KİMYA

Dr. Öğretim Üyesi Sevinç İ.ERDAĞI

Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü

Ödev

1 inç = 2,54 cm

x
Ödev

c
1 ft = 0,3048 m
1 m = 100 cm

x x
Ödev

1 lb = 453,59 g

x
Ödev
1 lb = 453,59 g

1 g = 10-3 kg

x x
Ödev
1 gal = 3,785 L

1 L = 1 dm3

x x
Ödev
1 qt = 0,95 L

1 L = 1000 mL

x x
Ödev
Anlamlı Rakamlar

anlamlı anlamlı anlamlı

6 6,4 6,35
30 34 34,0
0,006 0,0057 0,00571
200 150 151
0,00008 0,000078 0,0000784
900 000 850 000 851 000
2 000 000 1 600 000 1 620 000
6 000 000 6 400 000 6 450 000
 Ödev-1

mCaCO3 = mCaO + mCO2

50 = X + 22

X = 50 - 22 = 28 g

9
 Ödev-2

NO2 Azot atomları arasındaki katlı oran sorulduğu için oksijenleri eşitlememiz gerekir.
N2O3

3 x NO2 = N3O6 3
2 x N2O3 = N4O6 4
 Ödev-3

mCaCO3+ mHCl = mCaCl2 + mCO2 + mH2O

40 + X = 44 + 17,6 + 7,2

40 + X = 68,8

X = 68,8 - 40 = 28,8 g
 PERİYODİK TABLOYA GİRİŞ

• ELEMENT – Kimyasal olarak kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan maddelere

element denir.

• BİLEŞİK – Bir veya daha fazla elementin belirli oranlarda kimyasal olarak birleşmesi ile
oluşan maddelere bileşik denir.

• PERİYODİK TABLO - Elementlerin özelliklerine göre sınıflandırılarak dizilmesi sonucu

oluşan tablo.

• MENDELEEV in Periyodik Tablosu:

• Dikey gruplar elementlerin kimyasal özelliklerine göre sınıflandırılmasıyla oluşmuştur
(oksijenle birleşme oranına göre)
 PERİYODİK TABLOYA GİRİŞ

A
Z E
Atomun veya İzotopun Kimyasal Simgesi

E = Elementin Simgesi

A = Kütle numarası= A = Z + N = Atomun Proton ve Nötronlarının

sayılarının toplamı

Z = Atom numarası= Atomun Protonlarının sayısı

N = Atomun Nötronlarının sayısı

 PERİYODİK TABLO
IUPAC
1-18 sistemi

IUPAC= International Union of Pure and Applied Chemistry

[Uluslararası Kimya ve Uygulamalı Kimya Birliği (Avrupa)]
Metaller, Ametaller ve Yarı-Metaller (Metaloidler)

Metaller

Yarı-metaller (Metaloidler) Ametaller

 Periyodik Tablo - Gruplar

Element Grupları (Dikey Gruplar) IUPAC sistemi

1-18 sistemi
Grup 1 - Alkali Metaller
Grup 2 - Alkali Toprak Metalleri
Grup 13 - Boron Ailesi
Grup 14 - Karbon Ailesi
Grup 15 - Azot Ailesi
Grup 16 - Oksijen Ailesi
(Kalkojenler)
Grup 17 - Halojenler
Grup 18 - Soy Gazlar
 Periyodik Tablo - Gruplar

Yatay Gruplar)
Grup 3 - 12 – Geçiş Metalleri
Periyot 6 - Lantanitler
Periyot 7 - Aktinitler
 En Muhtemel İyon Yükleri
+1 0

H +2 +3 ±4 - 3 - 2 - 1 He

Li Be B C N O F Ne
Na Mg +3 +4 +5 +1 + 2 Al Si P S Cl Ar

K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba La Hf Ta W Re O Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra Ac Rf Du s Me
Sg Bo Ha

+3 Ce Pr Nd PmSm Eu Gd Tb Dy Ho Er TmYb Lu
+3 Th Pa U Np Pu AmCmBk Cf Es FmMd No Lr
 Mol Kavramı
Atomların fiziksel olarak sayılması imkansızdır.

Ölçülebilen kütleler ile atom sayısı arasında bir bağıntı kurmamız gerekmektedir.

Çift: 2 cisimden oluşan grup.

Düzine: 12 cisimden oluşan grup.

Mol: 6.0221 x 1023 cisimden oluşan grup.

 Mol Kavramı
Mol Kütlesi: Herhangi bir maddenin bir molünün gram olarak ifade edilmiş kütlesine denir.

Madde Formül Kütlesi Mol Kütlesi

C 12,011akb 12,011 g
Fe 55,847 akb 55, 847 g
H 1,008 akb 1,008 g
O 15,9994 akb 15,9994 g
S 32,07 akb 32,07 g
Ödev

25
Ödev

26
 Bölüm 3:
Kimyasal Bileşikler
 Bölüm 3: Kimyasal Bileşikler

➢ Kimyasal Bileşik Çeşitleri

➢ Molekül kütlesi
➢ Kimyasal Bileşiklerin Bileşimi
➢ Yükseltgenme Basamakları
➢ Kimyasal Bileşiklerin Adlandırılması
KİMYASAL BİLEŞİKLER

 Moleküler Bileşikler

 İyonik Bileşikler
 Moleküler Bileşikler

 Kovalent bağlarla oluşurlar.

 Ametallerin kendi aralarında oluşturdukları bileşiklerdir.
 Molekül formülü, belirli bir molekül birimini tanımlar
 Moleküler Bileşikler
Bir C atomuna dört Cl atomunun bağlı olduğu bir birim, bağımsız olarak bulunabilir.

CCl4
 Moleküler Bileşikler
Bir moleküler bileşiğin,
Kaba Formülü (basit formül): Bileşikte bulunan atomların en basit oranlarını
gösterir.

Molekül Formülü: Bileşiğin gerçek formülüdür.

Yapı Formülü: Moleküldeki atomların hangi bağ türleriyle ve hangi atomların

birbirine bağlandığını gösterir.
 Moleküler Bileşikler
Asetik Asit Kaba Formülü : CH2O Molekül Formülü : C2H4O2

Yapı Formülü :

Molekül modeli Molekül modeli

(top-çubuk) (uzay-dolgu)
Standart Renkler
 Bazı moleküller
H 2 O2 CH3CH2Cl P4O10

CH3CH(OH)CH3 HCO2H
 İyonik bileşikler

 İyonik bağlarla oluşurlar

 Metallerle ametaller arasında oluşan bileşiklerdir
 Bileşik formülü kristal yapı içerisindeki iyonların oranını ifade eder.
 İyonik bileşikler

 Metal ile ametal atomlarının oluşturduğu bileşiklerdir.

 Metal elektron verme eğiliminde, ametal ise elektron alma eğilimindedir.

Na(g) → Na+(g) + e- metal→ katyon,

Cl(g) + e- → Cl-(g) ametal → anyon

Na+ (g) + Cl-(g) → NaCl (k)

 Sodyum klorür

Na+ ve Cl- iyonlarının düzenlenmesi

En basit formül birimi : NaCl

Birim hücre yapısı Kristal örgü yapısı

 Molekül kütlesi

H OH
H O Molekül formülü C6H12O6
HO
HO
H
H Kaba formülü CH2O
OH
H OH

Glikoz
Molekül kütlesi:
6 x 12,011 + 12 x 1,008 + 6 x 15,9994 = 180,18 akb
Formül Kütlesi: Bir bileşiğin formül kütlesi bileşiği oluşturan atomların kütlelerinin
toplamına eşittir.

Bileşiklerin formül kütlelerini hesaplayın: NaCl

1 Na 22,98977 akb = 22,98977 akb

1 Cl 35,453 akb = 35,453 akb
1 NaCl = 58,443 akb
H2O molekülünün formül kütlesi:

2 H 1,00794 akb = 2,01588 akb

1 O 15,9994 akb = 15,9994 akb
1 H2O = 18,0153 akb
H3PO4 in formül kütlesi:

3 H 1,00794 akb = 3,023 82 akb

1 P 30,97376 akb = 30,973 76 akb
4 O 15,9994 akb = 63,9976 akb
1 H3PO4 = 97,9952 akb
 Kimyasal Bileşiklerin Bileşimi

Halotan C2HBrClF3

mhalotan = 2mC + mH + mBr + mCl + 3mF

mhalotan = (2 x 12,011) + 1,01 + 79,90 + 35,45 + (3 x 19,00)

mhalotan = 197,38 g/mol

Soru
Soru
Soru
Soru
Kimyasal Formülden Yüzde Bileşiminin Hesaplanması

1. Bileşiğin mol kütlesini hesaplanır

2. Her elementin bileşiğin mol kütlesine yaptığı katkıyı bulunur
3. Bileşikteki her bir elementin kütlesinin, formül kütlesine oranını bulunur
4. Bulduğunuz oranı 100 ile çarparak elementin kütlece yüzdesi bulunur

Elementin formül elementin

birimindeki x mol kütlesi
atom sayısı
Elementin kütlece % si =
Bileşiğin mol kütlesi
Soru
Halotanın tüm bileşenlerinin kütlece yüzdelerini bulunuz.

Molekül kütlesi: C2HBrClF3 = 197,38 g/mol

1 mol bileşikte kütlece % C ?

(2 12,01)g
%C = 100% = 12,17%
197,38g
Molekül kütlesi:
C2HBrClF3
197,38 g/mol
***Bileşikteki elementlerin yüzde miktarlarının toplamı % 100 olmalıdır. Yüzdelerin
toplamının %100 olup olmadığına bakarak, hesaplamanın doğruluğunu kontrol edebiliriz.

% 100,00
Soru
% 100,00
Soru Kaba ve molekül formülü bulma

Dibütil süksinat ev karıncaları ve hamam böcekleri için kullanılan bir böcek ilacıdır.
Bileşimi ; % 62,58 C, % 9,63 H ve % 27,79 O'dir. Deneysel molekül kütlesi= 230
akb'dir. Kaba ve molekül formülü nedir?

Çözüm :
100.0 g. örnekte, 62.58 g. C, 9.63 g. H ve 27.79 g. O vardır.

C 62,58 g H 9,63 g O 27,79 g

Bu kütleleri mole çevirelim.

Kütleleri mole çevirelim.

Bileşiğin formülünü yazalım

C5.21H9.55O1.74
 C5.21H9.55O1.74

***Tüm sayıları en küçük sayıya bölelim. C2.99H5.49O

***2 ile çarpalım. Kaba formül C6H11O2

***Molekül formülünü bulalım.

Kaba formülün kütlesi 115 akb

Molekül formülün kütlesi 230 akb
Molekül formülü C12H22O4
Soru
Soru
 Yakma Analizi

Yakma analizinde belli miktarda bileşik örneği, oksijen gazı akımında yakılır.
•Yakılan bileşikler, C, H, N, O içerirler.

Yanma sırasında oluşan H2O ve CO2 tutucularda tutulur.

Tutucuların ağırlıklarındaki artış tutulan maddenin miktarını verir.
Soru
Soru
Soru
Ödev
Ödev