You are on page 1of 19

‫ور‬ ‫ز ن‬

‫رات ا دا ا ول‬
‫رك‬ ‫ذع‬ ‫ا ! أو‬
‫م ا‪ "#‬ر‬ ‫( س د&ل إ‬
‫د ودي‬ ‫د‪.‬‬
‫)وم م ا‪ "#‬ر‪:‬‬
‫م ا ر = ‪Archaeology = Archéologie‬‬
‫"‬ ‫‪ Archéologie‬د ! ر‬ ‫ط‬ ‫س ن ا ل‬
‫)ر‬ ‫درا ا ! ق أو درا ا ‪%‬د م ' & د د(‬
‫ا‪'.‬ل !!" ف ن ! ن ‪:‬‬ ‫و‬ ‫ھ‪,‬‬ ‫ذه ا‬ ‫وا‬
‫ا‪.‬و ‪ Arche :0‬و! ‪ ,‬ا دء أو ‪2‬د م‬
‫‪ Logos :‬و ھ د ث أو‬ ‫ا‬
‫أو‬ ‫‪ Archelogos‬ھو ا دء‬ ‫و ن ھ ون ا ‪'%‬ود‬
‫‪ ,‬ا د ‪ 5‬ن‪،‬‬ ‫ه درا ا‬ ‫د ث‪ ،‬و ون‬
‫‪,‬؟ أو دا‬ ‫ل ا ‪'%‬ود ھو د ث ! د ن درا ا‬
‫ود ا ! ر ‪ 8‬ا د أو‬ ‫درا‬ ‫‪'%‬د‬ ‫ا‪ 7‬ن؟ أم أن ا‬
‫م؟‪.‬‬ ‫ا ! ر ‪ 8‬ا ‪%‬د م و‬
‫!ب ا ؤرخ د س دا ر س ‪Denys D’HALICARNASSE‬‬
‫<‬ ‫‪ ,‬د ا‪ 7‬راطور ا رو ‪ ,‬أ) طس ! ر ‪ 8‬رو و رو‬
‫وأط ق ‪ 0‬ا ! ب "ا‪.‬ر و و ا رو ‪Roman .‬‬ ‫‪2‬رط‬
‫أر و وج‬ ‫ت !دل‬ ‫ن‬ ‫‪, ،"Archaeology‬‬
‫وع ن‬ ‫‪ ! , Archéologue‬ك ا دان ا !‪ !! ,‬م ا و‬
‫ون ا‪ .‬ط ر ا ‪%‬د‬ ‫‪ 7‬ء اذن‬ ‫‪ ,‬ا درا‬ ‫ن‪،‬‬ ‫ا‬
‫أر و وج م ا ر‬ ‫‪ 0‬ا رح و م !ذ ر ا ‪ B‬ا ‪!C‬‬
‫م ا ر‪ ،‬ذ ك ا ل ‪ ,‬ا ر وھو ل‬ ‫و( أر و و‬
‫د‬ ‫! ر ‪ 8‬ا !‪ ,‬م ! رف ‪ ,‬ا ھ و م ذ رھ ا ‪%‬رآن إ ‪) 0‬‬
‫!‪%‬د أ‬ ‫ر ن ا ‪F‬ط ب ور ھ‪ ,‬ذات أ'ول و ‪،‬‬
‫ا !‪ , ! ,‬ا ‪ %‬ر أو ا ‪ H‬ر وھ‪, ,‬‬ ‫ا‬ ‫! دة ن ا‬
‫ب‬ ‫ا د "أر&و" وا ر " رخ"‪ ،‬ور ! ‪ ,‬ا !و‪ 2‬ت‬
‫ا ‪ %‬ر‪.‬‬
‫آ‪F‬ر رة ‪,‬‬ ‫د أن ا ‪%‬ط< ا !‬ ‫أر و و‬ ‫و‪2‬د دت‬
‫ا ر ‪,‬‬ ‫د أ‪ ,‬طس ا ‪%‬رن ‪1‬م ‪ ,‬ا ‪%‬رن ‪17‬م ‪ 0‬د ا ر‬
‫ون‪ ،‬و دھ ا !‪%‬ر‬ ‫ك ون ‪ Jaque SPON‬ن د‬
‫‪ ,‬ل ا ‪ B‬ت‪.‬‬ ‫أر و و‬ ‫ا‪0 0 1‬‬
‫ر ‪:-‬‬
‫إن م ا ر ھو م ا ! ري ن ا‪'.‬ول ا د‬
‫رة ا‪ 7‬ن‪ ،‬وھو زء ( ! زأ ن م‬
‫ا‪ 7‬ن ‪ Anthropologie‬ث !‪ < ,%‬وم‬
‫أ‪F‬رى ذات ا(ھ! م ا ‪!H‬رك ‪ 7‬ن‪ ،‬و ! ‪,‬‬
‫م ا ر زء ن م ا‪ 7‬ن !م أو( وأ‪ F‬را‬
‫‪ %‬ا‪ 7‬ن ر ر ا 'ور ن ! ك‬ ‫درا‬
‫ا وا ب ن ا ‪ %‬ا !‪ , ,‬ا‪ 7‬ن ا !و'ل إ ‪0‬‬
‫ا ل‬ ‫ر ا‪.‬ز ن ا دة و ط‬ ‫ر!‬
‫ما ر‬ ‫ا د أو ا ‪%‬رب ‪ ,‬ا ز ن ا ذي در‬
‫!" ر ‪H‬ر ‪ 0‬وع وا‪C!F‬ف ا دة ا ‪ %‬ا !‪,‬‬
‫!و'ل إ ا م ن ‪CF‬ل ا ث‪.‬‬
‫إن و ود ا‪ 7‬ن ‪ %‬و ذ ك ! ر ‪ F‬ا ‪, , %‬‬
‫ء ا ر دأ ن ا ظ ا !‪ ,‬ا ! ل‬ ‫ظر‬
‫‪0‬‬ ‫ا‪ 7‬ن أو ' < ن دة ‪ F‬م أداة !‬
‫‪ H‬أو‬ ‫ن‬ ‫!ط ت ا ة ا‪.‬‬ ‫وا‬
‫ن‬ ‫ر‬ ‫إ ن أو أي ‪ H‬ط ‪H‬ري آ‪F‬ر و‬
‫واد ‪ F‬ذ ك ا‪ 7‬ن ا‪.‬ول ! ون أ ر دا( ‪0‬‬
‫و وده و! ر ! و ؤر‪' F‬ره‪.‬‬
‫ر !طور‬ ‫إذا و م ط ق ن ا ‪%‬د م !! <‬
‫ن ‪CF‬ل ا !‪%‬راء ‪H‬واھدھ‬ ‫رة ا ‪H‬ر‬ ‫ا‬
‫‪،‬‬ ‫وا‬ ‫ا ‪ %‬وا‬ ‫ا د وا !‪CF‬ص ‪2‬‬
‫‪ ,‬ت‬ ‫أ درس ھذه ا ر ذا! و ‪! F‬‬
‫‪ ،‬ل ھ‪ ! ,‬ر و!! دث‬ ‫و! ف‬ ‫‪%‬ط أ‪( H‬‬
‫و ‪ ،‬و( ! 'ل م ‪,‬‬ ‫إ‬ ‫ن ل أ'‬
‫ا ز ن وا ن‪ 0 ،‬ا ر)م ن ط! أ ‪.‬‬
‫د‪F‬ل ! ت ‪ F‬ھذا‬ ‫إن أي ل ‪H‬ري ر‬
‫ا م و رى ا ض أن ا 'ور ا ر ا‪.‬و ‪0‬‬
‫اھ! م ھذا ا م و ن‬ ‫و !‪ 0‬ا ‪%‬رن ‪ 18‬ھ‪,‬‬
‫ھذه ‪2‬د ! وز ھذه ا دود‬ ‫د أن ھذا ا م ‪ ,‬أ‬
‫'ل ا ‪%‬رن ‪ 20‬ث أ' & ا ث ا‪ .‬ري‬ ‫از‬
‫‪ ,‬ا ر وا ر‪.‬‬ ‫ث ‪ F ,‬ت ا روب ا‬

‫‪2‬‬
‫! ‪:- .‬‬
‫ظ ور 'ط &‬ ‫ر و‬ ‫ق ا(ھ! م‬ ‫‪%‬د‬
‫أر و و ‪ ،‬ث د ا ك ا ‪ ! ,‬و! د ‪ ,‬ا ‪%‬رن ‪6‬‬
‫د‬ ‫< ا ر وا ! ف ا ‪%‬د ‪،‬‬ ‫ق‪.‬م‪ ،‬أول ن اھ!م‬
‫ھو روس ا ذي ش ‪CF‬ل ا ‪%‬رن‪ 5‬ق‪.‬م أب م ا ر‬
‫م‬ ‫ط ت وو'ف د ھ م‬ ‫ن ! !‬ ‫وأول ن‬
‫د ا ؤر‪ F‬ن‪ ،‬ل‬ ‫ر ‪'F‬‬ ‫أ ر ‪ ،‬م زاد ا(ھ! م‬
‫ا !ب !وس ‪ ,‬ا ‪%‬رن ا‪.‬ول ‪C‬دي‪ ،‬ود دور ا ‪، (0‬‬
‫وا را و‪ ،‬و‪ 1‬رو‪ 1‬وس) ق‪ 1‬م(‪.‬‬
‫< ا ! ف ا ‪%‬د ‪' F‬‬ ‫ن و وس ‪0 2‬ر و‬
‫ا‪ .‬ر ا ر ا ‪%‬و‪ ، H‬و د ھ در ن ھو ا ‪F‬ر ن‬
‫ا‪ .‬طرة ا ! ن < ا ر ا ‪%‬د و ذ ر أ ‪ 2‬م ! د د‬
‫وروا‪2‬‬ ‫و!ز ن ‪OH‬ت إ)ر ‪ ، %‬و ‪'2 , 0‬ره أ د‬
‫ر‬ ‫د ا‬ ‫ظ ا ر وم‪ ،‬وأول ن أ ‪! "H‬‬
‫ت‪.‬‬ ‫و!‬
‫ن ذك ‪ 'F‬ا !ب‬ ‫ر دى ا‬ ‫ظ ر ا(ھ! م‬
‫وا ‪B‬را ن ءت‬ ‫وا‪ .‬راء وا ‪C‬ط ن‪ ،‬ر ن ا ر‬
‫'و' م ر و'ف ا م وا‪ .‬ن ا‪ .‬ر ‪ ،‬و ن‬
‫وا ن ر ‪-‬‬ ‫وا (ر زي وا (د‬ ‫م ا‪3‬در‬
‫د أن ا ن ‪ F‬دون و د ا ط ف ا ‪B‬دادي ‪2‬د‬ ‫وا ‪5‬ري‪،‬‬
‫ن !راث‬ ‫‪0‬ا ! رأ‬ ‫د وا إ ‪ 0‬ظ ا ر و' !‬
‫أن ط ن ع ‪ ,‬ھذا ا‪ .‬ر ن ‪CF‬ل <‬ ‫ا‪، .‬‬
‫ا ! ف ا‪ .‬ر ‪.‬‬
‫ر إ( أ م رق إ ‪ 0‬در‬ ‫ور)م اھ! م ا ‪%‬دا ‪0‬‬
‫م رد أو' ف دو ت‬ ‫ا درا و م دو أن ! ون أ‬
‫<‬ ‫ن ' ت ! م و < ‪ P‬ر ن ب ا(ھ! م‬
‫‪.‬‬ ‫ا! ف ا‬

‫‪3‬‬
‫ن‬ ‫ر‬ ‫و دو أن ا(ھ! م ا 'ر & درا ا‬
‫‪CF‬ل ا ‪%‬ر ن ‪ 15‬و‪16‬م د‬ ‫‪ ,‬إط‬
‫‪ 0‬ا ر ا‪)7‬ر ‪%‬‬ ‫ا ' ت ا‪ .‬ث‬
‫ظ رت ض ا‪7‬رھ ' ت‬ ‫وا رو ‪،‬‬
‫ظ ور م ا ر ‪CF‬ل ا ‪%‬رن ‪17‬م ‪ ,‬د‬
‫ون ‪ 0‬د ك ون ا ذي ‪ F‬ط ن‬
‫أر و و وأر و)را ‪%! ،‬ر ا ‪ F‬ر ‪0‬‬
‫ا 'ط & ا‪.‬ول‪ ،‬و ‪ ,‬ا ‪%‬رن ‪18‬م !م ا !‪ H‬ف‬
‫رة ا‪)7‬ر ‪%‬‬ ‫رات أ‪2‬دم ن ا‬
‫ن ا ! ر ا ‪%‬ر ن ‪17‬‬ ‫وا رو ‪ ،‬و ن ھ‬
‫م ا ر‪ 'F‬د‬ ‫و‪ H 18‬دا ا دا ا ‪% %‬‬
‫'ر وا ‪H‬رق ا‪.‬و ط و ل‬ ‫ز رة ا ر‬
‫و وي و) رھ و ف ھؤ(ء ‪ 0‬درا‬
‫ء ‪ ! ,‬ت ھو روس و ‪ ,‬و ‪ %‬ر ! <‬
‫ا وا‪ ! 7 <2‬أو ! ده‪ ،‬و دأ !و < ل ا ث‬
‫ا‪ .‬ري د ا !‪ H‬ف را ل ‪ 2‬ل ا ! ر ‪ 8‬و‬
‫ن دل ول أ'ل ظ ور ا‪ 7‬ن‬ ‫را ‪%‬‬
‫وا وا ت ا ‪%‬ر ‪ ،‬و!م ‪CF‬ل ھذه ا !رة‬
‫إ راء ا د د ن ا ر ت ‪ ,‬ر ت ا دن‬
‫ل ھ ر و( وم ‪Herculanum‬‬ ‫ا‪ .‬ر ‪،‬‬
‫! ن وا ! ن د رھ‬ ‫و و ‪ Pompei ,‬ا‬
‫وا! <‬ ‫ر ن زوف وب )رب ا ط‬
‫ا ! ‪ %‬ب دھ !‪ H‬ل طق د دة ‪C‬د ا را د ن‬
‫ون‬ ‫د‬ ‫و 'ر و) رھ ‪' F‬‬
‫و رت ‪' 0‬ر وا !‪ ,‬أ'درت ! !‬
‫"و'ف 'ر" إ ‪ 0‬ب ‪%‬ل ا ورد ا ن‬ ‫ا‬
‫ك ‪ 2‬م ر ن و! ت ا ر ون إ ‪ ! 0‬ف‬
‫ن ‪1816‬م‪،‬‬ ‫دا‬ ‫دن و ر‬ ‫رط‬
‫وا ر ! ر ھذ ن ا د ن ا‪ F.‬ر ن ‪C‬د م‬
‫ا ر ا ‪.,% %‬‬
‫‪4‬‬
‫ھذه ا ! ‪ %‬ت ا !‪ ! ,‬د‬ ‫‪ 0‬ا ر)م ن أھ‬
‫و ا دث‬ ‫ا ‪F‬طوات ا‪.‬و ‪"H 0‬ة م ا ر‬
‫وا ‪ ،,‬إ( أ م !‪ F‬وا ن ا‪F.‬ط ء ‪%‬د ‪F‬ر ت ا ر‬
‫ن ا وا‪ <2‬و ! ‪ ,‬إ!‪C‬ف ا ر ن ا ! ف وا ‪ %‬ا !‪,‬‬
‫‪ ,‬ا ث وا ! ل ا‪ .‬ري‬ ‫ا‪.‬د ا‬ ‫! د ا وم‬
‫ن ا! ف ا‬ ‫ل و ‪ ,‬أ ن رة ! د أ ر أھ‬
‫ذا! ‪ ،‬م ا ر ا د ث ( رق ن ! ط و!‬
‫! أو وا وأ‪F‬رى‬ ‫‪ ،‬و ن ‪%‬‬ ‫ذھ أو‬
‫د! ‪.‬‬ ‫تط‬
‫وا !د د ذ ك ھذا ا م و! ظم‪ ،‬د أن ن أ را رد‬
‫ار! ط " ء أ‪ FH‬ص‪ ،‬أ' ت ھ ‪ Q‬ت وآ د ت‬
‫ت‪ ،‬ا‪ .‬ر ا ذي أ ر ن ! ق‬ ‫و ھد و‬
‫أدى إ ‪! 0‬طور ھذا ا م و! دد ‪ '!F‬و ذا دد‬
‫ا درا ت وا !‪ %‬ر ر و ‪.‬‬
‫وظ ت رو و‪2‬ت طو ل ر ز ا !‪%‬ط ب ذه ا درا ت‬
‫ا‪ .‬ر ن ا ‪ H‬ن‬ ‫وا ؤ ت ث !" ت‬
‫ء آ ر أ ن‪ ،‬و ‪,‬‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫‪1823‬م ا ؤ‬
‫د‬ ‫‪1829‬م !‪ B‬رت د‪F‬ول ا( ط ن إ ‪0‬‬
‫ا را ‪C‬ت ا‪ .‬ر ا ذي أ' & ‪'! ,‬ف ا ‪%‬رن ‪19‬م‬
‫د ا ر ا‪., .‬‬ ‫!‬
‫ما ر ‪,‬‬ ‫و ‪1846 ,‬م !" ت ا در ا ر‬
‫دة دول )ر ‪ ،‬و ل‬ ‫آ و‪ H‬ر ت ‪"! ,‬‬
‫! زا! و ءا! أ' ت أ ر ا دارس ‪ H‬رت ‪,‬‬
‫ل ا ث ا‪ .‬ري وا ! ‪ %‬ب‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫‪1‬روع وا& ‪ 0 0‬ت م ا‪ "#‬ر‪:‬‬
‫ن ا روع‬ ‫و‬ ‫‪ %‬م م ا ر دة إ ‪0‬‬
‫وا‪ 2.‬م‪ ،‬وھ‪ !F! ,‬ف ن ط‪ %‬إ ‪ 0‬أ‪F‬رى‪ ،‬ب‬
‫رات ا !‪ ,‬ر ! ! ك‬ ‫ا !رات ا ! ر ‪ F‬وا‬
‫‪,‬‬ ‫ل ا ر ا‪C 7‬‬ ‫ا ط‪ ، %‬و ‪ ,‬ا ‪ B‬ب د‬
‫أن‬ ‫رة ا‪، C 7‬‬ ‫ا‬ ‫ا دول ا !‪ ,‬م !‪H‬‬
‫ذا!‬ ‫! د ر ‪Q2‬‬ ‫ا ر ا‪)7‬ر ‪ %‬وا رو‬
‫ر! ن‪ ،‬و ‪,‬‬ ‫طق أ‪F‬رى ‪ ! H‬ھ ! ن ا‬
‫د ‪,‬‬ ‫! !را را ر و ر ‪،‬‬ ‫'ر أ‬
‫! دة و!درس ‪ 0‬أ س‬ ‫ا زا‪Q‬ر أن ھ ك رو‬
‫ا ض‪ ،‬ذ رھ‬ ‫ن‬ ‫أ !‪ ''F‬ت !‪%‬‬
‫‪:,‬‬
‫‪-1‬آ" ر ‪ 2‬ل ا ر ‪:6‬‬
‫وھو !م درا ا ر ا ‪Q‬دة إ ‪ 0‬دا ظ ور ا‪ 7‬ن‬
‫وإ ‪ ) 0‬ظ ور ا ! ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪-2‬ا‪ "#‬ر ا (د‬
‫رات‬ ‫آ ر ا‬ ‫‪ ,‬ھذا ا رع !م درا‬
‫رة ا ر و ‪ ،‬د‬ ‫ن ا‬ ‫دا‬ ‫ا ‪%‬د‬
‫م ا رو‬ ‫رة ا‪)7‬ر ‪%‬‬ ‫ا را د ن وا‬
‫رات‬ ‫إ ‪ ,2 0‬ا‬ ‫‪7 ،‬‬ ‫وا‬
‫ا‪F.‬رى ‪ !F ,‬ف أ ء ا م‪.‬‬

‫‪- 3‬ا‪ "#‬ر ا‪: 8 3‬‬


‫ون‪،‬‬ ‫درس ھذا ا(‪ '!F‬ص ‪ !F‬ف ا ر ا !‪ F ,‬ا‬
‫‪C‬‬ ‫ا ‪ CF‬ا‪7‬‬ ‫ذ ظ ور ا م إ ‪) 0‬‬
‫'ر‬ ‫!‪ %‬م ھذه ا ر إ ‪! 0‬ر! ن !رة ا‬ ‫‪ ،‬وأ‬ ‫ا‬
‫أور‬ ‫ا و ط و !رة ا 'ر ا د ث‪ ،‬و ‪ %‬ل ھذا ‪,‬‬
‫أو ا 'ر ا د ث‪.‬‬ ‫ا 'ر ا و ط م 'ر ا‬

‫‪6‬‬
‫ن ‪ 2‬ل ا ! ر ‪ 8‬آ ر ر ا ! ر ‪ :8‬وھ‪ ,‬ا ر ا !‪' ! ,‬ل ن‬ ‫!درس‬
‫دأت !ظ ر ا وادر ا‪.‬و ‪، ! 0‬‬ ‫‪ 2‬ل ا ! ر ‪ 8‬وا !رات ا ! ر ‪ ، F‬وا !‪,‬‬
‫وا !ر م‪ ،‬وا ذي درس !‪'F‬ص !‪%‬ل ھو‬ ‫ظ ف إ ‪ 0‬ا روع ا ‪ %‬ا '‬
‫إ ‪'F! 0‬ص آ‪F‬ر د ث م درس د ‪ ,‬ا زا‪Q‬ر‪ ،‬وھو آ ر ! ت‬ ‫ا ‪F‬ر‪ ،‬إ‬
‫ر ا ‪ B‬ر‪ , 2‬ا ر‬ ‫ا ء ‪ L’Archéologie sous marine‬وھو !م‬
‫‪.‬‬ ‫وا ط ت وا !‪ ! ,‬ت ا ء '‬

‫م ا‪ "#‬ر‪:‬‬ ‫أھ‬
‫م ن ا دف ن ا ! ‪ %‬ب ن ا ر ‪ 2‬ل و ‪ 100‬م وى ا ث ن ا وز‬
‫‪ ) ،‬ر أن ھذه ا ظرة !‪ B‬رت ذر ‪ ' ،‬رت أ ل ا ! ‪ %‬ب !! ن‬ ‫وا ! ف ا‬
‫‪،‬‬ ‫و!ر‬ ‫ظ‬ ‫ظ وا‬ ‫ا ر وا !‪F‬راج ا ‪ 0%‬و! ل و' و‬
‫ا‬ ‫رات ا‪7‬‬ ‫!وظف ھذه ا !‪ H‬ت ‪ ,‬إ ‪ %‬ء ا وء ‪ 0‬ا‬
‫‪.‬‬ ‫و!طورھ وا ! ط ا ! ر ‪8‬‬
‫رات !'‬ ‫ن آ ر ھ‪ ,‬أ ! ‪ ,%‬وءا ‪ ! 0‬ر ‪8‬‬ ‫ر‬ ‫إذا "ھ‬
‫و ' & زءا ن‬ ‫‪ ،‬ث أن ا ‪H‬ف ن ا م ؤ ر‬ ‫ر! ا‬
‫ا راث ا ‪ , %‬ا م‪ ،‬و ! ‪ ,‬م ا ر ھو ا م ا ذي م ل إ ن و ر < ذ ك‬
‫ھو أ "!‪% ,‬د ت أ ط‪،‬‬ ‫وم ا ط‬ ‫أن ھد ا ‪H‬ر ‪ ' F‬إذا ‪2‬ورن‬
‫و ث ‪ ,‬ا‪ 7‬ن ا د ث و س ‪ ,‬ذ ك ا ون ا ذي ! ول ‪ Q H Q H‬إ ‪0‬‬
‫ن د ن ' < ا ‪H‬ر‪ ،‬وھذا ن أھم‬ ‫!ر‬ ‫‪%‬و‬ ‫و ت در‬
‫أھداف ا ! ‪ %‬ب ن ا ر‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫دة م ا‪ "#‬ر‪:‬‬ ‫ا وم ا‬
‫‪Q‬ر ا ر وا دا ن ا ‪ F‬ا !‪ % ,‬ت‬ ‫ن م ا ر ‪ ,‬دا ! و' ً‬
‫ً ! زاً ! د ‪ 0‬ل‬ ‫ظ ھرة وق ا‪.‬رض و‪ 2‬و ت وا ل ا ط ‪ ،‬م )دا‬
‫‪ ! C‬د د‪ ،‬ورا ق ذ ك ا !‪CB‬ل !طور ا وم و!‪ ، ! %‬ا‪ .‬ر ا ذي‬ ‫ا د(‪Q‬ل ا‬
‫ر !طور م ا ر ‪ ,‬ا وات ا‪ F.‬رة‪،‬‬ ‫‪,‬‬ ‫أ ر ن 'ول ‪ %‬و‬
‫را ن‬ ‫دة ھ "ت‬ ‫م ا ر ن أ رز ا وم ا !‪ ! ! ,‬ج إ ‪ 0‬دة وم‬
‫أ ر د‪% ، % 2‬د ا ! د م ا ر ‪,‬‬ ‫أ ب ا و'ول إ ‪SQ ! 0‬‬
‫‪5‬ط ر ا ‪ ,H‬ا ل ‪ 5‬ن ن 'ر د دة ‪ ,‬ط ق ا وم ا ز ‪Q‬‬
‫وا ط ‪ ،‬ل م ا ت وا وان و م ا ‪ ، Q‬وأ' ت ل ھذه ا وم أداة‬
‫! ر ا ‪C H‬ت ا‪ .‬ر ‪ ،‬ل ر !طور ا زرا و دا ! ن ا وان‬
‫‪ 0‬دى ا‪.‬ز ن ا ‪ ، %‬و!!ط ب ھذه‬ ‫وا‪ C!F‬ت ا خ ا ط ‪ ,‬و!طورا!‬
‫ا ل ! ر ا د د ن ا وم وا !‪ ''F‬ت د ص ا ‪H‬‬ ‫ا ظرة ط‬
‫ا‪ .‬ر ‪.‬‬
‫ل ا وم ا ‪B‬را‬ ‫دة إ ‪ 0‬دة ‪ Q‬ت !د‪F‬ل ‪,‬‬ ‫و ن !' ف ا وم ا‬
‫وا !‪%‬‬ ‫وا رف ا‬ ‫‪ ،‬وا وم ا ر‬ ‫ا ‪ Q‬وا وم ا ! ر ‪ F‬وا‪7‬‬
‫‪ ,‬أھ ‪:‬‬ ‫و‬

‫م ا طو و‪,‬را‪:Topographie. 1‬‬
‫دان‬ ‫درس !وز < ا ن وو'ف ا ظواھر ا ط‬
‫ا ! ر ‪ F‬وا ‪B‬و ‪ ،‬وھ‪ ,‬درا ت ذات‬ ‫وا‪ .‬ن ن ا‬
‫رة م ا ر و‪2‬وف ‪ 0‬ھذه ا و ت‬ ‫‪Q‬دة‬
‫د را ‪ ,‬ا ! رف ‪ 0‬إ ن ھذه ا ن‬ ‫وا ‪Q 'F‬ص‬
‫أو ذاك و'و( إ ‪ 0‬م ‪ ، ! F‬واء ت ‪ F‬ت د‬
‫ر أو د ‪.‬‬ ‫أو ت ‪ F‬ت ‪%‬‬ ‫أو‬

‫‪8‬‬
‫ر ‪ :Architecture.‬وھو ا م ا ذي‬ ‫م ا )!د ا‬
‫أو‬ ‫واء ت د‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ون ا‪.‬‬ ‫!م درا‬
‫ا دن‬ ‫ھد‬ ‫!م درا‬ ‫أو د ‪،‬‬ ‫ر‬
‫<‬ ‫‪ Urbanisme‬س ‪%‬ط و < ‪F‬طط ت ا دن ل‬
‫ن ا ة ا و وھ‪ ,‬ذات ‪Q‬دة‬ ‫ر ا !‬ ‫‪ H‬لا‬
‫م ا ر ا ذي !م ‪ F‬ت ا‪ 7‬ن ن ‪OH‬ت و ‪ ,‬و‬
‫زل‬ ‫ن ون ث ( ن أن !!م ھذه ا درا‬ ‫!'ل‬
‫ر ودون ا !طرق ‪ .‬ب و!‪ %‬ت‬ ‫ن م ا د ا‬
‫ا ء و واده و!' ! وأ'و إ ‪ 0‬ب ا درا ت ا !‪,‬‬
‫ط‬ ‫ذا ا م أو‬ ‫! ط ا وء ‪ 0‬ا ‪C H‬ت ا‪Q H 7‬‬
‫ا !و < ن و ‪.‬‬

‫‪ :Ecologie.‬درس ھذا ا م ‪ 2C‬ا ‪ Q‬ت ا‬ ‫م ا ‪ :‬إ‪5 3‬و و‬


‫و < ا‪ 7‬ن ا ‪%‬د م ‪,‬‬ ‫و ! د ا‪ .‬ري‬ ‫ا !‪H ,‬ت‬ ‫‪ Q‬اط‬
‫ا ط ا ذي ش ‪ ،‬و ر دى !" ره ذه ا ‪ Q‬و!" ره ‪ ،‬أي ‪!2C‬‬
‫'ور ‪ 2‬ل ا ! ر ‪ ،8‬و ! < درا ا ‪Q‬‬ ‫‪ , B‬درا‬ ‫وذ ك أ ر أھ‬
‫‪ ،‬وھذا ‪%‬ود إ ‪0‬‬ ‫ا ! ‪ ,‬ا ‪%‬رض‬ ‫وا و ! و(‬ ‫ا ‪%‬د درا‬
‫‪ (Paléontologie‬ا ذي !طور ‪! %! ,‬‬ ‫م ا ! ت )ا و !و و‬
‫و!و < ‪ ,‬درا ا‪ 7‬ن ا ! ‪ ,‬و!و'ل إ ‪%! 0‬د ر ره ‪ 0‬ا‪.‬رض‬
‫‪ C‬ن ا ن‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫و ور‪1‬و و‬ ‫‪ Géologie‬وا وم ا‬ ‫ا وو‬
‫‪) Géomorphologie‬ا ;را‪:( 1‬‬
‫إن ا و و ‪ ! ،‬درا ! !ر ب وا ت و! وّ ن‬
‫ن م أو دن‬ ‫و‬ ‫ا '‪F‬ور و! !! وإ‪H‬‬
‫أو ! ت‪%! ،‬دم رة ن ر ھذه ا '‪F‬ور و ن‬
‫رھ‬ ‫ر‬ ‫ث‬ ‫ا و ا ذي ‪"H‬ت‬
‫ا !‪%‬ر ‪ ,‬أو ا ‪ ،,‬وھذه ا ر ا‪.‬و !‪%‬دم م‬
‫إ ‪ 0‬ز د ن ا درا ‪ ،‬وإن‬ ‫ا ر ‪ 2‬دة ط ق‬
‫‪ ،géomorphologie.‬وھ‪ ,‬ن‬ ‫ا و ور و و‬
‫س‬ ‫‪،‬‬ ‫وا ‪B‬را ا‪.‬‬ ‫ا وم ا و و‬
‫ر ‪%! ,‬دم 'ورة طرأ ‪ ,‬ز ن دد‬ ‫‪H‬ر‬
‫ن !‪C ّ H‬ت ‪ ,‬ط& ا‪.‬رض وا ر وا‪ .‬ر ‪,‬‬
‫! ط‪,‬‬ ‫ث ا‪ .‬ري‪،‬‬ ‫و وع‬ ‫ا ط‪%‬‬
‫ا و ز ء ‪) géophysique‬ا ز ء ا‪.‬ر (‬
‫ز ء‬ ‫!‬ ‫‪ U‬ري 'ورة ‪U‬رض ) ر ا ر‪Q‬‬
‫ن 'وت و وء و ر ء و ‪ B‬ط ‪ ،‬و‪2‬د‬ ‫" وا‬
‫ن أو رداب أو ق أو ) ر‬ ‫دل ذ ك ‪ 0‬و ود‬
‫أن ھذه ا وم و!‪ ! %‬ا د دة ا ‪%‬دة ! د‬ ‫ذ ك‪،‬‬
‫ل‪ :‬ا ‪ B‬ط‬ ‫‪"! 0‬ر ‪ 8‬ا ر و ‪Q‬ل ‪!F‬‬
‫)أر و !زم ‪(archéomagnétisme‬‬ ‫ا‪ .‬ر‬
‫ً‪ ،‬و ل‬ ‫ا !‪ ! ,‬د ‪ ! ,‬د د ا‪ .‬ر ا ‪%‬ر‬
‫)د درو رو و و ‪,‬‬ ‫ا ‪HF‬ب‬ ‫ر‬ ‫! دد‬
‫أ‪2‬ل ن ‪7420‬‬ ‫‪. (dendrochronologie‬ز‬
‫ن ‪- 35‬‬ ‫ً‪ ،‬أو ا ر ون ا ‪) <H‬ا ر ون ‪(14‬‬
‫‪ 50‬أ ف م‪ ،‬أو ‪%‬دار ا و! وم ‪ -‬أر)ون و‬
‫س‪.‬‬ ‫ون م‪ ،‬أو ا !" ق ا راري )!ر و و‬
‫!راوح ن‬ ‫‪. (Thermoluminescence‬ز‬
‫أ وف و ‪ C‬ن ا ن و) ر ذ ك‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫ا ! رو و و ‪ Enthropologie‬وا‪! 3‬و و ‪:Ethnologie‬‬
‫م‬ ‫دة ار! ط‬ ‫ھذان ا ن ھ ‪ ،‬ل ا ! ر ‪ ،8‬ن أ‪H‬د ا(‪ ' '!F‬ت ا‬
‫ا ر‪. ،‬ول ث ‪ ,‬ا !طور ا ! ر ‪ ,F‬ا ط ‪ 5 ,‬ن‪ ،‬وا ‪ ,‬ث ‪,‬‬
‫ن !ر‪ F‬ن و ! ‪,‬‬ ‫‪ ! %‬و دا! و!‪ %‬ده‪ ،‬و ذ ك رى ض ا ء أ‬
‫أ ر ن‪.‬‬

‫م ا ! ت )ا !(ود وا ‪5‬و‪ 5‬ت( ‪ :Numismatique‬إن‬


‫ھذا ا م ن أھم ا و ‪Q‬ل ا !‪ ! ,‬د ا‪ .‬ري ‪ ! 0‬د د ز ن‬
‫ا ‪%‬ود وھو ! ‪ ،‬و ‪ 0‬ر ا ‪ 2C‬ت‬ ‫ا ر ا !‪!%! ,‬رن‬
‫وا‪Q‬د ‪,‬‬ ‫أن‬ ‫ا(‪ '!2‬د وا د ا ! ري ن د وآ‪F‬ر‪.‬‬
‫‪,‬‬ ‫تا‬ ‫ر ا ! ت وأ‪ H‬ل ا م وا‪ .‬داث وا‬
‫ا رو ن ‪,‬‬ ‫‪ !F‬ف ا دان‪ ....‬وإن ‪2‬ط ا ‪%‬ود ا !‪ ,‬ن‬
‫م ا ت أ رة ‪Q‬ق ر ا و!‪ 0‬ت !ؤرخ ا و ة أ ً‪،‬‬
‫ب ‪ ,‬ا 'ر ا ز ط‪ ,‬د‬ ‫وظ ت !و < ‪ B‬ا‪ F.‬رة‬
‫ا ث ‪ ,‬ا ! ن ‪ ! ,‬د د ا ! ر ‪ 8‬ا !‪%‬ر ‪ % ,‬ر أو‬
‫ا ‪ %‬رة‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫م ا (و م )ا ‪5‬رو!و و ‪:(Chronologie‬‬
‫م ا ر‪،‬‬ ‫وھو ن ا وم ا ! ر ‪ F‬ا دة داً‬
‫دى ا دول‬ ‫'ب ‪ 0‬ا !‪ %‬و م ا ‪!F‬‬ ‫وو و‬
‫وا ‪ H‬وب‪ .‬و ذ ا‪ .‬ف ا ث ق‪.‬م ا ! ج ا‪ 7‬ن إ ‪0‬‬
‫وا‬ ‫‪ ! ,‬ا(‪ '!2‬د وا د‬ ‫! ل‬
‫ظ رت ‪' ,‬ر وا را د ن و ور !‪ %‬و م وات م‬
‫أو رت ‪,‬‬ ‫ا وك ر! ط ‪ .‬داث ا !‪ ,‬روا‬
‫ا ‪!F‬ص ‪H ,‬ؤون ا !‪%‬و م درا ھذه‬ ‫أ م‪ .‬و‬
‫ا !‪ %‬و م و ‪ %‬ر ! وا ! ! ج ا ! ر ‪ 8‬ا ط ق ك أو دث‪.‬‬
‫وھذا ا م ) ‪ ,‬ا ' و و ن ا م ‪ U‬ري ا( ! د‬
‫‪"! ,‬ر ‪ 8‬ا ط ‪ %‬ت ا‪ .‬ر ا !‪,‬‬ ‫‪ 0‬ا رو و و‬
‫!‪ . H‬و( دوى ن درا ا ! ‪2‬ب ا ط ‪ ,%‬ا‪ .‬ري‬
‫ا !را! ‪B‬را ‪ Stratigraphie‬ن دون ‪%! F‬و ‪،‬‬
‫م ا !‪%‬و م ن ا ط ‪ %‬ن ا !‪%‬و ن‬ ‫و! رف ' و‬
‫م ا‪ .‬ب‬ ‫ا ري وا ‪C‬دي‪ ،‬و ! < ھذا ا م‬
‫‪ Généalogie‬و‪2‬د رع ا رب داً ‪ ,‬ھذا ا م !‪0‬‬
‫دة‪.‬‬ ‫إ م وا ‪ F‬و م ' وك و ‪%‬‬
‫م ا !(وش )ا‪; 3‬را‪:Epigraphie ( 1‬‬
‫وھو م ا ! ا ‪%‬د ا ‪%‬و‪ , H‬ا ر وا ط ن وا دن‬
‫ب‬ ‫د ا‪ .‬ري ‪ ,‬ر‬ ‫وا ‪HF‬ب و) رھ ‪ .‬وھذا ا م‬
‫و ‪ Q‬ا‪ .‬ر وأ رار ا ‪ B‬ت‪ .‬و ‪%‬وم‬ ‫و ود ا‪ .‬ر و ر '‬
‫! د د ز ن ا 'وص و ! و!ر م ا ‪2‬ص‬ ‫ا ‪!F‬ص‬
‫م‬ ‫وا دة‬ ‫‪B 7‬را‬ ‫‪ ،‬و ن ا وم ا ‪!%‬ر‬
‫ا ‪F‬طوط ت‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫م ا ‪ 5‬ت ا (د )ا و‪,‬را‪:Paléographie ( 1‬‬
‫ّ‬
‫ورق ا ‪B‬زال وا ‪%‬راط س‬ ‫‪ 0‬ورق ا ردى‬ ‫و دا ‪F‬طوط ا 'وص ا ‪%‬د ا !و‬
‫ن ث د! و‪ H‬ل ! ! و ‪ %‬ر ھذه ا !‬ ‫ا ‪%‬د وا ‪F‬طوط ت " وا‬
‫‪ ,‬دان ا ر م ا رد ت‬ ‫ا‬ ‫! ‪ .‬و ن رو‬ ‫‪ B‬رھ و! د د‬
‫)ا رو و ‪ (Papyrologie‬وا ! ت ا ‪%‬د ا ر وا‪. C 7‬‬

‫‪:(Toponymie‬‬ ‫م أ ء ا ‪5‬ن )ا ط و!‬


‫دة ‪ ,‬ا ث‪ ،‬وذ ك ر وع إ ‪ 0‬أ'ل !‬ ‫!& ھذا ا م ‪ U‬ري آ ‪ً 2‬‬
‫أ دة ‪ 0‬ا ‪ H‬وب ا !‪ ,‬أ ‪"H‬ت ھذه ا‪ .‬ن‪ .‬و‪2‬د‬ ‫د(‬ ‫ا‪ .‬ن‪ , .‬ھذه ا !‬
‫‪ ،‬م إن ا ن ن أن دل ‪"H 0‬ة ‪Q‬دة ) ‪Q‬ر‪،‬‬ ‫‪ 2‬ل إن ا دن !! م ‪ B‬ؤ‬
‫أ ء ا دن وا وا‪ <2‬و ‪ ،‬و ‪ ,‬ا زا‪Q‬ر أ ء‬ ‫ّ م‪ ،‬د ر‪' ،‬ن(‪ ،‬و( !!‪ B‬ر‬
‫دة‪ ،‬د د‪ % ! ،‬د‪،‬‬ ‫ل‪،‬‬ ‫ا ن ل ! ‪،‬‬ ‫إ ‪ 0‬آ(ف‬ ‫دن ر‪02‬‬
‫و ز‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫م ا & م ‪:Sigillographie‬‬
‫دى ا‪ .‬راد‬ ‫و ل ھذا ا م ا‪ !F.‬م " وا‬
‫وا ؤ ت ا ‪%‬د ‪ .‬إن ا‪ !F.‬م أو ط ! ! ل‬
‫وا‪ .‬ن وا‪.‬وا د‬ ‫ر و ً !‪ H‬د ‪ 0‬ا‪.‬ز‬
‫وا‪.‬ز ء‪ .‬و!! ن 'و' ً وأ ء أ ‪C‬م دة‬
‫أ ً‪ ،‬و د‪F‬ل ‪ ,‬ھذا ا ط ق م ا ‪ H‬رات‬
‫)ا ر وك( وھو ز ا‪ .‬ر وا م‪ ،‬و ‪,‬‬
‫ا !‪,‬‬ ‫ذ ك ا ر وك ‪ ,‬ا دو ا‪ .‬و وا و‬
‫ا ‪ ,‬وا ر ا ‪%‬و‬ ‫! دا ر ن ‪,‬‬
‫‪,‬‬ ‫ا !‪ ! ,‬ود وا د ن أھل ا ط ن وا‪ 7‬دة‬
‫ا ‪ %‬ر ا‪ .‬ر ودرا ا ن وا ' ‪.‬‬

‫و ‪ 0‬ل ل ( ن 'ر ا وم ا !‪ ! ,‬د‬


‫أن ا‪ .‬ر ر! ط !طور ا !‪ %‬ت‪.‬‬ ‫ما ر‬
‫ن ا ‪%‬ول إن ا و و‬ ‫و ‪ ,‬ھذا ا 'دد‬
‫‪ La biologie humaine‬ن‬ ‫ا‪7‬‬
‫ث ا‪ .‬ري ن‬ ‫ا وم ا !‪%! ,‬دم ‪F‬د ت‬
‫ظ م ا ‪%‬د وا و ت و ر‬ ‫ث درا !‬
‫أ ر ا و!‪ 0‬وا ‪Q 'F‬ص ا د وا‪ .‬راض‬
‫ا !‪ ,‬وھ وأ ب ا طب ا ‪%‬د م‪.‬‬
‫‪ H‬ر إ ‪ 0‬م ا ‪F‬ز ت ) را و و‬
‫‪ (Céramologie‬وھو ا ر ق ا و ‪ ,‬ظم‬
‫ا ر ن‪ F .‬ر ت أو ا ‪F‬ز ت ‪ 2‬ل ا‪!F‬راع‬
‫ا‪ .‬ري ا‪.‬و ‪, 0‬‬ ‫ا ! و دھ ھ‪ ,‬و‬
‫ر و ر‬ ‫ر ا 'ور وا !" رات ا‬
‫ا‪ .‬م وا ‪ H‬وب‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫أ ب و وا ل ‪5‬ل ا وا‪ ?2‬ا "ر ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫‪-1‬ا وا ل ا ط‬
‫ت‬ ‫ا دور ا ر ‪ ,‬ا د ر ا ‪ ,‬وا‪، Q !F‬‬ ‫! ب ا وا ل ا ط‬
‫ر ل‪ ،‬ا !‪!! ,‬ر ب‬ ‫وا ز(زل وا را ن وا‪ ' .‬ر وا ر ح وا زوا < ا‬
‫ھو ا ل ‪ ,‬درا!‬ ‫أو ز‪، Q‬‬ ‫و!!را م وق ا م ا ر إ ‪ 0‬أن !‪B‬ط‬
‫إ(‬ ‫وا ‪'2 ,‬ر ور‪ 2‬ا ‪ ,‬ث )ز! ا ر ل‪ ،‬و م د ظ ر‬ ‫ا‪ .‬ر‬
‫ض ا ! ' ل ن ‪CF‬ل ا 'ور ا و أو ض ا‪ .‬وام ا ر ھ وھ ك‪.‬‬
‫‪ ،‬و‪2‬د !‪ B‬ر‬ ‫ن ا ر ‪F‬طر ‪ 0‬ا دن ا !‪ ,‬أ‪ 2‬ت ‪0‬‬ ‫ان ‪,‬‬
‫‪0‬‬ ‫راھ !‪ B‬ر ھ ا دن ا !‪ , ,‬طر ‪ ، %‬و! ر ا دن ا !‪ ,‬ت ‪%‬‬
‫دن وا ‪ ,‬ا !‪ %! ,‬م ‪0‬‬ ‫‪ ,‬ا رى ا‪.‬ول‪ ،‬و س ا ل‬
‫ب ا د وا زر‬ ‫!وى ھ‬ ‫‪H‬واط‪ V‬ا ر‪ ،‬ذه ا‪ F.‬رة ‪2‬د ر! <‬
‫و!‪B‬ور ا زر‪.‬‬ ‫وا‪ ' .‬ر وا ز(زل وا را ن‪ , !F! ،‬ا دن ا‬
‫‪-2‬ا وا ل ا ر ‪:‬‬
‫رة ‪,‬‬ ‫‪ ! , ،‬ھم ھ‬ ‫( !‪%‬ل ا وا ل ا ‪H‬ر ‪F‬طورة ن ا وا ل ا ط‬
‫‪ < !%‬أ رھ‬ ‫‪2 ,‬د‬ ‫‪% ،‬د " ا‪ 7‬ن إ ‪% 0‬‬ ‫‪F‬راب ا دن وا د ر‬
‫‪Q‬‬ ‫‪ ,‬ء د ا د دة‪ ،‬و‪2‬د ‪ !F‬ر وا‪ ! <2‬ك ا دن‬ ‫وأ د! ‪ ،‬د ا !‬
‫ت ‪0‬‬ ‫‪ ،‬و‪2‬د دث ھذا أ ر ن رة‪ ،‬د ا زا‪Q‬ر ا '‬ ‫‪ H‬د و‪2‬‬
‫أ ‪ %‬ض أ ر ن ‪ %‬دا ن ا د ا ‪ ،,%‬وا ل ذا! د طروادة ث !‪%‬وم‬
‫ا ض‪ ،‬و د ! ‪2‬د ت ‪ ,‬د ا‪ .‬ر‬ ‫وق‬ ‫‪ 0‬أ ‪ %‬ض ! < دن !را‬
‫د ا ‪ %‬در ت ‪ 0‬ب ن أ ‪ %‬ض د ! ھرت ا ر ! ‪.‬‬
‫د‪،‬‬ ‫د وا‬ ‫إ ‪ 0‬إ دة ء ض ا م ا د‬ ‫أن ا‪ 7‬ن " أ‬
‫دا‬ ‫< ا ‪ %‬روان ا ذي دد ‪ ,‬د ا‪).‬‬ ‫و‪، 2‬‬ ‫و! د دھ ‪%‬دا‬
‫وا ط ت ا ‪F‬ز ‪! ،‬‬ ‫ا راب ا ذي ا ! ظ وا( ! ء ! ! " واح ر‪F‬‬
‫ء ا ' ‪ ,‬ا !& ‪ %‬ن < ا ري‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫‪ -3‬ا وا ل ا@‪ 0 2‬د ‪:‬‬
‫‪%‬د دأب ا‪ 7‬ن ذ ا ‪%‬دم ‪ 0‬ا‪ !F‬ر وا‪<2‬‬
‫ن وارد‬ ‫!و ره‬ ‫‪%! C‬رار و ء ا دن ‪،‬‬
‫‪ ! !F‬ده ‪ ,‬و ا‪ '!2‬ده و!طو ره‪،‬‬ ‫ط‬
‫ر‬ ‫) ر ا ‪2‬د !!‪ B‬ر ا ظروف و! ‪%‬ط< ا وارد‬
‫ن آ‪F‬ر‪% ،‬د ! ‪0‬‬ ‫ا‪ 7‬ن ا ن و ر ل إ ‪0‬‬
‫ف ر م ‪ B‬ر ا ر راه ؤ ر‬ ‫‪0‬‬ ‫د‬
‫را ‪،‬‬ ‫‪ 0‬ا‪ '!2‬د ا د و د < أھ‬ ‫ھذا‬
‫و ء ‪F‬ط ر أو ط ا ف وا ‪ %‬ط‬ ‫و‪2‬د !‪H‬ر‬
‫طر أھ إ ‪0‬‬ ‫وا ‪%‬ر‪ ،‬و ن م‬ ‫! !‪H‬ر ا‬
‫ث ن ا رزق ‪ ,‬أ ن أ‪F‬رى‪.‬‬ ‫ار ل‬

‫‪:‬‬ ‫‪-4‬ا وا ل ا‬
‫ھ‪ ,‬ا‪F.‬رى دور ر ‪F ,‬راب ا دن وا د رھ !‬ ‫وا ل ا‬
‫! 'ن ا‪ 7‬ن دا‪F‬ل أ وار د و‪ C2‬و 'و ‪،‬‬ ‫را‬ ‫ا روب‪،‬‬
‫د !‬ ‫م إ ‪ 0‬رب ا‪ .‬وار ود و‪2‬د د و ر‪2‬‬ ‫طر ا دو ا‬
‫'ل ‪ ! ,‬رت ‪ 0‬د ا ط ن‪ ،‬وأ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫و ‪!%‬ل أھ و‬
‫دل ن ا ' ا‪.‬و ‪ 0‬ا !‪ ,‬ت‬ ‫'‬ ‫‪ ,‬ا م د و !‪F‬ذو‬
‫‪,‬‬ ‫دث ‪%‬‬ ‫رھ ا س إ ‪ 0‬ا ' ا د دة‪،‬‬ ‫! رة ‪ ,‬ا ران‪،‬‬
‫ا 'ر ‪ ،‬وا !‪ %‬ل ا‪ .‬راء ا د ن إ ‪F ،‬ر ت‬ ‫ت د‬ ‫د‬
‫وھ ‪.‬‬ ‫وزاد‬ ‫رت‬ ‫ا ‪ %‬وھ رھ أھ ‪،‬‬

‫‪16‬‬
‫طرق وأ ب ا ‪ 5‬ف ن ا‪ "#‬ر‪:‬‬
‫‪ .1‬ا ‪0‬و ر ا وي‪:‬‬
‫! د ! ك ا 'ور ا "‪F‬وذة ن ا و ‪,‬‬
‫ن‬ ‫! د د ا وا‪ <2‬ا‪ .‬ر ‪ ! ' F‬ك ا‬
‫ا ط ن ن ‪CF‬ل ‪ C‬ظ و ود ‪ C‬ت‬
‫!ظ ر ‪ ,‬ا !ر وا ت وا ظ‪C‬ل‪ ،‬وھ‪,‬‬
‫‪ C‬ت ( ن ن ھو ‪ 0‬ط& ا‪.‬رض‬
‫أن ‪ C‬ظ ‪ C ،‬د أن ا ! ت !دل ‪0‬‬
‫و ود دران ا ن ا ط ‪ ,‬ث !ز د‬
‫د ا !ت ‪ 0‬ا و‬ ‫ا رطو وھو أ ر‬
‫س ! ك ا !‪ <%! ( ,‬وق ھ ل‬ ‫‪0‬‬
‫إ ‪ 0‬أن ون ھ ! ا ! ت‬ ‫ط ‪7 ،‬‬
‫دور آ‪F‬ر ! د د ذ ك ن د ‪.‬‬
‫‪!H‬رط ‪ ,‬ھذا ا وع ن ا !'و ر ا ون‬
‫ب‬ ‫أو ا‪ .‬ض وا‪ .‬ود ا‪ !F‬ر ا و‪2‬ت ا‬
‫! !‪F‬دم‬ ‫!'و ر وزاو ا ل أ ‪،‬‬
‫ر‪ H‬ت ‪'! ' F‬و ر ‪ H.‬ا زر‪ 2‬ء أو‬
‫! ت ا راء‪.‬‬
‫ر ‪:‬‬ ‫لا‪: 5‬‬ ‫‪ .2‬ا‬
‫ا و ت ‪ ,‬ا !ر‬ ‫ن ‪CF‬ل ا ‪H‬ف ن‬
‫و ودھ دل ‪ 0‬و ود ‪ %‬ذات !ر ب‬
‫وا ‪ ,‬أي ن ‪CF‬ل ا ‪H‬ف ن و ت‬
‫أن ‪C‬ت ا وا ت ھ‪ ,‬ا‪F.‬رى‬ ‫وم‬ ‫ا‬
‫و ت وا !رو ن وا ر ون‬ ‫! ون )‬
‫د ‪' ,‬ر ‪ %‬ط ا ث وا ر‪.‬‬ ‫وا !‪H‬‬
‫ن ن ‪CF‬ل ا ‪H‬ف ن وب ا ‪ %‬ح‬
‫!‪%‬را‬ ‫! د د ا‪ .‬ن ا !‪ ,‬ن ا‪ 7‬ن‬
‫ھذه‬ ‫ن ! دد ط‬ ‫و ‪%‬وم زرا !‬
‫ن ! دد‬ ‫ا ! ت و ! ‪ ,‬وع ا ‪B‬ذاء و‬
‫و‪ < ! <2‬ھؤ(ء ا زار ن ) ر د ن‬
‫‪%‬و م‪.‬‬ ‫‪17‬‬
‫تاود ‪:‬‬ ‫لا‬ ‫‪ .3‬ا‬
‫‪H‬ف ن ا ر ا د و ! ت ط& ا‪.‬رض وھو رة ن ‪ 2‬ب ن‬ ‫طر ‪%‬‬
‫ا ' ب ‪2‬طره ‪ 1.27‬م )‪ 1/2‬و' ( وطو ‪ 101.6‬م )‪ 40‬و' ( و ‪ %‬ض‬
‫ن ا ‪HF‬ب ث ون ‪ H 0‬ل رف ‪ T‬ث ر م ا‪ .‬ري ‪F‬ط ن !واز ن‬
‫ا '‬ ‫! ون ا‬ ‫وق ا ط‪ %‬ا !‪ ! ,‬ل و ود ا ر‬
‫‪30.48‬م )‪2100‬دم( أ !وز < ا ‪ %‬ن !رك ‪%‬ب ‪ 0‬أن ا د‪ , 2‬ا ث‬
‫ث طرق ‪ 0‬ا ‪ %‬ض ا ‪ H , HF‬ل‬ ‫!‪2 , !%‬رب ھذه ا ‪ %‬ن ن‬
‫!و‪2‬ف ن ا طرق و ‪ ,‬ل‬ ‫م‬ ‫ون ا ‪ %‬ب ود وإ ‪ 0‬أن 'طدم‬
‫ل ق ا ‪ %‬ب ا ‪Q B‬ر ‪ ,‬ا‪.‬رض و ‪ ,‬ل ! ل ق '‪ B‬ر <‬ ‫رة‬
‫و!د '‪ B‬ر ‪ ,‬ھذه ا ‪%‬ط‬
‫و( ! دي ھذه ا طر ‪ , %‬ل ن ا '‪F‬ر ا و ‪ 0 ,‬ق ز د ن ا !ر أو‬
‫ث ( و د رق ن ! و ن ا ط& وا ط ‪ %‬ت ا !‪,‬‬ ‫أو ط‬ ‫ت ا !ر ر‬
‫! ! ‪.‬‬
‫‪ ) .4‬ز ا ر! ن‪:‬‬
‫!‪F‬دم ھذه ا طر ‪ , %‬ل ن ا '‪F‬ر ا و ‪2 ,‬ر ب ن ا ط&‪ ،‬طرق ط&‬
‫ن ا ' & ‪%‬طر ‪ 3‬و' ت =‬ ‫ز ؤ ف ن ا طوا‬ ‫! ل‬ ‫ا‪.‬رض‬
‫أ وب ‪ '2‬ر ن‬ ‫ن ل وا و وءة ر' ص و ت‬ ‫‪ 7.62‬م و ‪%‬‬
‫وا ‪ 5 ,‬أ‪2‬دام =‬ ‫ك طو‬ ‫‪ %‬ض ‪, HF‬‬ ‫ا د د ! ! ‪ F ,‬رج ا‪ .‬طوا‬
‫ز ‪ H‬ا ‪%‬دم وھذا ا زء دب ‪ C 2‬و!‪%‬رع ا‪.‬رض‬ ‫‪ 1.524‬م و‬
‫ك ا ز ن ا ‪ %‬ض و!‪%‬رع ا‪.‬رض د ‪2‬دم ا ز و 'ت 'وت ث‬
‫ون ر ن ‪ ,‬ل و ود أ م ! ت ط& ا‪.‬رض وھ !و < ‪ C‬ت ‪ ,‬ھذه‬
‫ا ‪ %‬ط وا ط أو! د‬
‫‪ 2 .5‬س ا (ل ا ;! ط ‪:‬‬
‫!و !ر ‪ % Magnétomètre‬س ا ل‬ ‫ز ا‬ ‫! ل ذا ا ‪B‬رض‬
‫!" ر ‪ B‬ط ‪ ,‬ل ا دن وا ‪ F‬ر وأ ران ا رق‬ ‫ا ‪ B‬ط ‪ U ,‬م ا !‪,‬‬
‫ث ‪ ,‬ل و ود ل ھ ذا أ م ! ت ط& ا‪.‬رض !!‪ B‬ر ا ‪%‬راءة ‪0‬‬
‫ا ز و ن !و ب ‪ 2‬ل ا دء ‪ ,‬ذ ك !‪ %‬م ا و‪ <2‬إ ‪ 0‬ر ت و‪ 2‬س ا ل‬
‫ن ! دد ن‬ ‫ا ‪ B‬ط ‪ % , ,‬ط ا !‪ %‬ط< و! ل ا ‪%‬راءة ‪ 0‬ا ورق و‬
‫دود ا و‪.<2‬‬ ‫!وا د ا ر و! د د أ‬
‫‪18‬‬
‫‪ .7‬ا ‪ C‬ا "ري ط‪ C‬ا رض‪:‬‬
‫إ ‪ 0‬ل أ واع ا ‪F‬را‪Q‬ط و م ر م ! وع ب‬ ‫! ج ا‪ .‬ري ‪ ,‬ھذه ا‬
‫‪ ،‬إ ‪ 0‬ب ا‪7‬ط‪C‬ع ‪ 0‬ل ا !‪ %‬ر ر‬ ‫و ر!‬ ‫إ‪ 0‬ب !‬ ‫ا‬
‫إ ‪ 0‬ا !زود ‪O‬‬ ‫!د وه ا‬ ‫ط‪ %‬و ! ‪ SQ‬ل & ق‪،‬‬ ‫ا‪ .‬ر‬
‫ل ا و'‬ ‫و ‪ %‬س 'ور وأ زة ا‬ ‫ا !‪%‬‬ ‫!'و ر‬
‫وا ! ودو ت و ‪ %‬س ‪H‬ر ط‪ ,‬إ ‪ 0‬ب أدوات ا ر م ود !ر ‪ C‬ظ ت ! ل‬
‫و "س '‪ B‬رة و ر‪ H‬ت و ط ‪ 2‬ت‬ ‫وا !و‬ ‫ا ‪ C‬ظ ت و ذا ا ر وم ا‬
‫و ! ن أو ‪ C‬و!‪%‬وم ل‬ ‫رة ! ن ‪ ,‬ا‬ ‫و‪ ,‬ل تا‬
‫& و ‪ C‬ظ ل ا ‪ F‬ت و < ض ا ذج ن ا ‪ F‬ر و‬ ‫ر‪2‬‬
‫ء ‪2‬ر د دن و) رھ ن ا ‪ , 0%‬أ س و ر ق ل س ط ‪ ! 2‬دد‬
‫ا &‬ ‫ور ( د ا ودة‪ ،‬و ‪,‬‬ ‫ث ‪%‬وم !‬ ‫ا و‪ <2‬ا ذي أ!ت‬
‫ل وم !‪ B‬ل ا ت و!' ف‪.‬‬
‫ت ا !ر وا ث ن ا‪ .‬ن‬ ‫ص‬ ‫إ ‪ 0‬ب ھذه ا طرق ھ ك أ‬
‫ذات ا ‪ H‬رة ا ! ر ‪ F‬وا‪ .‬ر ‪ ،‬إ ‪ 0‬ب ا 'د ‪ ،‬وا 'وص ا ‪%‬د ‪ ،‬و !‪0‬‬
‫ؤال أھل ا ط‪ %‬و) رھ ن ا طرق‪.‬‬

‫‪19‬‬

You might also like