Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 40 p.

Imię ..................................................................................

1 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–4) wydzielane przez nie hormony (A–E). ( ... / 4 p.)
1. Nadnercza. A. Tyroksyna.
2. Trzustka. B. Hormon wzrostu.
3. Jądra. C. Testosteron.
4. Tarczyca. D. Adrenalina.
E. Insulina.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
2 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–3) odpowiednie hormony (A–D).  ( ... / 1 p.)
1. Przysadka. A. Hormon wzrostu.
2. Nadnercza. B. Tyroksyna.
3. Tarczyca. C. Adrenalina.
D. Insulina.
1. _____ 2. _____ 3. _____
3 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. 
( ... / 1 p.)
Funkcją neuroprzekaźników jest
A. przyspieszanie przewodzenia impulsu nerwowego. C. odbiór bodźców nerwowych.
B. przekazywanie sygnału między neuronami. D. przewodzenie impulsów elektrycznych w błonie
neuronu.
4 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Synapsa to
A. przestrzeń między zakończeniem aksonu jednej komórki nerwowej a początkiem dendrytu kolejnej
komórki nerwowej.
B. rejon, w którym dochodzi do przekazania sygnału z aksonu jednej komórki nerwowej na dendryt kolejnej
komórki nerwowej.
C. miejsce zetknięcia się dwóch aksonów.
D. szczelina, do której są uwalnianie cząsteczki neuroprzekaźnika.
5 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Część współczulna autonomicznego układu nerwowego powoduje
A. zwężanie źrenic.  C. hamowanie pracy serca.
B. zwężanie oskrzeli.    D. przyspieszanie pracy serca.
6 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Przyczyną gigantyzmu jest
A. nadmiar hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
B. nadmiar hormonu wzrostu u osób dorosłych.
C. niedobór hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
D. niedobór hormonu wzrostu u osób dorosłych.
7 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonów są prawdziwe. Zaznacz literę P, jeśli informacja ( ... / 3 p.)
jest prawdziwa, lub literę F, jeśli jest fałszywa. 

1. Hormony są wytwarzane w gruczołach dokrewnych. P F

2. Każdy z hormonów oddziałuje na wszystkie narządy organizmu. P F
3. Hormony działają w bardzo małych stężeniach. P F

8 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.

( ... / 1 p.)
Pracę tarczycy pobudza hormon wydzielany przez
A. jajniki.  B. nadnercza.    C. trzustkę.      D. przysadkę.

Grupa A | strona
1 z 4
9 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Glukagon jest hormonem, który
A. obniża poziom cukru we krwi.
B. podnosi poziom cukru we krwi.
C. powoduje magazynowanie nadmiaru glukozy w wątrobie.
D. powoduje przyspieszenie transportu glukozy do komórek.
10 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Rozwój męskich cech płciowych, m.in. zarostu na twarzy, wąskich bioder i szerokich ramion, jest
warunkowany
A. estrogenami.  B. kortyzolem.  C. testosteronem.  D. hormonem tropowym.
11 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Insulina jest hormonem wydzielanym przez  
A. tarczycę.    B. trzustkę.      C. nadnercza.        D. przysadkę.
12 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Nadrzędną rolę w funkcjonowaniu układu hormonalnego odgrywa
A. tarczyca.      B. szyszynka.  C. trzustka.      D. przysadka.
13 Zaznacz odpowiednie litery na schemacie tak, aby poprawnie przedstawiał on regulację poziomu ( ... / 2 p.)
glukozy we krwi.

A. zwiększanie wydzielania insuliny przez trzustkę

B. zwiększanie wydzielania glukagonu przez trzustkę
C. synteza glikogenu w wątrobie
D. rozkład glikogenu w wątrobie
14 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Funkcją układu dokrewnego nie jest
A. regulacja pracy wszystkich narządów organizmu.
B. utrzymanie stałych warunków środowiska wewnętrznego organizmu.
C. regulacja poziomu glukozy we krwi.
D. odbieranie i analizowanie bodźców płynących ze środowiska zewnętrznego organizmu.
15 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Za rozwój męskich cech płciowych odpowiada
A. glukagon.  B. insulina. C. kortyzol.  D. testosteron.
16 Na schemacie została przedstawiona jedna z funkcji trzustki w organizmie.
( ... / 1 p.)
Podaj nazwę hormonu oznaczonego na schemacie literą A.

17 Określ, jaki proces zachodzi w trzustce człowieka w sytuacji głodu. ( ... / 1 p.)

Grupa A | strona
2 z 4
18 Przyporządkuj typom cukrzycy I i II odpowiednie przyczyny (1-2) i objawy (3–4). ( ... / 2 p.)

Nr Przyczyna Nr Objawy

pojawianie się u dzieci i osób młodych do 30.

oporność komórek organizmu na roku życia;

1. 3.
działanie insuliny wzmożone pragnienie i łaknienie, uczucie
zmęczenia

pojawianie się u osób po 35. roku życia;

niedobór insuliny spowodowany

2. 4. częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie,
uszkodzeniem komórek trzustki
uczucie zmęczenia, utrata masy ciała

Cukrzyca typu I: ……………………. Cukrzyca typu II: ……………………

19 Oceń, które z poniższych informacji dotyczą części współczulnej (W), a które – części przywspółczulnej ( ... / 3 p.)
(P) autonomicznego układu nerwowego. Zaznacz w tabeli odpowiednie litery.

Ta część układu autonomicznego odpowiada za odpoczynek. W P

Ta część układu autonomicznego uaktywnia się w sytuacji zagrożenia oraz silnych

W P
emocji i przygotowuje organizm do działania.

Ta część układu autonomicznego powoduje zmniejszenie ciśnienia krwi i spowolnienie

W P
pracy serca.
 
20 Ze względu na sposób działania autonomiczny układ nerwowy dzieli się na część współczulną i ( ... / 3 p.)
przywspółczulną.

a) Określ, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiada za stan relaksacji organizmu.

b) Zaznacz reakcje organizmu powodowane częścią współczulną autonomicznego układu nerwowego.

A. Przyspieszenie pracy serca.

B. Spowolnienie pracy większości narządów.

C. Rozszerzenie źrenic.

D. Obniżenie ciśnienie krwi.

E. Spowolnienie wentylacji płuc.

21 Na rysunku przedstawiono budowę i sposób działania synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało prawdziwe

informacje. Podkreśl właściwe określenie.

Na rysunku zakończenie dendrytu oznaczono literą A / B.

b) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.

Funkcją neuroprzekaźnika wydzielanego do szczeliny synaptycznej jest

A. przenoszenie impulsu nerwowego do mózgu.

B. wzbudzanie impulsu nerwowego w następnym neuronie.

C. przenoszenie impulsu nerwowego do rdzenia kręgowego.

D. odżywianie komórek nerwowych.

Grupa A | strona
3 z 4
22 ( ... / 2 p.)
Uzupełnij schemat budowy neuronu.
Wpisz nazwy elementów
oznaczonych literami A i B.

23 Na rysunku została przedstawiona budowa synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Podaj nazwy elementów oznaczonych na rysunku

literami A–C. 

b) Pod rysunkiem narysuj strzałkę obrazującą

kierunek przepływu impulsu nerwowego.

24 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący aksonu komórki nerwowej był zgodny z prawdą.
( ... / 2 p.)
Akson jest krótką / długą wypustką komórki nerwowej. Pojedyncza komórka zawiera jeden akson / wiele
aksonów. W niektórych neuronach akson jest otoczony osłonką mielinową / błoną komórkową, która
zmniejsza / zwiększa szybkość przewodzenia impulsów nerwowych. W zakończeniu aksonu znajdują się
pęcherzyki z neuroprzekaźnikiem / receptory neuroprzekaźnika.
25 Uszereguj podane elementy budowy neuronu w kolejności zgodnej z kierunkiem przepływu impulsu ( ... / 1 p.)
nerwowego.

ciało neuronu, akson, dendryt

………………………….. → ………………………….. → …………………………..

Grupa A | strona
4 z 4
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 40 p.
Imię ..................................................................................

1 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–4) wydzielane przez nie hormony (A–E). ( ... / 4 p.)
1. Przytarczyce. A. Insulina.
2. Nadnercza. B. Parathormon.
3. Przysadka. C. Adrenalina.
4. Trzustka. D. Hormon tropowy.
E. Testosteron.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
2 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–3) odpowiednie hormony (A–D).  ( ... / 1 p.)
1. Trzustka. A. Insulina.
2. Jądra. B. Testosteron.
3. Nadnercza. C. Adrenalina.
D. Tyroksyna.
1. _____ 2. _____ 3. _____
3 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. 
( ... / 1 p.)
W przekazywaniu sygnałów między komórkami nerwowymi pośredniczy
A. osłonka mielinowa. C. neuroprzekaźnik.
B. rdzeń kręgowy. D. nerw obwodowy.
4 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Synapsa to
A. miejsce zetknięcia się dwóch aksonów.
B. szczelina, do której są uwalnianie cząsteczki neuroprzekaźnika.
C. przestrzeń między zakończeniem aksonu jednej komórki nerwowej a początkiem dendrytu kolejnej
komórki nerwowej.
D. rejon, w którym dochodzi do przekazania sygnału z aksonu jednej komórki nerwowej na dendryt kolejnej
komórki nerwowej.
5 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Część współczulna autonomicznego układu nerwowego powoduje
A. zwężanie źrenic.    C. hamowanie pracy serca.
B. przyspieszanie pracy serca.        D. zwężanie oskrzeli.
6 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Przyczyną karłowatości przysadkowej jest
A. nadmiar hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
B. nadmiar hormonu wzrostu u osób dorosłych.
C. niedobór hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
D. niedobór hormonu wzrostu u osób dorosłych.
7 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonów są prawdziwe. Zaznacz literę P, jeśli informacja ( ... / 3 p.)
jest prawdziwa, lub literę F, jeśli jest fałszywa. 

1. Hormony są wytwarzane przez gruczoły wydzielania zewnętrznego. P F

Hormony działają w sposób swoisty, czyli wpływają tylko na niektóre komórki
2. P F
organizmu.
3. Hormony działają w bardzo dużych stężeniach. P F

8 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.

( ... / 1 p.)
Pracę tarczycy pobudza hormon wydzielany przez
A. jajniki.    B. przysadkę.    C. trzustkę.      D. nadnercza.

Grupa B | strona
1 z 4
9 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Glukagon jest hormonem, który
A. obniża poziom cukru we krwi.
B. powoduje magazynowanie nadmiaru glukozy w wątrobie.
C. podnosi poziom cukru we krwi.
D. powoduje przyspieszenie transportu glukozy do komórek.
10 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Rozwój żeńskich cech płciowych, m.in. rozwiniętych gruczołów sutkowych, szerokich bioder i wąskich
ramion, jest warunkowany
A. estrogenami. B. kortyzolem.    C. testosteronem.  D. hormonem tropowym.
11 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Insulina jest hormonem wydzielanym przez
A. trzustkę.  B. tarczycę. C. przysadkę.  D. nadnercza.
12 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Nadrzędną rolę w funkcjonowaniu układu hormonalnego odgrywa
A. trzustka.  B. przysadka.        C. tarczyca.  D. szyszynka.
13 Zaznacz odpowiednie litery na schemacie tak, aby poprawnie przedstawiał on regulację poziomu ( ... / 2 p.)
glukozy we krwi.

A. zwiększanie wydzielania insuliny przez trzustkę

B. zwiększanie wydzielania glukagonu przez trzustkę
C. synteza glikogenu w wątrobie
D. rozkład glikogenu w wątrobie
14 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Funkcją układu dokrewnego nie jest
A. regulacja wzrostu i rozwoju organizmu.
B. regulacja poziomu wapnia we krwi.
C. odbieranie i analizowanie bodźców płynących ze środowiska zewnętrznego organizmu.
D. regulacja procesów dojrzewania płciowego organizmu.
15 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
( ... / 1 p.)
Za rozwój zarodka i płodu odpowiada
A. progesteron.    B. kortyzol.    C. testosteron.      D. glukagon.
16 Na schemacie została przedstawiona jedna z funkcji trzustki w organizmie.
( ... / 1 p.)
Podaj nazwę hormonu oznaczonego na schemacie literą B.

17 Określ, jaki proces zachodzi w trzustce człowieka po zjedzeniu posiłku. ( ... / 1 p.)

Grupa B | strona
2 z 4
18 Przyporządkuj typom cukrzycy I i II odpowiednie przyczyny (1-2) i objawy (3–4). ( ... / 2 p.)

Nr Przyczyna Nr Objawy

niedobór insuliny pojawianie się u osób po 35. roku życia;

1. spowodowany uszkodzeniem 3. częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie,

komórek trzustki uczucie zmęczenie, utrata masy ciała

pojawianie się u dzieci i osób młodych do 30.

oporność komórek
roku życia;

2. organizmu na działanie 4.
wzmożone pragnienie i łaknienie, uczucie
insuliny
zmęczenia

Cukrzyca typu I: ……………………. Cukrzyca typu II: ……………………

19 Oceń, które z poniższych informacji dotyczą części współczulnej (W), a które – części przywspółczulnej ( ... / 3 p.)
(P) autonomicznego układu nerwowego. Zaznacz w tabeli odpowiednie litery.

Ta część układu autonomicznego zwiększa szybkość pracy serca i wentylacji płuc oraz
W P
podnosi ciśnienie krwi.

Ta część układu autonomicznego powoduje zmniejszenie ciśnienia krwi i spowolnienie

W P
pracy serca.

Ta część układu autonomicznego uaktywnia się w sytuacji zagrożenia oraz silnych emocji
W P
i przygotowuje organizm do działania.
 
20 Ze względu na sposób działania autonomiczny układ nerwowy dzieli się na część współczulną i ( ... / 3 p.)
przywspółczulną.

a) Określ, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiada za stan pobudzenia organizmu.

b) Zaznacz reakcje organizmu powodowane częścią przywspółczulną autonomicznego układu

nerwowego.

A. Spowolnienie pracy serca.

B. Spowolnienie pracy większości narządów.

C. Rozszerzenie źrenic.

D. Podwyższenie ciśnienia krwi.

E. Przyspieszenie pracy serca.

21 Na rysunku przedstawiono budowę i sposób działania synapsy. ( ... / 2 p.)

  a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało prawdziwe

informacje. Podkreśl właściwe określenie.

Na rysunku zakończenie aksonu oznaczono literą A / B.

b) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.

Funkcją neuroprzekaźnika wydzielanego do szczeliny synaptycznej jest

A. zaopatrywanie komórek nerwowych w energię.

B. wzbudzanie impulsu nerwowego w następnym neuronie.

C. przenoszenie impulsu nerwowego do mózgu.

D. odżywianie komórek nerwowych.

Grupa B | strona
3 z 4
22 ( ... / 2 p.)
Uzupełnij schemat budowy neuronu.
Wpisz nazwy elementów oznaczonych
literami A i B.

23 Na rysunku została przedstawiona budowa synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Podaj nazwy elementów oznaczonych na rysunku

literami A–C.

b) Pod rysunkiem narysuj strzałkę obrazującą

kierunek przepływu impulsu nerwowego.

24 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący dendrytu komórki nerwowej był zgodny z prawdą.
( ... / 2 p.)
Dendryt jest krótką / długą wypustką komórki nerwowej. Pojedyncza komórka zawiera jeden dendryt / wiele
dendrytów. Dendryty są / nie są otoczone osłonką mielinową i przewodzą impulsy elektryczne przez ciało
neuronu / szczelinę synaptyczną do aksonu. W zakończeniu dendrytu znajdują się pęcherzyki z
neuroprzekaźnikiem / receptory neuroprzekaźnika.
25 Uszereguj podane elementy budowy synapsy w kolejności zgodnej z kierunkiem przepływu informacji.
( ... / 1 p.)
szczelina synaptyczna, zakończenie aksonu, początek dendrytu

………………………….. → ………………………….. → ………………………….

Grupa B | strona
4 z 4