DENEY ADI

Aseton-iyot reaksiyonu için hız denkleminin belirlenmesi.

DENEY AMACI

Aseton-iyot reaksiyonu için, reaksiyon hız denklemi ve hız sabitinin belirlenmesi.

HESAPLAMALAR VE BULGULAR

1. %20’lik aseton-su karışımı için ρ=0.974 g/cm3

M 1 × V 1=M 2 × V 2

A reaksiyonu için;

[ I 2 ] → 0.025× 10=[ I 2 ] × 100 [ I 2 ]=2.5 ×10−3 mol/ L

+¿¿
[H ]→ 2× 5=¿

[ CH 3 COC H 3 ] → 3.36× 25= [CH 3 COC H 3 ] × 100 [ CH 3 COC H 3 ]=0.84 mol /L

10 × ρ× % 10 ×0.974 × 20
M CH COC H = = =3.36 mol /L
3 3
MA 58

B reaksiyonu için;

[ I 2 ] → 0.025× 10=[ I 2 ] × 100 [ I 2 ]=2.5 ×10−3 mol/ L

[ H +¿¿ ]→ 2× 5=¿

[ CH 3 COC H 3 ] → 3.36× 12.5=[ CH 3 COC H 3 ] × 100 [CH 3 COC H 3 ]=0.42 mol /L

C reaksiyonu için;

[ I 2 ] → 0.025× 10=[ I 2 ] × 100 [ I 2 ]=2.5 ×10−3 mol/ L

[ H +¿¿ ]→ 2× 2.5=¿

[ CH 3 COC H 3 ] → 3.36× 25= [CH 3 COC H 3 ] × 100 [ CH 3 COC H 3 ]=0.84 mol /L

1
D reaksiyonu için;

[ I 2 ] → 0.025× 25= [ I 2 ] × 100 [ I 2 ]=6.25 ×10−3 mol/ L

[ H +¿¿ ]→ 2× 5=¿

[ CH 3 COC H 3 ] → 3.36× 12.5=[ CH 3 COC H 3 ] × 100 [CH 3 COC H 3 ]=0.42 mol /L

2. ¿ ¿

2−¿+ 2 I−¿ ¿ ¿

2 S 2 O2−¿+I
3
2 → S4 O 6 ¿

A reaksiyonunda t=1 dk için;

nS O 2−¿
= MxV =0.01 x1.5 x 10−3=1.5 ×10−5 mol ¿
2 3

nS O 2−¿
1.5× 10
−5
nI = 2 3
= =7.5 ×10−6 mol ¿
2
2 2

nI 7.5× 10−6 −5
MI = 2
= =7.5 ×10 mol / L
2
V 100× 10−3

Diğer reaksiyonlar ve süreler için aynı yöntemle hesaplama yaparsak;

Zaman İyot konsantrasyonu (mol/L)

(dk) A B C D
0 1.5 x 10-3 1.6 x 10-3 1.8 x 10-3 4 x 10-3
1 7.5 x 10--5 8 x 10-5 9 x 10-5 2 x 10-4
2 6.5 x 10-5 7 x 10-5 6 x 10-5 1.7 x 10-4
4 7 x 10-5 5.5 x 10-5 5 x 10-5 1.55 x 10-4
6 4 x 10-5 4 x 10-5 3 x 10-5 1.35 x 10-4

3. Başlangıç hızları rA, rB, rC, rD’yi bulmak için iyot konsantrasyonu-zaman grafikleri
çizilmiştir.

2
Grafiklerin eğiminden;

rA = ¿10-3 -4x10-5)x(360-0)=4.055x10-6 mol/L.s

rB = ( 1.6x 10-3 -4x10-5 )x(360-0)=4.33x10-6 mol/L.s

rC = ( 1.8x 10-3 -3x10-5 )x(360-0)=4.91x10-6 mol/L.s

rD = ( 4 x 10-3 -1.35x10-4 )x(360-0)=1.07x10-5 mol/L.s

4. Hız = -d [I2] / dt = k [CH3COCH3]x [I2]y [H+]z

A reaksiyonu için;

rA = k [CH3COCH3]x [I2]y [H+]z

4.055x10-6 = k (0.84)x (2.5×10−3 )y (0.1)z (1)

B reaksiyonu için;

4.33x10-6 = k (0.42)x (2.5×10−3)y (0.1)z (2)

C reaksiyonu için;

4.91x10-6 = k (0.84)x (2.5×10−3 ¿ y (0.05)z (3)

D reaksiyonu için;

1.07x10-5 = k (0.42)x (6.25×10−3)y (0.1)z (4)

(1) ve (2) nolu denklemleri oranlarsak;

(4.055 x 10−6 /4.33 x 10−6)=¿

0.93=2x → log (0.93) = log 2x

x= 0.32

(2) ve (3) nolu denklemleri oranlarsak;

3
4.33 x 10−6 0.32 z
=(0.42/0.84) (0.1/0.05)
4.91 x 10−6

z=1.3

(2) ve (4) nolu denklemleri oranlarsak;

4.33 x 10−6 −3 −3 y
=(2.5× 10 /6.25 ×10 )
1.07 x 10−5

y=2.3

Başlangıç konsantrasyonları daha fazla olduğu için, başta reaksiyonu daha iyi
gözlemleyebiliyoruz. Dolayısıyla reaksiyon mertebelerinin değerlerini hesaplarken başlangıç
konsantrasyon ve hızlarını kullanmak doğrudur.

5. r = k [CH3COCH3]x [I2]y [H+]z

A için ; 4.055x10-6 = kA (0.84)0.32 (2.5×10−3)1.3 (0.1)2.3

kA =4.01×10−4 L5/mol5.s

B için; 4.33x10-6 = kB (0.42)0.32 (2.5×10−3 1.3 (0.1)2.3

kB = 4.91×10−4 L5/mol5.s

C için; 4.91x10-6 = kC (0.84)0.32 (2.5×10−3 ¿1.3 (0.05)2.3

kC = 1.8×10−3 L5/mol5.s

D için; 1.07x10-5 = kD (0.42)0.32 (6.25×10−31.3 (0.1)2.3

kD = 1.04 ×10−3 L5/mol5.s

k ort = (kA+kB+kC+kD ) /4 = ( 4.01×10−4 + 4.91×10−4 + 1.8×10−3+ 1.04 ×10−3) /4

kort=9.33×10−4 L5/mol5.s

4
 6.
k2 E 1 1
ln = ( − )
k1 R T 1 T 2

( )
k2 85.144 1 1
ln = −
4.01 ×10 −4
8.31 293 303

k2 = 4.014 ×10−4 L5/mol5.s

YORUM VE SONUÇ

Yapılan deneyde amacımız, aseton iyot reaksiyonu için, reaksiyon hız denklemi ve hız
sabitini belirlemektir. Reaksiyon kabına destile su H 2SO4 ve iyot çözeltisi koyarak karıştırdık.
Reaksiyon çözeltisine aseton su çözeltisi koyarak reaksiyonu başlattık.

Aseton çözeltisini ilave eder etmez kronometreyi çalıştırarak zaman tuttuk ve sıcaklığı ölçtük.
Dakika sonra çözeltiden örnek alarak sodyum asetat çözeltisine ilave ettik, nişasta
indikatörlüğünde tiyosülfat ile titre ederek sarfiyatı bulduk. 2, 4 ve 6. dakikalarda tekrarladık.
Farklı başlangıç konsantrasyonları için de deneyimizi tekrarladık.

Hesaplamalarımızı tamamladıktan sonra reaksiyon her deney için k hız sabitlerine ve hız
denklemine ulaşmış olduk.