HUK301U - BİREYSEL İŞ HUKUKU

Ünite 4 - Alıştırma Soruları

1)

Aşağıdakilerden hangisi Türk Borçlar Kanunu m. 400'e göre işçinin, işverene kusuruyla verdiği zarardan sorumluluğunda dikkate
alınacak unsurlardan değildir?

A ) İşin tehlikeli olup olmaması

B ) Uzmanlığı ve eğitimi gerektirip gerektirmemesi
C ) İşçinin işveren tarafından bilinen nitelikleri ve yetenekleri
D)

İşçinin işveren tarafından bilinmesi gereken nitelikleri ve yetenekleri

E ) İşçinin geleceğe ilişkin beklentileri ve hesapları

Çözüm :

Madde uyarınca; “İşçi, işverene kusuruyla verdiği her türlü zarardan sorumludur. Bu sorumluluğun belirlenmesinde; işin tehlikeli olup
olmaması, uzmanlığı ve eğitimi gerektirip gerektirmemesi ile işçinin işveren tarafından bilinen veya bilinmesi gereken yetenek ve
nitelikleri göz önünde tutulur” (TBK m.400, f.1, 2)

Doğru cevap E şıkkıdır.

2)

İş Kanunu md 32'de "genel anlamda, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve parayla ödenen
tutardır" şeklinde tanımlanan kavram aşağıdaki seçeneklerden hangisinde yer almaktadır?

A ) Borç
B ) Ücret
C ) Kazanç
D ) iş sağlığı
E ) İş sözleşmesi

Çözüm :

İş Kanunu’nun 32. maddesi ücreti “genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan
ve parayla ödenen tutardır” şeklinde tanımlamıştır. Tanımda yer alan ilk unsur ücretin yapılan işin karşılığı olmasıdır. Diğer bir ifadeyle
iş görme ediminin ifa edilmediği hâllerde ücrete hak kazanılamaz.

Doğru cevap B şıkkıdır.

3 ) Sır saklama yükümlülüğünü de içeren borç türü aşağıdakilerden hangisidir?
A ) İş görme borcu
B ) Özen borcu
C ) Rekabet Etmeme Borcu
D ) Sadakat borcu
E ) Gözetme Borcu

Çözüm : Sadakat borcu, sır saklama yükümlülüğünü de içerir. Türk Borçlar Kanunu’nun 396. maddesinin son fıkrasına göre; “İşçi, iş
gördüğü sırada öğrendiği, özellikle üretim ve iş sırları gibi bilgileri, hizmet ilişkisinin devamı süresince kendi yararına kullanamaz veya
başkalarına açıklayamaz. İşverenin haklı menfaatinin korunması için gerekli olduğu ölçüde işçi, hizmet ilişkisinin sona ermesinden sonra
da sır saklamakla yükümlüdür”.
Doğru cevap D şıkkıdır.

Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanmış olan bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının Anadolu Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan
kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali
külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.
 4 ) Türk Borçlar Kanunu’nda 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda yer almayan, esasen sadakat borcu kapsamına dâhil olan ve İsviçre Borçlar
Kanunu’na paralel olarak açıklayıcı nitelikte olmak üzere Kanun’a alınan borç türü aşağıdakilerden hangisidir?
A ) Ek hesap borcu
B ) İş görme borcu
C ) Özen borcu
D ) Düzenlemelere ve talimata uyma borcu
E ) Teslim ve hesap verme borcu

Çözüm : Kanunu’nda yer almayan “Teslim ve Hesap Verme Borcu” düzenlenmiştir. Esasen sadakat borcu kapsamına dâhil olan borç,
İsviçre Borçlar Kanunu’na paralel olarak açıklayıcı nitelikte olmak üzere Kanun’a alınmıştır.
Doğru cevap E şıkkıdır.
5 ) “İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım
yapılamaz” ilkesi hangi borç türüyle ilgilidir?
A ) Vergi borcu
B ) Sadakat borcu
C ) Düzen borcu
D ) Özen borcu
E ) Eşi davranma borcu

Çözüm : İşverenin borçlarından bir diğeri eşit davranma borcudur. Eşitlik ilkesinin temelinde adalet ve hakkaniyet düşüncesi yer alır.
Eşitlik ilkesi eşit durumda olanlara eşit davranılmasını öngörür, ayrım yapılmasını yasaklar. İş Kanunu’nun 5. maddesinde de,
Anayasanın 10. maddesi ve uluslararası düzenlemelere paralel olarak eşit davranma ilkesi düzenlenmiştir. Buna göre, “İş ilişkisinde dil,
ırk, renk, cinsiyet, engellilik,
siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz” (m.5, f.1).
Doğru cevap E şıkkıdır.
6)

İşçinin, işverene ait makineleri, araç ve gereçleri, teknik sistemleri, tesisleri ve taşıtları usulüne uygun olarak kullanma yükümlülüğü
hangi borcunu tanımlamaktadır?

A ) İş görme borcu
B ) Sadakat borcu
C ) Fazla çalışma borcu
D ) Özen borcu
E ) Hesap verme borcu

Çözüm :

İşçinin, işverene ait makineleri, araç ve gereçleri, teknik sistemleri, tesisleri ve taşıtları usulüne uygun olarak kullanma yükümlülüğü
özen borcunu tanımlamaktadır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

7)

Pazarlama, müşteri listesi, reklam stratejisi, gelir kaynakları, personel yapısı ve benzeri konulara ilişkin bilgiler aşağıdakilerden hangisini
tanımlar?

A ) Ticari sır
B ) İşletme sırrı
C ) Üretim sırrı
D ) Müşteri sırrı
E ) İş sırrı

Çözüm : Pa​zarlama, müşteri listesi, reklam stratejisi, gelir kaynakları, personel yapısı ve benzeri konulara ilişkin bilgiler iş sırrını
tanımlar. Bu nedenle doğru şık “e”dir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanmış olan bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının Anadolu Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan
kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali
külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.
 8)

İşyerinde hizmet edilen müşterilerin hesap pusulalarına belirli bir yüzdenin eklenmesi suretiyle ücretin müşteriler (üçüncü kişi)
tarafından ödenmesinin söz konusu olduğu ücret türü aşağıdakilerden hangisidir?

A ) Zamana göre ücret

B ) Götürü ücret
C ) Yüzde usulü ücret
D ) Parça başı ücret
E ) İkramiye

Çözüm :

Yüzde usulü ücrette işyerinde hizmet edilen müşterilerin hesap pusulalarına belirli bir yüzdenin eklenmesi suretiyle ücretin müşteriler
(üçüncü kişi) tarafından ödenmesi söz konusudur. Otel, lokanta, eğlence yerleri ve benzeri yerlerde veya içki verilen hemen yenilip
içilmesi için çeşitli yiyecek maddelerinin satıldığı yerlerde yüzde usulüne göre ücret sistemi uygulanabilir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

9)

İş ilişkisinde veya sona ermesinde eşit davranma ilkesine aykırı davranıldığında işçi, ............. kadar ücret tutarında uygun bir tazminattan
başka yoksun bırakıldığı hakları da talep edebilir.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yeri aşağıdakilerden hangisi doğru olarak tamamlar?

A ) 2 aya
B ) 4 aya
C ) 6 aya
D ) 8 aya
E ) 12 aya

Çözüm :

İş Kanunu’nun 5. maddesinde de, Anayasanın 10. maddesi ve uluslararası düzenlemelere paralel olarak eşit davranma ilkesi
düzenlenmiştir. Buna göre, “İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri
sebeplere dayalı ayırım yapılamaz”. İş ilişkisinde veya sona ermesinde eşit davranma ilkesine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar
ücret tutarında uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı hakları da talep edebilir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

10 )

Aşağıdakilerden hangisi işçinin, işverenin korunmaya değer menfaatlerini, doğruluk ve güven ilkesinin gerektirdiği şekilde ve
kendisinden beklenebilecek makul ölçülerde koruması ve bu menfaatlere zarar verecek davranışlardan kaçınması şeklinde
tanımlanabilir?

A ) Sadakat borcu
B ) İşin özenle yapılması
C ) İş görme borcu
D ) Teslim ve hesap verme borcu
E ) Düzenlemelere ve talimata uyma borcu

Çözüm :

Türk Borçlar Kanunu’nda özen ve sadakat borcu birlikte ele alınmış “İşçi, yüklendiği işi özenle yapmak ve işverenin haklı menfaatinin
korunmasında sadakatle davranmak zorundadır” hükmüne yer verilmiştir (TBK m.396, f.1). Sadakat borcu; işçinin, işverenin
korunmaya değer menfaatlerini, MK m.2’de temelini bulan doğruluk ve güven ilkesinin gerektirdiği şekilde ve kendisinden bekle‐
nebilecek makul ölçülerde koruması ve bu men​faatlere zarar verecek davranışlardan kaçınması şeklinde tanımlanabilir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanmış olan bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının Anadolu Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan
kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali
külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.