεια διάδοσης (Path Loss – PL): Λόγος
λαμβανόμενης ισχύος προς εκπεμπόμενη ισχύ (εργασίες του Hertz)
– Προσδιορισμός της μέσης απώλειας διάδοσης βασίζεται σε εμπειρικά,
στατιστικά και αναλυτικά μοντέλα αλλά και υβριδικά

Μοντέλα Διάδοσης
• Αναλυτικά μοντέλα: Χρησιμοποιούν γεωμετρικά χαρακτηριστικά του

περιβάλλοντος διάδοσης – ντετερμινιστική εκτίμηση
• Εμπειρικά: Προέρχονται από προσαρμογές σε πειραματικά
αποτελέσματα, δίνουν στατιστικές κατανομές των διαλείψεων και την
εξασθένιση του σήματος με την απόσταση πομπού-δέκτη
• Στατιστικά μοντέλα: Βασίζονται σε συγκεκριμένες παραδοχές
(πιο απλά)
• Υβριδικά μοντέλα: Συνδυασμός των παραπάνω

Μοντέλα Διάδοσης – Βασικές έννοιες
Pt : Ισχύς του πομπού

Pr : Ισχύς του δέκτη
PL : Path Loss ή Power Loss, η απώλεια
στην ισχύ του σήματος του πομπού
Pn : Ισχύς του θορύβου
PD : Πυκνότητα ισχύος (Ισχύς/επιφάνεια)
Gr Gt : Απολαβές δέκτη και πομπού hr ht : Ύψη δέκτη και πομπού
λ : Μήκος κύματος C : η Χωρητικότητα
f : Συχνότητα Aeff = λ2 *Gr/(4π) : Ενεργός επιφάνεια
c : η ταχύτητα του φωτός της κεραίας

Μοντέλα Διάδοσης – Μονάδες
 Ισχύς: Watt
• Έστω η ισχύς P μπορώ να τη μετατρέψω σε dB ως εξής:
P(dB)=10*log10(P(W))
• Όταν βάζω το m δίπλα στα dB, dBm σημαίνει ότι υπολογίζω την
ισχύ (ή οποιοδήποτε άλλο μέγεθος) σε mW:
P(dBm)=10*log10(P(mW))
• Στο SI χρησιμοποιώ για τις αποστάσεις τα μέτρα (m) και για τη
συχνότητα το Hz=1/s.
• Προσοχή, κάποιες φορές οι σχέσεις απαιτούν τη χρήση
προθεμάτων όπως n, μ, m, k, M, G
Μοντέλα Διάδοσης
• Γιατί το χρειαζόμαστε; Pt
Pr
Για να υπολογίσουμε την απώλεια ισχύος του
σήματος σε απόσταση d από τον πομπό
 P 
PL  d dB =10  log10  t 
 Pr  d  
• Γιατί υπάρχουν διαφορετικά μοντέλα;
Γιατί κάθε ένα εφαρμόζεται σε διαφορετικές συνθήκες. Π.χ. έχω ψηλές ή
κοντές κεραίες. Πόσο απέχει η κεραία από τον δέκτη; Υπάρχουν εμπόδια
μεταξύ πομπού και δέκτη; τι χαρακτηριστικά έχουν; Είμαστε εντός ή εκτός
πόλης; Λαμβάνω υπόψη παραμέτρους θορύβου, παρεμβολών,
πολυδιαδρομικής διάδοσης κτλ;

Μοντέλα Διάδοσης - παραδείγματα
30
Μοντέλο ελεύθερου χώρου (1)
• Παραδοχές:
1. Δεν υπάρχουν φυσικά ή τεχνητά εμπόδια d > 2*D2/λ
2. Ο πομπός βρίσκεται πολύ ψηλά ως προς το έδαφος
3. Πομπός και δέκτης βρίσκονται πολύ μακριά μεταξύ τους
  
2
Pr (d)
 Gt  Gr   
Pt  4    d 
Ισοτροπικές κεραίες
PL(d)dB  22  20  log10 ( )  20  log10 ( d )

Μοντέλο ελεύθερου χώρου (2)

Εξίσωση Radar
• Παραδοχές:
1. Δεν υπάρχουν άλλα φυσικά ή R1 P1
τεχνητά εμπόδια R2
2. Ο πομπός βρίσκεται πολύ ψηλά ως P2
προς το έδαφος
3. Πομπός και δέκτης βρίσκονται
πολύ μακριά μεταξύ τους
Pt  Gt 2
Pr   RCS  Gr σRCS: ενεργός διατομή του RADAR. Δίνεται
 4    R1  R2  4 
2
από μετρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί.
Ισχύς που επανακτινοβολείται στον δέκτη P2
σ RCS = 
προσπίπτουσα στον στόχο πυκνότητα ισχύος P1
4    R12

Εξίσωση Radar (2)
Pr,dB =Pt,dB +G t,dB +G r,dB +20  log10     30  log10  4 

 20  log10  R 1   20  log10  R 2   10  log10  RCS 
R1: απόσταση πομπού- αντικειμένου στόχου

R2 :απόσταση δέκτη- αντικειμένου στόχου

Μοντέλο επίπεδης γης (1)
Λαμβάνει υπόψη εκτός από την

ευθεία και την ανακλώμενη
ακτινοβολία
   2  2   ht  hr 
2
Pr  d  =Pt  G t  G r     4  sin  
 4   d    d 

Η ισχύς λήψης παρουσιάζει μέγιστα και ελάχιστα :

 2   ht  hr 
sin 2   sin2
  d 
2   ht  hr k 

 d 2
K = 1, 3, 5, 7 μέγιστα
K = 2, 4, 6, 8 ελάχιστα sin

Διατηρείται σταθερό το ύψος της κεραίας του πομπού και η απόσταση

πομπού-δέκτη
Συγκεκριμένο ύψος
κεραίας λήψης

Αναλυτικά Μοντέλα διάδοσης
• Βασίζονται στην άθροιση των κύριων συνιστωσών του

σήματος στον δέκτη
• Αξιοποιούνται βασικές αρχές της γεωμετρικής οπτικής,
Φυσικής κτλ
• Ray –tracing :
– Χρειάζονται πλήρεις πληροφορίες σχετικά με τον πομπό, τον
δέκτη και τους σκεδαστές καθώς και τα χαρακτηριστικά των
υλικών των σκεδαστών
– Βασίζεται είτε σε όλες τις ακτίνες που φθάνουν στον δέκτη, είτε
στις πιο σημαντικές (μέχρι 2ης τάξης)

Εμπειρικά μοντέλα διάδοσης
• Βασικές παράμετροι:
– Συχνότητα
– Περιβάλλον διάδοσης (αστικό, ήμι-αστικό, αγροτικό)
– Απόσταση πομπού-δέκτη
– Ύψη κεραίας εκπομπής και λήψης
– Μορφολογία περιβάλλοντος διάδοσης(ύψη κτιρίων, θέσεις
δρόμων, παρουσία δένδρων κτλ)
• Ο υπολογισμός της μέσης λαμβανόμενης ισχύος ή της απώλειας διάδοσης
γίνεται με βάση τις τιμές της μέσης λαμβανόμενης ισχύος ή της απώλειας
διάδοσης σε μία συγκεκριμένη απόσταση αναφοράς πομπού – δέκτη do (Η
do πρέπει να είναι σχετικά μικρή αλλά να ανήκει στο μακρινό πεδίο)

Μοντέλο ελεύθερου χώρου
  
2 2
Pr (d)  do 
 Gt  Gr    Pr  d  =Pr  d o    
Pt  4   d   d 
2×D 2
do: σημείο αναφοράς d > d o 

2
 d 
PL  d  dB =PL  d o dB  10  log10  
 do 
Παρουσιάζονται σχετικά μεγάλες αποκλίσεις σε πραγματικές συνθήκες διάδοσης !!!

Εκθετικό μοντέλο διάδοσης (1)
• Χαρακτηρίζεται και ως μοντέλο απλής κλίσης

• Χρησιμοποιεί το συντελεστή απωλειών n
– Με τιμές 2-4 για τυπικό αστικό περιβάλλον
μακροκυψελών
– Με τιμές 1.6 – 8 για περιβάλλον μικροκυψελών
2
 d 
PL  d  dB =PL  d o dB  10  log10  
 do 
2
 d 
PL  d  dB =PL  d o dB  10  n  log10  
 do 
Εκθετικό μοντέλο διάδοσης (2)

Μοντέλο Okumura-Hata (1)
• Ο Okumura βασίστηκε σε εκτεταμένες μετρήσεις που

πραγματοποιήθηκαν στο Τόκιο στις συχνότητες : 150 MHz, 450
MHz και 900 MHz
• Ο Hata καθιέρωσε παραμετρικές εξισώσεις βασιζόμενος
στον Okumura
• Το μοντέλο αξιοποιείται σε περιπτώσεις όπου:
 150 < fc < 1500MHz Αξιοπιστία
 30 < ht < 200m αποτελεσμάτων για
 1 < hr < 10m μακροκυψέλες σε
αστικές περιοχές
 1 < d < 20km

Για το 50% των περιπτώσεων:

Για αστικό περιβάλλον : PL(dB) = A + B* log10(d)
Για προαστιακό περιβάλλον : PL(dB) = A + B* log10(d) – C
Ύψη κεραιών
Για αγροτικό περιβάλλον : PL(dB) = A + B* log10(d) – D
σε μέτρα,
όπου, απόσταση
A = 69.55 +26.16*log10(fc) – 13.82* log10(ht) – a(hr) πομπού-δέκτη
B = 44.9 – 6.55*log10(ht) d σε Km και
C = 2*[log10(fc/28)]2 + 5.4 συχνότητα fc
σε MHz
D = 4.78*(log10(fc))2 – 18.33*log10(fc) + 40.94

Ο παράγοντας α(hr) είναι ένας διορθωτικός παράγοντας που αναφέρεται

στο ύψος της κεραίας του ΚΣ
Για μικρές ή μεσαίες πόλεις:
a(h r )  1.11  log10 (f c )  0.7   h r  1.56  log10 (f c )  0.8 
Για μεγάλες πόλεις:

a(h r )  1.11  log10 (f c )  0.7   h r  1.56  log10 (f c )  0.8 
Για συχνότητα μικρότερη ή ίση των 200 MHz

a(h r )  3.2   log10 11.75  h r    4.97
2
για συχνότητα μεγαλύτερη ή ίση με 400 MHz

a(h r )  8.29   log10 1.54  h r    1.1
2

Συχνότητα 900 MHz

Ύψος κεραίας ΣΒ : 30 m
Ύψος κεραίας ΚΣ : 1.8 m

Μοντέλο COST231- Hata
• Αποτελεί εξέλιξη του Okumura-Hata, για συχνότητες 1500 MHz-2000 MHz

• Αναπτύχθηκε στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος (Cooperation in
the field of Scientific and Technical research, Cost231, “Evolution of Land
Mobile Radio”
Αξιοπιστία αποτελεσμάτων για μακροκυψέλες σε αστικές περιοχές
Ο παράγοντας α(hr) είναι ένας διορθωτικός παράγοντας που αναφέρεται

στο ύψος της κεραίας του ΚΣ και η παράμετρος C : 0 dB για μεσαίου
μεγέθους πόλεις και μικροαστικά κέντρα με μικρή πυκνότητα δένδρων και 3
dB για μητροπολιτικά κέντρα
Μοντέλα εσωτερικών χώρων (1)
• Σημαντικές διαφορές στο ραδιοδίαυλο σε σχέση με το ραδιοδίαυλο

εξωτερικού χώρου
• Μικρή απόσταση πομπού-δέκτη, μεγάλες απώλειες από έπιπλα,
τοίχους κτλ. Για καλύτερη εκτίμηση της κάλυψης του συστήματος
απαιτείται η γνώση της γεωμετρίας του περιβάλλοντος διάδοσης.
• Τα εμπειρικά μοντέλα δίνουν μια πρώτη ικανοποιητική εκτίμηση της
μέσης τιμής των απωλειών διάδοσης

• Μοντέλο απλή κλισης:

PL  d  dB =PL  d o dB  10  n  log10  d 
• Μοντέλο keenan-Motley
PL  d  dB =PL  d o dB  10  n  log10  d    kfi  Lfi   kwj  Lwj
PL(do) : απώλεια διάδοσης στην απόσταση αναφοράς 1 m (37 dB)
n : συντελεστής απωλειών διάδοσης, συνήθως 2
d : απόσταση πομπού – δέκτη
Lfi : απώλειες από τα πατώματα τύπου i
I : πλήθος διαφορετικών πατωμάτων
J: πλήθος διαφορετικών τοίχων
Kfi : αριθμός πατωμάτων τύπου i μεταξύ πομπού-δέκτη
Lwj : απώλειες από τους τοίχους τύπου j μεταξύ πομπού-δέκτη
Kwj : αριθμός των τοίχων τύπου j μεταξύ πομπού-δέκτη
Μοντέλο ITU-R P.1238

• Παρουσιάζει ευρεία εφαρμογή σε εσωτερικούς χώρους
• Λαμβάνει υπόψη απώλειες διάδοσης από πολλαπλούς ορόφους
• Ο συντελεστής διάδοσης έχει τροποποιηθεί ώστε να συμπεριλάβει και τις
απώλειες διάδοσης
λόγω των φαινομένων διάδοσης μέσα από τους
τοίχους καθώς και μέσα από αντικείμενα στο μονοπάτι διάδοσης
• Ενσωματώνει ως ένα βαθμό όλες τις επιδράσεις των αντικειμένων, τοίχων
κτλ
kf : πλήθος των ορόφων μεταξύ ΚΣ και ΣΒ, Lf : απώλειες διάδοσης μέσα από όροφο, οι τιμές του n
δίνονται από πίνακες

Απώλειες λόγω ανθρώπινου σώματος

Εξαρτώνται από τη συχνότητα. Όσο πιο μικρή είναι η απόσταση του
σώματος από τον πομποδέκτη, τόσο μεγαλύτερη είναι η εξασθένιση του
σήματος
Συχνότητα (MHz) Απώλεια στο ύψος Απώλεια στο ύψος

της μέσης του του κεφαλιού του
σώματος (dB) σώματος (dB)
160 19 10
450 13 4,5
800 14,5 8,5
900 15,5 10

Μελέτη διαλείψεων και

συμπεριφοράς ραδιοδιαύλου

Εισαγωγή (1)
• Κάντε την εξής θεώρηση:

– Κεραία εκπομπής και λήψης σε σταθερά σημεία και σε συγκεκριμένη
απόσταση
– Εκπομπή αδιαμόρφωτου φέροντος (μονοχρωματικό σήμα – σήμα μιας
συχνότητας)
– Περιβάλλον διάδοσης με σκεδαστές, επιφάνειες ανάκλασης και περίθλασης
Οι συνιστώσες του σήματος

ακολουθούν διαφορετικές διαδρομές,
φθάνουν με διαφορετική
καθυστέρηση (ολίσθηση φάσης) και
2
εξασθένηση «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,
Η πρώτη και η δεύτερη

συνιστώσα έχουν το
ίδιο πλάτος, άρα την
ίδια ισχύ

• Αν θεωρήσουμε ότι ο δέκτης κινείται, τότε μιλάμε για ένα

δυναμικό περιβάλλον δηλαδή για συνεχείς αλλαγές στις τιμές
των σχετικών ολισθήσεων φάσης και πλατών. Είτε ο χρόνος,
είτε η απόσταση εμφανίζουν συσχέτιση με το φαινόμενο των
διαλείψεων
• Δείτε στο επόμενο σχήμα, τη χρονική ή χωρική μεταβολή
της περιβάλλουσας του συνολικού σήματος στο δέκτη λόγω
υπέρθεσης δύο συνιστωσών (απλοποιημένο παράδειγμα)

Προσθετική συμβολή
Αφαιρετική συμβολή

Κατηγοριοποίηση διαλείψεων (1)
Καταγράφοντας τη στιγμιαία λαμβανόμενη ισχύ του σήματος

καθώς μεταβάλλουμε την απόσταση πομπού-δέκτη:


• Διαλείψεις μεγάλης κλίμακας: Αργές διαλείψεις, περιλαμβάνουν την

απώλεια διάδοσης (λόγω απόστασης) και την επίδραση της σκίασης,
εμφανίζονται ως τυχαία και σχετικά ομαλή μεταβολή της
λαμβανόμενης ισχύος (σχετικά μεγάλες μεταβολές απόστασης)
• Διαλείψεις μικρής κλίμακας: Γρήγορες διαλείψεις, εμφανίζονται
λόγω της χρονικής διασποράς του σήματος, της χρονικής
μεταβολής του ραδιοδιαύλου (μετατόπιση δέκτη και σκεδαστών),
σχετικά μικρές μεταβολές αποστάσεων της τάξης του λ/2
Χρήσιμοι ορισμοί
• Ισχυρές διαλείψεις: Η λαμβανόμενη ισχύς μειώνεται δραματικά

σε σχέση με την απαιτούμενη τιμή που εκτιμάται από τα
μοντέλα διάδοσης.
• Περιθώριο ισχύος: Εύρος εξασθένισης σε dB που καθορίζει αν ο
ραδιοδίαυλος υποφέρει από ισχυρές διαλείψεις (10-20dB).
• Ριπές σφαλμάτων: Τα bits πληροφορίας που χάνονται λόγω των
ισχυρών διαλείψεων. Αντιμετωπίζονται με τους κλασικούς κώδικες
διόρθωση σφαλμάτων καθώς και με άλλες τεχνικές.

Διαλείψεις μεγάλης κλίμακας (1)
• Εμφανίζονται αποκλίσεις στις τιμές της λαμβανόμενης ισχύος από αυτές που
προβλέπουν τα μοντέλα απωλειών διάδοσης (διαλείψεις σκίασης)
• Με βάση εκτενείς πειραματικές μετρήσεις, έχει αποδειχθεί ότι η
λαμβανόμενη ισχύς (σε dBm, dBW) ακολουθεί Γκαουσιανή κατανομή
(λογαριθμοκανονική κατανομή = κανονική κατανομή σε λογαριθμική
κλίμακα):
– Η μέση τιμή καθορίζεται από το εμπειρικό μοντέλο που χρησιμοποιείται
– Η τυπική απόκλιση από το περιβάλλον διάδοσης
Pr (d )dB  Pr (d )   

Η Pr (d ) είναι η μέση λαμβανόμενη ισχύ σε απόσταση πομπού-δέκτη

d και η εσ μία τυχαία μεταβλητή (κανονική κατανομή) με μέση τιμή 0
και τυπική απόκλιση σPr σε dB (συνήθως από 4-12 dB) μέχρι 8 dB
θεωρείται αξιόπιστο το μοντέλο υπολογισμού της μέσης τιμής
Για το εμπειρικό μοντέλο της απλής κλίσης:
2
d 
PL  d  dB  PL  d o dB  10  n  log10  
 do 
d 
PL(d )dB  PL(d o )dB  10  n log10    
 do 
Συνάρτηση πυκνότητας
πιθανότητας
Propability(Pr )  Q  Pr 
P  
Propability(Pr  Pr,o )  Q  r,o 
12   


Διαλείψεις μικρής κλίμακας (1)
• Για απλότητα θα θεωρήσουμε δύο μόνο συνιστώσες του

σήματος, την απευθείας και αυτή από ανάκλαση
• Μας θυμίζει το στάσιμο κύμα (Φυσική)
• Το πλάτος και η φάση του συνολικού σήματος μεταβάλλεται με
την απόσταση μέσω των παραμέτρων sin(kx) και cos(kx)
T
R
ρ : συντελεστής
ανάκλασης

Διαλείψεις μικρής κλίμακας (2)
ρ : συντελεστής
ανάκλασης

Έννοιες για τη συμπεριφορά

του ραδιοδιαύλου (1)
• Γνωρίζουμε τις τρεις μεταβλητές (βασικά πεδία) με τις οποίες καθορίζεται η
συμπεριφορά του ραδιοδιαύλου :
– Χώρος
– Χρόνος
– Συχνότητα
• Ο όρος επιλεκτικότητα ως προς κάποια μεταβλητή αναφέρεται στο ότι ο
ραδιοδίαυλος μεταβάλλεται ως προς αυτή (χρονοεπιλεκτικός, χωροεπιλεκτικός,
συχνοεπιλεκτικός).
• Ο όρος συνοχή ή συνάφεια ως προς κάποια μεταβλητή αναφέρεται στο ότι ο
ραδιοδίαυλος δεν παρουσιάζει μεταβλητότητα ως προς αυτή.
• Εκτός των βασικών πεδίων, χρησιμοποιούνται και τα αντίστοιχα φασματικά
(καθυστέρηση τ, συχνότητα Doppler, κατεύθυνση πρόσπτωσης) και η επιλεκτικότητα
τότε ονομάζεται διασπορά.

Έννοιες για τη συμπεριφορά
του ραδιοδιαύλου
Fourier
Βασικά πεδία Φασματικά πεδία
Μεταξύ της επιλεκτικότητας στα βασικά πεδία και της διασποράς στα
φασματικά πεδία υπάρχει μία ισχυρή και μοναδική αντιστοιχία
ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ (βασικά πεδία) Διασπορά(Φασματικά πεδία)
Συχνότητα f (συχνοεπιλεκτική καθυστέρηση τ (Χρονική διασπορά ή

συμπεριφορά) διασπορά στη καθυστέρηση)
χρόνος t (χρονική μεταβολή) Συχνότητα Doppler v (Φασματικής
Διασπορά ή ολίσθηση Doppler)
χώρος x (χωρική μεταβολή) Κατεύθυνση Ω (Διασπορά στην
κατεύθυνση πρόσπτωσης)
Λίγο από σήματα και συστήματα
Χρειαζόμαστε μια εξίσωση που θα περιγράφει πλήρως τον ραδιοδίαυλο.

Aυτή καλείται συνάρτηση μεταφοράς του ραδιοδιαύλου ή συνάρτηση που
αναφέρεται μόνο στα βασικά πεδία:
𝑯(𝒙, 𝒇, 𝒕)
Κάθε μετασχηματισμός Fourier της συνάρτησης μεταφοράς ως προς ένα ή
περισσότερα βασικά πεδία οδηγεί σε αντίστοιχη συνάρτηση διασποράς:
Ως προς όλα τα βασικά πεδία Μόνο ως προς τη συχνότητα –

καλείται κρουστική απόκριση του διαύλου
𝒉(𝛀, 𝝉, 𝝂) 𝒉(𝒙, 𝝉, 𝒕)

Χρονική επιλεκτικότητα & Διασπορά
Doppler
• Η κρουστική απόκριση του ραδιοδιαύλου εμφανίζει χρονική

εξάρτηση (μεταβάλλεται χρονικά) – επιλεκτικότητα
• Αυτή προκαλεί την ολίσθηση συχνότητας ή αλλιώς ολίσθηση
Doppler, δηλαδή το λαμβανόμενο σήμα εμφανίζεται στο δέκτη με
διαφορετική συχνότητα από αυτή του αντίστοιχου σήματος
εκπομπής

Χρονική επιλεκτικότητα & Διασπορά

Doppler (2)

Χωρική επιλεκτικότητα & διασπορά
στη κατεύθυνση
• Η χωρική επιλεκτικότητα οφείλεται στο μηχανισμό υπέρθεσης των

συνιστωσών του σήματος στο δέκτη, όπου λόγω ενισχυτικής και
αφαιρετικής συμβολής εναλλάξ παρατηρούνται μεταβολές στη
λαμβανόμενη ισχύ
• Λόγω των διαφορετικών κατευθύνσεων από τις οποίες προέρχονται οι
συνιστώσες του σήματος που φθάνουν στο δέκτη παρουσιάζεται
διασπορά στη κατεύθυνση

Συχνοεπιλεκτική συμπεριφορά &

Διασπορά στη καθυστέρηση (1)
• Έστω ραδιοδίαυλος όπου στο δέκτη φθάνουν μόνο δύο συνιστώσες του
σήματος με καθυστερήσεις τ1 και τ2 (απλοποιημένο παράδειγμα)
• Η διαφορά Δτ αποτελεί σημαντική παράμετρος για τον καθορισμό της
χρονικής διασποράς
• Αν η παράμετρος Δτ παρουσιάζει σχετικά μεγάλη τιμή, τότε δημιουργούνται
φαινόμενα διασυμβολικής παρεμβολής ανάλογα με το λόγο του Δτ προς την
περίοδο του συμβόλου
• Μελετώντας τη συνάρτηση μεταφοράς του ραδιοδιαύλου οδηγούμαστε στο
συμπέρασμα ότι είναι περιοδική με περίοδο Δτ και εμφανίζει διακυμάνσεις
που εξαρτώνται από το λόγο των πλατών των συνιστωσών

Συχνοεπιλεκτική συμπεριφορά &
Διασπορά στη καθυστέρηση (2)
• Για δύο σήματα με διαφορετική συχνότητα :

– Αν η απόσταση των συχνοτήτων ξεπερνά τα όρια του εύρους ζώνης
στο οποίο το κανάλι θεωρείται ομοιόμορφο, τότε τα σήματα
παραμορφώνονται και εμφανίζονται ασυσχέτιστα σε βαθμό που
καθορίζεται από τη Δτ (μεγάλη Δτ, περισσότερο ασυσχέτιστα) –
συχνοεπιλεκτικές διαλείψεις. Στο πεδίο του χρόνου εμφανίζονται
φαινόμενα διασυμβολικής παρεμβολής (frequency selective fading)
– Διαφορετικά οι διαλείψεις είναι επίπεδες (flat fading)

Εργαστηριακή άσκηση 1
Εισαγωγή
Η πρώτη εργαστηριακή άσκηση παρουσιάζει επιγραμματικά βασικές έννοιες που διέπουν

τα σύγχρονα τηλεπικοινωνιακά συστήματα. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγονται η ισχύς
σήματος, ο θόρυβος, ο λόγος σήματος προς θόρυβο, η χωρητικότητα καθώς επίσης και
έννοιες που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά λειτουργίας των κεραιών (απολαβή,
απόδοση κτλ).
Η ισχύς εκπομπής και λήψης εκφράζεται σε Watt. Στις τηλεπικοινωνίες, το μέγεθος αυτό
εκφράζεται πολύ συχνά σε dBm και σε dBW :
dBm : Εκφράζει την ισχύ σε σχέση με την ισχύ 1 mW
dBW : Εκφράζει την ισχύ σε σχέση με την ισχύ 1 Watt
Για κάθε μέγεθος x η έκφραση του σε dB ακολουθεί τις παρακάτω σχέσεις :
X(dB) = 10 * log10 (X)
και ισοδύναμα, Χ = 10X(dB)/10
Συνεπώς,
Power(dBm) = 10 * log10 (Power/10-3), Power(dBW) = 10 * log10 (Power/1),
και ισοδύναμα, Power(mW) = 10Power(dBm)/10 , Power(W) = 10Power(dBW)/10
Μία ακόμα βασική έννοια που σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά λειτουργίας μιας διάταξης
ονομάζεται απώλεια ή εξασθένιση και ορίζεται από το λόγο της ισχύος εισόδου προς την
ισχύ εξόδου. Για μία διάταξη λοιπόν η απώλεια ή η εξασθένιση είναι ένας καθαρός αριθμός
μεγαλύτερος της μονάδος. Εκφράζεται επίσης και σε dB.
Άσκηση 1 :
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε σε dBW τις παρακάτω τιμές ισχύος :
200 Watt
2 Watt
0,08 Watt
1,2 Watt
Άσκηση 2 :
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε σε dBm τις παρακάτω τιμές ισχύος :
1 mWatt, 2 mWatt, 6 mWatt
1
Άσκηση 3 :
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε σε dB τις παρακάτω τιμές απώλειας

διάδοσης :
3, 5/4, 6, 10
Εισαγωγή
Ο θόρυβος αποτελεί ένα ανεπιθύμητο σήμα το οποίο «ταξιδεύει» σε μία τηλεπικοινωνιακή

διάταξη μαζί με το επιθυμητό σήμα. Ένας από τους βασικότερους τύπους θορύβου είναι ο
λευκός.
Η σχέση Pn=k*T*B δίνει την ισχύ του λευκού θορύβου σε Watt, όταν :
k = 1,38 * 10-23 J/K : Σταθερά Boltman
T : Η θερμοκρασία σε Kelvin (Προσοχή : Τ(Κ)=Τ(0C) +273)
B : εύρος ζώνης συχνοτήτων σε Hz
Η ισχύς του σήματος του θορύβου και κυρίως ο λόγος της ισχύος του επιθυμητού σήματος
προς την ισχύ του σήματος του θορύβου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες
παραμέτρους που καθορίζουν την απόδοση ενός συστήματος επικοινωνίας. Ο λόγος των
δύο τιμών ισχύος συμβολίζεται με SNR (signal to noise ratio), είναι καθαρός αριθμός και
συναντάται συχνά εκφρασμένος σε dB
Μία ακόμα βασική έννοια που χαρακτηρίζει την απόδοση ενός τηλεπικοινωνιακού
συστήματος είναι η χωρητικότητα. Εκφράζει το μέγιστο θεωρητικό ρυθμό μετάδοσης.
Δίνεται από τη σχέση :
C=2*B*log2(M),
όπου B είναι το εύρος ζώνης συχνοτήτων και Μ είναι ο αριθμός διαφορετικών

καταστάσεων ανά σύμβολο. Για παράδειγμα, στη διαμόρφωση BPSK το Μ = 2, διότι σε κάθε
σύμβολο αντιστοιχεί μία από τις δύο δυνατές τιμές φάσης τους σήματος (Shannon-Hartley
theorem).
Δυστυχώς όμως, η παραπάνω σχέση δεν επιτρέπει να αυξήσουμε τη τιμή της

χωρητικότητας, αυξάνοντας την τιμή του Μ όσο επιθυμούμε. Αυτό γίνεται λόγω της
ύπαρξης του θορύβου. Η παρουσία του ανεπιθύμητου αυτού σήματος δυσχεραίνει τη
διακριτικότητα του δέκτη στον προσδιορισμό του μεταδιδόμενου συμβόλου. Έτσι, η
χωρητικότητα εκφράζεται από τη παρακάτω σχέση :
C = B * log2(1+SNR)
2
To B είναι το εύρος ζώνης συχνοτήτων και το SNR ο λόγος σήματος προς θόρυβο (καθαρός
αριθμός).
Με βάση αυτή καθορίζεται το όριο μέγιστου ρυθμού μετάδοσης και στη συνέχεια με βάση
τη σχέση του θεωρήματος Shannon-Hartley προσδιορίζεται η τιμή του Μ.
Στις ασύρματες επικοινωνίες εξέχουσα θέση κατέχουν τα στοιχεία ακτινοβολίας, δηλαδή οι

κεραίες. Βασικό χαρακτηριστικό μέγεθος μιας κεραίας είναι η απολαβή (gain) της η οποία
είναι καθαρός αριθμός (εκφράζεται σε dB ή dBi) και περιγράφει την αποτελεσματικότητα
στην ακτινοβόλησή της προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Για μία κεραία εκπομπής
χρησιμοποιείται το σύμβολο Gt και για μία κεραία λήψης το σύμβολο Gr. Συνηθίζεται στα
προβλήματα να δίνεται η τιμή της απολαβής της κεραίας μόνο στη κατεύθυνση που μας
ενδιαφέρει. Μία κεραία με απολαβή 1 χαρακτηρίζεται ως ισοτροπική. Στη πράξη δεν
υπάρχει ισοτροπική κεραία, αλλά χρησιμοποιείται ως κεραία αναφοράς για τους
συνηθισμένους τύπους κεραιών. Η ισοτροπική κεραία ακτινοβολεί ομοιόμορφα προς όλες
τις κατευθύνσεις. Συνεπώς, σε μία απόσταση r από αυτή η εκπεμπόμενη ισχύς Pt
διαμοιράζεται εξίσου στην επιφάνεια της αντίστοιχης σφαίρας ακτίνας r.
Η πυκνότητα ισχύος δίνεται συνεπώς από τη σχέση :
PD =Pt/4πr2
Για πραγματική κεραία η παραπάνω σχέση γίνεται : PD =Pt*Gt/4πr2. Το γινόμενο Pt*Gt

ονομάζεται ενεργός ισοτροπική ακτινοβολούμενη ισχύς – EIRP. Στη λήψη ορίζουμε σαν
ενεργό επιφάνεια κεραίας Aeff (m2) το λόγο της ισχύος που συλλέγεται από αυτή προς την
πυκνότητα ισχύος στο αντίστοιχο σημείο. Για μία κεραία ισχύει :
Aeff = λ2*Gr/4π
όπου λ το μήκος κύματος και Gr η απολαβή της κεραίας.
Άσκηση 1
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε το Pn σε Watt και το SNR σε dB στις

παρακάτω περιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψιν ότι η ισχύς του σήματος είναι σταθερή και
ίση με 20 mWatt, η θερμοκρασία Τ = 300 Κ και το εύρος ζώνης συχνοτήτων παίρνει τις
παρακάτω τιμές Β1=30 Hz, B2=60 Hz, B3=120 Hz και B4=240 Hz
Άσκηση 2
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε τη C για κάθε τιμή του SNR από 0 μέχρι
40, όταν το B = 40 MHz. Να κάνετε την αντίστοιχη γραφική παράσταση C και SNR σε dB
Άσκηση 3
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε την ενεργό επιφάνεια της κεραίας
(καθαρός αριθμός) αν Gr= 5 dBi, f=1000 Hz
3
Άσκηση 4
Αναπτύξτε κατάλληλο κώδικα για να υπολογίσετε την απολαβή της κεραίας (καθαρός
αριθμός), την τιμή της EIRP και την πυκνότητα ισχύος σε απόσταση 10 Km, αν Gt= 5 dBi,
Pt=100 Watt
Εισαγωγή
Η μετάδοση του σήματος πληροφορίας σε ένα σύστημα ασύρματης ζεύξης

πραγματοποιείται με τη διάδοση των ραδιοκυμάτων στον ασύρματο δίαυλο. Αυτή
αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με τη παρουσία του θορύβου, τις παρεμβολές,
τα φυσικά και τα τεχνητά εμπόδια καθώς και την πολυδιαδρομική διάδοση. Οι επιδράσεις
των παραπάνω φαινομένων δυσχεραίνουν περισσότερο την απόδοση των συστημάτων
αυτών, αν λάβει κανείς υπόψιν του και τη χρονική μεταβολή τους.
Η εκτίμηση της λαμβανόμενης ισχύος και της εξασθένισης διάδοσης πραγματοποιείται με

τη βοήθεια κατάλληλων ποιοτικών και ποσοτικών μοντέλων τα οποία χωρίζονται σε τρεις
κατηγορίες : τα εμπειρικά, τα στατιστικά και τα αναλυτικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις
χρησιμοποιούνται και υβριδικά μοντέλα διάδοσης.
Αρχικά, το μοντέλο απωλειών ελεύθερου χώρου λαμβάνει υπόψιν του μόνο την απευθείας
συνιστώσα από την κεραία εκπομπής στη κεραία λήψης, θεωρώντας ότι το περιβάλλον
διάδοσης είναι απαλλαγμένο από φυσικά και τεχνητά εμπόδια και ότι οι κεραίες είναι
απομακρυσμένες από το έδαφος και από γειτονικά τους εμπόδια.
Η σχέση που δίνει τη λαμβανόμενη ισχύ σε απόσταση d από τη κεραία εκπομπής είναι :
Pr(d)=Pt*Gt*Gr*(λ/4πd)2
Η απώλεια διάδοσης σε απόσταση d από τη κεραία εκπομπής είναι ο λόγος της

εκπεμπόμενης ισχύος προς τη λαμβανόμενη ισχύ.
PL=Pt/Pr
Εκφράζεται επίσης και σε dB. Μία πολύ χρήσιμη σχέση που χρησιμοποιείται στη περίπτωση
του μοντέλου ελεύθερου χώρου είναι :
PL(dB)=32.45+20*log(dkm)+ 20*log(fMHz)
Η λαμβανόμενη ισχύς σε dBm δίνεται από τη σχέση :
Pr(dBm)=Pt(dBm)+Gt(dB)+ Gr(dB)-PL(dB)
Το μοντέλο επίπεδης γης ή μοντέλο δύο ακτίνων λαμβάνει υπόψιν του την απευθείας
συνιστώσα του σήματος αλλά και αυτή από την ανάκλαση του σήματος στο έδαφος. Ισχύει
για σχετικά μεγάλες αποστάσεις πομπού-δέκτη. Η παρακάτω σχέση δίνει τη λαμβανόμενη
ισχύ σε απόσταση d από τη κεραία εκπομπής, όταν αυτή βρίσκεται σε ύψος ht και η
αντίστοιχη κεραία λήψης σε ύψος hr :
4
Pr(d)=Pt*Gt*Gr*(λ/4πd)2 *4*sin2((2π*ht*hr)/(λ*d))
Εμπειρικά, για να ισχύει το παραπάνω μοντέλο θα πρέπει η απόσταση d να είναι

μεγαλύτερη από την τιμή 10*(ht+hr).
Η απόσταση dc= 4*ht*hr/λ χαρακτηρίζεται ως σημείο καμπής. Για επιτρεπτές τιμές

απόστασης d μικρότερες του dc η εξασθένηση αυξάνει κατά 20 dB για κάθε δεκαπλασιασμό
της απόστασης. Για επιτρεπτές τιμές απόστασης d μεγαλύτερες του dc η εξασθένηση
αυξάνει κατά 40 dB για κάθε δεκαπλασιασμό της απόστασης.
Τέλος, για αποστάσεις d μεγαλύτερες της τιμής 21*ht*hr/λ, η σχέση της Pr(d) απλοποιείται
στη παρακάτω :
Pr(d)= Pt*Gt*Gr *(ht2*hr2)/d4
Η απώλεια διάδοσης σε dB τότε θα δίνεται :
PL(dB)=40*log(d)-10*log(Gt)- 10*log(Gr)- 20*log(hr) - 20*log(ht)
Άσκηση 1
Αποδείξτε με κατάλληλο κώδικα ότι σύμφωνα με το μοντέλο διάδοσης ελεύθερου χώρου ο

δεκαπλασιασμός της απόστασης d ισοδυναμεί με πτώση 20 dB της απώλειας διάδοσης.
Άσκηση 2
Ένας πομπός εκπέμπει 150 Watt σε συχνότητα 300 MHz. Η απολαβή της κεραίας εκπομπής
και λήψης είναι 5 dBi. Η απόσταση πομπού δέκτη είναι 10 Km. Με βάση το μοντέλο
διάδοσης ελεύθερου χώρου να βρείτε την απώλεια διάδοσης και τη λαμβανόμενη ισχύ.
Άσκηση 3
Για τιμές Pt=100 Watt, Gt=Gr=1, συχνότητες f από 100 ως 180 MHz με βήμα 20 MHz, ht=9 m
και d=1 Km, να κάνετε τη γραφική παράσταση της λαμβανόμενης ισχύος συναρτήσει του
ύψους της κεραίας λήψης για τιμές από 1 ως 50 m με βήμα 0.1 m
Η γραφική παράσταση θα προκύψει κάπως έτσι :
5
Άσκηση 4
Να χρησιμοποιήσετε το μοντέλο ελεύθερου χώρου και το μοντέλο επίπεδης γης για να

παραστήσετε γραφικά την λαμβανόμενη ισχύ σε σχέση με την ισχύ σε απόσταση 1m
(εκφρασμένη σε dB) συναρτήσει της απόστασης d από 1 ως 10000 m. Για την απόσταση
χρησιμοποιήστε λογαριθμική κλίμακα. Τι παρατηρείτε στην απόσταση d=4ht*hr/λ; Δίνονται
ht=9m, hr=1.5m και f=920 MHz.
Η γραφική παράσταση θα προκύψει κάπως έτσι :
Το μοντέλο απλής κλίσης ή εκθετικό μοντέλο διάδοσης προσφέρει ένα σχετικά εύκολο
τρόπο εκτίμησης της μέσης λαμβανόμενης ισχύος και της μέσης απώλειας διάδοσης για ένα
πλήθος συνθηκών διάδοσης.
Pr(d)=Pr(do) - 10*n*log10(d/do)
και
PL(d)=PL(do)+ 10*n*log10(d/do),
όπου η απόσταση πομπού – δέκτη do είναι η απόσταση αναφοράς για την οποία
προσδιορίζεται συνήθως πειραματικά η λαμβανόμενη ισχύς Pr(do) και η απώλεια διάδοσης
PL(do). Ο n χαρακτηρίζεται ως συντελεστής απωλειών διάδοσης και παίρνει τιμές που
εκτείνονται από το 2 (Free space loss) ως περίπου την τιμή 8. Στη περίπτωση που n=4 τότε
το μοντέλο απλής κλίσης συγκλίνει στο μοντέλο επίπεδης γης.
Το μοντέλο Okumura-Hata είναι ένα εμπειρικό μοντέλο που βασίστηκε σε πειραματικές

μετρήσεις στο Τόκιο από τον Okumura. Ο Hata καθιέρωσε στη συνέχεια μία σειρά
6
μαθηματικών εξισώσεων οι οποίες ισχύουν για καθορισμένο εύρος τιμών βασικών
παραμέτρων και παρουσιάζουν διαφορές ανάλογα με το περιβάλλον διάδοσης.
Συγκεκριμένα, το μοντέλο ισχύει εφόσον η συχνότητα του σήματος είναι μεταξύ 150 MHz
και 1500 MHz, το ύψος της κεραίας εκπομπής μεταξύ των τιμών των 30 m και 200 m, το
ύψος της κεραίας του δέκτη μεταξύ των τιμών 1 m και 10 m και για αποστάσεις πομπού –
δέκτη μεταξύ 1 km και 20 km.
Η γενική μορφή του μοντέλου περιγράφει την απώλεια διάδοσης για μία σειρά
περιπτώσεων ως εξής :
Για αστικό περιβάλλον : PL(dB) = A + B* log10(d)
Για προαστιακό περιβάλλον : PL(dB) = A + B* log10(d) – C
Για αγροτικό περιβάλλον : PL(dB) = A + B* log10(d) – D
όπου,
A = 69.55 +26.16*log10(fc) – 13.82* log10(ht) – a(hr)
B = 44.9 – 6.55*log10(ht)
C = 2*[log10(fc/28)]2 + 5.4
D = 4.78*(log10(fc))2 – 18.33*log10(fc) + 40.94
για μικρές ή μεσαίου μεγέθους πόλεις : a(hr)=(1.11*log10(fc) – 0.7)*hr - (1.56*log10(fc) – 0.8)
για μεγάλες πόλεις : a(hr)=8.29*(log10(1.54*hr))2 – 1.1 για συχνότητα μικρότερη ή ίση των
200 MHz
και a(hr)=3.2*(log10(11.75*hr))2 – 4.97 για συχνότητα μεγαλύτερη ή ίση με 400 MHz
Για περιβάλλον διάδοσης εσωτερικού χώρου ένα από τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται
είναι το απλό γραμμικό μοντέλο, το οποίο δίνει μία εκτίμηση της απώλειας διάδοσης σε
σχέση με αυτή που εκτιμάται από το μοντέλο ελεύθερου χώρου. Μάλιστα, προβλέπει πως
η επιπλέον απώλεια διάδοσης είναι γραμμική συνάρτηση της απόστασης πομπού-δέκτη.
Συγκεκριμένα :
PL(d) = PLFSL(dB) + a*d
όπου a μία παράμετρος που εκφράζεται σε dB/m. Για περιβάλλον διάδοσης εμπορικού
κέντρου με συχνότητα μεταξύ των ορίων 900 MHz και 4000 MHz και για αποστάσεις
πομπού – δέκτη μέχρι 100 m η παράμετρος a παίρνει τιμές από το σύνολο τιμών που
εκτείνεται μεταξύ 0.2 και 0.6
Άσκηση 1
Γράψτε τον απαραίτητο κώδικα για να υπολογίσετε τη μέση απώλεια διάδοσης σε

αποστάσεις από 1 ως 1000 m για τιμές του n από 2 ως 6 με βήμα 1, όταν η απόσταση
7
αναφοράς είναι 1 m και η αντίστοιχη μέση απώλεια διάδοσης 40 dB. Οι γραφικές
παραστάσεις να γίνουν σε ημιλογαριθμικό χαρτί.
Άσκηση 2
Χρησιμοποιώντας το μοντέλο okumura-hata για μικρή και μεγάλη πόλη, να κάνετε γραφική
παράσταση της απώλειας διάδοσης σε dB συναρτήσει της απόστασης πομπού – δέκτη d
από 2 Κm ως 20 km με βήμα 0.01 Km. Δίνονται η συχνότητα 850 MHz, το ύψος της κεραίας
του πομπού 32 m και του δέκτη 2 m. Να χρησιμοποιηθεί μιλλιμιτρέ χαρτί.
Άσκηση 3
Χρησιμοποιώντας το απλό γραμμικό μοντέλο για εμπορικά κέντρα, να κάνετε γραφική

παράσταση της απώλειας διάδοσης σε dB συναρτήσει της απόστασης πομπού – δέκτη d
από 2 m ως 80 m με βήμα 0.01 m. Δίνονται η συχνότητα 850 MHz και a = 0,4 dB/m, όπου
FSL(d) η απώλεια διάδοσης ελεύθερου χώρου σε απόσταση d. (Υπόδειξη : Μεγαλώνοντας η
d μεγαλώνει η απόκλιση από το FSL)
Βιβλιογραφία :
1. Συστήματα κινητών επικοινωνιών, Φ. Κωνσταντίνου, Α. Κανάτας και Γ. Πάντος,

εκδόσεις Παπασωτηρίου
2. Ασύρματες Επικοινωνίες, T.S. Rappaport, Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας
3. Βασικές Αρχές συστημάτων επικοινωνίας, Michael P. Fitz, εκδόσεις Κλειδάριθμος
8
Θεωρώντας κυκλική κυψέλη ακτίνας R και κατώφλι γ, ζητούμε να υπολογίσουμε το

ποσοστό της περιοχή στο οποίο η λαμβανόμενη ισχύ είναι μεγαλύτερη ή ίση με το γ. Το
ποσοστό αυτό συσχετίζεται με την πιθανότητα η λαμβανόμενη ισχύς στα όρια της κυψέλης
να είναι μεγαλύτερη ή ίση της τιμής του κατωφλίου.
Χρήσιμες σχέσεις :
το ποσοστό των σημείων της

περιμέτρου με λαμβανόμενη
ισχύ μεγαλύτερη του γ (σχέση 1)
Η U(γ) δίνει το ποσοστό του εμβαδού της κυψέλης στο οποίο η λαμβανόμενη ισχύς είναι
μεγαλύτερη του κατωφλίου γ
Άσκηση 1
Να βρεθεί το ποσοστό U(γ) στη περίπτωση που τα μισά σημεία της περιμέτρου κυκλικής
κυψέλης ακτίνας R έχουν λαμβανόμενη ισχύ ίση με το γ (δηλαδή μPr(R) = γ) καθώς και n=3
και σPr= 8 dB (qfunc(x), qfuncinv(x) )
Άσκηση 2
Να γίνει η γραφική παράσταση U(γ) συναρτήσει του λόγου σ/n για τιμές αυτού του λόγου 0
ως 10 με βήμα 0,01 όταν η πιθανότητα τα σημεία της περιμέτρου του κύκλου να έχουν
λαμβανόμενη ισχύ μεγαλύτερη του κατωφλίου γ είναι ίση με 95 %, 90 %, 80 %, 70 %, 60 %,
55 % και 50 %.
Παράδειγμα : Αν η πιθανότητα της σχέσης 1 είναι 0,95 (95 %), τότε από την αντίστροφη
συνάρτηση της Q, το α*sqrt(2)=-1,5. Άρα, το α = -1,5/sqrt(2) = -1,061. Έστω σ/n =4, τότε
b=10/4*ln(10)*sqrt(2)=0,768
Άρα, exp(1-2ab/b2)=86,35
Q(1-ab*sqrt(2)/b)=Q(3.34)=0,00048
άρα U(γ) = 0,95+86,35*0,00048=0,99
1
Η φασματική πυκνότητα ισχύος S(τ) είναι ο μετασχηματισμός Fourier της συνάρτησης

αυτοσυσχέτισης RH(Δf)
Στο GSM, για αστικό περιβάλλον S(τ) :
Άσκηση 1
Να κάνετε γραφική παράσταση του μέτρου της συνάρτησης αυτοσυσχέτισης RH(Δf) σε

μορφή 10*log(abs(RH(Δf)) συναρτήσει της Δf για τιμές από 0 ως 15 MHz. Το ίδιο για τη
γραφική παράσταση S(τ) συναρτήσει του τ για τιμές από 0 ως 7 μsec με βήμα 0,1 μsec
Βιβλιογραφία :
1. Συστήματα κινητών επικοινωνιών, Φ. Κωνσταντίνου, Α. Κανάτας και Γ. Πάντος,

εκδόσεις Παπασωτηρίου
2. Ασύρματες Επικοινωνίες, T.S. Rappaport, Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας
2
Άσκηση στην κυψελωτή τηλεφωνία
Δημιουργήστε κατάλληλο κώδικα ώστε να εμφανιστούν σε μία δισδιάστατη γραφική

παράσταση 25 γειτονικές κυψέλες (κανονικά εξάγωνα) .
Ζ Ε
Β Γ
Αν το μήκος κάθε πλευράς συμβολίζεται με το γράμμα p, τότε σχετικά εύκολα μπορούν να

υπολογιστούν οι συντεταγμένες των σημείων – κορυφών του εξαγώνου.
Α (0, ∗ (√3/2))
Β (0.5*p, 0)
Γ (0.5*p+p, 0)
Δ (0.5*p+p+0.5*p, ∗ (√3/2))
E (0.5*p+p, 2* ∗ (√3/2))
Z (0.5*p, 2* ∗ (√3/2))
Θέτοντας μία τιμή για τη πλευρά p, υπολογίζεται και σχεδιάζεται με την εντολή plot μία
κυψέλη.
Για να φτιάξουμε μία ομάδα (cluster) από κυψέλες θα πρέπει να εμφανίζουμε το ίδιο
γεωμετρικό πρότυπο σε κατάλληλες συντεταγμένες
1
p+0.5*p+p+0.5*p, 2* ∗ (√3/2)
2* ∗ (√3/2)
p+0.5*p+p+0.5*p = 3*p
p+0.5*p, ∗ (√3/2)
Στο τέλος του κώδικα βρείτε το πλήθος των κυψελών
clear all;
clc;
p=1;
pleura = p;
pleura1=pleura*(cos(pi/3));
y_pleura=pleura*(sin(pi/3));
x0=0;
x1=x0+pleura1;
x2=x1+pleura;
x3=x2+pleura1;
y0=y_pleura;
y1=y0-y_pleura;
y2=y1;
y3=y0;
y4=y0+y_pleura;
y5=y4;
x_values=[x0 x1 x2 x3 x2 x1 x0]
y_values=[y0 y1 y2 y3 y4 y5 y0]
Nh=2; % arithmos orizontiwn kipselwn

Mh=2; % arithmos katakorifwn kipselwn
x1_ext=1.5*p;
x2_ext=3*p;
y1_ext=p*sqrt(3)/2;
y2_ext=y1_ext*2;
2
figure(1)
hold on
for index1=0:Nh
for index2=0:Mh
plot(x_values+x2_ext*index1,y_values+y2_ext*index2)
end
end
for index3=0:Nh-1
for index4=0:Mh-1
plot(x_values+x1_ext+x2_ext*index3,y_values+y1_ext+y2_ext
*index4)
end
end
axis equal
plithos=(Nh+1)*(Mh+1)+((Nh+1-1)*(Mh+1-1))
Άσκηση :
Θεωρείστε μία γεωγραφική περιοχή 150 Km2. Θέλουμε να εγκαταστήσουμε σε αυτή τη

περιοχή ένα σύστημα κυψελωτής τηλεφωνίας με 5 κυψέλες και συνολικό αριθμό καναλιών
φωνής 50. Αν σε κάθε κυψέλη δοθεί το 20 % του συνολικού αριθμού των καναλιών φωνής
να υπολογίσετε :
α) Το εμβαδόν κάλυψης κάθε κυψέλης
β) Τον αριθμό των καναλιών φωνής κάθε κυψέλης
γ) Αν θελήσουμε να αυξήσουμε τον αριθμό των κυψελών σε επτά, ποια θα είναι η ακτίνα
των αντίστοιχων κυψελών και ποιος ο συνολικός αριθμός των καναλιών φωνής που θα
εξυπηρετεί τώρα το σύστημα αν και στη περίπτωση αυτή ισχύει το 20 % για κάθε κυψέλη;
Δίνεται ότι το εμβαδόν της κυψέλης είναι : (3 ∗ (√3/2))*R2

Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα ΙΙ Τσορμπατζόγλου Ανδρέας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα ΙΙ Τσορμπατζόγλου Ανδρέας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΙΙ

Διδάσκων: Τσορμπατζόγλου Ανδρέας

• «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ., Κανάτας

• Εισαγωγή (Ιστορικά στοιχεία, Εφαρμογές, Βασικές λειτουργίες)

5 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

1980 1990 2000 2010 2020

1990 2000 2010 2020 2030?

• Ασύρματα δίκτυα επικοινωνιών :

• Ο χρόνος απόκρισης του δικτύου (network latency) είναι το χρονικό

• Ζεύξεις. Οι ζεύξεις είναι τα μέσα μεταφοράς (καλούνται και φυσικά μέσα)

• Κόμβοι. Οι κόμβοι είναι οι συσκευές που χρησιμοποιούν τις ζεύξεις για να

13 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Ποιότητα Υπηρεσίας - QoS

15 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες για τα

16 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• ITU: Διεθνής ένωση τηλεπικοινωνιών

17 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• Αποτελείται από πολλαπλά μέσα-συνιστώσες

18 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• Με σύνδεση: Προηγείται πριν τη μετάδοση της πληροφορίας η

Παρουσιάζονται αποκλίσεις στις καθυστερήσεις διάδοσης από

19 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

20 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

21 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Στα δίκτυα υπολογιστών και δικτύων, τα μοντέλα αναφοράς

Είναι ταυτόχρονα το αλφάβητο, η γλώσσα και το εννοιολογικό

22 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Τα συστήματα κινητών επικοινωνιών βασίζονται στα μοντέλα αναφοράς !!!!

Μοντέλα αναφοράς OSI και TCP/IP - 3

Τα συστήματα κινητών επικοινωνιών βασίζονται στα μοντέλα αναφοράς !!!!

Κινητές επικοινωνίες &

Αποκεντρωμένο σύστημα Συγκεντρωτικό σύστημα

Δικτύωση με βάση το Δικτύωση με βάση τoν

29 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• Οι δύο δίαυλοι αξιοποιούν μία από τις παρακάτω

31 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

FDD : Frequency Division Duplex

• Μία κεραία εκπομπής και λήψης

+ κατάσταση του διαύλου – μείωση των καθυστερήσεων

• Οι UL και DL δίαυλοι είναι ασυσχέτιστοι

32 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• Επιτρέπει ευέλικτη απόδοση των πόρων στις UL & DL

• Παρεμβολές μεταξύ παρόχων στην ίδια γεωγραφική περιοχή

Συστήματα ασύρματης ζεύξης

• Πέραν των κυψελωτών συστημάτων :

34 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• MS, UE : Κινητός σταθμός

35 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Δομή κυψελωτού συστήματος 4G

• Εντοπισμός και παρακολούθηση ΚΣ

38 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• Είναι απαραίτητη η πρόσβαση στο δίκτυο και μάλιστα

39 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Διδάσκων: Τσορμπατζόγλου Ανδρέας

• Δίκτυο πολλαπλής πρόσβασης: Ένα δίκτυο στο οποίο μπορούν να

Αρχές και σχεδίαση κυψελωτών

• Φυσικά κανάλια (δίαυλοι ή ραδιοδίαυλοι): Τα ορθογώνια κανάλια

3 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

• Τεχνικές πολλαπλής πρόσβασης : αποδίδουν αποκλειστικούς

Η επιλογή των τεχνικών καθορίζεται από τα επιμέρους

4 «Συστήματα κινητών επικοινωνιών», Κωνσταντίνου Φ.,

Τεχνικές πολλαπλής πρόσβασης (1)

• FDMA : Διαχωρισμός κατά συχνότητα