KİMYA

Dr. Öğretim Üyesi Sevinç İ.ERDAĞI

Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü

Kaynak
 Konu Başlıkları
Bölüm 1 Madde: Özellikleri ve Ölçümü
Bölüm 2 Atomlar ve Atom Kuramı
Bölüm 3 Kimyasal Bileşikler
Bölüm 4 Kimyasal Tepkimeler
Bölüm 5 Sulu Çözelti Tepkimelerine Giriş
Bölüm 6 Gazlar
Bölüm 7 Termokimya
Bölüm 8 Atomun Elektron Yapısı
 Genel Kimya
İlkeler ve Modern Uygulamalar
Petrucci • Madura • Herring • Bissonnette
10. Baskı

Bölüm 1: MADDE
— Özellikleri ve Ölçümü —
 Bölüm 1: MADDE
— Özellikleri ve Ölçümü —

✓ Kimyanın Amacı
✓ Maddenin Özellikleri
✓ Maddenin Sınıflandırılması
✓ Maddenin Ölçümü: SI Birimleri
✓ Yoğunluk ve Yüzde Bileşim
✓ Bilimsel Ölçümlerde Belirsizlik
✓ Anlamlı Rakamlar
 Kimya
Kimya, maddenin bileşim ve özellikleri ile ilgilenen bilim dalıdır.

Merkez bilim olarak bilinir.

Kimya;
- Analitik kimya,
- Anorganik kimya,
- Biyokimya,
- Fizikokimya,
- Organik kimya
 Kimya
Kimya, maddenin bileşim ve özellikleri ile ilgilenen bilim dalıdır.

madde ?

bileşim ?

özellik ?
 Madde ve Özellikleri
Madde, boşlukta yer tutan ve kütle denen bir özelliğe sahip olan her şeydir.

Bileşim, bir madde örneğinin bileşenlerini ve bunların madde içindeki bağıl oranlarını belirtir.

Su, (% 11,19 H ve % 88,81 O içerir.)

Hidrojen peroksit, (% 5,93 H ve % 94,07 O içerir.)

Özellikler, bir madde örneğini başka madde örneğinden ayıran niteliklerdir.

- Fiziksel özellik
- Kimyasal özellik
 Madde Özellikleri

Fiziksel özellikleri, maddenin bileşimleri değişmez.

Kağıdın yırtılması, tebeşirin kırılması,
Mumun erimesi, kalemin kırılması, suyun buza dönüşmesi, çözünme.
 Madde Özellikleri

Kimyasal özellikleri, maddenin bileşimleri değişir.

Yanma ve çürüme, paslanma ve küflenme,

Sütün ekşimesi, hamurun mayalanması, yoğurt yapımı… gibi
Maddenin Sınıflandırılması
 Ayırma Teknikleri
Tanecik Boyutundan Yararlanarak Ayırma
Ayıklama
Elektriklenme ile ayırma
Eleme ile ayırma

Süzme ile ayırma

Diyaliz ile ayırma

 Ayırma Teknikleri
Yoğunluk Farkından Yararlanarak Ayırma
Savurarak ayırma
Çöktürme ile ayırma
Yüzdürme (flotasyon) ayırma
Santrifüjleme
Aktarma (dekantasyon) ayırma
Ayırma hunisi ile ayırma
Kaynama Noktası Farkından Yararlanarak Ayırma
Ayrımsal damıtma
Maddenin Halleri
 Maddenin ölçülmesi
Birimler
S.I. Birimleri
Uzunluk meter, (metre), m

Kütle kilograme, (kilogram), kg

Zaman second, (saniye), s

Sıcaklık Kelvin, K

Madde miktarı mole, mol, mol

 Maddenin ölçülmesi
Birimler
Diğer Yaygın Birimler

Uzunluk ➢Angstrom, Å, 10-8 cm

Hacim ➢Litre, L, 10-3 m3

Enerji ➢Calorie, cal, 4.184 J

Basınç ➢1 atm = 760 mm Hg

➢1 atm = 1.064 x 102 kPa

 Maddenin ölçülmesi
Birimler
Türetilmiş Birimler

Kuvvet ➢Newton (N), kg m s-2

Basınç ➢Pascal (Pa), kg m-1 s-2, N.m-1

Enerji ➢Joule (J), kg m2 s-2, N.m

1 kg = 103 g

1 ng = 10-9 g
Yaygın bazı çevirme faktörleri
 Dönüştürme
SORU: Kenarı 1,25 inç olan küp şeklindeki osmiyumun kütlesi nedir? (d = 22,48g/cm3)

Uzunluk → hacim → kütle

inç → cm cm → cm3 cm3 → g

dönüşümü dönüşümü dönüşümü
 Dönüştürme
SORU: Kenarı 1,25 inç olan küp şeklindeki osmiyumun kütlesi nedir? (d = 22,48g/cm3)

Uzunluk → hacim → kütle

inç → cm cm → cm3 cm3 → g
dönüşümü dönüşümü dönüşümü

3
? g osmiyum = 1,25 inç x 2,54 cm x 22,48 g osmiyum
1 inç 1 cm3

? g osmiyum = 719 g osmiyum

 Çevirme Faktörü Olarak Yüzde

• Bileşim genellikle % ile ifade edilir.

• Bir deniz suyu örneğinde kütlece % 3,5 sodyum klorür var ise;
• Deniz suyunun her 100 gramında 3,5 gram sodyum klorür var demektir.
3,5 gram sodyum klorür
100 gram deniz suyu
Çevirme faktörü

100 gram deniz suyu

3,5 gram sodyum klorür
 Sıcaklık
Sıcaklık, Celsius, Fahrenneit ve Kelvin olarak verilebilir.

373,15 K

273,15 K

Su-buz karışımı Kaynayan su

 Sıcaklık Suyun k.n.

Sıcak gün
Sıcaklık dönüşümleri:
Buzun e.n.

T (K) = t (ºC) + 273,15 Soğuk gün

t (ºC) = 5/9 [t (ºF) – 32] Sıvı Azotun k.n.

Mutlak sıfır
Hacim Yoğunluk

birimi, g /mL
m
d=
V birimi, g /cm3

m = V. d V=m/d
 Yoğunluk

Yoğunluk, sıcaklık ile değişir.

Maddenin hali, yoğunluğu etkiler.
- Katı yoğunlukları: 0,2 g /cm3 – 20 g /cm3
- Sıvı yoğunlukları: 0,5 g /mL – 3-4 g /mL
- Gaz yoğunlukları: birkaç g /L
 Bilimsel Ölçümlerde Belirsizlikler
• Sistematik hatalar:
• Termometrenin her zaman 2°C düşük ölçmesi
• Tesadüfi hatalar:
• Deneyi yapanın beceri ve yeteneğinden doğan hata.

Belirsizlikler
• Kesinlik
• Ölçülen miktarın tekrarlanabilirliği.
Masa Terazisi Analitik terazi
Üç ölçüm
• Doğruluk 10,4, 10,2, 10,3 g 10,3107, 10,3108, 10,3106 g
Bunların ortalaması 10,3 g 10,3107 g
• Gerçek değere yakınlığı.
Tekrarlanabilirlik ± 0,1 g ± 0,0001 g
Kesinlik Düşük yada zayıf Yüksek ya da iyi
 Anlamlı Rakamlar
• Ölçülen nicelikteki anlamlı rakam sayısı, ölçüm aletinin duyarlılığının ve
ölçümlerin kesinliğinin bir göstergesidir.

• Sıfır dışındaki tüm rakamlar anlamlıdır.

• Sıfır da anlamlıdır; fakat 1’den küçük sayılar için iki önemli istisna vardır.
Virgülden (ondalık basamaktan) önce gelen sıfır ve virgülden sonra ilk
rakama kadar olan sıfırlar anlamlı değildir.

• Nicelikler 1’den büyük olduğunda ondalık virgülünden önce gelen sıfırların

olması durumunda belirsizlik vardır. (Örnek: 7500)
 Anlamlı
Anlamlı değil
sıfırdan farklı sayılar
Ondalık basamak için
arasındaki sıfırlar
kullanılan sıfırlar

0,004004500

Anlamlı Anlamlı
Sıfır olmayan tam sayılar Bir sayıda ondalık basamağın
sağındaki sayılar
Tam sayının sonunda sıfır (0) varsa anlamlı rakam sayısını
belirtmek için sayı üstel yazılır.

6300 m’ nin anlamlı rakam sayısı:

6,300 x 103 m için ; 4

6,30 x 103 m için ; 3
6,3 x 103 m için ; 2
• Sıfır (0) ile başlayan kesirli sayıların anlamlı rakam sayılarını
belirlemek için sayı üstel olarak yazılabilir.

• 0,00160 m’nin anlamlı rakam sayısı ;

• 1,600 x 10-3 m için ; 4

• 1,60 x 10-3 m için ; 3
• 1,6 x 10-3 m için ; 2
 ÖRNEKLER

Sayı Anlamlı Sayı Sayı Anlamlı Sayı

0,0050 L 2
18,00 g 4 5600 ng 2
0,00012 kg 2 87000 L 2
83,000 L 5 78 002,3 ng 6
0,006002 g 4 0,000007800 g 4
 • Avagadro Sayısı

• 602 213 670 000 000 000 000 000

Six Hundred Two Sextillion

• Bu sayının daha anlaşılabilir gösterimi şu şekildedir;

• 6,0221367 x 1023

• Hesaplamalarda 6,02 x 1023

olarak alınır.
 Anlamlı Rakamlar

Soldan itibaren sıfır olmayan TOPLAMA ve ÇIKARMA

haneden başlayarak sayın
En Küçük Sayıda Ondalıklı Kısma
Sahip Olan Sayıyı Kullanın.
Anlamlı
Sayı Rakam

6,29 g 3 1,14
0,00348 g 3 0,6
9,0 2 11,676
1,0  10-8 2 13,416 ➔ 13,4
 Anlamlı Rakamlar

ÇARPMA ve BÖLME YUVARLAMA

En küçük anlamlı rakamları kullanın. Son sayı hanesi  5 ise bir önceki sayı
hanesi bir arttırılır

0,01208  0,236 3 anlamlı sayı yazılması.

.

= 0,0512 10,235 ➔ 10,2

12,4590 ➔ 12,5
= 5,12  10-2
19,75 ➔ 19,8
15,651 ➔ 15,7
 Yuvarlama Kuralları
***Kalması istenen son rakamdan sonra gelen rakam 5’ten küçük ise, son
rakam olduğu gibi bırakılarak takip eden rakamlar atılır.

Örneğin; 3,6247 sayısının 3 anlamlı rakamla yazılışı 3,62’dir.

***Kalması istenen son rakamdan sonra gelen rakam 5 veya 5’ten büyük ise,
son rakam 1 arttırılarak onu takip eden rakamlar atılır.

Örneğin; 7,5647 sayısının 4 anlamlı rakamla yazılışı 7,565 ve örneğin 6,2501

sayısının 2 anlamlı rakamla yazılışı ise 6,3’tür.
Ödev
Anlamlı Rakamlar
Dönüştürme anlamlı anlamlı anlamlı
 Bölüm 2:
Atomlar ve Atom Kuramı