Beton Beton - sztuczny zlepieniec kamienny, powstay przez zwizanie kruszyw skalnych za pomoc spoiw lub lepiszcz.

Zamiast kruszyw skalnych stosowane s te kruszywa sztuczne nieorganiczne lub organiczne. Kruszywa drobnoziarniste uywane do betonw s nazywane czsto wypeniaczami. Klasyfikacja betonw ze wzgldu na gsto objtociow: betony 2600 kg/m3, o cikie 2000 kg/m3 , = 2600 kg/m3 beton zwyky o betony 2000 kg/m3o = 800 kg/m3 lekkie Klasyfikacja ze wg na skadniki: betony cementowe, betony ywiczne, betony asfaltowe, betony wirowe, betony tuczniowo-keramzytowe, betony upkoporytowe, betony strukowe, itd. Klasyfikacja ze wzgldu na sposb transportowania lub nanoszenia: beton towarowy, beton natryskowy. Do betonw zalicza si take tworzywa powstae z zapraw cementowych lub wapiennych spulchnionych za pomoc rodkw gazotwrczych i pianotwrczych: autoklawizowane betony komrkowe, pianobetony, pianogazosilikaty. Terminy i okrelenia wg PN-EN 206-1:2003: Beton materia powstay ze zmieszania cementu, kruszywa grubego i drobnego oraz ewentualnych domieszek i dodatkw, ktry uzyskuje swoje waciwoci w wyniku hydratacji cementu Mieszanka betonowa: cakowicie wymieszane skadniki betonu, ktre s jeszcze w stanie umoliwiajcym zagszczenie wybran metod Beton stwardniay beton, ktry jest w stanie staym i ktry osign pewien poziom wytrzymaoci Beton wytworzony na budowie beton wyprodukowany na placu budowy przez wykonawc na jego wasny uytek Beton towarowy beton dostarczony jako mieszanka betonowa przez osob lub jednostk nie bdc wykonawc Beton wysokiej wytrzymaoci beton klasy wytrzymaoci na ciskanie wyszej ni C50/60 w przypadkach betonu zwykego lub betonu cikiego i beton klasy wytrzymaoci na ciskanie wyszej ni C50/55 w przypadku betonu lekkiego Zarb mieszanki betonowej: jest to mieszanina otrzymana z jednej porcji skadnikw zaadowanych do betoniarki lub jedna porcja mieszanki dostarczona do miejsca wykorzystania. Cakowita zawarto wody woda dodana oraz woda ju zawarta w kruszywie i znajdujca si na jego powierzchni a take woda w domieszkach i dodatkach zastosowanych w postaci zawiesin jak rwnie woda wynikajca z dodawania lodu lub naparzania Efektywna zawarto wody rnica midzy cakowit iloci wody w mieszance betonowej a iloci wody zaabsorbowan przez kruszywo Wspczynnik woda/cement stosunek efektywnej zawartoci masy wody do zawartoci masy cementu w mieszance betonowej

Waniejsze domieszki chemiczne: uplastyczniajce, przyspieszajce lub opniajce wizanie i twardnienie, uszczelniajce, napowietrzajce, itd. Dozuje si je w iloci 0.2% do 5% masy cementu. Konsystencja i urabialno: jest to zesp cech okrelajcych waciwoci mieszanki betonowej, od ktrych zaley podatno do wypeniania formy lub przestrzeni ograniczonej deskowaniem i zdolno zachowania nadanej postaci po zagszczeniu i rozformowaniu. Urabialno decyduje o jednorodnoci tworzywa - o rwnomiernym przestrzennym rozmieszczeniu wszystkich skadnikw, a w nastpstwie o jednorodnoci technicznych cech betonu. Konsystencja - charakteryzuje podatno mieszanki do przemieszczania si pod wpywem siy, przy czym jednorodno przemieszczanej mieszanki pozostaje nienaruszona. Wyrnia si nastpujce klasy konsystencji wedug metody opady stoka (EN 12350-2) Klasa Opad stoka w [mm] S1 S2 S3 S4 S5 Od 10 do 40 0d 50 do 90 od 100 do 150 od 160 do 210 220 Zalecane granice od 10 mm do 210 mm

wedug metody Vebe (EN 12350-3) Klasa Czas Vebe w [s] V0 V1 V2 V3 V4 31 od 30 do 21 od 20 do 11 od 10 do 6 od 5 do 3 Zalecane granice od 30 s do 5 s wedug metody stopnia zagszczalnoci (EN 12350-4) Klasa Stopie zagszczalnoci C0 C1 C2 C3 1,46 od 1,45 do 1,26 od 1,25 do 1,11 od 1,10 do 1,04od 5 do 3

Zalecane granice od 1,04 do 1,46 wedug metody rozpywu (EN 12350-5) Klasa rednica rozpywu w [mm] F1 F2 F3 F4 F5 F6 340 od 350 do 410 od 420 do 480 od 490 do 550 od 560 do 620 630 Zalecane granice od 340 do 620 Wytrzymao na ciskanie wedug PN-EN 206-1:2003 - wytrzymao betonu na ciskanie wyraana jest wytrzymaoci charakterystyczn zdefiniowan jako warto, poniej ktrej moe si znale nie wicej ni 5% wynikw wszystkich pomiarw wytrzymaoci danego betonu. Wytrzymao charakterystyczna - powinna by okrelona na prbkach o ksztacie szecianu o boku a=15cm (fck, cube) albo walca o wymiarach D=15cm i H=30cm (fck, cyl) po 28 dniach twardnienia w temp. 20oC. Klasy wytrzymaoci wg PN-EN 206-1:2003 Podstaw klasyfikacji moe stanowi wytrzymao charakterystyczna na ciskanie okrelana w 28 dniu dojrzewania na prbkach szeciennych lub walcowych o wymiarach jak wyej. Tablica Klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu zwykego i betonu cikiego Klasa wytrzymaoci na ciskanie Minimalna wytrzymao charakterystyczna oznaczana na prbkach walcowych fck, cyl w [N/mm2] Minimalna wytrzymao charakterystyczna oznaczana na prbkach szeciennych fck, cube w [N/mm2] C8/10 C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60 C55/67 C60/75 C70/85 C80/95 C90/105 C100/115 8

12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80 90 100 10 15 20 25 30 37 45 50 55 60 67 75 85 95 105 115 Tablica Klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu lekkiego Klasa wytrzymaoci na ciskanie Minimalna wytrzymao charakterystyczna oznaczana na prbkach walcowych fck, cyl w [N/mm2] Minimalna wytrzymao charakterystyczna oznaczana na prbkach szeciennych a fck, cube w [N/mm2] C8/9 C12/13 C16/18 C20/22 C25/28 C30/33 C35/38 C40/44 C45/50 C50/55 C55/60 C60/66 C70/77

C80/88 8 12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80 9 13 18 22 28 33 38 44 50 55 60 66 77 88 a Mona przyjmowa inne wartoci, jeeli ustali si z wystarczajc dokadnoci oraz udokumentuje zaleno midzy tymi wartociami i odpowiedni wytrzymaoci oznaczon na walcach Betony BWW, BBWW, BUWW BWW - to beton o klasie wytrzymaoci B60 B120 (beton wysokiej wytrzymaoci) BBWW - to beton o klasie wytrzymaoci B120 B180 (beton bardzo wysokiej wytrzymaoci) BUWW - to beton o klasie wytrzymaoci powyej B180 (beton ultra wysokiej wytrzymaoci) Betony te stosuje si do budynkw wysokich szkieletowych - o oszczdnych przekrojach, do budowli tuneli, platform wiertniczych, nawierzchni drogowych odpornych na cieranie, mostw, itd. Aby uzyska wysze parametry betonu naley: - zmniejszy kocow porowato zaczynu - stosowa kruszywo amane o Rm = 200-300 MPa (N/mm2) - stosowa bardzo drobne uszczelniajce wypeniacze - poprawi przyczepno zaczynu do kruszywa - 0.35; std potrzeba stosowania superplastyfikatorw (SP) - mieszanka staje si rzadsza w/c w/c [BWW] 0.22 - dobr odpowiedni kruszywa, spenienie warunku najmniejszej wododnoci i najwikszej szczelnoci; stosowa kruszywo bez frakcji 0-0.05; max. wielko ziarna do 16 mm; najlepsze kruszywo amane o ksztacie zblionym do szecianu.

Projektowanie betonu zwykego metod trzech rwna Polega ono na spenieniu trzech podstawowych warunkw optymalnego projektowania betonu Warunek wytrzymaoci a) = Ai (c/w R Warunek urabialnoci (konsystencji) W = C*wc + K*wk + Dm*wDM Warunek szczelnoci, absolutnych objtoci Dm = 1000 [dm3]k + W + Dm/c + K/C/ gdzie: R - rednia wytrzymao na ciskanie przyjmowana do projektowania betonu, MPa [N/mm2] R = 1.3 RbG RbG - wytrzymao gwarantowana na ciskanie betonu okrelona po 28 dniach dojrzewania, MPa [N/mm2] Ai - (A1 lub A2); wsp. zaleny od rodzaju i marki kruszywa oraz od klasy 2.5 natomiastwytrzymaoci cementu; warto A1 przyjmuje si gdy c/w 2.5A2 przyjmuje si gdy c/w a - wielko liczbowa zalena od jakoci cementu i kruszywa, mona j przyj jako sta (a=0.5); znak wspczynnik "a" jest dodatni gdy c/w 2.52.5 a ujemny gdy c/w C - ilo dozowanego cementu, kg/m3 betonu W - ilo wody, dm3 na m3 betonu K - ilo kruszywa, kg/m3 betonu Dm - ilo dodatku mineralnego, kg/m3 betonu c - gsto cementu, kg/dm3 k - gsto kruszywa, kg/dm3 Dm - gsto dodatku mineralnego, kg/dm3 wc - wododno cementu, dm3/kg wk - wododno kruszywa, dm3/kg wDM - wododno dodatku mineralnego, dm3/kg Wytrzymao na ciskanie betonu przyjmuje si przy projektowaniu zgodnie ze wzorem: Fereta R = A [(c/w+p) - a], gdzie p - powietrze w mieszance betonowej, dm3/m3 betonu lub Bolomeya a],R = Ai [c/w Wzr Fereta obowizuje wtedy, gdy wytrzymao kruszywa jest nisza od wytrzymaoci zaczynu i dotyczy betonu porowatego. Natomiast Bolomey uproci wzr Fereta zakadajc, e p=0 i przyj zaoenie, e wytrzymao betonu R jest funkcj proporcji cementu do wody - R = f 2.8 c/w (c/w) - speniajc warunek 1.2 Zwizek pomidzy wytrzymaoci na ciskanie a skadem betonu mona wyznaczy na podstawie wzorw: 2.5 stosuje si wzr- dla betonw o c/w c/w = R/A1 + 0.5 2.5 stosuje si wzr- dla betonw o c/w c/w = R/A2 - 0.5 Powysze wzory mog by stosowane gdy spenione s warunki: porowato zagszczonej mieszanki betonowej nie jest wiksza od: - 0.002 objtoci mieszanki bez stosowania domieszek napowietrzajcych; - 0.008 objtoci mieszanki w przypadku stosowania domieszek napowietrzajcych; do betonu stosowane s dodatki i domieszki wpywajce na zmian okrelonych cech wytrzymaociowych, a warto c/w nie jest mniejsza od 1.2 i nie i wiksza od 3.2. W projektowaniu metod trzech rwna mona korzysta z nomogramw oddzielnie dla cementw i kruszyw amanych ze ska o gstoci: 2.65, 2.70, 2.80, 2.90, 3.0 kg/dm3.

Po zaprojektowaniu skadu betonu naley przeprowadzi w warunkach laboratoryjnych kontrol obliczonych skadnikw mieszanki betonowej oraz wykona min. badania: gstoci objtociowej wieej mieszanki, objtoci prbnego zarobu, stopnia zagszczenia, pomiaru konsystencji, szczelnoci mieszanki betonowej w prbnym zarobie. Do projektowania skadu betonw powyej klas betonw zwykych mona zastosowa jedynie wzr na warunek szczelnoci (absolutnych objtoci) i poczy z metodami dowiadczalnymi. Przy betonach wyszych wytrzymaoci stosuje si wsp. w/c nie zawierajcy si w przedziale przewidzianym we wzorach Bolomeya. Domieszki do betonw Typy modyfikatorw Do domieszek zalicza si m.in. preparaty uplastyczniajce i upynniajce (plastyfikatory i superplastyfikatory), opniajce i przyspieszajce wizanie, napowietrzajce i uszczelniajce. Dodatki, to m. in. pyy krzemionkowe i zbrojenie rozproszone, na przykad wkna stalowe, z tworzyw sztucznych, wglowe oraz pochodzenia organicznego. Plastyfikatory i superplastyfikatory Plastyfikatory - domieszki obniajce napicie powierzchniowe wody zarobowej w stopniu umoliwiajcym ograniczenie jej zuycia o okoo 10% i przy zachowaniu tej samej konsystencji. Superplastyfikatory - powoduj powstawanie wok ziaren cementu podwjnej warstwy jonowej, dziki ktrej zmniejszaj si siy tarcia i nastpuje intensywna dyspersja zaczynu cementowego. Superplastyfikatory umoliwiaj redukcj zuycia wody zarobowej o 30 do 35%, przy zachowaniu projektowanej konsystencji. Surowce sole sulfonowanych melaminowo-formaldehydowych polimerw (SMF), sole sulfonowanych naftalenowo-formaldehydowych polimerw (SNF) oraz sulfonaty ligninowe i ich mieszaniny. Domieszki te wpywaj na rwnomierne rozoenie kruszywa w mieszance, a tym samym na jednorodno mieszanki betonowej oraz na jednakowe zwilenie ziaren kruszywa. Najczciej dozowane s w iloci od 1 do 5% w stosunku do masy spoiwa. Zastosowane w maksymalnych dawkach, okrelonych przez producenta, powoduj jednak zwikszenie napowietrzenia mieszanki betonowej, a w konsekwencji opnienie czasu wizania cementu. Domieszki opniajce wizanie Gwnymi skadnikami domieszek opniajcych wizanie s fosforany, cukry i tlenki metali. Po zastosowaniu takich domieszek na powierzchni ziaren klinkieru cementowego tworzy si otoczka, ktra hamuje dostp wody i blokuje powstawanie zarodkw krystalizacji, na ktrych pojawiaj si produkty hydratacji. Domieszki opniajce stosuje si w wypadku duszego transportu betonu, by zapobiec rozpoczciu procesu wizania. Modyfikatory te, dodane w iloci 0,2-2,0% w stosunku do iloci cementu, pozwalaj zmniejszy ilo wody zarobowej nawet o 10% i opni czas wizania o 3 do 24 godzin. Domieszki opniajce wizanie dziaaj rwnie uplastyczniajco. Skutki uboczne Na przykad w wyniku wyduenia czasu midzy pocztkiem a kocem wizania betonu istnieje niebezpieczestwo powstawania rys skurczowych, a na skutek opnienia czasu twardnienia moe zmniejszy si wytrzymao pocztkowa betonu. Zastosowanie opniaczy organicznych w poczeniu z niektrymi cementami moe spowodowa gwatowne przyspieszenie wizania, dlatego korzystniejsze jest stosowanie opniaczy nieorganicznych. Przedozowanie moe doprowadzi do powstania niekontrolowanych porw powietrznych, ktre obniaj wytrzymao.

 Domieszki przyspieszajce wizanie Stosowane s gwnie w betonach natryskowych, szybkowicych, uszczelniajcych i wodoszczelnych. Stosowane w iloci od 0,5 do 5,0% w stosunku do masy cementu pozwalaj osign maksymaln wytrzymao betonu ju po 6 godzinach. Dziki nim mona szybciej demontowa formy i dlatego s stosowane przy produkcji wyrobw betonowych. Domieszki te mog wywoywa skutki uboczne: nisz wytrzymao kocow, wikszy skurcz przy zastosowaniu maksymalnych lub wyszych od dopuszczonych przez producenta dawek, a efekty uzalenione s od rodzaju cementu. Domieszki napowietrzajce Domieszki te poprzez redukcj napicia powierzchniowego wody zarobowej wprowadzaj do mieszanki pory powietrzne w ksztacie kuleczek o rednicy 0-0,3 mm, co powoduje przerwanie istniejcego systemu kapilarnego betonu. Zastosowanie tych domieszek w betonach pozwala wykonywa elementy trwae i odporne na dziaanie czynnikw atmosferycznych oraz agresywnego rodowiska. Do grupy takich elementw zalicza si np. pyty chodnikowe, kanay odwadniajce, podjazdy garaowe, stopnie schodw, mury betonowe, zbiorniki w oczyszczalniach ciekw. Stosowane s najczciej jako domieszki poprawiajce mrozoodporno, podwyszajce trwao betonu i zmniejszajce jego nasikliwo. Domieszki uszczelniajce Domieszki uszczelniajce zmniejszaj nasikliwo betonu poprzez hydrofobizacj systemu kapilar. Maj dziaanie uplastyczniajce, pozwalaj take uzyska szczeln struktur betonu. Domieszki nalece do tej grupy w wysokim stopniu poprawiaj trwao i odporno betonu na dziaanie rodowiska agresywnego. Domieszki uszczelniajce s drogie, dlatego czciej stosowane s domieszki upynniajce i technologie betonw wodoszczelnych, w ktrych wskanik w/s jest bardzo niski. Betony wysokowartociowe Tradycyjna technologia projektowania betonw coraz czciej okazuje si niewystarczajca. Inynierowie poszukuj nowych rozwiza konstrukcyjnych, technologicznych i materiaowych, ktre umoliwi wznoszenie lekkich i smukych konstrukcji inynierskich. Obecnie wiksz uwag przywizuje si do odpornoci betonu na oddziaywanie agresywnego rodowiska zewntrznego. Doskonali si rwnie stosowanie betonw modyfikowanych substancjami chemicznymi zwikszajcymi ich szczelno, odporno na skrajnie nisk i wysok temperatur oraz agresj chemiczn. Klasyfikacja betonw, a tym samym zaliczenie do danej grupy normowej, jest najczciej oparta na uzyskanej wytrzymaoci na ciskanie. Jednak w krajach, w ktrych technologia betonu jest ju bardzo rozwinita (Stany Zjednoczone, Japonia, Francja, Norwegia) coraz czciej odchodzi si od tego typu klasyfikowania, uwzgldniajc inne cechy betonu: urabialno, szczelno oraz trwao. Rodzaje betonw wysokowartociowych: Betony wysokiej wytrzymaoci (BWW): to kompozyty cementowe o wytrzymaoci na ciskanie od 60 do 120 MPa. Zakres ten przyjto za wikszoci rde europejskich oraz amerykaskich (min. Beton DIN 1045, Eurocode 2, ACI 318-89). Beton bardzo wysokowartociowy (BBWW): jego klasyfikacji dokonano poprzez przyporzdkowanie wytrzymaoci na ciskanie do przedziau od 120 do 180 MPa. Betony ultrawysokowartociowe (BUWW) - betony najnowszej generacji o wytrzymaoci na ciskanie powyej 180 MPa. Podczas bada stwierdzono, e betony z dodatkiem

mikrozbrojenia oraz poddane specjalnej obrbce cieplno-wilgotnociowej uzyskuj wytrzymaoci nawet ponad 800 MPa. Betony najnowszej generacji Lekkie betony wysokowartociowe Lekkie betony wysokowartociowe (LBWW) to betony powstae z uyciem kruszyw lekkich, a przede wszystkim kruszyw sztucznych takich jak liapor czy leca (ze spcznionych glin) lub lytag (ze spiekanych popiow lotnych). LBWW stosuje si gwnie w elementach konstrukcji platform wydobywczych i innych obiektw wykonywanych najpierw w suchych dokach (ze wzgldu na gsto materiau moliwy jest dogodny transport elementw do miejsca wbudowania) oraz w przsach mostw i przekryciach duej rozpitoci. W praktyce LBWW, gstoci od 1850 do 2000 kg/m3, uzyskuj wytrzymao na ciskanie od 50 do 90 MPa. Wknobeton wysokowartociowy - jest to beton ze zbrojeniem rozproszonym w postaci wkien metalowych, wglowych, polipropylenowych lub innych, dugoci okoo 20 mm i przekroju najczciej okoo 1 mm2. Betony samozagszczajce To betony o bardzo ciekej konsystencji (normowy rozpyw 500-700 mm), z du zawartoci cementu (powyej 600 kg/m3) oraz ma iloci kruszywa. Wykonanie takich mieszanek jest moliwe tylko z zastosowaniem specjalnych dodatkw i domieszek. Koryguj one lepko, zapobiegaj segregacji i zmniejszaj ciepo hydratacji. Betony kompozytowe Zastosowanie w betonie wkna rozproszonego jest niekiedy najlepszym sposobem na uniknicie rys i pkni skurczowych oraz na poprawianie waciwoci mechanicznych. Takie betony, nazywane kompozytowymi, najczciej stosuje si do: budowy nawierzchni drg, autostrad, mostw oraz drg i posadzek przeznaczonych dla sprztu cikiego wykonywania nawierzchni nabrzey portowych lub budowy zbiornikw w oczyszczalniach ciekw, zbiornikw retencyjnych i kolektorw ciekowych wykonywania nawierzchni hal fabrycznych i targowych oraz posadzek o podwyszonej odpornoci na uderzenia i cieranie. wykonywania budowli wodnych naraonych na obcienia dynamiczne. Mikrowkna stosuje si jako dodatek do betonu natryskowego naprawczego (torkretowanie), do zapraw i mas samopoziomujcych oraz przy produkcji prefabrykatw betonowych wielkogabarytowych i cienkociennych. Rodzaje mikrozbrojenia Mikrozbrojenie stanowi wkna rednicy do 1 mm. S one rozmieszczone w betonie w sposb przypadkowy, albo skupiony w okrelonych miejscach i kierunkach. Charakteryzuje je: rodzaj materiau, smuko (stosunek dugoci do rednicy wkien), gsto, wytrzymao na rozciganie, modu Younga. Uzbrojenie wknami moe by: przeciwskurczowe niezbrojce lub przeciwskurczowe zbrojce. O tym, do ktrej z grup zaliczymy dany rodzaj wkna, decyduje jego: modu Younga,

 wytrzymao, a przede wszystkim wytrzymao resztkowa betonu, czyli wytrzymao, jak wykazuje zarysowany beton (wtedy wkna przenosz obcienia). Do wkien zbrojcych zalicza si te, ktrych modu sprystoci Younga E jest wikszy od moduu stwardniaego betonu (E = 20 GPa). Zastosowanie mikrozbrojenia ma zapobiec tworzeniu si mikrospka w twardniejcym betonie i powstawaniu rys skurczowych. Mona to osign, dodajc niewielk ilo (okoo 0,1% objtoci betonu) wkien o module sprystoci mniejszym od moduu sprystoci betonu (np. wkno celulozowe, polipropylenowe). Wkna te s na tyle mocne, aby zwikszy zdolno do przeciwstawiania si napreniom rozcigajcym, wynikajcym z procesu kurczenia si zaczynu cementowego. Dziki temu powierzchnie wykonane z betonu kompozytowego pielgnuje si podobnie jak wykonane z tradycyjnego materiau. Wyeliminowanie rys skurczowych poprawia szczelno i ogranicza nasikliwo betonu, chronic tym samym prty zbrojeniowe przed korozj. Jednoczenie zwiksza si jego mrozoodporno bez koniecznoci stosowania dodatkw napowietrzajcych do mieszanki. Wynikiem tego jest ograniczenie procesu uszczenia si powierzchni betonu podczas eksploatacji. Rodzaje wkien azbestowe - s naturalnym materiaem wknistym. Rni si skadem mineralnym, a wic take parametrami fizycznymi. Wkna azbestowe nazywa si od minerau dominujcego. Ze wzgldu na bardzo dobre parametry fizyczne (np. modu Younga) i geometryczne (bardzo maa rednica, naturalnie zrnicowana smuko) s najlepszym dodatkiem do betonu. Poniewa jednak stwierdzono ich niekorzystne dziaanie na organizm czowieka, zabroniono ich stosowania w budownictwie. szklane - wykonane ze szka alkaloodpornego, maj przekrj koowy. S w ograniczonym stopniu odporne na oddziaywanie rodowiska alkalicznego. Stosuje si je gwnie przy produkcji pyt okadzinowych. stalowe - charakteryzuj si niewielk smukoci. Eliminuj spkania plastyczne, poprawiaj zdolno do przenoszenia obcie, gdy uszkodzony zosta beton (obcienia s przenoszone tylko przez wkna). Problemem moe by uzyskanie jednorodnoci mieszanki. Stosuje si je jako dodatki wzmacniajce fundamenty, stanowiska pod cikie maszyny i pyty poddawane duym obcieniom. organiczne celulozowe - uzyskiwane s z przerbki drewna i z rolin jednorocznych. Tani i ekologiczny modyfikator. Stanowi zamiennik azbestu przy produkcji pyt elewacyjnych i dekarskich. Ich stosowanie jest jednak ograniczone, poniewa silnie reaguj na zmian warunkw termiczno-wilgotnociowych, zmieniaj parametry geometryczne. Na skutek tego odspajaj si od betonu i przestaj z nim wsppracowa, co ogranicza ich stosowanie. organiczne polipropylenowe PP - wytwarzane w postaci citej przdzy o przekroju koowym lub w postaci fibrylowanych (powierzchnia modyfikowana chemicznie) paskw citych z folii. Wykorzystywane s w celu wyeliminowania spka skurczowych w betonie. wglowe - wystpuj w postaci prtw o przekroju koowym lub prostoktnym. Wykorzystywane s jako dodatek antyelektrostatyczny i osabiajcy promieniowanie jonizujce. Betony specjalne Betony wysokowartociowe Betony wodoszczelne Dziki uzyskanym parametrom wikszo betonw wysokowartociowych, mona zakwalifikowa do grupy betonw wodoszczelnych. Wykonuje si je dla zapewnienia

wymaganej szczelnoci, przewyszajcej szczelno technologii betonw zwykych. W wyniku zastosowanych materiaw BWW s drosze od tradycyjnych, std inynierowie dyli do uzyskania kompozytu taszego, ze szczeglnych uwzgldnieniem szczelnoci. Betony wodoszczelne uzyskuje si dziki odpowiedniemu, precyzyjnemu doborowi skadnikw mieszanki betonowej oraz zminimalizowaniu porowatoci betonu. Szczelno ta funkcyjnie zaley gwnie od wskanika wodno-spoiwowego i wieku betonu. Wyrnia si kilka stopni wodoszczelnoci betonu: W2, W4, W6, W8, W10 i W12. Liczba oznacza wielko cinienia supa wody w MPa, oddziaujcego na prbk betonow o gruboci 15 cm. Dla uzyskania poszczeglnych stopni wodoszczelnoci zaleca si, aby wskanik wodno-cementowy ksztatowa si nastpujco: . dla W8 - W12, W/C < 0,45; . dla W6 - W8, 0,45 < W/C < 0,5; . dla W4 - W6, 0,5 < W/C < 0,6; . dla W2, W/C > 0,6. Zalecana jest jak najgstsza, moliwa do zawibrowania konsystencja. Naley rwnie zwrci szczegln uwag na jako i jednolito stosowanego kruszywa. W betonach wodoszczelnych zaleca si stosowanie kruszyw sortowanych. Bardzo wane przy wykonywaniu betonw wodoszczelnych jest zapewnienie penej szczelnoci, uwzgldniajc rwnie rysy skurczowe. W procesie dojrzewania, na skutek szybkiej utraty wody z betonu i wydzielania ciepa hydratacji, na powierzchni betonu powstaj mikrorysy skurczowe. Aby zapobiec rozwojowi rys skurczowych, naley cile przestrzega pielgnacji betonu. W przypadku betonw wodoszczelnych zaleca si 14 dniow pielgnacj. Po tym czasie skurcz nie bdzie powodowa powstawania rys, gdy wytrzymao betonu na rozciganie bdzie wystarczajca do przeniesienia napre, wywoanych odksztaceniami technologicznymi. Betony wodoszczelne wykorzystuje si gwnie w konstrukcjach wodnych, lub ich elementach znajdujcych si poniej zwierciada wody, zbiornikach wodnych oraz budowlach szczeglnie naraonych na oddziaywania wody. Betony odporne na cieranie Jedn z cech betonw wysokowartociowych jest dua odporno na cieranie. Podobnie jak w przypadku betonw wodoszczelnych, moliwe jest obnienie kosztw ich produkcji. Wyrnia si dwa mechanizmy powodujce cieranie betonu: . cieranie przedmiotami o paskich powierzchniach ( ruch koowy, pieszy ), . cieranie materiaami sypkimi ( przemieszczanie kruszyw, piaskw ). W kadym z nich o trwaoci betonu decyduje inny skadnik mieszanki. W pierwszym jest to skadnik najbardziej odporny na cieranie - kruszywo grube. W drugim, jest to skadnik najsabszy - zaprawa, dlatego zaleca si stosowanie minimalnej iloci zaprawy, ograniczajc si do 450 l/m3. W betonach naraonych na cieranie przedmiotami o paskich powierzchniach, wskazane jest stosowanie kruszyw amanych, o wytrzymaoci powyej 120 MPa i cieralnoci skay < 2 mm. W odrnieniu od betonw wysokowartociowych, betony specjalne naraone na cieranie mog mie wytrzymao 20 - 35 MPa w zalenoci od przeznaczenia. Grubo warstwy ciernej nie moe by mniejsza, ni 5 cm dla warstw ukadanych na betonie stwardniaym i 3 cm dla warstw ukadanych na wieym betonie. Wyrnia si dwie klasy cieralnoci dla betonw odpornych na cieranie. Klasa I - dla ruchu duego i cikiego - 0,25 cm cieralnoci betonu na tarczy Boehme`go , klasa II - dla ruchu redniego i maego - 0,30 cm cieralnoci. Betony odporne na cieranie znalazy swoje zastosowanie w budowie drg i nawierzchni lotnisk. Zostay take zastosowane przy wypenieniu dna rzeki Los Angeles, zniszczonego przez erozyjne tarcie.

 Betony hydrotechniczne Jest to grupa betonw stanowica poczenie cech betonw wodoszczelnych i odpornych na cieranie. Od betonw hydrotechnicznych wymaga si wodoszczelnoci, mrozoodpornoci, odpornoci na cieranie i niskiego ciepa hydratacji oraz minimalnego skurczu. Pociga to za sob konieczno ograniczenia iloci cementu, pozwalajc tym samym na zmniejszenie wydzielanego ciepa hydratacji. Betony hydrotechniczne znalazy zastosowanie gwnie w budownictwie wodnym, szczeglnie naraonym na oddziaywanie wody w kadej postaci (woda, ld, mga ). Konstrukcje wodne, zwaszcza tamy i platformy wiertnicze , to obiekty o duych rozmiarach , eksploatowane w ekstremalnych warunkach. Przy ich projektowaniu konieczne jest opracowywanie kadorazowo innej receptury i technologii wykonania robt. Kada taka inwestycja wymaga take przygotowania oraz bada materiaw budowlanych, a w niektrych przypadkach - opracowywania specjalistycznych cementw. W uzasadnionych przypadkach stosuje si betony wysokowartociowe. Przykadem indywidualnego podejcia do wznoszonej konstrukcji moe by zapora Hoovera na rzece Colorado w USA. Ta najwiksza na szlaku wodnym inwestycja pochona 2,5 mln m3 betonu, w skad ktrego weszo 8,2 mln ton kamieni. Ilo stali zbrojeniowej, uytej do budowy tej konstrukcji dorwnuje iloci zuytej stali w Empire State Building w Nowym Yorku. Grubo podstawy wynosi 201 m, a wysoko 220 m ( 70 piter ! ). Betony ognioodporne Trwao ogniowa betonw zwykych jest niska. Ich odporno na krtkotrwae dziaanie temperatury ksztatuje si w granicach 200 - 3000C. W wyszej temperaturze nastpuje spadek wytrzymaoci oraz moduu sprystoci. Beton ulega znacznym i trwaym odksztaceniom. Betony ognioodporne stosuje si do budowy kominowych przewodw dymowych, kotw centralnego ogrzewania i konstrukcji, gdzie temperatura dochodzi do 7000C. Betony ognioodporne s trwalsze ni betony zwyke, lecz nie s to betony niezniszczalne. W przypadku oddziaywania wysokiej temperatury trac nawet do 65 % wytrzymaoci na rozciganie, co uznaje si za dopuszczalne. Projektujc beton ognioodporny powinno si przestrzega nastpujcych zalece: . stosownie cementw wysokich marek ( powyej 32,5 ) . stosowanie kruszywa grubego ( gwnie amanego ze ska magmowych zasadowych lub pkwanych, kruszywa ceramicznego - klinkier, keramzyt, szamotu, ula o zawartoci CaO < 40% ), . stosowanie kruszywa drobnego ( pochodzenie jak kruszywa grubego ). Wyrnia si kilka marek betonu ognioodpornego: 7, 9, 11, 14, 17, 20 i 25. Oznaczenie odpowiada uzyskiwanej wytrzymaoci na ciskanie po prbie badania. Betony osonowe Betony te stosuje si gwnie jako osony radiologiczne, chronice rodowisko zewntrzne przed szkodliwym promieniowaniem. Stosowane s zatem gwnie w obiektach, w ktrych zlokalizowane s rda promieniowania jdrowego oraz promieniowania rentgenowskiego. Betonowe osony maj za zadanie osabienie natenia promieniowania do wartoci mniejszej ni dopuszczalne (promieniowania gamma, promieniowania neutronowego oraz rentgenowskiego). Betony osonowe klasyfikuje si ze wzgldu na gsto: . betony zwyke, 2100 kg/m3 gsto < 2600 kg/m3 . betony cikie, gsto > 2600 kg/m3 Dokonuje si rwnie klasyfikacji ze wzgldu na rodzaj uytego kruszywa: . betony zwyke, . betony na kruszywie cikim, . betony na kruszywie uwodnionym (beton magnetytowy),

. betony z obcieniem (obciniki stalowe, oowiowe), . betony zawierajce bor. Od betonw osonowych wymaga si spenienia wielu kryteriw, a take stawia si okrelone wymagania technologiczne. S to gwnie: . dua gsto i jednorodno gstoci betonu, gsto >2600 kg/m3 . waciwy skad chemiczny, . odporno na promieniowanie i jego wpyw, . wodoszczelno i paroszczelno, . may modu sprystoci, 14000 - 50000 MPa . odporno na wysokie temperatury, . atwo formowania, . dua trwao, . may skurcz. Aby uzyska betony osonowe, a tym samym skutecznie zapobiega lub ograniczy promieniowanie, naley wnikliwie pozna rodzaj i wielko tego promieniowania, a nastpnie przystpi do zaprojektowania betonu (uwzgldniajc skad chemiczny i mineralny mieszanki betonowej). Technologia wykonania betonu osonowego nie odbiega od klasycznej metody wykonywania betonw. Gwn uwag jednak kieruje si na rodzaj i ilo zastosowania wypeniacza cikiego oraz kruszywa. Krzywe przesiewu dla kruszyw do betonw osonowych przedstawiono na rys. 4 i 5. Naley jednak zauway, e w wielu pastwach zalecenia w doborze kruszywa istotnie si rni. Wynika to jednak ze sposobu prowadzenia bada i wdraania ich w rzeczywisto. Warunki dojrzewania betonw osonowych s identyczne jak dla betonw zwykych, przy czym szczegln uwag naley zwrci na moliwo pojawienia si rys skurczowych, a tym samym naley zadba o pielgnacj betonu. Wrd stosowanych do mieszanek betonw osonowych dodatkw zalicza si gwnie dodatki poprawiajce urabialno mieszanki oraz dodatki poprawiajce waciwoci osonowe. Do ostatniej grupy dodatkw nale gownie: kwas borny, sole boru oraz uwodnione sole litu. Kontrole jakoci mieszanek betonowych i betonw obejmuj gwnie: . skad chemiczny kruszywa, . jednorodno kruszywa, . gsto mieszanki, . jednorodno mieszanki, . konsystencje mieszanki, . szczelno uoenia mieszanki. Wytrzymao na ciskanie - w zalenoci od rodzaju i receptury mieszanki betonowej, betony osonowe uzyskuj wytrzymaoci od 10 do 40 MPa. Wysze wytrzymaoci s jedynie uzasadnione konstrukcj obiektu. Wytrzymao na rozciganie przy zginaniu - tak jak w przypadku betonw zwykych, betony osonowe wykazuj podobne tendencje wytrzymaociowe przy rozciganiu jak betony zwyke. Wytrzymao na rozciganie przy zginaniu stanowi ok. 10 % wytrzymaoci na ciskanie. Wytrzymao na rozciganie przy zginaniu betonw osonowych - w przypadku betonw osonowych dy si do uzyskania niskiego moduu sprystoci. Badania nad betonami osonowymi wykazay wartoci moduu sprystoci w zakresie 14000 do 45000 MPa.