Kwasy

Kwasy – związki o wzorze ogólnym HnR. Składają się z kationu wodoru oraz anionu reszty kwasowej.

Nazewnictwo kwasów:

Kwasy tlenowe mają końcówkę ,,owy’’ , natomiast kwasy beztlenowe ,,wodorowy’’.

6 grupa ) H2CrO4 – kwas chromowy (VI)

H2Cr2O7 – kwas dichromowy (VI)

7 grupa ) H2MnO4 – kwas manganowy (VI)

HMnO4 – kwas manganowy (VII)

13 grupa ) H3BO3 – kwas ortoborowy

14 grupa ) H2CO3 – kwas węglowy

H2SiO3 – kwas metakrzemowy 

H4SiO4 – kwas ortokrzemowy

15 grupa ) HNO2 – kwas azotowy (III)

HNO3 – kwas azotowy (V)

HPO3 – kwas metafosforowy (V)

H3PO4 – kwas ortofosforowy (V)

H4P2O7 – kwas pirofosforowy (V), kwas difosforowy (V)

16 grupa ) H2SO3 – kwas siarkowy (IV) H2S – kwas siarkowodorowy

H2SO4 – kwas siarkowy (VI) H2Se – kwas selenowodorowy

H2S2O3 – kwas tiosiarkowy (IV)

17 grupa ) HClO – kwas chlorowy (I) HF – kwas fluorowodrowy

HClO2 – kwas chlorowy (III) HCl – kwas chlorowodorowy

HClO3 – kwas chlorowy (V) HBr – kwas bromowodorowy

HClO4 – kwas chlorowy (VII) HI – kwas jodowodorowy

**HCN – kwas cyjanowodorowy HSCN – kwas tiocyjanowy (rodankowy)

Wzory strukturalne kwasów:

Podział kwasów:

KWASY
łatwo trudno
tlenowe beztlenowe mocne słabe trwałe nietrwałe lotne lotne
HCl,
HBr, HI,
H2SO4,
HNO3, H2S,
HClO4, H2CO3, HCl,
HClO3, reszta HCl, H2SO4, H2SO3, HBr, HI, H2SO4,
HNO3 HCl HMnO4 kwasów H3PO4 HClO H2S H3PO4

KWASY
zawierające zawierające
prostą złożoną
resztę resztę
utleniające nieutleniające kwasową kwasową jednoprotonowe dwuprotonowe trójprotonowe
HNO3
(rozc,stęż),
H2SO4
(stęż),
HClO4 reszta kwasów HCl HClO4 HNO2 H2SO3 H3PO4

Otrzymywanie kwasów:

a) Bezwodnik kwasowy (tlenek kwasowy) + woda  kwas (tlenek niemetalu jest na tym samym stopniu
utlenienia co kwas)
Z SO3 + H2O  H2SO4
Właściwości fizyczne:
N2O3 + H2O  2HNO2
 Ciecze (wyjątek kwas metakrzemowy - osad)N2O5 + H2O  2HNO3
SO2 + H2O 
 Żrące, parzące, powodują oparzenia H2SO
skóry 3 (nietrwały)
oraz oczu SO2 + H2O  HSO3- + H3O+
CO2 +silnie
 Ich rozcieńczanie jest procesem H2O  H2CO3 (nietrwały) CO2 + H2O  H+ + HCO3-
egzotermicznym
2NO2 + H2O  HNO3 + HNO2 lub N2O4 + H2O  HNO3 + HNO2
Pamiętaj chemiku 3HNO
młody2 wlewaj
 HNO3zawsze
+ 2NO kwas
+ H2Odo wody.
P4O10 + 6H2O  4H3PO4
Właściwości chemiczne:
P4O6 + 6H2O  4H3PO4
*** SiO + H2O+
a) 2Kwas reakcja
metal nie+zachodzi
 sól wodór
Zn + HCl  ZnCl2 + H2
b) Sól słabego
Mgkwasu
+ H2SO+4 
kwas mocny
MgSO 4 + H2 sól + kwas

6K + 2H3PO4  2K3PO4 + 3H2

2Al + 6HCl  2AlClNa SiO + 2HCl  2 NaCl + H2SiO3 (biały, galaretowaty)
3 + 23H2 3

b) Kwas + tlenek zasadowy/amfoteryczny  sól + woda

c) Niektóre2HCl
niemetale
+ NiO +woda
NiCl2+ Hkwas
2O
tlenowy + kwas beztlenowy
2HCl + ZnO  ZnCl2 + H2O
2H3PO4 + 3Na2O  2Na3PO4 + 3H2OCl2 + H2O  HCl + HClO
Cr2O3 + 3H2SO4  Cr2(SO4)3 + 3H2O
d) Kwasy beztlenowe otrzymuje się
c) Kwas + wodorotlenek poprzez rozpuszczanie wodorków w wodzie
sól + woda
3NaOH + H3PO4  Na3PO4 + 3H2O
Cu(OH)2 + 2HCl  CuCl2 + 2H2O
d) Kwas + amoniak  sól amonowa
NH3 + HNO3  NH4NO3
 Cu + 4HNO3(st)  Cu(NO3)2 + 2NO2 +2 H2O

Obserwacje: metal się roztwarza, wydziela się brunatny gaz o ostrym zapachu, roztwór przyjmuje niebieską barwę.

3Cu + 8HNO3(rozc)  3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O

Obserwacje: metal się roztwarza, wydziela się bezbarwny gaz o nieprzyjemnym zapachu, brunatniejący na powietrzu,
roztwór przyjmuje niebieską barwę.

Pasywacja – polega na pokrywaniu się cienką warstewką swojego tlenku, który nie reaguje z tym kwasem i
nieumożliwia dalsze reakcje. Zjawisko wykorzystywane w ochronie przed korozją.

 Pod wpływem H2SO4 (st) pasywacji ulegają: Co, Al, Fe (kocham )

 Pod wpływem HNO3 (st) pasywacji ulegają: Mo, Ni, Co, Cr, Cr, Al, Fe (Moniko chrup )
 Pod wpływem powietrza pasywacji ulegają: Mo, Ni, Co, Cr, Pb, Al.

*Glin nie koroduje, dlatego puszki po napojach oraz samoloty nie korodują.

W przypadku gdy metal może tworzyć związki na różnych stopniach utlenienia:

W reakcji z kwasem nieutleniającym (np. HCl) żelazo

tworzy sól II-wartościową , natomiast w reakcji z
kwasem utleniającym tworzy sól III- wartościową.

Aby otrzymać sól FeCl3 należy użyć Cl2 :

W cząsteczkach kwasów tlenowych zastąpione atomami metali mogą zostać tylko te atomy wodoru, które są
związane z atomami tlenu. Na przykład w kwasie etanowym CH 3COOH tylko jeden z czterech atomów wodoru można
wymienić na atom metalu. Jest to ten atom, który jest bezpośrednio związany z tlenem, reszta wodorów nie
wykazuje właściowści kwasowych. Kwas octowy jest kwasem czterowodorowym, ale jednohydronowym.

Woda królewska – mieszanina stężonego HNO3 oraz HCl w stosunku objętościowym 1:3.

Au + 4HCl + HNO3  HauCl4 + NO + 2H2O

Kwasy utleniające mogą utleniać niektóre niemetale (siarkę, węgiel itd) np.:

C + 4HNO3  CO2 + 2NO2 + 2H2O