‫ا و دة‪4 :‬‬

‫ا درس ‪ :13‬ا‬ ‫وى ا ث‬ ‫ا‬

‫ا ذاذة ر م ‪18 :‬‬

‫ا دادات ا ‪#‬‬ ‫م‬ ‫أھداف ا‬ ‫ت‬

‫!وط ! وظ ف‬ ‫( ب رج‬ ‫ت‬ ‫ن لو‬ ‫رف ا‬ ‫؛‬ ‫دام ا‬ ‫رب ا‬ ‫رف ا‬
‫ت! ط ‪.‬‬ ‫ا وز ! وي و ره؛‬ ‫ت‪.‬‬ ‫رف ا‬
‫! رب‪.‬‬ ‫‪ # $‬ا‬

‫ا * ا)و ( ‪ :‬أ‪'%‬ط ا ‪ %‬ء‬

‫ل إ*راءات ‪ -. ,‬ا وز‬ ‫‪ '%‬ط ‪,-‬دي‪ :‬ا‬
‫*‪ /,‬ا ل‪ :‬ل ‪ * -.‬و ت‬
‫د ‪,‬ر ا ‪ '%‬ط‪:‬‬
‫و و ‪,1‬ف ا‪4‬ط ل ! ! وز ا‪#4‬راص ! ! وز‬ ‫‪, 5 0,‬ب وز ت ‪ 7 ,‬أ‪#‬راص !‪15‬ل ر‬ ‫‪ -‬و‪.‬ر ‪1‬ل * و‬
‫أ‪#‬راص أ رى ‪ 0,‬ا ‪,‬ب ا س ( ق ا وي ‪ ,1‬أ ‪1‬ن ذ ك‪.‬‬
‫ا ‪ 6 :‬أ‪#‬راص ‪ -.‬ا ‪ 1 !,‬و‪ 7‬أ‪#‬راص ‪ -.‬ا ‪ 2 !,‬و ‪ 9‬أ‪#‬راص ‪ -.‬ا ‪ 3 !,‬و ‪ 5‬أ‪#‬راص ‪ -.‬ا ‪ 4 !,‬و‬ ‫رح ا‪ #‬راح ا و‬
‫‪ 4‬أ‪#‬راص ‪ -.‬ا ‪.5 !,‬‬
‫! ا‪4‬ط ل وز ‪# 33‬ر‪ J‬آ ر‪ ،‬و دو ون ا ‪ ! 1‬ا ‪*F ,G‬راءات ا ! ‪:‬‬
‫‪ -1 -‬واء وز ‪# 33‬ر‪, 5 0, J‬ب‪G ،‬م ا ‪*,‬وء إ ‪( 0‬و ل أ‪#‬راص ن ‪ !,‬إ ‪ 0‬أ رى (‪J‬ل ا وي‪.‬‬
‫وى دد ا‪#4‬راص ‪1 -.‬ل ‪ !,‬م وز‬ ‫‪ -2 -‬إ ‪ .‬أ‪#‬راص إ ‪1 0‬ل ‪ K,! 0 ( !,‬ا دد ا ‪ -,1‬إ ‪ 9 0‬و د‬
‫! ‪ 0‬ن ا‪#4‬راص وا(د !وا(د ‪ 0,‬ا ‪,‬ب‪.‬‬
‫‪( -3 -‬و ل ! ض ن ‪ !,‬إ ‪ 0‬أ رى (‪J‬ل ا وي‪ ،‬و (ب ا‪#4‬راص ا‪ 4‬رى وإ ‪ 7 .‬إ ‪# 33 0‬ر‪ J‬وإ دة‬
‫ا وز ‪.‬‬
‫‪ -4 -‬إ‪.‬راغ ا ‪,‬ب ن ا‪#4‬راص وإ ‪ 7 .‬إ ‪ 0‬ا‪#4‬راص ا‪ 4‬رى وا ‪5‬روع ‪ -.‬ا وز ‪.‬‬

‫‪(64‬‬ ‫ا * ا ‪ : ,%‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض – أ‪' 2‬ف وأ رن )ا *‪3‬‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬م ا‪ P 5Q‬ل ‪ 0,‬ا رب ‪ 2 -.‬و ‪ 1 :5‬ب ا‪ 4‬ذ ‪ 0,‬ا !ورة و ول‪ " :‬رب ‪1 -. 2‬ل رة‬ ‫ا‬
‫ذ ‪ 2‬إ‪0‬‬ ‫فا‬ ‫ا دد ا روض ‪ 0,‬ا !ط ‪( ." #‬ب !!طء و‪ -.‬ر ب زا دي‪ ،‬ا !ط ‪ #‬ت ‪ .‬و‪1 -.‬ل رة رج !ط ‪#‬‬
‫رو! ‪ )2 = 0 -.‬وھ‪1‬ذا(‬ ‫ا * ‪ ،‬وذ ك ‪ 0,‬ا (و ) ظ‪7‬ر ا‪ 4‬ذ ا !ط ‪ . ،0 #‬ول ا ‪ ,‬ون ‪2‬‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫ط‪,‬ب ا‪ 4‬ذ ن ا‪4‬ط ل ‪#‬راءة وان ا درس و! د ذ ك ذ‪1‬رھم ! ‪ $Y‬أ ‪5‬ط ا (‪ J‬ا‪4‬و ‪ 0‬ر!ط‪5 X! 7‬ط ا (‪J‬ص ا وا‬
‫‪ 0,‬وء ھذه ا ‪ 7‬رات‪G .‬م ط !‪7‬م ! راءة ‪1‬ل ‪ 5‬ط ‪( 0,‬دة و ‪1X‬د ن ‪7.‬م ا ط‪,‬وب !وا ط طرح ! ض ا‪( ,Y 4‬ول ا ص‬
‫و(ول ا ز ! ن ا ط ت و ط‪ Z!,‬إ * زه‪.‬‬
‫د ا‪ 4‬ذ ا‪4‬ط ل ا ذ ن وا*‪7‬ون ‪ J‬و! ت‪ ،‬و‪ -.‬ا‪ 4‬ر م‬ ‫و( ‪Y‬ذ *ز ا ل ‪.‬رد ‪ 0,‬ا ‪1‬را ‪ ،‬و وازاة ذ ك‬
‫و دون ا ‪ 0, $Y‬ا !ورة‪.‬‬ ‫ا ‪* [ (J‬‬
‫(ظ ا‪4‬ط ل ‪J‬ورا ل ‪ ! 7‬ت أ م ط و وأ م ‪1‬ل ‪7‬م دد ن ا ‪,1‬ل‪ ،‬و ( !ون دد ا ‪,1‬ل ا ‪ -P! -‬أن و‪.‬ر ‪1‬ل ط ‪0 ( ,‬‬
‫ن ‪ 6‬أ وان و ‪,‬و ون أ‪!1‬ر دد ‪1‬ن ن ا‪#4‬راص‬ ‫‪,‬ون أ‪#‬‬ ‫‪ [!J‬ا وز ! وي‪ ،‬و (ون ‪ 1‬ف و‪,J‬وا ‪(,‬ل‪.‬‬
‫وا (‪J‬ول ‪ 0,‬دد ‪ Z‬ن ‪1‬ل ون‪.‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫‪ 1‬ل ا ‪,‬م لء ا *دول و ‪ 1‬ب ‪1‬ل دد ‪#‬ص ‪ Z .‬واء !‪ ! 1‬دد ا * و ت أو ‪ ! 1‬دد ا‪#4‬راص ‪1 -.‬ل * و و ‪ 1‬ب‬
‫ب ‪ 1‬ن ا راغ‪.‬‬ ‫ا دد ا‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:3‬‬
‫وزع ا ‪,‬م ! وي ا‪#4‬راص ‪(J 3 0,‬ون ‪5 ,1‬طب ‪# 0,‬رص ر م !د ‪#‬ر‪ -. J‬ا ‪(J‬ن إ ‪ 0‬أن ‪ 1‬ل ا وز‬
‫! وي‪.‬‬

‫‪ :‬أ‪' 2‬ف وأ رن ص ‪65‬‬ ‫ا * ا‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬ا ظر ا (‪1 J‬‬ ‫ا‬
 ‫ا ‪ '%‬ط ‪:4‬‬
‫‪ 3 × .... = 12 :‬أو ‪12 : 3 = ....‬‬ ‫ر! أو !‬ ‫ل ا ‪,‬م س ا ‪ , 15‬ن ا (‪,‬و ت !ر ن س ا ‪! 1! , 15‬‬
‫‪G‬ل ذ ك ‪* -.‬دول ‪G‬ل دد ا ‪ 1 1‬ت ‪ -.‬ا ‪J‬ف‪ .‬و دد ا ‪ J‬وف ‪G‬م ا دد ا ‪ 1 1, -,1‬ت‪ .‬و‪ -.‬ا *دول ا\ ر ا دد ا ‪ 1 1, -,1‬ت‬
‫‪1 -.‬ل ‪J‬ف ‪G‬م دد ا ‪ J‬وف‪.‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:5‬‬
‫ل ا ‪,‬م ا ر وم و ‪ 1‬ب ا دد ا ‪#‬ص ‪1 -.‬ل ‪. ! 1‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:6‬‬
‫(ظ ا ‪,‬م ‪1‬ل ر م و ‪ 1‬ل ‪1‬ل ‪ ! 1‬ا‪ 4‬داد ‪1 -.‬ل ‪. #‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:7‬‬
‫(ظ ‪1‬ل ر م و ‪ 1‬ل ‪ ! 1‬ا‪ Q‬داد ‪1 -.‬ل ‪. #‬‬ ‫‪-‬‬

‫ر" ص ‪66‬‬ ‫و‪ " , ,‬أ‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط‬ ‫ا * ا را‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب ا !ق‪.‬‬ ‫ا‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫‪,‬م)ة( ! ‪#4‬راص‬ ‫‪0‬ا‬ ‫رأ ا ‪,‬م)ة( ص ا ‪ : X‬ط‪!,‬ت ا‪ 4‬ذة ن ا ‪ ,‬ن وا ‪ ,‬ت ‪1‬و ن * و ت ن س ا دد ‪.‬‬
‫و وزع ا دد ‪ 35‬وھو دد ا‪4‬ط ل وا ط ت ‪ -.‬ا ‪J‬ور ‪ * 0,‬و ت ن س ا دد‪.‬‬
‫ن ا ‪,‬م ! *دول ا ر وم‪ ( ،‬ث ‪ 1‬ب ‪ -.‬ر(‪ ,‬أو ‪ 0‬أي ا وز ا‪4‬و ‪- -‬ا دد ا ‪^ -,1‬ط ل وھو ‪ 35‬وزع ‪ 7‬أ‪#‬راص‬
‫‪ * 7 0,‬و ت أي ‪ ( 35 – 7 = 28‬ث ‪1‬ون دد ا‪#4‬راص ‪1 -.‬ل * و ھو ‪ 1‬و دد ا * و ت ھو ‪ 1‬و دد‬
‫ا * و ت ھو ‪ 1‬و دد ا * و ت ھو ‪.7‬‬
‫‪ -.‬ا وز ا ‪1 - G‬ون دد ا ‪#^ -,1‬راص ھو ‪ 28‬و دد ا‪#4‬راص ‪1 -.‬ل * و ھو ‪ 14‬و دد ا * و ت ھو ‪ ،12‬أي ‪21‬‬
‫= ‪ -. 28 – 7‬ا وز ا ‪ G‬ث م وز ‪ 7‬أ‪#‬راص ‪ * 7 0,‬و ت‪21 – 7 = 14 :‬‬
‫‪ -.‬ا وز ا را! م وز ‪ 7‬أ‪#‬راص ‪ * 7 0,‬و ت‪14 – 7 = 7 :‬‬
‫‪ * 7 0,‬و ت‪7 – 7 = 0 :‬‬ ‫و‪ -.‬ا‪ 4‬ر م وز ‪ 7‬أ‪#‬راص ا !‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫‪(J 5 0,‬ون و ر م ا ( ت ‪1 -.‬ل ‪(J‬ن‪.‬‬ ‫‪,‬م ‪( 20‬‬ ‫وزع ا‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:3‬‬
‫‪(J 6 0,‬ون و ر م ا‪ J *a‬ت ‪1 -.‬ل ‪(J‬ن‪.‬‬ ‫‪,‬م ‪ 24‬إ* ‪J‬‬ ‫وزع ا‬

‫‪(11‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط دا? " أ رن ن د‪,‬د" )ا *‪3‬‬ ‫ا * ا@‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬ص ا ( ب ا ذھ ‪-‬‬ ‫ا‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫رأ ا ‪,‬م ص ا ‪ : X‬أ د وز ا‪#4‬راص ‪ 0,‬ا‪4‬ط ل وا ط ت ‪1‬ون ا وز ! وي و ‪1‬ون ھ ك ا ‪ J‬ف‪ .‬وذ ك‬
‫!‪5‬طب ‪1‬ل ‪#‬رص زا‪Y‬د دى ‪1‬ل ط ل أو ط ‪ ,‬ور م !د ‪# Z‬ر‪1 J‬ل ط ل أو ط ‪ ,‬ا دد ‪ Z‬ن ا‪#4‬راص و ‪ 1‬ب ا ‪,‬م)ة( ا ‪! 1‬‬
‫! ‪ 42 : 7 = 6 .‬؛ ‪ 6 × 7 = 42‬؛ ‪7 × 6 =42 42 : 6 = 7‬‬ ‫ا‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫(ظ ا ‪,‬م * و ا ( ت و ‪ 1‬ب ‪ ! 1‬ن ر! ن و‪ #‬ن ‪ G‬ل ا ر وم‪ .‬دد ا ( ت ھو ‪ 12‬وھ‪ -‬ر و !‪15‬ل‬
‫‪1‬ن ‪ 15 : 3 = 5 : ! 1‬؛ ‪15 : 5 = 3 3 × 5 = 15‬‬ ‫ن ‪ ( 5‬ت ود ن ‪ ( 3‬ت وھو‬ ‫ظ‪7‬ر ‪ J 3 Z .‬وف أ‪.‬‬
‫‪5 × 3 = 15‬‬

‫أ ذ‪2‬ر‪:‬‬
‫(ظ ا ‪,‬م ا ر وم ا ‪ 15 -. ,‬إ* ‪ J‬ر و ‪ J 3 -.‬وف ن ‪ 5‬إ* ‪ J‬ت و ‪ 1‬أو ‪ 3‬رات ‪ 5‬ھ‪15 .15 -‬‬
‫‪ J 3 0,‬وف ن ‪ 5‬إ* ‪ J‬ت ‪ 5 = 3 : 15 :‬؛ ‪15 : 5 = 3‬‬ ‫إ* ‪ J‬وز‬
 ‫ا و دة ‪4 :‬‬ ‫ا درس ‪: 14‬‬
‫وى ا ث‬ ‫ا‬
‫ا ذاذة ر م ‪19 :‬‬ ‫ط‪,‬ل‬ ‫‪,‬ط ا ر ‪ A‬وا‬

‫ا دادات ا ‪#‬‬ ‫م‬ ‫أھداف ا‬ ‫ت‬

‫‪ #‬س ا‪4‬طوال؛‬ ‫ط ل؛‬ ‫رف ‪7‬وم ا ( ط و ( ب ( ط ا ر! وا‬ ‫؛‬ ‫ا‪ 154‬ل ا ‪ 7‬د‬
‫(ل ‪Y‬ل‪.‬‬ ‫‪ ! X‬وظ ف ‪ #‬دة ( ب ا ( ط‪.‬‬ ‫(ل و‬ ‫ا س وا‪ 4‬داد‪.‬‬

‫ا * ا)و ( ‪ :‬أ‪'%‬ط ا ‪ %‬ء وا ر‪,,‬ض‪:‬‬

‫ا وازم ا ‪C‬رور‪ : ,‬ر م (‪ ! !,‬ق ا رات ‪1‬ل * و ‪.‬‬
‫*‪ /,‬ا ل‪ :‬ل * و ت ن ‪ 4‬إ ‪ , 6 0‬ن و ‪ ,‬ت‬
‫د ‪,‬ر ا)‪'%‬ط ‪:‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫!ق‪AB=475m, BC = 2150m, CD = 900m, DE :‬‬ ‫ط‪,‬ب ا‪ 4‬ذ ن ا ‪ ,‬ن ( ب طول دورة ‪ , 1‬ط ‪ 7‬ا‬
‫‪= 650m, = 950, FG = 525m, GH = 450m, HA = 425m‬‬
‫دة ا‪ 4‬ذ)ة( ‪ ( ,1‬ط ‪ ! ,‬ر ن طول ا (‪. !,‬‬ ‫ل ا ‪ ,‬ون !‬ ‫‪ 7,‬و م ‪ 5#‬ا ‪.$Y‬‬ ‫*‬ ‫دم ‪1‬ل * و‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ :2‬ا '‪2‬ل ‪1‬‬
‫‪ :‬أ( ط زارع ( ‪ Z,‬ا ط ل ا ‪15‬ل ! ج ‪ 60 Z ,1‬درھ ‪ ,‬ر ا وا(د‪.‬‬ ‫ا‬ ‫رح ا‪ 4‬ذ)ة( ‪1 0,‬ل * و ا و‬
‫‪7‬ذا ا ج إذا ‪ ,‬ت إن طول ‪ ,‬ھو ‪ 120‬ر و ر ‪ 75 Z‬ر‪ ،‬وأن ا زارع رك ! ! ر ‪5 Z‬‬ ‫ا( ب ا ‪ ,1‬ا‪*a‬‬
‫أ ر‪.‬‬
‫ل ‪ ( ,1‬ط و ‪ ( 1 0,‬ب ( ط ط ل‬ ‫‪ 7,‬و م ا ‪( . 5#‬رص ا‪ 4‬ذ ‪ 0,‬ا‬ ‫‪P 5‬ل ‪1‬ل * و و دم *‬
‫وذ ك ! (ظ أن ‪1‬ل ‪ ,‬ن !‪ ,‬ن ‪ 7‬ص ا طول‪.‬‬
‫‪ 7! 5‬وذ ك ! و ص ا ط ل ! ر! ‪.‬‬ ‫!‪1‬ل ط ل ‪G‬م ‪1‬ن ^ ذ أن رح و‬ ‫‪1‬ن ا‪Q‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ :3‬ا '‪2‬ل ‪2‬‬
‫و ط‪,‬ب ‪7‬م ر ( ط ‪ 7‬و ‪ ,‬ل ا * ا ‪-‬‬ ‫‪ 1!5 0,‬ر!‬ ‫رح ا‪ 4‬ذ)ة( ‪ 0,‬ا ‪ ,‬ن وا ‪ ,‬ت ا‪ 154‬ل ا‬
‫و‪,J‬وا إ ‪. 7‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ :4‬ا '‪2‬ل ‪3‬‬
‫ل ا طرة‬ ‫رح ا‪ 4‬ذ)ة( ‪ 0,‬ا ‪ ,‬ت وا ‪ ,‬ن ر ( ط‪ -‬ا ‪ ,15‬ن ا ن دون إ*راء أي ( ب ودون ا‬
‫ل‬ ‫م!‬ ‫م و (د د ط ‪G 7 ,‬م ل أطوال ا ‪15‬ل ا‪4‬ول وا ‪ 0, - G‬ھذا ا‬ ‫ا در* ‪ .‬ا‪*a‬راء ا ط‪,‬وب ھو ر م‬
‫ا !ر‪ 1‬ر ‪G‬م ر ھذه ا‪4‬طوال ن طر ق ا‪a‬دراك ا !‪J‬ري ‪ .‬ط‪.‬‬
‫ا ‪15‬ل ‪3‬‬ ‫ا ‪15‬ل ‪2‬‬ ‫ا ‪15‬ل ‪1‬‬

‫‪(68‬‬ ‫ا * ا ‪ : ,%‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض‪ -‬أ‪' 2‬ف وأ رن )ا *‪3‬‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬م ا‪ P 5Q‬ل ‪ 0,‬ا رب ‪ 3 -.‬و ‪ 1 :4‬ب ا‪ 4‬ذ ‪ 0, 3‬ا !ورة و ول‪ " :‬رب ‪-. 2‬‬ ‫ا‬
‫‪1‬ل رة ا دد ا روض ‪ 0,‬ا !ط ‪( ." #‬ب !!طء و‪ -.‬ر ب زا دي‪ ،‬ا !ط ‪ #‬ت ‪ .‬و‪1 -.‬ل رة رج !ط ‪#‬‬
‫رو! ‪0 -.‬‬ ‫ذ ‪ 2‬إ ‪ 0‬ا * ‪ ،‬وذ ك ‪ 0,‬ا (و ) ظ‪7‬ر ا‪ 4‬ذ ا !ط ‪ . ،0 #‬ول ا ‪ ,‬ون ‪2‬‬ ‫فا‬
‫= ‪ )2‬وھ‪1‬ذا(‪ 1 .‬ب ا‪ 4‬ذ ‪ 0,‬ا !ورة و! ط ‪ !1‬ر ‪ "3" G‬و و ك طرح "‪ "3‬ن ا دد ا روض ‪0,‬‬
‫‪ "3 – 4" G ,‬ھ‪ -‬دد ‪m. ،-!,‬ن ا ‪ ,‬ن ‪ -.‬ھذه ا ( * !ون )‪Q‬‬ ‫ا !ط ‪ ! . #‬أن ا *‬
‫‪1‬ن(‪ .‬رض ا‪ 4‬ذ ا !ط ‪ #‬ت أو ‪ ! Q‬ر ب زا دي أو ‪G -J#‬م !دون ر ب؛‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫ن‪ 2 :‬ر و دد ا ط ا (ددة !‪7‬ذه ا‪ 4‬دة ‪ 27 :‬و ( ب‬ ‫ود ن‬ ‫(ظ ا ‪,‬م)ة( زر ! ا ( وا ت و (ظ ا ‪ ! .‬ن‬
‫طول ا ج ا ط‪,‬وب وھو ‪ 54‬ر ‪4‬ن ‪2 × 27 = 54‬‬
‫‪ ,‬ت ( ب طول ‪#‬ط‬ ‫ل ا * ا ‪1‬رر ( ب ھذا ا طول و ‪1 $‬ن ( ط ا زر ! ‪! .‬ق ‪ , ,‬ن وا‬ ‫‪1‬ن أن‬
‫م‪, .‬ق ا ( ط !طول ط ‪,P‬ق‪ -P! .‬ر!ط ‪7‬وم ا ( ط ! ‪7‬وم ا طول‪.‬‬ ‫و( وا ‪7!,‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫ل ا و(دة‪.‬‬ ‫ل ا و(دة ‪G.‬م !‬ ‫( ب ا ‪,‬م)ة( ( ط ‪1‬ل ش‪1‬ل !‬
 ‫( ط ‪15‬ل ھو ا ط ا ذي ( ط !‪7‬ذا ا ‪15‬ل‪7! ،‬ذا ا ‪ 0‬ل ‪ P‬ر ‪1‬ن ا ( ط ھو ‪1‬ذ ك ‪ #‬س ‪7‬ذا ا ط و د ‪7.‬و وم ! س‬
‫ل ‪ 7 .‬ھذه ا و(دة س ا ( ط‪7! .‬ذا ا ‪ 0‬ا ( ط ھو دد وھو ‪ P‬ر‬ ‫ل و(دة ‪ ,‬س و ( ب دد ا رات ا ‪-‬‬ ‫‪m.‬‬
‫ن ‪ .‬درك أي ( ط‪ 0 ! Z‬ا ‪ 7‬د ‪ -‬أن ا ‪15‬ل م ‪ P‬ر‬ ‫‪ -. , . ,‬ھذا ا ‪ 5‬ط ‪ 0,‬ا ‪J‬ل ! ن ا‬ ‫! ‪ P‬ر ا و(دة ا‬
‫‪.,‬‬ ‫( ط‪ 1 Z‬س ‪ P‬ر ! ‪,‬و(دة ا‬ ‫ا ‪,‬م)ة ) م ‪ P‬ر !‬
‫م !وا ط ا !ر‪ 1‬ر و درك ! ‪5‬رة‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ :3‬رن ا ‪,‬م)ة )! ن ( ط ن دون ‪ #‬س ‪7.‬و ل ( ط ‪1‬ل ‪15‬ل ‪0,‬‬
‫ھو أ‪!1‬ر ( ط و ھو أ‪PJ‬ر ( ط‪.‬‬
‫ل ا ‪,‬م)ة( ا طرة ا در* ( ب ( ط ‪1‬ل ‪15‬ل ‪ , .‬أن ‪1‬ون أطوال ا‪ 4‬ع دد ط! ‪ -‬ن‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪:4‬‬
‫رات‪.‬‬ ‫ا‬
‫‪(69‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض‪ -‬أ‪' 2‬ف وأ رن )ا *‪3‬‬ ‫ا * ا‬
‫ب ا ذھ‪ :8%‬ا ظر ا (‪ J‬ا !‬ ‫ا‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:5‬‬
‫ل ا !ر‪ 1‬ر‪ .‬ل ا‪ 4‬ع ا‪4‬ر! و ‪ ! * 7‬إ ‪ * 0‬ب ‪1‬و ن‬ ‫م ا‪ (4‬ر !‬ ‫ل ا ‪,‬م)ة( ( ط ا ط ل ‪ 0,‬ا‬
‫وي ( ط ا ط ل و ( ب ! طرة ا در* طول ھذه ا ط أو ل ‪ .‬ط ا طول وا رص ‪1‬و ن ‪#‬ط و ( ب‬ ‫‪#‬ط‬
‫‪ ،Z‬وھو ( ط ا ‪,‬و( ا ط ‪ . ,‬ر ‪ n‬ھذا ا ‪ 5‬ط ‪7‬وم ا ( ط ‪1‬طول‪.‬‬ ‫طو ‪ 7‬و ‪ X‬ذ‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ ( :6‬ب ا ‪,‬م طول ا ‪5‬ر ط ز ن ا ط و ا ر! ‪ ( .‬ب ‪ 2 × 4‬أو ‪2 + 2 + 2 + 2‬‬
‫ر ‪4‬ن ‪55 × 4 = 200‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ ( :7‬ب ا ‪,‬م)ة( ( ط ‪1‬ل رآة‪ .‬ا رآة ا‪4‬و ‪ 0‬ر! ‪1 .‬ون ( ط‪ 7‬ھو ‪220‬‬
‫أو ( ب ‪ 55 + 55+ 55 + 55‬و ( ط ا رآة ا ‪ G‬ھو ‪4 250‬ن ‪ 2 × (70 + 55) = 250‬أو ‪+ 77 + 55 = 250‬‬
‫‪77 + 55‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ ( :8‬ب ا ‪,‬م)ة( ( ط ا ط ل ا‪4‬ول !طر ن‪ :‬ا طر ‪19 + 15 + 19 + 15 = 68 :1‬؛ ا طر ‪= 34 :2‬‬
‫‪ 15 + 19‬و ‪34 × 2 = 68‬‬

‫‪(70‬‬ ‫ر" )ا *‪3‬‬ ‫و‪ " , ,‬أ‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط‬ ‫ا * ا را‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب ا ذھ ‪-‬‬ ‫ا‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫‪ ,‬ا ر! و ( ب ( ط‪ .Z‬أ! د ‪1‬ل‬ ‫ط ل ‪G‬م ( ب‬ ‫( ب ا ‪,‬م طول و رض ا ط ل و ط!ق ‪ #‬دة و ( ب ( ط ا‬
‫رات‪.‬‬ ‫‪15‬ل !ر ‪ ! 7‬دد ‪ [ (J‬ن ا‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ 1 :2‬ل ا ‪,‬م)ة( ر م ‪1‬ل ر! و ط ل و ( ب ‪ #‬س ا‪ !4‬د ! طرة ا در* و ( ب ‪1‬ل ( ط‪.‬‬
‫‪ ,‬ا ر! ا‪4‬ول ھو ‪ , 25‬ر و ( ط‪ Z‬إذن ھو ‪ , 100‬ر؛‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬طول ا ط ل ا‪4‬ول ھو ‪ , 45‬ر و ر ‪ Z‬ھو ‪ 25‬ر و! ‪ ( -‬ط‪ Z‬ھو ‪ 141‬ر ‪4‬ن ‪ 25 + 45 = 70‬و ‪140‬‬
‫= ‪2 × 70‬‬
‫ر؛‬ ‫ر و ( ط‪ Z‬إذن ھو ‪12‬‬ ‫‪ ,‬ا ر! ا ‪ - G‬ھو ‪3‬‬ ‫‪-‬‬
‫ر‪.‬‬ ‫ر إذن ( ط‪ Z‬ھو ‪14‬‬ ‫ر و ر ‪ Z‬ھو ‪2‬‬ ‫‪ -‬طول ا ط ل ا ‪ - G‬ھو ‪5‬‬
‫ر و ( ب ‪.Z ,‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ :3‬ر م ا ‪,‬م ر! ( ط‪ Z‬ھو ‪12‬‬
‫‪1‬ن ( ب ا ‪ ,‬دون ر م ا ر! ‪1‬ن ن ل ا ر م ‪5 1‬ف أ ‪7‬م ر وا س ا ر! !‪P‬ض ا ظر ن و ‪-. Z‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ ! .‬د ! ‪ 5‬ط ‪.Z! * 4‬‬ ‫و ر ون‬ ‫ا ‪ 1!5‬ا ر!‬
‫ر ‪ Z‬ھو‬ ‫ر‪5 1 .‬ف ا ‪,‬م أن ط آ ر ر م ط‬ ‫( ط‪18 Z‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ :4‬ر م ا ‪,‬م ط‬
‫ا ‪J‬ود ن ا ‪ 5‬ط ھو ھذا ا‪ 5 1Q‬ف ‪4‬ن ھ ك دة (‪,‬ول‪ 18 = 2 × 9 : G .‬و ‪ 9 = 1 + 8‬و ‪9 = 2 + 7‬‬
‫ل ا ‪ ,‬ر ‪1‬و(دة ‪ ,‬س *د ددا أ‪!1‬ر ن ا (‪,‬ول‪.‬‬ ‫رات ‪ ( -.‬ا‬ ‫ل ھ وى دد ‪ [ (J‬ن ا‬ ‫م‬

‫‪(71‬‬ ‫" أ رن ن د‪,‬د" )ا *‪3‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط دا?‬ ‫ا * ا@‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب ا ذھ ‪-‬‬ ‫ا‬
‫رة أ رى‪ ،‬و ط! ‪7‬‬ ‫ط ل وذ ك ! ‪ #‬راح ا طر‬
‫ل ‪ #‬دة ( ب ( ط‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪7 :1‬دف ھذا ا ‪ 5‬ط إ ‪ 0‬د م ا‬
‫‪ G 0,‬ث ط ت‪.‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫رأ ا ‪,‬م ص ا ‪ X‬و ( ب ( ط ا ‪P‬ر‪ .‬ا ذي ھو ‪ 16‬ر ‪2 *8=16‬و ‪5+3=8‬‬
‫‪G‬م ص ن ھذا ا طول د ل ا ‪P‬ر‪ .‬ا ذي ھو ‪ [!J .. 1m‬ا طول ا ذي ‪P‬ط‪ ! -‬ز ‪ $‬ھو ‪ 15‬ر‪.‬‬
‫!‪ G K,‬ن ا ز ‪ 60 $‬درھ ‪ ,‬ر ا وا(د وا ‪ G‬ن ا ذي ؤد ‪7 Z‬دي ‪ (a‬ط ر‪ Z .‬ھو ‪ 950‬درھ ‪4‬ن ‪60 × 15 = 950‬‬
‫أ ذ‪2‬ر‪ :‬م ھذا ا ر‪1‬ن ذ‪ 1‬ر ! ‪7‬وم ا ( ط‬
 ‫ا و دة‪4 :‬‬ ‫ا درس ‪:15‬‬
‫وى ا ث‬ ‫ا‬
‫ا ذاذة ر م‪20 :‬‬ ‫ب ا @ رج ا ‪ C‬وط‬

‫ا دادات ا ‪#‬‬ ‫م‬ ‫أھداف ا‬ ‫ت‬

‫دد ‪1‬ون‬ ‫ح ب رج ‪#‬‬ ‫( ب ا رج ا !وط ! وظ ف ت‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫رف ‪7‬وم ا‬
‫دد ‪1‬ون‬ ‫ن ر‪ #‬ن ‪0,‬‬ ‫و ط ‪ :‬ا * ا ‪1‬رر أو ا طرح ا ‪1‬رر‪،‬‬ ‫وي‬ ‫ت ا وز !‬ ‫و‬
‫ن ر‪#‬م وا(د‬ ‫م ا ددي‪ ،‬ا وز ! وي‪.‬‬ ‫ا‬

‫ا * ا)و ( ‪ :‬أ‪'%‬ط ا ‪ %‬ء وا ر‪,,‬ض‬

‫ا ‪ '%‬ط ا)ول‪ :‬ا وز ! وي‬
‫ا وازم ا ‪C‬رور‪, : ,‬ب ا ط! ‪ 5‬ر‪ ،‬أ‪#‬راص‪ ،‬ط! ‪ 5‬ر‬
‫*‪ /,‬ا ل‪ :‬ل * ‪-‬‬
‫د ‪,‬ر ا ‪ '%‬ط‪:‬‬
‫‪ 0,‬ا ‪,‬وازم ا ‪ 7 1 -‬ن وز ‪# 70‬رص‪.‬‬ ‫و‪.‬ر ‪1‬ل * و‬ ‫‪-‬‬
‫ا دد ‪Z‬‬ ‫‪ 0,‬ا ‪,‬وازم ا ‪ 7 1 -‬ن وز ‪# 70‬ر‪, 6 0, J‬ب ‪ PJ‬رة !‪15‬ل [ !و‬ ‫و‪.‬ر ‪1‬ل * و‬ ‫‪-‬‬
‫ن ا‪#4‬راص ‪1 -.‬ل ‪. !,‬‬
‫‪G‬ل‬ ‫‪ ,‬ا وز و دون ا رر ر* ا‪*Q‬راءات ا ‪ -‬م ا ‪*,‬وء إ ‪15 0, 7‬ل ‪ ! 1‬ر‬ ‫*ز ‪1‬ل * و‬ ‫‪-‬‬
‫‪ ,‬ا وز ‪.‬‬
‫م ا و‪J‬ل اإ ‪ J 0‬ر‪, ! 1‬طرق ا ! ‪ -.‬ا وز ‪ ،‬و م ‪ G‬ل‬ ‫‪ 7, $Y‬و ‪#‬ش *‬ ‫دم ‪1‬ل * و‬ ‫‪-‬‬
‫ا ‪ ! 1‬ت ‪ 0,‬ا !ورة‪:‬‬

‫‪ 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 4‬أو‬
‫‪ 10 – 6 = 4‬؛ ‪16 – 6 = 10‬؛ ‪ 22 – 6 = 16‬؛ ‪ 28 – 6 = 22‬؛ ‪ 34 – 6 = 28‬؛ ‪ 40 – 6 = 34‬؛ ‪= 40‬‬
‫‪ 46 – 6‬؛ ‪ 52 – 6 = 46‬؛ ‪ 58 – 6 = 52‬؛ ‪64 – 6 = 58‬؛ ‪ 70 – 6 = 64‬؛‬

‫! ن أ ‪ Z‬ص ‪#‬ر‪ J‬ن ‪1 ,‬ن ن وز ‪ 6‬أ‪#‬راص ‪1 0,‬ل ‪ ، !,‬وأ ‪ 4 0 ! Z‬أ‪#‬راص إذا وز ‪ 10‬أ‪#‬راص ‪1 0,‬ل‬ ‫‪-‬‬
‫ل ا ‪ ! 1‬ا ر! ‪ ( ,‬ق ن * ا‪*a‬راءات ا ! ‪70 = (6 × 11 ) + 4 :‬‬ ‫‪ !,‬د ا ‪ 7‬ء ن ا وز‬

‫و‪ 2 7 AC‬ل ‪2 8H‬ل ? ‪.‬‬ ‫وز‪2 85 A,‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ا ‪ :8%‬ا ث ?ن ?دد ا ب ا ‪ 8/ %, 8‬و‪,H‬رھ‬
‫*‪ /,‬ا ل‪ :‬ل ‪.‬ردي و* ‪-‬‬
‫د ‪,‬ر ا ‪ '%‬ط‪:‬‬
‫‪ ،‬وذ ك ! رض طر ا وز ن ‪!#‬ل أ(د ا‪4‬ط ل أ م ! ‪ -#‬ز ‪ ،ZY‬و ‪ G‬ل ا‪*a‬راء ا ! !وا ط‬ ‫*ز ا ‪ 5‬ط *‬ ‫‪-‬‬
‫د‪.‬‬ ‫ن طرف ط ل آ ر‪ ،‬و ‪#‬ش ا‪*a‬راء ا ! وا ‪ G‬ل ا‬ ‫‪ ! 1‬ر‬
‫‪-‬‬

‫‪(72‬‬ ‫ا * ا ‪ : ,%‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض‪ -‬أ‪' 2‬ف وأ رن )ا *‪3‬‬

‫ذ ‪Z‬‬ ‫‪1‬ن أن *ري ا‪4‬‬ ‫ب ا ذھ‪ :8%‬م ا‪ P 5Q‬ل ‪ : 0,‬ا رب ‪ 7 -.‬و ‪ .6‬وا طرح إ ‪( 0‬دود ‪ 18 – 9‬؛ ‪1‬‬ ‫ا‬
‫‪7‬م ‪ ,‬ت ‪ 0,‬ا * إ ‪( 0‬دود ‪.9 + 9‬‬ ‫‪ Z ,‬أو ‪Y.‬‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫ر ( !‪! Z‬ر م‬ ‫‪, 7 0,‬ب ‪ PJ‬رة‪ ،‬و( ب دد ا ‪,‬ب ا ز ‪ ،‬و‪#‬د !دأ‬ ‫! ون ا ل ا ذي !دأه ‪ 3‬أط ل وز ‪,1 35‬‬
‫ا دد ا ‪,1, -,1‬ل وإ( ط ‪ ! 7‬ــط ‪,P‬ق‪.‬‬
‫رة ‪!.‬دأت ( !‪( ! 7‬د د دد ا ‪,1‬ل ‪ -.‬ا ‪,‬ب و دد ا ‪,‬ب إذا ‪ 1‬ن دد ا ‪,1‬ل ‪ -.‬ا ‪,‬ب ھو ‪ . 7‬دد ا ‪,‬ب ھو ‪ 1‬وإذا ‪ 1‬ن دد‬ ‫أ‬
‫ا ‪,1‬ل ھو ‪ . 14‬دد ا ‪,‬ب ھو ‪.2‬‬
‫( ب أ ن ‪G‬ل ‪ ( -.‬ب دد ا ‪,‬ب ا ‪,‬وءة و دد ا ‪,1‬ل ا ! ‪ . .‬د لء ‪ !,‬وا(دة ‪1‬ون دد ا ‪,1‬ل ا ! ھو ‪7 = 28 :‬‬
‫‪1‬ون دد ا ‪,1‬ل ا ! ھو ‪ 28 – 7 = 21‬وھ‪1‬ذا‪...‬‬ ‫– ‪ 35‬و د لء ا ‪ !,‬ا ‪G‬‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫‪ Z‬ن ‪1‬ل ون‪.‬‬ ‫‪1‬ن ن ا‪#4‬راص وا (‪J‬ول ‪ 0,‬ا دد‬ ‫ن ‪ 6‬أ وان و ‪,‬و ون أ‪!1‬ر دد‬ ‫‪,‬ون أ‪#‬‬
 ‫‪(73‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض‪ -‬أ‪' 2‬ف وأ رن )ا *‪3‬‬ ‫ا * ا‬
‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب‬ ‫ا‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:3‬‬
‫ا‬ ‫‪ .‬إ‪ 0‬و‬ ‫!وط‪ ،‬ن ‪!#‬ل ا طرح ا ‪1‬رر وا وز إ‬ ‫( ب ا رج ا‬ ‫تو ط‬
‫‪ -.‬ھذا ا ‪ 5‬ط وظف ا‬ ‫‪,‬م‬
‫ا‪ Q‬د ‪.‬‬
‫رأ ا ‪,‬م ص ا ‪, ! ! . X‬طرح ا ‪1‬رر م ا وز !ر را(ل طرح ‪ 5‬ن ‪ 30‬و ! ‪G 25 0‬م طرح ‪ 5‬ن ‪ 25‬و ! ‪0‬‬
‫‪ 20‬وھ‪1‬ذا إ ‪ 0‬أن (‪J‬ل ‪ .0 0,‬و د دد ا رات ا ‪ -‬م ‪ 7 .‬طرح ‪ 5‬وھو ‪ 6‬رات ‪ 1 .‬ب ‪.5 : 30 = 6 :‬‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪:4‬‬
‫‪20 : 4 = .....‬‬ ‫وإ * ز ا‬ ‫ل ا طرح ا ‪1‬رر وو‬ ‫(ل ا ‪,‬م ‪ ! X‬ط !‬
‫ل ا طرح ا ‪1‬رر‪.‬‬ ‫رأ ص ا ‪ X‬و * ب !‬

‫‪(74‬‬ ‫ر" )ا *‪3‬‬ ‫و‪ " , ,‬أ‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط‬ ‫ا * ا را‬

‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب‬ ‫ا‬

‫!د‬ ‫دد ا ‪ 15‬ط ت ا !‬

‫*دول ا وز و ‪ 1‬ل لء ا *دول !‪! 1‬‬ ‫‪G‬م و رأ أ‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ :1‬رأ ا ‪,‬م ص ا‬
‫‪1‬ل وز ‪ ،‬أو دد ا ‪ 15‬ط ت ا وز ‪ ،‬أو دد ا ‪ 15‬ط ت ‪1‬ل ط ل‪.‬‬
‫! د وز ا‪4‬ول م وز ‪ 15 8‬ط ت ‪ 8 0,‬أط ل (‪J‬ل ‪1‬ل ط ل ‪ 15 0,‬ط وا(دة‪ .‬و ! ‪ 15 24 0‬ط ‪32 – 8 = 24‬‬
‫‪G‬م م ا وزع ا ‪ - G‬وھ‪1‬ذا‪.‬‬

‫ت ا!ض‬ ‫‪( -.‬‬ ‫دل ‪! 120‬‬ ‫ت ا ! ض ا ‪,‬وء ! د أن ر ب‬ ‫‪,‬م ا *دول ( ب دد (‬ ‫^ا‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪:2‬‬
‫ن وع ‪.12‬‬

‫‪. X‬‬ ‫ن ا ؤال (ل ا‬ ‫ا ‪1‬رر وا طرح ا ‪1‬رر وا‪! *a‬‬ ‫ل ا*‬ ‫*دو‪ Q‬وا‬ ‫‪,‬م)ة( أ‬ ‫لا‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪:3‬‬

‫‪(75‬‬ ‫" أ رن ن د‪,‬د" )ا *‪3‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط دا?‬ ‫ا * ا@‬

‫س ا( ب‬ ‫ب ا ذھ‪:8%‬‬ ‫ا‬

‫‪. ,‬‬ ‫‪,‬م ‪ G‬ت‬ ‫(ظ ا‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬

‫وي و ‪1 ! 1 1‬ل‬ ‫م ا ددي وا وز !‬ ‫ا ‪1‬رر وا طرح ا ‪1‬رر وا‬ ‫( ب رج ا !وط ! وظ ف ا *‬ ‫‪-‬‬

‫!ر ن ا ‪ G‬ل‪.‬‬ ‫أو ‪ ! 1‬ر!‬ ‫‪#‬‬

‫أ ذ‪2‬ر‪:‬‬
‫ا ‪1‬رر أو ا طرح ا ‪1‬رر أو‬ ‫ل ا *دول أو ا *‬ ‫!وط ن ا‬ ‫ت و ط ( ب ا رج ا‬ ‫ل‬ ‫‪1‬ن ا‬
‫م ا ددي‪.‬‬ ‫ا‬
 ‫ا و دة ‪4 :‬‬ ‫ا درس ‪:16‬‬
‫وى ا ث‬ ‫ا‬
‫ا ذاذة ر م ‪21 :‬‬ ‫ا)?داد ا ‪ 2‬ر‪,‬‬

‫ا دادات ا ‪#‬‬ ‫م‬ ‫أھداف ا‬ ‫ق‬ ‫ت‬

‫ا ‪ ,‬ت ‪0,‬‬ ‫و ن ا و(دة‪ ،‬و رأھ و ‪7! 1‬‬ ‫رف ا ‪ 1‬ور ‪*X1‬زاء‬ ‫ا‪ 4‬داد ن ‪ 0‬إ ‪0‬‬
‫ا‪ 4‬داد ا ‪ 1‬ر ‪.‬‬ ‫! (روف؛ رف ‪ 0,‬ا ‪ 1‬ور ا ! ط ‪, ،‬و ن ر وم ! ‪.‬‬ ‫‪9999‬؛‬

‫ا * ا)و ( ‪ :‬أ‪'%‬ط ا ‪ %‬ء وا ر‪,,‬ض‬

‫ا ‪ '%‬ط ‪ :1‬ل * ‪-‬‬
‫و و! ‪ 4‬ص‪،‬‬ ‫ت ‪,‬‬ ‫ل ھذه ا‪ 4‬داد ‪ -.‬و‬ ‫‪ G‬ر أ ‪,‬ب ا‪4‬و‪ #‬ت ‪5 -.‬رح ا ‪ 1‬ور‪1X , ،‬د ن أن ا ‪,‬م)ة( ‪7‬م ‪ 1‬ف‬
‫ر! ت ‪ G‬ل‬ ‫ذج !‪J‬ر ‪G‬ل ا دوا‪Y‬ر ‪ G‬ل ا ! زا أو ا (‪,‬وى ‪G‬م ا ط ت أو ا‬ ‫‪ 1‬ف م ‪ G‬ل ا‪ 4‬داد ا ‪ 1‬ر !وا ط‬
‫ا ‪ 1 1‬ت ‪ G‬ل ا ‪ 1 1‬ت وا ‪15‬و‪Q‬ط و رھ‬
‫و ‪.‬‬ ‫ل ذوات ا‪ 54‬ء و م ‪1‬ل ‪-‬ء ‪1‬ون ‪ -.‬ا ‪ P‬ب أ‪G ,1‬ل !زة )ر ف دا‪Y‬ري( ‪ G‬إ ‪ 0‬أ*زاء‬ ‫ما‬
‫‪ ! 1‬ا دد‬ ‫دة ا ‪,‬م ‪ 0,‬إدراك د‪Q‬‬ ‫ل ا ر وم‪ .‬ا ‪7‬م أن م‬ ‫وإذا ذر إ( ر ذوات ا‪ 54‬ء ‪ - 1‬ا‪ 4‬ذ)ة( !‬
‫و ‪.‬‬ ‫إ ‪ 3 0‬أ*زاء‬ ‫ا ‪ 1‬ري ‪,G 3/1 G‬ث ا ! زا ‪ -‬أن ا ! زا‬
‫‪(76‬‬ ‫ا * ا ‪ : ,%‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض‪ -‬أ رن )ا *‪3‬‬
‫ذ ‪Z‬‬ ‫‪1‬ن أن *ري ا‪4‬‬ ‫ب ا ذھ‪ :8%‬م ا‪ P 5Q‬ل ‪ : 0,‬ا رب ‪ 8 -.‬و ‪ .9‬وا طرح إ ‪( 0‬دود ‪ 18 – 9‬؛ ‪1‬‬ ‫ا‬
‫‪ Z ,‬أو ‪7 Y.‬م ‪ ,‬ت ‪ 0,‬ا * إ ‪( 0‬دود ‪.9 + 9‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫وي‪.‬‬ ‫! م أ‪ ! ,1‬زا ! ن ‪4‬أط ل !‪15‬ل‬ ‫‪ X‬و‪ .‬دى ا ‪ ,‬ن‪, ،‬ق ھذه ا و‬ ‫ا ط‪ -. ,‬د م ا ‪ 1‬ور ن و‬
‫ھ ‪1‬ن ‪ Q‬ر‪.‬ون ‪4 ! 7 ! 1‬ر‪ #‬م‪ .‬دم ‪7‬م ھذه‬ ‫رف ا ‪ ,‬ون أن ‪ J‬ب ‪1‬ل وا(د ھو ا ر! ‪ ،‬ط ون !‪7‬ذه ا ‪ ,1‬و در‪1‬ون‬
‫ا ‪ ( ¼ ! 1‬ث ا دد ‪ 5 1‬ر إ ‪ 0‬ا و(دة أي ا ‪1‬ل و ‪ 5 4‬ر إ ‪ 0‬دد ا‪*4‬زاء ا ‪ # -‬ت إ ‪ 7‬ا ! زا‪ .‬م ا ‪ G‬ر ھذه ا ‪ ! 1‬ت‬
‫‪ 7 . ,‬أ‪#‬را‪ 0, J‬وال ا ! زا و‪, ! #‬و ن‬ ‫ت ‪ 7! 5‬ا‬ ‫ا‪4‬و ‪ ،‬ا ‪J( -‬ل ‪ 7 ,‬ا ‪,‬م ‪ ( -.‬ط‪ ،Z‬و ‪ 7,‬إ ‪ 0‬و‬
‫*زء وا(د‪ .‬وم ا ‪,‬م !‪ ! 1‬ا ‪ 1‬ر ا ذي ‪G‬ل ‪1‬ل ر م وذ ك !‪ -. 1 ! 1‬ا ! ط و‪ ! 1‬ا دد أ*زاء ا و(دة ‪ -.‬ا م‪G .‬م ! د ذ ك‬
‫! !* ب ‪1‬ل ‪#‬رص‪ .‬وم ! ‪,‬و ن ا *زء ا ذي ‪G‬ل ا ‪ 1‬ر‪.‬‬ ‫وي ن ا‪*4‬زاء و‪ 1 ! 1‬را‬ ‫إ ‪ 0‬دد‬ ‫ا‪ #‬ر( أ‪#‬را‪J‬‬
‫‪(77‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط ا ر‪,,‬ض‪ -‬أ رن )ا *‪3‬‬ ‫ا * ا‬
‫ب ا ذھ‪ ) :8%‬س ا ( ب ا ذھ ‪(-‬‬ ‫ا‬
‫‪,‬ق ! دار ‪J‬ل وھو دد‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ -1 :2‬ر ‪ n‬دى ا ‪ ,‬ن ‪( G‬ول ا ‪ 1‬ور ‪#‬د ‪ -. -1‬ھذا ا ‪ 5‬ط و‬
‫( "ا ‪,‬م)ة( ‪ 1‬را ‪ G‬ل‬ ‫‪ 7‬و س دارا ‪ J‬أو ا طول ‪ 1 . G‬ب ‪ -.‬ا ‪ 5‬ط ا !ق "‪1‬‬ ‫‪J‬ر * و‬
‫ن ا‪#4‬راص‪ .‬وھ‪1‬ذا ‪ 1‬ب ‪.5/1 ،3/1 ،10/4 :‬‬ ‫دد ا‪#4‬راص ا ( راء ‪ * -.‬و‬
‫م ‪#‬ط‬ ‫أ رى ‪,‬ق ! دار ‪J‬ل وذي ! د وا(د وھو ا طول ( ث م‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ :3‬ل ‪ -.‬ھذا ا ‪ 5‬ط إ ‪ 0‬و‬
‫ل ا ‪ 1‬ور‪ .‬وھ‪1‬ذا ‪ 1‬ب ! ! ن ا ر إ ‪ 0‬ا ن‪:‬‬ ‫‪1 Z,G‬ل *زء إ ‪! 0‬‬ ‫و ‪ .‬وم ا ‪,‬م !‪! 1‬‬ ‫أ*زاء‬
‫‪ . 8/7 ،8/6 ،6/5 ،5/4 ،8/3 ،8/2 ،8/1‬د ‪ ! 1‬ا ‪ 1‬ر ن ‪ 0 = 8/0‬و ‪ 1 = 8/8‬ا ‪ -‬ھ‪ -‬أ داد ‪! ( (J‬را‬
‫‪ ! 1! 7‬ت ‪ 1‬ر ‪.‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ -.:4‬ھذا ا ‪ 5‬ط ر!ط ا ‪,‬م ! ن ا ‪( ! ! 1‬روف وا ‪4 ! ! 1‬ر‪ #‬م و‪1‬ذ ك ا ‪ G‬ل !‪ 15X‬ل ‪ 1‬ور ! ط ‪.‬‬
‫‪(78‬‬ ‫ر" )ا *‪3‬‬ ‫و‪ " , ,‬أ‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط‬ ‫ا * ا را‬
‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب‬ ‫ا‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ ( :1‬ط ا ‪,‬م)ة( ا ‪15‬ل ا ذي ‪G‬ل *زءه ا ‪,‬ون ا ‪J‬ف ‪ 2/1‬ن ! ن ‪ 4‬أ‪ 15‬ل ر( ‪ :‬ط ‪ ,‬ن و ‪,G‬ث‬
‫و‪#‬رص‪ .‬ا ط ل ا‪4‬ول ن ا ن وا ‪,G‬ث ‪G‬ل ا *زء ا ‪,‬ون ن ‪1‬ل ‪ 7‬ا ‪J‬ف ½ وا *زء ا ‪,‬ون ن ‪1‬ل ‪15‬ل‬
‫ا ‪ ,15‬ن ا ! ن ‪G‬ل أ‪#‬ل ن ا ‪J‬ف‬
‫ر ھذا ا ‪ 1‬ر ن ! ن ‪ 1 3‬ور ر( ‪-.‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ ( :2‬ط ا ‪,‬م ! ط ‪1 -.‬ل ( ا ‪ 1‬ر ا ذي ‪G‬ل ا *زء ا ‪,‬ون‪،‬‬
‫‪1‬ل ( ‪.‬‬
‫! ن ‪ , G‬ن إ‪ G‬ن ‪-‬‬ ‫ب ‪1‬ل *زء ‪,‬ون ‪1 -.‬ل ( ‪ .‬ر!ط ‪ -.‬ھذه ا و‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ 1 :3‬ب ا ‪,‬م)ة( ا ‪ 1‬ر ا‬
‫و‬ ‫وي و‪5‬ر ط م إ ‪ 0‬أ*زاء‬ ‫در* !‪15‬ل‬ ‫ا ‪ 1‬ر ‪1 -.‬ل ( ‪# :‬ط‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ :4‬رأ ا ‪,‬م ص ا ‪ X‬و ^ ا *دول !‪ ! 1‬دد أ‪.‬راد ‪1‬ل ا رة‪ ،‬و ‪ J‬ب ‪1‬ل ‪.‬رد !را ‪ ! Z‬دد ‪ 1‬ري‪.‬‬
‫‪(79‬‬ ‫" أ رن ن د‪,‬د" )ا *‪3‬‬ ‫‪ :‬أ‪'%‬ط دا?‬ ‫ا * ا@‬
‫ب ا ذھ‪ :8%‬س ا ( ب‬ ‫ا‬
‫و ‪,‬ون‬ ‫‪G‬ل ا ‪1‬ل وھ‪ -‬ا‪*4‬زاء ر ا‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪( :1‬ظ ا ‪,‬م)ة( ا‪ 154‬ل ا ر( و ‪,‬ون ! ‪ J4‬ر‬
‫م أ*زاء‬ ‫و ن ‪, 1‬ون ! ‪4‬زرق ا ر! ‪1 -.‬ل ‪15‬ل‬ ‫م‬ ‫إ ‪* 0‬زء ن ! ‪ 4‬ر ا ‪J‬ف ‪1 -.‬ل ‪15‬ل‬
‫وي‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ 1 :2‬ب ا ‪,‬م ا ‪ 1‬ر ا ذي ‪G‬ل ا *زء ا ‪,‬ون ‪1 -.‬ل ( ‪.¼ ،3/2 ،¼ :‬‬
‫‪1 Z,G‬ل ‪ 1‬ر ‪1 -.‬ل ( ‪.‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪, :3‬ون ا ‪,‬م ‪1 -.‬ل (‬
‫أ ذ‪2‬ر‪ :‬ا رأ ر‪2‬ن أ ذ‪2‬ر‬
 ‫ا و دة ‪4 :‬‬ ‫ا و دة ا را‬
‫وى ا ث‬ ‫ا‬
‫ا ذاذة ر م ‪22 :‬‬ ‫ت )‪(4‬‬ ‫و‪,‬م ود?م و و ‪,‬ف ا‬

‫‪ 0,‬إ‪G‬ر إ * ز * وع أ ‪5‬ط ا دروس ا ! ن ‪ 13‬إ ‪ 16 0‬و و م ‪ ! 1‬ت ا ‪ ,‬ن وا ‪ ,‬ت‪m. ،‬ن ر ‪ K‬ا ‪! $Y‬وا ط‬
‫د ا‪ 4‬ذ ‪51 0,‬ف ا ‪ J‬و! ت ا ‪ -‬زا ت وا*‪ Z‬ا ‪ ,‬ن ‪ ! -.‬ض ا *وا ب‪ .‬وذ ك ن أ*ل إ ط ء‬ ‫!ط ‪ #‬ت ا و م ا رد‬
‫‪,‬ق‬ ‫ت "ب"‪ ،‬واء ‪.‬‬ ‫ت ''ج'' و! د ذ ك ‪-.‬‬ ‫ا‪4‬و و ‪ -.‬ا ر أ ‪5‬ط ا د م ‪ 7 ,‬رات وا درات ا ‪,* -‬ت أ ‪-. ! 0,‬‬
‫!‪5 X‬ط ا ( ب ا ذھ ‪ -‬أو ‪,‬ف أ ‪5‬ط ا ‪1‬و ت ا‪ 4‬رى‪.‬‬
‫[ ! ‪-‬ء ا ‪ ,‬ن وا ‪ ,‬ت‪.‬‬ ‫و م ھذا ا د م ل ا (‪ J‬ن ‪ 2‬و ‪ ! ،3‬د إ * ز أ ‪5‬ط و‬
‫‪J‬ص ا (‪ 4 J‬و م أ‪G‬ر ا د م‪ ،‬ـ أي إ دة و م م د ‪ -. Z‬ا (‪ J‬ن ا ! ن و ‪ 0,‬وء ھذا ا و م ‪J‬ص ا (‪5 J‬‬
‫* ر‪1‬زة وإ ء ا ‪ ,‬ت‪.‬‬
‫ر !‪ ! 7‬رورة ‪7‬ذا ا *دو ‪ ،‬وإ ! ‪ 0‬ا ‪ ^ ( J‬ذ‬ ‫*در ا‪ 5a‬رة إ ‪ 0‬أن أ ‪5‬ط ذا ا‪! 4‬وع ا ر( ! ‪1‬را ‪Q‬‬
‫‪ $Y‬ا و ت‪.‬‬ ‫‪ Q‬ر ا‪5 4‬ط ا ‪P ! - -‬رض وا ‪Y‬‬

‫م داو ‪ -. Z‬ا (‪J‬ص ا !‬ ‫ا ( ب ا ذھ ‪ : -‬م ا ر‪ 1‬ز ‪0,‬‬

‫‪( 80‬‬ ‫)ا *‪3‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪:1‬‬
‫! ‪ 1 :‬ب ‪50 :5 = 10 : G‬؛ ‪21 : 3 = 7‬؛ ‪.81 : 9 = 9‬‬ ‫ا‬ ‫‪! 1‬تو‪1‬با‬ ‫(ظ ا ‪,‬م ‪1‬ل * و‬ ‫‪-‬‬
‫‪1‬ن ‪, ,‬م أن رح ‪ ! 1‬ت أ رى‪!# -P! ،‬ول ا‪ #Q‬را( ت ا ‪ ( (J‬و ‪ [ (J‬ا ط‪. Y‬‬ ‫‪-‬‬
‫ب ‪1‬ل ‪15‬ل‪.‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪ 1 :2‬ب ا ‪,‬م ا ‪ 1‬ر ا‬
‫‪,‬ف ا‪ !4‬د ‪ 0,‬ا ‪15‬ل و ( ب ا ( ط‪ .‬ا طر ‪+ 4 + 8 + 12 :1‬‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪( :3‬ظ ا ‪,‬م ا ‪ ,15‬ن و ( ب ا ( ط‪ 1 .‬ب ‪G‬‬
‫ر‪.‬‬ ‫‪ 8 + 12 + 8 + 12‬إذن‪ ( :‬ط ا ‪15‬ل ھو ‪64‬‬

‫ر ‪4‬ن ‪ 2 × 40 = 80‬و‬ ‫ر ‪4‬ن ‪ 2 × (8 + 12) = 40‬و ( ط ا ‪15‬ل )ب( ھو ‪64‬‬ ‫وا طر ‪ ( :2‬ط ا ‪15‬ل )أ( ھو ‪40‬‬
‫‪ 2 × 8 = 16‬و ‪80 – 16 = 64‬‬
‫ف (ط‬ ‫ف رض )أ( ن‬ ‫ف رض )أ(‪ 8 × 2 = 16 :‬وطرح‬ ‫ف ( ط )أ(‪ 40 × 2 = 80 :‬و( ب‬ ‫‪ (! #‬ب‬
‫)أ(‪ -. .80 – 16 = 64 :‬ا ‪15‬ل )ب( ت إزا رض )أ( ن طو ‪ Z‬إذا أز رض )أ( ر ن‪.‬‬
‫‪( 81‬‬ ‫)ا *‪3‬‬
‫نا * و تا ‪.‬‬ ‫ن ا ‪,‬م ! ‪ G‬ل ا رح ( ب دد ا !ط ‪ #‬ت ا ‪J( -‬ل ‪1 7 ,‬ل * و‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪:4‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪ 1 :5‬ب ا ‪,‬م ا ‪ 1‬ر ا ذي ‪1 Z,G‬ل *زء ‪,‬ون‪3/1 :‬؛ ‪8/1‬؛ ‪5/3‬؛ ‪8/6‬‬
‫‪.2 0, 8‬‬ ‫‪ 4 0, 12‬و رج ‪#‬‬ ‫م ا ددي وا طرح ا ‪1‬رر و ( ب رج ‪#‬‬ ‫ل ا ‪,‬م ا‬ ‫ا ‪ '%‬ط ‪:6‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪( :7‬ظ ا ‪,‬م ‪1‬ل ‪15‬ل و ‪ 1‬ب ! ط ‪1‬ل ‪ 1‬ر‪ 7/1 :‬و ‪ 8/4‬و ‪ 7/4‬و ‪.6/2‬‬
‫ا ‪ '%‬ط ‪( :8‬ظ ا ‪,‬م ‪1‬ل ‪15‬ل و ‪ 1‬ب م ‪1‬ل ‪ 1‬ر‪ ¼ :‬و ‪ 5/3‬و ‪ 7/7‬و ‪8/5‬‬