,

ειναι
θαυματουργά
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή ................................................ 11

Μια επανάσταση στο χώρο της ιατρικής και της φαρμακολογίας..............19

Ειι. ϊληκτικό φάρμακο για την αναζωογόννηση της καρδιάς

(ΣυνένζυμοQ-10) ......................................... 37

Το Prozac της φύσης

(Hypeιicum perforatum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Εκπληκτική φυσική θεραπευτική ουσία για τη μνήμη

(Ginkgo biloba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Η ουσία που μειώνει τη χοληστερίνη και διαλύει τους θρόμβους

στις αρτηρίες

(Ηπηκτίνητουγκρέιπφρουτ) . 77
........................... ...

Η πανίσχυρη ασπιρίνη της φύσης

(Πύρεθρο)...................................................................................................... 89

Ένα θαυματουργό φάρμακο για την οστεοαθρίτιδα

(Γλουκοζαμίνη)..............................................................................................97
Μοναδικό όπλο κατά των λοιμώξεων
(Ηεχινάκια) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

Το Valium της φύσης (Η βαλεριάνα) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Τα θαυματουργά δισκία πουπροστατεύουνκαι θεραπεύουν το συκώτι

(τοσίλυβοτομαριανό) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

Το μυστηριώδες φάρμακο κατά της αλλεργικής καταρροής

(Ηγύρημελισσών) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

Η απάντηση της φύσης στη θεραπεία της ναυτίας

(Γζίντζερήπιπερόρριζα) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

Ένα νέο «εξωτικό» ηρεμιστικό

(Κανα) .................................................. 161

Το φυτικό Antabuse

(Kudzu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

Θαυματουργή θεραπεία για όλες τις ασθένειες

(Ιχθυέλαιοήωμέγα-3λιπαράοξέα) ......................... 177

Ένα φάρμακο για τον προσtάτη

(Saw palmetto) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

Φυτοθεραπευτικές ουσίες για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας

(Οι ιδιότητες το σέλινου και του εκχυλίσματος κερασιού) . . . . . . . 203

Μια νέα απάντηση σtο αίνιγμα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης

(Γλυκόρριζα) ............................................ 213

Ένα εκπληκτικό φάρμακο για τα αιμοφόρα αγγεία

(Σπόρια σταφυλιού και πυκνογενόλη) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

Μια ισχυρή θεραπεία για τον καρκίνο

(Διατροφήκαισυμπληρώματα) ............................ 243

Ένα πολλά υποσχόμενο φάρμακο για τον πόνο

(τοέλαιοτηςμέντας) ..................................... 257

Θαυματουργά φάρμακα για την καρδιά

(ΟιβιταμίνεςCκαιΕ) .................................... 267

Πληροφορίες και συμβουλές για τους καταναλωτές . . . . . . . . . . . 279

Γλωσσάρι ............................................... 285

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΗΘΕΙΑ ΣΧΕΥΙΚΑ

ΜΕ ΥΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Επισκέφτηκα όχι μόνο γιατρούς, αλλάκαι κουρείς, ιδιο

κτήτες λουτρών, πολυμαθείς θεραπευτές, γυναίκες και μά
γους που ασχολούνταν με την τέχνη της ίασης. Πήγα σε αλ
χημιστές, σε μοναστήρια, σε ευγενείς και σε κοινούς θνη
τούς, σε σοφούς και σε απλούς ανθρώπους.

Παράκελσος (1493-1541)

τ ο βιβλίο αυτό είναι προ'ίόν μιας προσωπικής αναζήτησης σχε

τικά με την αξιοπιστία των φυσικών φαρμακευτικών ουσιών
και των θεραπευτικών μεθόδων που βασίζονται σε αυτές, καθώς
και με τη διαρκώς επιταχυνόμενη ένταξή τους στην παραδοσιακή
ιατρική. Σε όλη τη φάση της αναζήτησης και συγγραφής του βιβλί
ου, δεν έπαψα να εντυπωσιάζομαι από την έκταση που λαμβάνει
αυτή η τάση. Η ενσωμάτωση των θεραπευτικών παρασκευασμά
των που προέρχονται από τη φύση στην παραδοσιακή ιατρική
πραγματοποιείται πολύ ταχύτερα από όσο μπορούν να φαντα
στούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Και είναι γεγονός ότι θα έχει
θετικές επιπτώσεις σε όλους μας, καθώς και στην ποιότητα και στο
κόστος της ιατρικής μας περίθαλψης. Αναφέρομαι στις σημαντι
κές αλλαγές και στην αναδιαμόρφωση όλων των ιατρικών συστη
μάτων, από τα αρχαιότερα έως τα πιο σύγχρονα, των οποίων ο
τελικός στόχος είναι η ορθή χρήση των φαρμάκων για τη θεραπεία
των ασθενειών.
Αυτά που μου προκάλεσαν τη μεγαλύτερη έκπληξη είναι:

•11 •
• Η έκταση και η επιμονή με την οποία οι άνθρωποι αναζητούν πιο
ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες πέρα από τις συμ βατικές
θεραπευτικές αγωγές, ακόμη και όταν αυτό τους φέρνει σε αντίθεση με
τις καθιερωμένες ιατρικές μεθόδους.
• Η επιθυμία διακεκριμένων γιατρών και επιστημόνων - οι οποί οι
εργάζονται σε κέντρα υγείας, ερευνητικά ινστιτούτα και ακα δημα'ίκά
ιδρύματα- να εξετάσουν τις δυνατότητες των μη συμβα τικών
φαρμάκων και θεραπειών.
• Η διαρκώς αυξανόμενη επιστημονική μαρτυρία που υποστηρί ζει
την αξιοπιστία και την ασφάλεια των φαρμάκων που προέρ χονται
από τη φύση.
• Η εκτεταμένη μελέτη και χρήση τέτοιων φυσικών φαρμάκων και
θεραπειών από γιατρούς που ακολουθούντην παραδοσιακή
ιατρι κή σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στη Γερμανία.
• Το χάος που επικρατεί στη νομοθεσία σχετικά με τη χρήση των

φαρμάκων που προέρχονται από τη φύση έχει ως αποτέλεσμα

τη δημιουργία κλίματος σύγχυσης στους καταναλωτές.

Όταν ξεκίνησα τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, γνώριζα ότι οι

Αμερικανοί είχαν αρχίσει να αναζητούν νέες κατευθύνσεις στην
επίλυση των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζαν. Ωστόσο, δεν
μπορούσα να φανταστώ το βαθμό στον οποίο αυτή η αναζήτηση είχε
διεισδύσει σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Έτσι, ενθου σιάστηκα
όταν συζήτησα με διάφορους ανθρώπους που είχαν ασχο ληθεί
ιδιαίτερα με τα θέματα υγείας. Αυτοί οι άνθρωποι διέθεσαν πολύ
χρόνο, προκειμένου να βρουν εναλλακτικές θεραπείες, όταν
v
αισθάνθηκα ότι η παραδοσιακή ιατρική τους απογοήτευσε παρέ
χοντάς τους αναποτελεσματικές θεραπείες ή θεραπείες που ενεί χαν
μεγαλύτερο βαθμό επικινδυνότητας. Δεκάδες άνθρωποι εξέ φρασαν
συναισθήματα aπογοήτευσης και πικρίας αλλά και ενθου σιασμό και
ελπίδα για τις εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας. Έτσι, συγκέντρωσα
διάφορες μαρτυρίες από οδηγούς φορτηγών, καπετάνιους, πιλότους,
γιατρούς, δικηγόρους, γραμματείς, βιβλιο θηκάριους,
δημοσιογράφους, εργάτες, χειριστές ηλεκτρονικών υπολογιστών,
βιοχημικούς, ψυχολόγους, εκπαιδευτικούς, αθλητές, φαρμακοποιούς,
βοτανολόγους και δικαστές. Καθένας τους είχε να διηγηθεί τη δική του
ιστορία και πώς βρήκε ανακούφιση και βοήθεια από αυτά που σήμερα
αποκαλούμε «εναλλακτικά�� ή «συμπληρωματικά�� φάρμακα.
 Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούσαν τον όρο «θαυματουργή θεραπείω>,
όταν αναφέρονταν στις εμπειρίες τους. Ανακάλυψα επίσης ότι ακόμη
και κάποιοι γιατροί χρησιμοποιούσαν συχνά τον όρο «θαύμα», όταν
περιέγραφαν τι είχε συμβεί σε κάποιους ασθενείς που έγιναν ξαφνι κά
καλά όταν πήραν ένα φάρμακο που προερχόταν από τη φύση.
Η λέξη «θαύμα» ορίζεται στο λεξικό ως «μια πράξη ή ένα παρά
δοξο γεγονός που γίνεται παρά τους φυσικούς νόμους». Έτσι, όταν
κάποιος αναρρώσει με τη βοήθεια μιας φυσικής ουσίας, το γεγονός
αυτό είναι τόσο ασυμβίβαστο με το προσδόκιμο της παραδοσιακής
ιατρικής, ώστε τα λόγια που χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν την
έκπληξη και την αναπάντεχη χαρά είναι συνήθως: «Είναι μια θαυμα
τουργή θεραπεία». Άλλωστε, συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε με τον
ίδιο τρόπο και τις συμβατικές θεραπευτικές αγωγές που μας εκπλήσ
σουν με τα αποτελέσματά τους.
Ίσως αποτελεί έκπληξη η έννοια του όρου «θεραπεία» στην ιατρι
κή. Ο όρος δεν αναφέρεται στην πλήρη και μόνιμη ιατρική αποκατά
σταση, όπως ίσως θα νόμιζαν οι περισσότεροι από εμάς. «Θεραπεία»
σύμφωνα με το Dorland's Medίcal Dίctίonaιy σημαίνει: «Η θεραπευτι
κή αντιμετώπιση μιας ασθένειας ή ενός τραύματος, ένα σύστημα
θ εραπευτικών αγωγών ή ένα φάρμακο αποτελεσματικό στην αντιμε
τώπιση μιας νόσου».
Οφείλω να ομολογήσω ότι οι γνώσεις μου για τις εναλλακτικές
θ εραπείες αυξήθηκαν δραματικά κατά τη διάρκεια της συγγραφής
αυτού του βιβλίου. Οι θαυματουργές θεραπείες για τις οποίες θα σας
μιλήσω, μολονότι δεν αναφέρονται σε θανατηφόρες νόσους ή σε
ασθένειες απειλητικές για τη ζωή, έχουν εξαιρετική σημασία για εμένα.
Πριν από δύο χρόνια περίπου είχα αρχίσει να παίρνω θειική
γλυκοζαμίνη έπειτα από προτροπή του γιατρού Μάικλ Μάρε·ί, ενός
γνωστού φυσιοπαθολόγου, προκειμένου να αντιμετωπίσω τα πρώτα
συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας στα χέρια μου. Σήμερα είμαι πεπει
σμένη πως η θεραπεία αυτή συνέβαλε στην καθυστέρηση της εξέλι ξης
της νόσου και με απάλλαξε από τον πόνο που τη συνοδεύει.
Ο οξύς πόνος στους συνδέσμους των δαχτύλων μου καθώς και στους
αντίχειρές μου εξαφανίστηκε (ο πόνος επέστρεψε μόνο όταν σταμά
τησα παροδικά τη λήψη της γλυκοζαμίνης) και έκτοτε η λαβή μου έγινε
πολύ πιο σταθερή και δυνατή. Συνέστησα όλα τα φάρμακα που
περιγράφω στο βιβλίο μου στους φίλους μου και στους συγγενείς μου.
Ο αδελφός μου και η μία αδερφή μου, οι οποίοι έχουν πάθει έμφραγ
μα του μυοκαρδίου, παίρνουν καθημερινά 200 mg συνένζυμο Q-10.
Η χολησrερίνη της άλλης αδελφής μου μειώθηκε σημαντικά ύσtερα
από τη λήψη του παρασκευάσματος από ίνες γκρέιπφρουτ το οποίο
περιγράφω λεπτομερώς σε αυτό το βιβλίο. Πολλές φορές χρειάσtηκε
να δώσω σrους φίλους μου αρκετά χάπια kava (kava είναι η ρίζα του
φυτού πέπερι του μεθυσtικού, η οποία είναι γνωσtή για τις ηρεμισtι κές
της ιδιότητες) όταν είχαν κρίσεις άγχους. Η ανιψιά μου παίρνει
πύρεθρο για την καταπολέμηση της ημικρανίας. Ο κουνιάδος μου
παίρνει hypericum αντί του Prozac. Η ενενηνταδυάχρονη μητέρα μου
άρχισε να παίρνει ginkgo biloba για δύο χρόνια, από τότε που άρχισε
να εξασθενεί η μνήμη της. Νομίζω ότι αυτό τη βοήθησε πολύ.
Η έρευνα που διεξήγαγα κατά τη διάρκεια της συγγραφής αυτού
του βιβλίου ήταν πραγματικά εκπληκτική και τα ευρήματά της ήταν
πολύ διαφορετικά από τα αποτελέσματα της έρευνας που έκανα για τα
άλλα δεκαεννέα βιβλία που έχω γράψει, τα περισσότερα από τα οποία
αναφέρονται σε θέματα υγείας και διατροφής. Στα πλαίσια της ανα
ζήτησής μου διαπίσtωσα ότι το μεγαλύτερο μέρος της ιατρικής βιβλιο
γραφίας ήταν έτοιμο. Αυτό που χρειάστηκε να κάνω κυρίως ήταν να
συλλέξω το βιβλιογραφικό υλικό, να το αναλύσω, να το διασrαυρώσω
με την άποψη εγκεκριμένων αρμόδιων επιστημόνων και να το τροπο
ποιήσω, ώσtε να γίνει κατανοητό από τους αναγνώσrες του βιβλίου.
Ωσtόσο, η συλλογή πληροφοριών για τα φυσικά φάρμακα και τις
υπάρχουσες θεραπείες ήταν αρκετά δύσκολη υπόθεση. Μολονότι έχει
σημειωθεί αλματώδης αύξηση σrον όγκο των πληροφοριών που εμφα
νίζονται σtα κύρια ιατρικά περιοδικά, το μεγαλύτερο μέρος της έρευ
νας που έχει σχέση με τα φυσικά φάρμακα και τις θεραπείες είναι
δημοσιευμένο σε μη αγγλόφωνα επιστημονικά περιοδικά και δεν έχει
μεταφρασtεί ούτε καταχωρισrεί σrα πρακτικά των ιατρικών δεδομέ
νων. Και φυσικά, δεν υπάρχει κάποια λυδία λίθος ιατρικής aυθεντίας
σrους ακαδημα·ίκούς κύκλους που να επιβεβαιώνει και να διαφωτίζει
τα σrοιχεία που έχουν προκύψει γι' αυτά τα θαυματουργά φυσικά φάρ
μακα. Αντίθετα, αυτοί που φαίνεται να γνωρίζουν περισσότερα σχετι
κά με την κλινική χρήση των φυσικών φαρμάκων και θεραπειών είναι
ο ι ειδικοί θεραπευτές και οι ασθενείς τους, που ζουν σε διάφορες χώρες
του κόσμου. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σtις ΗΠΑ διεξά γεται κατά
περίπτωση από γιατρούς και επισtήμονες που δρουν από ιδιωτική
πρωτοβουλία και όχι υπό την εποπτεία ή την καθοδήγηση των κρατικών
φορέων υγείας. Έτσι, η έρευνα επικεντρώθηκε σrον εντοπι σμό σtοιχείων
από ποικίλες πηγές και βασίστηκε σtις πληροφορίες
που συλλέχθηκαν από διάφορους επισtήμονες, γιατρούς και ασθενείς.
 Τελικά, η έρευνα αυτή οδήγησε σrη συλλογή πληροφοριών μεγα
λύτερου όγκου από αυτόν που μπορούσε να καταχωρ ισrεί σε αυτό το
βιβλίο. Αρχικά, με τη βοήθεια δύο εξαίρετων ερευνητών, άρχισα να
εξετάζω προσεκτικά κάθε φυσικό φάρμακο και θεραπεία για τα οποία
είχα διαβάσει ή ακούσει από άλλους. Επισκέφτηκα εκθέσεις, όπως τη
μεγάλη εμπορική έκθεση για την υγεία που πραγματοποιή θηκε στη
Βαλτιμόρη, και μαζί με τους συνεργάτες μου συνέλεξα ενη μερωτικό
υλικό για εκατοντάδες προ"ίόντα που παρουσιάζονταν ως φυσικές
θεραπευτικές ουσίες. Διαβάσαμε εκατοντάδες σχετικά περιοδικά και
εντοπίσαμε αυτούς που είχαν χρησιμοποιήσει επιτυ χώς φυσικά
φάρμακα. Διατρέξαμε το Διαδίκτυο για καταγεγραμμέ να περισtατικά
και πληροφορίες. Ερευνήσαμε όλες τις βάσεις δεδο μένων σχετικά με
τις φυσικές θεραπείες τόσο σtα επισrημονικά περιοδικά όσο και σtα
"
εκλα ίκευμένα αναγνώσματα. Μιλήσαμε με
διακεκριμένους επισrήμονες που χρησιμοποιούσαν και ερευνούσαν
μια ποικιλία φυσικών θεραπευτικών ουσιών. Μιλήσαμε με κορυφαί ους
βοτανολόγους, φυσιοθεραπευτές, καθηγητές πανεπισtημίων και
υψηλόβαθμα σtελέχη εταιριών που ασχολούνται με τη βιομηχανική
παραγωγή και κατανάλωση φυσικών θεραπευτικών ουσιών στην
Ευρώπη και σtις ΗΠΑ.
Η όλη εμπειρία ήταν συναρπαστική, ενθαρρυντική, ενημερωτι
κή, διαφωτισrική, αλλά και συχνά αποθαρρυντική και αποκαρδιω
'
τική. Ως κατ εξοχήν δημοσιογράφος του ιατρικού ρεπορτάζ ήμουν
πολύ ενθουσιασμένη με τα ευρήματα της έρευνας αλλά και ορισμέ
νες φορές απαυδισμένη από τους ανεδαφικούς ισχυρισμούς για
δ ιάφορα φυσικά φάρμακα. Συχνά απογοητεύτηκα και ενοχλήθηκα από
την απροθυμία και τη σrενόμυαλη αντιμετώπιση του ιατρικού
κατεσrημένου, που αρνιόταν ακόμη και να ακούσει για τη χρήση ενός
απόλυτα ασφαλούς και ιατρικά δοκιμασμένου βοτάνου με
θ εραπευτικές ιδιότητες, όπως είναι το πύρεθρο, που χρησιμοποιεί
ται για την αντιμετώπιση της ημικρανίας. Κάποιες φορές κατανο
ούσα την επιφυλακτικότητα που υπάρχει γύρω από τα φυσικά φάρ
μακα, ιδιαίτερα όταν οι ισχυρισμοί για τις θεραπευτικές ιδιότητές
τους ήταν εξωπραγματικές και οι τιμές τους σtο εμπόριο υπερβολι
κά υψηλές και πιθανόν παραπλανητικές.
Τελικά, αφού μίλησα με πολλούς ασθενείς, γιατρούς και επιστή
μονες, συνέλεξα τις απόψεις τους και κατέληξα σε κάποια συμπερά
σματα βασισμένη σtην καλύτερη συνολική αξιολόγηση εκατοντάδων
φυσικών θεραπευτικών ουσιών. Το βασικό ερώτημα ήταν ποιες από

8 15.
όλες αυτές θα έπρεπε να συμπεριλάβω στο βιβλίο. Ποιες έδειχναν
περισσότερο υποσχόμενες και είχαν τη μεγαλύτερη επιστημονική
τεκμηρίωση; Ποιες συνιστούσαν και ποιες χρησιμοποιούσαν οι πιο
διακεκριμένοι επιστήμονες και οι aυθεντίες αυτού του χώρου; Ποιες
ήταν περισσότερο ασφαλείς; Ποιες προσέλκυαν το ενδιαφέρον και την
προσοχή της ιατρικής κοινότητας για μελλοντική χρήση; Ποια θα
χρησιμοποιούσα εγώ η ίδια και ποια θα συνιστούσα στους φίλους και
στην οικογένειά μου, βασισμένη στην ύπαρξη σημαντικών στοιχείων
για την αποτελεσματικότητά τους;
Αυτό το τελευταίο ερώτημα ήταν αποφασιστικής σημασίας για
εμένα. Δηλαδή αν εγώ, γνωρίζοντας όσα ήδη ξέρω, θα aποφάσιζα με
ενθουσιασμό και δίχως κανένα ενδοιασμό να χρησιμοποιήσω ένα
φυσικό φάρμακο ή να το συστήσω σε όσους αγαπώ. Αυτός είναι ο
κύριος λόγος για τον οποίο κάποια φυσικά φάρμακα αναφέρονται με
μ εγαλύτερη λεπτομέρεια σε αυτό το βιβλίο και κάποια άλλα όχι.
Καθώς μελετούσα τη μακριά λίστατων φυσικών φαρμάκων που
σχεδίαζα να εντάξω στο βιβλίο, αναγκάστηκα να απορρίψω κά
ποια από αυτά, διότι δεν μπορούσα να βρω στοιχεία που θα επιβε
βαίωναν τις θεραπευτικές ιδιότητές τους. Οφείλω να ομολογήσω
ότι ορισμένα φυσικά φάρμακα περιλήφθηκαν στο βιβλίο μου λόγω
του σεβασμού μου προς τα άτομα που τα χρησιμοποιούν, ανάμεσα
στα οποία είναι ο δρ Τζιμ Ντιουκ, ένας δραστήριος βοτανολόγος, ο
δρ τζέιμς Γκόρντον, ένας γιατρός με πρωτοποριακό έργο και ο Τομ
Χάρκιν, ένας γερουσιαστής των ΗΠΑ, που έχει τη δύναμη και το
ενδιαφέρον να ασχοληθεί με τη μελλοντική εξέλιξη των φυσι κών
φαρμάκων στις ΗΠΑ. Όλα αυτά τα άτομα είναι υπεύθυνα, ευφυή και
ίσως σοφά, καθώς προσεγγίζουν το θέμα βασιζόμενα στις
εμπειρίες τους με τα φυσικά φάρμακα. Ορισμένες φορές, η
εγκυρότητα και η αξιοπιστία ενός φαρμάκου έγκειται στην επιτυ
χημένη χρήση και όχι σε μια ελεγχόμενη επιστημονική μελέτη,
όπως επισημαίνει ο δρ Γκόρντον.
Συνοψίζοντας, αυτό το βιβλίο αναφέρεται σε αυτά που πολλοί επι
στήμονες, γιατροί και ασθενείς πιστεύουν για τα φυσικά φάρμακα και
περιλαμβάνει τις πληροφορίες που μπορούμε να μάθουμε από
αυτούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν νέες, συναρπαστικές
και αδιάσειστες μαρτυρίες που θα πρέπει να κάνουν τον κόσμο να
στραφεί με σύνεση προς τα φυσικά φάρμακα. Η ενημέρωση είναι
πολύ σημαντική, κι αυτό συμβαίνει διότι σύμφωνα με τα ευρήματα της
έρευνάς μου κατά τη διάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου:
• Τα βότανα, οι βιταμίνες και άλλα φυσικά φάρμακα φέρνουν
αποτέλεσμα, σύμφωνα με πολλούς ασθενείς, γιατρούς και
επιστή μονες-ερευνητές.
• Είναι ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται κατάλληλα και έπειτα
από σωστή επιλογή.
• Συχνά τα φυσικά φάρμακα και βότανα είναι εξίσου, αν όχι
περισσότερο, αποτελεσματικά και ασφαλή με τα φάρμακα ή τις
θεραπείες της παραδοσιακής ιατρικής.
• Συνήθως έχουν πολύ μικρότερο κόστος.
• Έχουν επιτύχει «θαυματουργές θεραπείες» για πολλούς αν
θρώπους και είναι πολύ πιθανό να μπορούν να κάνουν το ίδιο
και για εσάς ή για κάποιον δικό σας άνθρωπο που έχει ανάγκη.

Ελπίζω αυτό το βιβλίο να σας παρακινήσει να τα δοκιμάσετε.

 ά
Μ ια επαν σταση στο χωρο
� �

της ιατρι κης

και της φαρμακολογίας

τι XPEIAZETAI ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ
ΓΙΑ ΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥfΕΙΤΕ ΤΑ ΝΕΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Ικαταστήματα
σως έχετε αναρωτηθεί αν τα διάφορα φυσικά φάρμακα που βλέ πουμε στα
υγιεινής διατροφής, στα φαρμακεία, στα
πολυκαταστήματα και στα σούπερ μάρκετ είναι ικανά να φέρουν
κάποιο αποτέλεσμα. Υπάρχει πράγματι κάποια επιστημονική αξιοπι
στία πέρα από τις υποσχέσεις για εντυπωσιακά αποτελέσματα; Και,
κυρίως, το ερώτημα είναι αν αυτά τα φυσικά φάρμακα μπορούν να σας
βοηθήσουν να θεραπευτείτε από μικρές, ασήμαντες ασθένειες, όπως
το κοινό κρυολόγημα και τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας του
οργανισμού, ή αν μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν και σε περι
πτώσεις σοβαρών, εκφυλιστικών και απειλητικών για τη ζωή νόσων,
όπως είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, ο καρκίνος, η αρθρίτιδα, ο δια
βήτης, η κίρρωση, η κατάθλιψη και η ψυχική διαταραχή;
Θα μπορούσε κάποιος να θέσει αυτά τα ερωτήματα σε εκατομ
μύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που έχουν χρησιμοποιήσει με
επιτυχία τα φυσικά φάρμακα. Αδιαμφισβήτητα, η απάντηση είναι
θετική. Η χρήση αυτών των φυσικών φαρμάκων και βοτάνων θα
μπορούσε να μειώσει ή και να απαλείψει τις δυσμενείς επιπτώσεις των
συμβατικών θεραπειών όσον αφορά την υγεία του ανθρώπου και το
οικονομικό κόστος. Θα έπρεπε τουλάχιστον να εξεταστούν οι
δυνατότητες και θεραπευτικές ιδιότητες των φυσικών φαρμάκων που
έχουν δοκιμαστεί και χρησιμοποιηθεί ευρέως με κυβερνητική έγκριση
σε πολλές χώρες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Γερ μανία, η

Γαλλία και η Αγγλία -χώρες πολύ υψηλού επιστημονικού και ιατρικού

επιπέδου.
 Ευτυχώς, η στάση απέναντι στις φυσικές θεραπείες αλλάζει
ραγδαία στις ΗΠΑ. Σε αυτό συμβάλλει η ολοένα αυξανόμενη επιστη
μονική πληροφόρηση σχετικά με τα φυσικά φάρμακα. Διακεκριμένοι
επιστήμονες και γιατροί δοκιμάζουν και χρησιμοποιούν τέτοια φυσι κά
φάρμακα και συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα και την ασφά λειά
τους με αυτές των φαρμακευτικών ουσιών που παράγονται από τις
φαρμακοβιομηχανίες.
Φαίνεται ότι οι Αμερικανοί αποδέχονται με ενθουσιασμό τα
φάρμακα από βότανα, τα φυτικά φάρμακα και όλων των ειδών τα
φυσικά φάρμακα που διατίθενται οπουδήποτε δίχως περιορισμό ή
ιατρική συνταγή. «Iατρικοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι, τα
τελευταία δέκα χρόνια, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στρέφο
νται σε πολλές μορφές εναλλακτικών θεραπειών, σε σχέση με
παλαιότερες εποχές», έγραψε τον Ιούνιο του 1996 η 'Γζίνα Κολάτα,
δημοσιογράφος υπεύθυνη για επιστημονικά θέματα στους τίmes της
Νέας Υόρκης. Ορισμένοι χαρακτηρίζουν αυτή την τάση ως «τάση
επιστροφής στις ρίζες μας», μια επιθυμία ανακάλυψης των φυσικών
φαρμάκων που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας. Ωστόσο, δεν πρέ
πει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι αυτή η τάση αποτελεί συνέπεια
του συνασπισμού ισχυρών κοινωνικών και οικονομικών δυνάμεων
ενάντια στο δυσβάσταχτο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, στην
κατάρρευση των υπερβολικών και ανέφικτων υποσχέσεων της
σύγχρονης ιατρικής, στη συνειδητοποίηση των ορίων και των περιο
ρισμών της και στην αυξανόμενη ανησυχία για τις παρενέργειες των
προ"ίόντων των φαρμακοβιομηχανιών· γεγονός που θα μπορούσε να
χαρακτηριστεί ως αντίδραση ενάντια στο απολυταρχικό ιατρικό
σύστημα, όπου οι γιατροί φαίνεται να διαδραματίζουν το ρόλο του
Θεού. Σε τέτοιες περιπτώσεις και υπό αυτές τις συνθήκες, τα φυσι κά
φάρμακα και βότανα φαίνονται ως ιδανικές λύσεις, αφού έχουν
συνήθως πολύ μικρότερο κόστος, θεωρούνται περισσότερο ασφαλή
και δίνουν στους ασθενείς μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας στην
αντιμετώπιση της υγείας τους.
Ορισμένοι καταξιωμένοι γιατροί που ακολουθούν την παραδο
σιακή ιατρική ανησυχούν για την όλο και αυξανόμενη εφαρμογή
των εναλλακτικών θεραπειών, αλλά άλλοι πιστεύουν ότι η τάση
αυτή είναι κοινωνικά και επιστημονικά δεκτή και κατανοητή. Είναι
ανοικτοί στην ιδέα ότι άλλοι πολιτισμοί και άλλες χώρες είναι
δυνατό να διαθέτουν αξιόπιστους τρόπους θεραπείας νόσων που
θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες και για τους υπόλοιπους. Είναι,
λοιπόν, πιθανό να μπορούμε να μάθουμε κάτι για τις εναλλακτικές
μεθόδους ίασης όχι μόνο από Ασιάτες θεραπευτές αλλά και από
επιστημονικά καταρτισμένους γιατρούς της Δύσης, όπως είναι
αυτοί που βρίσκονται στη Γερμανία και στη Γαλλία, όπου τα φυσι
κά φάρμακα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και τα συμ
βατικά φάρμακα.
Ο 'Γζέιμς Γκόρντον, ένας ψυχίατρος που εργάζεται στην Ουάσι
γκτον και είναι καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπι
στημίου της 'Γζορτζτάουν, ισχυρίζεται:

Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι στρέφονται

στην εναλλακτική ιατρική είναι το γεγονός ότι το ιατρικό σύστη
μα φαίνεται ανεπαρκές. Στην πραγματικότητα, διανύουμε μια
«επιδημίω> ανεπαρκούς αντιμετώπισης των χρόνιων παθήσεων.
Εξήντα εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από υπέρταση, σαρά
ντα εκατομμύρια πάσχουν από αρθρίτιδα και είκοσι τρία εκα
τομμύρια υποφέρουν από ημικρανίες. Κάθε χρόνο ένα εκατομμύ
ριοΑμερικανοί προσβάλλονται από καρκίνο και περίπου το 40%
από εμάς θα προσβληθούν κάποια στιγμή της ζωής τους από αυτή
την τρομερή και συχνά θανατηφόρο νόσο. Η συχνότητα με την
οποία εμφαν{ζονται το άσθμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, το οίrν
δρομο χρόνιας κόπωσης, ο ιός τουAIDS, καθώς και πολλές άλλες
εκφυλιστικές παθολογικές καταστάσεις αυξάνεται. Η συμβατική
βιοϊατρική, που σημειώνει εντυπωσιακή επιτυχ{α στη θεραπεία
των λοιμώξεων, των επειγόντων περιστατικών, καθώς και των
γενετικών ελαττωμάτων, δεν είναι ικανή να συγκρατήσει την πλη
θώρα αυτών των νόσων».

ΟΙ ΠΙΟ ΕΝ'ΓΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ

ΣΤΟ ΧΩΡΟ τΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Π ράγματι, η αντίληψη ότι οι φυσικές ουσίες έχουν τη θέση τους στη

σύγχρονη ιατρική εξαπλώνεται διαρκώς και αποκτά οπαδούς επι
στήμονες που βρίσκονται σε υψηλές θέσεις σε ακαδημα"ίκά και
κρατικά ιατρικά κέντρα στις ΗΠΑ, όπως είναι το Χάρβαρντ και τα
εθνικά ινστιτούτα υγείας. Η αξιοπιστία των φυσικών θεραπειών
διεισδύει σταδιακά στο χώρο της ιατρικής. Πολλές αξιόλογες μελέ
τες που καταδεικνύουν την αξία των φυσικών θεραπευτικών
ουσιών κάνουν την εμφάνισή τους σε έγκριτα επιστημονικά περιο
δικά. Χρησιμοποιώντας αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, πολλοί
διακεκριμένοι ερευνητές σε πρωτοποριακά επιστημονικά κέντρα
δοκιμάζουν τις ιδιότητες των φυσικών θεραπευτικών ουσιών στην
αντιμετώπιση ορισμένων από τις πιο σοβαρές νόσους και προχω
ρούν στη σύγκριση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας
αυτών των φυσικών ουσιών σε σχέση με τις συμβατικές φαρμακευ
τικές ουσίες που παρασκευάζονται βιομηχανικά. Συχνά στις φυσι
κές θεραπευτικές ουσίες βρίσκουν μεγάλη φαρμακολογική δραστι
κότητα. Ορισμένες φορές οι φυσικές ουσίες είναι εξίσου αποτελε
σματικές όσο και τα ισχυρά «φάρμακα» της παραδοσιακής ιατρι
κής. Συνήθως, τα φυσικά φάρμακα είναι πολύ πιο ασφαλή και
έχουν μικρή ή καμία τοξικότητα και ελάχιστες ή καθόλου σημαντι
κές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Το γεγονός αυτό μας κάνει να προβληματιζόμαστε για το ποια
θεραπεία πρέπει να θεωρείται εναλλακτική. Στη συνήθη ιατρική
πρακτική που ακολουθείται στην Αμερική, τα ισχυρά φάρμακα απο
τελούν πάντα την πρώτη επιλογή, ενώ τα μη συμβατικά φάρμακα
θεωρούνται πάντα ως η τελευταία «εναλλακτική» λύση. Δε θα ήταν πιο
λογικό να δοκιμάζουμε στις περισσότερες περιπτώσεις πρώτα το πιο
ήπιο φάρμακο με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και στη
συνέχεια να προχωρούμε στο ισχυρότερο και, πιθανόν, πιο ριψοκίν
δυνο φάρμακο ως «εναλλακτικό», στην περίπτωση που το πρώτο δε
φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα; Σήμερα, όλο και περισσότεροι
γιατροί και ασθενείς προβληματίζονται σχετικά με αυτό, με
συνέπεια τα φυσικά φάρμακα να έρχονται στο προσκήνιο.
Έτσι, το 1993 ιδρύθηκε στις ΗΠΑ τμήμα εναλλακτικής ιατρικής στα
εθνικά ινστιτούτα υγείας. Το τμήμα αυτό, μολονότι έχει ελλιπή χρημα
τοδότηση, ασχολείται αποκλειστικά με τη μελέτη των εναλλακτικών
θεραπειών και έχει χρηματοδοτήσει την έρευνα σε κορυφαία επιστη
μονικά ινστιτούτα για τη μελέτη της αποτελεσματικότητας και της
ασφάλειας των φαρμάκων που προέρχονται από βότανα, μεταξύ των
άλλων μη συμβατικών θεραπειών. Τον Ιούνιο του 1996, μια επιτροπή
του τμήματος εναλλακτικής ιατρικής πρότεινε τη διδασκαλία του μαθή
ματοςτης εναλλακτικής ιατρικής στις ιατρικές καινοσηλευτικές σχολές.
Ο δρ Οuέιν τζόνας, διευθυντής του τμήματος, δήλωσε ότι περίπου
σαράντα ιατρικές σχολές σε όλες τις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και οι
κορυφαίες ιατρικές σχολές του Χάρβαρντκαιτου τζον Χόπκινς, έχουν
προσθέσει στο πρόγραμμά τους μαθήματα εναλλακτικής ιατρικής.
ΜΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΓΙΚΗ 'ΓΡΑΓΩΔΙΑ

Εν μέρει, η στροφή της έρευνας προς τα φυσικά φάρμακα χωρίς

ανε πιθύμητες ενέργειες οφείλεται στην αυξανόμενη ανησυχία για
τους κινδύνους των συμβατικών φαρμάκων, τα οποία μπορεί να
έχουν σημαντικές παρενέργειες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των
φαρμάκων συνιστούν μια πραγματική εθνική τραγωδία για τις ΗΠΑ.
Αναμφίβολα, η φαρμακευτική βιομηχανία των ΗΠΑ παρασκευά ζει
αναρίθμητα προ"ίόντα, που παρέχουν μεγάλα οφέλη στους ασθε νείς.
Ωστόσο, η προσπάθεια για όσο το δυνατό μεγαλύτερα κέρδη -το 1995
η φαρμακευτική βιομηχανία ηγήθηκε όλων των άλλων κλά δων
βιομηχανίας σε κέρδη- οδήγησε στην υπερπροώθηση πολλών
φαρμάκων με τρόπο που τονίζει τα πλεονεκτήματά τους και υποβαθ
μίζει την επικινδυνότητά τους. Κάθε χρόνο δαπανώνται 10 δισεκα
τομμύρια δολάρια στη διαφημιστική εκστρατεία φαρμάκων που πολ
λές φορές παραπλανούν επικίνδυνα τους ασθενείς. Το γεγονός αυτό,
σε συνδυασμό με την ανεπαρκή εκπαίδευση των γιατρών γιατα φάρ
μακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο, αυξάνειτον κίνδυνοτων σοβα
ρών ανεπιθύμητων ενεργειών. Για παράδειγμα, κάθε χρόνο περισ
σότεροι από 1 εκατομμύριο Αμερικανοί αναγκάζονται να νοσηλευ τούν
λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών από τα φάρμακα -61.000 άνθρω ποι
παθαίνουν παρκινσονισμό που οφείλεται στις παρενέργειες των
φαρμάκων που κατανάλωσαν, 16.000 άνθρωποι aυτοτραυματίζονται
λόγω των φαρμάκων που έχουν πάρει με συνταγή γιατρού, 163.000
άνθρωποι παρουσιάζουν απώλεια μνήμης που οφείλεται ή έχει επι
δεινωθεί από τα φάρμακα που έχουν πάρει και 32.000 άνθρωποι
έχουν πάθει κατάγματα ισχίου λόγω πτώσεων που οφείλονται στις
ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων που έχουν καταναλώσει.
Οι περισσότερες -τουλάχιστον τα δύο τρίτα- από τις ανεπιθύμη τες
ενέργειες θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί. Πολύ συχνά ένα
φάρμακο με μεγαλύτερη επικινδυνότητα συνταγογραφείται όταν ένα
άλλο ασφαλέστερο και εξίσου αποτελεσματικό θα μπορούσε να έχει
χορηγηθεί ή χορηγούνται δύο φάρμακα μαζί -τα οποία θα ήταν σχε
τικά ασφαλή αν χορηγούνταν το καθένα μόνο του- προκαλώντας
σοβαρές παρενέργειες λόγω της αλληλεπίδρασής τους.
Η υπερβολική και συχνά αδιάκριτη συνταγογράφηση φαρμάκων
έχει κάνει τις ΗΠΑ ένα έθνος από εθισμένους καταναλωτές φαρμά
κων. Μολονότι ξοδεύουμε εκατομμύρια για να εξαλείψουμε διάφορες
:ταράνομες βλαβερές ουσίες, τα χειρότερα προβλήματά μας προκα-
λούvtαι από τον εθισμό μας όχι στην ηρωίνη και την κοκαtνη ή άλλα
ναρκωτικά, αλλά σtα φάρμακα που χορηγούvtαι νόμιμα και πολλές
φορές δίχως προβληματισμό από την πλευρά των γιατρών για την
πιθανή δημιουργία εθισμού. Μια μελέτη που είδε το φως της δημοσιό
τηταςτο 1997 έδειξε ότιτο 1995 περισσότεροι από 6 εκατομμύρια Αμε
ρικανοί έκαναν κατάχρηση στην κατανάλωση των συvrαγογραφούμε
νων φαρμάκων, όπως είναι τα ευρείας κατανάλωσης αγχολυτικά φάρ
μακα. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που αvtι
cποιχεί cπους χρήcπες ηρωίνης και κοκα'tνης μαζί. Οι συνέπειες ενός
τέτοιου εθισμού μπορεί να είναι τρομακτικές, καθώς μπορεί να κατα
cπρέψουν τη ζωή των ανθρώπων που ξεκίνησαν αναζητώvrας
βοήθεια για τη θεραπεία εύλογων προβλημάτων, όπως είναι οι κρίσεις
πανι κού, και κατέληξαν να είναι εθισμένοι cπα αγχολυτικά φάρμακα, ή
να παρακολουθούν προγράμματα αποτοξίνωσης.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν φυσικά φάρμακα επικίνδυνα, τα
οποία χρησιμοποιούvtαι καθημερινά σε όλο τον κόσμο για τη θερα
πεία διάφορων νόσων. Αποτελεί σχεδόν εγκληματική πράξη η μη
διε ρεύνηση της χρήσης φυσικών ουσιών με θεραπευτικές ιδιότητες
cπις ΗΠΑ. Ωcπόσο, υπάρχουν αρκετά εμπόδια.

Η ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑ'ΓΕΙ ΣτΙΣ ΗΠΑ

Όταν αγοράζεικάποιος φυσικάφάρμακα σε καταστήματαυγιεινής δια

τροφής, φαρμακεία και σούπερ μάρκετ, καθίσταται αυτομάτως θύμα των
αλλόκοτων κρατικών κανονισμών. Οι φυσικές ουσίες με θεραπευτι κές
ιδιότητες δεν είναι δυνατό να διαφημιcπούν ή να πωληθούν ως φυσι κά
φάρμακα, αλλά κυκλοφορούν ως τρόφιμα, ως συμπληρώματα δια τροφής.
Έτσι, δεν είναι δυνατό να γνωρίζει κάποιος με ακρίβεια τις ιδιότητες του
προ'ίόvrος και τι ασθένειες μπορεί να θεραπεύσει.
Απαγορεύεται η αναγραφή θεραπευτικών ενδείξεων cπις συσκευα σίες
των προ'ίόvtων και επιτρέπεται μόνο η αναγραφή αόριcπων και
επουσιωδών ισχυρισμών· για παράδειγμα ότι ένα προ'ίόν επιδρά ευερ
γετικά σε μια δομή ή λειτουργία του σώματος, όπως <<το προ'ίόν είναι
καλό για τα μάτια» ή «κάνει καλό cπο κυκλοφορικό σύστημα».
Ευτυχώς, κάποιοι παραγωγοί είναι αρκετά υπεύθυνοι, παρασκευά
ζουν πολύ καλά προ'ίόvtα και συνειδητά προσπαθούν να ενημερώσουν το
καταναλωτικό κοινό, μολονότι δεσμεύοvtαι και περιορίζοvrαι από το
κράτος, που απαγορεύει τη δημοσιοποίηση θεραπευτικών ισχυρι-
σμών για τα προ"ίόντα αυτά. Ωστόσο, δυστυχώς, ένα μέρος της αρνη
τικής κριτικής που δέχονται οι κατασκευαστές και οι έμποροι αυτών
των φυσικών προ"ίόντων έχει αληθινή βάση. Ορισμένα από τα προ"ίό
ντα είναι χαμηλής ποιότητας άλλα είναι κακοί συνδυασμοί βοτάνων
που δεν έχουν κανένα νόημα, ενώ άλλα περιέχουν τόσο μικρή ποσό
τητα ενεργής θεραπευτικής ουσίας, ώστε δεν έχουν ουσιαστικά καμία
αξία. Άλλα πάλι έχουν πολύ υψηλές τιμές και οι ψευδείς επι σημάνσεις
που αναγράφονται σ' αυτά καθώς και οι παραπλανητικές διαφημίσεις
εξαπατούν το κοινό. Επιπλέον, δεν μπορεί κάποιος να βασιστεί στους
πωλητές των προ"ίόντων για να τον διαφωτίσουν και να τον
ενημερώσουν σωστά για τις ιδιότητές τους, καθώς δεν είναι όλοι καλά
ενημερωμένοι.
Ωστόσο, αυτό που κυρίως ευθύνεται για την άσχημη κατάσταση
που 'χει διαμορφωθεί στην αγορά αυτών των φυσικών προ"ίόντων
είναι ένα καταστροφικό νομοθετικό σύστημα που αποθαρρύνει την
ανάπτυξη, δοκιμή και παρασκευή υψηλής ποιότητας φυσικών προ"ίό
ντων με θεραπευτικές ιδιότητες. Τα περισσότερα από τα υψηλής
ποι ότητας φυσικά φάρμακα, όπως είναι το συνένζυμο Q-10, το φυτό
hypericum perforatum (βαλσαμόχορτο ), η εχινάκια, το γάλα του γα·ί
δουράγκαθου και το ginkgo, παρασκευάζονται κυρίως σε ξένες χώρες
και κυρίως στη Γερμανία και την Ιαπωνία και ανασυσκευάζο νται στην
Αμερική για το αμερικανικό καταναλωτικό κοινό.

ΓΙΑτΙ ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΡΕΥΝΑ;

Άλλο ένα πρόβλημα που προκύπτει από τις νομοθετικές ρυθμίσεις

σχετικά με τις φυσικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ως φάρμακα
είναι η κατάσταση με τις πατέντες. Ορισμένοι ρωτούν: Αν οι φυσι
κές θεραπευτικές ουσίες είναι τόσο καλές, γιατί δε διεξάγονται
περισσότερες μελέτες, προκειμένου να αναδείξουν και να αποδεί
ξουν την αξία τους; Γιατί δεν κάνουν τέτοιες μελέτες οι φαρμακευ
τικές εταιρίες ή οι εταιρίες που παράγουν διατροφικά συμπληρώ
ματα; Η απάντηση είναι απλή. Υπάρχει πολύ μικρό ή κανένα οικο
νομικό όφελος για τις φαρμακευτικές εταιρίες ώστε να ξοδέψουν
χρήματα για να διερευνήσουν τις ιδιότητες ενός φαρμακευτικού
βοτάνου. Η φύση κατέχει τις πατέντες των περισσότερων φυσικών
φαρμακευτικών ουσιών, γεγονός που σημαίνει ότι κανένας δεν
μπορεί να αποκτήσει τα δικαιώματα μιας αποκλειστικής πατέντας
για την παρασκευή και την εμπορία των ουσιών αυτών. Έτσι, μια
φαρμακευτική εταιρία δεν έχει οικονομικό κίνητρο για να προβεί σε
δαπανηρές έρευνες και κλινικές μελέτες προκειμένου να διε
ρευνήσει τις θεραπευτικές ιδιότητες ενός φυσικού φαρμάκου, που
είναι άλλωστε διαθέσιμο σε όλες τις ανταγωνιστικές εταιρίες. Τα
φάρμακα που παράγουν οι φαρμακοβιομηχανίες αποδίδουν πολλά
κέρδη, ακριβώς επειδή η αποκλειστικότητα της παραγωγής τους
διασφαλίζεται από κάποια πατέντα. Έτσι, κανένας δεν μπορεί να
κλέψει τα αποτελέσματα της οικονομικής επένδυσης μιας εταιρίας
που ερευνά τις ιδιότητες αυτών των φαρμάκων. Με τις φυσικές
θεραπευτικές ουσίες, όμως, που ανήκουν στη φύση, ο καθένας
μπο ρεί να κλέψει οτιδήποτε.
Επιπλέον, οι εταιρίες δε θέλουν να έρθουν aντιμέτωπες με τη
γραφειοκρατία του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρ
μάκων (FDA), προκειμένου να πάρουν έγκριση για την κυκλοφορία
μιας φυσικής θεραπευτικής ουσίας ως νέο φάρμακο. Το κόστος
είναι πολύ υψηλό και η διαδικασία κρατάει πολλά χρόνια. Επιπλέ
ον, τίποτα δε διασφαλίζει την έγκριση του νέου φαρμάκου. Αλλά
ακόμη και αν τελικά το νέο φυσικό φάρμακο πάρει έγκριση, δε θα
μπορεί να πωληθεί στις ίδιες υψηλές τιμές που ισχύουν για τα συν
θετικά φάρμακα.
Με λίγα λόγια, η αμερικανική αγορά για τις φυσικές θεραπευτι
κές ουσίες δεν είναι καθόλου ευνο·ίκή. Τα καταστήματα ειδών υγιει
νής διατροφής και τα φαρμακεία έχουν κατακλυστεί από προ'ίόντα
αμφίβολης ποιότητας, αποτελεσματικότητας και ασφάλειας.
Ωστόσο, τα καλά νέα είναι ότι δεν είναι απαραίτητο να διαιωνιστεί
αυτή η κατάσταση. Σε πολλές χώρες το κλίμα είναι διαφορετικό.
Ένα πολύ καλό παράδειγμα είναι αυτό της Γερμανίας. Δεν είναι
τυχαίο το γεγονός ότι πολλές φυσικές θεραπευτικές ουσίες υψηλής
ποιότητας και κλινικά ελεγμένες προέρχονται από τη Γερμανία.

ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΣΤΗ ΓΕΡΜΆΝΙΑ

Ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής γνώσης που έχει συσσωρευ

τεί τον εικοστό αιώνα σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητες των
φαρμακευτικών βοτάνων προέρχεται από τη Γερμανία, όπου η επι
στημονική και κρατική στάση απέναντι σε αυτές τις ουσίες είναι
θετική. Σε αυτή τη χώρα, τα θεραπευτικά βότανα είναι εγκεκριμέ-
να για διάθεση στην αγορά, στα φαρμακεία και στα καταστήματα
ειδών υγιεινής διατροφής, δίχως τη συνταγή γιατρού, από ένα
κυβερνητικό φορέα που είναι γνωστός ως Επιτροπή Ε και είναι
αντίστοιχος με τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμά
κων. Επίσης, στη Γερμανία δίνονται προσεκτικές οδηγίες στους
γιατρούς σχετικά με τις ιδιότητες των φαρμάκων που προέρχονται
από θεραπευτικά βότανα και τις νόσους στις οποίες απευθύνονται,
την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους. Οι φυσικές θερα
πευτικές ουσίες παρασκευάζονται με ιδιαίτερη προσοχή, υπόκει
νται στον ίδιο αυστηρό ποιοτικό έλεγχο που εφαρμόζεται στη φαρ
μακοβιομηχανία και οι ενδείξεις που αναγράφονται στη συσκευα
σία τους αναφέρουν τις εγκεκριμένες χρήσεις και τη δοσολογία
τους, πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες, την τοξικότητα και τις
aντενδείξεις τους.
Η Επιτροπή Ε, που ιδρύθηκε το 1978, εξετάζει όλη τη σύγχρονη
επιστημονική μαρτυρία που αναφέρεται στα φυσικά θεραπευτικά
βότανα, στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι μελέτες που έχουν διε
ξαχθεί σε ανθρώπους, και λαμβάνει υπόψη της την ιστορική χρήση
των θεραπευτικών βοτάνων. Η Επιτροπή Ε έχει εκδώσει περίπου 300
μονογραφίες που έχουν ως θέμα τα θεραπευτικά βότανα, 200 από τα
οποία έχει εγκρίνει ως αποτελεσματικά και απόλυτα ασφαλή.
Αυτός ο νομοθετικός μηχανισμός επιτρέπει στο καταναλωτικό
κοινό να έχει εμπιστοσύνη και να γνώσεις σε ό,τι αφορά τα φυσι κά
θεραπευτικά βότανα που πωλούνται στη Γερμανία. Οι Γερμανοί
έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν τα φυσικά φάρμακα δίχως
συνταγή γιατρού, στα φαρμακεία και σε άλλα καταστήματα της
χώρας τους. Ωστόσο, πολλές φορές οι γιατροί χορηγούν και οι ίδιοι
θεραπευτικά βότανα στους ασθενείς τους. Και ο λόγος είναι ότι
όταν ο Γερμανός γιατρός συστήσει ειδικά ή συνταγογραφήσει ένα
συγκεκριμένο φάρμακο, το γερμανικό σύστημα υγείας πληρώνει γι'
αυτό. Έτσι, οι ασθενείς έχουν οικονομικό κίνητρο να αποκτή σουν
συνταγή γιατρού, προκειμένου να προμηθευτούν τα θεραπευ τικά
βότανα. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με μια νέα έρευνα, το
80% των Γερμανών γιατρών συνταγογραφούν φυτικά φάρμακα
θεραπευτικά βότανα. Αυτά τα φυσικά φάρμακα υπολογίζεται ότι
αποτελούν το 27% των φαρμάκων που πωλούνται στη Γερμανία.
Τα περισσότερο δημοφιλή είναι το ginkgo, η εχινάκια και το ασια
τικό τζίνσενγκ.
Έτσι, η Γερμανία θεωρείται η χώρα στην οποία μπορεί να βρει
κάποιος τα καλύτερης ποιότητας θεραπευτικά βότανα. Έτσι, όπως
υποστηρίζει ο Αμερικανός δρ Βάρο Τάιλερ, αν θέλουμε να έχουμε
καλά και ασφαλή φυσικά φάρμακα, με αποτελεσματικότητα αποδε
δειγμένη ερευνητικά, χρειαζόμαστε νομοθετικούς μηχανισμούςπουνα
υποστηρίζουν τις δοκιμές, την αξιολόγηση της ασφάλειας καιτης απο
τελεσματικότητας, τον ποιοτικό έλεγχο των προ"ίόντων, τη σωστή επι
σήμανση και ενημέρωση ως προς την κατάλληλη δοσολογία, τη
χρήση και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Εξάλλου, ο δρ Τάιλερ υποστηρίζει ότι η έρευνα πάνω στα θερα
πευτικά βότανα είναι τόσο προχωρημένη στη Γερμανία, ακριβώς
διότι το νομοθετικό σύστημα της χώρας ενθαρρύνει τα φυσικά φάρ
μακα, αξιοποιώντας κατ' αυτό τοντρόπο τα αποτελέσματα της
έρευ νας για τους καταναλωτές και για τους γιατρούς, αλλά και
καθιστώ ντας τα κερδοφόρα για τις εταιρίες που παρασκευάζουν
και κάνουν δοκιμές με προ"ίόντα από βότανα. Ένα μεγάλο μέρος
των υψηλής ποιότητας δοκιμών σχετικά με τα θεραπευτικά βότανα
που χρησιμο ποιούνται στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο -στα οποία
περιλαμβάνο νται το hyperinium perforatum (ένα αντικαταθλιπτικό
βότανο), η βαλεριάνα (ένα αγχολυτικό βότανο) και η εχινάκια (ένα
βότανο που καταπολεμά τους ιούς) -έχουν γίνει στη Γερμανία.
Εκεί, το επιστημονικό-νομοθετικό καθεστώς απλώς έχει μια δια
φορετική αντιμετώπιση και στάση απέναντι στις δυνατότητες των
φυσικών φαρμάκων. Ενώ στις ΗΠΑ οι επιστήμονες εστιάζουν το
ενδιαφέρον τους σχεδόν αποκλειστικά στα ισχυρά φάρμακα, οι Γερ
μανοί συνάδελφοί τους ερευνούν παράλληλα τα φυσικά εναλλακτι κά
φάρμακα. Για παράδειγμα, το 1994, ο Οργανισμός Τροφίμων και
Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε την πρώτη φαρμακευτική ουσία -την
τακρίνη (tacrine)- για τη θεραπεία της άνοιας και της νόσου
Αλτσχάιμερ. Το φάρμακο είναι αρκετά αποτελεσματικό, αλλά έχει
τοξικές ανεπιθύμητες ενέργειες που περιορίζουν τη χρήση του. Την
ίδια χρονιά, η Επιτροπή Ε της Γερμανίας ενέκρινε το ginkgo biloba,
ένα τυποποιημένο εκχύλισμα από τα φύλλα του δέντρου ginkgo, ως
θεραπεία για την άνοια και τη νόσο. Και είναι πράγματι αποτελε
σματικό -ορισμένοι κορυφαίοι Αμερικανοί ερευνητές το θεωρούν
περισσότερο υποσχόμενο από την τακρίνη- και με ουσιαστικά καμία
τοξικότητα ή ανεπιθύμητες ενέργειες. Το ginkgo είναι εγκεκριμένο
επίσης στη Γερμανία για την «εγκεφαλική ανεπάρκεια», έναν άλλο όρο
που χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει τη νοητική παρακμή που
σχετίζεται με την προχωρημένη ηλικία.
ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ;

Σε πολλές χώρες, αν κάποιος έχει κάποια απορία σχετικά με ένα φυσι κό

φάρμακο, μπορεί να λάβει μια αξιόπιστη απάντηση από το γιατρό τουή το

φαρμακοποιό του. Πολλοί ειδικά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες

επιβλέπουν τη θεμιτή και λογική κατανάλωση των φυσικών φαρμάκων.
Στη Γερμανία, οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί είναι υποχρεωμένοι να
περάσουν εξετάσεις γνώσεων σε θέματα που σχετίζονται με τα θερα
πευτικά βότανα. Οι επιστήμονεςαυτοίχορηγούν τακτικά φυσικά θερα

πευτικά βότανα και ταυτόχρονα μπορούν να απα ντήσουν σε ερωτήσεις

και απορίες σχετικά με τα πλεονεκτήματα και την ασφάλειά τους.
Ωσtόσο, σtις ΗΠΑ συνήθως δε βρίσκει κανείς κάποιο γιατρό ή
φαρμακοποιό ή κάποιον άλλο ειδικό σtο χώρο της υγείας που να γνω
ρίζει πολλά σχετικά με αυτές τις ουσίες. «Αν κάτι δεν το έχουν διδα
χθεί κατά τη διάρκεια των σπουδών τους σtο πανεπιστήμιο, νομίζουν
ότι δεν είναι αλήθεια», λέει ο δρ Ντάνιελ Τάκερ, ένας Αμερικανός
εγκεκριμένος αλλεργιολόγος και εσωτερικός παθολόγος. Ο δρ Τάκερ

αποτελεί χαρακτηριστ;ικό παράδειγμα γιατρού που προσαρμόζεται

σtο μεταβαλλόμενο κλίμα σtο χώρο της ιατρικής και στην επερχόμε νη
ενσωμάτωση της εναλλακτικής ιατρικής στην παραδοσιακή ιατρική.
από την οποία προκύπtει η συμπληρωματική ιατρική. Ο δρ Τάκερ
χρη σιμοποιεί όλα τα κατάλληλα συμβατικά φάρμακα, αλλά όταν μια
ασφαλέσtερη, καλύτερη και πιο οικονομική θεραπευτική ουσία μπο ρεί
να έχει αποτέλεσμα, όπως συμβαίνει με ορισμένες θεραπευτικές
ουσίες στην περίπτωση τηςημικρανίας, τότε προτείνει και αυτές. Πολ
λοί διορατικοί γιατροί αρχίζουν να ενσωματώνουν την εναλλακτική
ιατρική στην καθημερινή πρακτική τους.

EINAI ΒΑΣΙΜΕΣ ΟΙ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣτΙΑ

ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ;

Υπάρχει μεγάλο ποσοσtό παραπληροφόρησης του καταναλωτικού

κοινού και πολλές φορές έχει σημάνει λανθασμένα συναγερμός σχε
τικά με τη χρήση των φυσικών θεραπευτικών ουσιών. Κάποιες ανη
συχίες είναι βάσιμες και αξίζει να τις προσέξει κάποιος. Ωσtόσο,
κάποιες άλλες είναι απλώς αποτέλεσμα παρανόησης λόγω κακής
πληροφόρησης. Ορισμένες φορές οι ενδοιασμοί και οι ανησυχίες
προέρχονται από το δισtαγμό μας να δεχτούμε αλλαγή σtα καθιερω-
μένα ή στην ιατρική όπως τη γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Κάποιες φορές
ο δισταγμός οφείλεται αποκλειστικά σε άγνοια ή, άλλες φορές, σε
προσωπικούς φόβους ή συμφέροντα. Για παράδειγμα, ορι σμένοι
επιστήμονες φοβούνται ότι τα κρατικά κονδύλια που προορί ζονται για
την έρευνα θα «διοχετευθούν λανθασμένα» στη μελέτη
«ψευτοφαρμάκων που όλοι γνωρίζουν πως δεν έχουν κανένα αποτέ
λεσμω>, όπως ισχυρίζεται ένα υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος των
ΗΠΑ από το χώρο της υγείας. Ένας επιστήμονας που εργάζεται στο

χώρο της βιομηχανίας υποστηρίζει ότι κάποιοι γιατροί φοβού νται πως
με τον τρόπο αυτό θα χάσουν τον έλεγχο της θεραπείας των ασθενών,
αφού «δεν μπορούν να ελέγχουν τη δοσολογία των φυσι κών
θεραπευτικών ουσιών μέσω της συνταγογράφησης. Επίσης, πολ λοί
γιατροί δικαιολογημένα διστάζουν να συστήσουν φυσικά φάρμα κα για
την αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια των οποίων δε γνω ρίζουν
πολλά. (Βλέπετε, σε αυτή την περίπτωση, δεν υπάρχουν εκπρόσωποι
φαρμακευτικών εταιριών, ώστε να χτυπήσουν την πόρτα του ιατρείου
τους για να τους δώσουν δωρεάν δείγματα και αναλυτι κές εξηγήσεις,
ερευνητικά αποτελέσματα και μεγέθη πωλήσεων, προκειμένου να τους
πείσουν να χρησιμοποιούν άφοβα μια φυσική θεραπευτική ουσία.)
Είναι πολύ χρονοβόρο για τους γιατρούς να παρακολουθούν τις
εξελίξεις στα κύρια φάρμακα και στις τεχνικές που χρησιμοποιεί η
παραδοσιακή ιατρική, πόσο μάλλον στις εξελί ξεις στην εναλλακτική
ιατρική. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγο νός ότι πολλοί γιατροί που
εξασκούν την παραδοσιακή ιατρική λένε ότι μαθαίνουν για τα φυσικά
φάρμακα κυρίως από τους γονείς τους.

Μήπως tελικά είναι αξιόπιστα;

Παρόλο που η ιδέα ότι τα θεραπευτικά βότανα δεν είναι αξιόπιστα
χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος, πολλοί εξακολουθούν να την
ασπάζονται. Ένας λόγος γι' αυτό είναι η σύγχυση που επικρατεί γύρω
από την ποικιλία που συναντάται στα θεραπευτικά βότανα.
Η ιατρική που βασίζεται σε φυσικές θεραπευτικές ουσίες φαίνεται
συχνά εξωπραγματική και αντιεπιστημονική στους Αμερικανούς,
καθώς ένα θεραπευτικό βότανο συχνά δε συνάδει με τη θεωρία που
θέλει μία συγκεκριμένη χημική ένωση να στοχεύει στην καταπολέμη ση
μίας και μόνο συγκεκριμένης νόσου ή συμπτώματος. Αυτή η θεω ρία
αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη των σύγχρονων φαρμάκων.
Ωστόσο, η θεωρία αυτή καταρρίπτεται όταν κάποιος εξετάσει προ
σεκτικά τα πιο περίπλοκα και ευρέος φάσματος θεραπευτικά αποτε-
λέσματα των φυτών. Είναι γεγονός ότι οι ερευνητές συνήθως εντοπί
ζουν και λαμβάνουν από τα φυτά τις χημικές ενώσεις που διαθέτουν
ενεργές φαρμακευτικές ιδιότητες. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα φυσι
κά συμπληρώματα διατροφής βασίζονται σε αυτές τις χημικές ενώ
σεις ώστε να είναι δραστικά. Ωστόσο, δεν εξηγείται ακριβώς ο λόγος
για τον οποίο οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες που περιέχουν επι
πλέον χημικές ενώσεις από το φυτό είναι δραστικές ή γιατί ένα ακα
τέργαστο εκχύλισμα από όλο το φυτό είναι επίσης δραστικό. Για
παράδειγμα, μια χημική ένωση που βρίσκεται στο βότανο hypericum
perforatm, η υπερικίνη, δρα ως αντικαταθλιπτικό, αλλά ένα ακατέρ
γαστο εκχύλισμα του φυτού έχει ακόμη μεγαλύτερη δράση.
Ο δρ Ρούντι Μπάουερ, ένας κορυφαίος ερευνητής που εργάζεται
στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας, υποστήριξε την επιστημονική άποψη,
που βρίσκει ολοένα και μεγαλύτερη αποδοχή, ότι ένα μόνο συστατικό
ενός βοτάνου δεν είναι δυνατό να εξηγήσει τις θεραπευτικές του ιδιό
τητες. Το πιθανότερο είναι, όπως είπε, ότι η βελτίωση προέρχεται από
το «αποτέλεσμα της συνεργασίας πολλών και διάφορων συστατικών».
Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ακόμη και σήμερα ότι αν μια ουσία
θεωρείται ότι θεραπεύει περισσότερες από μία νόσους, τότε δεν μπο
ρεί παρά να είναι ένα «ψευτοφάρμακο», αναξιόπιστο και αναξιόλο
γο. Έτσι, υπάρχει ακόμη η θεωρία που θέλει ένα φάρμακο να απευ
θύνεται στη θεραπεία μίας και μόνο ασθένειας και για πολλούς ο
ισχυρισμός πολλαπλών θεραπευτικών ιδιοτήτων αποτελεί τη μεγαλύ
τερη απόδειξη ότι αυτό το φάρμακο είναι άχρηστο.
Ωστόσο, αυτό αποτελεί πλάνη. Υπάρχουν πολλοί επιστημονικά
αποδεκτοί λόγοι που εξηγούν πώς μια φυσική θεραπευτική ουσία
μπορεί να καταπολεμήσει πολλά μέτωπα ταυτόχρονα, καθώς επιτί
θεται στη βαθύτερη διαδικασία που αποτελεί την αιτία της νόσου,
όπως είναι η φλεγμονή, που δημιουργεί την αιτία ποικίλων νόσων,
στις οποίες περιλαμβάνονται η αρθρίτιδα, το άσθμα και η αρτηριακή
νόσος. Το πύρεθρο, το βότανο που προλαμβάνει τις ημικρανίες, απο
τελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Λόγω της aντιφλεγμονώδους δρά
σης του, σε ορισμένες χώρες χρησιμοποιείται και για την ανακούφι
ση από το άλγος της αρθρίτιδας, καθώς και για την αντιμετώπιση
αναπνευστικών προβλημάτων. Ακόμη πιο εντυπωσιακές είναι οι
ιδιότητες του ιχθυέλαιου, που επιδρά στη λειτουργία κάθε κυττάρου,
κάθε ιστού και κάθε οργάνου του ανθρώπινου σώματος και επηρεά
ζει με τον τρόπο αυτό ένα ευρύ φάσμα νόσων που πλήττουν διάφορα
όργανα, από τον εγκέφαλο και την καρδιά μέχρι τα πόδια.

•31 .
 Σήμερα, με την αλματώδη αύξηση της γνώσης σχετικά με τη δράση
των aντιοξειδωτικών ουσιών στην καταπολέμηση διάφορων νόσων, η
θεωρία του «ενός φαρμάκου για κάθε ασθένειω> αρχίζει εμφανώς να
καταρρέει. Ακόμη και ο ίδιος ο ορισμός του αντιοξειδωτικού υποδη
λώνειτην ποικιλία καιτην ευρύτητατων θεραπευτικών ιδιοτήτων του
στην καταπολέμηση των νόσων. Σύμφωνα με τη θεωρία των ελεύθε
ρων ριζών, στο σώμα μας υπάρχουν μη ελεγχόμενες χημικές ενώσεις
που καλούνται ελεύθερες ρίζες, οι οποίες επιτίθενται διαρκώς στα
κύτταρα, προκαλώντας κάθε είδους χρόνια νόσο - όπως στένωση των
αρτηριών, καρδιακές προσβολές, καρκίνο, διαβήτη, καταρράκτη,
αρθρίτιδα, αλλά και εκφυλιστικές νόσους, όπως είναι η νόσος Πάρ
κινσον, η πλάγια μυατροφική σκλήρυνση, η νόσος Χάντινγκτον και η
νόσος Αλτσχάιμερ. Με την εξουδετέρωση αυτών των ελεύθερων
ριζών, οι aντιοξειδωτικές ουσίες εμποδίζουν την εμφάνιση και την
εξέλιξη αυτών των νόσων.

Όπως είναι φυσικό, ορισμένες aντιοξειδωτικές ουσίες είναι δυνατό να

ε ίναι πιο δραστικές έναντι κάποιων νόσων, ωστόσο η δράση των
aντιο ξειδωτικών ουσιών συμβάλλει στην κατάρρευση της αντίληψης
ότι μία ουσία μπορεί να είναι ικανή να αντιμετωπίσει θεραπευτικά ένα
και μόνο σύμπτωμα ή νόσο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η
περίπτωση της βιταμίνης C, η οποία μπορεί να αποτρέψει τις καρδια
κές προσβολές καιτην εμφάνιση όλωντων ειδώνκαρκίνου, καθώς και
να θεραπεύσειτα κρυολογήματα, να ανακουφίσει από τα συμπτώματα
του άσθματος και πιθανόν να συμβάλει στην αντιμετώπιση πολλών
άλλων παθολογικών καταστάσεων. Το ίδιο ισχύει και για τη βιταμίνη
Ε και για ένα από τα νεότερα θαυματουργά φάρμακα, το συνένζυμο
Q-10. Το συνένζυμο Q-10 χρησιμοποιείται συχνά από τους γιατρούς
για τη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας και της καρδιαγγειακής
νόσου, αλλά χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο και στη θερα
πεία για τον καρκίνο. Πολλές φυσικές θεραπευτικές ουσίες, όπως είναι
το ginkgo και το γάλα του γα'ίδουράγκαθου, είναι επίσης ισχυρές
aντιοξειδωτικές ουσίες και σε αυτό ακριβώς οφείλεται η δραστικότη τά
τους στην αντιμετώπιση διάφορων νόσων.
Όλοι αυτοί που εμμένουν στη θεωρία της «μίας ουσίας για μία μόνο
νόσο» ίσως θα έπρεπε να εξετάσουν την περίπτωση της aσπιρί νης, η
οποία έχει επίσης φυτική προέλευση. Παλαιότερα χρησιμο
ποιούνταν μόνο ως αναλγητικό. Σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένη η
χρήση της ως aντιπηκτικό και ως aντιφλεγμονώδες μέσο. Θα μπο-
ρούσε, όμως, να αναρωτηθεί κάποιος τι σχέση έχει η ανακούφιση
από τον πόνο με τις καρδιακές προσβολές. Ωστόσο, υπάρχει μια
λογική ερμηνεία αυτής της δράσης, όπως συμβαίνει και με πολλές
άλλες θεραπευτικές ουσίες φυτικής προέλευσης.

Μια λανθασμένη αντίληψη: Οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες δε

χρησιμοποιούνται σωστά και κρύβουν κινδύνους
τ ι γίνεται, λοιπόν, σχετικά με την παραδοχή ότι τα συμβατικά φάρ
μακα είναι εγκεκριμένα για συγκεκριμένες χρήσεις από τον Οργα
νισμό Τροφίμων και Φαρμάκων και επομένως είναι ασφαλή και
αποτελεσματικά για να τα χρησιμοποιεί κάποιος, ενώ το ίδιο δεν
ισχύει για τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες; Είναι εσφαλμένη η
αντίληψη ότι οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες χρησιμοποιούνται
αδιακρίτως και δίχως ουσιαστικό λόγο, ενώ τα συμβατικά φάρμακα
χρησιμοποιούνται μόνο για συγκεκριμένους και επιστημονικά aπο
δεκτούς λόγους, αφού ελεγχθούν και πιστοποιηθούν ως ασφαλή
και αποτελεσματικά. Και ενώ είναι γεγονός ότι είναι απαραίτητη η
έγκριση των φαρμάκων που συνταγογραφούνται από τον Οργανι
σμό Τροφίμων και Φαρμάκων προτού αυτά διοχετευτούν στην
αγορά, είναι επίσης γνωστό ότι, από τη στιγμή που θα πάρουν αυτή
την έγκριση, οι γιατροί μπορούν να τα χρησιμοποιούν για οποιοδή
ποτε σκοπό, είτε έχουν ελεγχθεί για το σκοπό αυτό είτε όχι. Αυτή η
τακτική αποκαλείται μη αναγραφόμενη χρήση του φαρμάκου και
επεκτείνεται διαρκώς. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον Αμε
ρικανικό Ιατρικό Σύλλογο, το 60% των φαρμάκων που συνταγο
γραφούνται από γιατρούς στηνΑμερική -που αντιστοιχούν περίπου
σε ένα δισεκατομμύριο ιατρικές συνταγές ετησίως- προορίζονται για
μη αναγραφόμενες χρήσεις. Τα φάρμακα αυτά δεν έχουν εγκρι θεί για
τη θεραπεία των νόσων για τις οποίες χορηγούνται. Αυτό σημαίνει ότι
ισχυρά φάρμακα χρησιμοποιούνται ουσιαστικά σε περιπτώσεις για τις
οποίες δεν έχει ελεγχθεί η θεραπευτική τους
αποτελεσματικότητα, κάτι ανάλογο δηλαδή με αυτό που ισχύει για
τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες.
Η άσκηση της ιατρικής είναι περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη. Οι
περισσότερες από τις θεραπείες που χορηγούν καθημερινά οι για τροί
δεν είναι περισσότερο «αποδεδειγμένες» από ό,τι οι εναλλακτι κές
θεραπευτικές μέθοδοι, τις οποίες αμφισβητούν ή και αποδοκιμά ζουν.
«Το να αποδέχεται κάποιος και να χρησιμοποιεί θεραπείες μη
κλινικά αποδεδειγμένες και ίσως επικίνδυνες, ενώ παράλληλα να
απορρίπτει περισσότερο ασφαλείς και λιγότερο δαπανηρές
φυσικές εναλλακτικές θεραπείες αποτελεί ένα παράδοξο διπλό
μέτρο αξιο λόγησης}}' όπως δήλωσε ο γιατρός Άλαν Γκάμπι και
αναφέρει ο δρ Μάικλ Μάρε·ί στο περιοδικό Natural Altematives.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, επικρατεί γενικώς η άποψη ότι οι
φυσικές θεραπευτικές ουσίες είναι σε γενικές γραμμές μη ασφαλείς,
και αυτή την άποψη υιοθετούν και όσοι δε γνωρίζουν και δεν έχουν
ασχοληθεί με τα φυτικά φάρμακα και το ιστορικότης ασφάλειάς τους.
Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι όλες οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες
είναι εντελώς ακίνδυνες - κάθε άλλο, μάλιστα. Κάθε φυσική ουσία δε
σημαίνει ότι είναι και αγαθή ή αβλαβής. Στην πραγματικότητα, τα
φυτά έχουν πολλές φορές πολύ ισχυρή δραστικότητα και αυτός ακρι
βώς είναι ο λόγος για τον οποίο τα φυτά είναι πολλές φορές αποτελε
σματικά στη θεραπεία διάφορων ασθενειών. Τα βότανα πρέπει να
αντιμετωπίζονται με σεβασμό και προσοχή, διαφορετικά, η χρήση
τους είναι δυνατό να αποβεί επιβλαβής για την υγεία των καταναλω
τών. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές τα βότανα και οι φυσικές θεραπευ
τικές ουσίες έχουν πολύ μικρότερη επικινδυνότητα σε σχέση με τα
συνθετικά φάρμακα των φαρμακοβιομηχανιών, που πολλοί από εμάς
καταναλώνουμε έχοντας λίγη επίγνωση σχετικά με τους πιθανούς κιν
δύνους και τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να έχουν.
Χιλιάδες καταναλωτές σε όλο τον κόσμο έχουν υποστεί βλάβες
στην υγεία τους ή ακόμη και έχουν πεθάνει από τη χρήση τέτοιων
συνθετικών φαρμάκων. Ωστόσο, ένα σχετικά μεμονωμένο περιστατι
κό δηλητηρίασης από μια φυσική θεραπευτική ουσία, που αρκετές
φορές προέρχεται από τη λήψη υπερβολικής ποσότητας, έγινε αφορ
μή για να θεωρηθούν όλες οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες που χορη
γούνται δίχως συνταγή γιατρού επιβλαβείς για την υγεία. Δύο εθνι
κές τραγωδίες που συγκλόνισαν τις ΗΠΑ προκλήθηκαν η μία από τη
χρήση της εφέδρας (φυτό της οικογένειας των εφεδριδών) ή αλλιώς
μα χουάνγκ, που λαμβάνεται ως ψυχοτρόπος ουσία και η άλλη
πιστεύεται ότι προκλήθηκε από τα τοξικά κατάλοιπα της θρυπτοφά
νης, που σε κατάλληλες δόσεις χρησιμοποιείται ως υπνωτικό χάπι.
Τέτοιες τραγωδίες δε θα έπρεπε να συμβαίνουν και θα πρέπει να
λαμβάνονται μέτρα ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον. Οι πιθα
νοί κίνδυνοι καθώς και οι οδηγίες ορθής χρήσης θα πρέπει να ανα
γράφονται με σαφήνεια και ευκρίνεια στις ετικέτες και θα πρέπει να
δίνονται αξιόπιστες εγγυήσεις ότι τα φυτικά παρασκευάσματα είναι
απαλλαγμένα από επικίνδυνες προσμείξεις και περιέχουν μόνο τη
φυσική ουσία που αναγράφεται στην ετικέτα. Αυτό θα μπορούσε να
διασφαλιστεί με την υιοθέτηση κανονισμών και νόμων που θα διέ
πουν την εμπορία και τη διάθεση προ"ίόντων υγιεινής διατροφής.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιότητα των διατιθέμενων προ·ί
όντων και η ασφάλεια των καταναλωτών, απαιτείται η θέσπιση ενός
συμπαγούς νομοθετικού συστήματος που θα βοηθήσει τους κατανα
λωτές να διακρίνουν τις αποτελεσματικές, ασφαλείς και χαμηλού
κόστους φυσικές θεραπευτικές ουσίες από τις κακής ποιότητας ουσίες
που διαθέτουν στην αγορά aσυνείδητοι έμποροι.
Τα περισσότερα από τα προβλήματα που σχετίζονται με τις φυσι
κές θεραπευτικές ουσίες θα μπορούσαν να λυθούν σχετικά γρήγορα
με την ίδρυση ενός επιστημονικού κρατικού ρυθμιστικού οργάνου,
όπως είναι η Επιστροπή Ε που λειτουργεί αποτελεσματικά στη Γερ
μανία, για την προώθηση της χρήσης των φυσικών θεραπευτικών
ουσιών. Θα μπορούσε να ιδρυθεί υπό την εποπτεία των κρατικών
φορέων υγείας κάθε χώρας και να απαρτίζεται από κυβερνητικούς
υπαλλήλους, ανεξάρτητους επιστήμονες και επιστήμονες που εργά
ζονται στη βιομηχανία. Και φυσικά, αυτό θα ήταν καλό να γίνει όσο το
δυνατό πιο γρήγορα. Δε θα πρέπει οι καταναλωτές να αντιμετω πίζουν
πλέον την πολλές φορές παραπλανητική και ψευδή ετικέτα των
φυσικών παρασκευασμάτων που διατίθενται στην αγορά. Ούτε και θα
πρέπει να αγνοούμε την ύπαρξη και τη σημασία των φυσικών
θεραπευτικών ουσιών, που αποτελούν ένα τόσο σημαντικό μέρος της
ιατρικής πρακτικής σε όλο τον κόσμο. Είναι καιρός να αρχίσουμε όλοι
μας να συνειδητοποιούμε τις τεράστιες δυνατότητες των φυσι κών
θεραπευτικών ουσιών, με τη συνετή χρήση τους και την ενσωμά τωσή
τους στο εθνικό σύστημα υγείας κάθε χώρας.
Ε κπλη κτι κό φάρμακο
ζ
γ ια την ανα ωογόνηση
τ ης καρδιάς
(Σ ζ Q-1 Ο)
υνέν υμο

Το συνένζυμο Q-10 είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποι

είται για την τόνωση της καρδιάς σε όλο τον κόσμο. Ακόμη
κι αν ο γιατρός σας δεν το γνωρίζει, μπορείτε εύκολα να το
προμηθευτείτε μόνοι σας. Θα μπορούσε να σας σώσει τη
ζωή.

Α ν έχετε πρόβλημα με την καρδιά σας, θα πρέπει να γνωρίζετε

την ύπαρξη μιας ουσίας που ονομάζεται συνένζυμο Q-10.
Πρόκειται για ένα ισχυρό τονωτικό που «επαναφορτίζει)) και ενερ
γοποιεί τα κύτταρα της καρδιάς και με αυτό τον τρόπο μπορεί να
δώσει νέες ελπίδες σε εκατομμύρια ανθρώπους με καρδιακά προ
βλήματα, ιδιαίτερα σε αυτούς που πάσχουν από συμφορητική καρ
διακή ανεπάρκεια, μια κατάσταση κατά την οποία ο καρδιακός μυς
αδυνατίζει σταδιακά, προκαλώντας τη σταδιακή επιδείνωση της
τροφοδοτικής λειτουργίας της καρδιάς. Η κατάσταση αυτή είναι πολύ
συνηθισμένη, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, και πολλές φορές δεν έχει
αποτέλεσμα με τις συμβατικές θεραπείες. Μπορεί να οφεί
λεται στη χρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση, στο διαβήτη, σε διάφορες
ιογενείς νόσους, στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και πολύ
συχνά σε κάποια καρδιακή προσβολή ή απλώς στην καθημερινή
φθορά λόγω της διαδικασίας της γήρανσης. Έχοντας υποστεί
βλάβη, τα μικροσκοπικά κύτταρα της καρδιάς δεν μπορούν πλέον
να παράγουν αρκετή ενέργεια για να πραγματοποιούν τις δυνατές
συστολές της καρδιάς, οι οποίες είναι απαραίτητες για την κυκλο-
φορία του αίματος σε όλο το σώμα. Εξαιτίας της ανεπάρκειας των
κυττάρων της καρδιάς, η ροή του αίματος επιβραδύνεται και η λει
τουργία της καρδιάς αρχίζει να φθίνει. «Ουσιαστικά η καρδιακή
ανεπάρκεια είναι μια κατάσταση ενεργειακής στέρησης της καρ
διάς», λέει ένας καρδιολόγος. Τυπικά συμπτώματα της νόσου είναι
η δυσκολία στην αναπνοή, η κόπωση, η συσσώρευση υγρού στους
πνεύμονες, καθώς και το πρήξιμο των aστραγάλων. Σταδιακά η
καρδιά, που καταβάλλει υπερβολική προσπάθεια για να λειτουργή σει,
μπορεί να εξασθενήσει και να οδηγήσει στη σταδιακή επιδεί νωση της
κατάστασης του σώματος και τελικά στο θάνατο. Αξίζει να σημειωθεί
ότι η συνήθης θεραπεία για τη συμφορητική καρδια κή ανεπάρκεια
περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων όπως ο δακτυλί τις, καθώς και
διουρητικών, αγγειοδιασταλτικών φαρμάκων και αναστολέων του
μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ACE inhibitors). Η τελική
θεραπεία είναι η μεταμόσχευση καρδιάς. Ωστόσο, υπάρχει και μια
άλλη συνήθης θεραπεία που χρησιμοποι είται με μεγάλη επιτυχία σε
όλο τον κόσμο. Επανενεργοποιεί την καρδιά δίνοντας στα κύτταρά της
νέα αποθέματα ενέργειας. Η θεραπεία αυτή γίνεται με το συνένζυμο Q-
10 και τα θαυματουργά αποτελέσματά της είναι γνωστά σε αρκετούς
καρδιολόγους.

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΉ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝ Από το

κατώφλι του θανάτου στην ανάρρωση

Τον Οκτώβριο του 1994 η Σούζαν Πόρτερ ήταν σχεδόν ετοιμο

θάνατη λόγω καρδιακής ανεπάρκειας. «Ήταν aξιολύπητη και
τόσο αδύναμη, ώστε με δυσκολία μπορούσε να σηκωθεί απότο
κρεβάτι της>>, λέει η κόρη της. «Η μητέρα μου δεν μπορούσε να
αναπνεύσει, ήταν πολύ κουρασμένη και είχε συσσωρευτεί υγρό
στους πνεύμονές της. Για το λόγο αυτό είχαμε ακυρώσει τη
δεξίωση για την πεντηκοστή γαμήλια επέτειο των γονιών μου. Η
μητέρα ήταν τόσο αδύναμη, ώστε δεν μπορούσε να παραστεί
ούτε και σε αναπηρικό καροτσάκι. Βρισκόταν στο κατώφλιτου
θανάτου και οι γιατροίτης ήταν έτοιμοι να παραι τηθούν από την
προσπάθεια να την κρατήσουν στη ζωή. Άλλω στε, ήταν πολύ
μεγάλη για να υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρδιάς. Της είχαν
χορηγηθεί όλα τα σχετικά φάρμακα της παραδοσιακής ιατρικής,
παρ' όλα αυτά η κατάστασή της δε
βελτιωνόταν. Δεν πιστεύαμε ότι θα τα κατάφερνε να ζήσει
μέχρι την Ημέρα των Ευχαριστίων».
Έπειτα από πολλά χρόνια με υψηλή αρτηριακή πίεση, είχε
διαγνωσθεί στην Πόρτερ καρδιακή ανεπάρκεια εδώ και δεκα
εννέα χρόνια. Με τη λήψη φαρμάκων όπως το Capoten ( ανα
στολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης) και
αυξανόμενες δόσεις διουρητικών, κατάφερε να ζήσει μια πολύ
ενεργητική ζωή - μέχρι τους τελεταίους έξι μήνες, οπότε η
κατάστασή της προοδευτικά επιδεινώθηκε σε βαθμό που κιν
δύνευε η ίδια της η ζωή. Όταν ο δρ Στίβεν Τ. Σινάτρα, ένας
ειδικευμένος εσωτερικός παθολόγος και καρδιολόγος στο
νοσοκομείο του Μάντσεστερ (Κονέκτικατ) εξέτασε την περί
πτωσή της, συμφώνησε ότι επρόκειτο για μία πολύ σοβαρή
περίπτωση συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Σε ηλικία
εβδομήντα εννέα ετών, η Πόρτερ ζύγιζε μόλις 38 κιλά και το
κλάσμα εξώθησης της καρδιάς της -ένα μέτρο της αντλητικής
ικανότητας της καρδιάς- είχε κατεβεί μόλις στο 10-15% (ενώ η
φυσιολογική τιμή είναι 50-70%), γεγονός που δείχνει ότι πολύ
λίγο αίμα και οξυγόνο τροφοδοτούνταν στα ζωτικά της όργα να.
«Η καρδιά της υπολειτουργούσε σε βαθμό που μετά βίας
μπορούσε να μετακινηθεί από το κρεβάτι στην καρέκλα και
τούμπαλιν», θυμάται ο δρ Σινάτρα. Της πρότεινε, μάλιστα,
παράλληλα με τα φάρμακά της, να παίρνει 30 mg συνένζυμου
Q-10 τρεις φορές την ημέρα, δόση την οποία ο δρ Σινάτρα είχε
βρει πολύ αποτελεσματική σε άλλους ασθενείς του με προβλή
ματα στην καρδιά. Ωστόσο, αυτή η δόση δε βοήθησε αρκετά τη
Σούζαν, της οποίας η κατάσταση συνέχισε να επιδεινώνεται. Το
Φεβρουάριο του 1995 η Πόρτερ βρισκόταν σε κρίσιμη
κατάσταση. Οι πνεύμονές της είχαν γεμίσει υγρό, το ίδιο και η
κοιλιακή της χώρα. Ανέπνεε με μεγάλη δυσκολία και όλα έδει
χναν ότι το σώμα της κατέρρεε.
Τότε, το Μάρτιο του 1995 συνέβη το πιο εκπληκτικό και
ευτυχές λάθος. «0 γιος της ήταν η αιτία για το θαύμα που
συνέβη», λέει ο δρ Σινάτρα. Αντί λοιπόν να πάρει ένα φιαλίδιο
με κάψουλες των 30 mg συνένζυμου Q-10 στο κατάστημα ειδών
υγιεινής διατροφής που είχε επισκεφτεί, έκανε το «λάθος» να
αγοράσει ένα φιαλίδιο με κάψουλες των 100 mg. Έτσι, η Πόρ
τερ κατέληξε να παίρνει «κατά λάθος>> 300 mg συνένζυμου Q-
10 ημερησίως - δηλαδή τρεις φορές περισσότερο απότη συνη-
θισμένη δόση της. Ένα μήνα αργότερα, τον Απρίλιο, η κατά
στασή της είχε βελτιωθεί τόσο πολύ με τη βοήθεια του συνέν
ζυμου Q-10, ώστε η ασθενής ήταν σε θέση να σηκωθεί από το
κρεβάτι της και να επισκεφτεί το σπίτι του γιου της για το
πασχαλινό δείπνο. «Δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε», λέει
η κόρη της. «Η ενέργειά της είχε επανέλθει. Το πρήξιμο στα
πόδια της υποχωρούσε και το υγρό που είχε συσσωρευτεί
στους πνεύμονές της είχε εξαφανιστεί. Το συνενζύμο Q-10 ήταν
αποτελεσματικό». Η κατάστασή της συνέχισε να βελτιώ νεται και
τον Ιούνιο του ίδιου έτους το κλάσμα εξώθησης της καρδιάς της
είχε αυξηθεί στο 20%. «Αυτό μπορεί να μη φαίνε ται ιδιαίτερα
ψηλό, αλλά όταν είναι σε τόσο χαμηλά επίπεδα, ακόμη και μία
διαφορά της τάξηςτου 5% μπορεί να είναι πολύ σημαντική», λέει
ο δρ Σινάτρα. Παράλληλα υπήρξε αξιοσημεί ωτη μείωση της
«διαρροής» και της παλινδρόμησης του αίμα τος στα ανώτερα
κοιλώματα της καρδιάς. Αυτό είχε ως αποτέ λεσμα τη βελτίωση
της λειτουργίας της καρδιάς, την πιο απο τελεσματική λειτουργία
της ως «αντλίας του αίματος)), καθώς και τη μείωση της
συσσώρευσης υγρού στους ιστούς.
Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η Σούζαν ήταν αρκετά
καλύτερα ώστε να μπορεί να βγαίνει από το σπίτι για να
κάνει τα ψώνια της. Το Νοέμβριο άρχισε να πηγαίνει και πάλι
στην εκκλησία. Το Δεκέμβριο ταξίδεψε για να επισκε φτεί τη
κόρη της για πρώτη φορά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Τον
Ιανουάριο παραπάτησε και έπαθε κάταγμα στο ισχίο, αλλά η
καρδιά της ήταν αρκετά δυνατή ώστε να αντέ ξει την
επέμβαση επανατοποθέτησης του ισχίου. Και μάλιστα
η ανάρρωσή της ήταν τόσο καλή, ώστε δε χρειαζόταν πλέον
υποστήριξη για να περπατάει. Μολονότι η Σούζαν ανέπτυξε
κάποια προβλήματα στο θυρεοειδή της, τα οποία δεν είχαν
καμία σχέση με την καρδιακή ανεπάρκεια, «τώρα είναι γεμά
τη ζωντάνια και χαρά και δεν έχει ξαναεισαχθεί στο νοσοκο
μείο για προβλήματα σχετικά με την καρδιά της, από τότε
που άρχισε να παίρνει συνενζύμο Q-10)), είπε η κόρη της το
Φεβρουάριο του 1997. Ακόμη και σήμερα η Σούζαν εξακο
λουθεί να παίρνει 300 mg συνένζυμου Q-10 ημερησίως.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι χρησιμοποιή
θηκε ψευδώνυμο προκειμένου να προστατευθεί η ταυτότητα
του προσώπου, όμως όλα τα ιατρικά στοιχεία είναι σωστά.
Τι είναι το συνένζυμο Q-10;
Το συνενζύμο Q-10 είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που είναι επί
σης γνωστό και ως ubiquinol-10. Το έχουν περιγράψει ως «προσο
μοιάζον τη δράση των βιταμινών», όμως ορισμένοι εμπειρογνώμο
νες υποστηρίζουν ότι πρόκειται αναμφισβήτητα για βιταμίνη -
δηλαδή για ένα θρεπτικό συστατικό που πρέπει να πάρει το σώμα
για να το τροφοδοτήσει στα κύτταρα, έτσι ώστε ο οργανισμός να
λειτουργεί με βέλτιστο τρόπο. Το συνένζυμο Q-10 βρίσκεται σε
πολύ μικρές ποσότητες στις τροφές και ιδιαίτερα στα θαλασσινά
και παράγεται από όλα τα κύτταρα του σώματος. Ιάπωνες επιστή
μονες έχουν συνθέσει το συνένζυμο Q-10 ως πρώτη ύλη που εισά
γεται σε συμπληρώματα διατροφής και πωλείται σε όλο τον κόσμο
από διάφορες ιαπωνικές εταιρίες.

Ποια είναι τα στοιχεία που καταδεικνύουν τη σημασία

του συνένζυμου Q-10;
Πολλά συνταρακτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι περισσότεροι ασθενείς
που έχουν προβλήματα με την καρδιά τους παρουσιάζουν έλλειμμα
συνένζυμου Q-10 στο σώμα τους και η λήψη συμπληρωμάτων συνέν
ζυμου Q-10 αναζωογονείτη λειτουργία της καρδιάς και είναι δυνατό να
περιορίσει τα συμπτώματα της καρδιακής νόσου. Πρωτοποριακές
μελέτες του δρος Καρλ Φόλκερς, διευθυντή του Ινστιτούτου Βιο"ία
τρικής Έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν των ΗΠΑ,
έδειξαν ότι το 75% των ασθενών που πάσχουν από καρδιακή νόσο
παρουσιάζουν σοβαρή ανεπάρκεια συνένζυμου Q-10 στα κύτταρα της
καρδιάς, σε σχέση με τα επίπεδα του συνένζυμου Q-10 στα κύτ ταρα
των υγιών ατόμων. Επιπλέον, παρουσίασε με στοιχεία ότι η λήψη
συνένζυμου Q-10 αποδείχτηκε πολύ ευεργετική στα τρία τέταρ τα μιας
ομάδας ηλικιωμένων ασθενών που έπασχαν από συμφορητι κή
καρδιακή ανεπάρκεια. Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν δημοσι ευτεί
περισσότερα από πενήντα κύρια άρθρα σε γνωστά και αξιόλο γα
ιατρικά περιοδικά σε όλο τον κόσμο σχετικά με τη χρήση του
συνένζυμου Q-10 σε περιπτώσεις καρδιακής νόσου και ιδιαίτερα στην
περίπτωση της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας.
Εκτεταμένη ιαπωνική έρευνα έδειξε ότι το 70% των ασθενών με
καρδιακά προβλήματα βελτιώθηκε με τη λήψη συνένζυμου Q-10. Το
συνένζυμο Q-10 χρησιμοποιείται, επίσης, ευρέως στην Ιταλία, όπου
έχει δοκιμαστεί σε κλινικές δοκιμές σε πολλά ιατρικά κέντρα, στις
οποίες συμμετείχαν 2.500 ασθενείς. Το 80% των ασθενών που έπα-

• 41 .
σχαν από καρδιακή ανεπάρκεια παρουσίασαν βελτίωση έπειτα από τη
λήψη 100 mg συνένζυμου Q-10 παράλληλα με τα φάρμακα που ήδη
έπαιρναν. Σε μια επόμενη μελέτη παρακολούθησης, η χορήγηση 50
mg συνένζυμου Q-10 ημερησίως για χρονική διάρκεια ενός μήνα. μόνη
της ή παράλληλα με τη χορήγηση άλλων φαρμάκων, βελτίωσε
σημαντικά τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας και την ποιό
τητα ζωής των ασθενών. Το συνένζυμο Q-10 θεωρείται φάρμακο και
προτιμάται ιδιαίτερα σε πολλές χώρες. Στα νοσοκομεία του Ισραήλ το
συνένζυμο Q-10 χορηγείται σε τακτική βάση στους ασθενείς που
πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Άλλωστε, Ιάπωνες
γιατροί χρησιμοποιούν το συνένζυμο Q-10 για προβλήματα που σχε
τίζονται με την καρδιά, εδώ και περισσότερο από τριάντα χρόνια. Αυτή
τη στιγμή το συνένζυμο Q-10 αποτελεί μία από τις έξι φαρμα κευτικές
ουσίες που χρησιμοποιούνται περισσότερο στην Ιαπωνία.
Ο δρ Σινάτρα, που εργάζεται και ως επίκουρος καθηγητής στην
ΙατρικήΣχολήτου Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ, είναι ένας απότους
Αμερικανούς γιατρούς που χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο το
συνένζυμο Q-10. «Χρησιμοποιώ το συνένζυμο Q-10 σε όλους τους
ασθενείς μου που πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, όταν
έχω τη συγκατάθεσή τους», αναφέρει ο γιατρός. Έχει χορηγήσει το
συνένζυμο Q-10 σε χιλιάδες ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή νόσο
και εκτιμά ότι αυτό έχει βοηθήσει περισσότερο από το 70% από αυτούς.
Σε ορισμένες από τις περιπτώσεις που δε σημειώθηκε βελτίω ση με τη
χορήγηση του συνένζυμου Q-10, ο ίδιος εκτιμά ότι δε χορηγή θηκαν
κατάλληλες δόσεις ή ότι τα προ"ίόντα που χορηγήθηκαν είχαν μειωμένη
δραστικότητα. Η δόση πρέπει να είναι αρκετή προκειμένου να ανεβάσει τα
επίπεδα του συνένζυμου Q-10 στο αίμα. Όταν αυτό συμβαίνει, πιστεύει ότι
το 100% των ασθενών μπορούν να ωφεληθούν.

ΣΥΝΑΡΠΑΣτΙΚΉ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ

Η περίπτωση ενός βηματοδότη που τελικά δε
χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί

Το συνένζυμο Q-10 βρίσκεται σήμερα στο προσκήνιο ιδιαίτε ρα

χάρη στο δρα Μάικλ Σολ, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπι στήμιο
του Τορόντο και διευθυντή του Καρδιολογικού Κέντρου Πίτερ
Μανκ, ενός από τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά ιατρικά κέντρα
για τη θεραπεία και τη μελέτη των καρδιακών
 παθήσεων. «Είναι καιρός>>, λέει ο δρ Σολ, «να διερευνήσουμε
πολύ προσεκτικά τη δυνατότητα χρήσης του συνένζυμου Q-10
για τη θεραπεία των καρδιακών νόσων και ιδιαίτερα της καρ
διακής ανεπάρκειας, βασισμένοι στο μεγάλο αριθμό δεδομέ
νωνπου έχει ήδη συσσωρευτεί στην ιατρική βιβλιογραφία από
μελέτες όπως είναι αυτές του δρος Καρλ Φόλκερς».
Ο δρ Σολ ομολογεί ότι το ενδιαφέρον του για το συνένζυμο Q-10
αυξήθηκε όταν ένας ασθενής του δεν έβαλε βηματοδότη, αν και τον
είχε ανάγκη, και παρ' όλα αυτά ανάρρωσε πλήρως. «Είχα έναν
ασθενή του οποίου η καρδιά επιδεινωνόταν διαρ κώς, με αποτέλεσμα
να χρειαστεί η τοποθέτηση βηματοδότη», λέει ο δρ Σολ. «Τον
παρέπεμψα σε κάποιον ειδικό γιατην τοπο θέτησή του, αλλά όταν τον
είδα τέσσερις μήνες αργότερα, δεν είχε βάλει βηματοδότη. Προς
μεγάλη μου έκπληξη, η κατάστασή του, που επιδεινωνόταν διαρκώς
τα τελευταία χρόνια, είχε σημειώσει θεαματική βελτίωση. Έτσι του
είπα: "Αυτό είναι εκπληκτικό! Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο σε όλη
την επαγ γελματική μου σταδιοδρομία ως καρδιολόγος". Εκείνη τη
στιγ μή ο ασθενής μού εξήγησε ότι δε χρειάστηκε βηματοδότη διότι,
έπειτα από την τελευταία επίσκεψή του στο ιατρείο μου, μίλησε σε
κάποιο φίλο του που έπαιρνε συνένζυμο Q-10 και έτσι απο φάσισε να
το δοκιμάσει και ο ίδιος». Ήταν το συνένζυμο Q-10 υπεύθυνο γι' αυτή
την εντυπωσιακή βελτίωση της κατάστασής του ή επρόκειτο για μια
τυχαία βελτίωση που συνέπεσε με τη λήψη του; Όπως εξηγεί ο δρ
Σολ, πρόκειται για μια μεμονωμέ νη περίπτωση, για την οποία δε
γνωρίζει την απάντηση. «Το περιστατικό όμως αυτό ήταν τόσο
αξιοσημείωτο, ώστε με έκανε να αναρωτηθώ. Φυσικά, έχω δει αρκετές
φορές στη ζωή μου να
συμβαίνουν θαύματα και θα πρέπει να διερευνήσουμε αν το
συνένζυμο Q-10 είναι πράγματι ευεργετικό, αφού διεξαγάγου με
κλινικές μελέτες που θα μας δώσουν επιστημονικά έγκυρα
αποτελέσματα. Ωστόσο, μπορούμε ήδη να πούμε ότι φαίνεται
αρκετά υποσχόμενο, ώστε να αξίζει περαιτέρω διερεύνηση».

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης του συνένζυμου Q-10;

Το συνένζυμο Q-10 είναι ένα αντιοξειδωτικό με μοναδικές ιδιότη
τες που διεισδύει στα μικρά «ενεργειακά εργοστάσια» των κυττά
ρων, που καλούνται μιτοχόνδρια. Εκεί γίνεται η καύση του οξυγό
νου, η οποία δίνει στα κύτταρα την ενέργεια που είναι απαραίτητη
για τη διατήρηση της ζωής. Προκειμένου να χρησιμοποιήσουν
απο τελεσματικά την ενέργεια, τα μιτοχόνδρια χρειάζονται
συνένζυμο Q-10. Συχνά θεωρείται ο «σπινθήρας» που ξεκινά και
βοηθά τη λει τουργία των μιτοχονδρίων.
Θεωρητικά, δίχως αρκετή συγκέντρωση συνένζυμου Q-10, τα κύτ
ταρα υποφέρουν από έλλειψη ενεργειακών αποθεμάτων, με αποτέλε
σμα να επηρεάζεται αρνητικά η λειτουργία ζωτικών οργάνων και ιδιαί
τερα της καρδιάς, που χρειάζεται τη μεγαλύτερη ποσότητα
συνένζυμου Q-10, προκειμένου να είναι σε θέση να παράγει τα μεγάλα
ποσά ενέρ γειας που χρειάζονται για να συνεχίσει να χτυπάει. 'Οταν τα
κύτταρα του μυοκαρδίου που έχει υποστεί βλάβη στερούνταιτο ζωτικό
συνένζυ μο Q-10, η παραγωγή της ενέργειας διατηρείται σε χαμηλά
επίπεδα, γεγονός που επιφέρει τη μιτοχονδριακή και καρδιαγγειακή
δυσλει τουργία. Η τροφοδοσίατου μυοκαρδίου με συμπληρώματα
συνένζυμου Q-10 αναζωογονεί τα ενεργειακά στερημένα κύτταρα, με
αποτέλεσμα να παράγεται μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας, γεγονός που
με τη σειρά του οδηγεί σε μια πιο δυνατή καρδιά η οποία δε χρειάζεται να
εργάζεται τόσο σκληρά προκειμένου να κυκλοφορεί το αίμα. Συνοψί
ζοντας, μπορούμε να πούμε ότι το συνένζυμο Q-10 βελτιώνει τη μηχα νική
λειτουργία της καρδιάς, δίνοντας στα ενεργειακά στερημένα κύτ ταρα το
«καύσιμω> που χρειάζονται για να λειτουργούν αποτελεσματι κά. Το
συνένζυμο Q-10 είναι επίσης δυνατό να συμβάλει στην αποτρο πή και τη
θεραπεία της εκφυλιστικής βλάβης των καρδιακών κυττάρων και στη
συγκράτηση της κακής χοληστερίνης LDL από τη δημιουργία θρόμβων
στις αρτηρίες.

Πόσο συνένζυμο Q-10 χρειαζόμαστε;

Μία τυπική δόση για την καρδιακή νόσο είναι της τάξης των 50 έως
150 mg ημερησίως. Ωστόσο, σε περιπτώσεις σοβαρής καρδιακής
ανεπάρκειας, ίσως απαιτηθούν υψηλότερες δόσεις, ως και 300 mg
ημερησίως. Ο δρ Σινάτρα υποστηρίζει ότι όσο πιο σοβαρή είναι η
κατάσταση του ασθενούς και όσο πιο αδύναμη είναι η καρδιά τόσο
πιο μεγάλη είναι η δόση του συνένζυμου Q-10 που απαιτείται να
χορηγηθεί. Ορισμένοι ερευνητές συνιστούν 2 mg συνένζυμου Q-10
για κάθε κιλό σωματικού βάρους. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το
γεγονός ότι, για να υπάρξουν αποτελέσματα, η δόση του συνένζυ
μου Q-10 πρέπει να ανεβάζει σημαντικά τα επίπεδα του συνένζυ
μου Q-10 στο αίμα. Η ποσότητα που χρειάζεται για να επιτευχθεί
αυτό ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή. Σε ορισμένους ανθρώπους
επιτυγχάνεται ικανοποιητική αύξηση των επιπέδων του
συνένζυμου Q-10 στο αίμα με τη λήψη 100 mg, ενώ άλλοι
χρειάζονται δύο ή τρεις φορές μεγαλύτερη δόση, προκειμένου να
επιτύχουν την ίδια συγκέντρωση του συνένζυμου Q-10 στο αίμα,
λέει ο διεθνούς φήμης καρδιολόγος-ερευνητής Πίτερ Λάνγκτζεν
από το Τέξας, ο οποίος χρησιμοποιεί εκτεταμένα το συνένζυμο Q-
10. Ο μόνος τρόπος, όπως λέει, για να διαπιστώσουμε αν το
συνένζυμο Q-10 είναι απο τελεσματικό και να προσδιορίσουμε την
απαιτούμενη δόση είναι να μετρήσουμε τα επίπεδά του στο αίμα.

Πόσο γρήγορα λειτουργεί to συνένζυμο Q-10;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, χρειάζονται δύο έως οκτώ εβδομάδες,
προκειμένου να σημειωθεί κάποια βελτίωση στα συμπτώματα της
καρδιακής ανεπάρκειας. Ο ασθενής θα πρέπει να λαμβάνει συνέν
ζυμο Q-10 σε συνεχή βάση, ώστε να διατηρηθούν τα ευεργετικά
απο τελέσματα στην ενδυνάμωση της καρδιάς. Δεν πρόκειται για
μια βραχυχρόνια θεραπεία.

Πόσο ασφαλής είναι η χρήση tου συνένζυμου Q-10;

Οι παρενέργειες είναι ασήμαντες και σπάνιες και συνήθως περιορί
ζονται σε ήπια, παροδική ναυτία. Σε μια μεγάλη μελέτη στην Ιταλία,
22 στους 2.664 ασθενείς ανέφεραν ήπιες παρενέργειες, δηλαδή
ποσοστό μικρότερο από 1%. Δεν έχει διαπιστωθεί τοξικότητα ακόμη
και σε υψηλές δόσεις σε ζώα ή ανθρώπους, λέει ο δρ Φόλκερς.
Προσοχή: Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το συνένζυμο Q-10 δεν απο
τελεί υποκατάστατο των συμβατικών φαρμάκων, αλλά συνήθως χρη
σιμοποιείται παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία των ασθενών, για
καλύτερα αποτελέσματα. Η λήψη του συνένζυμου Q-10 είναι δυνατό
να επιτρέψει τη μείωση της δόσης των συμβατικών φαρμάκων που
χρησιμοποιούν οι ασθενείς, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται πάντα υπό
την καθοδήγηση και την εποπτεία του καρδιολόγου που παρακολου
θεί τον ασθενή. Πολλοί άνθρωποι με διάφορους βαθμούς αρτηριο
σκλήρυνσης, από την οποία πάσχουν σχεδόν όλοι όσοι βρίσκονται
στη μέση ηλικία, μπορεί να θελήσουν να πάρουν συνένζυμο-Q10
προληπτικά· ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η καρδιακή ανεπάρ
κεια είναι μία σοβαρή νόσος που δε θα πρέπει να αυτοδιαγιγνώσκε ται
ούτε και να aυτοθεραπεύεται. Αν πάσχετε από κάποια σοβαρή
καρδιακή νόσο, θα πρέπει πάντα να συμβουλευτείτε ένα γιατρό για την
κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
Οι ανησυχίες των καταναλωτών
Το συνένζυμο Q-10 παράγεται στην Ιαπωνία και στη συνέχεια πωλεί
ται σε πολλές εταιρίες, οι οποίες το συσκευάζουν σε μορφή δισκίων,
καψουλών που περιέχουν σκόνη του συνένζυμου Q-10 ή καψουλών
ζελατίνης. Επειδή το συνένζυμο Q-10 είναι λιποδιαλυτό, είναι ουσια
στικό να λαμβάνεται το ξηρό συνένζυμο Q-10 μαζί με κάτι λιπαρό, για
καλύτερη απορρόφηση από τον οργανισμό. Αν απλώς καταπιεί
κάποιος μια ξηρή ταμπλέτα συνένζυμου Q-10, το μεγαλύτερο μέρος
αυτής της ποσότητας δε θ' απορροφηθεί. Ένας καρδιολόγος προτεί νει
να λαμβάνεται μαζί με λίγο φυστικοβούτυρο ή ελαιόλαδο. Ωστό
σο, καινούρια έρευνα έδειξε ότι το συνένζυμο Q-10 με τη μορφή
μαλακών καψουλών είναι συχνά πιο αποτελεσματικό από αυτό που
βρίσκεται σε ξηρή μορφή. Σύμφωνα με πρόσφατες δοκιμές, η βια
διαθεσιμότητα -δηλαδή η ποσότητα που τελικά μπαίνει στην κυκλο
φορία του αίματος- του συνένζυμου Q-10 που βρίσκεται σε
μαλακές κάψουλες ζελατίνης μπορεί να είναι πολλές φορές
μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή που βρίσκεται σε ξηρές ταμπλέτες ή
κάψουλες. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες μορφές μαλακού ζελ
συνένζυμου Q-10 είναι πολύ πιο δραστικές και έτσι χρειάζεται να
παίρνει κάποιος λιγότε ρες, προκειμένου να επιτύχει την ίδια
αύξηση των επιπέδων του συνένζυμου Q-10 στο αίμα.
Μπορείκάποιος επίσηςνα προμηθευτεί συνένζυμο Q-10 σε μορφή
μασώμενων δισκίων, τα οποία έχουν πολύ μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμό
τητα σε σχέση με τα απλά δισκία από ξηρό συνένζυμο Q-10 τα οποία
λαμβάνονται με κατάποση, λέει ο δρ Λάνγκτζεν. Ο ίδιος χρησιμοποι εί
το συνένζυμο σε μορφή μασώμενου λεπτού μπισκότου, που έχει
χρησιμοποιηθεί σε ερευνητικές μελέτες.

Σε ποιε; άλλε; περιπτώσει; είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί το

συνένζυμο Q-10;
Το συνένζυμο Q-10 είναι κυρίως γνωστό για την αποτελεσματικότη τά
του στην περίπτωση της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας.
Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι είναι επίσης αποτελεσματικό στη
θεραπεία άλλων μορφών καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως είναι
η υψηλή αρτηριακή πίεση, η αρρυθμία (ο ακανόνιστος καρδιακός
ρυθμός), η στηθάγχη και η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας.
Λόγω των ισχυρών aντιοξειδωτικών του ιδιοτήτων, σε πολλά μεγάλα
ιατρικά κέντρα, όπως είναι η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του
Ρότσεστερ, καθώς και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν
Ντιέγκο, διεξάγονται έρευνες για τη χρήση του σε εκφυλιστικές νευ
ρολογικές νόσους, στη νόσοΠάρκινσον, στη νόσο Χάντινγκτον, στην
πλάγια μυατροφική σκλήρυνση και στη σκλήρυνση κατά πλάκας.

Μπορεί το συνένζυμο Q-10 να βοηθήσει στην καταπολέμηση

του καρκίνου;
Το συνένζυμο Q-1Ο άρχισε να διερευνάται και γιατη δυνατότητα συμ
βολής του στη θεραπεία του καρκίνου και ιδιαίτερα του καρκίνου του
μαστού, και μάλιστα έχουν αναφερθεί αξιοσημείωτα θετικά αποτελέ
σματα. Ο δρ Φόλκερς, ερευνητής από το Τέξας, ο γιατρός που πρωτο
στάτησε στη χρήση του συνένζυμου Q-10 στην καρδιακή ανεπάρκεια,
παρουσίασε στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι ασθενείς που πάσχουν
από καρκίνο παρουσιάζουν επίσης έλλειψη αποθεμάτων συνένζυμου
Q-10. Πρόσφατα ο δρ Φόλκερς ανέφερε ότι σε μια ομάδα δέκα καρ
κινοπαθών Αμερικανών οι έξι κατάφεραν να νικήσουν τον καρκίνο
κατά τη διάρκεια της θεραπείας με συνένζυμο Q-10 και η ζωή τους
παρατάθηκε από πέντε έως δεκαπέντε χρόνια. Ένα μεγάλο μέρος της
έρευνας για την επίδραση του συνένζυμου Q-10 σε ασθενείς με καρκί
νο, την οποία ξεκίνησε ο δρ Φόλκερς, έχει πραγματοποιηθεί στην
Κοπεγχάγη από το Δανό ογκολόγο Νουτ Λόκγουντ. Ο δρ Λόκγουντ
χρησιμοποιεί υψηλές δόσεις διάφορων aντιοξειδωτικών, στα οποία
περιλαμβάνεταιτο συνένζυμο Q-1Ο καιτα λιπαρά οξέα, παράλληλα με
τη συμβατική θεραπεία με φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά του
καρκίνου του μαστού, τη χειρουργική αντιμετώπιση, τη χημειοθερα
πεία, τη θεραπεία με ακτινοβολίες και τη χρήση φαρμάκων όπως το
Tamoxifen, όπως είναι η συνήθης πρακτική στη Δανία.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΥΟ ΓΥΝΑΙΚΏΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΙΑ

Το 1992 ο Δανός ερευνητής Νουτ Λόκγουντ άρχισε να δοκιμά

ζει τη χρήση συνένζυμου Q-10 και άλλων aντιοξειδωτικών σε
τριάντα δύο ασθενείς που έπασχαν από καρκίνο του μαστού,
ηλικίας τριάντα δύο έως ογδόντα ενός ετών. Στο μεταξύ, ο δρ
Λόκγουντ και οι συνεργάτες του, στους οποίους περιλαμβάνεται
ο δρ Καρλ Φόλκερς του Πανεπιστημίου του Τέξας, έχουν δημο
σιεύσει αρκετές περιπτώσεις ύφεσης του καρκίνου σε γυναίκες με
μεταστατικό καρκίνοτου μαστού που έλαβαν συμπληρώματα
 συνένζυμου Q-10 παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία με τα
aντικαρκινικά φάρμακα. Σας παρουσιάζουμε, λοιπόν, δύο περι
πτώσεις που δημοσιεύτηκαν στα έγκυρα επιστημονικά περιοδι
κά Bίochemίcal and Bίophysίcal Research Communίcatίons και
Molecular Aspects of Medίcίne, το 1994 και το 1995.

Μία περίπτωση εκπληκτική; ύφεση;. Τον Ιούλιο του 1991 η Κ. Μ. σε

ηλικία 59 ετών υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρε
ση καρκίνουτου μαστού. Τον Οκτώβριοτου ίδιου έτους,αποφάσισε να
πάρει μέρος στη μελέτη του δρος Λόκγουντ και άρχισε να λαμβάνει
καθημερινά μεγάλη ποσότητα συμπληρωμάτων, στα οποία
περιλαμβά νονται 2.850 mg βιταμίνης C, 2.500 IU (Διεθνείς Μονάδες)
βιταμίνης Ε, 32,5 IU β-καροτίνης, 387 μικρογραμμάρια σελήνιου, 1,2
γρ. γ-λινολενι κού οξέος (GLA), 3,5 γρ. ωμέγα-3 λιπαρών οξέων
(ιχθυέλαιου) και 90 mg συνένζυμου Q-10. Ο καρκίνος δεν έκανε
μετάσταση έξω από το στήθος, αλλά ένας όγκος έκανε την
επανεμφάνισή του στο στήθος. Πολύ προσεκτική παρακολούθηση με
μαστογραφία έδειξε ότι ο όγκος δε μεγάλωνε. Πράγματι, για περίπου
ένα χρόνο φάνηκε ότι είχε «στα θεροποιηθεί στα 1,5 έως 2 εκ.».
Τον Οκτώβριο του 1993 ο δρ Λόκγουντ και οι συνεργάτες του
αποφάσισαν να αυξήσουν τη δόση συνένζυμου Q-10 της ασθενούς
σε 390 mg ημερησίως. Ένα μήνα αργότερα, προς μεγάλη έκπληξη
των γιατρών, δεν ήταν δυνατό να εντοπιστεί ο όγκος με την αφή.
Το Δεκέμβριο ο καρκίνος είχε εξαφανιστεί από τη μαστογραφία.
Δεν υπήρχαν ενδείξεις κάποιου όγκου στην ακτινογραφία. Ο
καρκίνος βρισκόταν σε πλήρη ύφεση - είχε εξαφανιστεί! Ο δρ
Λόκγουντ, που έχει αντιμετωπίσει περισσότερες από 200
περιπτώσεις καρκίνου του μαστού κάθε χρόνο επί τριάντα πέντε
χρόνια, δήλωσε ότι δεν είχε ξαναδεί ποτέ μια αυτόκλητη πλήρη
ύφεση ενός όγκου στο στή θος διαστάσεως 1,5 έως 2 cm.
Επιπλέον, δεν είχε δει ποτέ πριν κάποια ανάλογη ύφεση του
καρκίνου σε περιπτώσεις συμβατικής aντικαρκινικής θεραπείας.

Η εξαφάνιση ενό; θανατηφόρου καρκίνου. Το Σεπτέμβριο του 1992

μια σαραντατετράχρονη γυναίκα, ασθενής του δρος Λόκγουντ, υπο
βλήθηκε σε διπλή μαστεκτομή, δηλαδή σε χειρουργική εκτομή και των
δύο μαστών, έπειτα από εντοπισμό καρκίνου. Ο καρκίνος είχε ήδη
επεκταθεί σε δύο από τους δώδεκα λεμφαδένες στη δεξιά μασχάλη. Η
γυναίκα έλαβε μια σειρά από δέκα χημειοθεραπείες.
 Τον Απρίλιο του 1994 οι εξετάσεις έδειξαν ότι ο καρκίνος του
μαστού είχε κάνει μετάσταση στο ήπαρ. Αυτή η εξέλιξη ήταν τόσο
σοβαρή, ώστε οι γιατροί προέβησαν στο εξής σχόλιο: «Η μετάσταση
στο ήπαρ μπορεί να θεωρηθεί προοίμιο ενός επικείμενου θανάτου».
Η δόση του συνένζυμου Q-10 που της χορηγούνταν αυξήθηκε από
90 mg σε 390 mg ημερησίως. Συνέχισε να παίρνει τη συνηθισμένη
δόση συμπληρωμάτων τα οποία έπαιρνε αφότου υποβλήθηκε στη
μαστεκτομή, μαζί με 30 mg ημερησίως Tamoxifen. Τον Απρίλιο του
1995 ένα υπερηχογράφημα του ήπατος έδειξε ότι τα καρκινικά κύτ
ταρα είχαν εξαφανιστεί εντελώς. Επιπλέον, δεν υπήρχαν ενδείξεις
εξάπλωσης του καρκίνου σε άλλα σημεία του σώματός της.
Ο δρ Λόκγουντ θεώρησε υπεύθυνο το συνένζυμο Q-1 Ο γιατην υπο
χώρηση του καρκίνου του μαστού και την εξαφάνισή του από το ήπαρ,
ομολογώντας ότι τέτοια περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια σε περι
πτώσεις όπου χορηγείται μόνο συμβατική θεραπεία με aντικαρκινικά
φάρμακα. Για το λόγο αυτό πιστεύει ότι στις περισσότερες ασθενείς θα
πρέπει να χορηγείται το συνένζυμο παράλληλα με τη συμβατική
θεραπεία. Η ημερήσια δόση, υποστηρίζει, θα πρέπει να κυμαίνεται
από 90 έως 390 mg για τις περισσότερες περιπτώσεις των ασθενών.

Σημείωση: Το συνένζυμο Q-10 είναι ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτι κό

που έχει aντικαρκινικές ιδιότητες, όπως έχει αποδειχτεί σε εργα
στηριακά πειράματα και μελέτες που έγιναν σε πειραματόζωα.
Μολονότι κανένας δε γνωρίζει με βεβαιότητα τι είναι αυτό που προ
καλεί την αυτόκλητη ύφεση οποιουδήποτε τύπου καρκίνου, αυτές οι
περιπτώσεις δείχνουν ότι είναι εύλογη η διερεύνηση της aντικαρκι
νικής δράσης του συνένζυμου Q-10.
 Το Prozac της φύσης
(Hypericum perforatum)

Γένος φυτών που ανήκουν στην οικογένεια υπερικίδες (hypeήcacea).

Στη Γερμανία η πρώτη σε κατανάλωση ουσία για τη

θ εραπεία της κατάθλιψης δεν είναι το Prozac. Είναι το φυτό
hypericum, που αποτελεί το Prozac της φύσης.

Α ν πάσχετε από ήπια έως μέτρια κατάθλιψη, προτού aποταθείτε στα

ισχυρά αντικαταθλιπτικά που δρουν καταλυτικά στον εγκέ
φαλο, με τις ανεπιθύμητες έως επικίνδυνες παρενέργειες και το
αρκετά υψηλό οικονομικό κόστος, ίσως θα πρέπει να σκεφτείτε την
εναλλακτική λύση μιας θεραπευτικής ουσίας που χρησιμοποιείται με
επιτυχία και έχει δοκιμαστεί εκτεταμένα στην Ευρώπη - πρόκειται
για ένα φυτικό εκχύλισμα που καλείται hypericum. Η ουσία αυτή
αποτελείτο φάρμακο για την κοινή κατάθλιψη στη Γερμανία, όπου οι
πωλήσεις του υπερτερούν σε αριθμό σε σχέση με το σύνολο των
πωλήσεων όλων των άλλων aντικαταθλιπτικών μαζί, καθώς και του
γνωστού aντικαταθλιπτικού Prozac, με αναλογία μεγαλύτερη από
επτά προς ένα. Κάθε χρόνο οι Γερμανοί γιατροί γράφουν περίπου
τρία εκατομμύρια ιατρικές συνταγές για το hypericum, με την έγκρι
ση του κράτους και βασισμένοι στα αποτελέσματα αυστηρών κλινι
κών δοκιμών. Τα αποτελέσματα είκοσι πέντε μελετών που πραγμα
τοποιήθηκαν με ιδιαίτερη προσοχή έδειξαν ότι το φυτό αυτό ανα
κουφίζει από την κατάθλιψη και την αντιμετωπίζει πολλές φορές το
ίδιο αποτελεσματικά με τα ισχυρά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, και
μάλιστα δίχως δυσάρεστες παρενέργειες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το φυτικό εκχύλισμα hypericum έχει ήδη
βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους σε Ευρώπη και Αμερική.

• 51 .
Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΉ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ Είχα
κατάθλιψη και το hyperίcum
μου έδωσε πίσω τη ζωή μου

Πρόκειται για ένα από αυτάτα παράδοξα περιστατικά που δεν

μπορεί κάποιος να φανταστείότι μπορεί να συμβούν. Το 1985
η Ελίζαμπεθ Ντάντε, μία νεαρή μητέρα από την Καλιφόρνια
κόλλησε aτυχώς πολιομυελίτιδα από ένα εμβόλιο πολιομυελί
τιδας. Είχε μείνει παράλυτη για ένα χρόνο, και μάλιστα της είπαν
ότι δε θα μπορούσε να περπατήσει ποτέ πια, ενώ παράλ ληλα
πονούσε διαρκώς στο λαιμό και στα πόδια. Αυτό είχε ως
συνέπεια να χρειάζεται καθημερινά τη λήψη παυσίπονων. Το
1992 συνειδητοποίησε πλέον ότι έπασχε από βαριά κατάθλιψη,
που την έκανε να σκέφτεται ακόμη και την αυτοκτονία. Αυτό
έκανε την ίδια και το σύζυγό της να ανησυχήσουν πραγματικά.
«Ήταν πολύ δύσκολο να ζήσω φυσιολογικά και να λειτουργή σω σε
καθημερινή βάση. Αισθανόμουν βαριά κατάθλιψη και αυτό με
φόβιζε πολύ)), λέει η ίδια.
Τότε, ο άντρας της της έδωσε ένα βιβλίο με τίτλο How to
Heal Depression (Πώς να θεραπεύσετε την κατάθλιψη), του
συγγραφέα Χάρολντ Μπλούμφιλντ, ψυχιάτρου στην πόλη Ντελ
Μαρ της Καλιφόρνια. Η Ελίζαμπεθ εντυπωσιάστηκε από το
βιβλίο και αποφάσισε να τον επισκεφτεί. Ο γιατρός τής συνέ
στησε ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο και στη συνέχεια ένα άλλο,
αλλά αναγκάστηκε να διακόψει τη χρήση τους λόγω
δυσάρεστων παρενεργειών. Τότε ο δρ Μπλούμφιλνττης έδωσε
το Paxil, ένα δημοφιλές αντικαταθλιπτικό, που ανήκει στην ίδια
οικογένεια με το Prozac. Με αυτό, η Ελίζαμπεθ παρατή ρησε
σημαντική βελτίωση. Αισθανόταν καλύτερα, ήταν πιο
ενεργητική, αν και ίσως περισσότερο «ζαλισμένψ απότο φάρ
μακο, όμως συνέχιζε να το παίρνει αδιαλείπτως, διότι, όπως
ομολόγησε η ίδια, «δεν ήθελα να αισθανθώ ξανά αυτές τις φρι
χτές στιγμές όπου με κατάκλυζαν σκέψεις αυτοκτονίας)).
Έπειτα από τρία χρόνια, θέλησε να σταματήσει τη λήψη του
Paxil. Όπως εξηγεί η ίδια, «λόγω της εξάρτησης που είχα ανα
πτύξει στο παρελθόν στα παυσίπονα, δεν ήθελα να γίνω εξαρτη
μένη αντικαταθλιπτικά. Απλώς, ήθελα να μηνπαίρνω πια φάρμα
κω). Ωστόσο, αυτόήταν αρκετά παρακινδυνευμένο για την περί
πτωσή της. Έτσι, ο δρ Μπλούμφιλντ της πρότεινε μια εναλλακτι-
κή λύση. Τη συμβούλευσε να δοκιμάσει ένα φυσικό αντικαταθλι
πtικό που χρησιμοποιείται ευρέως στη Γερμανία, το hypeήcum.
«Στην αρχή ήμουν επιφυλακτική, αλλάέπειτα σκέφτηκα ότι καλό θα
ήταν να το δοκιμάσω>>. Εξάλλου, γνώριζε πολύ καλά πως, αν τα
παλιά συμπtώματα κατάθλιψης με τις aυτοκτονικές τάσεις επέ
στρεφαν, θα άρχιζε και πάλι το Paxil. Ο δρ Μπλούμφιλντ της έδωσε
ένα πρόγραμμα σύμφωνα με το οποίο σταδιακά η δόση του Paxil
μειωνόταν, ενώ ταυτόχρονα η δόση του του hypeήcum αυξανόταν.
Έπειτα από μερικές εβδομάδες, είχε διακόψει εντε λώς το Paxil και
αισθανόταν πολύ καλύτερα από ό,τι είχε αισθαν θείτα τελευταία
χρόνια. «Αισθάνθηκα την επίδραση του φυτικού εκχυλίσματος πιο
γρήγορα από ό,τι μου είχε πει ο δρ Μπλούμ φιλντ. Ήταν μία ήπια
μετάβαση. Τώρα αισθάνομαι πολύ καλά και φυσιολογικά. Αυτό
μπορεί να ακούγεται κοινότοπο, αλλά όταν έχεικάποιος ιστορικό
χρόνιου άλγους και κατάθλιψης,τονα αισθάνεται πάλι "φυσιολογικά"
είναι σαννα αισθάνεται "υπέρο χα"! Είναι πραγματικά ένα υπέροχο
συναίσθημα. Δεν αισθάνο μαι καθόλου "ζαλισμένη" από τα
φάρμακα. Νιώθω απολύτως υγιής. Ξυπνώ κάθε πρωί με το
χαμόγελο στα χείλη και αυτό είχε να μου συμβεί εδώ και πολλά
χρόνια, ούτε και τότε που έπαιρνα το Paxil. Είναι σαν να ξαναβρήκα
τον παλιό, καλό εαυτό μου», ομολογείη Ελίζαμπεθ. Επιπλέον, η
Ελίζαμπεθ δεν παίρνει πλέον αναλγητικά. Με τη βοήθεια ειδικής
θεραπείας, έμαθε να περπα τά. Ακόμη και να χορεύει λίγο.
Συνεχίζει να παίρνει μια κάψου λα hypeήcum τρεις φορές
ημερησίως.
Η Ελίζαμπεθ έμεινε ενθουσιασμένη με το hypericum.
«Είναι εκπληκτικό. Θα το συνιστούσα σε όλους! Μου έδωσε
πίσω τη ζωή μου».

Η ΕΚΠΛΗΚΙΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΤΖΟΕΛ

Με βοήθησε εκείπου τα άλλα φάρμακα είχαν αποτύχει

Ο τζόελ Ράτλεντζ, ετών 43, γιατρός στο επάγγελμα, έπασχε

από κατάθλιψη σε όλη σχεδόν τη ζωή του. Ως αποτέλεσμα, όταν
ήταν έφηβος, ήταν αναγκασμένος να λαμβάνει ψυχολογι κή
υποστήριξη και στα είκοσί του χρόνια άρχισε να παίρνει
αντικαταθλιπτικά. Τα αντικαταθλιπτικά κρατούσαν την κατά
θλιψή του υπό έλεγχο. Ωστόσο, έπρεπε να αλλάζει συχνά τα
φάρμακα, προκειμένου να ελέγχει με τον καλύτερο δυνατό
τρόπο τη νόσο του. Έτσι, το χειμώνα του 1996 η αποτελεσμα
τικότητα των aντικαταθλιπτικών είχε εξασθενήσει. Ο Ί'ζόελ είχε
κατακλυστεί από συναισθήματα aπέραντης θλίψης, aπα ξίας,
aπάθειας, εξαντλητικής κόπωσης και απώλειας ενέργει ας. Δεν
έβρισκε καμία ευχαρίστηση στη δουλειά του ως για τρός, όπως
επίσης και γενικότερα στην προσωπική ζωή του.
Η διάγνωση της κατάστασής του ήταν μείζων κατάθλιψη
συνοδευόμενη από σύνδρομο εποχικής διαταραχής, όπου η
έλλειψη ηλιακού φωτός προκαλεί μεταβολές στη χημεία του
εγκεφάλου, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία
μελαγχολικής διάθεσης. Ο Ί'ζόελ βρισκόταν υπό την εποπτεία
του δρος Νόρμαν Ρόσενταλ, που είναι αυθεντία στον τομέα της
κατάθλιψης και ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας
των ΗΠΑ. Ο δρ Ρόσενταλ γνωρίζε την έρευνα που είχε γίνει
στην Ευρώπη για το hypericum και θεώρησε ότι αυτό το
θεραπευτικό βότανο θα μπορούσε να βοηθήσει τον Ί'ζόελ, του
οποίου η κατάθλιψη επιδεινωνόταν διαρκώς. Τον Ιανουάριο,
ο Ί'ζόελ άρχισε να παίρνει το hypericum σε δισκία των 300 mg
τρεις φορές την ημέρα. Παράλληλα έπαιρνε και τα άλλα αντι
καταθλιπτικά φάρμακα, συνέχιζε τη θεραπεία με τεχνητό φως
και την ψυχιατρική υποστήριξη. Τέτοια πολύπλευρη θεραπεία
είναι συνήθης στην κατάθλιψη, και τα αντικαταθλιπτικά συνή
θως χορηγούνται για καλύτερο συνδυαστικό αποτέλεσμα. Δεν
είναι τόσο εύκολο να βρει κάποιος το κατάλληλο φάρμακο όταν
πολλά άλλα φάρμακα έχουν αποτύχει να φέρουν το επι θυμητό
αποτέλεσμα, αλλά όταν αυτό βρεθεί, η επίδρασή του μπορεί να
είναι καθοριστική.
Αυτό έγινε και όταν ο Ί'ζόελ πήρε το hypericum. Τα ευερ
γετικά αποτελέσματα ήταν γρήγορα και εντυπωσιακά. Έπειτα
από μόλις δύο δόσεις, ο Ί'ζόελ είπε ότι η ψυχική του διάθεση
βελτιώθηκε και επανάκτησε την ενέργειά του. «Μέσα σε διά
στημα μίας ή δύο εβδομάδων, αισθάνθηκε μεγάλη διαφορά. Το
αποτέλεσμα ήταν πολύ γρήγορο», δηλώνει ο δρ Ρόσενταλ. Η
επίδραση του hypericum ήταν τόσο αξιοσημείωτη, ώστε ο Ί'ζόελ
συνέχισε να το παίρνει και ο δρ Ρόσενταλτο συνέστησε και σε
άλλους ασθενείς, στους οποίους έφερε επιτυχή αποτε λέσματα.
Ο δρ Ρόσενταλ σκοπεύει να ερευνήσει περαιτέρω αυτό το
φυτικό εκχύλισμα και δηλώνει ενθουσιασμένος με τη
 δυνατότητά του να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματική θερα
πεία και σε πολλούς άλλους ασθενείς που δεν ανταποκρίνο
νται πλήρως στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που λαμβάνουν.
«Πρόκειται για ένα πολύ καλό φάρμακο», υποστηρίζει ο δρ
Ρόσενταλ. Η περίπτωση του τζόελ το επιβεβαιώνει. Η κατά
θλιψή του ήταν επίμονη και δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί
με τα συνήθη αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο, ένα φυτικό φάρμακο
σε συνδυασμό με τα γνωστά αντικαταθλιπτικά κατάφερε να
βελτιώσει την κατάσταση του τζόελ. «Αυτό είναι ιδιαίτερα
εντυπωσιακό», λέει ο δρ Ρόσενταλ.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι χρησιμοποιήθηκε ψευδώνυμο,
προκειμένου να προστατευθεί η ταυτότητα του ασθενούς,
ωστόσο, τα ιατρικά δεδομένα είναι ακριβή.

Τι ακριβώς είναι το hypeήcum;

Η ολοκληρωμένη ονομασία του είναι hypericum perforatum και πρό
κειται για ένα συνηθισμένο αγριολούλουδο με έντονα κίτρινα άνθη
με μικρά μαύρα στίγματα στις άκρες τους. Όταν το τρίψει κάποιος,
το φυτό απελευθερώνει μία κόκκινη χρωστική ουσία που περιέχει
την ουσία υπερικίνη, η οποία έχει αναγνωριστεί ως φαρμακολογικά
ενεργή χημική ένωση.

Η επιστημονική μαρτυρία
Οι aντικαταθλιπτικές ιδιότητες του hypericum, που χρησιμοποιείται
στη θεραπεία της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης, έχει επιβεβαιωθεί
από πολυάριθμες, καλά σχεδιασμένες μελέτες, οι οποίες σύγκριναν το
βότανο με ουδέτερα και αδρανή δισκία (placebo ), καθώς και με άλλα
αντικαταθλιπτικά. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας έχει
πραγματοποιηθεί στη Γερμανία και στην Αυστρία, με ένα παρα
σκεύασμα του βοτάνου το οποίο είναι γνωστό ως LI 160. Επιστημο
νικές μελέτες έδειξαν ότι το 60 με 80% των ατόμων που έπασχαν από
κατάθλιψη σημείωσαν βελτίωση με τη βοήθεια του hypericum και το
ποσοστό αυτό είναι παρόμοιο με αυτό που αναμένεται από τη χρήση
των συνήθων συνθετικών aντικαταθλιπτικών. Σε μια πρό σφατη
γερμανική έρευνα στην οποία συμμετείχαν 3.250 καταθλιπτι κοί
ασθενείς καθώς και οι γιατροί τους, το 80% ανέφερε βελτίωση
ή απαλλαγή από τα συμπτώματα της κατάθλιψης ύστερα από τη
λήψη του hypericum για τέσσερις εβδομάδες.
Όπως δείχνουν πολλές μελέτες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το
hypericum είναι αποτελεσματικό. Μια μελέτη που έγινε σε 105 άτομα
με κατάθλιψη από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σάλτσμπουργκ
έδειξε ότι το hypericum ήταν 250% περισσότερο αποτελεσματικό σε
σχέση με το placebo. Το 67% των ασθενών που έπαιρναν 900 mg
hypericum ημερησίως σημείωσαν σημαντική βελτίωση μέσα σε τέσ
σερις εβδομάδες, ενώ το 28% των ασθενών ανέφερε βελτίωση με το
placebo. Το φυτικό αντικαταθλιπτικό βελτίωσε τη διάθεση και αντι
μετώπισε αποτελεσματικά το συναισθηματικό φόβο και τα ψυχοσω
ματικά συμπτώματα, όπως είναι οι διαταραχές ύπνου, οι κεφαλαλ γίες,
τα καρδιολογικά προβλήματα και η εξάντληση.
Μια παρόμοια μελέτη, στην οποία έλαβαν μέρος τριάντα εννέα
ασθενείς, έδειξε ότι το 70% των ασθενών δεν εμφάνιζε συμπτώματα
κατάθλιψης έπειτα από ένα μήνα. Τα συμπτώματα που αντιμετωπί
στηκαν καλύτερα ήταν: η έλλειψη ενεργητικότητας, η κόπωση, η
εξάντληση και οι διαταραχές του ύπνου. Μια άλλη γερμανική μελέ τη
που έγινε σε 135 ασθενείς που έπασχαν από κατάθλιψη εξέτασε τη
χορήγηση 900 mg hypericum ημερησίως σε σύγκριση με τη χορή γηση
75 mg ιμιπραμίνης, ενός δημοφιλούς τρικυκλικού aντικαταθλι πτικού.
Το φυτικό εκχύλισμα είχε τα ίδια θετικά αποτελέσματα -σε μερικές,
μάλιστα, περιπτώσεις ακόμη και 25% καλύτερα- σε σχέση με το
συνθετικό φάρμακο και ήταν πολύ περισσότερο ασφαλές,
δημιουργώντας λιγότερες και ηπιότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Άλλη
έρευνα έδειξε ότι το hypericum είναι εξίσου καλό ή ακόμη και καλύτερο
από το συνθετικό φάρμακο μαπροτιλίνη στην αντιμετώπι ση της
κατάθλιψης και στη βελτίωση των νοητικών λειτουργιών, όπως
επιβεβαιώνεται από ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα.
Το hypericum μπορεί επίσης να ανακουφίσει από το σύνδρομο
εποχικής διαταραχής. Η συνήθης θεραπεία είναι η φωτοθεραπεία. Το
hypericum όμως καταπολεμά την κατάθλιψη, σύμφωνα και με το δρα
Ζίγκφριντ Κάσπερ του Πανεπιστημίου της Βιέννης στην Αυστρία, και
την Μπεγκόνα Μαρτίνεζ καθηγήτρια της Ψυχιατρικής
Πανεπιστημιακής Κλινικής της Βόννης, στη Γερμανία. Χορηγήθηκαν
900 mg hypericum ημερησίως και ήταν τόσο αποτελεσματικό, ώστε
θεωρήθηκε εναλλακτικό της φωτοθεραπείας. Ωστόσο, το θεραπευτι κό
βότανο ήταν ακόμη πιο αποτελεσματικό όταν η χορήγησή του
συνοδευόταν από φωτοθεραπεία.
Τα ιατρικάστοιχείαπου αποδεικνύουντην αποτελεσματικότητατου
hypericum στη θεραπεία της κατάθλιψης προκύπτουν και από τη
συγκριτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων είκοσι τριών κλινικών
μελετών σtις οποίες συμμετείχαν συνολικά 1.757 ασθενείς, τα οποία
δημοσιεύτηκαν σtο έγκριτο ιατρικό περιοδικό Brίtίsh Medίcal Joumal το
1996. Οι ερευνητές Γκίλμπερτ Ραμίρεζ του Πανεπισtημίου του Βορείου
Τέξας σtο Φορτ Γουόρθ και Κλάους Λίντε του Πανεπισtημίου του
Μονάχου εξέτασαν με τα ίδια αυσtηρά επισtημονικά πρότυπα το
hypericum και τα άλλα φαρμακευτικά αντικαταθλιπτικά, προκειμένου να
συγκρίνουν επισtημονικά την αποτελεσματικότητά τους. Έτσι κατέ ληξαν
σtο εξής συμπέρασμα: Το βότανο hypericum είναι εξίσου απο τελεσματικό
με τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά. Με άλλα λόγια, το hypericum έχει την
ίδια δυνατότητα ανακούφισης σtην κοινή κατάθλι ψη με τα
συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά. Αυτό, όμως, που είναι ιδιαίτερα
σημαντικό είναι ότι το hypeήcum, αντίθετα με τα φαρμακευ τικά
αντικαταθλιπτικά, δεν παρουσιάζει ανεπιθύμητες ενέργειες.
Οι δύο γιατροί έψαξαν την ιατρική βιβλιογραφία για να βρουν κάθε
αξιόπιστη μελέτη σχετικά με το hypericum. Αξίζει να σημειωθεί ότι,
όπως οι ίδιοι ανέφεραν, αν είχαν περιορίσει την αναζήτησή τους σε
αγγλικές μελέτες, δε θα είχαν βρει τίποτα. Οι περισσότερες μελέ τες
ήταν σtη γερμανική γλώσσα και αυτό εμπόδιζε τους περισσότε ρους
Αμερικανούς, Βρετανούς και άλλους αγγλόφωνους γιατρούς και κατά
συνέπεια και τους ασθενείς τους να ενημερωθούν για τα ευρήματα
αυτών των μελετών.
Στη Γερμανία το hypericum αποτελεί εγκεκριμένη θεραπεία για
την ήπια έως μέτρια κατάθλιψη, το άγχος και το σtρες.

Με ποιο τρόπο ενεργεί το hypericum;

Θεωρητικά το hypericum, μπορεί να επιδρά σε πολλά συστήματα του
εγκεφάλου ταυτόχρονα, μέσω διαφορετικών χημικών συσtατικών.
«Αυτή τη σtιγμή κανένας δε γνωρίζει πώς ακριβώς ενεργεί το θερα
πευτικό βότανο σtην αντιμετώπιση της κατάθλιψης», λέει ο γιατρός
τζέρι Κοτ του Αμερικανικού Ινσtιτούτου Ψυχικής Υγείας, μολονότι η
έρευνα δείχνει ότι το φυτικό εκχύλισμα έχει δρασtικότητα παρόμοια με
αυτή που έχουν ορισμένα από τα καθιερωμένα αντικαταθλιπτικά
φάρμακα. Αρχικά οι επιστήμονες πίσtευαν ότι το βότανο δρα με τον
ίδιο τρόπο που ενεργούν οι ανασtολείς ΜΑΟ, όπως είναι το Nardil. Τα
αντικαταθλιπτικά αυτής της κατηγορίας αποκλείουν το ένζυμο
μονοαμινοοξειδάση, η οποία κατασtρέφει δύο σημαντικές χημικές
ουσίες του εγκεφάλου που δημιουργούν αίσθημα ευεξίας, τη σεροτο
νίνη και τη νορεπινεφρίνη. Ωσtόσο, νέα αποδεικτικά σtοιχεία δεί χνουν
ότι το hypericum δε λειτουργεί όπως οι ανασtολείς ΜΑΟ, εκτός
κι αν χορηγείται σε πολύ υψηλές δόσεις, περίπου 100 φορές υψηλότε
ρες απότις συνιστώμενες για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Καινούρια
έρευνα δείχνει ότι το hypericum, στην πραγματικότητα, ανακουφίζει
από την κατάθλιψη ενεργώντας ως «αναστολέας της επαναπρόσλη
ψης της σεροτονίνης», όπως ακριβώς λειτουργεί και το Prozac.
Ωστόσο, όπως αναφέρει ο δρ Κοτ, παραμένει ασαφές σε ποιες
ακριβώς χημικές ενώσεις του βοτάνου οφείλεται η aντικαταθλιπτική
του δράση. Η χημική ένωση που θεωρείται πιο πιθανή είναι η
υπερι κίνη, η κόκκινη χρωστική ουσία του φυτού, που αποτελεί και
πιστο ποιημένη ψυχοτρόπο ουσία. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα
έδειξε ότι αυτή η χημική ένωση έχει λιγότερο ισχυρή
aντικαταθλιπτική δράση σε σχέση με το πλήρες φυτικό εκχύλισμα,
υποδεικνύοντας ότι το σύν θετο μείγμα των χημικών του βοτάνου,
στο οποίο περιλαμβάνονται ξανθόνες και φλαβονοειδή, είναι
επίσης σημαντικό για τις ευεργετι κές φαρμακευτικές ιδιότητες του
φυτού.

Ποια είναι η απαραίτητη δόση;

Όπως έδειξαν οι μελέτες, η συνιστώμενη δόση για ενηλίκους που
πάσχουν από ήπια έως μέτρια κατάθλιψη είναι ένα δισκίο ή μία
κάψουλα των 300 mg του φυτικού εκχυλίσματος, που θα πρέπει να
περιέχει 0,3% υπερικίνη, τρεις φορές την ημέρα. Έτσι, χορηγείται
ημερησίως περίπου 1 mg υπερικίνη, που είναι το κύριο ενεργό
συστατικό του φυτικού εκχυλίσματος. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει
να εξετάζει κάποιος προσεκτικά αν το τυποποιημένο προ"ίόν
περιέχειτη σωστή ποσότητα της ουσίας υπερικίνη.
Νέα έρευνα του δρος Ε. Βόρμπαχ στην Κλινική Ψυχιατρικής και
Ψυχοθεραπείας στο Ντάρμσταντ της Γερμανίας έδειξε ότι υψηλότερες
δόσεις του βοτάνου hypericum -1.800 mg ημερησίως, ποσότητα διπλά σια
μιας τυπικής δόσης- μπορεί να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα της
βαριάς κατάθλιψης, όταν ο ασθενής δεν πάσχει από ψυχωτικά
συμπτώματα ή παραισθήσεις. Από την έρευνα αυτή δε διαπιστώθηκε
αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών λόγωτων υψηλότερων δόσεων.

Πόσο χρόνο χρειάζεται για να ενεργήσει;

Μολονότι αρκετοί άνθρωποι έχουν παρατηρήσει μια σχετική ανακούφι ση
από τα συμπτώματά τους αρκετά γρήγορα, μέσα σε δύο εβδομάδες,
τυπικά τα αποτελέσματα εμφανίζονται σε χρονικό διάστημα αρκετών
εβδομάδων. Μια μελέτη έδειξε ότι περισσότερα από τα μισά ευεργετι κά
αποτελέσματα του hypeήcum εμφανίζονται ανάμεσα στην τετάρτη
και την όγδοη εβδομάδα λήψης του. Επιπλέον, μελέτες που έγιναν σε
πειραματόζωα έδειξαν ότι η ουσία υπερικίνη και τα αντικαταθλιπτικά
της αποτελέσματα συσσωρεύονται στον εγκέφαλο. Όπως αναφέρουν
ορισμένοι εμπειρογνώμονες, πρέπει να αναμένει κάποιος τα αποτελέ
σματατου φυτικού εκχυλίσματος σε έξι τουλάχιστον εβδομάδες.

Ποια είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα;

Το βότανο hypericum μπορεί να μην έχει τα αναμενόμενα αποτελέ
σματα σε όλους ή να μην είναι το ίδιο αποτελεσματικό όσο τα συντα
γογραφούμενα συνθετικά αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο, τα αποτελέ
σματα των ερευνών δείχνουν ότι το 80% αυτών που παίρνουν το
βότανο παρατηρούν βελτίωση στην κατάστασή τους. Σε κάποια τεστ
αξιολόγησηςτηςψυχολογικής κατάστασης των ασθενών, βρέθηκε ότι
το 70% έως 90% των ασθενών που παίρνουν hypericum βελτιώθη
καν, σε σχέση με το 42% έως 55% των ασθενών που έπαιρναν ένα
αδρανές φάρμακο (placebo ). Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε
3.250 ασθενείς που έπαιρναν το hypericum έδειξε ότι μόνο στο 15% των
ασθενών δεν υπήρξαν αποτελέσματα.

Πόσο ασφαλές είναι το hypericum;

Όπως αναφέρει ο δρ Μάικλ τζένικ σε ένα άρθρο του που δημοσιεύ θηκε σ'
ένα έγκριτο ιατρικό περιοδικό, ένα από τα μεγαλύτερα προτε ρήματα του
hypeήcum είναι οι σπάνιες και σχετικά ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Η
συχνότερα αναφερόμενη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι οι γαστρεντερικές
διαταραχές. Οι αλλεργίες είναι σπάνιες. Όλες οι ανεπι θύμητες ενέργειες
εξαφανίζονταιγρήγορα με τη διακοπή της λήψης του φαρμάκου. Δεν έχει
αναφερθεί περίπτωση μόνιμης, μη αναστρέψιμης βλάβης. Στις μελέτες
που έχουν γίνει, τα ποσοστάτων ήπιων, αναστρέ ψιμων ανεπιθύμητων
ενεργειών κυμαίνονται από 1 έως 10%. Αντιθέτως, το ποσοστό των
ανεπιθύμητων ενεργειών γιατους ασθενείς που λαμβά νουν τα συνήθη
συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά είναι 36%, και μάλιστα ορισμένες
φορές οι βλάβες που προκαλούνται είναι σοβαρές και μη αναστρέψιμες.
Μερικές φορές, η μείωση της δόσης του hypeήcum έτσι ώστε το σώμα να
προσαρμοστεί στο θεραπευτικό βότα νο μπορεί να εξαλείψει τις
ανεπιθύμητες ενέργειες.
Ορισμένοι γιατροί προειδοποιούν τους χρήστες του hypericum
να αποφεύγουν την έκθεσή τους στον ήλιο λόγω πιθανής φωτοαλ
λεργίας ή εκδήλωσης δερματικών αντιδράσεων. Αυτό έχει παρατη
ρηθεί σε πειραματόζωα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, στα οποία χορη-
γήθηκε το βότανο μαζί με την τροφή τους, αλλά οι μελέτες έδειξαν
ότι, για να εμφανιστούν τέτοια προβλήματα στους ανθρώπους.
απαιτείται η χορήγηση δόσης τριάντα έως εβδομήντα φορές μεγα
λύτερης της συνιστώμενης δόσης των aντικαταθλιπτικών. Η εκτε
ταμένη χρήση του hypericum στη Γερμανία δεν έχει δείξει συμπτώ
ματα βραχυχρόνιας ή μακροχρόνιας τοξικότητας στις συνιστώμε
νες θεραπευτικές δόσεις.
Οι ασθενείς που παίρνουν άλλα αντικαταθλιπτικά ή έχουν βαριά
κατάθλιψη, ψυχωτικά συμπτώματα και aυτοκτονικές τάσεις θα πρέ
πει να λαμβάνουν το βότανο hypericum μόνο με την καθοδήγηση
και την επίβλεψη του γιατρού τους. Η κατάθλιψη μπορεί να είναι
μια πολύ σοβαρή νόσος και η διάγνωση, όπως και η θεραπεία της,
πρέπει να γίνεται από ειδικευμένο γιατρό. Το hypericum δεν πρέ
πει να λαμβάνεται από εγκυμονούσες ή γυναίκες που θηλάζουν.
Επίσης, δε θα πρέπει να χορηγείται στα παιδιά, εκτός αν υπάρχει
οδηγία του γιατρού. Δεν πρέπει να λαμβάνεται σε συνδυασμό με
συνθετικά αντικαταθλιπτικά, εκτός αν αυτό γίνεται με την επίβλεψη
του γιατρού.

Ποιες άλλες εναλλακτικές θεραπείες υπάρχουν;

Γενικά, η ήπια έως μέτρια κατάθλιψη αντιμετωπίζεται με πολλες
μεθόδους ψυχοθεραπείας, όπως είναι η θεραπεία γνωστικής
συμπε ριφοράς, η φωτοθεραπεία, η αλλαγή του ύπνου και, κυρίως,
η χορήγηση των συνθετικών aντικαταθλιπτικών. Στην αγορά
κυκλο φορούν περίπου σαράντα συνθετικά αντικαταθλιπτικά. Η
κύρια ανησυχία που σχετίζεται με όλα αυτά είναι η πιθανότητα
σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών κυρίως στο νευρικό σύστημα,
αλλά και στο καρδιαγγειακό σύστημα.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ

ΝΑ ΔΟΚΙΜΆΣΟΥΝ ΤΟ HYPERICUM

Ο δρ Νόρμαν Ρόζενταλ, ψυχίατρος-ερευνητής στο Εθνικό Ινστι

τούτο Ψυχικής Υγείας και αυθεντία σε διεθνές επίπεδο στοντομέα
της κατάθλιψης, δίνει ορισμένες συμβουλές σε αυτούς που θέλουν
να δοκιμάσουν το hypericum. Ο δρ Ρόζενταλ προτείνει τη χρήση
του hypericum, μόνο υπό την επίβλεψη γιατρού, διότι η αντιμετώ
πιση της κατάθλιψης χωρίς ιατρική καθοδήγηση μπορεί να είναι
πολύ επικίνδυνη. Ωστόσο, αφού αρκετοί γιατροί και άλλοι ειδικοί
στο χώρο της υγείας δεν έχουν ακόμη αρκετές γνώσεις σχετικά με
το hypericum, ο δρ Ρόσενταλ προσφέρει μερικές χρήσιμες κατευ
θυντήριες γραμμές:

• Μη θεωρήσετε ότι το hypericum είναι ένα μαγικό βότανο που

θεραπεύει την κατάθλιψη.
• Αν λαμβάνετε συνθετικά αντικαταθλιπτικά, μην τα διακόψετε
απότομα για να τα αντικαταστήσετε με το hypericum. Μια απότο μη
διακοπή στη λήψη των συνταγογραφούμενων aντικαταθλιπτι κών θα
μπορούσε να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα.
• Προκειμένου να απαλλαγείτε από τα αντικαταθλιπτικά φάρ
μακα, όπως είναι το Prozac και το Paxil, πρέπει να μειώσετε στα
διακά τη δόση ενώ παράλληλα να αυξάνετε σταδιακά τη δόση του
hypericum.
• Το hypericum συστήνεται για την αντιμετώπιση της ήπιας έως
μέτριας κατάθλιψης, αφούτο μεγαλύτερο μέρος της έρευνας γιατο
hypericum έχει γίνει σε ασθενείς με αυτού του είδους την κατάθλι ψη.
Ωστόσο, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι το βότανο αυτό
μπορεί να ανακουφίσει και από ορισμένες μορφές σοβαρής
κατάθλιψης (όχι όμως και της μανιοκατάθλιψης), ωστόσο δεν έχει
πραγματοποιηθεί εκτεταμένη έρευνα γι' αυτές τις περι πτώσεις και τα
συμπεράσματα δεν είναι οριστικά.
• Θα πρέπει να λαμβάνετε το hypericum για χρονικό διάστημα
τουλάχιστον έξι εβδομάδων για να δείτε αποτέλεσμα. Αν στα
ματήσει κάποιος τη λήψη του σε χρόνο μικρότερο των τριών
εβδομάδων, δε θα φανούν οι ευεργετικές του ιδιότητες. Κάτι
ανάλογο συμβαίνει και με τα άλλα αντικαταθλιπτικά. Σε όλες τις
περιπτώσεις απαιτείται η πάροδος ενός ελάχιστου χρονικού
διαστήματος, προκειμένου να γίνουν εμφανή τα αποτελέσματα της
δράσης των aντικαταθλιπτικών φαρμάκων γενικότερα και του
hypericum ειδικότερα.
• Αν η κατάθλιψή σας επιδεινωθεί ή αν έχετε τάσεις αυτοκτονίας ή,
ακόμη, αν παρατηρήσετε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες ενώ
λαμβάνετε το βότανο hypericum, πρέπει να σταματήσετε τη λήψη
του και να επικοινωνήσετε αμέσως με το γιατρό σας. Οι ήπιες
ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως υποχωρούν και εξαφανίζονται,
καθώς το σώμα σας εξοικειώνεται με το φάρμακο. Αν αυτό δε
συμβεί, θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

• 61 .
Συμβουλές για τους καταναλωτές
Προκειμένου να είστε σίγουροι ότι λαμβάνετε σταθερά την ίδια
ποσότητα της δραστικής ουσίας κάθε φορά, χρειάζεστε ένα τυποποι
ημένο προ'ίόν υψηλής ποιότητας. Στη Γερμανία τα περισσότερο δοκι
μασμένα και με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία δισκία hypericum -για τα
οποία γράφονται 200.000 ιατρικές συνταγές κάθε μήνα, σε σχέση με
30. 000 ιατρικές συνταγές για το Prozac- έχουν το χημικό τύπο που είναι
γνωστός ως LI 160 και πωλούνται με το εμπορικό όνομα Jarsin. Το ίδιο
προ'ίόν πωλείται στις ΗΠΑ με το εμπορικό όνομα Κira, ενώ η εταιρία που
το παράγει είναι η Lichtwer Pharma του Βερολίνου.
Οι καταναλωτές μπορούν επίσης να ενημερώνονται και από την
ιστοσελίδα του ψυχιάτρου Χάρολντ Μπλούμφιλντ για όλα τα
νεότερα σχετικά με τα προ'ίόντα που περιέχουν το hypericum και
την έρευνα που γίνεται γι'αυτό. Η ιστοσελίδα είναι η εξής: http:
www.hypericum.com.
Ε κπλη κτι κή φυσι κή θεραπευτι κή "

ουσία για τη μνημη

(Ginkgo biloba)

Αποτελεί ένα εκπληκτικό φάρμακο για τον εγκέφαλο, το

οποίο μπορεί να βοηθήσει τη μνήμη σας που εξασθενεί,
ί
αν το λάβετε εγκα ρως. Ωστόσο, μην περιμένετε μέχρι να
είναι πλέον αργά για να το δοκιμάσετε.

ο ταν η μνήμη φαίνεται να εξασθενεί ή άλλες ενδείξεις

aποδυνάμωσης των διανοητικών λειτουργιών κάνουν την
επικείμε νης

εμφάνισή τους καθώς αυξάνεται η ηλικία του ανθρώπου, οι περισσό

τεροι αισθάνονται ανήμποροι και aπεγνωσμένοι, παγιδευμένοι στο
γήρας, το οποίο κανένας δεν μπορεί να σταματήσει. Η σταδιακή εξα
σθένηση της μνήμης και των νοητικών λειτουργιών που είναι ιατρικά
γνωστή με τον όρο άνοια, θεωρείται συνήθως μια από τις σκληρές και
αναπόφευκτες συνέπειες της τρίτης ηλικίας. Κατά πόσο, όμως, αυτό
είναι αλήθεια; Δεν υπάρχει τίποτα, κανένα φάρμακο, καμία θερα πεία
που να μπορεί να επιβραδύνει την πορεία εξασθένησης της μνή μης
καθώς μεγαλώνουμε; Είναι αλήθεια ότι είμαστε ανήμπορα θύμα τα του
εκφυλισμού των εγκεφαλικών μας κυττάρων, γεγονός που μπορεί να
μας καταστήσει πνευματικά ανίκανους ή να μας οδηγήσει στη λήθη της
νόσου Αλτσχάιμερ;
Ίσως φαίνεται απίθανο ή εξωπραγματικό το γεγονός ότι στα φύλλα
ενός συνηθισμένου δέντρου υπάρχει μια ουσία που οι ιδιότητές της την
καθιστούν κατάλληλη γιατην αντιμετώπισητης φθίνουσας εξέλιξης των
νοητικών λειτουργιών. Ωστόσο, μια τέτοια ουσία χρησιμοποιείται σε
όλη την Ευρώπη και την Άπω Ανατολή με τη μορφή ροφήματος, το
οποίο είναι γνωστό από την αρχαιότητα για τη θεραπεία της φθοράς
των νοητικών λειτουργιών στηντρίτη ηλικία. Η ουσία αυτή ονομάζεται
ginkgo biloba και τα ευεργετικά της αποτελέσματα στην κυκλοφορία
του αίματος και στη λειτουργία του εγκεφάλου την καθιστούν ένα
εκπληκτικό φάρμακο. Το ginkgo biloba είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό
στις νευροεκφυλιστικές και στις αγγειακές νόσους, όπως είναι η περιο
ρισμένη ροή και η κακή κυκλοφορίατου αίματος στον εγκέφαλο λόγω
της στένωσης των αιμοφόρων αγγείων - γεγονός που ευθύνεται συνή
θως για την εξασθένηση της μνήμης, καθώς και για άλλα συμπτώματα
της γεροντικής ηλικίας.
Στη Γερμανία και στη Γαλλία το ginkgo συνταγογραφείται ευρέ ως
ως θεραπεία για την εγκεφαλική δυσλειτουργία, που περιλαμβά νει την
άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η επιστημονική μαρτυρία για την
αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του είναι εκτεταμένη και
συγκλονιστική, ιδιαίτερα σε σχέση με την περιορισμένη δυνατότητα και
αποτελεσματικότητα, καθώς και με τις σοβαρές ανεπιθύμητες
ενέργειες των συμβατικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την
απώλεια της μνήμης και τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Το ginkgo κάνει πραγματικά θαύματα στον εγκέφαλο και εμποδί ζει
την επιδείνωση της εγκεφαλικής λειτουργίας, αναβάλλοντας την
εμφάνιση της άνοιας και ίσως ακόμη και αναζωογονώντας ορισμένες
λειτουργίες του εγκεφάλου με πολύ μικρό κίνδυνο ανεπιθύμητων
ενεργειών. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι όλοι μπορούμε να έχουμε
πρόσβαση σε αυτό το απλό βότανο, για το οποίο αδιάσειστα ερευνη
τικά δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί να συμβάλλει στην προστασίατου
σημαντικότερου οργάνου του σώματός μας, του εγκεφάλου μας, που
αποτελεί το κέντρο της προσωπικότητάς μας και το κέντρο του ίδιου
του πολιτισμού μας, και να εμποδίσει την επιδείνωση της λειτουργίας
του που προκαλείται από την αύξηση της ηλικίας.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΟΥ ΔΡΟΣ

ΤΖΕΡΙ ΚΟΤ Το gίnkgo σταμάτησε την επιδείνωση
της κατάστασης της μητέρας μου

Ο δρ τζέρι Κοτ, επικεφαλής του Ερευνητικού Προγράμματος Φαρ

μακολογικής Θεραπείας στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των
ΗΠΑ, έχει μελετήσει τη φαρμακευτική δραστικότητα του ginkgo στα
εγκεφαλικά κύτταρα και γνωρίζει το μεγάλο όγκο των επιστημονι κών
στοιχείων από την Ευρώπη που μαρτυρούν και υποστηρίζουν την
αποτελεσματικότητά του. Είναι πεπεισμένος ότι συμβάλλει στην
καθυστέρηση της εμφάνισης απώλειας μνήμης και άλλων νοητικών
ικανοτήτων που οφείλονται στα «μικρά εγκεφαλικά επεισόδια» και ότι
είναι αποτελεσματικό ακόμα και για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Στην
πραγματικότητα, η ίδια του η μητέρα, η Γιούλα Κοτ, άρχισε να
παρουσιάζει προβλήματα μνήμης στα εβδομήντα της. Τέσσερα χρό
νια αργότερα έγινε η διάγνωση ότι έπασχε από τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η Κοτ πήγε στο ιατρικό κέντρο του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής
Υγείας στο Μέριλαντ για πειραματική θεραπεία με διάφορα φάρμα
κα. Δυστυχώς, κανένα δεν είχε αποτέλεσμα και έξι μήνες αργότερα
πήρε εξιτήριο και επέστρεψε στην οικογένειά της.
Τότε, ο γιατρός γιος της άρχισε να της χορηγεί ginkgo biloba σε
σταθερές δόσεις των 240 mg ημερησίως, έχοντας υπόψη του ότι το
φάρμακο αυτό χρησιμοποιείται στη Γερμανία για τη θεραπεία της
νόσου Αλτσχάιμερ. Όπως λέει ο ίδιος ο δρ Κοτ, η μητέρα του δεν
επανέκτησε ξαφνικάτη χαμένη μνήμη της, διότι, όπως είναι φυσικό,
δεν είναι δυνατό να αναμένει κάποιος από ένα βότανο να αναστή
σει τα νεκρά εγκεφαλικά κύτταρα. Ωστόσο, συνέβη κάτι αξιοσημεί
ωτο. Η νόσος Αλτσχάιμερ εξελίχθηκε με πολύ βραδύτερο ρυθμό
από ό,τι θα ήταν αναμενόμενο. «Κανονικά, θα περίμενε κάποιος να
δει μια σημαντική επιδείνωση της υγείας της, μέσα σε χρονικό διά
στημα έξι μηνών. Η κατάστασή της όμως παρέμεινε σταθερή και
δεν επιδεινώθηκε τα επόμενα τέσσερα χρόνια, γεγονός που
πιστεύω ότι είναι πραγματικά αξιοσημείωτο και το ίδιο πιστεύουν
και οι άλλοι γιατροί της», λέει ο δρ Κοτ. Σε αυτό ακριβώς το σημείο
πιστεύει ότι βρίσκεται η αξία του ginkgo biloba, το οποίο μπορεί να
παρεμβαίνει στην πορεία της νόσου, ανακόπτοντας ή επιβραδύνο
ντας σημαντικά την επιδείνωση της απώλειας της μνήμης, καθώς
και των άλλων συμπτωμάτων μιας από τις πιο τραγικές νόσους, για
την οποία δεν υπάρχει καμία άλλη πραγματική θεραπεία. «Δε θα
έδινα ποτέ στη μητέρα μου τακρίνη (ένα φάρμακο εγκεκριμένο από
τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων για τη θεραπεία της
νόσου Αλτσχάιμερ) διότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται
με αυτό το φάρμακο είναι καταστροφικές και, επιπλέον, ανάλογα
φάρμακα δεν έχουν φέρει κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα», συνε
χίζει ο δρ Κοτ. Από την άλλη, το ginkgo biloba δεν έχει σχεδόν
καμία ανεπιθύμητη ενέργεια. Ο δρ Κοτ είναι πεπεισμένος ότι το
ginkgo biloba βοήθησε τη μητέρα του, που σήμερα είναι ογδόντα
οκτώ ετών, να ζει καλύτερα και για περισσότερο χρόνο από ό,τι
ήταν αναμενόμενο για την κατάστασή της.

Τι είναι το ginkgo biloba;

Το φάρμακο που αποκαλείται ginkgo biloba λαμβάνεται από τα
φύλλα του δέντρου ginkgo, ενός καλλωπιστικού δέντρου που
ευδοκι μεί στα εύκρατα κλίματα. Οι πιο γνωστές από τις ενεργές
χημικές ουσίες του φυτού, οι γκινγκολίτες, συνήθως εξάγονται από
τα φύλλα με εκχύλιση και μετατρέπονται σε δισκία διάφορης
περιεκτικότητας. Αυτές οι δραστικές ουσίες, υπάρχουν μόνο στο
δέντρο ginkgo και δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη φύση.

Ποια επιστημονικά στοιχεία αποδεικνύουν τη δράση

του ginkgo biloba;
Ορισμένοι εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι το ginkgo είναι το πιο
σημαντικό από όλες τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες. Από τη δεκαετία του
'50 στην ιατρική βιβλιογραφία έχουν δημοσιευτεί πάνω από από 400
άρθρα για το ginkgo, από τα οποία τα περισσότερα είναι Γερμανών
ερευνητών. Περισσότερες από πενήντα ελεγχόμενες κλινικές μελέτες
επιβεβαιώνουν τις θεραπευτικές ιδιότητες του ginkgo biloba στη θερα
πείατης εξασθένησηςτης μνήμης καιτης αδυναμίας συγκέντρωσης, της
σύγχυσης,της απώλειας ενέργειας, του αισθήματος κόπωσης,της κατά
θλιψης, της ζάλης και της εμβοής (του κουδουνίσματος στα αφτιά).
Συγκεκριμένα οι ερευνητές έχουν τεκμηριώσει τη χρήση του ginkgo biloba
στη θεραπεία της άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ.
Η επίδραση του ginkgo μπορεί να είναι τεράστια, καθώς αναζωο
γονεί τη λειτουργία του εγκεφάλου και εμποδίζει την εμφάνιση
συμπτωμάτων που οφείλονται στην κακή κυκλοφορία του αίματος.
Σύμφωνα με μια γερμανική μελέτη, η ροή του αίματος, όπως μετρή
θηκε στα τριχοειδή αγγεία των ασθενών, αυξήθηκε κατά 57% μία ώρα
έπειτα από τη λήψη του ginkgo. Δύο άλλες πρόσφατες γερμανι κές
μελέτες έδειξαν εντυπωσιακά αποτελέσματα έπειτα από τακτική χρήση
του ginkgo. Σύμφωνα με μια μελέτη στην οποία έγινε λήψη της ουσίας
για χρονικό διάστημα τριών μηνών από 99 ηλικιωμένους ασθε νείς
που έπασχαν από εγκεφαλικές διαταραχές για δύο περίπου χρό νια, το
ginkgo βελτίωσε την εγκεφαλική λειτουργία των ασθενών κατά 72%
κατά μέσο όρο. Σε μια άλλη μελέτη στην οποία έλαβαν μέρος 200
ασθενείς ηλικίας περίπου 69 ετών, οι οποίοι είχαν εμφανίσει προβλή-
ματα μνήμης για τέσσερα περίπου χρόνια, παρατηρήθηκε βελτίωση
σrο 71% των ασθενών έπειτα από τρεις μήνες χρήσης του ginkgo, σε
σχέση με το 32% των ασθενών που έπαιρναν ένα placebo. Η μεγάλη
θεραπευτική αξία του ginkgo φάνηκε και από την έρευνα των Δρ τζος
Κλάινεν και Πολ Νίπσιλντ του Πανεπιστημίου Λίμπουργκ σrο Μάα
σrριχτ της Ολλανδίας. Το 1992, όπως αναφέρεται σrο κορυφαίο ιατρι
κό περιοδικό της Βρετανίας The Lancet, οι γιατροί αυτοί εξέτασαν τα
αποτελέσματα σαράντα ελεγχόμενων μελετών πάνω σrο ginkgo και
κατέληξαν σrο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη φυσική θεραπευτική
ουσία ήταν εξίσου κατάλληλη για τη θεραπεία της εγκεφαλικής ανε
πάρκειας (της μειωμένης κυκλοφορίας του αίματος σrον εγκέφαλο, η
οποία είναι δυνατό να οδηγήσει στην άνοια), όπως και το συνθετικό
φάρμακο o-dergocrine, που συνταγογραφείται ευρέως στην Ευρώπη
για τη θεραπεία αυτής της νόσου. Στην πραγματικότητα, οι Ολλανδοί
ερευνητές ήταν τόσο πεπεισμένοι για την αποτελεσματικότητα του
ginkgo, ώσrε ισχυρίστηκαν ότι και οι ίδιοι θα το έπαιρναν, αν κάποια
σrιγμή άρχιζαν να χάνουν τη μνήμη τους ή να έχουν άλλα συμπτώμα
τα «εγκεφαλικής ανεπάρκειας». Επιπλέον, ανακοίνωσαν ότι το ginkgo
δεν παρουσίαζε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η τυπική δόση που
επιτυγχάνει θεραπευτικά αποτελέσματα είναι 120 mg ημε ρησίως. Τα
πρώτα σημάδια βελτίωσης είναι ορατά έπειτα από τέσσε ρις έως έξι
εβδομάδες.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΓΙΑΤΗ ΝΟΣΟ ΑΛτΣΧΑΪΜΕΡ

Μια συνηθισμένη αιτία της διανοητικής φθοράς σrους ηλικιωμένους

είναι η μυσrηριώδης και τρομακτική νόσος Αλτσχάιμερ, μια νόσος σrην
οποία τα εγκεφαλικά κύτταρα σrαδιακά κατασrρέφονται. Νέα έρευνα
έδειξε συναρπασrικά αποτελέσματα, σύμφωνα με τα οποία το ginkgo
μπορεί να σrαματήσει την εξέλιξη της άνοιας που προέρ χεται από τη
νόσο Αλτσχάιμερ, καθώς και από άλλες αιτίες. Αυτό δε σημαίνει ότι η
φυσική θεραπευτική ουσία θεραπεύει την ίδια την αιτία που προκαλεί
την κατασrροφή των εγκεφαλικών κυττάρων ή ότι μπορεί να
ανασrρέψει τις βλάβες σrον εγκέφαλο, αλλά αρκετές μελέτες έδειξαν
ότι σrους ασθενείς που παίρνουν ginkgo σημειώνε ται σημαντική
βελτίωση. Σε μια μεγάλη μελέτη που έγινε σrη Γερμα νία το 1996,
συγκεντρώθηκαν τα αποτελέσματα της χρήσης του ginkgo από 222
ασθενείς. Οι ασθενείς, που ήταν όλοι ηλικίας άνω
των 55 ετών, έπασχαν από ήπια έως μέτρια άνοια προερχόμενη
από τη νόσο Αλτσχάιμερ ή από μια σειρά μικρών εγκεφαλικών. Για
έξι μήνες οι ασθενείς λάμβαναν είτε ένα placebo είτε μια ημερήσια
δόση 240 mg τυποποιημένου εκχυλίσματος ginkgo biloba (EGb
761), δύο φορές την ημέρα, πριν από τα γεύματα.
Αναμφίβολα, οι ασθενείς σtους οποίους χορηγήθηκε ginkgo σημεί
ωσαν μεγαλύτερη βελτίωση. Όπως έδειξε η έρευνα, η βελτίωση σtις
λειτουργίες της μνήμης και της συγκέντρωσηςήταν περίπου τρεις φορές
καλύτερη σε αυτούς που έλαβαν ginkgo, σε σχέση με αυτούς που πήραν
placebo. Το φυσικό θεραπευτικό φάρμακο ήταν περισσότερο αποτελε
σματικό έπειτα από έξι μήνες χρήσης απ' ό,τι ύσtερα από τρεις μήνες
χρήσης. Επιπλέον, οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν σπάνιες και σχεδόν
πάντα μη σοβαρές, όπως κάποια αλλεργική αντίδραση, σcομαχικές δια
ταραχές ή κεφαλαλγία. Σημειώθηκε μία μόνο πιθανή σοβαρή ανεπιθύ
μητη ενέργεια, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, μολονότι η σχέση που αυτό είχε
με το ginkgo δεν έχει επιβεβαιωθεί. Οι ερευνητές έχουν καταλήξει σcο
συμπέρασμα ότι η χρήση του ginkgo στη θεραπεία της άνοιας θα
μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη σcους ασθενείς καθώς είναι
δυνατό να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην καθυ
σtέρηση της εξέλιξης της νόσου.

ΣΥΝΑΡΠΑΣτΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΙΆ ΑΠΟ τΙΣ ΗΠΑ

Ο δρ Τουράν Μ. Ιτίλ, ένας νευρολόγος-ψυχίατρος από τη Νέα Υόρκη,

θεωρείται παγκοσμίως αυθεντία στηνανάπτυξη φαρμακευτικών θερα
πειών για την αντιμετώπιση νόσων του εγκεφάλου. Ο δρ Ιτίλ παίρνει
ginkgo για να προσtατεύσει τη μνήμη του και το ίδιο κάνει και η γυναί
κα του, καθώς και οι περισσότεροι από τους φίλους του ηλικίας άνω
των εξήντα πέντε ετών. Και αυτό συμβαίνει διότι ο γιατρός γνωρίζει
πολύ καλά τη θεραπευτική δύναμη του ginkgo σcον εγκέφαλο.
Ο δρ Ιτίλ χαρτογράφησε τη δράση του εκχυλίσματος ginkgo σcις
λειτουργίες του εγκεφάλου, το δοκίμασε σε 300 περίπου ασθενείς με
σημαντικές διαταραχές μνήμης και έχει πεισcεί ότι μπορεί να σtαμα
τήσει ή να επιβραδύνει την εξέλιξη της απώλειας της μνήμης, της
άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ που σχετίζεται με την προχωρημέ νη
ηλικία. «Πώς είναι δυνατό να πάρω την ευθύνη να δώσω το ginkgo
biloba σcους ασθενείς μου, αν δεν πισtεύω σε τέτοιο βαθμό την αξία
του έτσι ώσtε να μπορώ να το πάρω και εγώ;>> λέει ο ίδιος ο δρ Ιτίλ.
Ο δρ Ιτίλ γνωρίζει ότι το ginkgo έχει εκπληκτική φαρμακευτική
δραστικότητα στον εγκέφαλο, όπως φαίνεται και από τα εγκεφαλο
γραφήματα. Σε μια δοκιμή για τον έλεγχο των αποτελεσμάτων του
βοτάνου στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ο γιατρός μέτρησε τη δρα
στηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων μιας ομάδας υγιών νεαρών
αντρών, ηλικίας τριάντα δύο ετών περίπου, αφού έλαβαν τρία δια
φορετικά σκευάσματα ginkgo. Το ένα σκεύασμα με την εμπορική
ονομασία Ginkgold ήταν αρκετά δραστικό, ώστε να χαρακτηριστεί
«νοητικός ενεργοποιητής» ή «έξυπνο δισκίο)) ισότιμο με τα συνθετι κά
φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται. Μία μόλις ώρα ύστε ρα
από την πρόσληψη του Ginkgold, τα εγκεφαλογραφήματα έδειξαν ότι η
δραστηριότητα των α-εγκεφαλικών κυμάτων είχε ενταθεί σε όλες τις
περιοχές του εγκεφάλου στα άτομα που το έλαβαν. Ουσια στικά, το
ίδιο πράγμα συνέβη και όταν οι άντρες έλαβαν το φάρμακο τακρίνη,
που είναι το πρώτο φάρμακο που πήρε έγκριση στις ΗΠΑ για τη
θεραπεία της άνοιας.
Τίθεται το ερώτημα αν το ginkgo θα μπορούσε να αποδειχτεί εξί
σου αποτελεσματικό με τα συνθετικά φάρμακα στην επίδραση που
έχει στα εγκεφαλικά κύματα των ατόμων που πάσχουν από διαταρα
χές μνήμης. Ο δρ Ιτίλ, χρησιμοποιώντας και πάλι τα εγκεφαλογρα
φήματα, σύγκρινε τα προφίλ της εγκεφαλικής δραστηριότητας των
ανθρώπων στους οποίους χορηγείται ginkgo και των ανθρώπων
στους οποίους χορηγείται το φάρμακο τακρίνη. Αυτή τη φορά χρησι
μοποίησε πιο ηλικιωμένους άντρες και γυναίκες, ηλικίας εξήντα επτά
ετών περίπου, με προβλήματα μνήμης, στους οποίους είχε γίνει διά
γνωση ήπιας έως μέτριας άνοιας. Τα εγκεφαλογραφήματα έδειξαν
παρόμοια προφίλ εγκεφαλικής δραστηριότητας έπειτα από τη λήψη
ginkgo ή τακρίνης ή αρκετών άλλων συνθετικών φαρμάκων κατά της
άνοιας που είναι εγκεκριμένα στην Ευρώπη.
Ωστόσο, το ginkgo αποδείχτηκε ανώτερο και οδήγησε σε αλλαγές
στον εγκέφαλο σε τρεις φορές περισσότερους ασθενείς. Η δραστη
ριότητα των α-εγκεφαλικών κυττάρων έγινε μέγιστη, και μάλιστα
ορισμένες φορές ήταν αρκετά υψηλή, έπειτα από τρεις ώρες, στο 66%
των ασθενών που λάμβαναν μια δόση των 240 mg Ginkgold. Το
αντίστοιχο ποσοστό στους ασθενείς που έπαιρναν τακρίνη ανήλθε
μόλις 22%. Αυτά τα τεστ δείχνουν καθαρά τις δυνατότητες του ginkgo.
Προηγούμενα τεστ του δρος Ιτίλ έδειξαν ότι τα άτομα που βρίσκονταν
σε κατάσταση σύγχυσης ή παραληρήματος λόγω άνοιας, έχουν μη
φυσιολογικά εγκεφαλογραφήματα, τα οποία γίνονται
φυσιολογικά έπειτα από τακτική λήψη τακρίνης. Ταυτόχρονα εξαφα
νίζονται η σύγχυση και το παραλήρημα. Έτσι, η ικανότητα του ginkgo
να κάνει και πάλι «φυσιολογικά» τα εγκεφαλογραφήματα το καθιστά
πιθανόν περισσότερο αποτελεσματικό και στην αναστροφή της
φθοράς ορισμένων νοητικών ικανοτήτων και λειτουργιών, σε σχέση με
το εγκεκριμένο συνθετικό φάρμακο, το οποίο παρουσιάζει αρκετές
ανεπιθύμητες ενέργειες.

Μ ε ποιον τρόπο λειτουργεί το ginkgo;

Κατ' αρχάς, το ginkgo είναι ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό και αυτό
σημαίνει ότι προστατεύει τα κύτταρα από τη βλάβη, που είναι η αιτία
κάθε φθοράς του σώματος, στην οποία περιλαμβάνονται τα δυσλει
τουργικά εγκεφαλικά κύτταρα και τα φραγμένα αιμοφόρα αγγεία στον
εγκέφαλο, στην καρδιά και στα άκρα. Τα κύρια φαρμακευτικά στοιχεία
του ginkgo θεωρούνται ότι είναι οι γλυκοζίτες της φλαβόνης και οι
λακτόνες του τερπενίου και ιδίως οι μοναδικές χημικές ουσίες που
ονομάζονται γκινγκολίτες. Το ginkgo δεν επιτρέπει τη συσσωμά τωση
των αιμοπεταλίων και με αυτό τον τρόπο εμποδίζει τη δημιουρ γία των
καταστρεπτικών θρόμβων στο αίμα καθώς και της αθηρωμά τωσης.
Επίσης, μια νέα έρευνα δείχνει ότι ιδιαίτερη σημασία μπορεί να έχουν
οι aντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του ginkgo, οι οποίες είναι δυνατό να
προστατεύουν τις αρτηρίες από ακόμη μεγαλύτερη βλάβη. Γαλλικά
πειράματα έδειξαν ότι το ginkgo μπορεί να αποκαταστήσει την
ικανότητα των εγκεφαλικών κυττάρων να μεταβιβάζουν και να
λαμβάνουν σήματα από τους νευροδιαβιβαστές που κυριαρχούν στη
λειτουργία του εγκεφάλου. Παραμένει άγνωστο αν τα άμεσα θερα
πευτικά αποτελέσματα στον εγκέφαλο είναι τελικά η καλύτερη κυκλο
φορία του αίματος. Ο δρ Ιτίλ σημειώνει: «Το ginkgo αυξάνει το μετα
βολισμό της γλυκόζης στον εγκέφαλο, αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο
την ενέργεια του εγκεφάλου. Δε γνωρίζουμε για ποιο λόγο συμβαίνει
αυτό. Μπορεί να οφείλεται στην αυξημένη κυκλοφορία του αίματος
στον εγκέφαλο, αλλά αυτό δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα».
Εκπληκτικές νέες μελέτες στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι των ΗΠΑ από
το δρα Ντέιβιντ Σνόουντον υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία. Από τις
νεκροψίες που πραγματοποίησε στον εγκέφαλο ηλικιωμένων καθολι κών
μοναχών που έπασχαν από τη νόσο Αλτσχάιμερ, ο δρ Σνόουντον βρήκε
ότιη αιτίατης απώλειαςτης μνήμης και της άνοιας μπορείνα μην είναι μόνο
η βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων (οι νευροπαθολογικές αλλοιώσεις),
όπως πίστευαν πριν, αλλά και οι βλάβες που συνοδεύουν
τα εμφράγματα ή τα «μικρά εγκεφαλικά επεισόδια», με αποτέλεσμα την
παρεμπόδιση της κυκλοφορίας του αίματος. Αυτό το στοιχείο της έρευνας
είναι συναρπαστικό, διότι σημαίνει ότι η βλάβη στην κυκλοφο ρία του
αίματος μπορεί να ελεγχθεί, ακόμη και όταν δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί η
νόσος Αλτσχάιμερ. Έτσι, οι φοβερές συνέπειες της νόσου Αλτσχάιμερ
γίνεται να αντιμετωπιστούν με την αποτροπή τέτοι ων «μικρών
εγκεφαλικών», με τη χορήγηση aσπιρίνης και άλλων αντι πηκτικών και με
τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος, όπως κάνει το ginkgo.
Πράγματι, αυτό επιβεβαιώνει ότι η αυξημένη ροή του αίμα τος στα
εγκεφαλικά κύτταρα είναι η κύρια αιτία που το ginkgo είναι τόσο
επιτυχημένο στην αντιμετώπιση της νοητικής δυσλειτουργίας.

Ποιο; πρέπει να το παίρνει;

Όποιος αντιμετωπίζει προβλήματα μνήμης μπορεί να στραφεί στο
ginkgo, για να προσπαθήσει να σταματήσει τη σταδιακή νοητική
φθορά που οδηγεί στην απώλεια μνήμης και πιθανόν σε μη ανατρέψι
μη άνοια. Η αναμονή μπορεί να είναι καταστροφική, υποστηρίζει ο δρ
Ιτίλ. Εξάλλου, επισημαίνει ότι όσο περισσότερο ζει κάποιος τόσο
περισσότερες πιθανότητες έχει να βιώσει μια γενική παρακμή των
νοητικών του ικανοτήτων, που είναι γνωστή με τον όρο άνοια. Και τα
άτομα που αποκτούν προβλήματα μνήμης σχετικά νωρίς στη ζωή τους
έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρά προβλήματα
αργότερα. Αυτοί που έχουν προβλήματα μνήμης στα σαράντα και στα
πενήντα τους και ιδιαίτερα αυτοί που εμφανίζουν τέτοια προβλήματα
στα εξήντα και στα εβδομήντα τους έχουν πολλές πιθανότητες να ανα
πτύξουν τη νόσο Αλτσχάιμερ πέντε έως δέκα χρόνια αργότερα. Κατά
κύριο λόγο, η άνοια που σχετίζεται με την ηλικία προέρχεται από την
αγγειακή νόσο στον εγκέφαλο, στην οποία περιλαμβάνονται τα εγκε
φαλικά επεισόδια και η νόσος Αλτσχάιμερ. Τα πρώτα συμπτώματα
είναι οι διαλείψεις στη μνήμη, η σύγχυση και οι μεταβολές της προσω
πικότητας, οι οποίες συνοδεύονται από παράνοια, κατάθλιψη, ψυχωτι
κά παραληρήματα και πιθανόν επιστροφή στη νηπιακή ηλικία, μια
κατάσταση που απαιτεί πλήρη και συνεχή φροντίδα.
Σύμφωνα με το δρα Ιτίλ, η σωστή στιγμή για να αρχίσει κάποιος
να παίρνει το ginkgo είναι μόλις αντιληφθεί τα πρώτα σημάδια δια
ταραχής της μνήμης, τα οποία αποτελούν ένδειξη κάποιου
προβλή ματος στον εγκέφαλο. Όταν η παρέμβαση γίνεται νωρίς,
θα μπορού σε να προληφθεί και να επιβραδυνθεί η περαιτέρω
επιδείνωση της λειτουργίας του εγκεφάλου.

• 71.
 Θα μπορούσε το ginkgo να θεωρηθεί φυσική θεραπευτική ουσία
που προστατεύει γενικά τον εγκέφαλο μετά τη μέση ηλικία; Σύμφω να
με το δρα Κοτ, κάτι τέτοιο θα μπορούσε πράγματι να ισχύει και γι' αυτό
και ο ίδιος, ηλικίας πενήντα ετών, παίρνει το ginkgo ως μέσο
πρόληψης για την απώλεια της μνήμης. «Αισθάνθηκα ότι είμαι πλέον
στην κατάλληλη ηλικία για να αρχίσω να το παίρνω>>, λέει ο ίδιος.

Πόση ποσότητα χρειαζόμαστε;

Η αποτελεσματική δόση για την αδύνατη μνήμη που σχετίζεται με την
ηλικία καθώς και για άλλα ήπια σημάδια εγκεφαλικών διαταραχών είναι
συνολικά 120 mg ημερησίως, χωρισμένα σε τρεις δόσεις με δισκία των 40
mg. Ωστόσο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα, μια υψηλότερη δόση
είναι περισσότερο αποτελεσματική σε ανθρώπους που πάσχουν από
σοβαρότερης μορφής άνοια και νόσο Αλτσχάιμερ. Η δόση που έχει
δοκιμαστεί σε τέτοιες περιπτώσεις είναι συνολικά 240 mg ημερησίως.
Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να πάρει κάποιος εξαρχήςτην υψηλότε ρη
δόση, λένε οι ειδικοί. Είναι καλύτερο να ξεκινήσει κάποιος με χαμη λότερη
δόση και, αφού παρατηρήσει σημάδια βελτίωσης, να προχωρή σει, αν
χρειαστεί, σε μεγαλύτερη δόση, υποστηρίζει ο δρ Ιτίλ.

Πόσο χρονικό διάστημα χρειάζεται για να φανούν

τα αποτελέσματα;
Συνήθως βελτίωση της μνήμης πραγματοποιείται μέσα σε τέσσερις
έως έξι εβδομάδες, μολονότι το ginkgo έχει άμεση επίδραση στον
εγκέφαλο. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα των εγκεφαλογραφη
μάτων σε ανθρώπους, το ginkgo αυξάνει τη δραστηριότητα των εγκε
φαλικών κυμάτων σε μία μόλις ώρα ύστερα από τη λήψη του. Σύμ
φωνα με κάποιες αναφορές, ορισμένες φορές οι χρήστες διαπιστώ
νουν κάποια αλλαγή μία ώρα περίπου έπειτα από τη λήψη του.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας μεγάλης μελέτης, τα ευερ
γετικά αποτελέσματα του ginkgo φαίνεται ότι συσσωρεύονται στον
οργανισμό με την πάροδο του χρόνου και είναι πολύ μεγαλύτερα σε
έξι μήνες, σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο για περιπτώσεις άνοιας.
«Πρέπει να είναι κάποιος υπομονετικός. Οι μεγαλύτερες μεταβολές
εμφανίζονται τις περισσότερες φορές μετά τους πρώτους έξι μήνες
χρήσης», λέει ο δρ Ιτίλ. Εξάλλου, τα δεδομένα δείχνουν ότι το ginkgo
παραμένει ενεργό στον εγκέφαλο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
«Έχουμε παρατηρήσει αποτέλεσμα που διαρκεί μέχρι και εννέα ώρες
έπειτα από μία μόνο δόση ginkgo», αναφέρει.

•72•
Πόσο ασφαλές είναι;
Περιστασιακά οι χρήστες του ginkgo έχουν αναφέρει πολύ ήπιες
και αναστρέψιμες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως οι στομαχικές
διαταρα χές και οι κεφαλαλγίες. Μόνο το 0,5% σε μια μεγάλη
μελέτη στην οποία συμμετείχαν 8.500 άτομα είχε τέτοιες
αντιδράσεις. Υψηλές δόσεις του ginkgo είναι δυνατό να
προκαλέσουν κάποιο αίσθημα ζάλης. Αν παρατηρηθεί ζάλη, οι
ειδικοί συνιστούν να ξεκινήσει κάποιος με χαμηλότερη δόση της
ουσίας αυτής και να προχωρήσει σε υψηλότερες δόσεις.
Ο δρ Ιτίλ δεν έχει σημειώσει καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια
σε 300 ασθενείς στους οποίους έχει χορηγήσει το ginkgo. Το θεωρεί
περισσότερο ασφαλές ακόμη και από τη βιταμίνη Ε, μια βιταμίνη που
έχει εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας. Ωστόσο, στην ιατρική βιβλιογρα φία
έχουν αναφερθεί δύο νέες περιπτώσεις που σχετίζουν το ginkgo με
αυξημένη αιμορραγία πίσω από τον οφθαλμό και στον εγκέφαλο.
Μολονότι η αιτία αυτών των περιστατικών δεν έχει εξακριβωθεί, το
ginkgo παρατείνει τη διάρκεια της αιμορραγίας και αυξάνει τη ροή
του αίματος επομένως, οι υψηλές δόσεις είναι πιθανό να αντενδεί
κνυνται στα άτομα που ακολουθούν αντιπηκτική αγωγή ή έχουν μη
ελεγχόμενη υψηλή πίεση, αιμορραγικά προβλήματα ή ιστορικό
αιμορραγικού εγκεφαλικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται
ιατρική επίβλεψη κατά τη διάρκεια λήψης του ginkgo.
Προσοχή: Αν παρουσιάζετε διαταραχές μνήμης, πρέπει να συμ
βουλευτείτε αμέσως το γιατρό. Οι διαταραχές μνήμης είναι δυνατό
να οφείλονται σε όγκο στον εγκέφαλο, που απαιτεί ιατρική αγωγή.
Δε θα πρέπει να θεωρήσετε αμέσως ότι υποφέρετε από σταδιακή
απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας, η οποία είναι δυνατό να αντιμετωπι
στεί αυτόνομα με τη βοήθεια του ginkgo.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις;

Στις ΗΠΑ δύο είναι τα εγκεκριμένα φάρμακα που συνταγογραφού νται
για την αντιμετώπιση της άνοιας, αλλά αυτά συνήθως προτείνο νται
ως έσχατη λύση -μόνο αφού η απώλεια μνήμης και η δυσλει τουργία
του εγκεφάλου είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο- λόγω των
σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων. Δεν υπάρχει
φαρμακευτικό ισοδύναμο του ginkgo που να μπορεί να το πάρει
κάποιος όταν το χρειάζεται περισσότερο - όταν δηλαδή αρχίσουν τα
πρώτα προβλήματα μνήμης ή για την αποτροπή της ενδεχόμενης
απώλειας μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία.

•73.
Πώς είναι δυνατό να καταλάβει κάποιος αν το ginkgo
είναι αποτελεσματικό;
Το καλύτερο μέτρο αξιολόγησης είναι η συνεχής παρατήρηση της
βελτίωσης της μνήμης ή άλλων καθημερινών λειτουργιών με τη
λήψη του ginkgo. «Αυτό είναι καλύτερο από οποιοδήποτε τεστ ή
δοκιμή που γίνεται στα χαρτιά, καθώς και από τις μετρήσεις των
εγκεφαλο γραφημάτων», ισχυρίζεται ο δρ Ί'ζέρι Κοτ, του Εθνικού
Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ.

Θέματα καταναλωτών
Ποιος τύπος ginkgo είναι όμως ο καλύτερος; Είναι αλήθεια ότι δεν
έχουν όλα τα εμπορικά σκευάσματα την ίδια ισχύ. Από τα τρία είδη
που δοκίμασε ο δρ Ιτίλ μόνο το Ginkgold είχε την ισχύ και την αποτε
λεσματικότητα ενός φαρμακευτικού σκευάσματος. Καιτατρία δείγμα τα,
που αγοράστηκαν σε καταστήματα των ΗΠΑ, ήταν τυποποιημένα έτσι
ώστε να περιέχουν 24% γλυκοζίτες φλαβόνης και 6% τερπένια.
Παρ' όλα αυτά, το Ginkgold έδειξε μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα και
φαρμακοευτική δραστικότητα. Το Ginkgold είναι ταυτόσημο με το EGb
761, ένα τυποποιημένο προ·ίόν ginkgo που χρησιμοποιείται ευρέ ως
στη Γερμανία καιτη Γαλλία και είναι εγκεκριμένο από τη γερμανι κή
κυβέρνηση «για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αγγειακής
και εκφυλιστικής άνοιας, στα οποία περιλαμβάνονται οι διαλήψεις της
μνήμης καιη αδυναμία συγκέντρωσης,καθώς καιη εμβοήτωνώτωνκαι
η διαλείπουσα χωλότητα (άλγοςτης κνήμης λόγω κακής κυκλοφορίας).

Σ ε ποιες άλλες περιπτώσεις είναι καλό να χρησιμοποιείται

το ginkgo;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, το ginkgo φαίνεται ότι
βοηθά στη βελτίωση και άλλων νευρολογικών προβλημάτων, όπως
είναι τα τραύματα της κεφαλής, η εμβοή που οφείλεται σε αγγειακά
προβλήματα, η κατάθλιψη που σχετίζεται με την προχωρημένη ηλι
κ ία, καθώς και ορισμένα νοητικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας.
Το ginkgo έχει επίσης χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία διάφορων καρ
διαγγειακών προβλημάτων, πιθανότατα λόγω της αύξησης της
ροής του αίματος που προκαλεί. Στα καρδιαγγειακά προβλήματα
περι λαμβάνονται η αρτηριοσκλήρυνση, οι κιρσοί, η διαλείπουσα
χωλότη τα και η σεξουαλική ανικανότητα.
Τα αποτελέσματατης αύξησης της κυκλοφορίας του αίματος με το
ginkgo μπορεί να έχουν πολλές ευεργετικές επιδράσεις. Γερμανοί

•74.
ουρολόγοι βρήκαν πρόσφατα ότι το ginkgo αποτελεί καλή θεραπεία
για την αντρική ανικανότητα. Η θεραπεία με το βότανο αυτό διεγεί ρει
τη ροή του αίματος μέσω των αρτηριών του πέους, ενισχύοντας με
αυτό τον τρόπο τη στυτική λειτουργία. Πράγματι, οι ερευνητές διαπί
στωσαν ότι το 78% πενήντα αντρών που υπέφεραν από «αρτηριακή
στυτική ανικανότητα» βελτιώθηκε έπειτα από λήψη 240 mg ημερη
σίως εκχυλίσματος ginkgo biloba για χρονικό διάστημα εννέα μηνών.
Η ροή του αίματος στις αρτηρίες του πέους γενικά βελτιώθηκε ύστε ρα
από τρεις μήνες. Είκοσι άντρες επανάκτησαν τη στυτική τους λει
τουργία έπειτα από έξι μήνες. Δεκαεννέα άντρες επανάκτησαν τη
στυτική τους λειτουργία όταν έλαβαν το ginkgo σε συνδυασμό με ορι
σμένα φάρμακα. Έντεκα άντρες παρέμειναν ανίκανοι σεξουαλικά. Σε
μια προηγούμενη μελέτη οι ερευνητές παρατήρησαν κάποια βελ τίωση
όταν χορηγούνταν ημερήσιες δόσεις 60 mg ginkgo. Καμία δόση δεν
προκάλεσε ανεπιθύμητες ενέργειες.

•75.
Η ουσία που μειώνει
τ η χοληστερίνη και διαλύει τους
θρόμβους στις αρτηρίες
(Η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ)

Είναι δυνατό να μειώσει τη χοληστερίνη σας σε μεγαλύ

ά
τερο βαθμό από ό,τι θα μπορούσε να επιτύχει κ ποιο
ί
άλλο φάρμακο και, επιπλέον, μπορεί να καθαρ σει τις
αρτηρίες σας - και όλα αυτά δίχως τις ανεπιθύμητες
ενέργειες των συνθετικών φαρμάκων.

Α ρχίζει στην παιδική ηλικία και προχωρά ασταμάτητα, ώσπου

να καταστραφούν εντελώς οι αρτηρίες σας - ώσπου δηλαδή
να γίνουν σκληρές και άκαμπτες, γεμάτες από αθηρωματώδη πλάκα
και κατάλοιπα που έχουν κολλήσει στα τοιχώματα. Έτσι, μέχρι τη
μέση ηλικία οι περισσότεροι από εμάς ελπίζουμε σε ένα θαύμα που
θα μας σώσει από τις φοβερές συνέπειες αυτού του φρικτού δολο
φόνου, της αρτηριοσκλήρωσης. Είναι αλήθεια ότι με αυστηρή δίαι
τα, με ειδικά φάρμακα, με σωματική άσκηση και με έλεγχο του
στρες είναι δυνατό να σταματήσει η εξέλιξη της βλάβης στις αρτη
ρίες. Ωστότο, τι θα γινόταν αν μπορούσατε να καταπιείτε μια μαγι
κή σκόνη που θα άνοιγε και πάλι σε σημαντικό βαθμό τις φραγμέ
νες αρτηρίες σας, έτσι ώστε η ροή του αίματος να γίνεται ανεμπό
διστα προς την καρδιά και τον εγκέφαλο, μειώνοντας έτσι τις πιθα
νότητες να πάθετε έμφραγμα, να αναγκαστείτε να κάνετε επέ μβα
ση μπα"ίπάς ή να υποστείτε εγκεφαλικό επεισόδιο, στηθάγχη και
όλα τα δεινά που οφείλονται στην αρτηριοσκλήρυνση; Και πώς θα
μπορούσατε να χαμηλώσετε τα επίπεδα της χοληστερίνης σας όταν

•77.
ακόμη και τα πιο σύγχρονα συνθετικά προ"ίόντα της φαρμακοβιο
μηχανίας έχουν αποτύχει να το καταφέρουν;
Υπάρχει μια τέτοια σκόνη και πολλοί είναι αυτοί που την έχουν
αναγορεύσει σε θαυματουργή ουσία.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ Σ.Λ. ΓΚΑΡΕΤ

Πώς πέτυχα την απόφραξη των αρτηριώνμου
δίχως φάρμακα ή επέμβαση

Σε ηλικία εβδομήντα ετών, ο Σ.Λ. Γκάρετ δεν είχε λόγο να ανη

συχεί ότι θα πάθει εγκεφαλικό ή έμφραγμα. Η χοληστερίνη στο
αίμα του ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα. Μια εξέταση που είχε
κάνει αρκετά χρόνια νωρίτερα, όταν είχε αισθανθεί έναν ελα φρύ
πόνο στο στήθος, δεν είχε δείξει προβλήματα στην καρδιά του.
Τότε, το Δεκέμβριο του 1994 είχε μια ανησυχητική διατα ραχή
της όρασης στο αριστερό του μάτι, που ήταν ένδειξη ενός
μεταβατικού ισχαιμικού επεισοδίου, ενός συνήθους συμπτώμα
τος πριν από το εγκεφαλικό. Οι γιατροί, έπειτα από μια αξονι κή
τομογραφία, δε διαπίστωσαν βλάβη στον εγκέφαλο και τότε
πρότειναν να γίνει ένα υπερηχογράφημα των αρτηριών της
καρωτίδας, που βρίσκονται στις δύο πλευρές του λαιμού και
οδηγούν προς τον εγκέφαλο. Αυτό έγινε διότι είχαν την υποψία
ότι κάπου είχε δημιουργηθεί απόφραξη στις αρτηρίες. Πραγ
ματικά, από την αριστερή αρτηρία ακούστηκε ο χαρακτηριστι
κός ήχος σανσφύριγμαπου αποτελούσε ένδειξη περιορισμένης
ροής του αίματος. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια ενός αρτηριο
γραφήματος, κατά το οποίο ένας καθετήρας εισήχθηκε στη
βάση του λαιμού, προκειμένου να ληφθούν ακτινογραφίες των
αρτηριών της καρωτίδας, φάνηκε ότι η αριστερή αρτηρία της
καρωτίδας ήταν 40% φραγμένη από αθηρωματώδη πλάκα.
Παράλληλα, υπήρχαν ίχνη εξέλκωσης, δηλαδή βλάβηςτων εσω
τερικών τοιχωμάτων της αρτηρίας. Η δεξιά αρτηρία της καρω
τίδας ήταν φραγμένη σε μικρότερο βαθμό. Η στένωση δεν ήταν
αρκετά μεγάλη ώστε να χρειαστεί να γίνει αγγειοπλαστική
( ενδοκαρδεκτομή) για να ανοίξει η αρτηρία, αλλά η κατάσταση ήταν
ανησυχητική. Αν η στένωση της αρτηρίας προχωρούσε περισσότερο,
θα μπορούσε να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισό
διο. Η συνιστώμενη θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η
λήψη αντιπηκτικών για την αύξηση της ροής του αίματος και
η ιατρική παρακολούθηση της κατάστασης.
Ο Γκάρετ δεν ήθελε να αρχίσει αντιπηκτική αγωγή,
φοβού μενος τις ανεπιθύμητες ενέργειες των συνθετικών
φαρμάκων. Και σε ό,τι αφορά την ασπιρίνη, η οποία είναι
γνωστό ότι μει ώνει την πυκνότητα του αίματος και
διευκολύνει τη ροή του, ο Γκάρετ δε θα μπορούσε να τη
χρησιμοποιήσει διότι είναι αλλεργικός σε αυτή.
Ο γιος του, Ουέιν Γκάρετ, γιατρός ακτινολόγος στο ιατριzό
κέντρο της Φλόριντα, του πρότεινε μια εναλλακτική λύση. ΓνοJ
ριζε ότι ο δρ Ί'ζέιμς Κέρντα, του Πανεπιστημίου της Φλόρι\'ΗL
είχε κάνει μια σειρά πειραμάτων με την πηκτίνη του 'Γ/.QέLϊ
φρουτ, μια ινώδη ουσία που, όπως έδειξαν τα πειράματα. zαθα
ρίζει τις αρτηρίες. Και μάλιστα, ο δρ Κέρντα ήταν zαθηγητή;
του στην Ιατρική Σχολή. Ο δρ Γκάρετ γνώριζε επίσης ότι η ινώ
δηςουσία είχε την ικανότητανα χαμηλώνειπολύτα επίιϊεδα της
χοληστερίνης στο αίμα. «Για να αποδείξω στον πατέρα μου ότι
ήταν ασφαλής ουσία, αποφάσισα να δοκιμάσω ο ίδιος την
πηκτίνη αυτή για ένα μήνα - εξάλλου, πολύ σύντομα επρόκειτο
να κάνω τις προγραμματισμένες προληπτικές εξετάσεις που
προέβλεπε η ασφάλεια υγείας που είχα, και έτσι σκέφτηκα ότι
θα μπορούσα σύντομα να διαπιστώσω τις συνέπειές του», λέει
ο δρ Γκάρετ. Του άρεσε επίσης το γεγονός ότι, αντίθετα με τα
άλλα καρδιολογικά φάρμακα ή τα φάρμακα που χρησιμοποι
ούνται για τη μείωση της χοληστερίνης, η πηκτίνη αυτή δεν
είχε επικίνδυνες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Έτσι, πήρε για ένα μήνα την πηκτίνη του γκρέιπφρουτ του
δρα Κέντα και έμεινε κυριολεκτικά έκπληκτος από το αποτέλε
σμα. «Η χοληστερίνη μου, η οποία ήταν στο επίπεδο 180-200,
μειώθηκε στο 150. Και ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι
η HDL -γνωστή και ως καλή χοληστερίνη ανέβηκε κατά πολύ
και έφτασε σε επίπεδο ανώτερο του αντίστοιχου της LDL
χοληστερίνης- της κακής χοληστερίνης. Ο αριθμητικός λόγος
των δύο ήταν μικρότερος της μονάδας γεγονός που είναι πραγ
ματικά απίστευτο. Ήμουν έκπληκτος. Το αποτέλεσμα ήταν
συγκλονιστικό». (Είναι γνωστό ότι όσο πιο μικρός είναι ο λόγος
της LDL χοληστερίνης προς την HDL χοληστερίνη, τόσο μικρό
τερος είναι ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου. Όταν ο λόγος είναι
μικρότερος της μονάδας, το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σπά-
νιο και αποτελεί ασπίδα προστασίας, ιδιαίτερα στους άντρες.)
Ο πατέρας Γκάρετ, εντυπωσιασμένος από το αποτέλεσμα
που είχε στο γιο του, άρχισε να παίρνει πηκτίνη γκρέιπφρουτ
τον Ιανουάριο του 1995, τρεις φορές ημερησίως, αναμεμειγμέ νη
συνήθως με νερό ή χυμό φρούτων. Δεκαέξι μήνες αργότε ρα, το
Μάιο του 1996, έκανε άλλο ένα υπερηχογράφημα των αρτηριών
της καρωτίδας. Η εσωτερική τους επιφάνεια είχε αλλάξει πολύ.
Η αθηρωματώδης πλάκα είχε μειωθεί περισσό τερο από το ένα
τρίτο, με αποτέλεσμα το ποσοστό της στένω σης στην αριστερή
αρτηρία της καρωτίδας να μειωθεί από το 40% στο 25%.Τα
τοιχώματα της αρτηρίας, που πριν ήταν ανώ μαλα από τη
συσσώρευση της αθηρωματικής πλάκας, τώρα
ήταν πολύ πιο λεία και επίπεδα. Η εξέλκωση είχε σχεδόν εξα
φανιστεί. Επειδή οι αρτηρίες είχαν ανοίξει αρκετά, η ροή του
αίματος μέσω αυτών ήταν πλέον άριστη.
Πού πήγε λοιπόν η αθηρωματώδης πλάκα; Προφανώς, με
κάποιο τρόπο η πλάκα εκτοπίστηκε, διαλύθηκε και διασκορπί
στηκε με τη δράση της ινώδους πηκτίνης του γκρέιπφρουτ.
«Αναμφίβολα, αφού ο πατέρας μου δεν έκανε τίποτε άλλο δια
φορετικά, αυτό θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα της δράσης της
πηκτίνης», λέει ο γιατρός γιος του. Επιπλέον, η ουσία αυτή
βοήθησε να καθαρίσουν και άλλες αρτηρίες στο σώμα, διότι
δεν απευθύνεται σε μία μόνο συγκεκριμένη αρτηρία. «Είχα
να αισθανθώ εδώ και πολλά χρόνια τόσο ενεργητικός και
δρα στήριος», σημειώνει ο Σ.Λ. Γκάρετ.
Πρόκειται για ένα θαύμα; Πράγματι, σε όσους το έχουν
χρησιμοποιήσει φαίνεται σαν να έχει γίνει κάποιο θαύμα.
Κανένας δε θα μπορούσε να σκεφτεί ένα συνθετικό φάρμακο
που να έχει τη δυνατότητα να εξαφανίσει την αθηρωματώδη
πλάκα, διανοίγοντας τις αρτηρίες. Το καλύτερο που μπορούν να
κάνουν αυτά τα φάρμακα, αν είστε τυχερός, είναι να διατη
ρήσουν την υφιστάμενη κατάσταση των αρτηριών, έτσι ώστε να
μην υπάρξει περαιτέρω επιδείνωση. Θα μπορούσε όμως η
πηκτίνη του γκρέιπφρουτ να αναστρέψει την απόφραξη των
αρτηριών; Η ιατρική εμπειρία, κατά γενική ομολογία, ισχυρί ζεται
ότι αυτό είναι απίθανο, αν όχι αδύνατο, ιδιαίτερα σε τόσο μικρό
χρονικό διάστημα και με κάτι τόσο ήπιο και
«αθώο». Ο δρ Κέρνταπιστεύει ότι « αν ένα νέο φαρμακευτικό
προ"ίόν είχε το ίδιο αποτέλεσμα με την πηκτίνη -δηλαδή την
απομάκρυνση του ενός τρίτου της πλάκα; <Lϊ ό τις από
παλιά ταλαιπωρημένες αρτηρίες- οι κατασκευαστές θα το
αναγόρευ αν σε θαυματουργό φάρμακο, θα το πωλούσαν σε
πολύ υψηλή τιμή και όλοι θα ήθελαν να το αγοράσουν>>.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ τΗΣΤΖΟΑΝ

Έριξε το επίπεδο τηςχοληστερίνης κατά 90 μονάδες
μέσα σε μόνο ένα μήνα

Η Ί'ζόαν Λέβιν έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στη δημόσια υγεία

από το Πανεπιστήμιο Ί'ζον Χόπκινς, καθώς και πτυχίο Νομι κής.
Έτσι, λοιπόν, όταν η χοληστερίνη της άρχισε να ανεβαίνει
σταθερά μετά την ηλικία των πενήντα ετών, ήξερε τι έπρεπε να
κάνει. Έψαξε όλες τις θεραπευτικές μεθόδους που ήταν γνω
στές για τον έλεγχο της χοληστερίνης. «Δοκίμασα τα πάντα -
αυστηρές δίαιτες με χαμηλά λιπαρά και σωματική άσκηση αλλά
δεν κατάφερα τίποτα. Φοβόμουν να πάρω φάρμακα όπως είναι
το Mecaνor και το Zocor, λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών
(ηπατικές βλάβες). Οτιδήποτε επηρεάζει το μετα βολισμό του
ήπατος, όπως συμβαίνει με αυτά τα φάρμακα, με φοβίζει».
Ωστόσο, η χοληστερίνη της ανέβαινε σε όλο και υψη λότερα
επίπεδα και ο γιατρός της επέμενε ότι η μόνη της επι λογή ήταν
πλέον τα αντιχοληστεροναιμικά φάρμακα, αφού τίποτε άλλο δεν
είχε αποτέλεσμα.
Το καλοκαίρι του 1996 έμαθε για την ύπαρξη ενός ειδικού
προ"ίόντος της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ. Άρχισε λοιπόν να το
παίρνει διαλυμένο σε νερό. Μολονότι σύμφωνα με τις οδηγίες
έπρεπε να το λαμβάνει τρεις φορές ημερησίως, εκείνη το
έπαιρνε συνήθως δύο φορές την ημέρα, προσέχοντας ωστόσο
να λαμβάνει όλη τη συνιστώμενη ημερήσια δόση. Έπειτα από
ένα μήνα έκανε έλεγχο των επιπέδων της χοληστερίνης στο
αίμα της. 'Οταν έλαβε τα αποτελέσματα, δεν μπορούσε να
πιστέψει στα μάτια της. Η χοληστερίνη της είχε μειωθεί από τις
295 στις 208 μονάδες! «Η LDL (κακή χοληστερίνη) και τα τρι
γλυκερίδιά μου μειώθηκαν κατά 100 μονάδες περίπου. Ήταν
πραγματικά εκπληκτικό και απίστευτο. Δε βρίσκω κανένα λόγο
να αρχίσει κάποιος αγωγή με τα επικίνδυνα συνθετικά φάρμακα
για την καταπολέμηση της χοληστερίνης, προτού

•81 .
δοκιμάσει αυτό το προ'ίόν. Αν δε φέρει κανένα αποτέλεσμα
σε ένα μήνα, τότε μπορεί κάποιος να δοκιμάσει κάτι άλλο».
Παράλληλα, η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ είχε και άλλα ανα
πάντεχα αποτελέσματα. Έπειτα από τρεις μήνες χρήσης, η
τζόαν είχε χάσει, δίχως καμία προσπάθεια, περίπου 7,5 κιλά
ενώ ζύγιζε περίπου 80 κιλά και είχε ύψος 1,72. «Έπειτα από
δύο εβδομάδες περίπου συνειδητοποίησα ότι δεν πεινούσα
πλέον όσο προτού αρχίσω να παίρνω την πηκτίνη του γκρέιπ
φρουτ. Έτσι άρχισα να χάνω βάρος σταδιακά. Και δε με πιά νει
πλέον λαιμαργία για το φαγητό». Επιπλέον, τα επίπεδα της
ενέργειάς της εκτινάχτηκαν στα ύψη. Ενώ δεν ήταν πριν οπα
δός του τζόκινγκ, έπειτα από τη λήψη της πηκτίνης, άρχισε να
αθλείται κάνοντας γρήγορο βάδισμα, και μάλιστα, έπειτα από
τρεις μήνες, κέρδισε μετάλλιο για τη δεύτερη θέση σε έναν
αγώνα δρόμου που έγινε στο Σικάγο ανάμεσα σε 350 άτομα της
ηλικίας της. «Κερδίζω όλους τους άντρες της ηλικίας μου στο
τρέξιμο. Αυτό το προ'ίόν μού έχει αλλάξει τη ζωή».
Η τζόαν συνεχίζει να παίρνει την πηκτίνη του γκρέιπ φρουτ,
ελπίζοντας να μειώσει τη χοληστερίνη της στις 180 μονάδες.
Πολλοί από αυτούς που έμαθαν για το προ'ίόν αυτό έχουν
ενθουσιαστεί και σε αυτούς περιλαμβάνονται αρκετοί φίλοι της
από τον ιατρικό και επιστημονικό χώρο. Ωστόσο, υπάρχουν και
πολλοί άλλοι τους οποίους θα μπορούσε να βοη θήσει, αλλά
είναι σκεπτικοί και διστακτικοίνα το δοκιμάσουν. «Πολλοί
θεωρούν πως οτιδήποτε διαφορετικό από τα συνθετι κά
φάρμακα είναι αυτομάτως ύποπτο. Αυτό είναι πραγματικά πολύ
λυπηρό, διότι νομίζω ότι το προ'ίόν του γκρέιπφρουτ θα
μπορούσε να βοηθήσει πολύ κόσμο», λέει η τζόαν.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΕΝΟΣ

ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ
Διέκοψα το Mecavor και το aντικατέστησα
με την πηκτίνη του γκρέιπφρουτ

Ο δρ Ντάνιελ Νάουφ, ένας καρδιοχειρουργός της Ιατρικής Σχο λής

του Πανεπιστημίου της Φλόριντα λέει ότι η χοληστερίνη της
εβδομηνταεξάχρονης μητέρας του έφτασε στο χαμηλότερο επίπε δο
-κάτω από 200 μονάδες- όταν πήρε την πηκτίνη του γκρέιπ-
 φρουτ. Έτσι, κατάφερε να σταματήσει τα φάρμακα που έπαιρνε για
να μειώνει τη χοληστερίνη της. Έπαιρνε Pravachol για πέντε χρόνια
και Mecavor για έξι μήνες και αυτά δεν ήταν τόσο αποτε λεσματικά
όσο η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ. Επιπλέον, το Mecavor είχε ως
συνέπεια να εμφανιστούν σημάδια ηπατικής βλάβης.
Η Νάουφ κράτησε το επίπεδο της χοληστερίνης της χαμηλό για
δύο χρόνια μόνο με τη βοήθεια της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ,
κάνοντας τον καρδιοχειρουργό γιο της να λέει aστειευόμενος ότι «αυτό
το πράγμα θα με κάνει να χάσω την πελατεία μου».

Τι ακριβώς είναι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ;

Το ειδικό μείγμα των ινών του γκρέιπφρουτ που άνοιξε τις αρτηρίες
του Γκάρετ και μείωσε τη χοληστερίνη της τζόαν Λέβιν είναι ένας
μοναδικός τύπος πηκτίνης - μια υδατοδιαλυτή ινώδης ουσία που λαμ
βάνεται κυρίως από τη φλούδα, τη μεμβράνη και το χυμώδες τμήμα
του γκρέιπφρουτ και συνδυάζεται με μια άλλη υδατοδιαλυτή ινώδη
ουσία, τη μαστίχα guar. Το μείγμα μετά από επεξεργασία παίρνει τη
μορφή υποκίτρινης, άγευστης σκόνης, η οποία καταναλώνεται διαλυ
μένη σε υγρά ή πασπαλισμένη πάνω στο φαγητό. Το προ"ίόν έχει
πατενταριστεί από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα και από το δρα
τζέιμς Κέρντα και είναι γνωστό με το εμπορικό όνομα ProFibe.

Ποια είναι τα επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν

τ ις θεραπευτικές ιδιότητες της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ; Υπάρχουν
πολλές μελέτες που καταμαρτυρούν ότι οι υδατοδιαλυτές ίνες και τα
παραπρο"ίόντα τους σε διάφορες τροφές, στα οποία περι λαμβάνονται οι
β-γλυκάνες στα δημητριακά και η πηκτίνη στα φρούτα, μπορείνα
μειώσουντα επίπεδατηςχοληστερίνης στο αίμα. Ο δρ τζέιμς Κέρντα,
γαστρεντερολόγοςκαι καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του
Πανεπιστημίου της Φλόριντα, για είκοσι ολόκληρα χρόνια μελέτη σε τις
μοναδικές ιδιότητες της πηκτίνης, της υδατοδιαλυτής ινώδους ουσίας του
γκρέιπφρουτ, στην προστασία και την αποκατάσταση των αρτηριών. Το
πρώτο και πραγματικά πρωτοποριακό πείραμα του δρος Κέρντα το 1988
έδειξε ότι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ μείωσε σημαντι κά τη χοληστερίνη
σε μικρόσωμους χοίρους που κατανάλωναν τροφή πλούσια σε λίπη. Το
καρδιαγγειακό σύστημα του χοίρου είναι σχεδόν ταυτόσημο με αυτό του
ανθρώπου. Ο δρ Κέρντα χορηγούσε στους χοί ρουςτροφή με 15% λαρδί
(ισοδύναμο με το 40% περίπουτων θερμίδων στο λίπος). Όπως ήταν
αναμενόμενο, η χοληστερίνη έφτασε στα ύψη
και οι αρτηρίες των χοίρων έκλεισαν. Όταν όμως στους χοίρους χορη
γήθηκε πηκτίνη, η χοληστερίνη στο αίμα τους έπεσε κατά 20 έως 25%.
Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η μεγαλύτερη έκπληξη. Όταν ο δρ Κέρντα εξέ
τασε τις αρτηρίες τους στο μικροσκόπιο, έμεινε άναυδος. Οι αρτηρίες
των χοίρων που τρέφονταν με πηκτίνη ήταν φραγμένες σε πολύ μικρό
τερο βαθμό και γενικά ήταν περισσότερο υγιείς.
Ο δρ Κέρντα υποψιάστηκε ότι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ, εκτός από
τη μείωση της χοληστερίνης, μπορούσε επίσης να επιτύχει και την
αποτροπή ή ακόμη και την αναστροφή της απόφραξης των αρτηριών.
Έτσι, για ένα ακόμη έτος, δεκαπέντε νέοι χοίροι τράφηκαν με πολύ λαρδί.
Έπειτα ο δρ Κέρντα πρόσθεσε πηκτίνη γκρέιπφρουτ στην υψηλή σε
λιπαρά τροφή των μισών χοίρων. Εννέα μήνες αργότερα οι χοίροι
σφαγιάστηκαν και οι αρτηρίες τους και η καρδιά τους εξετά στηκαν πολύ
προσεκτικά. «Ήταν συναρπαστικό», λέει ο δρ Κέρντα. Οι αρτηρίες των
χοίρων στους οποίους είχε χορηγηθεί πηκτίνη ήταν πολύ πιο υγιείς και,
όπως αποκαλύφθηκε, είχαν υποστεί μικρές ή καμία βλάβη, σε αντίθεση με
την ποσότητα της πλάκας που είχε κολ λήσει στα τοιχώματα των αρτηριών
των χοίρων που δεν τρέφονταν με πηκτίνη, με αποτέλεσμα τη στένωση
των αρτηριών τους και τη μείωση της ροής του αίματος που διερχόταν
από αυτές. Οι ερευνητές μέτρησαν την έκταση της επιφάνειας των
αρτηριών που ήταν καλυμμένη με πλάκα, καθώς και την εσωτερική
διάμετρο των αρτηριών. Τα ευρήμα τα ήταν εκπλητικά. Οι χοίροι στους
οποίους είχε χορηγηθεί πηκτίνη
παρουσίαζαν 60% λιγότερη αρτηριοσκλήρωση στις στεφανιαίες αρτη
ρίες και τις aορτές τους. Αυτό σημαίνει ότι η πηκτίνη αποτελεί εξαιρε
τικό μέσο καταπολέμησης της στένωσης των αρτηριών, διανοίγοντας
και ομαλοποιώντας τατοιχώματά τους, ή εμποδίζοντας την εξέλιξη της
αρτηριοσκλήρωσης, ή επιτυγχάνοντας καιτα δύο.

ΕΝΊΎΠΩΣΙΑΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗΣ

Ο δρ Κέρντα τεκμηρίωσε επιστημονικά ότι η πηκτίνη του γκρέιπ

φρουτ μειώνει τη χοληστερίνη σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους σε
κάποιο βαθμό. Σε μία μελέτη μέτρησε τη χοληστερίνη των πρώτων
100 ασθενών που προσήλθαν διαδοχικά στην καρδιολογική κλινική
του νοσοκομείου όπου εργάζεται. Παρότρυνε όλους να ξεκινήσουν με
15 γρ. (περίπου το ένα τρίτο του φλιτζανιού) πηκτίνη γκρέιπ
φρουτ ημερησίως. «Αυτό που ανακαλύψαμε είναι απίστευτο», λέει
ο δρ Κέρντα. «Η χοληστερίνη τους, που βρισκόταν συνήθως στο
επίπεδο των 220 έως 300 μονάδων, μειώθηκε πολύ γρήγορα κατά 25-
30% μέσα σε ένα μόλις μήνα!» Σε ορισμένους με ιδιαίτερα υψηλή
χοληστερίνη, η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ πράγματι καταφέρ νει να τη
μειώνει, αλλά όχι σε βαθμό που ικανοποιεί τους γιατρούς. Σε αυτές τις
περιπτώσεις ο συνδυασμός ενός φαρμάκου που μειώ νει τη
χοληστερίνη, όπως είναι το Mecavor και το Zocor, και της πηκτίνης του
γκρέιπφρουτ είναι δυνατό να φέρει το επιθυμητό απο τέλεσμα. Μια
μικρή αδημοσίευτη μελέτη επτά ασθενών με χοληστε ρίνη από 350
έως 400 μονάδες έδειξε ότιη πηκτίνη του γκρέιπφρουτ μόνη της ή το
φάρμακο για τη χοληστερίνη ξεχωριστά κατόρθωσαν να μειώσουν τη
χοληστερίνη στις 225 έως 300 μονάδες. Σε περιπτώ σεις όπου
χορηγήθηκαν μαζί η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ και το φάρμακο για τη
χοληστερίνη, η χοληστερίνη έπεσε πολλές φορές σε επίπεδα κάτω των
200 μονάδων.

Ποια είναι η δράση της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ;

Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο οι υδατοδιαλυτές ίνες (πηκτίνη)
του γκρέιπφρουτ μειώνουν τη χοληστερίνη δεν είναι σαφής. Ωστόσο,
υπάρχουν ορισμένες θεωρίες που προσπαθούννα εξηγήσουντη δράση
της πηκτίνης. Σύμφωνα με μία από αυτές, οι ίνες δημιουργούν ένα πολύ
λεπτό στρώμα νερού στην εντερική οδό, το οποίο με τη σειρά του
εμποδίζει την απορρόφηση του λίπους, που ανεβάζει τη χοληστερίνη. Μια
άλλη θεωρία θέλειτις ίνες να παράγουν χημικές ουσίες που κατα
στέλλουντην παραγωγή της χοληστερίνης από το ήπαρ, περίπου με τον
ίδιο τρόπο που κάνουν τα φάρμακα που συνήθως χορηγούνται για τη
μείωση της χοληστερίνης. Ακόμη πιο ασαφής είναι ο τρόπος με τον
pποίο οι ίνες του γκρέιπφρουτ διαλύουν το σχηματισμό της πλάκας,
ανοίγοντας έτσι τις αρτηρίες. Κατά το δρα Κέρντα, ένα μοναδικό
πολυσακχαρίδιο του γκρέιπφρουτ, το γαλακτουρονικό οξύ, αντιδρά
χημικά με τα αθηρώματα στα τοιχώματα των αρτηριών (την πλάκα)
με αποτέλεσμα την αποτροπή και τη διάλυση τηςπλάκας.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η δραστική μείωση της χοληστε
ρίνης, όπως γίνεται με τα φάρμακα, έχει ως αποτέλεσμα τη διάνοι
ξη των αρτηριών, τη βελτίωση της ροής του αίματος και την ανα
στροφή της αρτηριοσκλήρωσης. Ωστόσο, ο δρ Κέρντα είναι πεπει
σμένος ότι η ικανότητα της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ να μειώνει
την πλάκα στις αρτηρίες δε σχετίζεται με την ικανότητά της να μει
ώνει τη χοληστερίνη.
Ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα
που πρέπει να πάρει κάποιος;
Η δόση που συνήθως χρησιμοποιείται στις κλινικές μελέτες είναι
περίπου ένα τρίτο του φλιτζανιού ημερησίως, ή 15 γρ. πηκτίνης,
χωρισμένο σε τρεις ισόποσες δόσεις, που λαμβάνονται με το πρω
ινό, το μεσημεριανό και το βραδινό φαγητό. Αυτή είναι ίσως η
απαραίτητη ποσότητα για τη μείωση της πλάκας στις αρτηρίες.
Ωστόσο, σύμφωνα με το δρα Κέρντα, πολλοί πετυχαίνουν σημα
ντική μείωση της χοληστερίνης με μόνο 5 γρ. (που ισοδυνανεί με
μια κουταλιά της σούπας) ή με 10 γρ. (δύο κουταλιές της σούπας)
ημερησίως.

Πόσο ασφαλής είναι η χρήση της;

Πολλοί από τους χρήστες της πηκτίνης έχουν αέρια, ιδιαίτερα ώσπου
να συνηθίσουν την πρόσληψη υψηλής ποσότητας ινών. Επίσης συνή
θεις είναι οι υδαρείς κενώσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις η διάρ
ροια. Στην περίπτωση αυτή μπορεί κάποιος να μειώσει τις δόσεις ή να
αρχίσει με μια χαμηλότερη δόση και να προχωρήσει σταδιακά σε
υψηλότερες δόσεις, καθώς το σώμα του προσαρμόζεται στη μεγαλύ
τερη ποσότητα ινών. Επειδή πρόκειται για φυτικές ίνες φρούτων, δεν
υπάρχει θέμα τοξικότητας μακροπρόθεσμα.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις;

Τα συνήθη συνθετικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείω
ση της χοληστερίνης, όπως είναι το Mecaνor και το Zocor, είναι
αποτελεσματικά σε πολλούς ανθρώπους, αλλά κοστίζουν πιο πολύ
από την πηκτίνη του γκρέιπφρουτ και μπορεί να έχουν σοβαρές
ανεπιθύμητες ενέργειες, στις οποίες περιλαμβάνονται πιθανές
βλάβες στο ήπαρ. Για το λόγο αυτό, όταν χρησιμοποιούνται αυτά
τα φάρμακα, πρέπει να γίνονται συχνά ηπατολογικές εξετάσεις
προκειμένου να ανιχνευτεί οποιαδήποτε βλάβη. Ο καρδιολόγος
Ντιν Όρνις από την Καλιφόρνια των ΗΠΑ ανέφερε περιπτώσεις
μείωσης της αρτηριοσκλήρωσης με τη βοήθεια αυστηρής δίαιτας με
χαμηλά λιπαρά και σωματικής άσκησης. Το σκόρδο μπορεί επίσης
να συμβάλει στη μείωση της χοληστερίνης και οι aντιοξειδωτικές
ουσίες μπορεί να βοηθήσουν στην αποτροπή της δημιουργίας
πλά κας και να αποκαταστήσουν εν μέρει την υγεία των αρτηριών.
Δια φορετικά, ο μόνος τρόπος για να ανοίξουν οι αρτηρίες που
έχουν σοβαρό πρόβλημα στένωσης είναι η χειρουργική επέμβαση.
Ποιοι θα πρέπει να δοκιμάσουν την πηκτίνη του γκρέιπφρουτ; Αν
ανησυχείτε για τη χοληστερίνη σας και την κατάσταση στην
οποία βρίσκονται οι αρτηρίες σας, σίγουρα αξίζει να τη δοκιμάσετε.
Φαίνεται ότι πρόκειται για μια σχεδόν άμεση θαυματουργή θερα
πεία για την υψηλή χοληστερίνη, με την οποία επιτυγχάνεται μείω
ση της χοληστερίνης κατά 50 μονάδες ή και περισσότερο έπειτα
από ένα ή δύο μήνες χρήσης. Οι ίνες είναι δυνατό να συμβάλουν
στη μείωση της ποσότητας της πλάκας στις αρτηρίες. Ωστόσο, πάντα
θα πρέπει να συμβουλεύεστε το γιατρό σας σχετικά με την κατάλ
ληλη θεραπευτική αγωγή. Στα καρδιακά νοσήματα η λήψη φαρμά
κων μόνο με δική σας πρωτοβουλία και χωρίς ιατρική συμβουλή
μπορεί να είναι επικίνδυνη.

Παρατήρηση: Δεν μπορείτε να αποκομίσετε το ίδιο όφελος με το

να τρώτε απλώς πολύ γκρέιπφρουτ.
 Η πανίσχυρη ασπιρίνη
�

τ ης φuσης
( Π ύpεθρο)

Γιατί να εξακολουθείτε να υποφέρετε από ημικρανίες όταν

ένα συνηθισμένο βότανο έχει τη δυνατότητα να τις
εξαλείψει;

ο πως γνωρίζουν όλοι όσοι πάσχουν από ημικρανίες, η ασπιρίνη

είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική ενάντια σε αυτό το ιδιαίτερα
επώδυνο είδος κεφαλαλγίας. Ωστότο, η φύση διαθέτει ένα άλλο
μυστικό όπλο που σταματά αυτού του είδους τις κεφαλαλγίες. Οι χρή
στες του το χαρακτηρίζουν «θαυματουργή ασπιρίνη» και πρόκειται για
ένα δισκίο που έχει τη δύναμη να σταματήσει αυτές τις απερί γραπτα
επώδυνες ενοχλήσεις του εγκεφάλου που επηρεάζουν τη ζωή πολλών
ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Η θεραπεία βρίσκεται στα φύλλα ενός
φυτού που καλείται πύρεθρο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για
ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο κατά της ημικρανίας, το οποίο έχει
βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους που υποφέρουν από ημι κρανίες και
είχαν την τύχη να το δοκιμάσουν.

Η ΑΠΙΣ'ΓΕΥΓΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΕΡΕΖΑ

Είκοσι χρόνια πόνου και δυστυχίας
εξαφανίστηκαν αμέσως!

Για περισσότερο από είκοσι χρόνια, η Τερέζα Κολόνα, που

σήμερα είναι εξήντα ενός ετών και ζει σε ένα προάστιο του
Πίτσμπουργκ των ταλαιπωρούνταν από ημικρανίες. Την

ΗΠΑ,
έπιαναν περίπου μία φορά την εβδομάδα, με αποτέλεσμα να
καταστρέφονται τα σαββατοκύριακά της και οι διακοπές της
με τον άντρα της και τα τέσσερα παιδιά της. Οι ημικρανίες
ήταν τόσο φριχτές, ώστε όλοι στην οικογένεια υπέφεραν και
στενοχωριούνταν μαζί της. «Συνήθως αναγκαζόμουν να
μείνω στο κρεβάτι για μία ή δύο μέρες>>, λέει η ίδια.
Υπέφερε από όλα τα κλασικά συμπτώματα - διαταραχές της
όρασης, ευαι σθησία στο φως, μπέρδεμα στην ομιλία,
διαπεραστική κεφα λαλγία και ναυτία. «Ορισμένες φορές
καθόμουν όλη τη μέρα στο μπάνιο και έκανα εμετό».
Προκειμένου να βρει κάποια ανακούφιση, δοκίμασε όποιο
φάρμακο ήταν διαθέσιμο. Όταν οι κεφαλαλγίες ήταν
πραγματικά aνυπόφορες, αναγκαζόταν να πάει στο νοσοκο
μείο. «Εκεί μου έκαναν μια ένεση Demerol και με έστελναν
στο σπίτι για να κοιμηθώ». Κάποιος γιατρός της χορήγησε το
Inderal, ένα φάρμακο που συνήθως χρησιμοποιείται για τη
θεραπεία της υψηλής aρτηριακής πίεσης και συνταγογρα
φείται για την πρόληψη των ημικρανιών. Ωστόσο, αυτό δεν
είχε κανένα αποτέλεσμα. «Έτσι πήγα σε άλλο γιατρό. Δοκί
μασα όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούσαν στο εμπόριο».
Σε καταστάσεις έντονων ημικρανιών, χρησιμοποιούσε ένα
και νούριο ενέσιμο φάρμακο, το sumatriptan (lmitrex), για να
σταματήσει τον πόνο. Όταν αισθανόταν το απειλητικό πλη
σίασμα των ημικρανιών, πήγαινε γρήγορα στο γιατρό για μια
ένεση ταχείας δράσης. «Θυμάμαι μια φορά πήγα στο ιατρείο
φορώντας γυαλιά για να προστατεύομαι από το φως και περ
πατώντας με μεγάλη δυσκολία. Παρ' όλα αυτά, έπρεπε να
παραστώ σε έναγάμο. Η ένεση ήταν σωτήρια εκείνη τη στιγ
μή», λέει. Ωστόσο, εκείνη ήταν και η τελευταία πολύ δυνατή
ημικρανία, καθώς και η τελευταία φορά που χρησιμοποίησε
συνθετικά φάρμακα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημά της.
Τότε ήταν που ανακάλυψε το θεραπευτικό βότανο με την
ονομασία πύρεθρο.
Ο προ"ίστάμενός της, ο διευθυντής του σχολείου όπου εργα
ζόταν ως γραμματέας, της έστειλε ένα περιοδικό που είχε ένα
άρθρο σχετικά με αυτό το βότανο. Επιφυλακτική και δύσπιστη,
αλλά πρόθυμη να δοκιμάσει τα πάντα, αγόρασε ορισμένα δισκία
πύρεθρο από το κατάστημα ειδών υγιεινής διατροφής του
εμπορικού κέντρου της γειτονιάς της. «Έπαιρνα ένα
 δισκίο τρεις φορές την ημέρα για τρεις μήνες», λέει. «Τώρα
παίρνω μόνο ένα δισκίο την ημέρα. Το αποτέλεσμα ήταν
εκπληκτικό. Είχα δοκιμάσει ό,τι ήταν δυνατό και αυτό το μικρό
δισκίο εξαφάνισε τις ημικρανίες μου. Τώρα ενδέχεται να έχω
κεφαλαλγία μία φορά στους έξι μήνες και όχι μία φορά την
εβδομάδα, και η κεφαλαλγία αυτή δεν έχει καμία σχέση με τις
φοβερές ημικρανίες που με βασάνιζαν - δεν είναι τόσο δυνα τή
και δε διαρκεί πολλή ώρα. Στην πραγματικότητα, τον τελευ ταίο
χρόνο δεν είχα καμία ημικρανία!»
Γνωρίζει τη δυνατότητα που έχουν τα δισκία Imitrex να
σταματήσουν τις ημικρανίες στο ξεκίνημά τους έτσι, κρατά
μερικά από αυτά στο συρτάρι της για την περίπτωση που θα
εμφανιστούν ξαφνικά δυνατές ημικρανίες. «Ωστόσο, φοβάμαι τις
ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν τα συνθετικά φάρμακα για
τις ημικρανίες και προτιμώ να μην τα παίρνω κάθε εβδο μάδα
για να σταματήσω τις κεφαλαγίες, εφόσον μπορώ να τις
aποτρέψω τόσο εύκολα με τη βοήθεια του βοτάνου και δίχως τη
συνοδεία σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών. Επιπλέον, το
βότανο είναι πολύ πιο οικονομικό σε σχέση με τα συνθετικά
φάρμακα. Τώρα πια αισθάνομαι τόσο καλά, που φοβάμαι να
σταματήσω να παίρνω το πύρεθρο��, ομολογεί η ίδια.
Πρόσφατα η Τερέζα πήγε σε μια παρουσίαση, όπου ένας
νευρολόγος παρουσίασε διαφάνειες με στοιχεία για όλα τα
φάρμακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για τη θεραπεία των
ημικρανιών. Στο τέλος της παρουσίασης, τον ρώτησε αν γνώρι
ζε το πύρεθρο. Εκείνος απάντησε αρνητικά. «Προσπάθησα να
του εξηγήσω, αλλά δεν έδειχνε ενδιαφέρον», λέει η Τερέζα. «Το
προσπέρασε σαν κάτι ασήμαντο, μολονότι αρκετοί από το
ακροατήριο είπαν ότι το χρησιμοποιούσαν επίσης. Υποθέτω ότι
τον ενδιέφεραν μόνο τα συνθετικά φάρμακα, δυστυχώς».

Τι είναι το πύρεθρο;
Το πύρεθρο είναι ένα θεραπευτικό φυτόγνωστόαπότην αρχαιότητα και
ανήκει στην οικογένεια της μαργαρίτας. Στην αρχαία Ελλάδα το
χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία των ίδιων νοσημάτων και διατα
ραχών γιατα οποία χρησιμοποιείται η ασπιρίνη - τις κεφαλαγίες, τον
πυρετό και τις ρευματοειδείς φλεγμονές. Τη δεκαετία του 1600 οι
Βρετανοί γιατροί το ανακήρυξαν ως «πολύ αποτελεσματικό για όλους
τους πόνους στο κεφάλι��. Ο γιατρός τζον Χιλ στο βιβλίο του
The famίly Herbal το 1772 δήλωσε: «Ακόμη και στην πιο δυνατή κεφα
λαλγία, αυτό το βότανο υπερβαίνει σε αποτελεσματικότητα οτιδήπο τε
άλλο είναι γνωστό>>. Ωστόσο, δεν το χρησιμοποιούσαν για αρκε τούς
αιώνες, και αυτό γινόταν διότι το βότανο δεν ήταν αρκετά απο
τελεσματικό στην καταπολέμηση του πυρετού, αντίθετα με ό,τι
πιστευόταν. Το πύρεθρο επανέκτησε το κύρος του τη δεκαετία του
' 80, όταν Βρετανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι ήταν πολύ αποτελε
σματικό στις ημικρανίες.

Ποια είναι τα επιστημονικά δεδομένα;

Το πύρεθρο έγινε κυρίως γνωστό ως αξιόπιστο βότανο στους ιατρι
κούς κύκλους χάρη σε μια Βρετανίδα, την 'Γζένκινς, που με τη βοή
θειά του στα τέλη της δεκαετίας του '70 θεράπευσε τις δικές της
ημι κρανίες. Το γεγονός αυτό ήταν το έναυσμα της πρώτης
σύγχρονης επιστημονικής αξιολόγησης του πύρεθρου. Η τζένκινς
ήταν εκείνη την εποχή εξήντα οκτώ ετών, αλλά υπέφερε από
ημικρανίες για περισσότερο από πενήντα χρόνια, από τότε που
ήταν δεκαέξι ετών. Λέγεται, λοιπόν, ότι κάποιος γνωστός της της
σύστησε να δοκιμάσει ένα παλιό παραδοσιακό φάρμακο -το
μάσημα φύλλων πύρεθρου για να θεραπεύσει τις κεφαλαλγίες της.
Άρχισε λοιπόν να κατανα λώνει τρία φύλλα την ημέρα, αφού αυτή η
δόση πίστευαν ότι είναι αποτελεσματική. Πραγματικά ήταν. Οι
ημικρανίες της γίνονταν προ οδευτικά λιγότερο συχνές και λιγότερο
δυνατές, ώσπου έπειτα από 10 μήνες είχαν εξαφανιστεί.
Ο σύζυγός της, που ήταν γιατρός, ενημέρωσε το δρα Ε. Στιούαρτ
'Γζόνσον της Κλινικής για τις Ημικρανίες του Λονδίνου σχετικά με την
εξέλιξη αυτή· έτσι ο δρ 'Γζόνσον αποφάσισε να ερευνήσει τη χρήση
αυτού του δημοφιλούς παραδοσιακού φαρμάκου για τις ημι κρανίες.
Εντόπισε, λοιπόν, 300 άτομα περίπου που υπέφεραν από ημικρανίες
και χρησιμοποιούσαν τακτικά τα φύλλα πύρεθρου και τους ρώτησε
σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητές του. Οι μαρτυρίες όλων για την
αποτελεσματικότητα του βοτάνου ήταν τόσο πειστικές, ώστε ο ίδιος
μαζί με μια ομάδα ερευνητών αποφάσισε να διεξάγει μελέτες που να
δείχνουντα αποτελέσματα του βοτάνου στη θεραπεία των ημικρανιών
και να δημοσιεύσει τα ευρήματα αυτά στα κορυφαία ιατρικά περιοδικά
της Βρετανίας.
Το 1985 ο δρ Τζόνσον ανέφερε τα αποτελέσματα των ερευνών
του στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Brίtίsh Medίcal Journal. Στη
μελέτη του, στην οποία συμμετείχαν 270 ασθενείς που έπασχαν

• 92 .
από ημικρανίες, το 72% των ασθενών που μασούσαν φύλλα του
βοτάνου ισχυρίστηκαν ότι είχαν λιγότερες και πιο ήπιες ημικρα νίες.
Τότε ο δρ Τζόνσον αποφάσισε να ανακαλύψει αν οι ισχυρι σμοί
των ασθενών ήταν βάσιμοι ή αν ήταν προ"ίόν της φαντασίας τους.
Πήρε, λοιπόν, 17 ασθενείς που έπασχαν από ημικρανία και
μασούσαν συχνά φύλλα πύρεθρου για να αποφύγουν τις ημικρα
νίες. Παρασκεύασε κάψουλες με aποξηραμένη σκόνη από φύλλα
πύρεθρου, καθώς και πανομοιότυπες κάψουλες που δεν περιείχαν
τίποτα. Οι ασθενείς έπαιρναν καθημερινά και για διάστημα έξι
μηνών μια κάψουλα, δίχως να γνωρίζουν το περιεχόμενό της, και
κατέγραφαν τις ημικρανίες που είχαν. Τα αποτελέσματα ήταν
εντυπωσιακά και έδειχναν καθαρά ότι η δράση του πύρεθρου ήταν
πραγματική. Οι ασθενείς που έπαιρναν τις κάψουλες με το
πύρεθρο δεν είχαν σχεδόν καθόλου ημικρανίες. Ωστόσο, αυτοί
στους οποίους διακόπηκε απότομα η χορήγηση του βοτάνου αντι
μετώπισαν σημαντικά προβλήματα. Η συχνότητα των κεφαλαλ
γιών τριπλασιάστηκε και η έντασή τους έγινε τόσο ανυπόφορη,
ώστε ορισμένοι αναγκάστηκαν να διακόψουν τη συμμετοχή τους
και να εγκαταλείψουν τη μελέτη. Όταν άρχισαν να παίρνουν και
πάλι το βότανο, οι ημικρανίες τους μειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό ή
εξαφανίστηκαν.
Η πιο συνταρακτική απόδειξη των θεραπευτικών ιδιοτήτων του
πύρεθρου προήλθε από μια άλλη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν
ασθενείς που έπασχαν από ημικρανίες και δεν είχαν δοκιμάσει ποτέ
πριν το βότανο αυτό. Η μελέτη αυτή δημοσιεύτηκε το 1988 στο
βρετανικό ιατρικό περιοδικό The Lancet, από ερευνητές του Πανε
πιστημιακού Νοσοκομείου του Νότινγχαμ της Αγγλίας. Για δύο
περιόδους τεσσάρων μηνών οι ασθενείς που έπασχαν από ημικρα νίες
έπαιρναν καθημερινά μια κάψουλα αποξηραμένων φύλλων πύρεθρου
(περίπου δύο φύλλα μεσαίου μεγέθους) ή αποξηραμένα φύλλα
λάχανου ως placebo. Σε αυτή την περίπτωση το βότανο έδει ξε την
αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητά του. «Όταν οι ασθενείς έπαιρναν το
δισκίο με το βότανο, η συχνότητα των ημικρανιών μει ώθηκε κατά το
ένα τέταρτο και οι κεφαλαλγίες ήταν πολύ πιο ήπιες, όπως και ο
εμετός και οι οπτικές διαταραχές». Γι' αυτό σήμερα μπορεί κάποιος να
βρει επεξεργασμένο πύρεθρο τυποποι ημένο σε δισκία ή σε κάψουλες
με την ίδια δραστικότητα και θερα πευτική ισχύ που έχουν και τα
συνθετικά φάρμακα που συνταγο γραφούνται συνήθως για τις
ημικρανίες.
 Ουσιαστικά, δε χρειάζεται πλέον να χορηγώ φάρμακα για τις
ημικρανίες στους ασθενείς μου, αφού τους συμβουλεύω να
δοκιμάσουν το βότανο πύρεθρο, αναφέρει ο Ντάνιελ Τάκερ,
γιατρός από το Ουέστ Παλμ Μπιτς της Φλόριντα

Πώς δρα to πύρεθρο;

Το πιθανότερο δραστικό συστατικότου βοτάνου στο οποίο οφείλονται οι
θεραπευτικές του ιδιότητες είναι η παρθενολίδη (parthenolide ). Πολ λοί
εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότιτο βότανο πρέπει να έχει σχετι κά
υψηλές συγκεντρώσεις αυτής της χημικής ουσίας, γι' αυτό και είναι
αποτελεσματικό. Πειράματα έχουν δείξει ότι η παρθενολίδη εμποδίζει την
απελευθέρωση της σεροτονίνης. Οι υψηλές συγκεντρώσεις σεροτο νίνης,
μιας ορμόνης που δρα στα κύτταρα και τα ερυθρά αιμοσφαίρια του
εγκεφάλου, εμπλέκονται στο μηχανισμό παραγωγής των ημικρα νιών,
πιθανότατα με τονπεριορισμό καιτη στένωσητων ερυθρών αιμο σφαιρίων.
Έτσι το βότανο φαίνεται ότι ενεργεί όπως το συνθετικό φάρμακο Sansert
( methysergide maleate ), έναν ανταγωνιστή σεροτονί νης που έχει
σχεδιαστεί με σκοπό την αποτροπή των ημικρανιών.
Τα πειράματα δείχνουν ότι το πύρεθρο έχει και aντιφλεγμονώ
δη δράση, η οποία είναι δυνατό να σχετίζεται με την αποτροπή των
ημικρανιών. Πρόσφατη βρετανική έρευνα έδειξε ότι το σύνθετο
μείγμα των χημικών ουσιών του πύρεθρου είναι «υψηλής
δραστικό τητας>> αναστολείς της θρομβοξάνης Β2 (thromboxane
Β2) και του λευκοτριενίου Β4 (leukotriene Β4), χημικών ενώσεων
του σώματος που συμμετέχουν στο μηχανισμό των φλεγμονών και
του άλγους. Εργαστηριακά πειράματα σε δοκιμαστικούς σωλήνες
έδειξαν ότι τα φύλλα του πύρεθρου εμποδίζουν την απελευθέρωση
αυτών των φλεγμονωδών χημικών κατά 58% και αυτό εξηγεί την
aντιφλεγμο νώδη δράση του βοτάνου. Έχει επίσης
aντιθρομβωτική, αντιβακτη ριακή και αντιαλλεργική δράση.

Πόση ποσόtηtα χρειάζεtαι κάποιος;

Το μάσημα των αποξηραμένων φύλλων δύο ή τρεις φορές την
ημέρα θεωρείται αποτελεσματική δόση. Τα δισκία ή οι κάψουλες
πύρεθρου περιέχουν συνήθως τουλάχιστον 300 mg του βοτάνου.
Στη συσκευα σία συστήνεταιη λήψη του τρεις φορές την ημέρα.
Αυτή η δόση είναι καλή για να ξεκινήσει κάποιος, αλλά στη
συνέχεια η λήψη του μία φορά την ημέρα, όπως λένε οι ειδικοί,
είναι αρκετή για να αποτρέ ψει την εμφάνιση των ημικρανιών.
Πόσο ασφαλής είναι η χρήση του;
Γενικά οι ανεπιθύμητες ενέργειες του πύρεθρου είναι ελάχιστες
καιπολύ ήπιες - σύμφωνα με μια μελέτη, ασήμαντες ενοχλήσεις στο
στόμα και γαστρεντερικές διαταραχές εκδηλώνονται στο 8% περί που
των χρηστών. Έχουν επίσης αναφερθεί σπάνιες αλλεργικές
αντιδράσεις και ταχυπαλμία σε ορισμένους χρήστες. Λόγω της επί
πολλούς αιώνες χρήσης του, το βότανο θεωρείται μη τοξικό βραχυ
πρόθεσμα, αλλά δεν έχουν γίνει μακροχρόνιες επιστημονικές μελέ τες
που να δείχνουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της χρόνιας χρήσης
του. Στον Καναδά, όπου το πύρεθρο είναι εγκεκριμένο ως φάρμακο
που χορηγείται δίχως συνταγή γιατρού για τη θεραπεία των
ημικρανιών, οι υγειονομικές αρχές συστήνουν η τακτική χρήση του -για
περισσότερο από τέσσερις μήνες τη φορά- να επιβλέπεται από γιατρό.
Ο δρ Μάικλ Μάρε"ί, ένας γιατρός από το Σιάτλ των ΗΠΑ, συμβουλεύει
τους ασθενείς να μην κάνουν χρήση του πύρε θρου μαζί με μη
στεροειδή aντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs), στα οποία
περιλαμβάνονται η ασπιρίνη και το Tylenol, εξηγώντας τους ότι η
ταυτόχρονη λήψη τους είναι δυνατό να μειώσει την απο
τελεσματικότητα του βοτάνου.

Ποιος δεν πρέπει να χρησιμοποιεί το πύρεθρο;

Δεν πρέπει να το χρησιμοποιούν οι εγκυμονούσες (διότι είναι δυνα
τό να προκαλέσει συστολή της μήτρας), οι μητέρες σε γαλουχία
καθώς και παιδιά ηλικίας κάτω των δύο ετών. Η χρήση του πρέπει
να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή από τους ασθενείς που λαμβάνουν
αντιπηκτικά φάρμακα, διότι το πύρεθρο έχει ιδιότητες που διευκολύ
νουν τη ροή του αίματος και η αλληλεπίδρασή του με τα φάρμακα αυτά
είναι δυνατό να προκαλέσει αιμορραγία σε σπάνιες περιπτώ σεις.
Επίσης, το βότανο είναι δυνατό να προκαλέσει σε μερικά άτομα
αλλεργικές αντιδράσεις.

Πληροφορίες που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

Τα φύλλα του πύρεθρου είναι πικρά στη γεύση και γι' αυτό το λόγο
μια κάψουλα ή ένα δισκίο του βοτάνου είναι πιο ευχάριστα και αξιό
πιστα. Προκειμένου να είναι αποτελεσματικά, τα δισκία θα πρέπει
να περιέχουν την κατάλληλη ποσότητα της φαρμακευτικής ουσίας
παρθενολίδης. «Ένα υψηλής ποιότητας παρασκεύασμα πύρεθρου
θα πρέπει να περιέχει 0,2% παρθενολίδη (250 μικρογραμμάρια)»,
λέει ο δρ Βάρο Τάιλερ, που θεωρείται αυθεντία σταβότανα.
Ποιος θα πρέπει να το δοκιμάσει;
Αν υποφέρετε από ημικρανίες, το πύρεθρο είναι το πρώτο φάρμακο
που θα πρέπει να δοκιμάσετε, διότι εμποδίζει την εμφάνιση των
κεφαλαλγιών και μειώνειτη σφοδρότητάτους με πολύ μικρότερο κίν
δυνο ανεπιθύμητων ενεργειών σε σχέση με τα συνταγογραφούμενα
συνθετικά φάρμακα, ενώ παράλληλα είναι πολύ πιο οικονομικό. Αν
διαπιστώσετε ότι είναι αποτελεσματικό για την περίπτωσή σας, τότε
μπορείτε να συνεχίσετε τη λήψη του. Αν, ωστόσο, δεν δείτε τα ανα
μενόμενα αποτελέσματα, μπορείτε να δοκιμάσετε άλλες εναλλακτι
κ ές λύσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται τα συνθετικά φάρμακα
που συνήθως χορηγούνται για την αντιμετώπιση των ημικρανιών.
Έτσι δεν έχετε να χάσετε τίποτα αν το δοκιμάσετε.

Για ποιες άλλες περιπτώσεις είναι κατάλληλο το πύρεθρο;

Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν ευρέως το πύρεθρο για να ελαττώσουν
τον πόνο στη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Και αυτό φαρμακολογικά μπο ρεί
να ερμηνευτεί ως εξής: Τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρί τιδας
εντείνονται όταν τα κύτταρα κατακλύζονται από λευκοτριένια, τα οποία
είναι φλεγμονώδεις ουσίες που συγκρατούνταιαπότα συστα τικά του
πύρεθρο. Δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες που αποδεικνύουν την
αποτελεσματικότητα του πύρεθρο στην αρθρίτιδα και έτσι δεν είναι
σαφής ποια είναι η κατάλληλη δόση. (Μια μελέτη έδειξε ότι δεν υπήρχε
κανένα αποτέλεσμα, αλλά είναι πιθανό η δόση του βοτάνου που
χορηγήθηκε να ήταν πολύ μικρή.) Το πύρεθρο θεωρείται επίσης ότι
ανακουφίζει από τα συμπτώματα του άσθματος, τις αλλεργίες, τη
δερματίτιδα και την ψωρίαση. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις πιστεύε
ταιότιτο πύρεθρο ανακουφίζει λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων
του. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό πόσο αποτελεσματικό είναι σε αυτές τις
περιπτώσεις λόγω έλλειψης δεδομένων κλινικών μελετών.
" Ενα θαυματουργό φάρμακο για την
οστεοαρθρίτιδα
( Γλuκοζαμ ίνη)

Είναι η μόνη ουσία που μπορεί να σταματήσει ή να αντι

στρέψει τη νόσο που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε
παράλυση - την οστεοαρθρίτιδα. Και είναι απόλυτα
ασφαλή;!

ο σοι πάσχουν από αρθρίτιδα αποκαλούν τη γλυκοζαμίνη θαυ

ματουργό φάρμακο. Και έτσι είναι όταν συγκρίνει κάποιος την
ουσία αυτή με τα εναλλακτικά φάρμακα που προσφέρει η παραδο
σιακή ιατρική για να αντιμετωπίσειτους πρησμένους συνδέσμους και
τον ασταμάτητα πόνο που συνοδεύουν την οστεοαρθρίτιδα, με πολύ
λίγες ελπίδες για πλήρη θεραπεία, όπως αναφέρει ένας ειδικός.
Η φυσική ουσία γλυκοζαμίνη, η οποία ορισμένες φορές συνδυάζεται
με μια άλλη χημική ουσία, τη χονδρο·ίτίνη, είναι το πιο ισχυρό φάρ
μακο, σε σχέση με όλες τις συνταγογραφούμενες ή μη ουσίες που
είναι γνωστό ότι καταπολεμούν την οστεοαρθρίτιδα. Η ασθένεια
αυτή είναι πολύ συχνά η αιτία που προκαλεί τον εκφυλισμό των
συν δέσμων και πλήττειτο 90% περίπου όσων ζουν πολλά χρόνια.
Αυτό που συμβαίνει μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Ο αρθρικός
χόνδρος - η λεία, ανθεκτική και ελαστική ουσία που δρα σαν «μαξι
λάρι» aπορροφώντας τους κραδασμούς, προκειμένου να προφυλάσ
σονταιτα άκρα των οστών στους συνδέσμους από τη μεταξύ τους
τριβή - αρχίζει να διασπάται και δεν αναπλάθεται. Ο αρθρικός χόνδρος
εκφυλίζεται και aφυδατώνεται όπως ένα παλιό κομμάτι αφρολέξ που
έχει χάσειτην ελαστικότητάτου. Τότε προσβάλλεται από ένζυμα, απο
συντίθεται και σπάζει, ενώ •σε σοβαρές περιπτώσεις εξαφανίζεται
εντελώς, αφήνοντας τα άκρα των οστών ακάλυπτα. Καθώς εξαφανίζε
ται ο χόνδρος, εκδηλώνεται πόνος στα οστά, οι σύνδεσμοι γίνονται
περισσότερο άκαμπτοι και περιορίζεται η ευκινησία. Πρόκειται για
μια πολύ δυσάρεστηκατάσταση η οποία διαρκώς επιδεινώνεται, προ
σβάλλοντας τον ένα σύνδεσμο μετά τον άλλο και κυρίως τα δάκτυλα,
τα γόνατα και το ισχίο, ενώ δεν υπάρχει προφανής θεραπεία.
Η συνήθης θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση αναλγητικών
όπως είναι το acetaminophen (τylenol), η ασπιρίνη και ισχυρότερα μη
στεροειδή aντιφλεγμονώδη φάρμακα ή NSAIDs, όπως είναι το
indomethacin (Indocin) και το ibuprofen (Motrin, Adνil, Aleνe), τα οποία
είναι δυνατό να προκαλέσουν έλκη στομάχου, γαστρορραγία και
βλάβη στα νεφρά, όταν χρησιμοποιούνται για μεγάλο χρονικό
διάστημα. Ακόμη χειρότερα, λίγοι γνωρίζουν ότι τα αναλγητικά
ουσιαστικά καταστρέφουντον αρθρικό χόνδρο και δυσχεραίνουντην
παραγωγή νέου, όπως μαρτυρούν πρόσφατα δεδομένα από την Ιτα
λία. Έτσι, τα αναλγητικά που χορηγούνται για να καταπραiJνουν την
κατάσταση ουσιαστικά επιδεινώνουν την οστεοαρθρίτιδα, μολονότι η
μείωση του πόνου εμποδίζει τους περισσότερους ανθρώπους να
καταλάβουν τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Ωστόσο, τι θα γινόταν αν μπορούσε να ξαναδημιουργηθεί ο χόν
δρος; Σύμφωνα με την παραδοσιακή ιατρική η οστεοαρθρίτιδα δεν
είναι δυνατό να αντιστραφεί και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν
είναι δυνατό ούτε και να διακοπεί η εξέλιξή της - το μόνο πράγμα
που μπορεί να γίνει είναι να αντιμετωπιστεί με ισχυρά αναλγητικά
για να μειωθεί ο πόνος και τελευταία λύση θεωρείται η χειρουργική
επέμβαση αντικατάστασης του ισχίου. Σε αντίθεση, όμως με τα
συμ βατικά φάρμακα, η γλυκοζαμίνη και η χονδρο"ίτίνη διεγείρουν
την ανάπτυξη νέου χόνδρου, ανακόπτοντας την εξέλιξη της
οστεοαρθρί τιδας ή ακόμη και αντιστρέφοντάς την.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΗΣ ΦΙΛΙΣ
Απέφυγα την επέμβαση αντικατάστασης ισχίου

Το 1989 η Φίλις Ίγκλετον, μια δικηγόρος από την Ουάσινγκτον,

η οποία δεν είχε ακόμη συμπληρώσει τα πενήντα χρόνια της,
αισθάνθηκε πολύ έντονο πόνο. Οι σύνδεσμοι και οι μύες στο αριστερό
της ισχίο εκφυλίζονταν. Κούτσαινε τόσο πολύ, ώστε
χρειάστηκε τη βοήθεια ενός μπαστουνιού. «Δεν μπορούσα να
περπατήσω περισσότερο από ένα ή δύο τετράγωνα, δίχως να με
καταβάλει ο πόνος», θυμάται. Της ήταν πλέον πολύ δύσκολο να
ταξιδεύει στο εξωτερικό για διεθνείς συμφωνίες ή διαπραγμα
τεύσεις. Δεν μπορούσε πλέον να παίζει τένις, μολονότι της
άρεσε τόσο πολύ και έπαιζε από παιδί. Αναζήτησε τη συμβουλή
των ειδικών για την περίπτωσή της. Οι ακτινογραφίες επιβεβαί
ωσαν τη σοβαρή απώλεια χόνδρου και την εμφάνιση οστικών
ανωμαλιών στο σύνδεσμο του αριστερού της ισχίου. Η διάγνω
ση ήταν οστεοαρθρίτιδα που ήταν σε εξέλιξη και μη ιάσιμη,
εκτός και αν της χορηγούσαν αναλγητικά και προχωρούσε σε
χειρουργική επέμβαση. Διστακτικά ακολούθησε τη συμβουλή
ενός ρευματολόγου και πήρε ισχυρά μη στεροειδή aντιφλεγμο
νώδη φάρμακα, που καλούνται NSAIDs. Με αυτά αισθάνθηκε
κάπως καλύτερα, αλλά τα διέκοψε έπειτα από μερικές εβδομά
δες, φοβούμενη τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Δύο ορθοπεδικοί
χειρουργοί από την Ουάσινγκτον της συνέστησαν επέμβαση
αντικατάστασης ισχίου, προειδοποιώντας την ότι σε διαφορετι
κή περίπτωση η -κατάστασή της θα εξελισσόταν σε βαθμό που δε
θα μπορούσε να περπατήσει.
Το απέρριψε. «Η άποψή μου ήταν ότι, αν έπασχα από σοβα
ρής μορφής αρθρίτιδα στο ισχίο μου, τότε η κατάστασή αυτή θα
εμφανιζόταν και σε άλλο σημείο και έτσι η αντικατάσταση ενός
συνδέσμου δε θα ήταν μια ολοκληρωμένη λύση», λέει η ίδια.
Άρχισε λοιπόν να αναζητά εναλλακτικές λύσεις, δοκιμάζοντας
χειροπρακτικές τεχνικές, διάφορα κινέζικα βότανα, εκχύλισμα
μαύρης σταφίδας, βελονισμό και στρέτσινγκ, καθώς και διάφο
ρες ασκήσεις για την ελάττωση του πόνου και την αύξηση της
ευκινησίας. Όλα αυτά βοήθησαν λίγο την κατάστασή της, αλλά
ευτυχώς, η Φίλις έμαθε για μια aντιαρθριτική ουσία που καλεί
ται γλυκοζαμίνη και τη συστήνει ο γιατρός Ρόμπερτ Χέφρον,
του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. Άρχισε να παίρνει δισκία
γλυκοζαμίνης και παρατήρησε μείωση του πόνου μέσα σε τρεις
εβδομάδες, ενώ ακολούθησε αξιοσημείωτη βελτίωση στη διάρ
κεια των επόμενων μηνών. «Ήταν πραγματικά το κατάλληλο
φάρμακο γι' αυτήν», λέει ο δρ Χέφρον, που το έχει συστήσει σε
πολλούς ασθενείς, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται και ο
αδελφός του, ένας επαγγελματίας παίκτης του μπέιζμπολ με
οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο.
Η Φίλις τώρα χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό γλυκοζαμίνης,
 χονδρο"ίτίνης και μαγγανίου (Cosamin) για δύο χρόνια με θαυ
ματουργά αποτελέσματα. Η αρθρίτιδά της, που μπορούσε να
την οδηγήσει ακόμη και στην αναπηρία, περιορίστηκε σε τέτοιο
βαθμό, ώστε δεν την ενοχλεί σχεδόν καθόλου. Περπατά πλέον
δίχως δυσκολία. Δεν παίρνει ασπιρίνη ή άλλα αναλγητικά. Δεν
χρειάζεται πια το μπαστούνι και δεν πονά. «Εξακολουθώ να μην
έχω την ευκινησία που θα ήθελα, αλλά δεν πονώ σχεδόν
καθόλου», λέει η ίδια. «Το περασμένο καλοκαίρι έπαιξα τένις για
πρώτη φορά ύστερα από οκτώ χρόνια -κάτι που νόμιζα ότι δε
θα μπορούσα να ξανακάνω- και μάλιστα το έκανα τρεις φορές
την εβδομάδα. Ήταν υπέροχο. Πέρυσι πήγα επίσης για
περπάτημα στην Αριζόνα. Περπάτησα πέντε ή έξι μίλια δίχως
να πονέσω».
Προφανώς το ενδεχόμενο μιας χειρουργικής επέμβασης
αντικατάστασης ισχίου είναι πολύ μακρινό τώρα για τη Φίλις.
«Δεν υφίσταται τέτοιος λόγος», σημειώνει ο δρ Χέφρον.
Ωστό σο, η ασφαλιστική της εταιρία δεν τη συγχώρεσε.
Μολονότι δεν έχει πλέον καμία ανικανότητα εξαιτίας της
αρθρίτιδας, η ασφαλιστική εταιρία δεν προτίθεται να
ανανεώσει το ασφαλι στικό της συμβόλαιο, διότι αρνήθηκε να
υποβληθεί σε επέμβα ση αντικατάστασης ισχίου, όπως της
είχαν συστήσει, επέμβαση που δεν της είναι πλέον
απαραίτητη, αφού κατάφερε να αναρ ρώσει δίχως αυτήν.
Δεν έχει χρησιμοποιηθείτο πραγματικό όνομα της ασθενούς
αλλά ένα ψευδώνυμο, για να προστατευτεί η ταυτότητά της, τα
ιατρικά στοιχεία, όμως, που παρουσιάζονται είναι ακριβή.

Τι είναι η γλυκοζαμίνη;
Η γλυκοζαμίνη είναι ένα θρεπτικό συστατικόπου βρίσκεται σε πολύ
μικρές ποσότητες στις τροφές. Επίσης, παράγεται από τα κύτταρα των
χόνδρων του σώματος. Η κύρια λειτουργία της είναι η ενίσχυση της
παραγωγής μακριών αλυσίδων σακχάρων που καλούνται γλυκο
ζαμινογλυκάνες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τον επανασχηματι
σμό του χόνδρου. Από το 1992 οι κτηνίατροι χρησιμοποιούν συνθετι
κή γλυκοζαμίνη ως διατροφικό συμπλήρωμα για την αντιμετώπιση της
αρθρίτιδας στα άλογα κούρσας, στα ζώα των αγροκτημάτων και στα
κατοικίδια. Ορισμένοι ασθενείς που έπασχαν από αρθρίτιδα και
σκέφτηκαν να δοκιμάσουν γλυκοζαμίνη, αφού διαπίστωσαν ότι ήταν
αποτελεσματική για τα σκυλιά τους. Η χονδρο"ίτίνη είναι μια άλλη

•100.
σημαντική ουσία, η οποία ενισχύειτην παραγωγή χόνδρου, και
γιατο λόγο αυτό διατίθεται ως συμπλήρωμα διατροφής
προερχόμενο από χόνδρο αγελάδας, καρχαρία ή φάλαινας.

Επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν τις; θεραπευτικές;

ιδιότητες; της; γλυκοζαμίνης;
Από τις αρχές της δεκαετίας του '80, η γλυκοζαμίνη είναι το φάρ
μακο που προτιμάται για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας στην
Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Ύστερα από την κατάπο
ση, τα συστατικά της γλυκοζαμίνης φτάνουν γρήγορα στα σημεία
που στοχεύουν - τους συνεκτικούς ιστούς και τους χόνδρους των
συνδέσμων. Πέντε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία
του '80 για τη γλυκοζαμίνη έδειξαν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Μια μελέτη που έγινε από Ιταλούς ερευνητές έδειξε ότι η γλυκο
ζαμίνη μείωσε γενικώς τα συμπτώματα της χρόνιας οστεοαρθρίτι
δας κατά 80% έπειτα από μόλις είκοσι μία μέρες, ενώ η βελτίωση
ήταν ορατή ήδη από την έβδομη μέρα. Το ένα τέταρτο των
ασθενών απαλλάχθηκε από τα συμπτώματα έπειτα από τρεις
εβδομάδες θεραπείας.
Σε μια άλλη μελέτη ασθενών με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο,
η οποία διεξάχθηκε στο Εθνικό Ορθοπεδικό Νοσοκομείο της Μανί λα,
στις Φιλιππίνες, το 80-100% των ασθενών στους οποίους χορη γήθηκε
γλυκοζαμίνη παρουσίασε βελτίωση, κατά μέσο όρο μέσα σε διάστημα
δύο εβδομάδων. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη και αποκαλυπτι κή είναι η
μελέτη του Πανεπιστημίου της Παβίας και των Ερευνητι κών
Εργαστηρίων Ρότα στην Ιταλία, στην οποία σε ογδόντα ηλικιω μένους
εσωτερικούς ασθενείς που νοσηλεύονταν με οστεοαρθρίτιδα (στο
λαιμό, στη σπονδυλική στήλη ή σε πολλαπλούς συνδέσμους)
χορηγήθηκαν είτε 1.500 mg ημερησίως θειικής γλυκοζαμίνη είτε ένα
placebo. Οι γιατροί έκριναν ότι η γλυκοζαμίνη ήταν δύο φορές πιο
αποτελεσματική σε σχέση με το placebo και το 72% των ασθενών που
πήραν γλυκοζαμίνη ήταν σε «εξαιρετική ή καλή» κατάσταση έπειτα
από τρεις εβδομάδες. Περίπου το 20% των ασθενών απαλ λάχθηκε
εντελώς από τον πόνο και άλλα συμπτώματα.
Οι ερευνητές πήραν δείγματα από χόνδρο ισχίου καιγονάτου των
ασθενών που έπαιρναν γλυκοζαμίνη ή placebo και τα εξέτασαν στο
μικροσκόπιο. Η διαφορά ήταν εντυπωσιακή. Ο χόνδρος των ασθε νών
που έπαιρναν placebo παρουσίαζε τις χαρακτηριστικές κοιλότη τες και
τις ανώμαλες ινώδεις επιφάνειες που χαρακτηρίζουν τη

•101•
σοβαρής μορφής οστεοαρθρίτιδα. Αντίθετα, ο χόνδρος των ασθενών
στους οποίους χορηγήθηκε γλυκοζαμίνη εμφάνιζε σχεδόν λείες επι
φάνειες και μόνο μικρές και ασήμαντες ενδείξεις οστεοαρθρίτιδας.
Η μελέτη έδωσε άμεσες οπτικές αποδείξεις ότι η γλυκοζαμίνη
ουσια στικά «επιδιορθώνει» τους χόνδρους, επιτιθέμενη στην αιτία
που προκαλεί οστεοαρθρίτιδα. Επιπλέον, η αναδημιουργία του
χόνδρου συνέβη μέσα σε τριάντα μέρες!

Η ΓΛYKOZAMINH ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΟMOTRIN

Έρευνα που έγινε στην Πορτογαλία, τη Γερμανία και την Ιταλία

έδειξε ότι για την ανακούφιση από τα συμπτώματα η γλυκοζαμίνη
είναι ισοδύναμη ή καλύτερη από τα φάρμακα που συνήθως συντα
γογραφούνται για την οστεοαρθρίτιδα και κυρίως το ibuprofen
(γνωστό ως Advil, Motrin ή Nuprin). Σε μια μελέτη 40 ασθενών που
έγινε στην Πορτογαλία, ο δρ Αντόνιο Λοπέζ Βαζ ανακάλυψε ότι το
ibuprofen επέφερε ταχύτερη ανακούφιση από τον πόνο τις δύο
πρώτες εβδομάδες. Ωστόσο, έπειτα από οκτώ βδομάδες, οι
ασθενείς που ανήκαν στην ομάδα που έπαιρνε γλυκοζαμίνη είχαν
κατά μέσο όρο τρεις φορές λιγότερο πόνο σε σχέση με αυτούς που
έπαιρναν ibuprofen. Στο 20% των ασθενών που έπαιρναν γλυκο
ζαμίνη το πρήξιμο του γονάτου εξαφανίστηκε, ενώ στην ομάδα των
ασθενών που έπαιρναν ibuprofen το πρήξιμο δε μειώθηκε καθό
λου. Γενικά, στο 29% των ασθενών, η γλουκοζαμίνη είχε καλύτερα
αποτελέσματα από το ibuprofen στην ανακούφιση από τον πόνο
και το πρήξιμο.
Σε μια άλλη μελέτη διάρκειας εννέα μηνών στην Πορτογαλία, 252
γιατροί σύγκριναν τη γλυκοζαμίνη {1.500 mg ημερησίως) με άλλες
συνήθεις θεραπείες σε 1.506 ασθενείς που έπασχαν από οστεοαρ
θρίτιδα. Η γλυκοζαμίνη αποδείχτηκε ανώτερη από όλες τις aντι
φλεγμονώδεις ουσίες, τα ενέσιμα εκχυλίσματα χόνδρου, τις βιταμί νες
και όλα τα άλλα από του στόματος φάρμακα, επιφέροντας βελ τίωση
στο 95% των ασθενών, μεταξύ των οποίων ήταν και πολλοί που δεν
είχαν ανταποκριθεί σε καμία άλλη θεραπευτική αγωγή. Μόνο το 5%
των ασθενών δε σημείωσε βελτίωση. Οι ερευνητές κατέληξαν στο
συμπέρασμα ότι «με την από του στόματος θεραπεία με γλυκοζαμίνη
επιτυγχάνεται πλήρης ή μερική ανάρρωση στο μεγα λύτερο μέρος των
ασθενών που πάσχουν από αρθρίτιδα».

8102.
 Σε μια άλλη μελέτη που έγινε το 1994, η γλυκοζαμίνη αποδεί
χτηκε επίσης περισσότερο αποτελεσματική από το piroxicam, ένα
πολύ γνωστό στην Ευρώπη φάρμακο για την αρθρίτιδα. Ο δρ Λου
ίτζι Ροβάτι των Ερευνητικών Εργαστηρίων Ρότα στην Ιταλία, ο
οποίος ανακάλυψε το μόριο της θειικής γλυκοζαμίνης στις αρχές
της δεκαετίας του 1960, βρήκε ότι η γλυκοζαμίνη ήταν πιο αποτελε
σματική στην καταπολέμηση της νόσου σε 329 ασθενείς με οστεο
αρθρίτιδα, σε σχέση με το placebo ή το piroxicam, ή το συνδυασμό
piroxicam και γλυκοζαμίνης.
Αυτό που επίσης καθιστά ανώτερη τη γλυκοζαμίνη από όλα τα
άλλα φάρμακα είναι η έλλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών. Για παρά
δειγμα, σε μια τελευταία μελέτη του δρος Ροβάτι, μόνο το 15% των
ασθενών που έπαιρναν γλυκοζαμίνη είχε ανεπιθύμητες ενέργειες,
σε σχέση με το 41% των ασθενών που έπαιρναν piroxicam και το
24% αυτών που έπαιρναν placebo. Μια άλλη μελέτη που έγινε το
1994 σε 200 ασθενείς σε τρεις γερμανικές και μία ιταλική κλινική
έδειξε ότι η θειική γλυκοζαμίνη κατέστειλε τον πόνο το ίδιο αποτε
λεσματικά με το ibuprofen. Ωστόσο, το 35% των ασθενών που
έπαιρναν ibuprofen ανέφεραν ανεπιθύμητες ενέργειες, σε σχέση με
το 6% αυτών που έπαιρναν γλουκοζαμίνη.

ΣΥΝΑΡΠΑΣτΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ τΙΣ ΗΠΑ

Ο δρ Άμαλ Ντας, ένας ορθοπεδικός χειρουργός ειδικευμένος στις

επεμβάσεις αντικατάστασης γονάτου και ισχίου στο Χέντερσονβιλ
της βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ, εντυπωσιάστηκε από ένα άρθρο
που δημοσιεύτηκε πριν από μερικά χρόνια σε ένα ευρωπα"ίκό
ιατρικό περιοδικό και ανέφερε θεραπευτικά αποτελέσματα σε
χιλιάδες ασθενείς με ένα νέο φάρμακο που επιβράδυνε την εξέλι ξη
της οστεοαρθρίτιδας. «Είχα ενθουσιαστεί διότι έψαχνα να βρω
βιολογικούς τρόπους θεραπείας εναλλακτικούς της επέμβασης
αντικατάστασης ισχίος. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις
ΗΠΑ δεν επιβραδύνουν στην πραγματικότητα την εξέλιξη της
αρθρίτιδας. Το μόνο που κάνουν είναι να προσφέρουν ανακούφι ση
από τον πόνο». Ο δρ Ντας εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από μια
ευρωπα·ίκή μελέτη που έδειξε ότι σε μια ομάδα ασθενών οι φυσι
κές ουσίες ελάττωσαν κατά δύο τρίτα την ανάγκη αντικατάστασης
ισχίου.

•103.
Ο δρ Ντας έκανε με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή
του έρευνα στην ιατρική βιβλιογραφία των ΗΠΑ και δεν μπόρεσε να
βρει καμία μελέτη σχετικά με τη χρήση των ουσιών γλυκοζαμίνη
ή χονδρο·ίτίνη στη θεραπεία της αρθρίτιδας. Τότε αποφάσισε να
διεξαγάγει ο ίδιος μια μελέτη χρησιμοποιώντας τα υψηλότερα επι
στημονικά δεδομένα. Έτσι, άρχισε μια πιλοτική μελέτη χρησιμο
ποιώντας τις ουσίες αυτές σε ορισμένους από τους ασθενείςτου που
έπασχαν από οστεοαρθρίτιδα, ιδιαίτερα σε αυτούς που είχαν σοβα ρές
ανεπιθύμητες ενέργειες από τα aντιφλεγμονώδη φάρμακα.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. «Πολλοί από τους ασθε
νείς μου ανακουφίστηκαν από τον πόνο», σημειώνει ο ίδιος. Επί
σης, ο δρ Ντας αναγκάστηκε να αναβάλει τις επεμβάσεις αντικα
τάστασης συνδέσμων σε αρκετούς από τους ασθενείς του, διότι ο
συνδυασμός γλυκοζαμίνης-χονδρο·ίτίνης κατέστησε τις επεμβάσεις
μη απαραίτητες. «Ένας φυσικοθεραπευτής που εργαζόταν στο
νοσοκομείο μας υπέφερε από σφοδρό πόνο και στα δύο γόνατα.
Τώρα ο πόνος έχει πια εξαφανιστεί», συνεχίζει. Ο πατέρας του
δρος Ντας, που είναι και ο ίδιος γιατρός, υποφέρει από σοβαρή
οστεοαρθρίτιδα στα γόνατα και κατάφερε να απαλύνει τον πόνο
σημαντικά λαμβάνοντας αυτές τις ουσίες.
Ωστόσο, υπάρχουν πραγματικά στοιχεία που αποδεικνύουν τη
βελτίωση στους ασθενείς; Υπάρχουν ακτινολογικά ευρήματα που
δείχνουν ότι ο συνδυασμός γλυκοζαμίνης-χονδρο·ίτίνης διέγειρε
την ανάπτυξη νέου χόνδρου, aντιστρέφοντας στην πραγματικότητα
την οστεοαρθρίτιδα; «Πράγματι, έχω δει ακτινολογικά στοιχεία που
αποδεικνύουν τη βελτίωση», λέει ο δρ Ντας. Πριν από αυτό, ο δρ
Ντας ήταν επιφυλακτικός σχετικά με τους ισχυρισμούς των
ευρωπα·ίκών μελετών για την αναδημιουργία χόνδρου. Όπως εξη
γεί, η σοβαρής μορφής οστεοαρθρίτιδα παρουσιάζει ακτινολογικά
μια χαρακτηριστική στένωση του διαστήματος των συνδέσμων,
καθώς ο χόνδρος εξαφανίζεται και τα οστά πλησιάζουν περισσό
τερο μεταξύ τους. «Ορισμένες ευρωπα·ίκές μελέτες δείχνουν ότι το
διάστημα των συνδέσμων επαναδημιουργείται, αλλά δεν το
πίστευα. Τώρα οφείλω να ομολογήσω ότι, στις ακτινογραφίες ορι
σμένων από τους ασθενείς μου που έπαιρναν τις ουσίες αυτές για
ένα έτος, παρατήρησα βελτίωση των διαστημάτων των συνδέσμων
προς τα φυσιολογικά επίπεδα». Αυτό αποτελεί αναμφίβολα από
δειξη ότι εμφανίζεται νέος χόνδρος και έτσι θεραπεύεται η βλάβη
και αποτρέπεται η εξέλιξη της νόσου.

8104.
Μ ε ποιον τρόπο δρουν η γλυκοζαμίνη και η χονδρο·ίτίνη;
Η γλυκοζαμίνη δρα κυρίως ενεργοποιώντας την επαναδημιουργία
του κατεστραμμένου χόνδρου. Επηρεάζει επίσης το μεταβολισμό
του χόνδρου έτσι ώστε να αποτρέπεται η διάσπασή του. Επιπλέον,
έχει aντιφλεγμονώδη δράση, αλλά βασικά ανακουφίζει από τον
πόνο, το πρήξιμο και την ευαισθησία, με τον επανασχηματισμό των
συνδετικών ιστών που ήταν σκληροί και κατεστραμμένοι και απο
τελούν την αιτία του πόνου. Η χονδρο·ίτίνη μεταφέρει υγρά στο
χόνδρο, γεγονός πολύ σημαντικό, καθώς με τα υγρά μεταφέρονται
θρεπτικά συστατικά στο χόνδρο και η ύγρανσή του τον καθιστά
σπογγώδη. Οι χονδρο·ίτίνες προστατεύουν τον παλιό χόνδρο από
πρόωρο εκφυλισμό και λειτουργούν ως δομικά υλικά για τη δημι
ουργία νέου υγιούς χόνδρου.
Η εκτεταμένη ευρωπα"ίκή έρευνα έδειξε ότι η γλυκοζαμίνη, κυρίως
με τη μορφή της θειικής γλυκοζαμίνης, είναι ιδιαίτερα αποτε λεσματική,
αλλά ορισμένοι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι η προ σθήκη
χονδρο·ίτίνης την καθιστά ακόμη πιο ισχυρό φάρμακο.

Ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα;

Προκειμένου να διευκολυνθείτε, μπορείτε απλώς να ακολουθήσε τε
τη δοσολογία που αναφέρεται στις οδηγίες του προ·ίόντος.
Η δοσολογία αυτή είναι συνήθως επαρκής για τους περισσότερους
ανθρώπους. Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν αμέσως βελτίωση
και έτσι μειώνουν την αρχική δόση τους στο μισό ή στο ένα τρίτο.
Σύμφωνα με ορισμένες ευρωπα·ίκές μελέτες, οι παχύσαρκοι και
αυτοί που παίρνουν διουρητικά είναι δυνατό να χρειαστούν υψη
λότερες δόσεις.

Πόσο ορη ε ναι δράσ

γρήγ ί η η της; γλυκοζαμίνης;;

Ορισμένοι ασθενείς αισθάνονται κάπως καλύτερα σε μία ή δύο

εβδομάδες. Γενικά, η βελτίωση πρέπει να είναι εμφανής μέσα σε διά
στημα οκτώ εβδομάδων. Ωστόσο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε
ότι παρόλο που η ανακούφιση από τον πόνο και άλλα συμπτώματα
είναι σχεδόν άμεση, η πραγματική επαναδημιουργία του χόνδρου, που
είναι η πραγματική αιτία της νόσου, απαιτεί χρόνο. Έτσι, όσο
περισσότερο χρησιμοποιείται τόσο μεγαλύτερα είναι τα οφέλη για τον
ασθενή. Η γλυκοζαμίνη στη Γερμανία κατατάσσεται στα «φάρ μακα
βραδείας ενέργειας». Το όφελος είναι διπλό. Σε λίγες μέρες ή
εβδομάδες, επιτυγχάνεται έλεγχος των συμπτωμάτων, με αποτέλε-

•105.
σμα να αποφεύγεται ή να ελαττώνεται η λήψη των ισχυρών αναλγη
τικών και με τη μακρόχρονη θεραπεία σταματά ή μειώνεται ο εκφυ
λισμός του χόνδρου.

Ποια είναι τα αποτελέσματα από τη χρήση της γλυκοζαμίνης; Οι

ενδιαφερόμενοι οφείλουν να γνωρίζουν ότι δε βελτιώνεται η
κατάσταση όλων των ασθενών που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα
έπειτα από τη λήψη του συνδυασμού γλυκοζαμίνης-χονδρο"ίτίνης και
το φάρμακο αυτό δεν είναι σίγουρο ότι θα εξαλείψει εντελώς τον πόνο
ή θα εξασφαλίσει απόλυτα την πλήρη κινητικότητα του ασθε νούς.
Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι ανταποκρίνονται θετικά στοφάρμα κο και
μπορούν με αυτότοντρόπο να μειώσουν ή να καταργήσουν τη χρήση
των NSAIDs και των άλλων αναλγητικών και να αναβάλουν ή να
αποφύγουν την επέμβαση αντικατάστασης συνδέσμου. Επίσης,
μπορείτε να επιταχύνετε τη βελτίωση της κατάστασής σας με την
παράλληλη εφαρμογή ενός προγράμματος τακτικής σωματικής άσκη
σης (πιθανότατα όταν ο πόνος είναι μικρότερος), με την απώλεια του
περιττού βάρους και την καλή διατροφή, που περιλαμβάνει ψάρια
πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
Όσο πιο νωρίς ξεκινήσει κάποιος τη λήψη της γλυκοζαμίνης
τόσο το καλύτερο. Οι μελέτες δείχνουν ότι είναι πολύ
αποτελεσματική στην πρώιμη ή τη λιγότερο σοβαρής μορφής
οστεοαρθρίτιδα, αλλά λιγότερο αποτελεσματική στη σοβαρής
μορφής ή την προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα. Και ο λόγος είναι ότι
όταν έχει μείνει λίγος ή καθό λου χόνδρος στους συνδέσμους, δεν
μπορεί εύκολα να επαναδημι ουργηθεί ή να επιδιορθωθεί.

Πόσο ασφαλής είναι η χρήση της γλυκοζαμίνης;

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες ή ανύπαρκτες. Σε μια
πορτογαλική μελέτη, το 12% αυτών που συμμετείχαν ανέφεραν ενο
χλήσεις από τη γλυκοζαμίνη, κυρίως ήπιες ως μέτριες γαστρεντερικές
διαταραχές, στις οποίες περιλαμβάνονται στομαχική καούρα, δυσπε
ψία, ναυτία, γαστρικό άλγος. Σχετικά με τη μακροπρόθεσμη τοξικό
τητα, μελέτες σε πειραματόζωα που έγιναν από μια ομάδα Ιταλών
ερευνητών έδειξαν ότι η γλυκοζαμίνη είναι 1.000 έως 4.000 φορές
ασφαλέστερη από το φάρμακο indomethacin, το οποίο χορηγείται για
τη θεραπεία μιας οστεοαρθρίτιδας. Η χορήγηση σε πειραματό ζωα 150
mg περίπου γλυκοζαμίνης ημερησίως για χρονικό διάστημα ενός
έτους δεν είχε καμία τοξικότητα. Αν είστε έγκυος, θα πρέπει να

•106.
συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού πάρετε γλυκοζαμίνη. Είναι
καλύτερο να παίρνετε τα συμπληρώματα γλυκοζαμίνης μαζί με
τροφή, ιδιαίτερα μάλιστα αν πάσχετε από πεπτικό έλκος ή έχετε
γαστρεντερικές διαταραχές, όταν το παίρνετε.

Μπορεί κάποιος να παίρνει γλυκοζαμίνη

παράλληλα με άλλα φάρμακα;
Η γλυκοζαμίνη δεν επηρεάζει τη δράση των NSAIDs, της aσπιρίνης ή
άλλων αντιφλεγμονωδών ή αναλγητικών φαρμάκων. Στην πραγματι
κότητα, ορισμένα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η γλυκοζαμίνη
είναι δυνατό να προστατεύει το χόνδρο ενάντια στη μακροχρόνια
φθορά από τα aντιφλεγμονώδη φάρμακα. Εξάλλου, η λήψη γλυκοζα
μίνης είναι δυνατό να σας επιτρέψει να μειώσετε τις δόσεις των αντι
φλεγμονωδών φαρμάκων ή και να διακόψετε εντελώς τη χρήση τους.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις;

Τα κυριότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της
αρθρίτιδας είναι μια οικογένεια μη-στεροειδών αντιφλεγμονωδών
φαρμάκων ( NSAIDs), στα οποία περιλαμβάνονται η ασπιρίνη και το
ibuprofen. Δυστυχώς, τα φάρμακα αυτά είναι δυνατό να προκαλέ σουν
διάφορες βλάβες. Η χρήση τους στην αντιμετώπιση της αρθρί τιδας
έχει δημιουργήσει μια «επιδημία» αιμορραγικού έλκους, ανα φέρει ο
δρ τζέιμς Φ. Φράις, καθηγητής ιατρικής του Πανεπιστημίου του
Στάνφορντ και ειδικός στην αρθρίτιδα. Τα NSAIDs ευθύνονται για το
θάνατο 10.000 έως 20.000 ατόμων, καθώς και για την εισαγω γή στο
νοσοκομείο 100.000 έως 200.000 ατόμων κάθε χρόνο, σημειώ νει.
Περίπου το ένα τέταρτο αυτών που χρησιμοποιούν NSAIDs για την
ανακούφιση από το χρόνιο άλγος αναπτύσσουν έλκος.

Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

Μπορεί να αγοράσει κάποιος θειική γλυκοζαμίνη και θειική χον
δρο"ίτίνη ξεχωριστά σε διάφορα σκευάσματα με διάφορα εμπορικά
ονόματα σε καταστήματα ειδών υγειινής διατροφής και φαρμακεία.
Η γλυκοζαμίνη διατίθεται σε ευρύτερη κλίμακα σε σχέση με τη χον
δρο·ίτίνη. Μολονότι ο δρ Θεοδοσάκης επιμένει ότι όλες οι μορφές
γλυκοζαμίνης (θειική, υδροχλωρική, Ν-ακετυλο -β- D-γλυκοζαμίνη)
είναι ουσιαστικά ίδιες, σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα, ένας
άλλος ειδικός στις γλουκοζαμίνες, ο γιατρός Μάικλ Μάρε·ί από το
Σιάτλτων ΗΠΑ διαφωνεί ριζικά. Ο δρ Μάρε"ί επισημαίνει ότι σχεδόν

•107.
όλη η έρευνα που έχει γίνει στην Ευρώπη, η οποία έδειξε θετικά
απο τελέσματα στην αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας,
αναφέρεται στη χρήση της θειικής γλυκοζαμίνης και μόνο αυτής και
όχι σε άλλες μορφές γλυκοζαμίνης, και μάλιστα όχι στο συνδυασμό
της με χον δρο"ίτίνες. Υποστηρίζει, μάλιστα, πως δεν υπάρχουν
κλινικές ενδεί ξεις ότι η λήψη γλυκοζαμίνης μαζί με χονδρο·ίτίνες
είναι ανώτερη από τη λήψη μόνο θειικής γλυκοζαμίνης.
Το συμπλήρωμα που χρησιμοποιήθηκε από τη Φίλις Ίγκλετον
(τη γυναίκα που αναφέραμε σε αυτό το κεφάλαιο) και τη Μόλι Χοκ
(την οποία θα αναφέρουμε παρακάτω) είναι και αυτό που δοκίμασε
ο δρ Ντας στηνκαινούριατου έρευνα. Πρόκειται για ένα συνδυασμό
γλυ κοζαμίνης και χονδρο"ίτίνης, γνωστό με το εμπορικό όνομα
Cosamin DS (διπλής ισχίος) και παρασκευάζεται από την εταιρία
Nutramax της Βαλτιμόρης. Κάθε δισκίο περιέχει 500 mg
υδροχλωρικής γλυκο ζαμίνης, 400 mg θειικής χονδρο"ίτίνης, καθώς
και 66 mg βιταμίνης C και 10 mg μαγγανίου.

Πρέπει να τη δοκιμάσετε;
Πρέπει να τη χρησιμοποιήσετε οπωσδήποτε αν πάσχετε από οστεο
αρθρίτιδα. Η γλυκοζαμίνη μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο και να
συμβάλει στηναναβολή ή καιτην αποφυγή της χειρουργικής επέμ
βασης αντικατάστασης συνδέσμων. Σε δύο μήνες θα έχετε διαπιστώ
σει αν είναι αρκετά αποτελεσματική για εσάς, και σε περίπτωση που
δε φέρει το αποτέλεσμα που επιθυμείτε, δε θα έχετε χάσει τίποτα,
αφού οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες και ασήμαντες.

Ποιον τύπο συμπληρώματος πρέπει να πάρετε;

Είναι πολύ πιθανό η θειική γλυκοζαμίνη μόνη της (όπως έχουν δείξει
πολλές μελέτες) ή ένας συνδυασμός γλυκοζαμίνης και χονδρο"ίτίνης,
όπως είναι το Cosamin να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο μόνος
τρόπος για να διαπιστώσετε ποιος τύπος είναι καλύτερος για εσάς
είναι να πειραματιστείτε οι ίδιοι. Δοκιμάστε τα και χρησιμοποιήστε αυτά
που έχουντο καλύτερο αποτέλεσμα για εσάς.

Είναι η γλυκοζαμίνη αποτελεσματική

και σε άλλε; μορφέ; αρθρίτιδα;;
Είναι πολύ πιθανό. Ο φαρμακοποιός Ρόμπερτ Χέντερσον, που κυκλο
φόρησε το συμπλήρωμα γλυκοζαμίνης με το εμπορικό όνομα Cosamin και
πρόεδρος της Nutramax, λέει ότι αυτό το προ"ίόν γλυκοζαμίνης είχε

•108.
επιτυχία σε πρόσφατες δοκιμές που έγιναν σε aρουραίους για τη ρευ
ματοειδή αρθρίτιδα. Θεωρητικά ο συνδυασμός γλυκοζαμίνης-χονδρο'ί
τίνης συμβάλλει στη διακοπή της καταστροφής του χόνδρου στη ρευ
ματοειδή αρθρίτιδα, καθώς και στην οστεοαρθρίτιδα, υποστηρίζει ο
ίδιος. Ωστόσο, θα πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες.

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΛΙ

Ανμπορείνα θεραπεύσει τα άλογα κούρσας,
γιατίόχι και εμένα;

Όταν η τρίχρονη Μόλι ξύπνησε μια μέρα με πολύ υψηλό πυρε

τό, οι γονείς της, Κάθι και Σαμ Χοκ, σκέφτηκαν ότι επρόκειτο για
μια από τις συνηθισμένες ιώσεις που περνούν γρήγορα.
Ωστόσο, δεν ήταν έτσι. Η μικρή Μόλι αρρώστησε τόσο πολύ
ώστε «δεν μπορούσε να κινηθεί καθόλου, ήταν εντελώς ακινη
τοποιημένη», λέει η μητέρα της. Μέσα σε λίγες εβδομάδες βρέ
θηκε στη μονάδα εντατικής θεραπείας του νοσοκομείου της
πόλης τους, στο Όρεγκον των ΗΠΑ, παλεύοντας για τη ζωή της.
«Τη χάναμε. Πονούσε τόσο πολύ, ώστε το σώμα της άρχισε να
εγκαταλείπει τη μάχη και τα ζωτικά της συστήματα άρχισαν
να κλείνουν. Ήμαστε σίγουροι ότι θα τη χάναμε. Και κανένας
δεν μπορούσε να μας πει τι ήταν αυτό που τη σκότωνε».
Απελπισμένοι, οι γονείς της Μόλι τη μετέφεραν σε ένα
άλλο νοσοκομείο, όπου έγινε η διάγνωση ότι η Μόλι έπασχε
από νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα και ξεκίνησε αμέσως
θεραπευτική αγωγή με κορτικοστεροειδή. Σε δέκα μέρες ήξε
ραν ότι θα ζούσε. Αυτό έγινε πριν από τέσσερα χρόνια και
σήμερα, σε ηλικία επτά ετών, η Μόλι πονά ακόμη. Ωστόσο, οι
γονείς της λένε ότι η Μόλι ήταν σε πολύ χειρότερη
κατάσταση προτού αρχίσει να παίρνει ένα ασυνήθιστο
aντιαρθριτικό δισκίο, το οποίο χορηγείται συνήθως σε ζώα
και ειδικά σε άλογα κούρσας.
Πρόκειται για μια ουσία που παράγει το σώμα από μόνο του
- τη γλυκοζαμίνη και τη χονδρο'ίτίνη. Ο νονός της Μόλι, που
ήταν κτηνίατρος, φοβόταν ότι οι υψηλές δόσεις των στερο ειδών
που έπαιρνε με τηνπάροδοτου χρόνου θα κατέστρεφαν το
ανοσοποιητικό της σύστημα. Τότε λοιπόν έκανε την εξής
πρόταση. Γιατίνα μη δοκιμάσει η Μόλιτη φυσική γλυκοζαμίνη,

•109.
 της οποίας την αποτελεσματικότητα είχε δοκιμάσει ο ίδιος
στα ζώα που έπασχαν από αρθρίτιδα; Έτσι η Μόλι άρχισε να
παίρνει μια μεγάλη άσπρη κάψουλα -κυριολεκτικά ένα από
τα δισκία που χορηγούσαν στα άλογα- της οποίας το
περιεχόμε νο άδειαζαν οι γονείς της και το διέλυαν σε χυμό.
Δύο χρόνια αργότερα, εξακολουθεί να το παίρνει, αφού οι
γονείς της υποστηρίζουν ότι την έχει ανακουφίσει από τον πόνο,
τη βοήθησε να γίνει περισσότερο κινητική και βελτίωσε
δραματικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού της συστήματος.
Επιπλέον, δεν είναι πλέον καθηλωμένη στο αναπηρικό καρο
τσάκι της. Τώρα, το χρησιμοποιεί μόνο όταν κουράζεται ή όταν
την πονούν πολύ τα πόδια της. «Προτού πάρει το Cosamin,
ήμαστε υποχρεωμένοι να μεταφέρουμε τη Μόλι παντού, να τη
βάζουμε στο κρεβάτι της, να τη βγάζουμε από το κρεβάτι της,
νατη μεταφέρουμε σταψώνια. Αλλά τώρα δε χρειάζεται να το
κάνουμε πια αυτό», λέει η μητέρα της. «Το Cosamin βοηθά τη
Μόλι να κινείται και να λειτουργεί σε καθημερινή βάση. Δεν
πονάπλέον διαρκώς όλο το εικοσιτετράωρο».
Η Μόλι εξακολουθεί να παίρνει παράλληληα τα συμβατικά
φάρμακα, αλλά οι γονείς της ελπίζουν κάποια στιγμή να τα στα
ματήσει διότι φοβούνται τις μακροπρόθεσμες ανεπιθύμητες ενέργειες
όσο είναι γνωστό, η Μόλι ήταν το πρώτο παιδί που δοκίμασε αυτή τη
μορφή γλυκοζαμίνης. Από τότε ο δρ Χέντερ σον έχει πληροφορηθεί
και για άλλες περιπτώσεις κατάτις οποί ες έχει αντιμετωπιστεί
αποτελεσματικά η νεανική αρθρίτιδα με τη βοήθεια της γλυκοζαμίνης,
αλλά δεν έχουν γίνει ελεγχόμενες μελέτεςπου να αποδεικνύουν αυτή
την αποτελεσματικότητα.

Σ ε ποιες άλλες περιπτώσεις είναι καλή η γλυκοζαμίνη; «Μπορείτε

να δοκιμάσετε τη γλυκοζαμίνη σε όλες τις περιπτώσεις
άλγους ή τραυματισμών των συνδέσμων, λέει ο βιοχημικός δρ
Λιουκ Ρ. Μπούτσι, Ο δρ Μπούτσι υποστηρίζει ότι τα συμπληρώματα
γλυκο ζαμίνης συμβάλλουν στην αντιμετώπιση «όλων των παθήσεων
που απαιτούν αποκατάσταση του χόνδρου και των συνδέσμων, στις
οποί ες περιλαμβάνονται η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα,
η σπονδυλίτιδα, διάφορες μορφές δισκοπάθειας, η τενοντίτιδα κ.λπ.».
Επίσης, ο δρ Μπούτσι θεωρεί ότι η γλυκοζαμίνη μπορείνα συμβάλει
στη θεραπευτική αποκατάσταση των καταγμάτων, των τενόντων και
των συνδέσμων.

•110.
Μ οναδι κό όπλο
κατά των λοι μώξεων
( Η εχινάκια)

Είναι η δημοφιλέστερη φυσική θεραπευτική ουσία στην

Αμερική για την αντιμετώπιση των κρυολογημάτων, του
συναχιού, των ιώσεων και κάθε είδους λοιμώξεων. Αν
θέλετε να μάθετε γιατί 30 εκατομμύρια Αμερικανοί τη
χρησιμοποιούν και οι Γερμανοί ερευνητές την εξυμνούν,
πρέπει να τη δοκιμάσετε.

ο ταν προσβάλλεστε κατά καιρούς από βακτηριακές λοιμώξεις,

συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε αντιβιοτικά, τα οποία όμως πολύ
γρήγορα καθίστανται «άχρηστα» αφού τα βακτήρια αναπτύσ σουν
μεγάλη ανθεκτικότητα σε αυτά. Ή αν η λοίμωξη προέρχεται από
κάποιον ιό, τότε είστε ουσιαστικά «ανυπεράσπιστοι» αφού οι
μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρίες δεν κατάφεραν να ανακαλύ ψουν
αποτελεσματικά κατά των ιών φάρμακα ούτε και για το κοινό
κρυολόγημα. Δε νομίζετε, λοιπόν, ότι είναι καιρός να δοκιμάσετε μια
καινούρια προσέγγιση στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων, ενι
σχύοντας τον οργανισμό σας ενάντια στους διάφορους παθογόνους
εισβολείς, έτσι ώστε οι τελευταίοι να είναι λιγότερο ικανοί να σας
πλήξουν; Είναι γνωστό ότι πολλοί επιστήμονες ασχολούνται με την
παρασκευή φαρμάκων ή ουσιών που ενισχύουν το ανοσοποιητικό
σύστημα και τονώνουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού ενάντια σε
διάφορους λοιμογόνους παράγοντες και στον καρκίνο. Μια τέτοια
φυσική θεραπευτική ουσία χρησιμοποιείται ήδη ευρέως. Μπορείτε να
την αποκτήσετε εύκολα, έχει χαμηλό κόστος, και αν δεν καταφέρει να
σας απαλλάξει από τη λοίμωξη που σας ταλαι-

•111•
πωρεί, τουλάχιστον μπορείτε να είστε εφησυχασμένοι ότι δεν πρό
κειται να σας βλάψει.
Αυτό που κάνει την εχινάκια μοναδική είναι το γεγονός ότt δεν
ενεργεί με τον τρόπο που ενεργούν τα συμβατικά συνθετικά φάρμα κα.
li διαφορά μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Αν πάσχετε από κάποια
λοίμωξη, μπορείτε να επιχειρήσετε να τη θεραπεύσετε παίρ νοντας
κάποια ουσία που μπορεί να ενεργήσει με τρεις διαφορετι κούς
τρόπους: με τον περιορισμό καιτην καταπολέμηση των συμπτω
μάτων, με την καταστροφή του συγκεκριμένου μικροοργανισμού που
προκαλεί τη λοίμωξη ή με την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού,
έτσι ώστε αυτό με τη σειρά του να κατατροπώσει τους λοιμογόνους
παράγοντες και να εξαλείψει τα συμπτώματα. Για παράδειγμα, σε ένα
κρυολόγημα τα aποσυμφορητικά είναι δυνατό να βοηθήσουν στον
περιορισμό των συμπτωμάτων, αλλά όχι και στη θεραπεία της νόσου.
Τα συνήθη συνθετικά αντιβιοτικά μπορεί να σκοτώσουν τα βακτήρια
που προκαλούν μια νόσο όπως είναι η πνευμονία. Από την άλλη πλευρά,
μια ουσία όπως η ιντερφερόνη μπορεί να διεγείρει τα «στρατεύματα» του
οργανισμού μας, τα αντισώματα και τα μακρο φάγα κύτταρα που τρώνε
τους παθογόνους μικροοργανισμούς, και να αυξήσει γενικά την αντίσταση
του οργανισμού σε διάφορους λοι μογόνους παράγοντες. Είναι σαν να
απομακρύνουμε τους εχθρούς μας ρίχνοντάς τους σφαίρες για να τους
σκοτώσουμε ή να κάνουμε τους εαυτούς μας πιο aνθεκτικούς, οχυρωμένοι
με πανοπλία που θα αποκρούει όλες τις επιθέσεις απ' όπου κι αν
προέρχονται.
Αν θέλετε να ενεργοποιήσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα για
να καταπολεμήσετε περισσότερο αποτελεσματικά τις ιώσεις -όπως κι
άλλες νόσους που ευδοκιμούν όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι
εξασθενημένο, όπως είναι ο καρκίνος -το πρώτο που πρέπει να
δοκιμάσετε είναι η εχινάκια. Έχει φαρμακολογική δράση, όπως έχουν
δείξει ευρωπα·ίκές μελέτες, και χρησιμοποιείται ως «ανοσο
διεγερτικό» για την ενδυνάμωση του σώματος ενάντια σε κάθε είδους
λοιμογόνους παράγοντες, είτε πρόκειται για ιούς είτε για βακτήρια. Η
εχινάκια δε σκοτώνει απευθείας ούτε aπενεργοποιεί τα βακτήρια που
προκαλούν λοιμώξεις. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι
επιτίθεται και προσβάλλει άμεσα τους ιούς, πράγμα αρκετά σπάνιο
ακόμη και για τα συνθετικά φάρμακα. Η εχινάκια χρησιμοποιείται
συχνά ως φάρμακο κατά του κοινού κρυολογήματος και του συναχιού,
αλλά φαίνεται ότι είναι πολλά υποσχόμενο φάρ μακο και για μια ευρεία
ομάδα παθογόνων μικροοργανισμών. Είναι

•112.
η πρώτη σε πωλήσεις φυσική ουσία με θεραπευτικές ιδιότητες στα
καταστήματα ειδών υγιεινής διατροφής στις ΗΠΑ - οι πωλήσεις
ανήλθαν στο 25% το 1996. Επιπλέον, εκατομμύρια ανθρώπων
ισχυ ρίζονται ότι η ουσία αυτή είναι αποτελεσματική, ακόμη και
όταν όλα τα άλλα φάρμακα δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΗΣ ΓΚΕΪΛ

Επιτέλους, ο μυστηριώδης ιόςμου εξαφανίστηκε

Η Γκέιλ Κάρτερ, μια εικοσιεννιάχρονη επιμελήτρια εκδόσεων που

εργαζόταν για το ένθετο USA weekend, έζησε μια φοβερή περιπέτεια
με την υγεία της που δεν πρόκειται να ξεχάσει ποτέ. Το Μάρτιο του
1996 νόμισε ότι είχε πάθει ένα μικρό κρυολόγημα. Όμως, αυτό το
κρυολόγημα κράτησε πολλές εβδομάδες. «Δεν μπορούσα με κανέναν
τρόπο να απαλλαγώ από αυτό». Ένας γιατρός τής έδωσε αντιβιοτικά,
αλλά η κατά στασή της επιδεινώθηκε. «Άρχισα να έχω φοβερό πόνο
στο λαιμό και στα αφτιά». Νομίζοντας ότι έχει πάθει ωτίτιδα ή κάποια
μόλυνση στα αφτιά, επισκέφτηκε έναν ωτορινολαρυγ γολόγο. Εκείνη
την περίοδο είχε πολύ υψηλό πυρετό. Ξυπνού σε μέσα στον ύπνο της
ιδρωμένη. Ο καινούριος γιατρός που επισκέφτηκε της είπε ότι μάλλον
επρόκειτο για κάποιο είδος ιού (μονο"ίό ή Epstein-Barr ιό) και της
συνέστησε να πάει στο σπίτι της και να ξεκουραστεί μέχρι να κάνει ο
ιός τον κύκλο του και να περάσει. Στο μεταξύ, ο πόνος στη δεξιά
πλευρά του λαιμού της ήταν τόσο έντονος, που με δυσκολία
μπορούσε να κοιμηθεί. Ούτε το πολύ ισχυρό αναλγητικό Motrin δεν
μπόρε σε να τη βοηθήσει. Έπειτα από οκτώ εβδομάδες είχε ακόμα
υψηλό πυρετό, ο πονόλαιμός της χειροτέρευε και πονούσε όλο της το
σώμα - ακόμη και οι πατούσες της. Τότε πήγε σε έναν ειδικό στις
λοιμώδεις νόσους, ο οποίος λόγω του πόνου στο λαιμό της της
συνέστησε να κάνει μια μαγνητική τομογραφία για να βεβαιωθεί ότι δεν
επρόκειτο για κάποιον όγκο.
Τότε, από κάποιους γνωστούς της έμαθε για το βότανο
εχινάκια. «Αγόρασα ένα βιβλίο για βότανα, διάβασα για την
εχινάκια, αγόρασα το βότανο και άρχισα να το παίρνω. Ο
πυρετός μού έπεσε έπειτα από μία εβδομάδα - κατά τη διάρ
κεια της οποίας έπαιρνα δύο δισκία των 400 mg την ημέρα,

•113.
δηλαδή συνολικά 800 mg». Είχε ενθουσιαστεί. Ο πονόλαιμος
άρχισε να υποχωρεί. Διέκοψε τη λήψη της εχινάκιας για
μερικές μέρες και τότε διαπίστωσε ότι ο πυρετός επέστρεψε.
«Έτσι, άρχισα και πάλι να παίρνω εχινάκια και ο πυρετός
υποχώρησε. Άρχισα να αισθάνομαι και πάλι καλύτερα» ομο
λογεί η ίδια.
Με τον πονόλαιμο και τον πυρετό να έχουν υποχωρήσει,
μπορούσε και πάλι να λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθη
μερινή της ζωή. «Επιτέλους, άρχισα και πάλι να ζω». Όμως,
εξακολουθούσε να πονά, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό. Επί
σης, οι γιατροί βρήκαν ότι έπασχε και από ινομυαλγία, ένα είδος
αρθρίτιδας που πιθανότατα σχετιζόταν με τη χρόνια λοί μωξη
από τον ιό Epstein-Barr. Τον Ιούλιο του 1996 επισκέ φτηκε το
δρα τζέιμς Γκόρντον, ένα νοσοκομειακό καθηγητή στην Ιατρική
Σχολή του Πανεπιστημίου της τζόρτζταουν στην Ουάσινγκτον.
Της συνέστησε να συνεχίσει να παίρνει εχινά κια για τρεις έως
τέσσερις εβδομάδες για να καταπολεμήσει τον ιό και να
ενισχύσει το ανοσοποιητικό της σύστημα. Επι πλέον, της
συνέστησε να παίρνει 3.000 mg βιταμίνης C, ένα δισκίο
συμπληρώματος πολυβιταμινών, διάφορα βότανα στα οποία
περιλαμβάνονταν ο aστράγαλος (γένος φυτών από ορι σμένες
ποικιλίες του οποίου λαμβάνεται το τραγαγκάθιο κόμμι), η
κόκκινη παιωνία και η γλυκόρριζα. Επίσης, της συνέστησε να
κάνει βελονισμό, γιόγκα και ασκήσεις στο λαιμό και στο άνω
μέρος της πλάτης της για να ανακουφιστεί από τον πόνο. Κατά
το δρα Γκόρντον, ο πόνος της οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην
ινομυαλγία αλλά και σε κάποιο βαθμό στην άσχημη
ευθυγράμμιση της σπονδυλικής της στήλης, λόγω κάποιου
τραυματισμού που είχε κάποτε σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Ο
πόνος σταδιακά υποχώρησε και η ασθενής ήταν και πάλι σε
πολύ καλή φυσική κατάσταση.
Η Γκέιλ θεωρεί ότι η ανάρρωσή της οφείλεται στην εχινάκια.
«Με έχει σώσει επανειλημμένως. Το ξέρω ότι ενισχύειτο ανοσο
ποιητικό μου σύστημα». Ο δρ Γκόρντον συμφωνεί. «Δεν υπάρχει
αμφιβολία ότι η εχινάκια την έχει βοηθήσει πολύ. Και αυτό δεν
προκαλεί καμία κατάπληξη, αφού η έρευνα έχει δείξει ότι το βότανο
αυτό έχει ιδιότητες κατά των ιών και ενισχύειτο ανοσο ποιητικό
σύστημα. Την παίρνω και ο ίδιος όταν αισθάνομαι ότι πρόκειται να
κρυολογήσω». Ωστόσο τονίζει ότι η εχινάκια, μολο-

•114.
 νότι είναι αποτελεσματική, δεν αποτελεί μαγικό φάρμακο για
χρόνιες παθήσεις όπως είναι η ινομυαλγία. «Σε αυτές τις περι
πτώσεις χρειάζεται μια επιστημονικά προσεγμένη και ολοκληρω
μένη προσέγγιση που να απευθύνεται στις πολύπλοκες και πολ
λαπλές αιτίες που προκαλούν αυτές τις νόσους και όχι απλώς στα
συμπτώματα», λέει ο Γκόρντον. «Δυστυχώς, οι γιατροί που βασί
ζονται αποκλειστικά στη δυτική παραδοσιακή ιατρική συνήθως
ασχολούνται με τη θεραπευτική αντιμετώπιση καθενός από τα
συμπτώματα χωριστά, με αποτέλεσμα να χάνουν την ευρύτερη
εικόνα της νόσου», ισχυρίζεται ο δρ Γκόρντον.
Κατά τη διάρκεια της τετράμηνης αναζήτησής της για ανα
κούφιση από τα συμπτώματα που τη βασάνιζαν, η Γκέιλ Κάρτερ
επισκέφτηκε δώδεκα γιατρούς - τέσσερις παθολόγους, δύο
ωτορινολαρυγγολόγους, τρεις ειδικούς στις λοιμώξεις, ένα ρευ
ματολόγο, έναν ακτινολόγο και τελικά το δρα Γκόρντον.

Τι είναι η εχινάκια;
Η εχινάκια, που είναι γνωστή και ως «μοβ άνθος κουκουναριάς»,
είναι ένα αυτοφυές φυτό της Αμερικής. Άρχισε να χρησιμοποιείται
ως θεραπευτικό βότανο για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1887 και χρη
σιμοποιήθηκε εκτεταμένα για την αντιμετώπιση μη σοβαρών λοιμώ
ξεων, όπως το συνάχι και το κοινό κρυολόγημα, γιατέσσερις περίπου
δεκαετίες. Το 1938 μια γερμανική φαρμακευτική εταιρία άρχισε να
διεξάγει επιστημονικές έρευνες για το βότανο αυτό και ανέπτυξε ένα
προ'ίόν με ιατρικές ιδιότητες που προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Το μεγαλύτερο μέρος των επιστημονικών δοκιμών γιατο βότανο έχει
γίνει στη Γερμανία, όπου έχει πάρει έγκριση ως φάρμακο που
διατί θεται δίχως συνταγή γιατρού για την ενίσχυση της άμυνας του
οργα νισμού και την αντιμετώπιση των λοιμώξεων του
αναπνευστικού συστήματος καθώς και των ουρολοιμώξεων.

Ποια είναι τα επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν

την αποτελεσματικότητα τη; εχινάκια;;
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, η εχινάκια καταπολεμά τις λοιμώξεις
με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το 1992 δύο γερμα
νικές μελέτες που διεξήχθησαν με ιδιαίτερη προσοχή κατέληξαν στο
συμπέρασμα ότι η εχινάκια βοηθά στην ταχύτερη ανάρρωση από το
συνάχι και το κοινό κρυολόγημα και αποδυναμώνει την εξέλιξη της νόσου.
Το βότανο ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε ασθενείς με εξα-

•115.
σθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Μια μελέτη εξέτασε την επίδραση της
εχινάκιας σε 108 άτομα ηλικίας 13 έως 84 ετών που ήταν επιρρεπή στις
λοιμώξεις - είχαν προσβληθεί τουλάχιστον από τρεις λοιμώξεις που
σχετίζονταν με το κοινό κρυολόγημα κατάτη διάρκεια του χειμώ να. Για
οκτώ εβδομάδες, το 50% των ατόμων λάμβανε 4 ml χυμό εχι νάκιας δύο
φορές την ημέρα, ενώ στο άλλο 50% της ομάδας χορηγή θηκε ένα
αδρανές εκχύλισμα (placebo ). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που
έλαβαν εχινάκια είχαν 36% μικρότερη πιθανότητα να κρυολογήσουν.
Επιπλέον, τα κρυολογήματά τους ήταν συνήθως «ήπια>}. Οι ερευνητές
κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το βότανο ενί σχυσε το ανοσοποιητικό
σύστημα όσων τη χρησιμοποίησαν, προφυ λάσσοντάς τους από τα
κρυολογήματα και μειώνοντας τη χρονική διάρκεια αυτών. Επιπλέον, η
εχινάκια βοήθησε ακόμη περισσότερο τα άτομα που είχαν εξασθενημένο
ανοσοποιητικό σύστημα.
Σ ε μια παρόμοια γερμανική μελέτη στην οποία συμμετείχαν 180
υγιείς εθελοντές ηλικίας δεκαοκτώ έως εξήντα ετών, η εχινάκια βοή
θησε στη γρήγορη ανάρρωση από τα κρυολογήματα και το συνάχι
καθώς και στην ανακούφιση από τα συμπτώματα του ανώτερου ανα
πνευστικού συστήματος. Ιδιαίτερη σημασία σε αυτή τη μελέτη δόθη κε
στην κατάλληλη δόση του βοτάνου, η οποία ήταν υψηλότερη από αυτή
που χορηγείται συνήθως. Η εχινάκια είχε τα ίδια αποτελέσμα τα με το
placebo, όταν χορηγήθηκε στη χαμηλότερη δόση των 90 στα γόνων ή
450 mg δύο φορές την ημέρα. Η ημερήσια δόση των 180 στα γόνων ή
900 mg δύο φορές ημερησίως όμως παρήγαγε καλά έως πολύ καλά
αποτελέσματα, μειώνοντας δραματικά τα γενικά συμπτώ ματα της
γρίπης σε τρεις ή τέσσερις μέρες. Τα συμπτώματα της γρί πης, όπως
η βουλωμένη μύτη, το φτέρνισμα, τα ρίγη, η αδυναμία,
ο πονόλαιμος, οι κεφαλαλγίες και το μυ·ίκό άλγος, μειώθηκαν κατά
75% στα άτομα που έλαβαν εχινάκια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε
αυτούς που πήραν το placebo ήταν 37%. Συμπερασματικά αναφέ
ρουμε ότι η εχινάκια ήταν δύο φορές περισσότερο αποτελεσματική σε
σχέση με το αδρανές φάρμακο στην καταπολέμηση της γρίπης.

Η ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ

Ένας από τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να

αξιολογήσουν συνολικά ένα φάρμακο είναι η εξέταση όλων των
μελετών που έχουν γίνει σχετικά με την επίδρασή του στον άνθρωπο

•116.
- σε αυτές περιλαμβάνονται παλιές μελέτες, καινούριες μελέτες,
μελέτες που δεν έχουν σχεδιαστεί με τον καλύτερο τρόπο καθώς και
μελέτες που πληρούν τις υψηλότερες προδιαγραφές των σύγχρονων
δοκιμών. Το 1994 μια ομάδα Γερμανών ερευνητών υπό την καθοδή
γηση του καθηγητή Χίλντεμπερτ Βάγκνερ του Πανεπιστημίου του
Μονάχου εντόπισε είκοσι έξι μελέτες σχετικά με την εχινάκια. Ο δρ
Βάγκνερ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αρκετές περισσότερο πρό
σφατες μελέτες δείχνουν καθαρά τις ιδιότητες της εχινάκιας, μόνης της
ή σε συνδυασμό με άλλα βότανα, στην ενίσχυση του ανοσοποιη τικού
συστήματος καιτην καταπολέμηση των λοιμώξεων. Η εχινάκια
αποδείχτηκε αποτελεσματική στην αποτροπή και τη θεραπεία των
λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως είναι το
συνάχι, σύμφωνα με τρεις καλές μελέτες. Η καλύτερη μελέτη για την
εχινάκια μόνη της έδειξε ότι καλύτερα αποτελέσματα είχε η ισχυρή
δόση των 900 mg ημερησίως. Ο δρ Βάγκνερ συμπέρανε ότι η ευρέως
διαδεδομένη χρήση του βοτάνου στην ενίσχυση της λειτουργίας του
ανοσοποιητικού συστήματος είναι επιστημονικά αξιόπιστη, ωστόσο
δεν είναι ακόμη σαφής ο καλύτερος τύπος και η βέλτιστη δόση.

Πώς λειτουργεί η εχινάκια;

Η εχινάκια καταπολεμά τις λοιμώξεις κυρίως με την ενεργοποίηση των
λειτουργιών του ανοσοποιητικού συστήματος και δευτερευόντως με
την άμεση επίθεση στους ιούς. Δεν είναι ακόμη σαφής ο τρόπος με τον
οποίο το βότανο ενισχύει την άμυνα του οργανισμού. Επίσης δεν
έχουν διευκρινιστεί τα συστατικά που του προσδίδουν αυτές τις ιδιό
τητες, αν και αρκετά συστατικά του βοτάνου έχουν αποδεδειγμένες
ιδιότητες κατά των ιών και ιδιότητες ενδυνάμωσης του ανοσοποιητι κού
συστήματος, όπως φαίνεται από δεκάδες εργαστηριακές μελέτες που
εξέτασαν τη δράση της εχινάκιας ενάντια σε διάφορους λοιμογό νους
παράγοντες, όπως τη γρίπη, τον έρπητα και την πολιομυελίτιδα.
Ο δρ Βάγκνερ του Πανεπιστημίου του Μονάχου ισχυρίζεται ότι η
εχινάκια ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα κάνοντας τις αιμοκυτο
βλάστες στο μυελό των οστών και στο λεμφικό ιστό να παράγουν ισχυ
ρότερα και περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια, στα οποία περιλαμβάνο
νταιτα Τ-λεμφοκύτταρα που καταπολεμούν τις λοιμώξεις. Μια μελέτη έδειξε
ότι με τη βοήθεια της εχινάκιας αυξήθηκε η δραστηριότητα των Τ-
λεμφοκυττάρων κατά 20 έως 30% σε σχέση με το αποτέλεσμα που είχε η
ουσία που σχεδιάστηκε ειδικά για να ενισχύσει τα Τ-λεμφοκύτ ταρα. Μια
άλλη μελέτη έδειξε ότι το βότανο οδήγησε στον ταχύτερο

•117.
πολλαπλασιασμό των λευκών αιμοσφαιρίων, ή των λευκοκυττάρων σε
άτομα με ιογενείς λοιμώξεις, απ' ό,τι σι-α άτομα που έπασχαν από
βακτηριακές κυρίως λοιμώξεις. Αυτό αποδεικνύει ότι η εχινάκια είναι
περισσότερο αποτελεσματική στην εξάλειψη των ιογενών λοιμώξεων
σε σχέση με τις βακτηριακές λοιμώξεις.
Σύμφωνα με μια άλλη εξήγηση, η εχινάκια ενισχύει την παραγωγή
ιντερφερόνης, μιας φυσικής ουσίας που παράγει το σώμα και έχει
κεφαλαιώδη σημασία για τη συνολική αμυντική ικανότητα του σώμα
τος. Ειδικότερα η ιντερφερόνη ενεργοποιεί τα φυσικά κύτταρα-δολο
φόνους του σώματος υποκινώντας τα να προσκολληθούν στα κύτταρα
που έχουν προσβληθεί από ιούς ή από καρκινικά κύτταρα, κάνοντάς
τα να αποσυντεθούν. Επιπλέον, η ιντερφερόνη προκαλεί την απελευ
θέρωση ενζύμων που διαταράσσουν και διακόπτουντη γενετική μηχα
νή των ιών (το DNA των ιών), παρεμποδίζοντας την ικανότητά τους να
πολλαπλασιάζονται και να εξαπλώνονται. Αν ο ιός δεν μπορεί να πολ
λαπλασιαστεί, τότε η λοίμωξη σταματάνα εξελίσσεται και τελικά υπο
χωρεί. Έτσι, η εχινάκιαφαίνεται ότι διαθέτειτην πρόσθετη ικανότητα να
παρεμποδίζει την ανάπτυξη των ιών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι
οποιαδήποτε ουσία ενεργοποιεί και ενισχύει την παραγωγή ιντερφε
ρόνης έχει πολύ μεγάλη σημασία. Άλλωστε, η συνθετική ιντερφερόνη
έχει μελετηθεί εκτεταμένα ως ένας τρόπος για την ενίσχυση του ανο
σοποιητικού συστήματος για την αντιμετώπιση του καρκίνου.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΜΑΘΙΟΥ

Όπως συμβαίνει σε πολλά παιδάκιαηλικίας δύο ετών, ο Μάθι ου

Σόντερς ανέπτυξε μια λοίμωξη γνωστή ως ωτίτιδα. Η τυπι κή
θεραπεία της ωτίτιδας βασίζεται στη χορήγηση αντιβιοτι κών.
Στις περιπτώσεις αποτυχίας αυτής της μεθόδου, οι γιατροί
συνήθως εισάγουν μικροσκοπικά σωληνάκια στα αφτιά των
παιδιών και αφαιρούν το συσσωρευμένο υγρό. Η μέθοδος αυτή
είναι δαπανηρή και δεν έχει ουσιαστικά μακροπρόθεσμα οφέλη.
Ο μικρός Μάθιου, όμως, δε χρειάστηκε να υποβληθεί σε καμία
από τις προαναφερόμενες θεραπείες. Ο παιδίατρός του, ο δρ
τζέι Γκόρντον, απ' το ιατρικό κέντρο Σίνταρς Σινάι του Λος
Άντζελες, του χορήγησε 5 έως 10 σταγόνες εχινάκιας
διαλυμένες σε ένα ποτήρι χυμό πορτοκάλι τρεις φορές την
ημέρα. (Ας σημειωθεί ότι ο δρ τζέι Γκόρντον δεν έχει καμία

•118.
 σχέση με το δρα Ί'ζέιμς Γκόρντον που έχουμε προαναφέρει).
Η λοίμωξη στα αφτιά υποχώρησε μέσα σε δύο έως τρεις ημέ
ρες. Επιπλέον, ο Μάθιου έπαψε να κρυλογεί εύκολα, να βήχει, να
έχει ρινική καταρροή και άλλες λοιμώξεις.
Για δεκαπέντε χρόνια περίπου, ο δρ Γκόρντον χρησιμοποιεί
με μεγάλη επιτυχίατο βότανο εχινάκια ως βασική θεραπεία για
την αντιμετώπιση των συνήθων λοιμώξεων στα αφτιά των βρε
φών και των παιδιών. «Έχω θεραπεύσει εκατοντάδες, ίσως
ακόμη και χιλιάδες περιπτώσεις ωτίτιδας και λοιμώξεων στα
αφτιά με τη βοήθεια της εχινάκιας και γνωρίζω καλά ότι είναι
αποτελεσματική. Σπάνια αναγκάζομαι να χορηγήσω αντιβιοτι κά
ή να χρησιμοποιήσω σωληνάκια προκειμένου να καταπολε
μήσω αυτές τις λοιμώξεις», διαβεβαιώνει ο ίδιος. Μολονότι ο δρ
Γκόρντον δεν έχει κρατήσει στατιστικά δεδομένα και δεν έχει
πραγματοποιήσει μελέτες, εκτιμά ότι στις περισσότερες των
περιπτώσεων η εχινάκια βοηθά στην καταπολέμηση των
λοιμώξεων στα αφτιά, καθιστώντας τη θεραπεία πολύ πιο απο
τελεσματική και το κόστος χαμηλότερο σε σχέση με τις συνή θεις
μεθόδους θεραπείας που περιλαμβάνουν τη χορήγηση
αντιβιοτικών και τα σωληνάκια. Τονίζει ότι η εχινάκια δε θερα
πεύει κάθε περίπτωση ούτε και εξαλείφει την ανάγκη χορήγη
σης αντιβιοτικών σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά βοηθά στην
ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ο δρ Γκόρντον χρησιμοποιεί επίσης την εχινάκια για την αντι
μετώπιση κάθε είδους λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένων της
γρίπης και του συναχιού, στα βρέφη και στα παιδιά. Συνήθως
συμβουλεύει τους ασθενείς του να λαμβάνουν εναλλακτικά το
βότανο για δύο εβδομάδες, στη συνέχεια να διακόπτουν τη
λήψη του για άλλες δύο εβδομάδες και να επαναλαμβάνουν
τη λήψη του, αν αυτό είναι απαραίτητο.
Σημειώνουμε ότι για λόγους προστασίας των
προσωπικών δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε ψευδώνυμο,
αλλά τα ιατρικά στοιχεία είναι ακριβή.

Ποια είναι η ποσότητα που χρειάζεται να πάρετε;

Η εχινάκια διατίθεται στο εμπόριο σε πολλές μορφές, από το άνθος
ή τη ρίζατου βοτάνου ως υγρό ή σκόνη, και οι συνιστώμενες δόσεις
ποικίλλουν. Γι' αυτό θα πρέπει κάποιος να διαβάσει προσεκτικά τη
σήμανση του προ·ίόντος, προκειμένου να ενημερωθεί για την κατάλ-

•119.
ληλη δόση. Γενικά, για την καταπολέμηση της γρίπης, του συναχιού ή
άλλων λοιμώξεων οι ενήλικοι χρειάζονται 900 mg ημερησίως τυπο
ποιημένου εκχυλίσματος σε μορφή σκόνης, τα οποία πρέπει να λαμ
βάνονται σε δόσεις των 300 mg, τρεις φορές την ημέρα. Για παιδιά
ηλικίας κάτω των έξι ετών, ο δρ Ντόναλντ Μπράουν από το Σιάτλτων
ΗΠΑ συνιστά να χορηγείται το ήμισυ της δόσης που είναι κατάλληλη
για ενηλίκους. Μόλις εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια γρίπης ή συνα
χιού, ο δρ Μπράουν συνιστάνα παίρνει ο ασθενής εχινάκια για δέκα
έως δεκατέσσερις ημέρες δίχως διακοπή.

Ο παράγοντας ασφάλεια
Η εχινάκια είναι δυνατό να προκαλέσει ήπιες ανεπιθύμητες ενέρ
γειες, όπως στομαχικές διαταραχές και διάρροια. Δεν υπάρχουν
αναφορές για τοξικότητα σε ό,τι αφορά το βότανο. Οι ειδικοί προ
ειδοποιούν να μη γίνεται χρήση του βοτάνου αν κάποιος πάσχει από
μ ία αυτοάνοση νόσο, όπως είναι ο λύκος, ή άλλες προοδευτικές συστηματικές
νόσους, όπως είναι η φυματίωση, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο σακχαρώδης
διαβήτης και ιδιαίτερα το AIDS. Επίσης, ο δρ Μπράουν συνιστά να μην
παίρνει ο ασθενής εχινάκια εάν είναι αλλεργικός στα άνθη της οικογένειας της
μαργαρίτας.
Η Επιτροπή Ε της Γερμανίας συνιστά επίσης να μη λαμβάνεται
η εχινάκια για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των οκτώ εβδομάδων,
δίχως διακοπή. Αυτό δεν οφείλεται στην ύπαρξη ενδείξεων βλάβης
που προκαλείται από τη συνεχή χρήση ούτε σημαίνει ότι η εχινάκια
χάνειτην αποτελεσματικότητά της με τη συνεχή χρήση. Απλώς εκφρά
ζεται η γενική αρχή σύμφωνα με την οποία δεν πρέπει να λαμβάνεται
ένα φάρμακο αν ο οργανισμός δεν το χρειάζεται πραγματικά.

Πρέπει να το δοκιμάσει κανείς;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι «ναι» και μάλιστα ιδιαίτερα σε
περιπτώσεις γρίπης, συναχιού και οξείας λοίμωξης του αναπνευστι
κού συστήματος, κατά προτίμηση στα πρώτα στάδια. Αν αισθάνεστε
ότι πρόκειται να σας πιάσει γρίπη ή συνάχι, μπορείτε να πάρετε εχι
νάκια καθημερινά για δύο εβδομάδες περίπου ή ώσπου να εξαφανι
στούν τα συμπτώματα. Η εχινάκια μπορεί να καταπολεμήσει και άλλες
μορφές ιογενών και βακτηριακών λοιμώξεων, όπως είναι η
στρεπτοκοκκική λοίμωξη του λαιμού, σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις,
υποτροπιάζουσες μυκητιακές κολπικές λοιμώξεις, ουρολοιμώξεις,
έρπης, βρογχίτιδα και ωτίτιδες.

•120.
 Προσοχή: Αν και είναι ασφαλής η χρήση της για την αντιμετώπι ση
της κοινής γρίπης και του συναχιού, η αυτοδιάγνωση και η αντι
μετώπιση χρόνιων λοιμώξεων δίχως τη βοήθεια του ειδικού γιατρού
αλλά μόνο με τη βοήθεια του βοτάνου μπορεί να είναι επικίνδυνη.
Τέτοιου είδους λοιμώξεις είναι δυνατό να έχουν κάποιο υποκείμενο
παθολογικό αίτιο που είναι ίσως αναστρέψιμο και χρειάζεται ιατρι κή
φροντίδα. Αν μετά από μερικές εβδομάδες τα συμπτώματα της
λοίμωξης δεν υποχωρήσουν με τη βοήθεια της εχινάκιας, θα πρέπει
να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή.

Η ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡΙ Οι λοιμώξεις

του παιδιού εξαφανίστηκαν

Μπορεί κάποιος να παίρνει συνεχώς εχινάκια προκειμένου να

αποτρέψει τις λοιμώξεις που μπορεί να απειλήσουν την υγεία
του ή για να κρατά υπό έλεγχο τις χρόνιες λοιμώξεις; Παρόλο
που ακούγεται συχνά ότι θα πρέπει το βότανο αυτό να λαμβά
νεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα, να ακολουθεί μία
περίοδος διακοπής και, στη συνέχεια, να επαναλαμβάνεται η
λήψη του, πολλοί ειδικοί συνιστούν ότι είναι απόλυτα ασφαλής
και αποτελεσματική η συνεχής λήψη του. Ο Κέρι Μπόουν, ένας
θεραπευτής διεθνούς φήμης και ιδρυτής της εταιρίας παρα
σκευής φυσικών θεραπευτικών ουσιών MediHerb, υποστηρίζει
ότι ο ίδιος και πολλοί Αυστραλοί παίρνουν το βότανο για μεγά
λες χρονικές περιόδους ως γενικό τονωτικό του ανοσοποιητικού
συστήματος και διαβεβαιώνει ότι είναι το ίδιο αποτελεσματικό.
Προκειμένου να μας δείξει την αποτελεσματικότητα της εχι
νάκιας, μας παρουσιάζει την περίπτωση ενός τρίχρονου κορι
τσιού του οποίου η μητέρα είχε φτάσει σε απόγνωση. «Η μητέ
ρα του κοριτσιού ήταν απελπισμένη και έκλαιγε διότι η μικρή
της κόρη ήταν ιδιαίτερα επιρρεπής στις λοιμώξεις, σε βαθμό που
μέχρι την ηλικία των τριών ετών είχε πάρει είκοσι πέντε φορές
αγωγή με αντιβιοτικά φάρμακα. Το κοριτσάκι πάθαινε συνεχώς
λοιμώξεις του κατώτερου και ανώτερου αναπνευστικού, γρίπη
και βρογχίτιδα και ταυτόχρονα έπασχε από άσθμα>}. Αφού αντι
μετώπισε τα συμπτώματα της βρογχίτιδας, ο Μπόουν χορήγησε
καθημερινά στο παιδί εχινάκια. «Καθ' όλη τη διάρκεια του επό
μενου έτους που το παρακολουθούσα, το κοριτσάκι δεν έπαθε

•121.
 άλλη λοίμωξψ, λέει. «Όταν κάποιο βότανο έχει τέτοια αποτε
λέσματα, αυτό γίνεται γνωστό γρήγορα στον κόσμο». Για τη
μητέρα της το γεγονός αυτόήταν εκπληκτικό. Ήταν σαν να
είχε γίνει ένα θαύμα.
Κατάτην άποψη του Μπόουν, αυτή η περίπτωση δείχνει
τη διαφορά ανάμεσα στα φυσικά και τα συνθετικά φάρμακα.
«Η ιατρική που χρησιμοποιεί φυσικές μεθόδους στοχεύει στη
βασική αιτία του προβλήματος και όχι απλώς στα επιφανεια
κά συμπτώματα>}, ισχυρίζεται. «0 γιατρός συνήθως χορηγεί
αντιβιοτικά για να θεραπεύσει μια λοίμωξη αλλά αυτό δεν
μπορεί να σταματήσει την επόμενη λοίμωξη, όταν το ανοσο
ποιητικό σύστημα είναι εξασθενημένο. Με τη χρήση των
βοτάνων αποσκοπούμε στην τόνωση της άμυνας του οργανι
σμού έτσι ώστε να μην υποτροπιάσει η λοίμωξη».
Ο δρ Λιουκ Μπούτσι, ειδικός σταθεραπευτικά βότανα στην
Αμερική, συμφωνεί ότι η κυκλική χρήση της εχινάκιας με περιο
δικές διακοπές είναι μια άποψη που δε βασίζεται σε επιστημο
νικά δεδομένα. «Νομίζω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν τη χρη
σιμοποιεί κάποιος συνεχώς ως τονωτικό του ανοσοποιητικού
συστήματος, αν αυτό είναι απαραίτητο}}, υπογραμμίζει ο ίδιος.

θ έματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

Στις ΗΠΑυπάρχουν διάφοροι τύποι εχινάκιας στο εμπόριο. Διατίθε
ται μετη μορφή βάμματος, δισκίου καικάψουλας και μάλιστα σε διά
φορες γεύσεις για να αρέσει στα παιδιά. Το προ"ίόν που έχει
δοκιμα στεί και χρησιμοποιηθεί περισσότερο από όλα είναι γνωστό
με το εμπορικό όνομα Echinacin στη Γερμανία. Στις ΗΠΑ εισάγεται
και κυκλοφορεί με το εμπορικό όνομα Echinaguard από την εταιρία
Nature's Way.

•122.
 Valium
Το της φύσης
( Η βαλεριάνα)

Αποτελεί εξαίρετο υπνωτικό φάρμακο και αγχολυτικό.

Επιπλέον, δε δημιουργεί άσχημα συναισθήματα
αργότερα. Τι περισσότερο μπορεί να ζητήσει κανείς;

Θ α θέλατε να κοιμάστε καλά το βράδυ δίχως να αισθάνεστε το

επόμενο πρωί το κεφάλι σας βαρύ από τη χρήση των υπνωτι
κών χαπιών; Ή μήπως θα θέλατε μια θεραπεία κατά του άγχους
δίχως να επιβαρύνεστε με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των ηρεμιστι
κών φαρμάκων; Μήπως θα θέλατε ένα μυοχαλαρωτικό που να μην
έχει τις ανεπιθύμητες ενέργειες του Valium; Η βαλεριάνα, ένα ήπιο
βότανο με χαλαρωτικές ιδιότητες, θα μπορούσε να είναι η λύση.
Περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιες διατα
ραχές ύπνου και άλλα 30 εκατομμύρια παρουσιάζουν περιστασιακά
προβλήματα διαταραχής του ύπνου. Οι πωλήσεις των ηρεμιστικών
και των αγχολυτικών φαρμάκων, όπως το Valium και το Halίcon,
ανέρχονται σε αστρονομικά επίπεδα - περίπου 10 εκατομμύρια
άνθρωποι τα παίρνουν κάθε χρόνο, κυρίως για τον ύπνο. Τα φάρμα
κα αυτά έχουν πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες, στις οποίες περιλαμ
βάνονται ο κίνδυνος εθισμού ή υπερδοσολογίας και το σύνδρομο
στέρησης, Το Halicon, συγκεκριμένα, έχει προκαλέσει σε ορισμέ
νους χρήστεςψυχωτικές διαταραχές, απώλεια μνήμης και παραισθή
σεις. Το πρόβλημα αυτό έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις, ώστε
αναρωτιέται κανείς γιατί δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη ένα καλό,
ασφαλές και ήπιο υπνωτικό χάπι.
Υπάρχει όμως μια ουσία, γνωστή εδώ και πολλούς αιώνες, που
εκατομμύρια άνθρωποι τη γνωρίζουν και τη χρησιμοποιούν. Πρό
κειται για το βότανο βαλεριάνα, το οποίο διαθέτει ηρεμιστικές

•123.
ιδιότητες, είναι ασφαλές και ήπιο, δεν ενέχει κίνδυνο εθισμού,
χρησιμοποιείται ευρέως και είναι εγκεκριμένο σε πολλές χώρες ως
εναλλακτικό των ισχυρών και επικίνδυνων ηρεμιστικών φαρ
μάκων. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδει
κνύουν ότι βοηθά αυτούς που το χρησιμοποιούν για να ηρεμούν,
χαλαρώνει τον εγκέφαλο, μειώνει το άγχος, λειτουργεί ως υπνωτι
κό και χαλαρώνει τους μυς δίχως να δημιουργεί βαρύ κεφάλι το
πρωί ή να επιφέρει ανεπανόρθωτες βλάβες στο χρήστη. Έτσι, αν
θα πρέπει κάποιος να διαλέξει ανάμεσα στο Valium και στη βαλε
ριάνα, ίσως πρέπει να προτιμήσει το βότανο που έχει χρησιμοποι
ηθεί εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια από τον άνθρωπο, πριν προ
χωρήσει σε άλλες λύσεις.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡ ΜΠΡΆΟΥΝ

Η βαλεριάνα θεράπευσε το άγχος του και τον
αποδέσμευσε από το Xanax

Ο δρ Ντόναλντ Μπράουν είναι ένας διακεκριμένος θεραπευ τής

που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μπαστίρ του Σιάτλ και
συχνά δίνει διαλέξεις σε ιατρικές σχολές σχετικά με τις φυσι
κές θεραπευτικές ουσίες. Έχει γράψει πολλά βιβλία, ανάμε
σα στα οποία είναι και το Herbal Prescrίptίons for Better
Health. Ο δρ Μπράουν είναι θερμός οπαδός της βαλεριάνας,
αυτής της φυσικής αγχολυτικής ουσίας, και τη συνιστά στους
ασθενείς ως το καλύτερο φάρμακο για την καταπολέμηση της
aϋπνίας. «Είναι πολύ καλύτερη και πιο ασφαλής από άλλες
ουσίες, όπως για παράδειγμα από τη μελατονίνψ>. Ο δρ
Μπράουν αναφέρεται συχνά στην τεράστια επιτυχία που έχει
η χρήση της βαλεριάνας στη θεραπευτική αντιμετώπιση του
άγχους και των κρίσεων πανικού, ιδιαίτερα μάλιστα στην
αποδέσμευση των ασθενών από τα συνθετικά αγχολυτικά
φάρμακα, όπως το Xanax.
Ως παράδειγμα, αναφέρει την περίπτωση ενός εικοσιτε
τράχρονου μουσικού της τζαζ που άρχισε να παίρνει το
Xanax προκειμένου να ανακουφιστεί από το άγχος, ιδιαίτε ρα
όταν βρισκόταν σε περιοδεία. Ο νεαρός μουσικός, για να
καταπνίξει τις κρίσεις πανικού που επιδεινώνονταν όταν
χρειαζόταν να ταξιδέψει μακρινές αποστάσεις με αεροπλά-

•124.
 νο, έπαιρνε Xanax σε αρκετά υψηλές δόσεις επί ενάμιση
χρόνο περίπου. Προσπάθησε δύο φορές να διακόψει τη
λήψη του, διότι φοβόταν ενδεχόμενο εθισμό του σε αυτό.
Τότε όμως εμφάνισε σύνδρομο στέρησης και το άγχος και οι
κρίσεις πανικού επέστρεψαν, και μάλιστα σε χειρότερη
μορφή από πριν. Έτσι, αναγκάστηκε να επιστρέψει στο
Xanax. Αποθαρρυμένος και προβληματισμένος, ζήτησε τη
συμβουλή του δρος Μπράουν, ο οποίος του πρότεινε να
αρχίσει να παίρνει βαλεριάνα, μειώνοντας σταδιακά τη δόση
του Xanax. Έπειτα από περίπου πέντε εβδομάδες, ο μουσι
κός διέκοψε εντελώς τη λήψη του Xanax, αλλά εξακολούθη
σε να παίρνει το βότανο βαλεριάνα. Προς μεγάλη του ανα
κούφιση, το άγχος και οι κρίσεις πανικού δεν επέστρεψαν. Ο
νεαρός μουσικός μπορούσε να λειτουργήσει απόλυτα καλά
λαμβάνοντας μόνο βαλεριάνα. Και όταν αποφάσισε να αραι
ώσει τη χρήση του βοτάνου δεν είχε σύνδρομο στέρησης.
Σήμερα παίρνει βαλεριάνα μόνο περιστασιακά, προκειμέ νου
να αποτρέψει μια κρίση άγχους όταν βρίσκεται σε επι σφαλή
κατάσταση.
Με ποιο τρόπο η βαλεριάνα επιτυγχάνει μια τέτοια ομαλή
αποδέσμευση; Ο δρ Μπράουν πιστεύει ότι το θεραπευτικό
βότανο προσδένεται στους ίδιους υποδοχείς των εγκεφαλι κών
κυττάρων με το Xanax. Όταν το Xanax απουσιάζει, οι
υποδοχείς αναζητούν κάποιο ανάλογο μόριο για να προσδε
θούν. Η έλλειψη κάποιας ανάλογης ουσίας δημιουργεί πρό
βλημα στη λειτουργία των υποδοχέων. Αν όμως πάρει κάποι ος
βαλεριάνα, οι υποδοχείς αναγνωρίζουν τα ανάλογα μόρια και
λειτουργούν και πάλι όπως πριν. Σύμφωνα με το δρα Μπράουν,
πολλοί γιατροί χρησιμοποιούν βαλεριάνα για να πετύχουν μια
ασφαλή και ήρεμη μετάβαση, απαλλαγμένη από τις
ανεπιθύμητες ενέργειες του Xanax.

Τι είναι η βαλεριάνα;
Η ρίζατης βαλεριάνας, ενός ψηλού φυτού που μοιάζει με φτέρη, χρη
σιμοποιείται εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια ως ήπιο ηρεμιστικό. Από
το 1820 έως το 1942, η βαλεριάνα ήταν στη λίστα της φαρμακο ποιίας
των ΗΠΑ ως ηρεμιστικό. Χρησιμοποιείται ευρέως και είναι εγκεκριμένο
στην Ευρώπη ως ήπιο υπνωτικό για την ανακούφιση
από το άγχος και για την αντιμετώπιση της aϋπνίας.

•125.
Ποσο αποτελεσματική είναι;
Από όλες τις φυσικές ουσίες που έχουν καταπραϋντικές ιδιότητες,
η βαλεριάνα φαίνεται ότι είναι η πιο αποτελεσματική, σύμφωνα με
το δρα Βάρο Τάιλερ, ειδικό στα θεραπευτικά βότανα. Τα στοι χεία
που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της
βαλεριάνας είναι τόσο ισχυρά και πειστικά, ώστε αρκετοί
Ευρωπαίοι κατασκευαστές φυσικών θεραπευτικών ουσιών έχουν
κάνει αίτηση στον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρ
μάκων να επιτρέψει την κυκλοφορία της βαλεριάνας ως βοήθημα
κατά της aϋπνίας, δίχως συνταγή γιατρού, με την έννοια ότι το
βοήθημα είναι μια ουσία που λειτουργεί καταπραϋντικά και ήπια
ηρεμιστικά. Η επιστημονική βιβλιογραφία περιλαμβάνει περισσό
τερες από 200 επιστημονικές μελέτες σχετικά με τη φαρμακολογία
της βαλεριάνας, οι περισσότερες από τις οποίες είναι ευρωπα·ίκές
μελέτες των τελευταίων τριάντα ετών.
Η βαλεριάνα είναι ένα καλά δοκιμασμένο υπνωτικό ρόφημα.
Τουλάχιστον έξι ελεγχόμενες κλινικές μελέτες που πραγματοποι
ήθηκαν στην Ευρώπη δείχνουν ότι μπορεί να μειώσει το χρονικό
διάστημα που μεσολαβεί μέχρι τον ύπνο, να παρατείνει τη διάρ κεια
του ύπνου, να αυξήσει τις φάσεις του βαθέος ύπνου και τα όνειρα,
να μειώσει τη συχνότητα των ξυπνημάτων κατά τη διάρ κεια της
νύχτας και να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου σε αυτούς που
κοιμούνται φυσιολογικά αλλά και σε αυτούς που πάσχουν από
αϋπνία. Μια κλασική μελέτη είναι αυτή που πραγ ματοποιήθηκε στα
μέσα της δεκαετίας του 1980, στα εργαστήρια της εταιρίας Nestle.
Για τρεις συνεχόμενες βραδιές τη φορά, αυτοί που συμμετείχαν στη
μελέτη έλαβαν είτε εκχύλισμα βαλεριάνας
ε ίτε ένα αδρανές φάρμακο (placebo ). Το 37% αυτών που πήραν
βαλεριάνα δήλωσαν ότι αποκοιμήθηκαν πιο γρήγορα, ενώ το αντί
στοιχο ποσοστό στην ομάδα που έπαιρνε το placebo ήταν 23%.
Επιπλέον, το 43% αυτών που πήραν βαλεριάνα είπαν ότι κοιμή
θηκαν καλύτερα απ' ό,τι συνήθως. Αυτοί όμως που επωφελήθηκαν
περισσότερο ήταν όσοι είχαν συστηματικά προβλήματα στον ύπνο
τους. Ανάλογα ήταν και τα αποτελέσματα μιας σουηδικής μελέτης.
Το 44% αυτών που αντιμετώπιζαν προβλήματα στον ύπνο τους
ε ίπαν ότι είχαν άριστο ύπνο μετά τη λήψη ενός προ.ίόντος 400 mg
βαλεριάνας. Το 89% δήλωσαν ότι ο ύπνος τους βελτιώθηκε.

•126.
Βαλεριάνα ή Halicon;
Η βαλεριάνα είναι εξίσου αποτελεσματική με το Halicon που
χορηγείται ως υπνωτικό με τη μορφή δισκίων. Σε μια γερμανική μελέτη
το 1992 έγινε σύγκριση της αποτελεσματικότητας της βαλε ριάνας (υπό
μορφή δισκίων που περιέχουν 160 mg βαλεριάνας κ�ι 80 mg
βάλσαμο λεμονιού) και του Halicon (υπό μορφή δισκίων που
περιέχουν 0,125 τριαζολάμης) σε είκοσι ανθρώπους ηλικίας τριά ντα
έως πενήντα ετών. Για μια χρονική περίοδο εννέα νυχτών, ο
συνδυασμός της βαλεριάνας αποδείχτηκε εξίσου αποτελεσματικός με
το Halicon με την έννοια ότι τα άτομα που έλαβαν βαλεριάνα
κοιμήθηκαν το ίδιο γρήγορα και το ίδιο καλά. Μάλιστα η βαλεριά να
ήταν περισσότερο αποτελεσματική στα άτομα που είχαν μεγα λύτερα
προβλήματα στον ύπνο. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα άτομα που έλαβαν
βαλεριάνα, οι χρήστες του Halicon υπέφεραν από πονοκέφαλο καθώς
και έλλειψη συγκέντρωσης την επόμενη μέρα.
Ουσιαστικά, όλες οι δοκιμές δείχνουν καθαρά τη μεγάλη δια φορά
ανάμεσα στη βαλεριάνα και στα συνταγογραφούμενα φάρ μακα, όπως
το Valium και το Halicon. Το βότανο δεν επιφέρει πονοκέφαλο και
υπνηλία το επόμενο πρωινό ούτε μείωση της συγκέντρωσης ή
μειωμένη φυσική απόδοση. Επίσης, δεν αλληλεπι δρά με το αλκοόλ
έτσι ώστε να εντείνει τη μείωση της απόδοσης, όπως συμβαίνει με τα
συνθετικά φάρμακα που χορηγούνται για την αϋπνία. Μια γερμανική
μελέτη που έγινε το 1995 έδειξε ότι δεν υπάρχει καμία αλληλεπίδραση
ανάμεσα στο αλκοόλ και στη βαλε ριάνα που να επιφέρει μείωση της
συγκέντρωσης, της προσοχής, του χρόνου αντίδρασης ή της
απόδοσης κατά την οδήγηση αυτοκι νήτου. Συμπερασματικά, η
βαλεριάνα μπορεί να λαμβάνεται με την ίδια ασφάλεια όταν πρόκειται
να πάει κάποιος για ύπνο όπως και κατά τη διάρκεια της ημέρας,
γεγονός που κάνει το βότανο αυτό περισσότερο ευέλικτο και
κατάλληλο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που κάποιος επιθυμεί να κρατά
υπό έλεγχο τα επίπεδα άγχους και στρες κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οι ειδικοί επισημαίνουν, επίσης, ότι η βαλεριάνα έχει πολύ

λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και είναι περισσότερο ήπια σε
σχέση με τα συνθετικά φάρμακα. «Η βαλεριάνα και οι φυσικές
θεραπευτικές ουσίες δεν έχουν τον ίδιο βαθμό δραστικότητας με
τα συνθετικά φάρμακα ούτε όμως και τα μειονεκτήματά τους»,
αναφέρει ο ειδικός στα θέματα αυτά δρ Βάρο Τάιλερ.

•127.
Πώς ενεργεί η βαλεριάνα;
Ο μηχανισμός με τον οποίο η βαλεριάνα ενεργεί στον εγκέφαλο
μοιάζει με αυτό των φαρμάκων βενζοδιαζεπίνης - του Halicon και
του Valium. Τα φάρμακα αυτά στηρίζουν την κατασταλτική δράση
τους στην ενεργοποίηση του νευροδιαβιβαστή γ-αμινοβουτυρικό
οξύ, που μειώνει τη διεγερτική ικανότητα του εγκεφάλου. Στα ζώα
η βαλεριάνα επιφέρει το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα, προκαλώντας
την απελευθέρωση του γ-αμινοβουτυρικού οξέος από το φλοιό του
εγκεφάλου. Στα ποντίκια τόσο η βαλεριάνα όσο και το Valium επι
μηκύνουν τη διάρκεια του ύπνου. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε
στο Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Βιολογίας στο Μάρμπουργκ της
Γερμανίας έδειξε ότι τα συστατικά της βαλεριάνας στα οποία οφεί
λονται οι καταπραϋντικές της ιδιότητες μπορεί να προσκολλούνται
στα ίδια σημεία επαφής των υποδοχέων των εγκεφαλικών κυττά
ρων όπου προσκολλούνται και τα βαρβιτουρικά και οι βενζοδιαζε
πίνες. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, η βαλεριάνα εκδίωξε τις
βενζοδιαζεπίνες από τα σημεία επαφής των υποδοχέων στα εγκε
φαλικά κύτταρα των ζώων.
Δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί πλήρως τα συστατικά της βαλε
ριάνας που έχουν κατασταλτική δράση στο κεντρικό νευρικό σύστη μα.
Το βαλεριανικό οξύ και τα valepotriates είναι χημικές ουσίες που
συναντώνται αποκλειστικά στη βαλεριάνα. Το βαλεριανικό οξύ
χρησιμοποιείται στην παρασκευή διαφόρων ευρωπα·ίκών προ·ίόντων
και συχνά συνδυάζεται με άλλα ήπια κατασταλτικά βότανα, όπως
ε ίναι το βάλσαμο λεμονιού, η πασσιφλόρα και το χαμομήλι. Σύμφω να
με το φυσιοδίφη Στίβεν Φόστερ, στη βαλεριάνα έχουν ανιχνευτεί
περισσότερες από 120 ενεργές χημικές ουσίες, ο συνδυασμός των
οποίων έχει ως αποτέλεσμα την κατασταλτική δράση της.

Σ ε ποιους απευθύνεται;
Καθένας μπορεί να πάρει βαλεριάνα για να χαλαρώσει, να κοιμηθεί
καλύτερα και να ηρεμήσει σε στιγμές ήπιου άγχους και στρες -ακόμη
και πριν δώσει κάποια διάλεξη ή εκφωνήσει κάποιο λόγο ή πριν μπει
στοαεροπλάνο, αν φοβάται τα ταξίδια με το αεροπλάνο- ακόμη και ως
μυοχαλαρωτικό. Μπορείνα το πάρει κατά τη διάρκειατης ημέρας
ή το βράδυ για καλύτερο ύπνο. Η βαλεριάνα μπορεί επίσης να απα
λύνει τα συμπτώματα της διακοπής λήψης συνθετικών φαρμάκων και
μπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο αυτών σε ανθρώπους με
ήπιο έως μέτριο άγχος και αϋπνία.

•128.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΤΕΪΝ Θεραπεύει
γρήγορα, δίχως πόνο

Ο Σκιπ Ντέιν, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπρίγκαμ Γιανγκ, και

πρωταθλητής της άρσης βαρών, σήκωσε μια μπάρα βάρους 325
κιλών περίπου, την έβαλε στους ώμους του, κάθισε σταυ ροπόδι και,
στη συνέχεια, άρχισε και πάλι να σηκώνεται στα διακά. Δύο χρόνια
πριν, στα πεντηκοστά γενέθλιά του, είχε κάνει ρεκόρ άρσης βαρών στο
πανεπιστήμιο και από τότε το έσπασε ο ίδιος σηκώνοντας 400 κιλά
περίπου στους ώμους του. Όμως, εκείνο το βράδυ του 1995, καθώς
επιχειρούσε να ση κωθεί, αισθάνθηκε τον τετρακέφαλο μυ του
αριστερού του μηρού να τον εγκαταλείπει. Κύλησε πίσω και έριξε κάτω
την μπάρα. Ο πόνος στο μηρό του ήταν εξουθενωτικός. Κατάφε ρε να
τεντώσει το μυ του αρκετά έτσι ώστε να καταφέρει να περπατήσει
κουτσαίνοντας και να φτάσει σπίτι του. Πέρασε εκείνο το βράδυ δίχως
παυσίπονα.
Ο Ντέιν γνώριζε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ένας
τέτοιος τραυματισμός θα χρειαζόταν τρεις έως τέσσερις εβδο μάδες για
να τον ξεπεράσει με τη βοήθεια των γνωστών αναλ γητικών
φαρμάκων. Η θεραπεία όμως που του συνέστησε ο για τρός του,
Ντένις Ρέμινγκτον, δεν περιλάμβανε τη χρήση αναλ γητικών. Ο
Ρέμινγκτον, που έχει ειδικευτεί στη θεραπεία με φυσικές ουσίες,
χορήγησε στον Ντέιν ρίζα βαλεριάνας σε συν δυασμό με
φοινικόδεντρο και μασάζ. «Σε έξι μέρες επέστρεψα στην προπόνησή
μου και μπορούσα και πάλι να σηκώσω 300 κιλά», θυμάται ο Ντέιν. Η
βαλεριάνα ενήργησε ως χαλαρωτικό των μυών, ανακουφίζοντας από
τον πόνο, και το φοινικόδεντρο επιτάχυνε τη διαδικασία της ίασης,
μειώνοντας τη φλεγμονή. Κατά τη διάρκεια των έξι ημερών μπορούσε
να συνεχίσει την προπόνησή του με την άρση της μπάρας, αλλά δεν
έκανε καθί σματα και κάμψεις.

Ποια είναι η σωστή αναλογία;

Μπορεί να ξεκινήσει κανείς με χαμηλή δόση και, αν χρειάζεται, να
αυξήσει σταδιακά τη δόση. Για όσους θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη
βαλεριάνα ως βοήθημα για τον ύπνο, ο δρ Ντόναλντ Μπράουν συνι
στά τη λήψη 300 έως 500 mg ενός τυποποιημένου εκχυλίσματος βαλε
ριάνας μία ώρα περίπου πριν από την κατάκλιση. Ο ίδιος συνιστά τη

•129.
μείωση αυτής της δόσης κατά το ήμισυ, όταν λαμβάνεται ως ήπιο ηρε
μιστικό για να κατευνάσει το άγχος κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η ποσότητα αυτή (150-300 mg) ισοδυναμεί με μισό έως ένα κουτα
λάκι του γλυκού υγρό εκχύλισμα βαλεριάνας και με ενάμιση κουτα
λάκι του γλυκού βάμμα βαλεριάνας. Τα αποτελέσματα είναι ορατά
μέσα σε 30-45 λεπτά.

Ο παράγοντας ασφάλεια - Πόσο ασφαλής είναι

η χρήση της βαλεριάνας;
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες στις συνιστώμενες δόσεις είναι ελάχιστες και
ασήμαντες. Η συνηθέστερη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι οι περι στασιακές
στομαχικές διαταραχές. Ωστόσο, σε υψηλές δόσεις, η βαλε ριάνα μπορεί
να προκαλέσει κεφαλαλγία, ανησυχία, ναυτία και πρωι νή αστάθεια ή
αδυναμία. Αν αισθάνεστε υπνηλία ή αδυναμία το επό μενο πρωί, η δόση
είναι ίσως πολύ υψηλή για εσάς. Σε αυτή την περί πτωση, οι ειδικοί
συμβουλεύουν απλώς να μειώσετε τη δόση που λαμ βάνετε. Η βαλεριάνα,
αντίθετα με τα υπνωτικά χάπια που συνήθως συνταγογραφούνται, δεν
προκαλεί εθισμό και νοητικές διαταραχές. Δεν υπάρχουν αναφορές
σοβαρής δηλητηρίασης σε ζώα ή ανθρώπους από υπερβολική δόση.
Ωστόσο, ορισμένοι νοσοκομειακοί γιατροί έχουν παρατηρήσει ότι
ορισμένα άτομα έχουν, λόγω ιδιοσυγκρασίας, αντίθετη από την
αναμενόμενη ανταπόκριση στη βαλεριάνα. Έτσι, γίνονται περισσότερο
ανήσυχοι και το άγχος τους και οι ρυθμοί τους αυξάνονται, αντί να
χαλαρώνουν και να γίνονται πιο ήρεμοι.
Στη μόνη γνωστή περίπτωση υπερδοσολογίας της βαλεριάνας, μια
γυναίκα πήρε σαράντα έως πενήντα κάψουλες ρίζας βαλεριάνας σε
σκόνη σε μία απόπειρα αυτοκτονίας. Μισή ώρα αργότερα, αισθάν
θηκε κόπωση, κράμπες στο στομάχι, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη
και τρέμουλο στα χέρια και τα πόδια. Ωστόσο, σε είκοσι τέσσερις ώρες
είχε επανέλθει στη φυσιολογική της κατάσταση. Έπειτα από αυτό, οι
γιατροί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υπερδοσολογία των 20 γρ.
(20.000 mg) δεν προκαλεί οξεία δηλητηρίαση. Ο Οργανι σμός
Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ κατατάσσει τη βαλεριάνα στα
ασφαλή προ"ίόντα.
Προσοχή: Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη βαλεριάνα μόνοι σας,
ως βοήθημα για το ήπιο άγχος και για τα προβλήματα ύπνου. Ωστό
σο, αν πάσχετε από σοβαρής μορφής άγχος ή αϋπνία ή αν ακολου
θείτε θεραπεία για ψυχιατρικά προβλήματα, αν παίρνετε οποιαδή ποτε
άλλα ψυχοτρόπα φάρμακα, συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν

•130.
προβείτε στη λήψη βαλεριάνας. Η μετάβαση από τα συνθετικά
ψυχο τρόπα φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται στη
βαλεριάνα θα πρέπει να γίνεται με την επίβλεψη γιατρού.

Ποιος δεν πρέπει να παίρνει βαλεριάνα;

Η βαλεριάνα δεν ενδείκνυται κατά την κύηση και τη γαλουχία, σε
παιδιά ηλικίας μικρότερης των 2 ετών και σε συνδυασμό με άλλα
ηρεμιστικά ή αγχολυτικά φάρμακα που χορηγούνται με ή χωρίς
συνταγή
γιατρού.
Σημείωση: Αν υποφέρετε από χρόνια αϋπνία, πρέπει να περιορί
σετε την ποσότητα καφε·tνης που λαμβάνετε. Οι υψηλές δόσεις της
καφεtνης είναι δυνατό να εξουδετερώσουν κάποια από τα καταπραϋ
ντικά αποτελέσματα της βαλεριάνας.

Συμβουλή προς τους καταναλωτές

Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας που έχει διεξαχθεί στην
Ευρώπη για τη βαλεριάνα έχει γίνει με τυποποιημένα προ'ίόντα
βαλεριάνας. Για να αποκτήσετε ένα προ'ίόν τέτοιας ποιότητας,
αναζητήστε στην επισήμανση των προ'ίόντων την ένδειξη
«υδατοδιαλυτό εκχύλισμα τυποποιημένο στο βαλεριανικό οξύ»
(έτσι ώστε να περιέχει 0,8% βαλερενικό οξύ).

•131.
 ά
Τα θαυματουργ δισκία ,.

που προστατευουν
και θεραπεύουν το συκώτι

(Το σίλuβο το μαριανό)

Ο ι ασθένειες του ήπατος αποτελούν μάστιγα της σύγχρο νης

ζωής και μπορεί να προσβάλλουν οποιονδήποτε, ανε ξαρτήτου
ηλικίας. Ωστόσο, η φύση διαθέτει ένα μοναδικό τρόπο
θεραπείας τους.

ο λα τα <�δηλητήρια� που λαμβάνει ο ορΊανισμός μα� με

α�τά
που τρωμε, που πινουμε και που εισπνεουμε περνουν απο το
χημικό εργοστάσιο αποτοξίνωσης του οργανισμού μας που ονομάζε
ταιι ήπαρ. Αν οι τοξίνες που προσλαμβάνουμε είναι περισσότερες
από αυτές που μπορεί να επεξεργαστεί αποτελεσματικά το συκώτι,
τα ηπατικά κύτταρα καταστρέφονται, το συκώτι εξασθενεί και σε
ορισμένες περιπτώσεις παύει να λειτουργεί. Το συκώτι μας είναι ιδι
αίτερα επιβαρημένο από τα τοξικά παράγωγατου σύγχρονου πολιτι
σμού. Τα χημικά από το περιβάλλον, οι ρυπαντές του αέρα, τα φυτο
φάρμακα, τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, τα φάρμακα που παίρ
νουμε με ή χωρίς συνταγή γιατρού και το αλκοόλτο επιβαρύνουν και
πολλές φορές προκαλούν σοβαρές και aπροσδόκητες ηπατικές βλά
βες. Πράγματι, το αλκοόλ ευθύνεται για το 80% των περιστατικών
ηπατικής νόσου στις χώρες της Δύσης. Ακόμη και η μέτρια κατανά
λωση αλκοόλ οδηγεί στην εμφάνιση λιπώδους ήπατος, γεγονός που
υποδεικνύει την απαρχή ηπατικής βλάβης. Από τη στιγμή που θα
δημιουργηθεί βλάβη, δεν έχει κανείς πολλές ελπίδες για ανάρρωση
με τη βοήθεια της παραδοσιακής ιατρικής. Οι θεραπείες συνίστανται

•133.
στη χρήση ισχυρών στεροειδών και ανοσοκατασταλτικών και ως
τελι κή λύση υπάρχει η μεταμόσχευση ήπατος.
Αν λοιπόν καταναλώνετε περισσότερο αλκοόλ απ' όσο πρέπει ή
παίρνετε φάρμακα που μπορεί να βλάψουν το συκώτι, όπως είναι τα
φάρμακα που μειώνουν τη χολεστερίνη, η ακεταμινοφαίνη και τα
αντικαταθλιπτικά, ή χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα ή εργάζεστε σε
χώρο με βιομηχανικά χημικά, όπως είναι ο τετραχλωριούχος άνθρα
κας, ή έχετε ήδη σημάδια βεβαρημένης και ανεπαρκούς ηπατικής
λειτουργίας, τότε θα πρέπει να γνωρίσετε τις εκπληκτικές ιδιότητες των
σπόρων ενός βοτάνου που ονομάζεται σίλυβο το μαριανό ή κου
φάγκαθο. Πρόκειται για την απάντηση της φύσης στο διαρκή βομ
βαρδισμό του σώματός μας από διάφορες τοξικές ουσίες.
Το σίλυβο το μαριανό είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στηνΕυρώπη για
τη θεραπεία του ήπατος. Υπάρχουν αδιάσειστα επιστημονικά στοι
χεία που δείχνουν ότι το βότανο αυτό μπορεί να αποτρέψει και να
αναστρέψει τη βλάβη του ήπατος, αναγεννώντας τα κύτταρα και
μεγάλα τμήματα ιστών. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σχετικά
με τις ιδιότητες του σίλυβου του μαριανού έχει διεξαχθεί στη
Γερμανία, όπου το βότανο είναι εγκεκριμένο από το κράτος ως
υποστηρικτική θεραπεία για χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του
ήπατος καθώς και για την κίρρωση του ήπατος.

Τι είναι το σίλυβο το μαριανό;

Το σίλυβο το μαριανό ή κουφάγκαθο είναι ένα γ<iίδουράγκαθο, ο aνθός
του οποίου είναι μοβ και περιέχει σπόρους με ισχυρές φαρμακευτικές
ιδιότητες για το συκώτι. Εδώ και χρόνια έχει ανακηρυχθεί ως φάρμακο για
το συκώτι. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Ρωμαίος φυσιοδίφης του lου αιώνα
μ.Χ., το συνιστούσε, όπως άλλωστε και οι γιατροί του Μεσαίωνα καθώς
και οι γιατροίτου 19ου αιώνα. Τον 20ό αιώνατο βότανοαυτόδεν ήταν
αρκετάδημοφιλές,μέχριτηνπρόσφατη αναγέννησήτου,χάρη στην
πρωτοποριακή έρευναπου έγινε στη Γερμανία.

Ποια είναι τα επιστημονικά στοιχεία για τις ιδιότητες του

σίλυβου του μαριανού;
Τη δεκαετία του 1970 Γερμανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου του
Μονάχου αξιολόγησαν την πολύχρονη φήμη του σίλυβου του μαρια
νού ως παραδοσιακού φαρμάκου για το συκώτι, διακρίνοντας τις
φαρμακευτικές ουσίες που περιέχονται στους σπόρους ή τους καρ
πούςτου άνθους και εξετάζονταςτοντρόπο με τον οποίο αυτές δρουν

•134.
ενάντια στις πιο θανατηφόρες τοξίνες του ήπατος. Σε μια σειρά
μελε τών, που αποτέλεσε ορόσημο, οι ερευνητές κατέδειξαν ότι η
χορήγη ση μιας χημικής ουσίας βραδείας δράσης με
ηπατοπροστατευτικές ιδιότητες σε aρουραίους είχε ως αποτέλεσμα
το θάνατο όλων των αρουραίων σε χρονικό διάστημα 130 ημερών.
Όταν όμως στα πειρα ματόζωα χορηγήθηκε ταυτόχρονα σίλυβο το
μαριανό, το αποτέλεσμα ήταν ότι το 70% των αρουραίων επέζησε!
Από τότε, περισσότερες από 200 πειραματικές και κλινικές μελέτες
έδειξαν ότιτο κουφάγκαθο είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία διαφό ρων
ηπατικών νόσων, στις οποίες περιλαμβάνονται το λιπώδες ήπαρ -που
είναι συνήθης ακόμη και σε αυτούς που καταναλώνουν μέτρια ποσότητα
αλκοόλ- η οξεία και η χρόνια ηπατίτιδα, οι βλάβες από τα φάρμακα και
από την έκθεση σε τοξικά χημικά και ακόμη και η προ χωρημένη κίρρωση,
η οποία συνήθως είναι μη αναστρέψιμη και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί
αποτελεσματικά από τα γνωστά συνθετικά φάρμακα των φαρμακευτικών
εταιριών. Μια μεγάλης κλίμακας γερμα νική μελέτη που
πραγματοποιήθηκε το 1992 έδειξε εκπληκτικά ευεργε τικά αποτελέσματα
από τη χρήση του σίλυβου του μαριανού σε 2.637 ασθενείς με ηπατικές
παθήσεις. Έπειτα από οκτώ εβδομάδες λήψης τυποποιημένου προ"ίόντος
σίλυβου του μαριανού σε μορφή κάψουλας, σε καθημερινή βάση, το 63%
των ασθενών ανέφερε ότιτα συμπτώματά του (ναυτία, κόπωση, ανορεξία
και διάταση της κοιλίας) είχαν εξαφα νιστεί. Οι εργαστηριακές αναλύσεις
επιβεβαίωσαν ότι οι αυξημένες τιμές των ηπατικών ενζύμων, οι οποίες
αποτελούν ένδειξη βλάβης του ήπατος, είχαν μειωθεί σημαντικά έως και
46%. Επιπλέον, το 27% των διογκωμένων ηπάτων είχε επανέλθει στο
φυσιολογικό μέγεθος και το μέγεθος στο 56% από αυτά είχε μειωθεί
σημαντικά. Επιπλέον, λιγότε ρο από το 1% των ατόμων που έλαβαν το
βότανο αναγκάστηκε να δια κόψει τη λήψη του, λόγω ανεπιθύμητων
ενεργειών, όπως είναι οι στο μαχικές διαταραχές, η ναυτία και η ελαφριάς
μορφής διάρροια.

ΑΠΟΚΑΘΙΣΤΆ τΙΣ ΒΛΑΒΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ

Το σίλυβο το μαριανό δρα αποτελεσματικά εκεί ακριβώς που χρειά

ζεται. Ενεργεί καλύτερα στα κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβη από το
αλκοόλ. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι βοηθά στην
ανακατασκευή των κατεστραμμένων ηπατικών κυττάρων, επαναφέ-

•135.
ροντάς τα στη φυσιολογική λειτουργία τους. Σε μια μελέτη στην οποία
συμμετείχαν 116 άτομα με ηπατικές βλάβες που προκλήθηκαν από
κατανάλωση αλκοόλ, Γερμανοί ερευνητές δοκίμασαν το βότανο σε
δόσεις των 420 mg ημερησίως. Το βότανο είχε πρωτοφανή θερα
πευτική δράση ακόμη και μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδων, όπως
φάνηκε από τις ευνο·ίκές μεταβολές που σημειώθηκαν στις συγκε
ντρώσεις των ηπατικών ενζύμων, που αποτελούν τους δείκτες της
κυτταρικής βλάβης στο συκώτι από τοξικούς παράγοντες. Πράγματι, οι
ερευνητές παρατήρησαν βελτίωση μέσα σε χρονικό διάστημα επτά
ημερών. Έτσι, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το βότανο βοήθησε
στην ανάκτηση της φυσιολογικής λειτουργίας του ήπατος και διέκο
ψ ε την εξέλιξη της νόσου. Σε μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε σε
ένα γερμανικό ιατρικό περιοδικό το 1981, ερευνητές δοκίμασαν το
βότανο σε είκοσι εννέα άτομα με διάφορες παθήσεις του ήπατος
που προκλήθηκαν από την κατανάλωση αλκοόλ, στις οποίες
συμπεριλαμ βάνονταν το λιπώδες ήπαρ, η αλκοολική ηπατίτιδα και
η κίρρωση. Όπως έδειξε ο εργαστηρικός έλεγχος, οι ασθενείς που
έλαβαν σίλυ βο το μαριανό παρουσίασαν σημαντική βελτίωση της
ηπατικής λει τουργίας. Οι ίδιοι αισθάνονταν πολύ πιο δυνατοί, με
βελτιωμένη όρεξη και λιγότερη ναυτία.

ΣΙΛΥΒΟ ΤΟ ΜΑΡΙΑΝΟΚΑΙ ΗΠΑτΙτΙΔΑ

Υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι το σίλυβο το μαριανό

μπορεί να συμβάλει στην επίσπευση της ανάρρωσης σε περιπτώ
σεις ηπατίτιδας που έχει προκληθεί από έναν ιό ή από την κατανά
λωση αλκοόλ. Σύμφωνα με γερμανική έρευνα, συνέβαλε στη θερα
πεία της ηπατίτιδας Β, της συνήθους μορφής ηπατίτιδας που προ
καλείται από τον ιό της ηπατίτιδας. Διάφορες μελέτες διεξάγονται
επίσης προκειμένου να επιβεβαιωθεί η δράση του σίλυβου του
μαριανού και στη θεραπεία της ηπατίτιδας C. Επίσης, υπάρχουν
πολλά επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν ότι το σίλυβο το
μαριανό συμβάλλει στη θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας ιογενούς
αιτιολογίας. Σε μια σειρά γερμανικών μελετών, οι γιατροί χορήγη
σαν σε ασθενείς με ηπατίτιδα C 420 mg σίλυβου του μαριανού
καθημερινά για μέσο χρονικό διάστημα εννέα μηνών. Το βότανο
είχε ως αποτέλεσμα την αναστροφή της βλάβης του ήπατος και τη
μείωση των επιπέδων τρανσαμινασών στο αίμα. Οι τρανσαμινάσες
είναι ηπατικά ένζυμα τα επίπεδα των οποίων αυξάνονται σε ασθε-

•136.
νείς με ηπατίτιδα και αποτελούν κύριο δείκτη της σοβαρότητας της
νόσου. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σίλυβο το
μαριανό είναι αποτελεσματικό στη χρόνια ηπατίτιδα.
Ιταλοί ερευνητές μελέτησαν επίσης ένα άλλο προ'ίόν κουφάγκα
θου που θεωρείται ότι απορροφάται πολύ γρήγορα από τον οργα
νισμό. Η σιλυβίνη, το πιο ενεργό συστατικό του σίλυβου, συνδυά
ζεται με μια άλλη χημική ένωση, τη φωσφατιδυλοχολίνη, και το
αποτέλεσμα είναι το προ'ίόν που είναι γνωστό ως IdB 1016 ή
Silipide. Το 1993, ερευνητές του Ινστιτούτου Κλινικής Ιατρικής της
Φλωρεντίας το δοκίμασαν σε 60 ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα
ιογενούς αιτιολογίας ή ηπατίτιδα προερχόμενη από κατανάλωση
αλκοόλ και διαπίστωσαν ότι είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική
μείωση των ηπατικών ενζύμων και βελτίωσε την ηπατική λειτουρ
γία. Σε μια μικρής κλίμακας δοκιμή σε οκτώ ηλικιωμένους ασθε νείς
με χρόνια ηπατίτιδα Β και ηπατίτιδα C, το ίδιο προ'ίόν βελτίω σε τη
λειτουργία του ήπατος κατά 15%, όπως προσδιορίστηκε από τα
επίπεδα των ενζύμων.

ΕΙΝΑΙ ΑΠΟτΕΛΕΣΜΑτΙΚΟ ΣτΗΝ ΚΙΡΡΩΣΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ;

Το σίλυβο το μαριανό φαίνεται ότι δεν μπορεί να αναστρέψει την

προχωρημένη κίρρωση κατά την οποία υπάρχουν εμφανή
συμπτώ ματα, όπως ασκίτης (συσσώρευση υγρού στον κοιλιακό
χώρο) ή αιμορραγία του οισοφάγου ή του ορθού εντέρου. Ωστόσο,
μελέτες έδειξαν ότι η μακρόχρονη χρήση του σίλυβου επιβραδύνει
την εξέ λιξη της νόσου που ευθύνεται για το θάνατο 30.000 ατόμων
ετησίως στις ΗΠΑ. Όπως έδειξε μια μεγάλη γερμανική μελέτη που
έγινε το 1987 με τη συμμετοχή 170 ασθενών με κίρρωση του
ήπατος, οι ασθενείς που έλαβαν το βότανο επιβίωσαν για
μεγαλύτερο χρονι κό διάστημα. Για διάρκεια δύο ετών έλαβαν είτε
420 mg σίλυβου ημερησίως είτε ένα αδρανές δισκίο (placebo ).
Έπειτα από δύο χρόνια, η θνησιμότητα αυτών που πήραν το
placebo ήταν 60% υψη λότερη σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό
αυτών που πήραν το βότανο. Το βότανο λειτούργησε πιο
αποτελεσματικά στους ασθε νείς που έπασχαν από κίρρωση λόγω
κατάχρησης αλκοόλ. Προφα νώς το βότανο δρα
αποτελεσματικότερα στους ασθενείς που πάσχουν από κίρρωση
όταν παράλληλα οι ασθενείς σταματούν την κατανάλωση αλκοόλ.

•137.
 Επιπλέον, το σίλυβο το μαριανό είναι δυνατό να αντιταχθεί και να
αντισταθμίσει τις καταστρεπτικές συνέπειες των συνθετικών φαρμά
κων στο συκώτι. Σε μια ιταλική έρευνα στην οποία συμμετείχαν 60
γυναίκες της ψυχιατρικής μονάδας ενός νοσοκομείου, η λήψη 400 mg
σίλυβου δύο φορές την ημέρα επί τρεις μήνες έκανε πιο ήπια τα βλα
βερά αποτελέσματα στο ήπαρ των ψυχοτρόπων φαρμάκων, τα οποία
χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες για τουλάχιστον πέντε έτη.
Το βότανο φαίνεται ότι ασκεί προστατευτική δράση ενάντια στην
ηπατική τοξικότητα της ακεταμινοφαίνης. Το αναλγητικό σε υψηλές
δόσεις μπορεί να καταστρέψει ηπατικά κύτταρα. Σpμφωνα με
a
κανα δικές και γερμανικές μελέτες σε ανθρώπινα κύττ ρα, το
σίλυβο το μαριανό περιορίζει την τοξικότητα του φαρμάκου.
Το σίλυβο το μαριανό συμβάλλει στην προστασία ενάντια στη
βλάβη του ήπατος σε άτομα που εργάζονται σε χώρο με επικίνδυνα
χημικά και αναπνέουν τοξικά αέρια. Το 25% μιας ομάδας 200 Ούγ
γρων εργατών σε ένα χημικό εργαστήριο που είχαν εκτεθεί σε aτμούς
τολουενίου και ξυλενίου για πέντε έως είκοσι χρόνια παρου σίασε
σημάδια ηπατικής βλάβης. Σε ορισμένους από αυτούς χορηγή θηκε το
βότανο για τριάντα ημέρες και σε άλλους όχι. Εργαστηρια κός έλεγχος
της ηπατικής λειτουργίας έδειξε αδιαμφισβήτητη βελ τίωση στα άτομα
που έλαβαν το βότανο.

τΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ;

Η χρόνια φλεγμονώδης ηπατίτιδα αποτελεί συχνά προοίμιο καρκίνου

του ήπατος. Έτσι, η θεραπεία της φλεγμονής με τη βοήθεια του σίλυ
βου του μαριανού θα μπορούσε να αποτρέψει την ανάπτυξη του καρ
κίνου. Ορισμένοι το χρησιμοποιούν ως θεραπεία για τον καρκίνο του
ήπατος, ωστόσο δεν είναι ακόμη γνωστή η αποτελεσματικότητά του.
Η έρευνα έχει δείξει ότι το σίλυβο το μαριανό έχει προστατεύσει τα
ποντίκια από τον καρκίνο του νεφρού και τον καρκίνο του δέρμα τος.
Μάλιστα έχει παρατηρηθεί ότι διεγείρει την αναγέννηση μόνο των
υγιών κυττάρων και όχι των καρκινικών. Επομένως, η χρήση του
βοτάνου φαίνεται ότι εμποδίζει την εξάπλωση του καρκίνου. Στη
Γερμανία ορισμένοι γιατροί συνιστούν τη χρήση του σε ασθενείς με
καρκίνο του ήπατος θεωρώντας ότι δεν μπορεί να τους βλάψει, ενώ
αντίθετα μπορεί να τους βοηθήσει, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η
παραδοσιακή ιατρική δεν μπορεί να προσφέρει πολλά πράγματα.

•138.
 ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥΡΓΟΥ
Μια περίπτωση εξάλειψης του καρκίνου του ήπατος

'Οταν ένας πενηνταδυάχρονος Γερμανός ξυλσuργός μπήκε για

εξετάσεις στο νοσοκομείο του Πανεπι<m]μίου του Μονάχου, τον
Ιούλιο του 1990, δεν υπήρχε αμφιβολία ότι έπασχε από καρκίνο του
ήπατος. Η αξονική τομογραφία έδειξε καθαρά την ύπαρξη ενός
μεγάλσu όγκου (μήκους 4,5 εκ.) στο δεξιό λοβό του συκωτιού του
και, σt1J συνέχεια, η βιοψία επιβεβαίωσε την ύπαρξη εκτετα μένου
καρκίνου στο δεξιό λοβό, ο οποίος είχε ήδη επεκταθεί και στον
αριστερό λοβό. Ο άντρας ήταν μανιώδης καπνιστής και πότης.
Έπινε περίπου 3 λίτρα μπίρας κάθε μέρα για είκοσι χρό νια και
κάπνιζε είκοσιτσιγάρατην ημέρα απότότε που ήταν έφη βος. Οι
θεράποντες γιατροί έκριναν ότι η χειρουργική επέμβαση δε θα
βοηθούσε, αφού ο καρκίνος ήταν σε τόσο προχωρημένο στάδιο.
Έτσι, έδωσαν εξιτήριο στον ασθενή πιστεύοντας ότι δεν είχε ακόμη
πολύχρόνο ζωής. Ο προσδοκώμενος χρόνος ζωήςτων ασθενών με
καρκίνο του ήπατος που είναι μη χειρουργήσιμος είναι συνήθως
μόλις τρεις έως έξι μήνες.
Η έκπληξη των γιατρών ήταν πολύ μεγάλη όταν, ένα χρόνο
αργότερα, τον Ιούνιο του 1991, ο ίδιος άντρας εμφανί<m]κε και
πάλι στο νοσοκομείο δείχνοντας πολύ καλύτερα <m]ν υγεία του.
Όπως δήλωσε ο ίδιος, δεν είχε καπνίσει ούτε είχε καταναλώσει
αλκοόλ για ένα χρόνο, από τότε που του έγινε η διάγνωση για
τον καρκίνο. Μάλιστα, είχε πάρει οκτώ κιλά και έλεγε πως
αισθανόταν καλά. Το πιο εκπληκτικό, όμως, είναι ότι ο καρκίνος
του είχε εξαφανιστεί. Οι γιατροί δεν μπορούσαν να εντοπίσουν
κάποιο ίχνος του. Το υπερηχογράφημα δεν έδειχνε την ύπαρξη
καρκίνου και η αξονική τομογραφία εντόπισε μόνο τα ίχνη ενός
παλιότερου καρκίνου. Πολλαπλές βιοψίες του ιστού στο σημείο
όπου βρισκόταν ο προηγούμενος μεγάλων διαστάσεων καρκί
νος δεν έδειξαν την ύπαρξη κακοήθειας. Ο καρκίνος είχε υπο
χωρήσει ολοκληρωτικά, είχε συρρικνωθεί και είχε εξαλειφθεί.
Σύμφωνα με τους γιατρούς, αυτού του είδους η αυτόματη ύφεση
οποιασδήποτε μορφής καρκίνου αποτελεί σπάνιο φαινόμενο
που συμβαίνει μόνο σε έναν ανάμεσα στους 60.000 έως
100.000 ασθενείς. Οι γιατροί επισήμαναν επίσης ότι <m]ν
παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία έχουν σημειωθεί μόνο οκτώ
περιπτώσεις πλήρους ύφεσης του καρκίνου του ήπατος.

•139.
 Τι συνέβη λοιπόν; Τι έκανε τον καρκίνο του ήπατος να εξα
φανιστεί; Οι γιατροί παραξενεύτηκαν, προβληματίστηκαν και
κατέληξαν στην ακόλουθη θεωρητική ερμηνεία του φαινομέ νου:
Ίσως με κάποιο απίθανο και ακατανόητο τρόπο ο καρκί νος να
μην αναπτύχθηκε και να συρρικνώθηκε μέχρι σημείο
εξαφάνισης, λόγω έλλειψης των παραγόντων που τροφοδοτούν
την ανάπτυξή του. Ή ίσως η διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ
καιτου καπνίσματος να επηρέασε την ανάρρωση του ασθενούς.
Όμως, όπως είπαν, υπάρχει και άλλη μίαπιθανή εξήγηση.Αμέ
σως μόλις ο ασθενής έφυγε από το νοσοκομείο το 1990, άρχισε
να παίρνει 450 mg σίλυβου του μαριανού ημερησίως, με συντα
γή που του χορήγησε ο προσωπικός παθολόγος του. Ο ασθενής
κατανάλωνε το βότανο με θρησκευτική ευλάβεια, όπως ο ίδιος
ομολόγησε, κάθε μέρα επί έντεκα μήνες. Οι γιατροίτου δε γνώ ριζαν
άλλη περίπτωση θεραπείας του καρκίνου του ήπατος με τη βοήθεια
του σίλυβου του μαριανού. Θα μπορούσε να είναι κάτι περισσότερο
από απλή σύμπτωση; Συνέβαλε πράγματι το σίλυβο το μαριανό
στη θεραπεία του καρκίνου; Κανένας δε γνωρίζει την απάντηση με
βεβαιότητα. Ωστόσο, οι γιατροί συμ φώνησαν ότι δε θα ήταν κακό
να δοκιμάσουν οι ασθενείς που πάσχουν από μη εγχειρήσιμο
καρκίνο του ήπατος το βότανο αυτό, αφού είναι γνωστό ότι
εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες και συμβάλλει στην αναγέννηση
των ηπατικών κυττάρων.
Δυστυχώς, όμως, ο ξυλουργός που φαίνεται ότι κατάφερε
μόνος του να θεραπεύσει τον καρκίνο του ήπατος, τελικά
πέθανε το 1991 από επιπλοκές που του προκάλεσε
πρωτογε νής καρκίνος του στομάχου. Βέβαια, το γεγονός
αυτό δεν αναιρεί την πιθανή αντικαρκινική δράση του
σίλυβου του μαριανού στο συκώτι.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης tου σίλυβου tου μαριανού;

Τα ενεργά συστατικά του σίλυβου του μαριανού είναι ένα μείγμα
βιοφλαβονοειδών aντιοξειδωτικών που είναι γνωστά ως σιλυμαρίνη.
Εκτεταμένες έρευνες έδειξαν ότι αυτό το μοναδικό μείγμα aντιοξει
δωτικών ενεργεί θεραπευτικά με δύο τρόπους: με την αποτροπή της
βλάβης των υγιών ηπατικών κυττάρων και με την ενεργοποίηση της
αναγέννησης των ηπατικών κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη.
Ειδικότερα, η σιλυμαρίνη προστατεύει τα εξωτερικά σημεία επαφής
των υποδοχέων των κυττάρων, εμποδίζοντας τις τοξίνες να διαπερά-

•140.
σουν τις λιπώδεις κυτταρικές μεμβράνες και να εισχωρήσουν στο
εσωτερικό των κυττάρων. Παράλληλα, το βότανο έχει την
ικανότητα να εξουδετερώνει τα τοξικά συστατικά που κατορθώνουν
να διεισ δύουν στο εσωτερικό των κυττάρων.
Επιπλέον, το σίλυβο το μαριανό ενεργοποιεί την πρωτεϊνική σύν
θεση στα ηπατικά κύτταρα με την αύξηση της γενετικής δραστηριότη
τας (του DNA και του RNA). Αυτό βοηθά στην αναδημιουργία των
κατεστραμμένων κυττάρων. Παράλληλα, το βότανο ενεργοποιεί και
τις άλλες aντιοξειδωτικές άμυνες των ηπατικών κυττάρων έτσι ώστε
να εξουδετερώνονται οι τοξικές ενώσεις που εισβάλλουν σε αυτό. Για
παράδειγμα, ένα από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά συστήματα στο
σώμα και παράλληλα ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες
αποτοξίνωσης είναι η γλουταθειόνη. Σε υγιή άτομα, η σιλυμαρίνη είχε
ως αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης της γλουταθειόνης στο
συκώτι κατά 35%. Το σίλυβο το μαριανό αυξάνει, επίσης, τη δραστη
ριότητα ενός άλλου ισχυρού αντιοξειδωτικού, του ενζύμου δισμουτά
ση του υπεροξειδίου, στα κύτταρα των ατόμων με ηπατική νόσο.
Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι αυτό το αντιοξειδωτικό εντοπί
ζει και εξουδετερώνει τις επιβλαβείς ελεύθερες ρίζες των χημικών
ουσιών που παράγονται στο συκώτι από το αλκοόλ.

ΕΝΑ ΕΚΠΛΗΚτΙΚΌ ΠΕΙΡΑΜΑ

ΜΕ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ ΜΑΝΙτΑΡΙΟΥ

Το σίλυβο το μαριανό έχει σώσει τη ζωή πολλών ανθρώπων από

τη δηλητηριώδη επίδραση του θανατηφόρου μανιταριού του
είδους αμανίτα. Το 1981, ένας Γερμανός αρχαιολόγος, ο δρ τζ.
Βόγκελτου Πανεπιστημίου του Μονάχου, έκανε μια μελέτη στην
οποία συμμετείχαν 49 ασθενείς από όλη την Ευρώπη -από τη
Γερμανία, την Αυστρία, την Ιταλία, την Ελβετία και τη Γαλλία
που είχαν πάθει δηλητηρίαση από το συγκεκριμένο είδος μανι
ταριού. Παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία, χορηγήθηκαν σε
όλους ενέσεις με τα ενεργά συστατικάτουσίλυβουτου μαριανού.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Συνήθως, το ποσοστό
θανάτου από το δηλητηριώδες μανιτάρι κυμαίνεται από 30 έως
40 %. Το βότανο μείωσε το ποσοστό αυτό στο μηδέν. Δεν πέθα
νε κανένας από τους ασθενείς, μολονότι χορηγήθηκε το βότανο
δύο ή τρεις μέρες μετά τη δηλητηρίαση. Αυτό, σύμφωνα με το

•141•
 δρα Βόγκελ, δείχνει ότι το σίλυβο το μαριανό παρενέβη <m]ν
κυκλοφορία του δηλητηρίου στα ηπατικά κύτταρα,
προστατεύο ντάςτα από περαιτέρω φθορά και
θεραπεύονταςτα κύτταραπου είχαν ήδη υποστεί βλάβη.

Ποια είναι η σωστή δόση;

Το σίλυβο του μαριανό διατίθεται στο εμπόριο σε μορφή δισκίων και
σπανιότερα σε μορφή εναιωρήματος. Το τυποποιημένο εκχύλισμα του
βοτάνου, που έχει δοκιμαστείεκτεταμένα στην Ευρώπη και είναι
εγκεκριμένο στη Γερμανία για την ηπατική νόσο καθώς και για τις βλάβες
του ήπατος, περιέχει 70 έως 80% σιλυμαρίνη. Γενικά η συνι στώμενη
δόση είναι 420 mg σιλυμαρίνης σε τρεις ισόποσες δόσεις ημερησίως.
Έπειτα από την πρώτη βελτίωση της ηπατικής λειτουρ
γίας, μπορείτε να μειώσετε την ημερήσια δόση σε 280 mg σιλυμαρί
νης ημερησίως. Η χαμηλή δόση των 280 mg είναι και η δόση που
συνιστούν οι γιατροί για την προφύλαξη της ηπατικής λειτουργίας
και την αποτροπή της βλάβης του ήπατος.

Πόσο γρήγορα ενεργεί;

Όταν το προ"ίόν είναι υψηλής ποιότητας, απορροφάται ταχύτατα από
τον οργανισμό και φτάνει στα υψηλότερα επίπεδα συγκέντρωσης στο
αίμα σε μία ώρα περίπου έπειτα από τη λήψη του. Η βελτίωση γίνεται
αισθητή σε πέντε έως οκτώ ημέρες από τη λήψη του βοτάνου, όπως
επιβεβαιώνεται με τη μείωσητων επιπέδωντων ενζύμων καιτου μεγέ
θους του ήπατος, καθώς και με υποχώρηση του ίκτερου, της κίτρινης
χροιάς του δέρματος. Οι μελέτες υποδεικνύουν ότι σημαντική ανα
στροφή της βλάβης του ήπατος που έχει προκληθεί από αλκοόλ επτυγ
χάνεται σε ένα ή δύο μήνες. Η ανάρρωση επιβεβαιώνεται με αιματο
λογικές εργαστηριακές εξετάσεις που μετρούν τα επίπεδα των ενζύ
μων στο αίμα, καθώς και με βιοψία του ήπατος. Το βότανο μειώνει τα
ανεβασμένα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων, υποδεικνύοντας έτσι τη
θεραπεία των ηπατικών κυττάρων. Οι ασθενείς που είναι αλκοολικοί
πρέπει να συνεχίσουν τη λήψη του εκχυλίσματος για αρκετούς μήνες.
Ύφεση της χρόνιας ηπατίτιδας έχει επιτευχθεί με τη βοήθεια του
σίλυβου του μαριανού σε έξι έως δώδεκα μήνες.

Πόσο ασφαλές είναι;

Σύμφωνα με μελέτες, αντίθετα απ' ό,τι συμβαίνει με άλλα φάρμα κα
που επηρεάζουν το συκώτι, το σίλυβο το μαριανό προκαλεί

•142.
μόνο ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως στομαχικές διαταραχές
σε ποσοστό μικρότερο του 1% των χρηστών. Αξιοσημείωτη είναι
επίσης η ήπια καθαρτική δράση του, ιδιαίτερα στην αρχή της χρή
σης του. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να καταδεικνύουν την τοξι
κότητα του βοτάνου ή τυχόν αλληλεπίδρασή του με άλλα φάρμα
κα. Μελέτες που έγιναν σε πειραματόζωα δεν έδειξαν βραχυπρό
θεσμη ή μακροπρόθεσμη τοξικότητα σε υψηλές δόσεις ούτε
κάποια αρνητική επίπτωση στην αναπαραγωγική ικανότητα ούτε
μεταλλαξιογόνο δράση. Έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι το
σίλυβο το μαριανό θεωρείται τόσο ασφαλές στη Γερμανία, ώστε
δεν υπάρχουν επισημάνσεις που να προειδοποιούν τους κατανα
λωτές για τη χρήση του βοτάνου ακόμη και κατά τη διάρκεια της
κύησης και της γαλουχίας.

Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

.
Ένα καλό παράδειγματυποποιημένου προ ίόντος σίλυβου του
μαρια νού είναι αυτό με το εμπορικό όνομα Thisilyn που διανέμεται
από την εταιρία Nature's Way και το οποίο περιέχει 70%
σιλυμαρίνη. Το προ·ίόν παρασκευάζεται από τη γερμανική εταιρία
Madaus και έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές ευρωπα·ίκές έρευνες.

Ποιος πρέπει να το δοκιμάσει;

Συνίσταται σε όσους κινδυνεύουν από βλάβη στο συκώτι τους - όσοι
καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ απ' όσο θα έπρεπε ή πάσχουν ή
έχουν περάσει ηπατίτιδα ή κίρρωση του ήπατος, ή εργάζονται σε
περιβάλλον με βιομηχανικά χημικά, ή ζουν σε ιδιαίτερα μολυσμένο
περιβάλλον, ή παίρνουν συνθετικά φάρμακα που μπορεί να προκα
λέσουν βλάβη στο συκώτι και ιδιαίτερα ορισμένα φάρμακα που μει
ώνουν τη χοληστερίνη, όπως είναι το Mevacor και το Zocor, καθώς και
ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Πράγματι, το εκχύλισμα του
σίλυβου του μαριανού μπορεί να αποτρέψει σε ένα βαθμό την πιθανή
ηπατοπροστατευτική δράση οποιουδήποτε φαρμάκου την αναφέρει
στις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειές του. Αν κάποιο βότανο μπορεί να
ενδυναμώσει την αντίσταση του ήπατος στα δεινά του σύγχρονου
πολιτισμού, τότε αξίζει να το δοκιμάσει κανείς. Αν διατρέχετε υψηλό
κίνδυνο ηπατοτοξικότητας, τα 280 mg σιλυμαρί νης ημερησίως
αποτελούν μία ικανή προληπτική δόση.
Προσοχή: Αν σας έχει γίνει διάγνωση ηπατικής νόσου ή υπο
ψιάζεστε ότι μπορεί να πάσχετε από κάποια τέτοια νόσο, πρέπει

•143.
να χρησιμοποιείτε το βότανο υπό την εποπτεία γιατρού ο οποίος
θα παρακολουθεί την εξέλιξη της νόσου και τη βελτίωση που
σημειώνετε με τη βοήθεια εξετάσεων. Επίσης, σε περίπτωση που
πάσχετε από κάποια ηπατική νόσο, επιβάλλεται ο περιορισμός της
κατανάλωσης αλκοόλ.

•144.
 Το μυστηριώδες
� �

φαρμακο κατα
της αλλεργι κής
�

καταρροης
( Η γύρη μελισσών)

Κανένας δε γνωρίζει γιατί είναι αποτελεσματική ούτε με

ποιον τρόπο ενεργεί. Ωστόσο, αν έχει θετικά αποτελέ
σματα σε σας, τότε μπορείτε να πείτε αντίο στην αλλερ γία
σας - πιθανόν για πάντα.

π ερίπου ένας στους πέντε Αμερικανούς θα έκανε τα πάντα για να

σταματήσει τη φαγούρα, το δάκρυσμα των ματιών, το φτέρ
νισμα και τη ρινική καταρροή που προκαλεί η αλλεργική καταρροή
(πυρετός από χόρτο). Το μόνο που μπορεί να προσφέρει η ιατρική
είναιτα αντιισταμινικά και αντιαλλεργικά φάρμακα. Όμως, μια άλλη
θεραπεία έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των Αμερικανών και έχει
αποκτήσει πολλούς οπαδούς, οι οποίοι βασίζονται στην προσωπική
τους εμπειρία με τη γύρη της μέλισσας, παρά το γεγονός ότι δεν
υπάρχουν επιστημονικές ελεγχόμενες μελέτες που να αποδεικνύουν
την αποτελεσματικότητά της. Η έλλειψη επιστημονικής μαρτυρίας
κάνει την ιατρική κοινότητα επιφυλακτική και aπρόθυμη να υιοθετή
σει αυτό το εναλλακτικό φάρμακο, αλλά για πολλούς Αμερικανούς
που υποφέρουν από αλλεργική καταρροή, μεταξύ των οποίων και
πολλοί γιατροί, η γύρη της μέλισσας και άλλες φυσικές θεραπευτικές
ουσίες αξίζουν την προσοχή και τη δοκιμή, αφού μπορεί να είναι η
μοναδική ανακούφιση από τα συμπτώματα της αλλεργίας.

•145.
 Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΥΣΙΑΣΤΉ ΧΑΡΚΙΝ
Τέλος στην ταλαιπωρία από την αλλεργική καταρροή

Για πολλά χρόνια, ο γερουσιαστής του κόμματος των Δημοκρα

τικών της Πολιτείας Άιοβα των ΗΠΑ, Τομ Χάρκιν, προσπαθού σε να
αντιμετωπίσει την αλλεργία του πυρετού από χόρτο λαμ βάνοντας
αντιιστημινικό με συνταγή γιατρού. Ωστόσο, η αλλερ γία του
επιδεινώθηκε και το φάρμακο που έπαιρνε έπαψε να είναι
αποτελεσματικό, γι' αυτόογιατρόςτουτου συνέστησε ισχυ ρότερη
δόση. AJJέπειτα...άαπό έναχρόνο καιαυτή η δόση έπαψε να είναι
αποτελεσματική. Έτσι, την άνοιξη του 1993, στην Ουά σινγκτον, ο
γερουσιαστής αισθανόταν ιδιαίτερα ταλαιπωρημέ νος, μολονότι
έπαιρνε διαρκώς χάπια για την αλλεργία και το κρυολόγημα. Τα
μάτιατου ήταν πρησμένα από τα δάκρυα, φτερ νιζόταν ακόμη και
κατά τη διάρκεια της νύχτας, αναγκαζόταν να διακόψει τις δημόσιες
εμφανίσεις του, αφού δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει λόγω
άσχημης φυσικής κατάστασης, και αισθανό ταν δυσφορία λόγω
βουλωμένης μύτης. Χαρακτηριστικά αναφέ
ρ ει ότι χρησιμοποιούσε μισό κουτί χαρτομάντιλα την ημέρα. Τότε ο
συνεργάτης του, ο αντιπρόσωπος της Πολιτείας της
Άιοβα, Μπέρκλε"ί Μπέντελ, του πρότεινε να δοκιμάσει ένα
δισκίο γύρης μελισσών με την εμπορική ονομασία Aller-Be
Gone, το οποίο παρασκεύαζε η εταιρία ενός φίλου του. «Στην
αρχή ήμουν επιφυλακτικός, αλλά σκέφτηκαπως δεν είχα τίποτα
να χάσω», αναφέρει ο Χάρκιν. «Είχα κουραστεί να παίρνω
φάρμακα που δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα».
Άρχισε, σύμφωνα με τις οδηγίες, παίρνοντας μερικά δισκία
γύρης μέλισσας και, στη συνέχεια, περίμενε για δέκα λεπτά.
Είναι απαραίτητο να είναι κανείς προσεκτικός και να μη βια στεί
με τη δόση που θα πάρει, τουλάχιστον στην αρχή, για να είναι
βέβαιος ότι δε θα έχει κάποια αλλεργική αντίδραση.
Ο γερουσιαστής Χάρκιν δεν παρατήρησε καμία βελτίωση και
έτσιπήρε μία δωδεκάδα ακόμη δισκία και, στη συνέχεια, περί
μενε για άλλα δέκα λεπτά. Σκοπός του ήταν να επαναλάβει τη
διαδικασία ώσπου να παρατηρηθεί ύφεση των συμπτωμάτων
της αλλεργικής καταρροής. Έτσι έφτασε να πάρει εξήντα δισκία
σε μία ημέρα, για να διαπιστώσει ότι τα μάτια του τον έτσουζαν
λιγότερο. Την έκτη μέρα συνέβη αυτό το οποίο έλπι
ζε· τα συμπτώματα της αλλεργίας του εξαφανίστηκαν.

•146.
Ο Χάρκιν συνέχισε να παίρνει έξι δισκία την ημέρα, ως
μέτρο πρόληψης κατά της αλλεργίας του, ανεβάζοντας τη δόση
στην αρχή της άνοιξης και του φθινοπώρου όπου κορυ φώνεται η
συγκέντρωση της γύρης και των αλλεργιογόνων παραγόντων στην
ατμόσφαιρα. Μολονότι ορισμένοι γιατροί τού είπαν ότι η θεραπεία
αυτή είναι ανώφελη, ο ίδιος το αρνείται, αφού αποτελεί γι' αυτόν μία
στιγμιαία, θαυματουρ γή θεραπεία που του χαρίζει απίστευτη
ανακούφιση έπειτα από πολλά χρόνια ταλαιπωρίας, ακόμη κι αν
δεν μπορεί να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται
αυτό. Βασί ζεται στην προσωπική του εμπειρία κι ας μην υπάρχουν
επι στημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν τη δράση του
βοτάνου. Υποστηρικτής και οπαδός των εναλλακτικών θερα πειών,
ο Χάρκιν συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία του Γραφείου
Εναλλακτικής Ιατρικής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ με
σκοπό τη χρηματοδότηση και το συντονι σμό της έρευνας για τις
εναλλακτικές θεραπείες, στις οποίες περιλαμβάνεται και τη γύρη
μελισσών.

Ποια στοιχεία αποδεικνύουν τη θεραπευτική δράση

της γύρης μελισσών;
Δεν έχουν πραγματοποιηθεί επιστημονικές μελέτες τέτοιου κύρους
που να αποδεικνύουν στους γιατρούς τη θεραπευτική δράση της
γύρης μελισσών κατά των αλλεργιών. Ωστόσο, αρκετές αναφορές σε
ιατρικά περιοδικά που χρονολογούνται από το 1916 αναφέρουν ότι η
χρήση της γύρης μελισσών είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των
συμπτωμάτων των αλλεργιών και κυρίως της αλλεργικής καταρ
ροής. Τη δεκαετία του 1920 η θεραπεία με τη βοήθεια της γύρης
έγινε πολύ δημοφιλής, και μάλιστα ένας γιατρός είχε αναφέρει ότι
είχε θεραπεύσει με επιτυχία περισσότερα από 150 περιστατικά
άσθματος και αλλεργικής καταρροής. Σε μια μελέτη που πραγμα
τοποιήθηκε το 1991, ο δρ Μόρις τίντεροου, που την εποχή εκείνη
ε ργαζόταν στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Βίο-Επικοινωνίας στη Γουι
τσίτα του Κάνσας, έλεγξε ένα προ"ίόν της γύρης (συγκεκριμένα τα
δισκία του προ"ίόντος Bee All Free) σε 195 ασθενείς που παρου
σίαζαν συμπτώματα διαφόρων αλλεργιών, άσθμα, αλλεργική
καταρροή, χρόνια ρινίτιδα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπά
θεια. Σε κάθε ασθενή χορηγήθηκε ένα χρονόμετρο και δόθηκαν οι
οδηγίες να πάρει όσα δισκία του βοτάνου χρειαζόταν, έτσι ώστε να

•147.
εξαφανιστούν τα συμπτώματα από τα οποία έπασχε. Όπως είπε ο
δρ τίντεροου, το βότανο αποδείχτηκε αποτελεσματικό σε όλους
τους ασθενείς, με εξαίρεση τέσσερις στους οποίους δεν είχε την
αναμενόμενη θετική επίδραση. Ο μέσος χρόνος που απαιτήθηκε
για την εμφάνιση των πρώτων θετικών αποτελεσμάτων ήταν δέκα
λεπτά και ο μέσος αριθμός των δισκίων που χρειάστηκαν να
λάβουν οι ασθενείς ήταν δεκαπέντε. Ένας ασθενής χρειάστηκε
120 δισκία. Η ταχύτερη θετική επίδραση του προ"ίόντος παρατηρή
θηκε σε ένα τετράχρονο κορίτσι, το οποίο ήπιε τρεις κουταλιές της
σούπας σιρόπι Bee All Free, αντί δισκίων, και ανακουφίστηκε πλή
ρως από τα συμπτώματα μέσα σε ένα λεπτό περίπου. Τρεις ασθε νείς -
από αυτούς που δεν είχαν κανένα θετικό αποτέλεσμα αισθάνθηκαν ήπια
ναυτία αφού έλαβαν τα δισκία. Ο δρ Τίντεροου κατέληξε στο συμπέρασμα
ότι η γύρη μελισσών επέφερε μόνιμη ίαση στους περισσότερους ασθενείς,
γεγονός που σημαίνει ότι τα συμπτώματα δεν επανεμφανίστηκαν. Όπως
δήλωσε ο γιατρός, στους ασθενείς που παρουσίασαν αργότερα, εκ νέου,
συμπτώματα αλλεργίας, η λήψη μικρής επιπρόσθετης ποσότητας απ' το
προ.ίόν είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση των συμπτωμάτων.

Πώς ενεργεί η γύρη μελισσών;

Η γύρη μελισσών πιστεύεται ότι απευαισθητοποιείτον ασθενή από
τις αλλεργίες, όπως κάνουν και τα αντιαλλεργικά και αντιισταμινι κά
φάρμακα. Όταν ο ασθενής εκτίθεται, έστω και σε μικρό βαθμό,
στην ουσία που προκαλεί την αλλεργική αντίδραση (στο αλλεργιο
γ όνο ή aντιγόνο), το σώμα παρατάσσει την ανοσολογική άμυνά του
ενάντια σε αυτήν, προκειμένου να εξουδετερώσει τις αλλεργικές
αντιδράσεις, όπως το αλλεργικό άσθμα και η δυσκολία στην ανα
πνοή από τη μύτη. Όμως, δεν είναι γνωστό σε ποια από τα συστα
τικά της ουσίας (πιθανόν κάποιες πρωτε·tνες) οφείλονται οι ευερ
γετικές θεραπευτικές ιδιότητες. Σύμφωνα με το δρα τίντεροου,
πρόκειται για ένα συνδυασμό συστατικών. Ο μηχανισμός δράσης
δεν έχει μελετηθεί πλήρως και δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη.
Όμως, κατά το δρα τίντεροου, η γύρη μελισσών «σπάει» την αλυ
σίδα της ισταμίνης, κάνοντας τα αλλεργικά συμπτώματα να εξαφα
νιστούν αμέσως. Τα συμπτώματα δεν επανεμφανίζονται αργότερα,
διότι η φυσική αυτή ουσία έχει την ιδιότητα να μεταβάλλει την ανε
πάρκεια του ανοσολογικού συστήματος στην οποία οφείλονται οι
αλλεργικές αντιδράσεις.

•148.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΤΖΙΜ ΓΚΟΡΝΤΟΝ
Η κηρήθρα θεράπευσε τις χρόνιες αλλεργίες μου

Ο δρ Ί'ζέιμςΓκόρντοντου Πανεπιστημίου της Ί'ζόρτζταουν υπέ

φερε από σοβαρές αλλεργίες από τότε που ήταν μικρό παιδί. Τα
συμπτώματα επιδεινώθηκαν από τότε που μετακόμισε σε ένα
αγρόκτημα στην ευρύτερη περιοχή της Ουάσινγκτον, στις αρχές
της δεκαετίας του '70. «Εργαζόμουν σtον κήπο και έξω από το
σπίτι όπου υπήρχε κάθε είδους γύρη στην ατμόσφαιρα. Έπαιρ
να συνέχεια αντιισtαμινικά και αποσυμφορητικά, αλλά δεν είχαν
ποτέ κανένα ιδιαίτερο αποτέλεσμα», αναφέρει. Τότε συνάντησε
σtο Λονδίνο έναν Ινδό θεραπευτή που του συνέστη σε να πάρει
ένα φάρμακο που αναφέρεται σε πολλά βιβλία για φυσικές
θεραπευτικές ουσίες την κηρήθρα. Ο Γκόρντον απο φάσισε να
το δοκιμάσει πειραματικά. «Γνώριζα πολύ καλά ότι δεν
επρόκειτο να με βλάψει, αυτό ήταν βέβαιο, και όχι μόνο δε με
έβλαψε, αλλά μου έκανε και πολύ καλό».
Από τότε πέρασαν είκοσι χρόνια δίχως κάποια σοβαρή
κρίση αλλεργικής καταρροής. Οι αλλεργίες που τον ταλαιπω
ρούσαν σε όλη του τη ζωή εξαφανίσtηκαν έπειτα από μερικούς
μήνες. Και αυτό το κατάφερε με τον εξής τρόπο: Αγόρασε
κηρήθρα από το κατάσtημα ειδών υγιεινής διατροφής της γει
τονιάς του. «Η καλύτερη κηρήθρα είναι αυτή που παράγεται
σtην ίδια περιοχή, διότι περιέχει ακριβώς την ίδια γύρη που
προκαλείτην αλλεργική αντίδραση», λέει ο ίδιος. Αφαίρεσε τη
μεγαλύτερη ποσότητα του μελιού από την κηρήθρα, την έκοψε
σε μικρούς κύβους 2,5 κυβικών εκατοσtών και μασούσε έναν
κύβο τρεις φορές την ημέρα για τρεις μήνες. «Από τη σtιγμή
που θα συνηθίσει κανείς την ελαφρώς δυσάρεσtη κηρώδη
γεύση της κηρήθρας, αισθάνεται σαν να μασά μια διαφορετι κού
τύπου τσίχλα», λέει.
Μέχρι το τέλος του πρώτου μήνα παρατήρησε ότι οι αλλερ
γίεςτου παρουσίασαν ύφεση. Έπειτα από τρεις μήνες, οι αλλερ
γίες του είχαν ουσιασtικά εξαφανισtεί. Από τότε και για είκοσι
χρόνια περίπου δεν είχε κάποια σοβαρή αλλεργική αντίδραση.
Όταν πηγαίνει σε κάποιο μέρος όπου σtην ατμόσφαιρα υπάρ
χουν γυρεόκοκκοι διαφορετικοί από αυτούς που υπάρχουν
σtην περιοχή όπου μένει, μπορεί να παρουσιάσει κάποια
αλλεργική αντίδραση. Αλλά αυτό δε συμβαίνει σtο σπίτι του

•149.
όπου υπάρχουν οι «τοπικοί» γυρεόκοκκοι. Φαίνεται, λοιπόν,
ότι, αντίθετα με τα αντιισταμινικά και τα δισκία για την ανα
κούφιση από τα αλλεργικά συμπτώματα που πρέπει να λαμβά
νονται τακτικά σε όλη τη διάρκεια της ζωής, η για σύντομο
χρονικό διάστημα χρήση της κηρήθρας θεράπευσε γρήγορα
την αλλεργία του, που σχετιζόταν με το φορτίο της γύρης στην
ατμόσφαιρα, τροποποιώντας σε μόνιμη βάση την αντίδραση
του ανοσοποιητικού του συστήματος.
Αναμφίβολα, η κηρήθρα ήταν περισσότερο αποτελεσματική
σε σχέση με τα συνθετικά αντιισταμινικά φάρμακα. Όμως, πώς
συνέβη αυτό; «Πραγματικά δε γνωρίζω γιατί η κηρήθρα είναι
τόσο αποτελεσματική, καθώς δεν είναι γνωστάτα ακριβή συστα
τικά της. Υπάρχει, φυσικά, γύρη από τις μέλισσες και δεκάδες
άλλα συστατικά, τα οποία δεν υπάρχουν στις αντιαλλεργικές
ενέσεις και στα αντιισταμινικά δισκία», λέει ο δρ Γκόρντον.
Η κηρήθρα είναι ένα φυσικό προ'ίόν που έχει σχεδιαστεί
απότη φύση για να προσφέρει τις θεραπευτικές του ιδιότητες
στον άνθρωπο. Είναι πιθανό η λήψη μιας τέτοιας μικρής
δόσης να ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα κατά τρόπο
τέτοιον, ώστε να παρέχει στον οργανισμό ανοσία απέναντι
στα αλλεργιογόνα που προκαλούν την αλλεργική αντίδραση.
Όταν ρωτήθηκε για το αν υπάρχουν ελεγχόμενες επιστημο
νικές μελέτες που να υποστηρίζουν τη χρήση της κηρήθρας ως
μέσο για να απαλλαγεί κανείς από τις αλλεργίες, ο δρ Γκόρ
ντον απαντά ειλικρινά πως δε γνωρίζει καμία τέτοια μελέτη,
αφού δεν υπάρχουν οικονομικά κίνητρα στη βιομηχανία με
λιού προκειμένου να δαπανηθούν χρηματικά ποσά για την
πραγματοποίηση μελετών.
«Δεν αποφάσισα να δοκιμάσω την κηρήθρα επειδή υπήρ
χαν ελεγχόμενες επιστημονικές μελέτες σχετικά με αυτήν. Το
έκανα διότι η κηρήθρα είναι ένα φυσικό προ'ίόν που το
χρησιμοποιούν οι βοτανολόγοι και οι φυσικοθεραπευτές εδώ
και πολλούς αιώνες. Αν ένα φυσικό προ'ίόν είναι αποτελε
σματικό και αβλαβές ταυτόχρονα, κατά την άποψή μου, δε
χρειάζεται κάποιος την επιβεβαίωση μελετών προκειμένου
να το δοκιμάσει. Νομίζω πως θα πρέπει κανείς να πειραμα
τιστεί μόνος του και να δει αν η κηρήθρα είναι αποτελεσμα
τική γι' αυτόν. Μπορεί να θεραπεύσει τις αλλεργίες του,
όπως συνέβη και σε μένα».

•150.
Ο παράγοντας ασφάλεια
Ορισμένοι άνθρωποι είναι αλλεργικοί στα τσιμπήματα των μελισσών
τα οποία μπορεί να προκαλέσουν θανατηφόρο αναφυλακτικό σοκ.
Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων
στη γύρη μελισσών. Ο δρ Ντάνιελ Τάκερ, αλλεργιολόγος από το Γου
έστ Παλμ Μπιτς της Φλόριντα των ΗΠΑ, που παίρνει ο ίδιος γύρη
μελισσών ως διατροφικό συμπλήρωμα, συμφωνεί στο ότι μπορεί να
υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αναφυλακτικού σοκ, αν κάποιο άτομο
είναι αρκετά αλλεργικό σε κάποιο από τα συστατικά της γύρης ή στα
αντιγόνα της μέλισσας. Για το λόγο αυτό, σε όσους αποφασίσουν να
δοκιμάσουν τη γύρη μελισσών δίνει αυτή τη συμβουλή: «Αρχικά δοκι
μάστε μία μικρή ποσότητα και παρατηρήστε αν έχετε κάποια αλλερ
γική αντίδραση. Στην περίπτωση αυτή, διακόψτε αμέσως τη λήψη του.
Αυτό κάνουν και οι γιατροί όταν εξετάζουν τις αλλεργίες των ασθε
νών. Τοποθετούμε πολύ μικρά κομμάτια στο δέρμα για να δούμε
αν θα υπάρξει αλλεργική αντίδραση. Αν κάποιο άτομο είναι
αλλεργικό σε μία ουσία, όσο μεγαλύτερη είναι η δόση τόσο
μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης. Γι'
αυτό το λόγο ξεκινά κανείς με μία μικρή δόση και την αυξάνει
σταδιακά». Ο δρ Τάκερ λέει, επίσης, ότι ορισμένοι έχουν
γαστρεντερικές διαταραχές όταν λαμβάνουν γύρη της μέλισσας.
Προσοχή: Πρέπει πάντα να ξεκινά κανείς με πολύ μικρές δόσεις
γύρης μελισσών ή κηρήθρας και να τις αυξάνει σταδιακά. Αν παρα
τηρήσετε οποιεσδήποτε αλλεργικές αντιδράσεις, όπως εξάνθημα ή
ερυθρίαση, κεφαλαλγία ή δυσκολία στην αναπνοή, διακόψτε αμέσως
τη λήψη. Αν είχατε παλιότερα κάποια αρνητική αντίδραση στο κεντρί
της μέλισσας ή σε προ'ίόντα που προέρχονται από μέλισσες, μη δοκι
μάσετε την ουσία αυτή ή κάντε το παρουσία γιατρού.
Κατάτο δρα Τάκερ, είναι πολύ πιθανό με την πλήρωση του
συστή ματός τους με αντιγόνα από τη γύρη μελισσών, τα άτομα
που τη χρη σιμοποιούν να απευαισθητοποιούνται από ορισμένους
παράγοντες που προκαλούν την αλλεργική καταρροή.

•151•
Η απάντηση της φύσης στη
θεραπεία της ναυτίας
(Τζίντζερ ή πιπερόριζα)

Χωρίς αμφιβολία, το καλύτερο φάρμακο που μπορεί να

βρει κανείς για τη ναυτία είναι το τζίντζερ ή αλλιώς,
πιπερόριζα.

Α ν ζαλίζεστε εύκολα στο πλοίο, στο αεροπλάνο, στο αυτοκίνητο,

ή αν πάσχετε από περιστασιακή ναυτία, η θεραπεία πρώτης
επιλογής πρέπει να είναι η πιπερόριζα. Πρόκειται για το πιο ασφα
λές, το παλιότερο και το πιο αποτελεσματικό φάρμακο κατά της
ναυ τίας που είναι γνωστό. Ενεργεί κυρίως στο πεπτικό σύστημα
και όχι στον εγκέφαλο, και έτσι αποφεύγονται οι ενοχλητικές
ανεπιθύμητες ενέργειες στο νευρικό σύστημα, όπως η νωθρότητα
και η υπνηλία που συνοδεύουν συνήθως τα φάρμακα που
αγοράζει κανείς για το σκοπό αυτό δίχως συνταγή γιατρού. Το
γεγονός ότι η πιπερόριζα καταπολεμά κάθε είδους ναυτία είναι
γνωστό εδώ και πολλούς αιώ νες από μαρτυρίες ανθρώπων που
το έχουν χρησιμοποιήσει καθώς και από επιστημονικές μελέτες.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΖΟΥΝΊΙ

Δ ε φοβάμαι ότι θα αισθανθώ άρρωστη ξανά

Παρόλο που είχε ταξιδέψει και παλιότερα με το αεροπλάνο

κατά τη διάρκεια μικρών εσωτερικών πτήσεων, η Ίζούντι Στί
βενς, ηλικίας τριάντα ετών τότε, γνώριζε πολύ καλά ότι επρό
κειτο να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση στην πρώτη

•153.
υπερατλαντική πτήση της στη διάρκεια ταξιδιού με το σύζυγό
της από τη Βαλτιμόρη προς το Λονδίνο, πριν από είκοσι χρό
νια. Λίγο μετά την απογείωση, το στομάχι της αναστατώθηκε
τόσο πολύ, ώστε είχε ναυτία στο μεγαλύτερο μέρος του ταξι
διού το οποίο διήρκεσε οκτώ ώρες. Η ζάλη και η ναυτία στο
νερό και στον αέρα είχαν γίνει πλέον μέρος της ζωής της.
Δύο χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια διακοπών στο
Μεξικό, ξεκίνησε να πάει για ψάρεμα ανοικτής θαλάσσης και
πήρε ένα δισκίο δραμαμίνης για να καταπολεμήσει τη ναυτία
της, με αποτέλεσμα να την πιάσει υπνηλία σε τέτοιο βαθμό
ώστε έμει νε κοιμισμένη στο κατάστρωματου σκάφους και
έχασε όλη την εμπειρία του ψαρέματος.
Δεν πετούσε συχνά με το αεροπλάνο και έτσι η ζάλη που
ένιωθε στον αέρα δεν την απασχολούσε πολύ. Όμως, τη δεκαε
τία του 1990 άρχισε να παίρνει συχνότερα ένα μικρό επιβατι κό
αεροπλάνο που ερχόταν από το Χάγκερστάουν του Μέρι λαντ
και σταματούσε στη Βαλτιμόρη με κατεύθυνση το Νότο,
προκειμένου να επισκεφτεί κάποιους συγγενείς της. «Η εμπει
ρ ία αυτή ήταν ακόμη χειρότερη. Σε μικρό αεροπλάνο αγχώνο
μαι περισσότερο και ασθάνομαι πιο άρρωστη διότι έχει περισ
σότερες αναταράξεις». Τότε, κάποιος της μίλησε για την πιπε
ρόριζα. Την πρώτη φορά πουτη δοκίμασε, απλώς διέλυσε μισό
κουταλάκι πιπερόριζας σε σκόνη στο τσάι πριν από την απο
γείωση και είχε μαζί της επιπλέον πιπερόριζα για να τη βάλει
στοτσάιτης στο αεροδρόμιο, πριν αλλάξει πτήση και επιβιβα στεί
στο επόμενο αεροπλάνο. Είχε μείνει έκπληκτη με το απο
τέλεσμα. «Η πιπερόριζα ήταν πραγματικά αποτελεσματική. Δεν
είχα καμία στομαχική διαταραχή, καθόλου άγχος ούτε ναυτία ή
κάτι άλλο. Αισθανόμουν πραγματικά πολύ καλά».
Σε ένα ταξίδι της, την άνοιξη του 1994, πήρε μαζί της τη
δεκατριάχρονη εγγονή της Τζέσικα και έπρεπε να σταματή σει
σε δύο αεροδρόμια προτού φτάσει στον τελικό προορισμό της.
Η Τζέσικα πάντα ζαλιζόταν όταν ταξίδευε με αυτοκίνη το. Για να
κάνει τη μικρή της εγγονή να πάρει πιο εύκολα την πιπερόριζα,
αγόρασε κάψουλες των 500 mg πιπερόριζας.
Η καθεμιά τους πήρε από δύο κάψουλες, είκοσι με τριάντα
λεπτά προτού επιβιβαστούν στο αεροπλάνο. «Η τζέσικα δε
ζαλίστηκε καθόλου. Ήταν ένα πολύ ευχάριστο ταξίδι και για
τις δυο μας», λέει η τζούντι. «Ομολογώ ότι είναι εκπληκτικό.

•154.
Δεν ξέρω τι θα έκανα δίχως την πιπερόριζα. Μόνο μία φορά
σε μια πτήση αισθάνθηκα ναυτία, αλλά υπήρχαν πολλές
ανα ταράξεις και όλοι οι άλλοι επιβάτες αισθάνονταν πολύ
χειρό τερα από εμένα. Δε νομίζω ότι υπάρχει κάτι που θα
μπορού σε να με είχε βοηθήσει σε εκείνη την περίπτωση.
Όμως όλες τις άλλες φορές, η πιπερόριζα με βοήθησε
πραγματικά. Έτσι, τώρα πια αισθάνομαι πολύ καλά όταν
ανεβαίνω και όταν κατεβαίνω από το αεροπλάνο».

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΦΡΕΝΤ

Η πιπερόριζα με έσωσε όταν τα φάρμακα δεν μπορούσαν να
μου προσφέρουν καμία βοήθεια

Για δεκατέσσερα χρόνια, ο Φρεντ Τόμας, τριάντα τριών ετών,

υπέφερε πραγματικά. Τα NSAIDs (μη στεροειδή aντι
φλεγμονώδη φάρμακα) που έπαιρνε για να ανακουφιστεί από
τον πόνο της ρευματικής διαταραχής από την οποία έπα σχε
του προκαλούσαν έντονη ναυτία ώστε δεν μπορούσε να
φάειτίποτα μέχρι τις επτά περίπου το απόγευμα. Επίσης, είχε
βαριά διάρροια. «Είναι ένα συναίσθημα διαρκείας - η αίσθη ση
του να είναι κάποιος συνεχώς άρρωστος», λέει ο Τόμας,
φοιτητής της Πληροφορικής στο Πόρτσμουθ της Αγγλίας.
Δυστυχώς, το φάρμακο Indocin που τον ανακούφιζε περισσό
τερο από τον πόνο στο ισχίο και στη σπονδυλική στήλη εξαι τίας
της νόσου από την οποία έπασχε, γνωστή ως αγκυλωτική
σπονδυλίτιδα, του δημιουργούσε σοβαρές στομαχικές διατα
ραχές. Δοκίμασε πολλά φάρμακα για να τις αντιμετωπίσει, αλλά
κανένα δεν είχε αποτέλεσμα.
Μια μέρα, προς τα τέλη του 1993, βρήκε τυχαία σ' ένα ντου λάπι
κάψουλες πιπερόριζας που υπήρχαν από την εποχή που τις
έπαιρνε η γυναίκατου, για να αντιμετωπίσειτην πρωινή αδιαθε σία.
Αποφάσισε λοιπόνναπάρει μια κάψουλα. «Δεν μπορείτε να
φανταστείτε πόσο διαφορετικά αισθάνθηκα αμέσως μετά. Ήταν
απίστευτο. Ένιωθα πραγματικά καλά, σχεδόν όπως τότε που δεν
είχαν ακόμη αρχίσει τα προβλήματα με το στομάχι μου».
Πράγματι, ο Τόμας ήταν πλέον σε θέση να σηκώνεται κάθε
πρωί και να τρώει φυσιολογικά. Εξακολουθεί να παίρνει μία
κάψουλα πιπερόριζας ότανξυπνάτο πρωίκαιάλλη μίατο βράδυ

•155.
 προτού κοιμηθεί. Μολονότι η πιπερόριζα δε θεράπευσε ολοκλη
ρωτικά τη ναυτία που αισθανόταν, ωστόσο τον βοήθησε σε πολύ
μεγάλο βαθμό. «Τίποτα άλλο και κανένα άλλο φάρμακο δε με
βοήθησε τόσο πολύ όσο η πιπερόριζα. Οποιοσδήποτε έχει
κάποιο πρόβλημα με το στομάχι του πρέπει να το δοκιμάσει.
Εξάλλου, είναι πολύ οικονομικό, ενώ είναι γεγονός ότι είχα
ακούσει διάφορες ιστορίες σχετικά με το ότι συνήθιζαν να
δίνουν στα παιδιά μπισκότα πιπερόριζας για το ταξίδι με το
αυτοκίνητο προκειμένου να ηρεμήσει το στομάχι τους, αλλά
πάντα νόμιζα ότι επρόκειτο για υπερβολές και ιστορίες που έλε
γαν οι γιαγιάδες. Όμως, είναι αλήθεια. Θα συνιστούσατην πιπε
ρόριζα σε όλους όσοι αντιμετωπίζουν στομαχικά προβλήματα».

Τ ι είναι, όμως, το τζίvτζερ ή πιπερόριζα;

Η πιπερόριζα ή, ακριβέστερα, το ρίζωμα του φυτού τζίντζερ χρησι
μοποιείται στην Κίνα, την Ινδία και άλλες aσιατικές χώρες εδώ και
είκοσι πέντε αιώνες ως βοηθητικό γιατη δυσπεψία καθώς και
γιατην ανακούφιση της ναυτίας και είναι ευρέως διαδεδομένη ως
φάρμακο για την καταπολέμηση του μετεωρισμού.
Η πιπερόριζα είναι εγκεκριμένη στη Γερμανία για τη θεραπεία της
ναυτίας των ταξιδιωτών και της δυσπεψίας. Σε αυτή τη χώρα
πωλούνται περίπου 400.000 κάψουλες πιπερόριζας ετησίως για την
καταπολέμηση της ναυτίας των ταξιδιωτών. Στη Δανία πωλούνται
περίπου 14 εκατομμύρια κάψουλες πιπερόριζας ετησίως, ως εγκε
κριμένο από την κυβέρνηση φάρμακο για την καταπολέμηση των
ρευματισμών και της ναυτίας των ταξιδιωτών. Στην Αγγλία η πιπερό
ριζα χορηγείται δίχως συνταγή γιατρού κατά της ναυτίας.

Επιστημονικές μαρτυρίες
Πρωτοποριακές μελέτες του ψυχολόγου Ντάνιελ Μόουρι από τη
Γιούτα των ΗΠΑ, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στο βρετανικό ιατρικό
περιοδικό The Lancet το 1982, παρουσιάζουν αξιόπιστα
επιστημονι κά στοιχεία για τις ιδιότητεςτου τζίντζερ κατά της
ναυτίας. Ο Μόου ρι διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που τοποθετούνταν
σε κεκλιμένη περιστρεφόμενη καρέκλα είχαν λιγότερες πιθανότητες
να αισθαν θούν ναυτία όταν τους είχαν χορηγηθεί 1.000 mg
πιπερόριζας σε σκόνη (δύο κάψουλες) πριν υποβληθούν στη
δοκιμασία. Επιπλέον, η ανταπόκρισή τους ήταν καλύτερη σε σχέση
με τη χορήγηση δρα μαμίνης ή placebo.

•156.
 Μια άλλη δοκιμασία στην οποία έλαβαν μέρος ογδόντα Σουηδοί
ναυτικοί δόκιμοι έδειξε ότι αυτοί που πήραν κάψουλες πιπερόριζας -
δηλαδή λιγότερο από μισό κουταλάκι του γλυκού πιπερόριζα σε
σκόνη- μισή ώρα πριν συναντήσουν τρικυμιώδη θάλασσα είχαν λιγό
τερα συμπτώματα ναυτίας σε σχέση με τους δόκιμους που πήραν
placebo. Η πιπερόριζα μείωσε το ποσοστό των περιστατικών ναυτίας
στο 72% και συνολικά είχε προστατευτική δράση κατά 38%. Αυτή η
προστατευτική δράση είχε διάρκεια τεσσάρων ωρών περίπου.
Η ναυτία που ακολουθεί την αναισθησία έπειτα από μια χειρουρ
γική επέμβαση προσβάλλει περίπου το 30% των ασθενών. Οι έρευ
νες έχουν δείξει ότι η πιπερόριζα μπορεί να επιλύσει αυτό το πρό
βλημα. Σε μια μελέτη, ο Βρετανός γιατρός Μ. Ε. Μπόουν στο Νοσο
κομείο Σεντ Μπαρθόλομιου του Λονδίνου ανακάλυψε ότι η πιπερό
ριζα (σε ποσότητα ίση με το ένα τρίτο του κουταλιού του γλυκού) ήταν
περισσότερο αποτελεσματική στην αποτροπή της μετεγχειρητι κής
ναυτίας σε μια ομάδα εξήντα γυναικών, σε σχέση με το ενέσιμο
ηρεμιστικό μετοκλοπραμίδη που συνήθως χορηγείται σε αυτές τις
περιπτώσεις. Μια μελέτη που έγινε το 1993 και στην οποία συμμετεί
χαν 120 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση έδειξε
το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα. Η πιπερόριζα έχει αποδειχτεί, επίσης,
αποτελεσματική στην καταστολή της ναυτίας καιτου εμέτου που απο
τελούν ανεπιθύμητες ενέργειες της χημειοθεραπείας, σύμφωνα με μια
μελέτη του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα των ΗΠΑ.

Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΤΗΣ ΠΡΩΙΝΗΣ ΝΑΥτΙΑΣ

Ορισμένοι γιατροί, μεταξύ των οποίων και κάποιοι γυναικολόγοι,

συνιστούν τη λήψη μικρής ποσότητας πιπερόριζας για την αντιμετώ
πιση της πρωινής ναυτίας - και του εμέτου κατά τη διάρκεια των
πρώτων μηνών της κύησης. Οι λόγοι που συνηγορούν σε αυτό είναι
πολλοί. Η πιπερόριζα είναι συνήθως αποτελεσματική και είναι λιγό
τερο πιθανό να προκαλεί τερατογενέσεις (γενετικές ανωμαλίες) σε
σύγκριση με τα άλλα φάρμακα που χορηγούνται για την καταπολέ
μηση της ναυτίας κατά τη διάρκεια της κύησης. Μια γερμανική μελέ τη
στην οποία συμμετείχαν 27 γυναίκες έδειξε ότι η πιπερόριζα ήταν
αποτελεσματική στο 70% των περιπτώσεων υπερεμεσίας, μιας σοβα
ρής διαταραχής με ναυτία και εμετούς που σχετίζονται με την εγκυ
μοσύνη. Η λήψη 250 mg πιπερόριζας σε κάψουλες, τέσσερις φορές

•157.
την ημέρα, μείωσε την ένταση της ναυτίας και τη συχνότητα του εμε
τού στην πρώτη φάση της εγκυμοσύνης (στις είκοσι πρώτες εβδομά
δες). Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα της μελέτης τους
καθώς και άλλων μελετών στην ιατρική βιβλιογραφία δείχνουν ότι δεν
υπάρχει λόγος ανησυχίας για ενδεχόμενες ανεπιθύμητες επιπτώσεις
της πιπερόριζας στο έμβρυο. Ο δρ Στίβεν Φάλντερ, Βρετανός εμπει
ρογνώμονας στις φυσικές θεραπευτικές ουσίες, έπειτα από από μια
εκτεταμένη έρευνα της ιατρικής βιβλιογραφίας το 1996, κατέληξε στο
συμπέρασμα ότι οι κανονικές δόσεις πιπερόριζας είναι «απόλυτα
ασφαλείς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης». Ωστόσο, καλό είναι οι
εγκυμονούσες γυναίκες να συμβουλεύονται πάντοτε το γιατρό τους
πριν πάρουν κάποια φυσική ουσία με θεραπευτικές ιδιότητες.

Μ ε ποιον τρόπο δρα η πιπερόριζα;

Κανένας δε γνωρίζει με βεβαιότητα σε ποιασυστατικάτηςπιπερόριζας
οφείλονται οι ιδιότητες του φυτού κατά της ναυτίας. Απ' ό,τι φαίνεται,
όμως, δύο κατηγορίες χημικών ενώσεων -οι shogaols και οι gingerols
πoυ απομονώθηκαν από την πιπερόριζα, έχουν aντιεμετικές ιδιότητες
στα ζώα. Κατά την επικρατούσα επιστημονική άπΟψη, η πιπερόριζα
ενεργεί σχεδόν αποκλειστικά στην πεπτική οδό, μολονότι είναι πιθανό
να έχει ήπια κατασταλτική επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστημα,
σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε βατράχους.

Ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα;

Για τη ναυτία και τη νόσο των μεταφορών, οι ειδικοί συνιστούν να
λαμβάνετε δύο κάψουλες των 500 mg μισή ώρα πριν επιβιβαστείτε
στο αεροπλάνο, στο πλοίο ή σε κάποιο άλλο μέσο μεταφοράς. Αν
στη συνέχεια αισθανθείτε ναυτία, πάρτε άλλη μία ή δύο κάψουλες.
Η αρχική δόση αναστέλλειτην εμφάνιση των συμπτωμάτων για
περίπου τέσσερις ώρες.

Ο παράγοντας ασφάλεια
Η πιπερόριζα χρησιμοποιείται εδώ και πολλούς αιώνες ως τρόφιμο
και ως φάρμακο. Σε μελέτες που έγιναν σε ανθρώπους, δεν έχουν
αναφερθεί ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χρήση της πιπερόριζας
και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις τοξικότητάς της
στην ιατρική βιβλιογραφία. Σε μελέτες που έγιναν σε ζώα, η πιπε
ρόριζα δεν ήταν τοξική, ακόμη και σε πολύ υψηλές δόσεις. Έτσι,
χαρακτηρίζεται από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και

•158.
Φαρμάκων ως ασφαλής. Ωστόσο, οι έρευνες έχουν δείξει ότι η
πιπερόριζα διαθέτει aντιπηκτικές ιδιότητες, μειώνοντας την ικανό
τητα πήξης του αίματος. Για το λόγο αυτό, όσοι πάσχουν από προ
βλήματα πηκτικότητας του αίματος και παρουσιάζουν συχνά αιμορ
ραγίες, καθώς και αυτοί που ακολουθούν αντιπηκτική αγωγή πρέ
πει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην κατανάλωση μεγάλης
ποσότητας πιπερόριζας. Η υπερβολική ποσότητα είναι δυνατό να
αυξήσειτην αρτηριακή πίεση και γι' αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα
επιβλαβής σε αυτούς που πάσχουν από χολολιθίαση.
Προσοχή: Αν είστε σε εγκυμονούσα κατάσταση, μπορείτε να χρη
σιμοποιήσετε την πιπερόριζα για να καταπολεμήσετε την πρωινή ναυ
τία, αλλά μόνο με τη συμβουλή γιατρού και με την προϋπόθεση ότι δε
θα καταναλώνετε περισσότερο από 1.000 mg ημερησίως, που είναι
και το όριο ασφαλείας των δόσεων που έχουν χρησιμοποιηθεί στις
μελέτες. Η χρήση της πιπερόριζας για την αντιμετώπιση της ναυτίας
κατά τη διάρκεια χημειοθεραπείας μπορεί να προκαλέσει γαστρεντε
ρική αιμορραγία όταν ο αριθμός των αιμοπεταλίων είναι χαμηλός. Γι'
αυτό επιβάλλεται η συμβουλή του προσωπικου σας γιατρού.

Ποιες εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν;

Σε όλα τα φάρμακα που είναι εγκεκριμένα από τον Αμερικανικό
Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων και χορηγούνται δίχως συντα γή
γιατρού για την καταπολέμηση της ναυτίας, τα συστατικά που
προσδίδουν τις ευεργετικές αυτές ιδιότητες ενεργούν απευθείας στο
κεντρικό νευρικό σύστημα και για το λόγο αυτό έχουν ορισμένες ανε
πιθύμητες ενέργειες, στιςοποίες περιλαμβάνονται η ζάλη, η εμβοή, η
ατονία (εξάντληση), η ασυνέργεια (διαταραχή του συντονισμού των
κινήσεων), η κόπωση, οι διαταραχές της όρασης, η ευφορία, η νευρι
κότητα, η αϋπνία καιτο τρέμουλο. Επιπλέον, δεν πρέπει να χρησιμο
ποιεί κανείς αυτά τα φάρμακα όταν πάσχει από άσθμα, εμφύσημα ή
άλλα αναπνευστικά προβλήματα. Επίσης, δε θα πρέπει να συνδυάζο
νται με κατανάλωση αλκοόλ, καταπραϋντικών ή ηρεμιστικών φαρμά
κων. Από την άλλη πλευρά, η πιπερόριζα δεν έχει κανέναν τέτοιον
περιορισμό. Αντίθετα με τα άλλα φάρμακα για την καταπολέμηση της
ναυτίας, που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, η πιπερόριζα
φαίνεται ότι ενεργεί κατευθείαν στο πεπτικό σύστημα και έτσι δεν
επιφέρει καμία από τις ανεπιθύμητες ενέργειες που συνοδεύουν τη
δράση των συμβατικών aντιεμετικών φαρμάκων που δρουν στο
κεντρικό νευρικό σύστημα.

•159.
Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές
Βασισμένη σταπρόσφατα επιστημονικά δεδομένα και στη μακρόχρο
νη ασφαλή χρήση της πιπερόριζας σε πολλές χώρες, η Ευρω-Αμερι
κανική Συνομοσπονδία για τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες κατέθε σε
το 1995 αίτηση στον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρ
μάκων για την έγκριση κυκλοφορίας της πιπερόριζας ως φαρμάκου
που μπορεί να χορηγείται δίχως συνταγή γιατρού για τη ναυτία καιτη
νόσο των μεταφορών. Μέχρι το 1997 και παρά τα αδιάσειστα επιστη
μονικά στοιχεία, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ δεν
είχε δώσει την έγκρισή της για την κυκλοφορία της πιπερόριζας.

Σ ε τι άλλο χρησιμεύει η πιπερόριζα;

Η πιπερόριζα έχει ποικίλες φαρμακευτικές ιδιότητες. Ενεργεί ως
αντιπηκτική και aντιφλεγμονώδης ουσία. Η έρευνα του δρος Κρίσνα Σ.
Σριβάσταβα του Πανεπιστημίου Οντένς της Δανίας έδειξε ότι τόσο η
φρέσκια πιπερόριζα όσο και η πιπερόριζα σε μορφή σκόνης (σε
ποσότητα μικρότερη του ενός κουταλιού του γλυκού ημερησίως)
μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα της αρθρίτιδας καθώς
και να βοηθήσει στην αποτροπή των ημικρανιών, πιθανότατα λόγω
της aντιφλεγμονώδους δράσης της.

•160.
 "Ενα νέο «εξωτι κό»
,

η ρεμιστικο
(Kava)

Αυτό το μαγικό δισκίο αποτελεί ένα νέο τρόπο αντιμετώ

πισης του στρες και του άγχους.

Μ ήπως είστε νευρικός ή αγχώδης; Χρειάζεστε βοήθεια για να

ηρεμήσετε και να χαλαρώσετε ή για να κοιμηθείτε βαθιά και
ξεκούραστα; Το στρες είναι παρόν σχεδόν σε κάθε φάση της σύγ
χρονης ζωής. Μέσα σε μια στιγμή, τα επινεφρίδια στέλνουν ένα κύμα
αδρεναλίνης και άλλων ορμονών που κατακλύζουν το σώμα μας,
προετοιμάζοντάς το να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο που αντιλαμβάνε ται
ότι το απειλεί. Ωστόσο, αυτός ο κατακλυσμός από χημικές ουσίες που
κάνει την καρδιά μας να χτυπά πιο γρήγορα και την αρτηριακή μας
πίεση να ανεβαίνει είναι τις περισσότερες φορές μια υπερβολι κή
αντίδραση του οργανισμού μας στην πραγματική κατάσταση, που δεν
είναι τόσο ανησυχητική ή επικίνδυνη ώστε να δικαιολογεί το
«συναγερμό» στον οποίο έχει τεθεί το σώμα μας. Ο καθημερινός
εκνευρισμός, μέσα στο αυτοκίνητο, το άγχος που μας προκαλούν οι
προθεσμίες στη δουλειά μας, οι λογαριασμοί που πρέπει να πληρω
θούν, ο θόρυβος της σειρήνας ενός περιπολικού. Ορισμένοι από εμάς
ζούμε σε μια κατάσταση διαρκούς στρες ή υποφέρουμε από αγχώδη
διαταραχή ή ακόμη και από κρίσεις πανικού και αναζητούμε απε
γνωσμένα κάποιο μέσο ανακούφισης. Η λύση βρίσκεται πολλές φορές
στο αλκοόλ, στα παυσίπονα, στα αγχολυτικά δισκία που χορη γούνται
με συνταγή γιατρού, στα ηρεμιστικά -όπως το Xanax και το Valium- και
στα υπνωτικά - όπως το Halcion.
Όλες αυτές οι «λύσεις» προσφέρουν κάποια ανακούφιση, αλλά

•161 •
με υψηλό κόστος, όπως τον εθισμό, τη σύγχυση, την απώλεια
συγκέ ντρωσης και μνήμης και, φυσικά, το σύνδρομο στέρησης.
Εντούτοις, είναι δυνατόν να βρει κάποιος ανακούφιση με τη βοή
θεια μίας ασυνήθιστης φυσικής θεραπευτικής ουσίας που χρησιμο
ποιείται εδώ καιπολλούς αιώνες στο Νότιο Ειρηνικό και η χρήση της
οποίας έχει τώρα δοκιμαστεί εκτεταμένα στην Ευρώπη. Πρόκειται για
ένα βότανο που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές, προσφέροντας μια
εναλλακτική λύση έναντι στις φαρμακευτικές ουσίες που συνή θως
χρησιμοποιούνται. Ένα εξωτικό βότανο που ονομάζεται kava μπορεί
να ηρεμήσει τα νεύρα σας και να σας ανακουφίσει από το άγχος
εξίσου αποτελεσματικά όπως και τα ηρεμιστικά που χορηγού νται με
συνταγή γιατρού και, μάλιστα, δίχως τις ίδιες ανεπιθύμητες ενέργειες
και το υψηλό κόστος. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες πολλών χρηστών, το
βότανο αυτό επιφέρει ήπια ευφορία, μειώνει τον εκνευ ρισμό και το
άγχος και ανακουφίζει από διάφορα άλγη, χαλαρώνο ντας τους μυς
της πλάτης, του λαιμού και της σιαγόνος, και επιφέρει έναν υπέροχο,
αναζωογονητικό ύπνο.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΚ

Το kava είναι εκπληκτικό για έναν ήρεμο ύπνο δίχως σrρες

Ο Μαρκ Μπλούμενταλ είναι πολύ δραστήριος, μιλά ακατά παυστα,

έχει χιούμορ, είναι πληθωρικός και ενθουσιώδης και μεταδίδει στους
άλλους το πάθος του για τα βότανα ενώ, παράλληλα, αγωνίζεται για
να πάρουν τη θέση που τους ανή κει στο σύστημα υγείας της
Αμερικής. Ως επικεφαλής του Αμε ρικανικού Συμβουλίου Βοτανολογίας
στο Όστεν του Τέξας, ο Μπλούμενταλταξιδεύει σε όλοτονκόσμο
παρακολουθώντας όλες τις συναντήσεις που πραγματοποιούνται
σχετικά με τη φαρμακολογία και την πολιτική των βοτάνων. Λόγω των
συχνών ταξιδιών του, ο Μαρκ στερείται σε αρκετό βαθμό τον ύπνο
του. Προκειμένου να αναπληρώσει τις χαμένες ώρες ύπνου, ο Μαρκ
παίρνει εδώ και πολλά χρόνια kava για να εξα σφαλίσει «βαθύ και
αναζωογονητικό ύπνο» όταν γνωρίζει ότι δε θα έχει τη δυνατότητα να
κοιμηθεί αρκετά.
«Όταν πηγαίνω αργά για ύπνο και γνωρίζω ότι πρέπει να
ξυπνήσω νωρίς έπειτα από λίγες μόνο ώρες, συνήθως παίρνω δύο
τρεις γουλιές διαλύματοςτου βοτάνου προτού πέσω στο κρε-

•162.
 βάτι. Για παράδειγμα, χθες πέταξα από το Όστεν στη Βοστόνη.
Το αεροπλάνο είχε καθυστέρηση. Περιμέναμε στο αεροδρόμιο
τρεις ώρες προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές.
Όταν έφτασα πλέον στο ξενοδοχείο μου, στη Βοστόνη, η ώρα
ήταν σχεδόν τρεις τα ξημερώματα και στις οκτώτο πρωί έπρεπε
να παρευρεθώ σε μια συνάντηση. Πήρα kaνa προτού πέσω για
ύπνο, γνωρίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα ξυπνούσα το πρωί
ξεκούραστος και ανανεωμένος, ακόμη και έπειτα από τέσσερις
μόνο ώρες ύπνου, διότι το βότανο βοηθά στο να επιτυγχάνει
κάποιος τη φάση REM του ύπνου, που είναι πολύ σημαντική. Το
kaνa μειώνει το άγχος. Είναι επίσης εξαιρετικό μυοχαλαρωτικό,
αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι το κεφάλι σου παραμένει καθα
ρό χωρίς κανένα σύμπτωμα υπνηλίας ή αδυναμίας συγκέντρω
σης. Είναι πραγματικά ένα εκπληκτικό βότανο!»

Δ εν υπάρχει άλλο βότανο σαν το kava, που να εξασφαλι'ζει χαλάρωση

και ξεκούραση, ενώ την ίδια στιγμή ο χρήστης δια τηρεί απόλυτα την
πνευματική του διαύγεια, υποστηρίζει η
αυθεντία στον τομέα της βοτανολογίας Πέγκι Μπρέβουρντ
από το Όρεγκον των ΗΠΑ.

Τι είναι το kava;
Το kaνa προέρχεται από τη ρίζα ενός θάμνου που ανήκει στην ίδια
οικογένεια με το μαύρο πιπέρι. Είναι αυτοφυές στα νησιά του Νότιου
Ειρηνικού, όπου χρησιμοποιείται εδώ και πολλούς αιώνες ως τελε
τουργικό και εορταστικό μη αλκοολούχο ποτό, που επιφέρει χαλά
ρωση και ευχάριστη διάθεση. Στις ιατρικές του χρήσεις, στην ίδια
περιοχή, συμπεριλαμβάνονται η θεραπεία της γονόρροιας, της βρογ
χίτιδας και των ρευματισμών. Στην Ευρώπη χρησιμοποιείται ευρέως
ως ήπιο ηρεμιστικό -ένα ασφαλέστερο υποκατάστατο των ηρεμιστι
κών-κατευναστικών που έχουν ως βάση τη βενζοδιαζεπίνη, καθώς και
των υπνωτικών φαρμάκων, όπως είναι το Valium, το Xanax, το
Halicon, το Librium και το Dalmane- για την αντιμετώπιση του άγχους,
του στρες και της aϋπνίας.
Ο Κέρι Μπόουν, εμπειρογνώμονας στις ιατρικές φυσικές θερα
πευτικές ουσίες, τεχνικός διευθυντής και ιδρυτής της εταιρίας
MediHerb, της μεγαλύτερης εταιρίας παραγωγής φυσικών θεραπευ
τικών ουσιών της Αυστραλίας, περιέγραψε πρόσφατα τα αποτελέ
σματα του kaνa σε ένα άρθρο του επιστημονικού περιοδικού Brίtish

•163.
Joumal of Phytotherapy. Σε μικρές δόσεις, ισχυρίζεται ο Μπόουν, το
kaνa επιφέρει ήπια ευφορία, χαλάρωση και ξεκούραστο ύπνο. «Το
aφέψημα δημιουργεί ένα ήπιο μούδιασμα στο στόμα», γράφει ο
Μπόουν. «Αυτό ακολουθείται από μια διάθεση χαλάρωσης και ευχά
ριστης κοινωνικότητας, που συνοδεύεται από μείωση της κόπωσης και
του άγχους. Τελικά, ο χρήστης πέφτει σε βαθύ, ξεκούραστο ύπνο και
ξυπνά την επόμενη μέρα δίχως να αισθάνεσαι κουρασμένος ή
ζαλισμένος». Ωστόσο, ο Μπόουν σημειώνει ότι «η υπερβολική κατα
νάλωση είναι δυνατό να επιφέρει συμπτώματα ζάλης και μειωμένης
εγρήγορσης και, μάλιστα, στη βιβλιογραφία περιγράφεται το σύν
δρομο υπερκατανάλωσης kava και τα συμπτώματά του».

Πότε χρησιμοποιείται;
Το kava στην κατάλληλη δοσολογία βοηθά πολύ στην ανακούφιση
από το άγχος. Και αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι δρα δίχως να
επηρεάζει την εγρήγορση ή την πνευματική διαύγεια του χρήστη.
Επίσης, θεωρείται εξαιρετικά ασφαλές ως βότανο με ιδιότητες
χαλαρωτικού των σκελετικών μυών και, κατά συνέπεια, είναι καλό
για τη θεραπεία των μυ"ίκών σπασμών και των κεφαλαλγιών που
προκαλούνται από το στρες. Εξάλλου, είναι κατάλληλο για τη θερα
πεία της aϋπνίας ήπιας μορφής, διότι είναι εξαιρετικό υπνωτικό. Το
kava είναι εγκεκριμένο στη Γερμανία ως ουσία που χορηγείται
δίχως συνταγή γιατρού για νόσους όπως είναι η νευρώδης
διαταρα χή, το άγχος και η ανησυχία. Στη Μεγάλη Βρετανία το kava
ανήκει στη λίστα των εγκεκριμένων φυσικών θεραπευτικών ουσιών
που διατίθενται στην αγορά.

Ποια είναι τα στοιχεία που αποδεικνύουν

την αποτελεσματικότητα του kava;
Πενήντα χρόνια ερευνών και δεκάδες εξαιρετικές μελέτες, οι περισ
σότερες από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία, δείχνουν
αναμφισβήτητα ότι το kaνa είναι ψυχοτρόπος ουσία - βελτιώνει τη
διάθεση και έχει ήπια ηρεμιστική δράση. Τα πειράματα που άρχισαν
στα τέλη της δεκαετίας του 1950 έδειξαν ότι το εκχύλισμα του βοτά νου
kava και τα κυριότερα από τα συστατικά του έχουν υπνωτική δράση
στα ζώα και παράγουν στους ανθρώπους εγκεφαλικά κύματα ανάλογα
με αυτά που προκαλούν τα φάρμακα που χορηγούνται για την
καταπολέμηση του στρες. Ωστόσο, αντίθετα με τα ηρεμιστικά τύπου
Valium, το kava επιφέρει ύπνο δίχως να προκαλεί καταστολή.

•164.
Σύμφωνα με μια θεωρία, το kaνa επηρεάζει διαφορετικούς υποδο
χείς του εγκεφάλου σε σχέση με τα φάρμακα τύπου Valium. Οι
δοκι μές έχουν δείξει επίσης ότι το kaνa έχει την ιδιότητα να
χαλαρώνει τους σκελετικούς και τους μαλακούς μυς.
Όπως έδειξαν πολλές μελέτες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το
kaνa είναι αποτελεσματικό στους ανθρώπους. Για παράδειγμα, σε
μια κλινική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε το 1996, συμμετείχαν
58 Γερμανοί ασθενείς με διαταραχή άγχους, που δεν είχε προκλη
θεί από ψυχωσικές διαταραχές. Οι ασθενείς διαπίστωσαν ότι 100
mg εκχυλίσματος kaνa -τυποποιημένο ώστε να περιέχει 70 mg
καβαλακτόνες- τρεις φορές την ημέρα μείωσαν σε σημαντικό
βαθμό τα επίπεδα του άγχους τους. Η κατάσταση των ασθενών
είχε βελτιωθεί δραματικά έπειτα από μόλις μίας εβομάδας θεραπεία
με kaνa και η βελτίωση συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της μελέτης
που διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες. Σε μια άλλη πρόσφατη κλινική
μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 84 ασθενείς που υπέφεραν από
διαταραχή άγχους, η χορήγηση 400 mg ημερησίως ενός προ'ίόντος
του βοτάνου που είναι γνωστό ως καβα'tνη βελτίωσε τη μνήμη και
το χρόνο αντίδρασης. Το kaνa αποδείχτηκε επίσης αποτελεσματι
κό στη μείωση του άγχους, της κατάθλιψης και άλλων συμπτωμά
των σε σαράντα Γερμανίδες που βρίσκονταν σε εμμηνόπαυση, σε
μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 1991.
Πώς συγκρίνεται το kaνa με τα αντίστοιχα συνήθη συμβατικά
φάρμακα; Τα αποτελέσματα συγκριτικών κλινικών μελετών έδειξαν ότι
το kaνa είναι εξίσου αποτελεσματικό όπως και τα συμβατικά ηρε
μιστικά που συνήθως χορηγούνται. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη
στην οποία συμμετείχαν τριάντα οκτώ ασθενείς που έπασχαν από
άγχος λόγω νευρωτικών διαταραχών, πήραν είτε kaνa με τη μορφή
καβα'ίνης είτε οξαζεπάμη, ένα συνθετικό ηρεμιστικό βενζοδιαζεπί νης
που ανήκει στην οικογένεια των ηρεμιστικών Valium. Το kaνa ήταν
εξίσου αποτελεσματικό με το ηρεμιστικό στη μείωση του άγχους,
σύμφωνα με αξιόπιστες μετρήσεις της αγχολυτικής δράσης του. Και οι
δύο ουσίες επέφεραν σταδιακή βελτίωση των επιπέδων άγχους των
ασθενών μέσα σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων.
Επιπλέον, η έρευνα απέδειξε ότι το kaνa είναι ανώτερο των ηρε
μιστικών τύπου Valium, διότι δεν επιβαρύνει τον ασθενή με ηρεμιστι
κή δράση που του στερεί την πνευματική διαύγεια και εγρήγορση.
Η κλινική μελέτη που πραγματοποίησε το 1993 ο Γερμανός επιστήμο
νας Χ. τζ. Χάινς, ένας κορυφαίος ερευνητής των ιδιοτήτων του kaνa,

•165.
έδειξε ότι έπειτα από τη λήψη της οξαζεπάμης οι ασθενείς είχαν βρα
δύτερες και λιγότερο ακριβείς αντιδράσεις στα ψυχομετρικά τεστστα
οποία υποβλήθηκαν. Με το kava συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Οι
ασθενείς που είχαν λάβει τη φυσική θεραπευτική ουσία παρουσίασαν
βελτιωμένο χρόνο aπόκρισης και καλύτερη απόδοση στα τεστ μνήμης
στα οποία υποβλήθηκαν. Επίσης, είναι μικρότερες οι πιθανότητες
υπνηλίας και καταβολής δυνάμεων έπειτα από τη λήψη του kava σε
σχέση με τα συνθετικά ηρεμιστικά. Σαράντα υγιή άτομα στα οποία
χορηγήθηκε τυποποιημένο εκχύλισμα kava δεν έδειξαν καμία μείωση
της ικανότητας οδήγησης ή χειρισμού μηχανημάτων.
Επίσης, τα αποτελέσματα των ερευνών έδειξαν ότι η τυποποιημένη
δόση του kava δεν επιτείνει τις συνέπειες της παράλληλης κατανάλω σης
μικρής ποσότητας αλκοόλ, όπως συμβαίνει με τα άλλα ηρεμιστικά.
Μ ια μελέτη που έγινε το 1994 από δώδεκα Γερμανούς ερευνητές
σύγκρινε την αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος kava (τυποποιη
μένο ώστε να περιέχει 120 mg πυρόνες kava) με την αποτελεσματικό
τητα 10 mg Valium. Και τα δύο σκευάσματα είχαν ως αποτέλεσμα
παρόμοιες αυξήσεις στα βραδεία εγκεφαλικά κύματα, όπως έδειξαν τα
ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα που απεικονίζουν τον εγκέφαλο, καθώς
και μείωση της έντασης των κυμάτων α ( alpha waves ). Η δράση του
Valium ήταν ταχύτερη, καθώς επέφερε μέγιστα αποτελέσματα στον
εγκέφαλο έπειτα από δύο ώρες. Τα αποτελέσματα του kava
κορυφώθηκαν σε έξι ώρες έπειτα από τη λήψη του. Ωστόσο, μόνο το
kava βελτίωσε την απόδοση των ασθενών σε απλά τεστ χρόνου aπό
κρισης, καθώς και σε σύνθετα τεστ aπόκρισης πολλαπλής επιλογής,
υποδεικνύοντας και πάλι ότι το βότανο kava επιφέρει χαλάρωση δίχως
να καταστέλλει και να επηρεάζει την πνευματική διαύγεια και
οξυδέρκεια των ατόμων που το χρησιμοποιούν.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης του kava;

Τα ψυχοτρόπα χημικά του kava έχουν προσδιοριστεί αρκετά καλά·
πρόκειται για ειδικές χημικές ενώσεις που ονομάζονται καβαλακτό νες. Σε
δοκιμές που έχουν πραγματοποιηθεί σε ζώα και ανθρώπους, οι ουσίες
αυτές έχουν ηρεμιστική, υπνωτική και aντισπασμωδική δράση στον
εγκέφαλο, όπως έδειξαν ηλεκτροεγκεφαλικές απεικονίσεις. Ωστόσο, οι
ουσίες αυτές δε δρουν κατάτον ίδιο τρόπο στον εγκέφαλο ούτε στην ίδια
περιοχή του εγκεφάλου, όπως τα συνθετικά ηρεμιστικά και τα
αντικαταθλιπτικά. Μια σημαντική γερμανική μελέτη έδειξε ότι το kava δρα
πιθανότατα στο βαθύτερο επίπεδο του εγκεφάλου, όπου

•166.
βρίσκονται τα σημεία που ρυθμίζουν τα συναισθήματα. Αυτό
μπορεί να εξηγήσει γιατί το kava θεωρείται ότι βελτιώνει την
ψυχολογική διά θεση του ασθενούς.

Ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα;

Πρέπει να λαμβάνει κάποιος προ"ίόντα του βοτάνου που είναι τυπο
ποιημένα έτσι ώστε να περιέχουν μια συγκεκριμένη ποσότητα ενερ
γών καβαλακτόνων. Αυτό θα πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα του
προ"ίόντος. Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε περιόδους έντονου στρες ή
για την ανακούφιση από το άγχος, η δόση που ισοδυναμεί με 180 mg
καβαλακτόνων είναι αρκετή. Αν ένα δισκίο τυποποιημένου προ"ίόντος
περιέχει 60 mg καβαλακτόνων, αυτό σημαίνει ότι πρέπει κάποιος να
πάρει ένα δισκίο τρεις φορές την ημέρα. Αυτή είναι η ποσότητα που
χρησιμοποιείται στις περισσότερες μελέτες ως ηρεμι στικό γενικής
φύσης ή αγχολυτικό. Συνήθως η ηρεμιστική του δράση είναι σχετικά
γρήγορη - δρα σε μισή ή μία ώρα περίπου, λένε οι ειδι κοί. Για να
κοιμηθεί κάποιος, μια δόση των 120 έως 180 mg καβαλα κτόνων μισή
ώρα πριν από την κατάκλιση είναι συνήθως αρκετή, σύμφωνα με τον
ειδικό σε θέματα που σχετίζονται με το kava, Κέρι Μπόουν. «Αν
υποφέρω από τζετ λαγκ και δεν μπορώ να κοιμηθώ, παίρνω δύο ή
τρεις ταμπλέτες τυποποιημένου εκχυλίσματος. Θεωρώ ότι είναι πολύ
αποτελεσματικό», λέει ο ίδιος.

Πόσο ασφαλής είναι η χρήση του;

Οι αρμόδιοι από το χώρο της υγείας της Γερμανίας δηλώνουν ότι
το kava είναι απαλλαγμένο από τις γνωστές ανεπιθύμητες ενέργει
ες, με εξαίρεση ίσως την κίτρινη χροιά που αποκτά το δέρμα, τα
μαλλιά και τα νύχια όταν η χρήση του βοτάνου είναι συνεχής και
γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο χρωματισμός αυτός του
δέρματος υποχωρεί και εξαφανίζεται όταν σταματάει η χρήση του
βοτάνου. Επίσης, πιθανές αλλά σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες
είναι οι αλλεργικές δερματικές αντιδράσεις (εξανθήματα), η δια
στολή της κόρης του οφθαλμού καθώς και διαταραχές της φυσικής
ισορροπίας. Οι Γερμανοί ειδικοί από το χώρο της υγείας συνιστούν
να μη λαμβάνεται το βότανο για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των
τριών μηνών, δίχως συμβουλή γιατρού. Επίσης, η υψηλή
δοσολογία που λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να
κάνει το δέρμα ξηρό και φολιδωτό, ιδιαίτερα στις παλάμες, στα
πέλματα, στους πήχεις των βραχιόνων και στην πλάτη.

•167.
 Δεν πρέπει να λαμβάνεται το βότανο κατά τη διάρκεια της κύη
σης, της γαλουχίας (προφανώς, μπορεί να περάσει στο βρέφος
μέσα από το γάλα της μητέρας) ή αν πάσχετε από ενδογενή κατά
θλιψη καθώς και αν υποφέρετε από τη νόσο του Πάρκινσον. Επι
πλέον, ο δρ Ντόναλντ Μπράουν από το Σιάτλ των ΗΠΑ, ο οποίος
θεωρείται αυθεντία στο χώρο των βοτάνων, συνιστά να μη λαμβά
νεται το kava σε συνδυασμό με άλλες ουσίες που επιδρούν στο
κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως το αλκοόλ, διάφορα φάρμακα
που χορηγούνται με συνταγή γιατρού, όπως τα ηρεμιστικά και τα
αντι καταθλιπτικά, καθώς και φυσικές θεραπευτικές ουσίες, όπως
το hypericum perforatum και η βαλεριάνα.
Ιδιαίτερη προσοχή: Μολονότι το kava δεν προκαλεί εθισμό, όπως
το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και διάφορα συνθετικά φάρμακα, η κατά
χρησή του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Σε υπερβολικές
δόσεις, το kava μπορεί να δημιουργήσει συμπτώματα μέθης. Πρόσφα
τα, στο Σολτ Λέικ Σίτι των ΗΠΑ, ένας άντρας συνελήφθη διότι οδη
γούσε υπό την επήρεια του kava. Είχε μεθύσει αφού είχε πιεί δεκαέξι
φλιτζάνια τσάι από το βότανο kava. Ο Κέρι Μπόουν από την Αυστρα
λία, που θεωρείται επίσης αυθεντία στο kava, σημειώνει ότι η συχνό
τητα εμφάνισης του συνδρόμου κατάχρησης του βοτάνου παρουσιάζει
αύξηση σε πολλά νησιά της Νότιας Θάλασσας, όπως στο Φίτζι, καθώς
και σε κάποιους πληθυσμούς στην Αυστραλία. Αυτοί που καταναλώ
νουν υπερβολικές ποσότητες kava συνήθως λαμβάνουν δόσεις τρεις
έως πέντε φορές μεγαλύτερες των θεραπευτικών δόσεων ή ισοδύναμα
δεκαπέντε δισκία ημερησίως, σύμφωνα με τον Κέρι Μπόουν.

Σ ε ποιες άλλες περιπτώσεις είναι καλό το kava;

Τα πειράματα έχουν δείξει ότι το kava είναι ισχυρό αναλγητικό. Είναι
δυνατό να συμβάλει στον έλεγχο του πόνου -μολονότι δεν έχουν
πραγματοποιηθεί κλινικές μελέτες που να αποδεικνύουν το γεγονός
αυτό. Κάποιοι το χρησιμοποιούν για να αντιμετωπίσουν με επιτυχία το
μυ·ίκό άλγος το οποίο σχετίζεται με το στρες- όπως είναι
η ραχιαλγία, το άλγος στον τράχηλο και το TMJ, μια επώδυνη κατά
σταση των σιαγόνων και της κεφαλής.

•168.
 Το φυτι κό Antabuse
(Kudzu)

Β
ότανο κατάλληλο για την αντιμετώπιση του αλκοολι σμού.
Η αποτελεσματικότητά του έχει αποδειχτεί στην Κίνα καθώς
και σε πειραματόζωα κατά τη διάρκεια δοκι μών. Σήμερα
πραγματοποιούνται επιστημονικές δοκι μές και στους
ανθρώπους.

Α ναμφισβήτητα, κάθε ουσία -είτε πρόκειται για συνθετικό φάρμα

κο, που χορηγείται με συνταγή γιατρού, είτε για φυσική θεραπευ
τική ουσία, που χορηγείται δίχως συνταγή γιατρού- η οποία μπορεί να
συμβάλει σων περιορισμό του αλκοολισμού είναι πολύ σημαντική
καθώς η ασθένεια αυτή προκαλεί αμέτρητες δυσμενείς επιmώσεις και
μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν
τέτοιες ουσίες που να προσφέρουν λύση στο φαινόμενο του αλκοολι
σμού, λειτουργώντας ως πανάκεια. Οι περισσότερες θεραπείες με φάρ
μακα, συμπεριλαμβανομένων των αντικαταθλιmικών και του Antabuse,
έχουν αποτύχει στο μεγαλύτερο βαθμό και ενέχουν πάντατον κίνδυνο
ανεπιθύμητων ενεργειών. Ωστόσο, τώρα επιστήμονες των κορυφαίων
ιατρικών κέντρων στο Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο της βόρειας
Καρολίναςτων ΗΠΑ πιστεύουν ότι ανακάλυψαν μιαπολλάυποσχόμενη
φαρμακευτικήαγωγήγιατην αντιμετώπισητου αλκοολισμού. Πρόκειται
για μια μέθοδο που χρησιμοποιείται στην Κίνα για περισσότερο από
1.300 έτη και βασίζεται στις ιδιότητες του φυτού kudzu.

Τι είναι το kudzu;
Το kudzu είναι ένα ανθεκτικό φυτό, τύπου κλήματος, της οικογένει ας
των ψυχανθών, που εξαπλώνεται με τέτοια ταχύτητα, ιδιαίτερα σε
θερμά κλίματα όπως είναι το νότιο τμήμα των ΗΠΑ, ώστε ο ποιητής

•169.
τζέιμς Ντίκι το αποκαλεί «ένα είδος φυτού-καρκίνου». Οι αμυλούχες
βολβώδεις ρίζες του χρησιμοποιούνται ως φάρμακο στην Κίνα από
το 200 π.Χ. Είναι γνωστό ότι καταπολεμά τη μέθη και έτσι
ενδείκνυ ται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του αλκοολισμού,
όπως αναφέ ρεται στην κινεζική φαρμακοποιία του 600 μ.Χ.

Ποια στοιχεία αποδεικνύουν tην αποtελεσμαtικόtηtα tου

kudzu;
Σήμερα έχουν ξεκινήσει δοκιμές σε ανθρώπους στις ΗΠΑ, αλλά είναι
ήδη γνωστό, από μελέτες σε πειραματόζωα, ότι το βότανο αυτό είναι
αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση του αλκοολισμού και χρησιμο
:τοιείται εδώ και πολλούς αιώνες στην Κίνα ως θεραπεία για τη μέθη.
Ακόμη και σήμερα το kudzu αποτελεί κοινή μέθοδο θεραπείας του
αλκοολισμού στην Κίνα και πολλοί Κινέζοι ασθενείς και γιατροί που
ειδικεύονται στη βοτανολογία μαρτυρούν την αποτελεσματικότητά του.
Ωστόσο, αυτού του είδους οι πρακτικοί γιατροί δεν κρατούν αρχείο των
ασθενών τους και δε δημοσιεύουν τα ευρήματά τους και για το λόγο
αυτό είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρώσει κάποιος την
επιστημονική μαρτυρία που είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση
των αποτελεσμάτων, σύμφωνα με το δρα Γουίνγκ Μινγκ Κέανγκ,
βιοχημικό της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Έτσι, ο δρ Κέανγκ
αποφάσισε να αναζητήσει ο ίδιος τις απαραίτητες αποδείξεις.
Σε ένα πρόσφατο διερευνητικό ταξίδι στην ιδιαίτερη πατρίδα του,
στο Χονγκ Κονγκ, ο δρ Κέανγκ πήρε συνέντευξη από δεκατρείς για
τρούς της σύγχρονης και παραδοσιακής ιατρικής καθώς και από βοτα
νολόγους και συγκέντρωσε τα στοιχεία από 300 περιστατικά ασθενών με
χρόνιο αλκοολισμό, οι οποίοι κατανάλωναν τσάι kudzu ή έκαναν θεραπεία
με διάφορα παρασκευάσματα με βάση το kudzu. «Σε όλες τις
περιπτώσεις», όπως ανέφερε ο δρ Κέανγκ, <<tα παρασκευάσματα με
βάση το kudzu θεωρήθηκαν αποτελεσματικά, τόσο στον έλεγχο και τον
περιορισμό της επιθυμίας για κατανάλωση αλκοόλ όσο και στη βελτίω ση
της λειτουργίας των ζωτικών οργάνων, η φυσιολογία των οποίων έχει
επηρεαστεί από την κατανάλωση αλκοόλ. Οι Κινέζοι γιατροί δεν ανέφεραν
περιστατικά τοξικών ανεπιθύμητων ενεργειών». Στην πραγ ματικότητα,
όπως ανέφερε ο δρ Κέανγκ, το kudzu μείωσε την επιθυμία για
κατανάλωση αλκοόλ μέσα σε μία μόλις εβδομάδα. Ακόμη πιο εντυ
πωσιακό είναι το γεγονός ότι έπειτα από δύο έως τέσσερις εβδομάδες
το 80% των αλκοολικών ομολόγησε ότι παρατήρησε πλήρη ύφεση της
επιθυμίας τους για κατανάλωση αλκοόλ.

•170.
 Αυτό έκανε το δρα Κέανγκ και τον καθηγητή του Πανεπιστημίου
Χάρβαρντ Μπερτ Λ. Βάλι να σχεδιάσουν και να πραγματοποιήσουν το
πρώτο επιστημονικό πείραμα με το kudzu σε μια ποικιλία χάμστερ που
είναιγνωστάγιατην έμφιπη ροπή τους προς το αλκοόλ.'Οταντους προ
σφερθεί αλκοόλ, τα ζώα αυτάτο καταναλώνουν σε πολύ μεγάλες ποσό
τητες - η ποσότητα είναι ανάλογη με αυτή ενός ανθρώπου που κατανα
λώνει 5 κιβώτια κρασί ημερησίως. Ωστόσο, όπως ανέφεραν οι ερευνη τές
το 1993, όταν στα πειραματόζωα χορηγήθηκε εκχύλισμα kudzu,
κατανάλωσαν τη μισή ποσότητα αλκοόλ από αυτή που είχαν καταγρά ψει
οι επιστήμονες δίχως τη βοήθειατου βοτάνου! Επιπλέον, αξίζει να
σημειωθεί ότι στα πειραματόζωα αυτά παρατηρήθηκε αποστροφή προς το
αλκοόλ, όταν τους χορηγήθηκαν δύο ουσίες, το daidzin και το daidzein, οι
οποίες απομονώθηκαν από τη ρίζα του kudzu. Επίσης, οι επιστήμονες
παρατήρησαν ότι όταν σταμάτησε η καθημερινή χορήγηση του βοτάνου
στα πειραματόζωα, τότε αυτά επέστρεψαν στη συνήθειά τους να
καταναλώνουν αλκοόλ. «Θεωρήσαμε ότι η εξέλιξη αυτή ήταν ιδιαίτερα
σημαντική», εξηγεί ο δρ Βάλι.

ΕΝΑ 'ΓΣΑΪ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΝΑ ΞΕΜΕΘΆΕΙ;

Το 1996, μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου της βόρειας

Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ και στο Ερευνητικό Πάρκο Research
Triangle Park ανακάλυψαν επίσης τις ιδιότητες του kudzu και την
επίδραση που το βότανο είχε στα πειραματόζωα. 'Οταν στους aρου
ραίους, που άρεσε ιδιαίτερα το αλκοόλ, χορηγήθηκε kudzu, είτε από
του στόματος είτε ενδοφλέβια, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι και
αυτά τα πειραματόζωα έπιναν το ήμισυ της ποσότητας αλκοόλ που
συνήθως κατανάλωναν. Οι επιστήμονες παρατήρησαν επίσης ότι το
βότανο αυτό καταστέλλει τη μέθη που επιφέρει το αλκοόλ, αφού
εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος, επιβεβαιώνοντας έτσι τον
ισχυρισμό που ήταν γνωστός από την αρχαιότητα, ότι δηλαδή η λήψη
του βοτάνου πριν από την κατανάλωση του αλκοόλ βοηθά στον
περιορισμό της μέθης και της κεφαλαλγίας. Στην πραγματικότητα,
η ιδέα για την πραγματοποίηση αυτής της μελέτης οφείλεται στο
δρα Ντέιβιντ Αι, ένα χημικό του Ερευνητικού Ινστιτούτου Research
Triangle lnstitute του Τσάπελ Χιλ, που ασχολείται με τα φυσικά
προ·ίόντα. Ο δρ Αι σε ένα ταξίδι του στην Κίνα παρατήρησε ότι το
kudzu περιλαμβάνεται στο «aφέψημα που χορηγείται το επόμενο

•171•
από τη μέθη πρωινό» και είναι γνωστό ως xing-jiu-ling, που ουσια
στικά σημαίνει «ξεμεθάω». Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν κινέζικο
kudzu, το οποίο επεξεργάστηκαν κατάλληλα ώστε να πάρουν το
εκχύλισμα που περιείχε τα κύρια ενεργά συστατικά του βοτάνου.
Ακόμη πιο συναρπαστικό είναι το γεγονός ότι η ερευνητική
ομάδα του Πανεπιστημίου της νότιας Καρολίνας, υπό την καθοδήγη ση
του δρος Αμίρ Ρετζβάνι, αναπληρωτή καθηγητή ψυχιατρικής στο ίδιο
πανεπιστήμιο, δοκίμασε το kudzu σε πιθήκους, που είναι οι πιο
κοντινοί βιολογικά συγγενείς του ανθρώπου. Και σε αυτή την περί
πτωση, το βότανο κατέστειλε την επιθυμίατων πειραματόζωων γιατο
αλκοόλ. Αφού εθίστηκαν στην κατανάλωση αλκοόλ, στους πιθήκους
χορηγήθηκε kudzu για μία εβδομάδα. Σύμφωνα με το δρα Αι, με τη
χορήγηση του kudzu οι πίθηκοι κατανάλωσαν 25% λιγότερο αλκοόλ. Ο
ίδιος ισχυρίζεται ότι το αποτέλεσμα αυτό είναι εξίσου καλό ή ακόμη
καλύτερο από αυτό που επιφέρει η ουσία ναλτρεξόνη η ουσία αυτή
είναι εγκεκριμένη από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και
Φαρμάκων για τη θεραπεία του αλκοολισμού. Αφού οι πίθηκοι είναι
σχεδόνταυτόσημοι βιολογικά με τους ανθρώπους, οι ερευνητές
θεωρούν δεδομένο ότι οι ουσίες που είναι αποτελεσματικές στα
θηλαστικά αυτά έχουν την ίδια επίδραση και στον άνθρωπο. Αυτό
κάνει τα νέα ευρήματα από τα πειραματόζωα πολύ συναρπαστικά.
Ωστόσο, το επόμενο βήματων επιστημόνων θα είναι η πραγματοποί
ηση μιας ελεγχόμενης επιστημονικής μελέτης με το kudzu σε αλκοο
λικούς ανθρώπους. «Αυτού του είδους οι μελέτες είναι απαραίτητες για
να πειστεί η κοινωνία για την αποτελεσματικότητα του kudzu αλλά και
για να προσδιοριστεί η κατάλληλη δόση για τους ανθρώ πους», λέει ο
δρ Αι. «Πρέπει να βρούμε ποιες είναι οι απαραίτητες ποσότητες των
ενεργών συστατικών του βοτάνου που επιφέρουν θετικό αποτέλεσμα
στον άνθρωπο».
Αυτό που κάνει το kudzu ιδιαίτερα σημαντικό για τον άνθρωπο
είναι η έλλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών. Σε αντίθεση με αυτό, η
ναλτρεξόνη μπορεί να επιφέρει βλάβες στο ήπαρ. Και το Antabuse
ενεργεί ακριβώς μέσω των ανεπιθύμητων ενεργειών που
προκαλεί, δηλαδή της ναυτίας και του εμετού. «Αυτό είναι το πιο
σημαντικό στοιχείο στο βότανο αυτό», λέει ο δρ Αι. «Το kudzu είναι
ασφαλές. Δεν είναι ηπατοτοξικό».
«Όπως συμβαίνει συχνά με τις θεραπευτικές ουσίες αυτού του
είδους, που έχουν χρησιμοποιηθεί από τους ανθρώπους εδώ και
χιλιάδες χρόνια, και αυτή η φυσική θεραπευτική ουσία αγνοήθηκε

•172.
από τη σύγχρονη επιστήμη», αναφέρει ο δρ Βάλι του Πανεπιστημίου
Χάρβαρντ. «Όσο ψάχνουμε, συνειδητοποιηούμε ότι η φύση έχει
ακόμη πολλά να μας διδάξει», συμφωνεί ο δρ Χανς τζόρνβαλ, ένας
διακεκριμένος ερευνητής που ασχολείται με τον αλκοολισμό στο
Ινστιτούτο Καρολίνσκα, στη Στοκχόλμη της Σουηδίας.

Πώς δρα το βότανο kudzu;

Οι προσπάθειες των επιστημόνων να αναλύσουν τη δράση των ενερ
γών συστατικών του kudzu είχαν αμφίρροπα αποτελέσματα. Οι
ερευνητέςτου Πανεπιστημίου Χάρβαρντ ανακοίνωσαν ότι δύο παρό
μοια συστατικά του kudzu -το daidzein και κυρίως το daidzin- είναι
υπεύθυνα για την ικανότητά του να περιορίζει την κατανάλωση του
αλκοόλ στα χάμστερ. Επιπλέον, οι επιστήμονες έδειξαν ότι το daidzin
επιδρά στα ένζυμα που μεταβολίζουν ή διασπούν το αλκοόλ στο
ανθρώπινο σώμα. Ειδικότερα, το daidzin αποκλείει ένα ένζυμο που
διασπά την ακεταλδεύδη, ένα παραπρο'ίόν της αλκοόλης, όταν αυτή
εισέρχεται στον οργανισμό του ανθρώπου. Αυτό ήταν σχεδόν αναμε
νόμενο, αφού η συσσώρευση της ακεταλδεύδης στο σώμα προκαλεί
ναυτία σε αυτούς που καταναλώνουν αλκοόλ και παίρνουν disulfiram,
που είναι γνωστό και ως Antabuse. Έτσι, φαινόταν ότι το kudzu
ενεργούσε όπως ακριβώς και το Antabuse, ένα από τα δύο φάρμακα
που είναι εγκεκριμένα στις ΗΠΑ γιατη θεραπεία της κατά χρησης
αλκοόλ. Ωστόσο, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δεν
aνίχνευσαν συσσώρευση της χημικής ένωσης που προκαλεί ναυ τία
στα χάμστερ που χρησιμοποιούσαν ως πειραματόζωα. Προφανώς το
kudzu δεν ενεργεί με τον τρόπο που δρα το Antabuse -προκαλώ ντας
ναυτία-, γεγονός που το κάνει ακόμη πιο προσφιλές σε αυτούς που το
χρειάζονται. Οι επιστήμονες ακόμη προσπαθούν να καταλά βουν τον
τρόπο με τον οποίο ενεργεί το kudzu.
Από την άλλη πλευρά, οι επιστήμονες της βόρειας Καρολίνας
μελετούν μια άλλη θεωρία. Έχουν απομονώσει και πατεντάρει τρία
διαφορετικά ενεργά συστατικά του kudzu, τα οποία, όπως υποστη
ρίζουν, δρουν με διαφορετικό τρόπο απευθείας στο νευρικό σύστη μα
και περιορίζουν την επιθυμία για αλκοόλ. Ο δρ Ρετζβάνι έχει
αναπτύξει μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία τα συστατικά του kudzu
ενεργοποιούν την παραγωγή aπιοειδών στον εγκέφαλο, μεταξύ των
οποίων περιλαμβάνονται η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, μειώνοντας
έτσι την επιθυμία για κατανάλωση αλκοόλ. Ο ίδιος επι στήμονας
υποστηρίζει ότι τα άτομα που έχουν χαμηλά επίπεδα

•173.
αυτών των νευροδιαβιβαστών έχουν την τάση να καταναλώνουν
μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το kudzu
μπορεί να συμβάλλει στην καταστολή της επιθυμίας και για άλλες
ουσίες που προκαλούν εθισμό, όπως συμβαίνει με τα τσιγάρα, τα
σκληρά ναρκωτικά και ορισμένες τροφές.

Πόσο ασφαλές είναι to kudzu;

Η τοξικότητα του kudzu είναι πολύ χαμηλή. Σύμφωνα με μια μελέ
τη, η κατανάλωση μέχρι και 100 γρ. δεν είχε ανεπιθύμητα αποτελέ
σματα. Ωστόσο, ο δρ Κέανγκ προειδοποιεί να μη συνδυάζεται το
βότανο αυτό με άλλα φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συντα
γή, εκτός αν υπάρχει η συγκατάθεση του γιατρού. Το βότανο είναι
δυνατό να μεταβάλει τον τρόπο με τον οποίο μεταβολίζονται αυτά
τα φάρμακα. Όπως συμβαίνει με κάθε ασυνήθιστη φυσική θερα
πευτική ουσία, το kudzu δεν πρέπει να καταναλώνεται από τις
γυναίκες κατά τη διάρκεια της κύησης, εκτός αν έχουν πάρει την
έγκριση του γιατρού τους.

Θέμαtα που ενδιαφέρουν tους καtαναλωtές

Στην Κίνα, το kudzu διατίθεται στο εμπόριο ως ρίζα ή με τη μορφή
εκχυλίσματος. Εκεί, όπως και στις ΗΠΑ, μπορεί κάποιος να αγοράσει
εκχύλισμα kudzu στα καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής. Μπο
ρεί, επίσης, να βρει παρασκεύασμα kudzu με τη μορφή κύβων, υγρού
ή δισκίων. Σύμφωνα με το δρα Αι, αυτά τα ακατέργαστα εκχυλίσματα
μπορεί να συμβάλουν στην αποτροπή της ναυτίας που συνοδεύει τη
μέθη και να περιορίσουν την επιθυμία για κατανάλωση αλκοόλ. Ωστό
σο, δεν έχει βρεθεί ακόμα ποια είναι η κατάλληλη δόση. Στην Κίνα, τα
δισκία kudzu είναι τυποποιημένα έτσι ώστε 10 mg να ισοδυναμούν με
5 γρ. ακατέργαστης ρίζας. Ορισμένοι ειδικοί προτείνουν τη λήψη ενός
τέτοιου τυποποιημένου δισκίου δύο ή τρεις φορές την ημέρα, προκει
μένου να καταστέλλεται η επιθυμία για αλκοόλ.

Ποιος πρέπει να to δοκιμάσει;

Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχουν επιστημονικά ελεγχόμενες μελέτες για
το kudzu στους ανθρώπους. Ωστόσο, είναι δυνατό η εμπειρία ενός
ολόκληρου πληθυσμού Κινέζων να είναι λανθασμένη; Οι αιώνες
χρήσης του βοτάνου στην Κίνα, σε συνδυασμό με τα νέα αξιόπιστα
στοιχεία που έχουν προκύψει από τα πειράματα που έγιναν σε ζώα
και καταδεικνύουν τη δράση του kudzu, ενισχύουν τις υποψίες για

•174.
πιθανή αποτελεσματικότητά του και στους ανθρώπους. Ωστόσο,
η χρήση του στην αντιμετώπιση του αλκοολισμού βρίσκεται ακόμη σε
πειραματικό στάδιο, αφού δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος για να απο
καλυφθεί ο καλύτερος τύπος του βοτάνου καθώς και η πιο κατάλλη λη
δόση. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος αν το δοκιμάσει κάποι ος ως
θεραπεία για τη ναυτία που ακολουθεί τη μέθη ή απλώς για να
περιορίσει την επιθυμία για αλκοόλ. Ωστόσο, δεν αποτελεί υποκατά
στατο της συμβατικής θεραπείας για τον αλκοολισμό, μολονότι μπο ρεί
να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ολικής αντιμετώπισής του.

Ποιες άλλες ιδιότητες έχει το kudzu;

Το kudzu είναι δυνατό να έχει θετική επίδραση στην καρδιά. Η έρευ
να έχει δείξει ότι οι χημικές ενώσειςπου αποτελούντα συστατικάτου
kudzu και το εκχύλισμα της ρίζας του διαθέτουν προστατευτικές
φαρμακευτικές ιδιότητες. Μπορεί να διαστέλλουν τα στεφανιαία και
τα εγκεφαλικά αγγεία, αυξάνοντας έτσι τη ροή του αίματος και την
παροχή οξυγόνου. Σύμφωνα με κάποιες αναφορές, το βότανο αυτό
μειώνει την αρτηριακή πίεση σε ανθρώπους και ζώα. Το kudzu έχει
επίσης aντιοξειδωτική δράση, που είναι δυνατό να συμβάλει στην
αποτροπή της θρόμβωσης των αρτηριών. Στην Κίνα το kudzu χρησι
μοποιείται εδώ και πολλούς αιώνες για τη θεραπεία των κεφαλαλ
γιών, της υψηλής aρτηριακής πίεσης, του ήπιου πυρετού, των αλλερ
γιών, της διάρροιας, της στηθάγχης και των στομαχικών διαταραχών,
μολονότι δεν έχουν γίνει μελέτες στη Δύση που να υποστηρίζουν
αυτές τις ιατρικές χρήσεις.

•175.
 Θαυματουργή θεραπεία
γ ια όλες τις ασθένειες
( Ιχθυέλαιο ή ωμέγα-3 λιπαρά οξέα)

Μπορεί να βοηθήσει την καρδιά, το αίμα, τους συνδέ

σμους, το κόλον, ακόμη και τον εγκέφαλο. Είναι ένα
μοναδικό και πανίσχυρο φάρμακο.

Μ ήπως πάσχετε από αρθρίτιδα και σας πονούν οι σύνδεσμοί

σας; Μήπως υποφέρετε από κολίτιδα ή κάποια φλεγμονώδη
νόσο του εντέρου; Μήπως ο καρδιακός ρυθμός σας παρουσιάζει ανω
μαλίες, με αποτέλεσμα να διατρέχετε κίνδυνο ξαφνικού θανάτου από
καρδιακή προσβολή; Μήπως τα επίπεδατων τριγλυκεριδίων στο αίμα
σας είναι πολύ υψηλά ή τα αιμοφόρα αγγεία σας φραγμένα σε βαθμό
που να φοβάστε ότι κάποια αρτηρία σας θα φράξει, με αποτέλεσμα να
πάθετε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό; Μήπως η ψυχική σας
διάθεση ή οι πνευματικές σας δυνάμεις δεν είναι σε πολύ καλή κατά
σταση; Μήπως υποφέρετε από κατάθλιψη, είστε συχνά εριστικοί και
εκνευρισμένοι; Μήπως δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε εύκολα, όπως
κάνατε παλαιότερα, ή αισθάνεστε αδυναμία συγκέντρωσης;
Αν ανήκετε σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες, ίσως χρειάζε
στε ένα από τα καλύτερα και πολλαπλής χρησιμότητας φάρμακα που
μπορεί να προσφέρει η φύση στον άνθρωπο. Πρόκειται για τα μονα
δικά μόρια λιπαρών οξέων που συναντώνται στο ψάρι. Τα ευρήματα
των ερευνών είναι πραγματικά εκπληκτικά και δείχνουν ότι αυτό το
ιδιαίτερο είδος λίπους είναι τόσο απαραίτητο για τα κύτταρά σας,
ώστε αυτά να δυσλειτουργούν δίχως αυτό, προκαλώντας μια αλυσι
δωτή αντίδραση στον οργανισμό, που σας φθείρει με τρόπο που οι
επιστήμονες δεν μπορούσαν να κατανοήσουν μέχρι πρόσφατα. Δεν

•177.
είναι υπερβολή να πει κάποιος ότι το ιχθυέλαιο -ή το κυριότερο
συστατικό του, που είναι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα- αποτελεί εξαιρε
τική φαρμακευτική ουσία, δίχως την οποία το σώμα μας καταρρέει.
Ο λόγος είναι ότι το ιχθυέλαιο, μαζί με τους άλλους τύπους λιπα
ρών ουσιών που βρίσκονται στις μεμβράνες που περιβάλλουν τα κύτ
ταρα, ουσιαστικά ελέγχει τη συμπεριφορά των κυττάρων. Και όπως
επηρεάζεται η λειτουργία των κυττάρων, έτσι κατ' επέκταση επηρεά
ζεται και η λειτουργία του υπόλοιπου σώματος. Μια μικρή ανισορ
ροπία των λιπαρών οξέων στα κύτταρα μπορεί να τα aποσυντονίσει σε
βαθμό τέτοιο ώστε να aπορρυθμιστεί όλο το σώμα μας.
Μόλις την τελευταία δεκαετία οι επιστήμονες άρχισαν να κατα
λαβαίνουν τον τρόπο με τον οποίο τα λιπαρά οξέα που βρίσκονται στα
κύπαρα μπορούν να προστατέψουν τον οργανισμό από διάφο ρες
ασθένειες καθώς και τον τρόπο με τον οποίο η προμήθεια των
κυττάρων με τον κατάλληλο τύπο λιπαρών οξέων μπορεί να διορθώ
σει την ανισορροπία των λιπαρών οξέων στα κύτταρα, κάνοντας τα
δυσλειτουργικά κύτταρα να συμπεριφέρονται φυσιολογικά και τα
συμπτώματα των νόσων να υποχωρούν. Μεταξύ άλλων, τα ωμέγα-
3 λιπαρά οξέα των ψαριών ρυθμίζουν τις βίαιες φλεγμονώδεις
επιθέ σεις των κυττάρων σε άλλα κύτταρα, κάνουν τις μεμβράνες
των κυτ τάρων ευέλικτες έτσι ώστε αυτά να περνούν με ευκολία
μέσα από τα αιμοσφαίρια, ενισχύουν την aντιοξειδωτική άμυνα του
οργανισμού και ρυθμίζουν τη δίοδο των ηλεκτροχημικών
μηνυμάτων στον εγκέ φαλο και στα κύτταρα της καρδιάς.
Είναι γεγονός ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα δεν εμπίπτουν στον
ορισμό των συμβατικών φαρμάκων, διότι δε δρουν όπως τα
συνήθη συνθετικά φάρμακα, με τη στενή έννοια, όπου μια ουσία
προορίζεται για τη θεραπεία ενός και μόνου συμπτώματος ή
νόσου. Οι θεραπευ τικές δυνάμεις του ιχθυέλαιου έχουν τέτοια
ευρύτητα, ώστε θα φαί νονταν aπίστευτες αν δεν ήταν τόσο καλά
επιστημονικά τεκμηριωμέ νες. Κορυφαίοι επιστήμονες σε όλο τον
κόσμο αναγνωρίζουν το γεγονός ότι το ιχθυέλαιο αποτελεί ένα
θεραπευτικό θαύμα που κρύ βει πολλές εκπλήξεις.
3
Τι είναι tα ωμέγα- λιπαρά οξέα;
Ο ιδιαίτερος τύπος λιπαρών οξέων που συναντώνται στο ιχθυέλαιο
είναι μοναδικός. Ονομάζονται ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και πρόκειται για
μακριές αλυσίδες λιπαρών οξέων. Ορισμένες φυτικές τροφές -η
ελαιοκράμβη, το λινέλαιο, τα καρύδια- περιέχουν επίσης ω-3 λιπαρά

•178.
οξέα, τα οποία, ωστόσο, δεν είναι το ίδιο ισχυρά και αποτελεσματικά
όπως τα αντίστοιχα που συναντώνται στο ιχθυέλαιο. Επιπλέον, τα
ωμέγα-3 λιπαρά οξέα του ιχθυέλαιου διακρίνονται σε δύο τύπους: Τα
ΕΡΑ, τις μακριές αλυσίδες των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που είναι ιδι
αίτερα σημαντικά για την καλή λειτουργία της καρδιάς και την πρό
ληψη της στεφανιαίας νόσου, και τα DHA, που είναι γνωστό σήμερα
ότι συμβάλλουν σε πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου. Αυτά τα λιπα
ρά οξέα μπορεί κάποιος νατα προμηθευτείτρώγοντας λιπαρά ψάρια,
όπως το σκουμπρί, οι σαρδέλες, ο σολομός και η ρέγγα. Τυποποιημέ
νο ιχθυέλαιο που περιέχει συγκεκριμένες ποσότητες ωμέγα-3 λιπα
ρών οξέων μπορεί κάποιος να βρει και σε μορφή μαλακών καψουλών
ζελατίνης, που διατίθενται στο εμπόριο για θεραπευτικούς σκοπούς.
3
Ποιος; είναι ο τρόπος; δράσης; των ωμέγα- λιπαρών οξέων;
Όσο εκπληκτικό κι αν φαίνεται, είναι γεγονός ότι από τον τύπο των
λιπαρών οξέων στα κύτταρά μας εξαρτώνται πολλές αντιδράσεις στο
σώμα μας που καθορίζουν την καλή λειτουργία του οργανισμού μας.
Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η ισορροπία των τύπων των
λιπαρών οξέων στα κύτταρα. Μεγάλη συγκέντρωση ενός τύπου λιπα
ρών οξέων, των ωμέγα-6 λιπαρών οξέων -που επικρατούν στο καλα
μποκέλαιο, για παράδειγμα- έχει ως συνέπεια την αύξηση της παρα
γωγής χημικών ενώσεων που προκαλούν φλεγμονές, πόνο στις
aρθρώ σεις και φλεγμονή στον εσωτερικό μανδύατου εντέρου. Από
την άλλη, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που συναντώνται κυρίως στα
ψάρια, έχουν την τάση να καταπολεμούν τη φλεγμονή - η οποία μπορεί
να προκα λέσει ένα μεγάλο εύρος νόσων, όπως είναι η αρθρίτιδα, το
άσθμα, η κολίτιδα, η ψωρίαση, ακόμη και η αρτηριακή νόσος. Το ιχθυέλαιο
επι φέρει την απελευθέρωση χημικών ενώσεων που επηρεάζουν τη δρα
στηριότητα της καρδιάς και έχουν ευεργετική επίδραση στον εγκέφα λο,
βελτιώνοντας την ψυχική διάθεση του ατόμου και ενισχύοντας την
πνευματική διαύγεια.

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ

Μολονότι εδώ και πολλά χρόνια οι επιστήμονες γνώριζαν ότι το

ιχθυέλαιο μπορεί να συμβάλει στην καλή λειτουργία της καρδιάς και
προστατεύει από τη στεφανιαία νόσο, την αρθρίτιδα και άλλες φλεγ
μονώδεις νόσους, μόλις πρόσφατα εστίασαν την προσοχή τους στην

•179.
επίδραση του ιχθυέλαιου στον εγκέφαλο. Νέα ερευνητικά στοιχεία
δείχνουν ότι το ιχθυέλαιο μπορεί να έχει επίσης θεραπευτική δράση
στις διαταραχές της διάθεσης και του εγκεφάλου. Ο δρ Νόρμαν
Σάλεμ του Εθνικού Ινστιτούτου Πνευματικής Υγείας ισχυρίζεται ότι
τα χαμηλά επίπεδα των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων -ιδιαίτερα μάλιστα
των λεγόμενων DHA τα οποία βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις
στο σολομό- συνδέονται με την κατάθλιψη, την επιθετική συμπερι
φορά, τις εγκεφαλικές βλάβες σε περιπτώσεις κατάχρησης αλκοόλ,
τη διαταραχή που σχετίζεται με την αδυναμία συγκέντρωσης και
πιθανώς με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Σύμφωνα με το δρα Σάλεμ, χαμηλά
επίπεδα DHA και άλλων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στις μεμβράνες
των κυττάρων του εγκεφάλου είναι δυνατό να επηρεάσουν τη
σωστή λει τουργία του εγκεφάλου με πολλούς τρόπους. Όπως
εξηγεί ο ίδιος, τα DHA λιπαρά οξέα συμβάλλουν στη ρύθμιση των
λειτουργιώντων κυτ ταρικών μεμβρανών που εμπλέκονται στη
μεταφορά σημάτων ανά μεσα στα κύτταρα του εγκεφάλου. Η έρευνα
έχει δείξει ότι οι χημι κές ουσίες του εγκεφάλου, όπως η σεροτονίνη,
μεταφέρουν ευκολό τερα τα κατάλληλα μηνύματα, όταν η σύσταση του
λίπους στις μεμ βράνες που περιβάλλει τα κύτταρα του εγκεφάλου
είναι υγρή και ευέλικτη, όπως το ιχθυέλαιο, σε σχέση με την
περίπτωση όπου το λίπος είναι σκληρό και άκαμπτο, όπως το λαρδί.
Αν οι μεμβράνες των κυττάρων του εγκεφάλου δεν παίρνουν τον
κατάλληλο τύπο λιπαρών οξέων, τα μηνύματα που πρέπει να μεταφέ
ρουν μπορεί να μην ακολουθήσουν τη σωστή διαδρομή και να μην ολο
κληρωθεί η διαδικασία μεταφοράς τους. Αυτό μπορεί να σημαίνει δια
ταραχές στη διάθεση, στη συγκέντρωση, στη μνήμη, στην προσοχή και
στη συμπεριφορά του ατόμου. Αυτού του είδους τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα
είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικά για τη σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου
στα έμβρυα, στα βρέφη και στα μικρά παιδιά, αλλά ακόμη και για τη
λειτουργία του εγκεφάλου στους ενηλίκους. Όπως ισχυρίζε ται ο δρ
Σάλεμ, το ψάρι φαίνεται πως είναι <<tροφή για τον εγκέφαλο».

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνατου Πανεπιστημίου Περντού των ΗΠΑ,

τα νεαρά άτομα των οποίων η διατροφή είναι ανεπαρκής σε ωμέγα-3
λιπαρά οξέα είναι πιθανό να εμφανίζουν προβλήματα συμπεριφοράς,
μαθησιακά προβλήματα ή αδυναμία συγκέντρωσης και υπερκινητικό-

•180.
τητα. Οι ερευνητές Λόρα Στίβενς και Ί'ζον Μπέργκες εξέτασαντα επί
πεδα των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων σε ενενήντα έξι αγόρια, ηλικίας έξι
έως δώδεκα ετών. Στο 50% αυτού του δείγματος διαπιστώθηκε υπερ
κινητικότητα. Όπως ισχυρίζονται οι Στίβενς και Μπέργκες, είναι
φανερό ότι «τα αγόρια που είχαν χαμηλότερα επίπεδα ωμέγα-3 λιπα
ρών οξέων παρουσίαζαν υψηλότερη συχνότητα προβληματικής
συμπε ριφοράς», στην οποία περιλαμβάνεται η υπερκινητικότητα, ο
παρορ μητισμός, το άγχος, οι εκρήξεις εκνευρισμού, καθώς και
διαταραχές στον ύπνο. Ωστόσο, είναι δυνατόν η επιπλέον λήψη
ωμέγα-3 λιπαρών οξέων και άλλωνκατάλληλων λιπαρών οξέων να
θεραπεύσει την ανε πάρκεια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και να
περιορίσει τη συχνότητα εμφάνισης της υπερκινητικότητας.

Η ΔΙΠΛΗ ΕΠΠΥΧΙΑ ΤΟΥ ΡΠΣΑΡΝΤ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΖΕΪ

Από την ακαδημαϊκή αποτυχία στην αποφοίτηση
με επαίνους και τιμητική διάκριση

Όταν οι δύο γιοι της, ο Ρίτσαρντ και ο Ί'ζέι, ήταν ακόμη μωρά με
τρία χρόνια διαφορά ο ένας από τον άλλο, η Ί'ζένιφερ Χιλ
συνειδητοποίησε ότι και τα δύο ήταν υπερκινητικά, παρουσία
ζαν προβλήματα στη συμπεριφορά και δεν μπορούσε να τα
ηρεμήσει. Όταν τα παιδιά άρχισαν να πηγαίνουν στο σχολείο,
η μητέρα τους ήταν πλέον βέβαιη ότι η σχολική τους επίδοση θα
ήταν πολύ άσχημη. Ο Ρίτσι είχε μαθησιακές δυσκολίες και για το λόγο
αυτό εντάχθηκε σε ειδική τάξη για παιδιά με προ βλήματα μάθησης.
Απελπισμένη η μητέρα του επιχείρησε να εφαρμόσει διάφορες
μεθόδους που υπόσχονταν βελτίωση, όπως την περίφημη δίαιτα
Φάινγκολντ, που αποκλείει τη ζάχα ρη, τη σοκολάτα, το γάλα και τα
πρόσθετα τροφίμων. Αυτό βοήθησε σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν ήταν
απόλυτη επιτυχία.
Με μεγάλη επιφύλαξη έδωσε στον οκτάχρονο Ρίτσαρντ το
ενδεδειγμένο φάρμακο Ritalin. Η κατάσταση του Ρίτσαρντ επι
δεινώθηκε. Ο μικρότερος Ί'ζέι παρουσίαζε επίσης απότομες
εκρήξεις θυμού και εκνευρισμού και καθυστέρηση στηνομιλία.
Χορηγήθηκε και σε αυτόν Ritalin, με μικρή όμως επιτυχία.
Αργότερα, όταν ο Ρίτσαρντ έγινε δώδεκα ετών «άρχισε να ανα
πτύσσει σοβαρές κεφαλαλγίες με τη μορφή ημικρανιών».
Τότε ένας γιατρός, οικογενειακός φίλος των Χιλ, τους μίλη-

•181•
σε για δύο πρωτοποριακούς γιατρούς, τη δρα Σίντνι Μπέικερ
καιτο δρα Λίο Γκάλαντ του Ινστιτούτου Γκέσελ για την ανθρώ
πινη ανάπτυξη, στο Νιου Χέιβεν του Κονέκτικατ των ΗΠΑ.
«Έκαναν κάθε είδους βιοχημικές εργαστηριακές εξετάσεις στον
Ρίτσαρντ», λέει η μητέρα του, «Και βρήκαν ότι είχε ένα πολύ
ασυνήθιστο προφίλ λιπαρών οξέων. Έτσι, του χορήγησαν
μεγάλες δόσεις ιχθυέλαιου σε κάψουλες, έως και 12 γρ. ημερη
σίως και οι κεφαλαλγίες του άρχισαν να υποχωρούν. Επίσης
οι γιατροί χορήγησαν στον Ρίτσαρντ λινέλαιο και έλαιο
ηράνθε μου, που τον έκαναν να αισθάνεται πιο ήρεμος και
γενικά βελ τίωσαν τη φυσική του κατάσταση».
Οι γιατροί υπέβαλαν και τον Ί'ζέι σε εργαστηριακές βιο
χημικές εξετάσεις και διαπίστωσαν ότι παρουσίαζε και αυτός
ανεπάρκεια σε λιπαρά οξέα, με κάπως διαφορετικό τρόπο σε
σχέση με τον αδελφό του. Χορηγήθηκε και σ' αυτόν
ιχθυέλαιο σε κάψουλες της εταιρίας MaxEpa καθώς και
λινέλαιο. Η μητέρα του θυμάται χαρακτηριστικά «Πόσο καλό
του έκανε αυτή η αγωγή». Το αποτέλεσμα ήταν ότι τον
επόμενο χρόνο η επίδοση του Ί'ζέι στις σχολικές εξετάσεις
βελτιώθηκε από 60% σε 90% με βάση το άριστα που
-

αντιστοιχεί στο 100%. «Ο σύζυγός μου και εγώ

ενθουσιαστήκαμε», λέει η Ί'ζένιφερ. Και αυτό σηματοδότησε
την απαρχή μιας νέας εποχής για την οικογένεια Χιλ.
Ο Ρίτσαρντ ξεπέρασε τις μαθησιακές δυσκολίες του και
αποφοίτησε τρίτος στην τάξη του, ενώ αργότερα πήρε το πτυ
χίο του με άριστα από μεγάλο πανεπιστήμιο των μεσοδυτικών
πολιτειών των ΗΠΑ. Και μάλιστα, προχώρησε σε μεταπτυχια
κές σπουδές για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος.
Ο μικρότερος αδελφός του Ί'ζέι, που αποφοίτησε και αυτός
με καλή σειρά από την τάξη του, ήταν ανάμεσα στο 10% των
καλύτερων μαθητών στο σχολείο του και στη συνέχεια έγινε
υπότροφος σε ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
«Η χορήγηση λιπαρών οξέων άλλαξε εντελώς τη ζωή τους»,
λέει η μητέρα τους. «Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα είχαν
εξελιχθεί δίχως αυτό. Τα αποτελέσματα θα ήταν καταστροφι
κά αν δεν είχαμε διαπιστώσει το έλλειμμα λιπαρών οξέων
που είχαν τα παιδιά και δεν το είχαμε διορθώσει. Είναι πολύ
δύσκολο να πιστέψει κάποιος πόσο μεγάλη είναι η επίδραση
που έχουν τα λιπαρά οξέα στον εγκέφαλο και στη συμπεριφο-

•182.
ρά των παιδιών. Τώρα, όμως, γνωρίζουμε ότι αυτό είναι
γεγο νός». Ο Ρίτσαρντ και ο 'Γζέι, που σήμερα είναι είκοσι
πέντε ετών περίπου, εξακολουθούν να παίρνουν ιχυέλαιο σε
κάψου λες, καθώς και λινέλαιο, σε σχετικά χαμηλές δόσεις,
προκει μένου να διατηρήσουν την ενδεδειγμένη ισορροπία
των λιπα ρών οξέων στον οργανισμό τους.
Σημειώνουμε ότι χρησιμοποιήθηκαν ψευδώνυμα για την
προστασία των προσωπικών δεδομένων της οικογένειας
που αναφέραμε.

Σημείωση: Πριν από δεκαπέντε χρόνια, όταν στα παιδιά

αυτά χορηγήθηκαν λιπαρά οξέα, ουσιαστικά τίποτα δεν ήταν
γνωστό για τη φαρμακευτική επίδρασή τους στον εγκέφαλο,
όμως, χάρη στις πρωτοποριακές εργασίες και προσπάθειες
κάποιων γιατρών, το πείραμα αυτό πέτυχε. Σήμερα, λοιπόν, οι
επιστήμονες κατανοούν το ρόλο των λιπαρών οξέων στη λει
τουργία του εγκεφάλου και πιθανό στην αλλαγή της συμπερι
φοράς του ατόμου. Μολονότι απαιτείται να γίνει περαιτέρω
έρευνα για να μελετηθεί πλήρως η σχέση ανάμεσα στην ανε
πάρκεια των λιπαρών οξέων και στη λειτουργία του εγκεφά λου,
καθώς και στη συμπεριφορά του ατόμου, είναι εύλογη η
διερεύνηση της δυνατότητας βελτίωσης της κατάστασης σε
παιδιά που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες ή προβληματική
συμπεριφορά με τη βοήθεια των λιπαρών οξέων.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΣΤΗΝADHD

Τι συμβουλεύουν οι ερευνητές 'ΓζονΜπέργκες
και Λόρα Στίβενς

• Κατ' αρχάς προσπαθήστε να διερευνήσετε αν το παιδί σας, που

πάσχει από ADHD, έχει έλλειμμα λιπαρών οξέων. Τα κυριότερα
συμπτώματα αυτής της έλλειψης είναι: υπερβολική δίψα, συχνή
ούρηση, ξηροδερμία, ξηρά και ατίθασα μαλλιά που μοιάζουν με
«άχυρα», πιτυρίδα, μικρά σκληρά εξογκώματα στους βραχίονες,
του μηρούς και τους αγκώνες.
• Αυξήστε την ποσότητα των απαραίτητων λιπαρών οξέων στη

διατροφή του παιδιού. Αυτό περιλαμβάνει την πρόσληψη ελαιο

κράμβης, λινέλαιου και ιδιαίτερα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων από

• 183 .
 ιχθυέλαιο, όπως είναι το λάδι σολομού, του φρέσκου τόνου, της
ρέγγας και της σαρδέλας. Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστή η
ακριβής ποσότητα που είναι απαραίτητη για κάθε τύπο λιπα
ρών, προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση του παιδιού που
πάσχει από ADHD, έτσι η χορήγηση ακολουθεί τη μέθοδο της
δοκιμής και σφάλματος. Για το λόγο αυτό διεξάγεται έρευνα
προκειμένου να διαπιστωθεί η κατάλληλη ποσότητα λιπαρών
οξέων που πρέπει να χορηγείται.
• Μη διακόψετε τη φαρμακευτική αγωγή που πιθανόν λαμβάνει
το παιδί σας, όπως είναι το φάρμακο Ritalin, για να την αντικα
ταστήσετε με λιπαρά οξέα, δίχως να συμβουλευτείτε το γιατρό.
• Μην περιμένετε τα ωμέγα-3 και άλλα λιπαρά οξέα να λύσουν
το πρόβλημα του παιδιού σας. Το ADHD είναι ένα σοβαρό
σύνδρο μο και η θεραπεία του περιλαμβάνει και άλλους
παράγοντες, όπως αλλαγή της συμπεριφοράς. Επίσης, δεν είναι
ακόμη σαφές ποιοι τύποι λιπαρών οξέων και σε ποια ποσότητα
είναι απαραίτη τοι σε κάθε περίπτωση.
Συμπέρασμα: Αν θέλετε να δοκιμάσετε συμπληρώματα λιπαρών
οξέων σε παιδιά με σύνδρομο ADHD, συμβουλευτείτε πρώτα
κάποιον ειδικό και μη σταματήσετε τη λήψη άλλης θεραπευτικής
αγωγής ή φαρμάκων δίχως τη συμβουλή γιατρού.

ΕΚΠΛΗΚτΙΚΆ ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΤΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ

Αν πάσχετε από καρδιακή νόσο και διατρέχετε σοβαρό κίνδυνο να

πάθετε καρδιακές αρρυθμίες -μη φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό-
που μπορεί να προκαλέσουν ξαφνικό θάνατο, θα πρέπει να
παίρνετε την ενδεδειγμένη ποσότητα λιπαρών οξέων. Νέα
ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το ιχθυέλαιο μπορεί να συμβάλει
στη διατήρηση του καρδιακού ρυθμού σε φυσιολογικά επίπεδα,
περιορίζοντας την πιθα νότητα εμφάνισης αρρυθμιών.
Περίπου 250.000 Αμερικανοί πεθαίνουν ξαφνικά κάθε χρόνο
από σοβαρή καρδιακή αρρυθμία. Αυτό συμβαίνει διότι δε λειτουρ
γεί καλά η ηλεκτρική μετάδοση των σφυγμών που διέπει τον καρ
διακό ρυθμό. Μολονότι αυτό μπορεί να συμβεί στον καθένα μας
οποιαδήποτε στιγμή, αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν όσοι έχουν
υποστεί έμφραγμα. Σήμερα, νέα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν

•184.
ότι το ιχθυέλαιο μπορεί να είναι ένα θαυματουργό φάρμακο που
συμβάλει στη ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού, aποτρέποντας την
εμφάνιση των επικίνδυνων καρδιακών αρρυθμιών. Αυτός ο πολλά
υποσχόμενος ρόλος είναι εντελώς καινούριος για το ιχθυέλαιο.
Μολονότι οι ερευνητές γνώριζαν εδώ και πολλά χρόνια ότι η κατα
νάλωση λιπαρών ψαριών συντελεί στην αποτροπή της στεφανιαίας
νόσου, όλοι πίστευαν ότι αυτό οφειλόταν στην προστατευτική
δράση του ιχθυέλαιου στις αρτηρίες, που εμποδίζει τη δημιουργία
της αθηρωματώδους πλάκας και διευκολύνει τη ροή του αίματος.
Σήμερα οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι δυνατό η ευεργετική
δράση του ιχθυέλαιου στην καρδιά να οφείλεται στην άμεση προ
στασία της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς, που όταν είναι
μη φυσιολογική μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνικό θάνατο.
Ο επίτιμος καθηγητής ιατρικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των
ΗΠΑ δρ Αλεξάντερ Λιφ εξηγεί ότι το ιχθυέλαιο επηρεάζει άμεσα την
ηλεκτρική δραστηριότητα και «ενεργοποίηση» των κυτ τάρων της
καρδιάς, όπως κάνει και με τα κύτταρα του εγκεφάλου. Εντυπωσιακές
μελέτες του δρος Λιφ έδειξαν ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να προκληθεί
καρδιακή αρρυθμία σε σκύλους στους οποί ους έχει προηγηθεί η
χορήγηση ιχθυέλαιου. Η έρευνα έδειξε, λοι πόν, ότι χρειάστηκε να
επιβληθεί 50% ισχυρότερη ηλεκτρική διέ γερση προκειμένου να
προκληθεί καρδιακή αρρυθμία σε κύτταρα της καρδιάς που περιείχαν
υψηλά επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Σήμερα, ο δρ Λιφ διεξάγει
νέα έρευνα προκειμένου να επιβεβαιώ σει αυτή τη θεωρία και στους
ανθρώπους. Σε αυτή την καινούρια μελέτη, σε ασθενείς με
εμφυτευμένους απινιδιστές, οι οποίοι έχουν υποστεί έμφραγμα, θα
χορηγηθεί ιχθυέλαιο σε μορφή κάψουλας ή placebo για ένα έτος. Η
μελέτη αυτή θα αποκαλύψει αν το ιχθυέ λαιο μειώνει τη συχνότητα
που ο απινιδιστής θα χρειαστεί να επέμ βει, προκειμένου να διορθώσει
μια καρδιακή αρρυθμία.
Τουλάχιστον δύο μεγάλες μελέτες στην Αγγλία και τη Γαλλία
επιβεβαιώνουν έμμεσα τη θεραπευτική ικανότητα των ωμέγα-3
λιπαρών οξέων να καταστέλλουν και να αποτρέπουν την εμφάνιση
επικίνδυνων καρδιακών αρρυθμιών, έπειτα από κάποιο έμφραγμα.
Μελέτη στην οποία συμμετείχαν 1.600 ασθενείς έδειξε ότι οι ασθε νείς
που λάμβαναν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, είτε με τη μορφή λιπαρών
ψαριών είτε σε κάψουλες ιχθυέλαιου είτε με τη μορφή ελαιοκράμ βης
είχαν μικρότερες πιθανότητες να υποστούν μελλοντικά κάποιο
θανατηφόρο επόμενο έμφραγμα (όχι απαραίτητα μη θανατηφόρο

•185.
έμφραγμα), σε σχέση με αυτούς που δε λάμβαναν υψηλές ποσότη
τες ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Στην πραγματικότητα, σε μια μελέτη,
ούτε ένας ασθενής στον οποίο είχε χορηγηθεί υψηλή ποσότητα
ωμέγα-3 λιπαρών οξέων δεν πέθανε από ανακοπή. Επίσης, αξίζει
να σημειωθεί ότι την εκπληκτική ιδιότητα των ωμέγα-3 λιπαρών
οξέων καταδεικνύει και μια καινούρια μελέτη που πραγματοποιή
θηκε στη Δανία και στην οποία συμμετείχαν πενήντα πέντε ασθε
νείς που είχαν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στο 50% των
ασθενών χορηγήθηκε ιχθυέλαιο σε μορφή κάψουλας (5 γρ. ή περί
που 15 κάψουλες ημερησίως) για χρονικό διάστημα τριών μηνών.
Το ιχθυέλαιο επέδρασε στην καρδιά τους με τρόπο που ανέστειλε
την εμφάνιση επικίνδυνων για τη ζωή καρδιακών αρρυθμιών.
«Αυτό που είναι πραγματικά αξιοσημείωτο», αναφέρει ο δρ Λιφ,
«είναι ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, ως "φάρμακο", φαίνεται ότι
παρέχουν ταχεία προστασία ενάντια στονξαφνικό θάνατο από καρ
διακή ανακοπή». Οι ερευνητές παρατήρησαν μείωση των θανάτων
από έμφραγμα σε ένα μόλις μήνα από την έναρξη πρόσληψης αυξη
μένων ποσοτήτων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Αξίζει να συγκρίνει
κάποιος αυτό το αποτέλεσμα με το χρονικό διάστημα των δύο έως
τριών ετών που απαιτείται με τη «μέθοδο» της μείωσης της χοληστε
ρίνης του αίματος, προκειμένου να δράσει προστατευτικά ενάντια σε
ενδεχόμενο έμφραγμα. Αυτό το νέο επιστημονικό στοιχείο της άμε σης
επίδρασης των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη λειτουργία της καρ διάς
εξηγεί και το λόγο για τον οποίο τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες
ποσότητες ψαριών παρουσιάζουν μικρότερη συχνότητα εμφραγμάτων
και μικρότερη πιθανότητα θανάτου από αυτά.
Επιπλέον, νέα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το ιχθυέλαιο,
όπως και η βιταμίνη C, επηρεάζουν την πολύ σημαντική «αγγειακή
λειτουργία», διατηρώντας τις αρτηρίες σε καλή κατάσταση και
ανοικτές έτσι ώστε να διευκολύνεται η ροή του αίματος μέσα από
αυτές. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όπως και η βιταμίνη C, με κάποι
ον τρόπο προκαλούν την απελευθέρωση νιτρικού οξειδίου, της
χημικής ένωσης που συμβάλλει στην καλή φυσιολογία των τοιχω
μάτων των αρτηριών.
Συμπερασματικά, όποιος έχει υποστεί έμφραγμα -ή
παρουσιάζει συμπτώματα στεφανιαίας νόσου- αξίζει να εξετάσει
την περίπτωση λήψης ιχθυέλαιου, ως μέρος μιας ουσιαστικής
θεραπείας που μπορεί να αποβεί σωτήρια για τη ζωή, ιδιαίτερα με
την καταστολή του ινιδι σμού που επιτυγχάνει σε περίπτωση
εμφράγματος.

•186.
ΤΑ ΩΜΕΓΑ-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΔΙΑΛΥΟΥΝ ΤΑ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ

Το ιχθυέλαιο μπορεί να προστατέψει την καρδιά και με άλλους τρό

πους. Αποτελεί ένα σίγουρο θεραπευτικό μέσο -καλύτερο από οποι
οδήποτε γνωστό φάρμακο- για τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων, έναν
τύπο λιπιδίων του αίματος που μπορεί να είναι επικίνδυνα για τις
αρτηρίες, ιδιαίτερα μάλιστα όταν τα υψηλά επίπεδα των τριγλυ
κεριδίων συνδυάζονται με χαμηλά επίπεδα της καλής χοληστερίνης
HDL. Στην πραγματικότητα, το ιχθυέλαιο είναι μάλλον το ασφαλέ
στερο και καλύτερο «φάρμακο» που υπάρχει για τη μείωση των τρι
γλυκεριδίων, σύμφωνα με μια ανάλυση των δεδομένων που πραγμα
τοποίησε ο δρ Ουίλιαμ Χάρις, διευθυντής του Ερευνητικού Εργα
στηρίου για τις Λιποπρωτείνες, του Ινστιτούτου Καρδιάς της Μέσης
Αμερικής, που βρίσκεται στο Νοσοκομείο Σεντ Λιουκ του Κάνσας Σίτι.
Ο δρ Χάρις εξέτασε τα αποτελέσματα εβδομήντα δύο καλά
ελεγχόμενων επιστημονικών μελετών που διεξάχθηκαν σε ανθρώ
πους και έδειξαν ότι τα συμπληρώματα ιχθυέλαιου μείωσαν τα υψηλά
επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα των ασθενών κατά 28% κατά μέσο
όρο. Η αποτελεσματική δόση ιχθυέλαιου ήταν 3.000 έως
4.000 mg ημερησίως, δηλαδή δέκα έως δεκατρείς κάψουλες των 300
mg ημερησίως, που μπορεί να προμηθευτεί κάποιος από τα κατα
στήματα ειδών υγιεινής διατροφής. Σύντομα, στην αγορά θα κυκλο
φορήσουν κάψουλες ιχθυέλαιου υψηλής περιεκτικότητας σε ωμέγα-3
λιπαρά οξέα, που θα μπορεί κάποιος να τις προμηθευτεί από τα
φαρμακεία και θα αρκεί η λήψη τριών έως τεσσάρων ημερησίως,
προκειμένου να επιτυγχάνεται το ίδιο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Μπορεί κάποιος να βασιστεί στο ιχθυέλαιο για την ταχεία μείωση των
επιπέδων των τριγλυκεριδίων στο αίμα, διότι, όπως θα παρατη ρήσει,
η μείωση αυτή πραγματοποιείται μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, με
αποτέλεσμα οι τιμές των τριγλυκεριδίων να επανέρχονται στα
φυσιολογικά επίπεδα σε μερικές εβδομάδες.
Ένα πιθανό μειονέκτημα είναι ότι το ιχθυέλαιο συνήθως ανεβά ζει
λίγο τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης LDL στο αίμα και αυτό
αποθαρρύνει κάποιους γιατρούς να το συστήσουν στους ασθενείς
τους για τη μείωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων. Ο δρ Χάρις δε
θεωρεί το γεγονός αυτό ανησυχητικό, αλλά Καναδοί ερευνητές βρή
καν τη λύση. Οι ασθενείς καλό θα είναι να λαμβάνουν και σκόρδο. Σε
μια πρόσφατη μελέτη όπου οι ασθενείς λάμβαναν 900 mg σκόρ δου
σε σκόνη ημερησίως, σε συνδυασμό με κάψουλες ιχθυέλαιου, τα

•187.
επίπεδα των τριγλυκεριδίων μειώθηκαν κατά 34% και η χοληστερίνη
LDL μειώθηκε κατά 9,5%. Ο διακεκριμένος συγγραφέας Μπρους τζ.
Χόλουμπ του Πανεπιστημίου του Γκουέλφ, στο Οντάριο του Καναδά,
παροτρύνει τους ασθενείς να δοκιμάσουν τον «αποτελεσματικό και
ασφαλή» συνδυασμό του ιχθυέλαιου και του σκόρδου, προτού κατα
φύγουν στα δαπανηρά φάρμακα που χορηγούνται με συνταγή για
τρού για τη μείωση των τριγλυκεριδίων και της χοληστερίνης.
Η εναλλακτική λύση γιατη μείωση τωντριγλυκεριδίων είναιη λήψη
υψηλών δόσεων νιασίνης ή φαρμάκων που χορηγούνται με συνταγή
γιατρού, με όλες τις πιθανές επικίνδυνες ανεπιθύμητες ενέργειες.

ΤΑ ΩΜΕΓΑ-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΤΟΥ ΙΧΘΥΕΛΑΙΟΥ

ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΑΠΟ ΙΗΝ ΑΡΘΡΙΙΙΔΑ

Το πρώτο και καλύτερα δοκιμασμένο φυσικό φάρμακο για την ανα

κούφιση από τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι το
ιχθυέλαιο, που είναι πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Περισσότερες από
δώδεκα καλά σχεδιασμένες μελέτες που διεξήχθηκαντατελευταία δέκα
χρόνια έδειξαν ότι η κατανάλωση ιχθυέλαιου συμβάλλει στην ανακούφιση
του πόνου, του πρηξίματος και της ακαμψίας που συνο δεύουν τη
ρευματοειδή αρθρίτιδα, σύμφωνα με το δρα Ί'ζόελ Κρέμερ, που θεωρείται
αυθεντία στον τομέα αυτό και είναι επικεφαλήςτης ρευ ματολογίας στην
Ιατρική Σχολή του Όλμπανι,τηςΝέας Υόρκης. Σε μια βελγική μελέτη, η
λήψη 2,6 γρ. ιχθυέλαιου με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα καθημερινά, είχε ως
αποτέλεσμα όχι μόνο τη μείωση του πόνου και τη βελτίωση της δύναμης
της χειρολαβής, αλλά και τη μείωση των δόσεων των μη στεροειδών
αναλγητικών (NSAIDs) στο 50% των ασθενών.
«Οι δόσεις που απαιτούνται για την ανακούφιση από τον πόνο
ε ίναι αρκετά υψηλές - από 3.000 έως 5.000 mg ωμέγα-3 λιπαρών
οξέων», αναφέρει ο δρ Κρέμερ. Οι κάψουλες ιχθυέλαιου που διατί
θενται στα φαρμακεία και στα καταστήματα ειδών υγιεινής διατρο φής
περιέχουν συνήθως 300 mg. Έτσι, μπορεί κάποιος να υπολογίσει τον
αριθμό των καψουλών που πρέπει να πάρει - συνήθως είναι δέκα έως
δεκαεπτά κάψουλες ημερησίως. Ο δρ Κρέμερ αναφέρει ότι γενι κά
πρέπει να παίρνει κάποιος ιχθυέλαιο συνεχώς για τουλάχιστον
δώδεκα εβδομάδες, για να παρατηρήσει βελτίωση. Η βελτίωση είναι
μεγαλύτερη για τους περισσότερους ανθρώπους έπειτα από δεκαο
κτώ έως είκοσι τέσσερις εβδομάδες.

•188.
 Τα λιπαρά οξέα ενεργούν επεμβαίνοντας στη φλεγμονώδη διαδι
κασία που λαμβάνει χώρα μέσα στα κύτταρα. Για παράδειγμα, οι
εργαστηριακές δοκιμές έδειξαν ότι το ιχθυέλαιο καταστέλλει την
παραγωγή ειδικών λευκοτρενίων, που εντείνουν τη φλεγμονή.

ΤΑ ΩΜΕΓΑ-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΙΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ

ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΛΙΙΙΔΑ

Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία μιας έρευνας σχετικά με τη

χρήση του ιχθυέλαιου στη θεραπεία των νόσων του φλεγμονώδους
εντέρου, όπως η νόσος του Κρον και η κολίτιδα με έλκος. Ένας από
τους πρωτοπόρους στην έρευνα για την εφαρμογή των ω-λιπαρών
οξέων σε αυτή τη θεραπεία είναι ο Ουίλιαμ Στένσον, γιατρός στο
Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις των
ΗΠΑ. Σε μια μελέτη δεκαοκτώ ασθενών, ο δρ Στένσον διαπίστωσε ότι
τα συμπληρώματα ιχθυέλαιου διασπούν τις φλεγμονώδεις ουσίες που
ονομάζονται λευκοτρένια Β4 και βρίσκονται στο έντερο κατά 60%,
ποσοστό πραγματικά εκπληκτικό. Συνήθως, όσο περισσότερα
φλεγμονώδη λευκοτριένια συσσωρεύονται στο έντερο τόσο σοβαρό
τερη είναι η νόσος. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ασθενείς αισθάνθη
καν πολύ καλύτερα και κέρδισαν βάρος ενώ οι κλινικές εξετάσεις
αποκάλυψαν περιορισμό της φλεγμονής και της βλάβης στο έντερο.
Επιπλέον, σε επτά ασθενείς, η δόση της πρεδνιζόνης, ενός στεροει
δούς φαρμάκου που απαιτείται για τον έλεγχο της νόσου, μειώθηκε
περισσότερο από 50%.
Σε μια άλλη έρευνα, Ιταλοί ερευνητές προστάτεψαντους ασθενείς
που έπασχαν από τη νόσο του Κρον από πιθανή υποτροπή, χορηγώ
ντας τους ιχθυέλαιο. Σε μια μελέτη εβδομήντα οκτώ ασθενών που
έπασχαν από τη νόσο του Κρον, στο,50% των ασθενών χορηγήθηκαν
εννέα κάψουλες ιχθυέλαιου με ειδική επικάλυψη ημερησίως και στους
υπόλοιπους δισκία ενός ουδέτερου φαρμάκου. Έπειτα από ένα έτος,
στο 59% των ασθενών που έπαιρναν ιχθυέλαιο η νόσος βρι σκόταν σε
ύφεση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό αυτών που έπαιρναν placebo ήταν
μόλις 26%. Στη μελέτη αυτή, όπως αναφέρθηκε στον New England
Joumal of Medίcίne το 1996, χρησιμοποιήθηκαν ειδικές κάψουλες
ιχθυέλαιου με «εντερική επικάλυψη» διότι η διάσπασή τους στο έντερο
γίνεται σε μία ώρα και επιπλέον δεν έχουν γεύση ψαριού. «Το
ιχθυέλαιο φαίνεται πως είναι ένα απότα πραγματικά μη

•189.
τοξικά φάρμακα που μπορεί κάποιος να χορηγήσει σε ασθενείς που
βρίσκονται σε φάση ύφεσης της νόσου, σε μακροχρόνια βάση, προ
κειμένου να αποτραπεί πιθανή υποτροπή», αναφέρει ο δρ Άλμπερτ
Μπ. Ναπ, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του
Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
έ 3
Πόσο ασφαλήι; είναι η λήψη των ωμ γα- λιπαρών οξέων;
Αν θέλετε να δοκιμάσετε υψηλές δόσεις ιχθυέλαιου σε μορφή κάψου
λας για θεραπευτικούς λόγους, ζητήστε πρώτα τη γνώμη του γιατρού
σας, ειδικά αν λαμβάνετε και άλλα φάρμακα, ιδιαίτερα αντιπηκτικά,
καθώς επίσης και αν πάσχετε από κάποια σοβαρή νόσο ή διαταραχή.
Το ιχθυέλαιο επιφέρει παράταση της αιμορραγίας, μολονότι, όπως
αναφέρει ο δρ Λιφ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, η επίπτωση αυτή
δεν είναι τόσο σοβαρή όσο θεωρείται γενικά πως είναι. Ο ίδιος τονί ζει
ότι μελέτες στο πλαίσιο των οποίων χορηγήθηκαν 10 γρ. ιχθυέλαι ου
μαζί με ασπιρίνη έδειξαν ότι αυτή η συγχορήγηση δεν επέφερε κάποιο
προαιμορραγικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, είναι καλύτερο να
συμβουλευτείτε το γιατρό σαςγια οποιαδήποτε ενδεχόμενη αλληλεπί
δραση των φαρμάκων που ήδη λαμβάνετε με το ιχθυέλαιο.
Επιπλέον, υψηλές δόσεις ιχθυέλαιου είναι δυνατόν να βλάψουν
τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, εκτός και αν
εξισορρο πήσετε τον κίνδυνο αυτό με τη λήψη 200 IU (Διεθνών
Μονάδων) έως 400 IU βιταμίνης Ε ημερησίως, σύμφωνα με τους
ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
έ έ 3 έ
Ποια είναι η ενδεδειγμ νη δόση ωμ γα- λιπαρών οξ ων;
Δεν είναι γνωστή η ακριβής δόση των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που
απαιτείται για την προφύλαξη από ενδεχόμενη καρδιακή προσβο
λή, μολονότι η έρευνα υποδεικνύει ότι οι περισσότεροι υγιείς
άνθρωποι προσλαμβάνουν την απαραίτητη για την καρδιά και τις
αρτηρίες τους ποσότητα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, καταναλώνοντας
λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, το σκουμπρί, η ρέγγα, η σαρδέλα
και οι aντσούγιες, με συχνότητα δύο έως τρεις φορές ημερησίως.
Ωστόσο, αν δε σας αρέσει το ψάρι ή δεν μπορείτε να το καταναλώ
σετε σε αυτές τις ποσότητες ή έχετε υποστεί έμφραγμα ή ανήκετε
στην ομάδα υψηλού κινδύνου για στεφανιαία νόσο ή, ακόμη, αν
έχετε ανάγκη από υψηλότερες θεραπευτικές δόσεις, τότε οι κάψου
λες ιχθυέλαιου είναι η απάντηση σε αυτό που ζητάτε. Πράγματι,
ορισμένοι ερευνητές θεωρούν ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί θα

•190.
μπορούσαν να ωφεληθούν λαμβάνοντας μία ή δύο κάψουλες τυπο
ποιημένου ιχθυέλαιου ημερησίως -που ισοδυναμούν με 300 έως 600
mg ωμέγα-3 λιπαρών οξέων- για την καταπολέμηση της απόφραξης
των αρτηριών και πιθανόν την αποτροπή της καρδιακής ανακοπής.
Ορισμένες κάψουλες σήμερα περιέχουν ακόμη υψηλότερο ποσοστό
ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (Eicosapentaenoic Acid-EPA και Doco
sahexaenoic Acid-DHA). Για το λόγο αυτό ελέγχετε πάντα την επι
σήμανση στη συσκευασία του παρασκευάσματος.

Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

Έχουν εκφραστεί κάποιοι φόβοι για την πιθανότητα υπερβολικής
οξείδωσης (με τη μορφή των ελεύθερων ριζών που καταστρέφουν τα
κύτταρα) και για τους περιβαλλοντικούς ρυπαντές, όπως είναι τα
φυτοφάρμακα και το ιώδιο, στις κάψουλες ιχθυέλαιου. Ωστόσο, ο δρ
Λιφ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που παίρνει και ο ίδιος κάψουλες
ιχθυέλαιου, ισχυρίζεται ότι οι κάψουλες είναι ασφαλείς και, μάλιστα,
στην πραγματικότητα είναι aσφαλέστερες από την κατανάλωση
ορισμένων ψαριών, όπως για παράδειγμα τα ψάρια που προέρχονται
από μολυσμένα νερά. Όπως λέει ο ίδιος, οι υπεύ θυνοι κατασκευαστές
«Καθαρίζουν» σχολαστικά από τις επικίνδυ νες ουσίες τα ιχθυέλαια,
που, στη συνέχεια, συσκευάζονται σε κάψουλες, και προσθέτουν
βιταμίνη Ε για την αναστολή της οξεί δωσης. (Βεβαιωθείτε ότι η
κάψουλα περιέχει και βιταμίνη Ε, αυτό πρέπει να αναγράφεται στη
συσκευασία του προ·ίόντος). Ένας τρό πος για να προσδιορίσετε μια
καλής ποιότητας κάψουλα καθαρού ιχθυέλαιου, αναφέρει ένας ειδικός
από τη βιομηχανία, είναι να προσέξετε το χρώμα του ιχθυέλαιου.
Προτείνει, μάλιστα, την τοπο θέτηση καψουλών ιχθυέλαιου διάφορων
εταιριών πάνω σε ένα λευκό χαρτί για τη συγκριτική αξιολόγηση του
χρώματός τους και την επιλογή της πιο ανοικτόχρωμης κάψουλας.
Η MaxEpa είναι μια μάρκα παρασκευασμάτων ιχθυέλαιου σε
μορφή κάψουλας που έχει χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα στην έρευνα.
Η General Nutrition Corporation είναι μια άλλη μάρκα που θεωρεί ται
αξιόπιστη στο χώρο της βιομηχανίας παραγωγής καθαρού ιχθυέ
λαιου υψηλής ποιότητας σε μορφή κάψουλας.
Προσοχή: Οι κάψουλες ιχθυέλαιου και γενικά όλες οι κάψουλες
που περιέχουν φυτικά έλαια πρέπει πάντα να φυλάσσονται στο
ψυγείο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες επιβραδύνουν το ρυθμό με τον
οποίο ταγκίζουν. Το τάγκισμα είναι το ίδιο με την οξείδωση ή την

•191•
παραγωγή επικίνδυνων ελεύθερων ριζών, που προκαλούν όλους τους
τύπους των χρόνιων νοσημάτων.
Σημείωση: Μεγάλη συγκέντρωση ενός τύπου λιπαρών οξέων
που ονομάζονται ωμέγα-6 λιπαρά οξέα είναι δυνατόν να εμποδί
σουν την ευεργετική επίδραση του ιχθυέλαιου. Αυτός ο τύπος των
ωμέγα-6 λιπαρών οξέων βρίσκεται στα φυτικά έλαια και κυρίως
στο καλαμποκέλαιο και στο ηλιέλαιο καθώς και στα προ.ίόντα που
παρασκευάζονται από αυτά, όπως η μαγιονέζα, διάφορα μείγματα
βουτύρου που προορίζονται για γλυκίσματα και οι σάλτσες για τη
σαλάτα. Το ζωικό λίπος στο κρέας και στα γαλακτοκομικά προ"ίό
ντα είναι δυνατόν να εμποδίσει την ευεργετική επίδραση των
ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στα κύτταρα. Προκειμένου να επωφελη
θεί κάποιος από τα πλεονεκτήματα του ιχθυέλαιου στην τροφή ή σε
κάψουλες, πρέπει να περιορίσειτη λήψη ζωικού λίπους και ωμέγα-
6 λιπαρών οξέων.

ΤΟ ΜΟΥΡΟΥΝΕΛΑΙΟ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΥΕΡΓΕΙΙΚΟ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ;

Μολονότι ορισμένοι αναφέρουν ότι το μουρουνέλαιο τους ανακου φίζει

από τους ρευματισμούς, αυτό το είδος ιχθυέλαιου δεν αποτελεί
υποκατάστατο των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στην αντιμετώπιση της
νόσου. Όπως δηλώνει και η ονομασία του, το μουρουνέλαιο προέρ
χεται από το συκώτι της μουρούνας και στην πραγματικότητα δεν
περιέχει υψηλά ποσοστά των ευεργετικών ω-3 λιπαρών οξέων. Από
την άλλη πλευρά, το ιχθυέλαιο που είναι πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά
οξέα προέρχεται από ολόκληρο το σώμα ψαριών, όπως είναι το
σκουμπρί, ο σολομός και η ρέγγα, και υπόκειται σε τέτοια επεξεργα σία
ώστε να περιέχει συγεκριμένεςποσότητες ΕΡΑ και DHAλιπαρών
οξέων. Επίσης, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας μουρουνέλαιου
μπορεί να είναι επιβλαβής. Το μουρουνέλαιο, εκτός αν καταναλώνε ται
αφού απομακρυνθούν οι βιταμίνες Α και D που περιέχει, είναι πολύ
πλούσιο σε αυτές τις λιποδιαλυτές βιταμίνες, οι οποίες μπορεί να
συσσωρευτούν αθροιστικά στο σώμα μας και να γίνουν τοξικές.

•192.
 'Ένα φάρμακο
�

για τον προστατη

(Saw palmetto)

Είναι εξίσου καλό με τα συνήθη φάρμακα που χορηγού

νται με συνταγή γ ιατρού για τη θεραπεία του προστάτη
και είναι πιθανό ν α μείνετε πιο ικανοποιημένοι.

Α ν είστε άντρας ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών, έχετε 50%

πιθανότητες να παρουσιάσετε υπερπλασία του προστάτη, που
είναι γνωστή ιατρικά με τον όρο καλοήθης υπερπλασία του προστά
τη (benign prostatic hyperplasia - ΒΡΗ) και οι πιθανότητες αυτές
αυξάνονται με την ηλικία. Η κατάσταση αυτή δεν είναι τόσο απλή.
Ο διογκωμένος προστάτης που έχει μέγεθος δύο έως τρεις φορές
μεγαλύτερο από το μέγεθος του φυσιολογικού αδένα, μπορεί να
πιέ ζει την ουρήθρα, εμποδίζοντας έτσι τη φυσιολογική ούρηση. Τα
συμπτώματα κυμαίνονται από ενοχλητικά -που συνήθως σημαίνει
να ξυπνά κανείς πολλές φορές τη νύχτα για να ουρήσει- έως
σοβαρά - που σημαίνει πόνο κατά την ούρηση, λόγω
παρεμπόδισης της ροής των ούρων και προβλήματα στύσης.
Πρόκειται για μια καλοήθη νόσο, η οποία είναι δυνατόν να θερα
πευτεί με διάφορους τρόπους. Μπορεί κάποιος να υποβληθεί σε χει
ρουργική επέμβαση, που είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος,
αλλά ενέχει τον κίνδυνο της ακράτειας ή της ανικανότητας. Μπορεί
επίσης να πάρει κανείς φάρμακα με συνταγή γιατρού, που όμως
ενδέχεται να μην είναι αποτελεσματικά και μπορεί να επηρεάσουν τη
λίμπιντο και να επιφέρουν ανικανότητα. Μπορεί ακόμη να δοκι μάσει
διάφορες θεραπείες, όπως αυτές που βασίζονται στις ακτίνες λέιζερ ή
στα μικροκύματα, προκειμένου να εξαχνώσει ανεπιθύμη-

•193.
τους ισtούς του προσrάτη. Ή αλλιώς, μπορείτε απλώς να «Παρακο
λουθείτε την εξέλιξη της υπερπλασίας και να περιμένετε», όπως συμ
βουλεύουν ορισμένοι γιατροί, προκειμένου να αποφύγετε τα φάρμα κα
και την επέμβαση για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάσrη μα.
Μπορεί επίσηςνα απαλλαχθεί κανείς από τα συμπτώματα αυτά, με τη
βοήθεια ενός εκχυλίσματος μούρων. Πρόκειται για μια μέθοδο που
χρησιμοποιείται εκτεταμένα και με επιτυχία στην Ευρώπη, κοσrίζει το
ένα τρίτο σε σχέση με τα συμβατικά φάρμακα και δεν έχει ουσιασtικά

καμία ανεπιθύμητη ενέργεια. Η μέθοδος αυτή ήταν αποτελεσματική

για εκατομμύρια άντρες.

Η ΠΕΡΙπτΩΣΗ ΤΟΥ ΤΖΟΝΑΘΑΝ

Ο πόνος έφυγε και το σεξ ξαναγύρισε στη ζωή του

Ο Ί'ζόναθαν Βέιλ τα είχε όλα σtη ζωή του· ήταν ευκατάσrατος

και υγιής. Στην ηλικία των πενήντα οκτώ ήταν ένας επιτυχημέ
νος δικηγόρος και επιχειρηματίας, παντρεμένος με τη δεύτερη
σύζυγό του. Την αρτηριακή πίεση που είχε θα τη ζήλευαν οι
περισσότεροι νεότεροι άντρες. Πρόσεχε πολύ τη φυσική του
κατάσrαση και είχε καταφέρει να διατηρήσει σrαθερό το
σωματικό του βάρος για πολλά χρόνια. Επιπλέον, δεν είχε
πάρει ποτέ χάπια ούτε καν ασπιρίνη, διότι δεν είχε αρρωστή
σει ποτέ, δεν είχε ούτε πονοκέφαλο.
Ωσrόσο, τότε ήταν που του παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα
που ανασtάτωσε την ηρεμία του μυαλού του. Το παρατήρησε
για πρώτη φορά σrις ανδρικές τουαλέτες. Όπως λέει ο ίδιος,
«σtην τουαλέτα μπορεί εύκολα να δει κάποιος ότι η ροή των
ούρων σrους νεαρούς άντρες είναι δυνατή, ενώ σrους μεγαλύ
τερους σε ηλικία άντρες είναι συγκριτικά ασθενέσrερη>>.
Χαρακτηρισtικά αναφέρει ότι η ροή του εννιάχρονου εγγονού
του ακουγόταν «σαν τους καταρράκτες του Νιαγάρα», σε
σύγκριση με τη δική του. Ακόμη πιο ενοχλητικό ήταν το γεγο
νός ότι οι σtύσεις του γίνονταν προοδευτικά πιο αδύναμες και
γι' αυτό ανησυχούσε για τις σεξουαλικές του επιδόσεις με τη
νέα του σύζυγο.
Τα δύο του αδέλφια, ένας από τους οποίους ήταν γιατρός,
έπασχαν από υπερπλασία του προσrάτη και έτσι, αφού γνώ
ριζε το πρόβλημα, αποφάσισε να επισκεφτεί έναν ουρολόγο

•194.
και στη συνέχεια έναν άλλο και μετά ακόμη έναν. Οι γιατροί
συμφώνησαν μεταξύ τους: «Το πρόβλημα αυτό σχετίζεται με
την ηλικία>). Ο Ί'ζόναθαν σκέφτηκε να πάρει μέρος σε μια
μελέτη του φαρμάκου Proscar, αλλά αποσύρθηκε όταν έμαθε
ότι μία απο τις ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου ήταν η
μείωση της στύσης.
Τότε έμαθε γιατο δρα Γκλεν Γκέρμπερ, έναν ουρολόγο του
Ιατρικού Κέντρου του Σικάγο, που δοκίμαζε το saw palmetto
στους ασθενείς που έπασχαν από υπερπλασία του προστάτη.
Ο Γκέρμπερ ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι' αυτή τη φυσι κή
θεραπευτική ουσία, αφού πολλοί ασθενείς του είχαν ενθου
σιαστεί με τη χρήση του βοτάνου το οποίο είχαν δοκιμάσει με
δική τους πρωτοβουλία, έχοντας διαβάσει σχετικά με αυτό σε
περιοδικά υγείας. Η μελέτη του δρος Γκέρμπερ είναι πρωτο
ποριακή διότι χρησιμοποιεί εξελιγμένες μεθόδους προκειμέ νου
να μετρήσει την ευεργετική επίδραση του βοτάνου, όπως η
πίεση στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης. Η μείωση του
μεγέθους του προστάτη, όπως λέει ο ίδιος, δε σημαίνει πάντα
βελτίωση των συμπτωμάτων.
Ο Ί'ζον Βέιλ άρχισε να παίρνει δύο κάψουλες saw palmetto
ημερησίως, τις οποίες προμηθευόταν από τα καταστήματα
ειδών υγιεινής διατροφής. Είχε την ελπίδα ότι θα έβλεπε κάποια
βελτίωση σε ένα μήνα, αλλά τα πρώτα σημάδια ήρθαν έπειτα
από τρεις μήνες. «Τότε, ξαφνικά, παρατήρησα μια θεα ματική
βελτίωση στη ροή των ούρων μου!)) Δεν ήταν η βέλτι στη,
αλλάήταναρκετή ώστε να είναι ικανοποιημένος. Ωστόσο, πάνω
από όλα, ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος που ξαναβρήκε τη
δυνατή στύση του. «Η σεξουαλική μου ζωή βελτιώθηκε
ξαφνι κά))' λέει. Όσο για τις ανεπιθύμητες ενέργειες, δε
διαπίστωσε καμία απολύτως.
Η εξάμηνη μελέτη του δρος Γκέρμπερ δεν έχει ακόμη ολο
κληρωθεί, αλλά όπως αναφέρει ο ίδιος, πολλοί άντρες, όπως ο
Βέιλ, «παρατήρησαν αξιοσημείωτη βελτίωση των συμπτωμά

των))' ενώ κάποιοι άλλοι αισθάνθηκαν ότι το βότανο αυτό δεν

είχε καμία αξιοσημείωτη επίδραση, και αυτό είναι κάτι που
μπορεί να συμβεί με κάθε θεραπεία. Η στατιστική επεξεργα σία
των αποτελεσμάτων, που περιλαμβάνει και την ανάλυση των
δεδομένων από τις μετρήσεις της πίεσης στην ουροδόχο
κύστη,θα γίνει μόνο αφού ολοκληρωθεί η μελέτη. Ωστόσο, ο δρ

•195.
 Γκέρμπερ επισημαίνει ότι πολλοί ασθενείς, όπως ο Βέιλ, θα
συνεχίσουν να παίρνουν το βότανο saw palmetto διότι είναι
σίγουροι ότι τους βοήθησε. Και η ερώτηση κλειδί είναι: Ο ίδιος
ο δρ Γκέρμπερ, που είναι αυθεντία στοντομέα αυτό, θα έπαιρνε
saw palmetto αν έπασχε από ΒΡΗ; Στο ερώτημα αυτό μας απα ντά
ανεπιφύλακτα καταφατικά. «Δε νομίζω πως θα χάσει κάποι ος αν το
δοκιμάσει. Είναι δυνατόν να του κάνει πολύ καλό και, στη χειρότερη
περίπτωση, δεν πρόκειται νατον βλάψει».
Σημείωση: Χρησιμοποιήθηκε ψευδώνυμο, προκειμένου να
διαφυλάξουμε την ταυτότητα του ασθενούς, αφού αναφέρο νται
απόρρητα προσωπικά δεδομένα του, αλλά τα ιατρικά
δ εδομένα είναι ακριβή.

Τι είναι το saw palmetto;

Το εκχύλισμα του βοτάνου αυτού παράγεται από τις καστανόχρωμες
ή μαύρες ρώγες του φυτού saw palmetto, που είναι ένα μικρό φυτό της
οικογενείας κορυφάς η σκιαδοφόρος (fan palm family) το οποίο ευδο
κιμεί κυρίως στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ. Το φυτό χρησιμοποιείται εδώ
και πολλούς αιώνες για τη θεραπεία προβλημάτωντου προστάτη.
Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα το saw palmetto ήταν στη λίστα των
ουσιών του Εθνικού Οργανισμού Τυποποίησης των ΗΠΑ, ως θερα
πεία για την υπερπλασία του προστάτη. Σήμερα, οι ρώγες του saw
palmetto μεταφέρονται με πλοία στην Ευρώπη, όπου υπόκεινται σε
επεξεργασία από τις φαρμακευτικές εταιρίες για να παρασκευαστούν
δισκία και εκχυλίσματα του βοτάνου. Στη συνέχεια, τα προ'ίόντα αυτά
επιστρέφουν στις ΗΠΑ και διατίθενται στην αγορά ως «συμπληρώμα
τα διατροφής», αφού ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των
ΗΠΑ δεν τα εντάσσει στην κατηγορία των φαρμάκων.

Ποια επιστημονικά στοιχεία δείχνουν

την αποτελεσματικότητα του βοτάνου;
Τα στοιχεία που δείχνουν την αποτελεσματικότητα του saw palmetto
ε ίναι εντυπωσιακά, παράτο γεγονός ότι η έρευνα έχει δείξει ότι οποι
αδήποτε θεραπεία για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας
του προστάτη (ΒΡΗ) παρουσιάζει ένα ισχυρό «εικονικό αποτέλεσμα»,
που σύμφωνα με ορισμένους ανέρχεται στο 30% έως 40%. Αυτό
σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος από αυτό που φαίνεται ως ευεργετικό
αποτέλεσμα του βοτάνου οφείλεται πιθανά σε ψυχολογικούς ή τυχαί
ους λόγους, με την έννοια ότι ένα εικονικό φάρμακο, ένα placebo, θα

•196.
μπορούσε να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Ωστόσο, από την πλευρά
του ασθενούς, αν το saw palmetto ενεργεί εν μέρει στην ψυχολογία
του ενισχύονταςτην πίστη του ότι θα θεραπευτεί, αυτό δε θα
μπορούσε να είναι αρνητικό, αφού σε τελική ανάλυση το βότανο
είναι πολύ πιο οικονομικό και ασφαλές σε σχέση με φάρμακα
όπως είναι το Proscar, τα οποία έχουν επίσης ένα ισχυρό
«εικονικό αποτέλεσμα», που όμως συνοδεύεται από ανεπιθύμητες
ενέργειες. Έτσι, οι αρνητικές επιπτώ σεις είναι περισσότερες από
τις πιθανές ωφέλειες του φαρμάκου για τον ασθενή.
Τα ερευνητικά αποτελέσματα έχουν δείξει ότι το saw palmetto έχει
κερδίσει την έγκριση των επιστημόνων και τη θέση που του αρμόζει
στο χώρο της υγείας και όλα αυτά το καθιστούν ιδιαίτερα δημοφιλές
στην Ευρώπη. Περίπου είκοσι μελέτες που έγιναν σε ασθενείς έδειξαν
ότι η φυσική θεραπευτική ουσία που προέρχεται από αυτό το βότανο
έχει ποσοστό επιτυχίας 90% στη θεραπεία της υπερπλασίας του
προστάτη. Αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο
ποσοστό ίασης που αποδίδεται στα συνθετικά φάρμα κα και στη
χειρουργική επέμβαση. Ορισμένες μελέτες ήταν βραχυ χρόνιες και δεν
εξέτασαν το ενδεχόμενο «εικονικό αποτέλεσμα». Όμως, από επτά
μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος saw
palmetto, οι έξι έδειξαν ότι έπειτα από έναν έως τρεις μήνες χρήσης το
βότανο ήταν ανώτερο από το placebo.
Για παράδειγμα, σε μια μελέτη 110 αντρών με υπερπλασία του
προστάτη, στους οποίους χορηγήθηκε είτε το βότανο είτε ένα
placebo, το saw palmetto είχε πολύ ευεργετική επίδραση, όπως
ανα φέρθηκε στο Brίtίsh Joumal of Clίnίcal Pharmacology το 1984.
Το εκχύλισμα saw palmetto, με δόση 320 mg ημερησίως, ήταν
δέκα φορές πιο αποτελεσματικό από το placebo σε ό,τι αφορά τη
βελτίω ση της ροής των ούρων και πέντε φορές πιο αποτελεσματικό
στην καλή κένωση της ουροδόχου κύστης. Εξάλλου, η ίδια μελέτη
έδειξε ότι οι άντρες που έλαβαν το βότανο δε χρειαζόταν να σηκωθούν
τη νύχτα για να ουρήσουν ούτε αισθάνθηκαν πόνο, δυσφορία ή
δυσκο λία στην ούρηση, όπως τους συνέβαινε πριν πάρουν το
εκχύλισμα saw palmetto. Επιπλέον, όλα αυτά τα οφέλη σημειώθηκαν
σε χρονικό διάστημα τριάντα ημερών από τη λήψη του βοτάνου.
Μια μελέτη τριάντα αντρών που πραγματοποιήθηκε από Ιταλούς
ερευνητές το 1983 έδειξε ανάλογη βελτιώση της κατάστασης των
ασθενών με το saw palmetto. Έπειτα από ένα μόλις μήνα χρήσης του
βοτάνου, οι άντρες διαπίστωσαν μεγαλύτερη ευκολία στην ούρηση

•197.
και η ροή των ούρων ήταν αυξημένη σημαντικά, υπερβαίνοντας κατά
δεκαεπτά φορές τα αντίστοιχα ενδεχόμενα οφέλη του placebo.
Σε μεγάλες δοκιμές δίχως εικονικό φάρμακο, το saw palmetto
αξιολογήθηκε από τους ίδιους τους χρήστες του. Το 1993 Γερμανοί
ερευνητές χορήγησαν εκχύλισμα saw palmetto σε 1.334 ασθενείς για
χρονικό διάστημα έξι μηνών. Το 80% των ασθενών έκρινε τη θερα
πείακαλή έως άριστη. Η συχνότητα της ούρησης μειώθηκε κατά 37%,
η συχνότητα της νυκτερινής ούρησης μειώθηκε κατά 54% και η ικα
νότητα κένωσης της ουροδόχου κύστης αυξήθηκε κατά 50%.
Σε μια περισσότερο πρόσφατη μελέτη που διεξάχθηκε σε διάφο ρα
ιατρικά κέντρα στο Βέλγιο και στην οποία συμμετείχαν 305 ασθε νείς,
τα αποτελέσματα του saw palmetto ήταν ακόμη πιο εντυπωσια κά,
σύμφωνα με τη γνώμη των γιατρών, των ασθενών, αλλά και όπως
προέκυψε από αντικειμενικές μετρήσεις. Έπειτα από τρεις μήνες το
88% των ασθενών δήλωσαν ότι παρατήρησαν μείωση των
συμπτωμά των και ότι η ποιότητατης ζωής τους βελτιώθηκε, αφού δεν
ήταν ανα γκασμένοι να ξυπνούν πολλές φορές τη νύχτα για να
ουρήσουν. Οι γιατροί συμφώνησαν επίσης με την κατά 88%
αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος του βοτάνου. Προσεκτικές
μετρήσεις με πρότυπες δοκιμές επιβεβαίωσαν επίσηςτην
αποτελεσματικότητα της θεραπεί ας με το saw palmetto. Για
παράδειγμα, η ροή των ούρων αυξήθηκε κατά 25% και το μέγεθος του
προστάτη μειώθηκε κατά 10%. Εξάλ λου, σημαντικό είναι να
τονίσουμε ότι τα αποτελέσματα ενός διε θνούς αποδοχής
ερωτηματολογίου έδειξαν μείωση των συμπτωμάτων του προστάτη
στους ασθενείς κατά 35%.

Πώς ενεργεί to saw palmetto;

Δεν είναι ακόμη σαφής ο τρόπος με τον οποίο δρα το saw palmetto.
Η θεωρία που επικρατεί είναι ότι το βότανο αυτό μειώνει τα επίπεδα
μιαςπολύ ενεργούς μορφήςτης αρσενικής ορμόνηςτεστοστερόνης,που
είναιγνωστή με το όνομα διυδροτεστοστερόνη ή DΗΓ και η οποία θεω
ρείται ο κύριος παράγοντας που προκαλεί υπερπλασία του προστάτη.
Πρόκειται για ένα παράδοξο. Ένα ένζυμο ενεργοποιείτην παραγωγή της
διυδροτεστοστερόνης, ξεγελώντας τα κύτταρα και κάνοντάς τα να νομίζουν
ότι ο οργανισμός βρίσκεται και πάλι στην εφηβεία οπότε πολ
λαπλασιάζονται με ταχύτερο ρυθμό. Έτσι, η διυδροτεστοστερόνη προ
καλεί υπερπαραγωγή των κυττάρων του προστάτη, με αποτέλεσμα την
αύξηση του μεγέθους του αδένα. Οι άντρες με υπερπλασία του προ στάτη
έχουν εξαιρετικάυψηλά επίπεδα αυτήςτης ορμόνης. Το ίδιο συμ-

•198.
βαίνει και με αυτούς πσu πάσχσuν από καρκίνο τσu προστάτη. Ειδικό
τερα, οι μελέτες δείχνσuν ότι το εκχύλισμα saw palmetto αποκλείει τη
δράση τσu ενζύμσu που προάγει την παραγωγή της διυδροτεστοστερό
νης. Με άλλα λόγια, καταστέλλει την παραγωγή της ορμόνης.
Όμως, ποια είναι τα ενεργά συστατικά του saw palmetto; Πολλοί
ειδικοί στο χώρο αυτόν αποδίδουν τις ιδιότητες τσu βοτάνσu στις
φυτι κές στερόλες που διαθέτει και κυρίως στη σιτοστερόλη. Έχει
ορμονι κές επιδράσεις καθώς και aντιφλεγμονώδη δράση και είναι
δυνατόν να αναστέλλει άμεσα την ανάπτυξη των κυττάρων του
προστάτη. Πολ λοί πιστεύουν ότι η θεραπευτική δράση τσu saw
palmetto οφείλεται στο συνδυασμό των συστατικών του.

Ποια είναι η συνιστώμενη δόση;

Η συνιστώμενη δόση που βρέθηκε πως είναι αποτελεσματική στις
μελέτες είναι 320 mg τυποποιημένου εκχυλίσματος, μία φορά την
ημέρα ή δύο φορές ημερησίως, από 160 mg.

Πόσο γρήγορα ενεργεί;

Οι μελέτες έδειξαν ότι το saw palmetto μπορεί να φέρει ταχεία ανα
κούφιση στον ασθενή - σύμφωνα με μια μελέτη, στην οποία χορηγή
θηκαν 320 mg saw palmetto ημερησίως, το βότανο δρα σε είκοσι οκτώ
ημέρες - ενώ με το φάρμακο Proscar συνήθως τα πρώτα αποτελέσμα
τα γίνονται ορατά σε διάστημα έξι έως δώδεκα μηνών. Ωστόσο, η
ευεργετική επίδραση τσu saw palmetto είναι συσσωρευτική, έτσι η
μακροχρόνια χρήση του εξασφαλίζει μεγαλύτερη βελτίωση της υγείας
του ασθενούς. Ο δρ Ντόναλντ Μπράουν, πολύ γνωστός
φυσιοπαθολό γος στο Σιάτλ των ΗΠΑ, συμβουλεύει τσuς ασθενείς του
να παίρνουν 320 mg saw palmetto ημερησίως για τουλάχιστον
τέσσερις έως έξι εβδομάδες, προκειμένου να διαπιστώσουν αν είναι
αποτελεσματικό. Αντο αποτέλεσμα είναι θετικό, το βότανο θα πρέπει
στο εξής να γίνει μέρος της καθημερινής ζωής τσu ασθενούς.

Πόσο ασφαλή; είναι η χρήση tου;

Αυτό που κάνει το βότανο αυτό τόσο δημοφιλές στο χώρο της ιατρι
κής και της υγείας γενικότερα είναι η ουσιαστική έλλειψη ανεπιθύ
μητων ενεργειών και τοξικότητας. Έχουν αναφερθεί ορισμένα μόνο
περιστατικά στομαχικών διαταραχών και εντερικής διάτασης (φού
σκωμα). Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν
στοιχεία οξείας ή μακροπρόθεσμης τοξικότητας. Επίσηςτα ερευνητι-

•199.
κά στοιχεία δείχνουν ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις του saw
palmetto με άλλα συνθετικά φάρμακα.

Ποιο; πρέπει να to δοκιμάσει;

Αν ζούσατε στη Γερμανία, θα ήταν σχεδόν σίγουρο ότι ο γιατρός σας
θα σας συμβούλευε να πάρετε το saw palmetto ίσως σε συνδυασμό
με άλλες φυσικές θεραπευτικές ουσίες. Στη Γερμανία το βότανο αυτό
ε ίναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του
προστάτη. Πράγματι, σύμφωνα με μια αναφορά του 1993, στη Γερ μανία,
στο 90% των ασθενών που πάσχουν από καλοήθη υπερπλασία του
προστάτη χορηγούνται φυσικές θεραπευτικές ουσίες και το 50% των
Γερμανών ουρολόγων προτιμούν τη χορήγηση εκχυλισμάτων βοτάνων
έναντι των συνθετικών φαρμάκων. Από όλα τα βότανα, το saw palmetto
είναι αυτό που χρησιμοποιείται ευρύτερα και, μάλιστα, ορισμένες φορές
ως το κύριο συστατικό σε συνδυασμούς διαφόρων
φυσικών θεραπευτικών ουσιών.
Προσοχή: Δεν πρέπει να κάνει κάποιος μόνος του τη διάγνωση ότι
πάσχει από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Αν υποφέρετε από
συμπτώματα του προστάτη, πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό, διότι τα
συμπτώματα αυτά είναι δυνατόν να υποδεικνύουν την ύπαρ ξη άλλων
προβλημάτων, μεταξύ τωνοποίων είναι και ο καρκίνος που μπορεί να
θεραπευτεί. Πριν δοκιμάσετε το saw palmetto ή άλλες θεραπείες με
βότανα, πρέπει να λάβετε την ιατρική διάγνωση ότι πάσχετε από
καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Ακόμη και τότε καλό είναι να
χρησιμοποιήσετε το βότανο υπό την επίβλεψη του για τρού ή κάποιου
άλλου ειδικού από το χώρο της υγείας.

SAW ΡΑLΜΕΠΟ Ή PROSCAR;

Αν σας συστήσουν να πάρετε το φάρμακο finasteride που είναι γνω

στό με το εμπορικό όνομα Proscar και χρησιμοποιείται ευρέως για τη
θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, πρέπει να γνω
ρίζετε κάποια στοιχεία για το φάρμακο αυτό. Το Proscar έχει σημα
ντικές ανεπιθύμητες ενέργειες, ιδιαίτερα στη στυτική λειτουργία των
αντρών, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα του δρος Ρολφ Νάντερ.
Ένας στους είκοσι άνδρες που παίρνουν το φάρμακο αυτό παρου
σιάζει ανικανότητα και ένας στους δεκαέξι άνδρες παρουσιάζει προ
βλήματα στύσης, με αποτέλεσμα η λήψη του Proscar να μην ενδεί-

•200•
κνυται, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που είναι πραγματικά
επι βεβλημένη. Επιπλέον, σύμφωνα με μια μελέτη του 1996, στην
οποία έλαβαν μέρος 1.229 άνδρες και η οποία σύγκρινε την
αποτελεσματι κότητα του Proscar με ένα placebo καθώς και ένα
καινούριο φάρμα κο που εγκρίθηκε πιο πρόσφατα για τη θεραπεία
της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, του Hytrin, της
φαρμακευτικής εταιρίας Abbott, η αποτελεσματικότητα του Proscar
μπορεί να μην είναι καλύ τερη από αυτή του placebo. Σύμφωνα με
τον Χέρμπερτ Λεπόρ, διευ θυντή ουρολογίας του Ιατρικού Κέντρου
του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, που ήταν επικεφαλής της
μελέτης, έπειτα από ένα έτος το Proscar κρίθηκε αναποτελεσματικό
στη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και όχι
καλύτερο από το placebo που χρη σιμοποιήθηκε στη μελέτη - το
Hytrin αποδείχτηκε καλύτερο από το Proscar και καλύτερο από το
placebo. Ωστόσο, η φαρμακευτική εται ρία Merck που
παρασκευάζει το Proscar έκρινε ότι η μελέτη αυτή ήταν εσφαλμένη.
Σχολιάζοντας αυτή τη μελέτη, ο δρ Λόγκαν Χόλτγκρεβ, πρώην
πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρίας Ουρολογίας, δήλωσε ότι το
υψηλό ποσοστό αποτυχίας της θεραπείας για την καλοήθη
υπερπλα σία του προστάτη έχει ως αποτέλεσμα την αναζήτηση
εναλλακτικής λύσης από τους ασθενείς που καταφεύγουν σε άλλες
θεραπείες και έτσι αυξάνεται τελικά και το κόστος της περίθαλψης.
«Το φαινόμενο της συνεχούς αναζήτησης θεραπείας οδηγεί σε
μεγαλύτερο κόστος σε σχέση με το αντίστοιχο κόστος όταν
ακολουθείται εξαρχής η σωστή θεραπεία».
Ο δρ Μάικλ Μάρε·ί, φημισμένος φυσιοπαθολόγος από το Σιάτλ
και συγγραφέας πολλών βιβλίων, μεταξύ των οποίων και το Natural
Altematίves to Over-the-Counter and perscrίptίon Drugs,
υποστηρίζει ότι το saw palmetto θα έπρεπε να αποτελεί την πρώτη
επιλογή του ασθενούς. Και οι λόγοι τους οποίους επικαλείται είναι:
Το Proscar είναι αποτελεσματικό σε ποσοστό μικρότερο του 37%
των ασθε νών. Απαιτείται διάστημα έξι έως δώδεκα μηνών,
προκειμένου να υπάρξει σημαντική βελτίωση της κατάστασης του
ασθενούς και έχει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες στη στυτική
λειτουργία του. Αντί θετα, το saw palmetto είναι αποτελεσματικό σε
ποσοστό 90% περί που των ανδρών. Η δράση του είναι ταχύτερη
και τα αποτελέσματα είναι εμφανή σε τέσσερις έως έξι εβδομάδες,
ενώ δε συνοδεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες ή τοξικότητα.

•201 .
ΤΟ SAW ΡΑLΜΕΠΟ ΣΕ ΠΑΡΑΣΚΕΎΑΣΜΑ ΜΕ ΑΛΛΑΒΟΤΑΝΑ

Το saw palmetto μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό όταν αναμειχθεί

με άλλα βότανα. Ορισμένοι ερευνητές στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ
εξετάζουν σήμερα το συνδυασμό του saw palmetto με άλλα βότανα
όπως είναι το pygeum, οι σπόροι γλυκοκολοκύθας και το εκχύλισμα
της ρίζας του φυτού stinging nettle. Στη Γερμανία, ένα τέτοιο προ"ίόν
με την εμπορική ονομασία Prostagutt Forte, που συνδυάζει το βότανο
saw palmetto και τη ρίζα του βοτάνου stinging nettle, θεωρείται ιδιαί
τερα αποτελεσματικό και σε πολλές περιπτώσεις περισσσότερο απο
τελεσματικό από το saw palmetto μόνο του. Εξάλλου, ένα σχετικά και
.
νούριο αμερικανικό προ ίόν με την εμπορική ονομασία Pros-Forte (του
ομίλου Vitaline), που είναι ένα μείγμα 160 mg saw palmetto, 50 mg
pygeum και 100 mg σπόρων γλυκοκολοκύθας έδειξε επίσης πολύ
καλά αποτελέσματα πρόσφατα.
Στη μελέτη αυτή, ο δρ Στιούαρτ I. Έρνερ, ειδικευμένος παθολόγος
που εργάζεται στο Νοσοκομείο Memorial στο Όλμπανι της Νέας Υ όρ
κης, χορήγησε δύο δισκία Pros-Forte σε είκοσι άνδρες που έπασχαν
από παθήσεις του προστάτη - είτε από καλοήθη υπερπλασία του προ
στάτη είτε από χρόνια διαλείπουσα προστατίτιδα. Το 90% των ασθε
νών διαπίστωσαν βελτίωση της κατάστασής τους με μείωση των
συμπτωμάτων, σε ποσοστά που κυμαίνονταν από 12 έως 79%, όπως
εκτιμήθηκαν από μετρήσεις που βασίστηκαν σε πρότυπα τεστ. Σχεδόν
όλοι οι ασθενείς ανέφεραν βελτίωση έπειτα από τέσσερις εβδομάδες
θεραπείας. Ο δρ Έρνερ επισημαίνει ότι οι ασθενείς με ταπιο σοβαρά
συμπτώματα σημείωσαν τη μεγαλύτερη βελτίωση. Σε κανέναν από
τους ασθενείς δε σημειώθηκαν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.

•202.
Φ υτοθεραπευτι κές ουσίες για τη
θεραπεία της ουρι κής αρθρίτιδας

(Οι ιδιότητες το σέλινου και

του εκχυλίσματος κερασιού)

Αν πάσχετε από ουρική αρθρίτιδα ίσως θα σας ενδιέφε ρε

να εξετάσετε την αποτελεσματικότητα δύο παραδο
σ ιακών φαρμάκων. Δεν υπάρχει αδιάσειστη επιστημονι κή
μαρτυρία ότι είναι αποτελεσματικά, αλλά υπάρχουν πολλοί που
ισχυρίζονται πως έχουν ευεργετική δράση. Για το λόγο αυτό,
ορισμένοι επιστήμονες αρχίζουν να μελετούν και πάλι τις
ιδιότητές τους.

Α νυποφέρετε από ουρική αρθρίτιδα, γνωρίζετε πολύ καλάτι είναι

και πόσο επώδυνη είναι. Για όσους δεν πάσχουν από αυτή, η
ουρική αρθρίτιδα είναι μια μορφή αρθρίτιδας που συνίσταται σε αιφ
νίδιες προσβολές στους συνδέσμους, που είναι δυνατόν να προκαλέ
σουν πόνο, οίδημα, ερυθρότητα και διαρκούν από μερικές ώρες έως
μερικές μέρες. Ορισμένες φορές ο πόνος είναι σχεδόν ακατάπαυστος,
λόγω χρόνιας φλεγμονής. Συχνότερα προσβάλλεται το μεγάλο δάχτυ
λο του ποδιού, αλλά πολύ συχνά προσβάλλονται και τα γόνατα, οι
ποδοκνημικές aρθρώσεις, οι καρποί των χεριών και τα άκρα καθώς
και οι μικροί σύνδεσμοι των χεριών. Αν δεν ελεγχθεί, η ουρική αρθρί
τιδα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή πάθηση των νεφρών. Χαρακτηρί
ζεται από υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, το οποίο κρυ
σταλλώνεται στους συνδέσμους προκαλώντας έντονο πόνο και φλεγ
μονή. Η συνήθης θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση υψηλών δόσε-

•203.
ων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών (αναλγητικών) και φαρμάκων,
όπως είναι η αλλοπουρινόλη, που αναστέλλει το σχηματισμό ουρικού
οξέος. Η ουρική αρθρίτιδα αποκαλείται πολλές φορές και «αρθρίτι δα
των διανοούμενων και των βασιλέων», διότι από αυτήν είχαν προ
σβληθεί ο Μπεν Φράνκλιν και ο βασιλιάς Ερρίκος Η'.

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ

Ο γιατρός, προκειμένου να συστήσει στους ασθενείς του να πάρουν

εκχύλισμα κερασιού ή σπόρους σέλινου για τη θεραπεία της ουρικής
αρθρίτιδας, πρέπει να διαθέτει επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να
υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους. Είναι γεγονός ότι δεν
υπάρχουν πραγματικά σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα που να
αποδεικνύουν τη δράση αυτών των φυσικών θεραπευτικών ουσιών
καθώς και τα ποσοστά επιτυχίας τους. Ωστόσο, αυτό δεν πτοεί ορι
σμένους που πιστεύουν ότι και μόνο το γεγονός ότι οι ουσίες αυτές
χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια ως παραδοσιακά φάρμακα
αποτελεί ικανή μαρτυρία για την αποτελεσματικότητά τους.
Όσο κι αν επιθυμούμε την επιστημονική διαβεβαίωση καιτη
φαρ μακολογική ερμηνεία, προκειμένου να πειστούμε ότι μια
συγκεκρι μένη ουσία είναι αξιόπιστη και έγκριτη, ορισμένες φορές ο
μόνος παράγοντας που καθιστά μια ουσία αξιόπιστη είναι η
ανθρώπινη εμπειρία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με αυτούς που
θέλουν ισχυρές αποδείξεις ότι μια ουσία είναι αποτελεσματική όχι
μόνο σε ορισμένα άτομα αλλά και στο γενικότερο πληθυσμό, όπως
αυτό προσδιορίζε ται από δοκιμές σε ανθρώπους που επιλέγονται
τυχαία - και επιπλέ ον, ότι η ουσία αυτή έχει στατιστικά μεγαλύτερη
αποτελεσματικότη τα από την αντίστοιχη ενός placebo σε άτομα
που δε γνωρίζουν τι τους έχει χορηγηθεί. Ωστόσο, αν σε σας η
ουσία αυτή είναι αποτελε σματική, τότε το ποσοστό επιτυχίας της
θεραπείας για εσάς ανέρχε ται στο 100% και, στην περίπτωση
αυτή, είναι πολύ πιθανό να μη σας απασχολεί αν η επιτυχία της
θεραπείας οφείλεται στο placebo ή αν η ουσία αυτή είναι εξίσου
αποτελεσματική και σε κάποιο ποσοστό άλλων ανθρώπων.
Κατ' αυτό τον τρόπο, γνωρίζοντας πολύ λίγα ή και τίποτα
σχετικά με το πώς ενεργούν, σας παρουσιάζουμε ορισμένες
φυσικές θερα πευτικές ουσίες, τις οποίες έχουν δοκιμάσει με
επιτυχία πολλοί άνθρωποι για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας.

•204.
 Πράγματι, είναι γεγονός ότι αυτές οι φυσικές θεραπευτικές
ουσίες προσελκύουν τελευταία το ενδιαφέρον πολλών ασθενών
καθώς και επιστημόνων. Ωστόσο, άγνωστο παραμένει αν η έρευνα
θα επιβεβαιώσει και θα ερμηνεύσει ή όχι την αποτελεσματικότητα
αυτών των φαρμάκων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΧΥΜΟ ΚΕΡΑΣΙΩΝ

Δεν είναι σαφές πότε και πώς ακριβώς ξεκίνησε η χρήση του χυμού
των κερασιών στη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας, αλλά είναι πιθα
νό να προέρχεται από την εργασία του δρος Λούντβιχ Μπλάου, ο
οποίος το 1950 έγραψε ένα άρθρο με τίτλο Cheny Dίet Control for
Gout and Aιthrίtίs, το οποίο και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό
περιοδικό Texas Repoιts on Bίology and Medicine. Σε αυτό ο δρ
Μπλά ου περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο κατάφερε να θεραπευτεί
από την ουρική αρθρίτιδα που τον είχε καθηλώσει στο αναπηρικό
καρο τσάκι, τρώγοντας έξι έως οκτώ κεράσια ημερησίως. Η
συστηματική, καθημερινή κατανάλωση κερασιών ισχυριζόταν ότι
απέτρεπε την ουρική αρθρίτιδα. Επίσης ανέφερε ότι και άλλοι δώδεκα
άνθρωποι κατάφεραν να θεραπεύσουν την ουρική αρθρίτιδα από την
οποία έπασχαν, τρώγοντας κεράσια ή πίνοντας χυμό κερασιών.
Έπειτα, το περιοδικό Prevention δημοσίευσε τις συμβουλές του δρος
Μπλάου σχετικά με την κατανάλωση κερασιών ως φάρμακο για την
ουρική αρθρίτιδα και αυτό έκανε το ενδιαφέρον πολλών για το χυμό
των κερασιών να μεγαλώσει. Δεκάδες ασθενείς που έπασχαν από
ουρική αρθρίτιδα κατέθεσαν τις εμπειρίες τους σχετικά με την
ανακούφιση από τα συμπτώματα και τον πόνο καταναλώνοντας
αρχικά δεκαπέντε έως είκοσι κεράσια ημερησίως και δέκα κεράσια
ημερησίως στη συνέχεια, για συντήρηση.
Ο δρ Μπλάου παραδέχτηκε ότι δεν είχε κάποια επιστημονική εξή
γηση για την αποτελεσματικότητα των κερασιών. Και όπως φαίνεται,
κανένας άλλος δεν έχει. Η αναζήτηση της διεθνούς ιατρικής βιβλιο
γραφίας δεν εντόπισε την ύπαρξη μελετών και βάσιμων θεωριών που
να επιβεβαιώνουν αυτή την εμπειρική γνώση για την αποτελεσματι
κότητα των κερασιών. Επίσης, δεν υπάρχουν ενδείξεις ως προς το
ποια συστατικά του χυμού των κερασιών έχουν τις φαρμακευτικές
ιδιότητες στις οποίες οφείλεται η δράση του. Ωστόσο, η πρακτική
εμπειρία έχει δείξει ότι ο χυμός των κερασιών είναι αποτελεσματικός

•205.
και πολλοί ασθενείς ισχυρίζονται ότι τους προσφέρει την ίδια ανα
κούφιση με αυτή που τους δίνουν τα συνήθη συνθετικά φάρμακα που
χορηγούνται για την ουρική αρθρίτιδα, τα οποία όμως συνοδεύονται
από αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, τώρα πια δεν είστε
υποχρεωμένοι να βασίζεστε στο χυμό των κερασιών που αγοράζετε
από το μανάβικο της γειτονιάς σας, αφού μπορείτε να προμηθευτείτε
συμπυκνωμένο χυμό κερασιών σε σιρόπι ή σε κάψουλες από τα κατα
στήματα ειδών υγιεινής διατροφής. Σύμφωνα με την πρακτική εμπει
ρία και τη λα"ίκή γνώση, τα μαύρα κεράσια, ιδιαίτερα στη μορφή
συμπυκωμένου χυμού, είναι πολύ πιο αποτελεσματικά από τα κόκκι
να κεράσια. Ωστόσο, τονίζουμε και πάλι πως όλα αυτά είναι σύγχρο νη
πρακτική θεραπευτική, που βρίσκεται ακόμη σε στάδιο εξέλιξης.

Η ΕΚΠΛΗΚΤΙΙ<Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΠΡΑΝΤ τέλος

στον πόνο και τα φάρμακα

Η ουρική αρθρίτιδα είχε καταστρέψει τη ζωήτου και ο Μπρα ντ

Μακ Άνταμς, ένας σαραντατετράχρονος σχεδιαστής που εργαζόταν
στο διυλιστήριο πετρελαίου του Κόρπους Κρίστι, στο Τέξας των
ΗΠΑ, ανησυχούσε για την πορεία της υγείας του. Έπασχε από
ουρική αρθρίτιδα τα τελευταία επτά χρόνια και η κατάστασήτου είχε
γίνει ιδιαίτερα επώδυνη -κυρίως στα γόνατα, αλλά και στους
aστραγάλους του- με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να περπατήσει.
«Πονούσα τόσο πολύ ώστε δεν μπορούσα να κουνηθώ. Υπήρχαν
στιγμές που δεν μπορούσα ούτε να σηκωθώ από το κρεβάτι». Και
δεν μπορούσε ούτε να κοιμηθεί καλά το βράδυ λόγω του έντονου
πόνου. Ορισμένες φορές κούτσαινε τόσο πολύ, ώστε δεν
μπορούσε να περπατή σει στο χώρο του εργοστασίου όπου
εργαζόταν. Όταν έπεφτε η βαρομετρική πίεση το χειμώνα, η ουρική
αρθρίτιδα από την οποία έπασχε παρουσίαζε έξαρση, με αποτέλεσμα
να παραμέ νει καθηλωμένος στην καρέκλα του γραφείου του. Και,
φυσι κά, του ήταν πολύ δύσκολο να ασχοληθεί με την τοξοβολία όπως
έκανε παλιότερα με τις κόρες του. Αφού έριχνε στο στόχο, με δυσκολία
μπορούσε να περπατήσει για να πάει να ανακτήσει τα βέλη, καθώς,
όπως θυμάται ο ίδιος, το πόδι του ήταν δύσκαμπτο.
Η περίπτωση του Μπραντήταν μιακλασική περίπτωση ουρι-

8206.
κής αρθρίτιδας, όπως επιβεβαίωναν τα υψηλά επίπεδα ουρικού
οξέος στο αίμα του. Όπως είναι φυσικό, ο γιατρός του είχε
χορηγήσει τα κατάλληλα φάρμακα: αλλοπουρινόλη, για τον
περιορισμό των υποτροπών με τον αποκλεισμότου σχηματισμού
ουρικού οξέος, και ινδομεθασίνη, για την ανακούφιση από τον
πόνο. Όταν ο πόνος και το οίδημα γίνονταν aνυπόφορα, ο για
τρός τού χορηγούσε με ένεση κορτιζόνη στους συνδέσμους.
Τα φάρμακα τον βοηθούσαν και ιδιαίτερα η κορτιζόνη, που
συνήθως είχε αποτέλεσματην άμεση παύση του πόνου, όμως δεν
απέτρεπαν τις υποτροπές της νόσου. Επιπλέον, ο Μακ Άνταμς
μισούσε τις ανεπιθύμητες ενέργειεςτων φαρμάκων. Ο ίδιος λέει:
«Το αναλγητικό που μου έδωσε ο γιατρός ήταντόσο ισχυρό ώστε
μου προκαλούσε υπνηλία». Επιπλέον, ανησύχησε πολύ όταν η
όρασή του επιδεινώθηκε και ο γιατρός εντόπισε «Περίεργες»
μεταβολές στο αίματου,που θα μπορούσαν να είναι ενδεικτικές
μιας πολύ σοβαρής νόσου, της λευχαιμίας. Ο Μπραντ έκανε
ακόμη και μια ειδική εξέταση του μυελού των οστών προκειμέ
νου να εντοπίσειτην αιτίατου προβλήματος. Ανησυχούσε ότιτα
νέα ευρήματα στο αίμα του οφείλονταν στις ανεπιθύμητες ενέρ
γειες της αλλοπουρινόλης.
Έτσι, όταν του τηλεφώνησε η πεθερά του από την Αλαμπά
μα για να του πει ότι είχε παρακολουθήσει μια τηλεοπτική
εκπομπή σχετικά με ένα φυσικό φάρμακο για την ουρική
αρθρίτιδα-το συμπυκνωμένο χυμό μαύρων κερασιών- αποφά
σισε να το δοκιμάσει. Άρχισε, λοιπόν, να παίρνει δύο κουτα
λάκια συμπυκνωμένο χυμό μαύρων κερασιών κάθε βράδυ.
Όπως αναφέρει, είχε απαίσια γεύση, αλλά συνέχισε να το
παίρνει και, έπειτα από λίγες εβδομάδες, έπαψαν οι αιφνίδιες
προσβολές της ουρικής αρθρίτιδας. Στο τέλος του μήνα, το
Δεκέμβριο του 1994, σταμάτησε να παίρνει τα φάρμακά του και
από τότε δεν τα ξαναπήρε. «Τώρα πλέον είναι καλά, όπως ήταν
παλιά», λέει η σύζυγός του. «Δεν είχε κάποια έξαρση ουρικής
αρθρίτιδας τα τελευταία δύο χρόνια». Εξακολουθεί να πίνει
περιστασιακά συμπυκνωμένο χυμό μαύρων κερασιών -όχι το
καινούριο παρασκεύασμα που είναι σε μορφή δισκίων- και,
μάλιστα, ιδιαίτερα το χειμώνα, οπότε ανησυχεί και περισσότερο
για ενδεχόμενη υποτροπή της ουρικής αρθρί τιδας. Ο χυμός των
κερασιών είναι πραγματικά αποτελεσματι κός. Ο γιατρός του
επιβεβαιώνει ότι δε χορηγεί πλέον φάρμα-

•207.
κα για την ουρική αρθρίτιδα στον Μπραντ και, σύμφωνα με
όσα γνωρίζει, ο ασθενής του δεν υποφέρει πια από αυτήν.
Μπορεί αυτό να οφείλεται στο χυμό κερασιών; «Είναι πιθα
νό», λέει ο γιατρός.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝτΙΟΥΚ Στην αρχή

δεν το πίστευα

Ο δρ Ί'ζέιμς Ντιουκ, βοτανολόγος, ειδικός στα βότανα με

ιατρικές και φυσικές θεραπευτικές ουσίες, που εργαζόταν
παλιότερα στο υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, ίσως είναι ο
άνθρωπος που γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο τις
φυσικές θεραπευτικές ουσίες. Έχει σχεδιάσει βάσεις δεδομέ νων
με τις φαρμακευτικές ιδιότητες των φυτών και των χημι κών
ενώσεων που προέρχονται από τα φυτά. Έχει γράψει πολλά
εξειδικευμένα επιστημονικά βιβλία σχετικά με αυτό το θέμα, τα
οποία αποτελούν οδηγό και για άλλους επιστήμονες, καθώς και
πολλά εκλα·ίκευμένα άρθρα και βιβλία. Ένα άλλο
χαρακτηριστικό του Ί'ζέιμς Ντιουκ είναι ότι πάσχει και ο ίδιος
από ουρική αρθρίτιδα. «Προσβλήθηκα από ουρική αρθρίτιδα
όταν ήμουν σαράντα επτά ετών», αναφέρει ο ίδιος. «Τώρα,
είκοσι χρόνια μετά, είμαι εξήντα επτά ετών».
Όπως συμβαίνει συνήθως, η πρώτη «κρίση», όπως αποκα
λείται, ουρικής αρθρίτιδας ήταν στο μεγάλο δάχτυλοτου ποδι ού.
Με δισταγμό, πριν από δέκα χρόνια άρχισε να παίρνει
αλλοπουρινόλη, προκειμένου να μειώσει τα επίπεδα ουρικού
οξέος στο αίμα του. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων,
δοκίμασε διάφορα φάρμακα από βότανα, όπως και το χυμό των
κερασιών, αλλά δεν ήταν αποτελεσματικά γι' αυτόν και έτσι
συνέχισε να παίρνει συνθετικά φάρμακα.
Τον Ιούλιοτου 1996 είδε μια διαφήμιση σε ένα νέο περιοδι κό
το, Herbs for Health, σχετικά με ένα φάρμακο για την ουρική
αρθρίτιδα, το οποίο δε γνώριζε πριν· το εκχύλισμα των σπόρων
του σέλινου. «Έχω ακούσει πολλά πράγματα για το σέλινο,
αλλάδε γνώριζα πως είναιυποουραιμικό, δηλαδή ότι μειώνειτα
επίπεδατου ουρικού οξέος στο αίμα. Αυτό μου κίνησε πραγμα
τικά την περιέργεια», λέει ο δρ Ντιουκ. «Έτσι, απευθύνθηκα στο
περιοδικό αυτό με δυσπιστία σχετικά με αυτό που είχα δια-

•208•
βάσει, αλλά και πρόθυμος να το δοκιμάσω. Φuσικά, ο καλύτε
ρος τρόπος για να το δοκιμάσει κάποιος είναι στον ίδιο του τον
εαυτό». Καιαυτόγιατίο Ί'ζιμγνωρίζει πως αν δεν παίρνει αλλο
πουρινόλη σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως όταν πίνει έξι κου
τιά μπίρας σε κάποια εκδρομή στον Αμαζόνιο, είναι σίγουρος ότι
θα έχει κάποια κρίση ουρικής αρθρίτιδας.
Έτσι, τον Ιούλιο σταμάτησε να παίρνει αλλοπουρινόλη και
άρχισε να παίρνει δισκία σπόρων σέλινου, αρχικά τέσσερα
ημερησίως. «Ήμουν σίγουρος πως θα είχα κάποια κρίση ουρι
κής αρθρίτιδας, αλλά αυτό δε συνέβη ποτέ. Έτσι πέρασαν μια,
δυο και τρεις εβδομάδες και δεν έπαθα τίποτα. Τότε σκέφτη κα
ότι μπορεί πραγματικά το εχύλισμα σπόρων σέλινου να έχει
φαρμακευτικές ιδιότητες. Από τότε πήγα πολλές φορές στον
Αμαζόνιο για να μελετήσω αυτοφυή φυτά, και μία φορά ήπια έξι
κουτάκια μπίρας, αλλά δεν είχα πρόβλημα. Κάποια άλλη φορά,
ενώ έκανα κάποιους επικίνδυνους ελιγμούς στις όχθες του
Αμαζονίου, έπαθα εξάρθρωση στο ισχίο μου. Αυτό θα ήταν
αρκετό για να δεχτώ μία κρίση ουρικής αρθρίτιδας, αφού δεν
έπαιρνα πλέον αλλοπουρινόλη, όμως δε συνέβη τίποτα. Όμως
τότε έπαιρνα δισκία εκχυλίσματος σπόρων σέλινου. Δηλώνω με
χαρά ότι έχω διακόψει την αλλοπουρινόλη εδώ και επτά μήνες
και την έχω αντικαταστήσει με εκχύλισμα σπόρων σέλινου, το
οποίο έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό».
Ο δρ Ντιουκ δεν έπαθε ξανά κρίση ουρικής αθρίτιδας από
τότε που άρχισε να παίρνει εκχύλισμα σπόρων σέλινου.
Τώρα παίρνει δύο δισκία ημερησίως.
Σε τι θα μπορούσαν να οφείλονται οι θεραπευτικές ιδιότη τες
των σπόρων του σέλινου; Ο δρ Ντιουκ αναφέρει ότι υπάρ χουν
κάποια αμυδρά στοιχεία στην ιατρική βιβλιογραφία της
Αυστραλίας και της Νότιας Αφρικής. Ωστόσο αυτό που του
έκανε τη μεγαλύτερη έκπληξη ήταν τα στοιχεία που βρήκε για
τους σπόρους σέλινου στην εμπεριστατωμένη βάση δεδομένων
που ο ίδιος έφτιαξε και την οποία σήμερα διαχειρίζεται το
υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ. «Διερεύνησα τη βάση δεδομέ
νων που περιλαμβάνει όλες τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες και
παρατήρησα κάτι καινούργιο, ότι δηλαδή οι σπόροι του σέλινου
περιέχουν περίπου είκοσι διαφορετικές aντιφλεγμο νώδεις
ενώσεις. Εκεί ίσως βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα πού
οφείλονται οι ιατρικές ιδιότητες των σπόρων του σέλινου».

•209.
Ο δρ Ντιουκ δε γνωρίζει αν στην πραγματικότητα οι σπόροι του
σέλινου μειώνουν τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα του, όπως
ισχυριζόταν η διαφήμιση στο περιοδικό, αφού δεν το έχει ακόμη
μετρήσει με εργαστηριακές δοκιμές. Ωστόσο, θεω ρεί ότι θα πρέπει να
γίνουν κλινικές δοκιμές, προκειμένου να μελετηθεί πόσο
αποτελεσματικό είναι το εκχύλισμα των σπό ρων του σέλινου και σε
άλλους ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα.
Μέχρι σήμερα, η μοναδική ιατρική δοκιμή που έχει γίνει γιατη
μελέτη της επίδρασης των σπόρων του σέλινου είναι μια μικρή
μελέτη στην οποία συμμετείχαν οκτώ άτομα με ουρική
αρθρίτιδα, υπό την επίβλεψη του δρος Μπράιαν Ντόντερ του
Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας. Οι εθελοντές
που συμμετείχαν στη μελέτη πήραν εκχύλισμα σπόρων σέλινου
για έξι εβδομάδες και οι μισοί από αυτούς ανέφεραν μείωση του
πόνου, όπως εκτιμήθηκε από τη συμπλήρωση ενός ειδικού
ερωτηματολογίου. Όταν σταμάτησαν να παίρνουν το εκχύλι
σμα, ανέφεραν ότι ο πόνος που χαρακτηρίζει την ουρική
αρθρίτιδα επέστρεψε. Ο ερευνητής σημείωσε ότι η ανακούφι
ση από τον πόνο ήταν μέγιστη έπειτα από δώδεκα εβδομάδες.

ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΗΣ ΑΥΣ'ΓΡΑΛΙΑΣ

Ο Κέρι Μπόουν, που θεωρείται αυθεντία στα θεραπευτικά βότανα,

τεχνικός διευθυντής της εταιρίας MediHerb, της μεγαλύτερης φαρ
μακευτικής εταιρίας που παράγει φάρμακα από βότανα, σημειώνει
ότι οι σπόροι του σέλινου χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια
στην Αγγλία και την Αυστραλία ως παραδοσιακό εμπειρικό φάρμα
κο για τη θεραπεία της αρθρίτιδας διαφόρων μορφών. Σύμφωνα με
τον Κέρι Μπόουν, η κατανάλωση των σπόρων του σέλινου για τη
θεραπεία της αρθρίτιδας πριν από μερικά χρόνια στην Αυστραλία
έφτασε σε τέτοια υψηλά επίπεδα ώστε εξαφανίστηκαν όλα τα απο
θέματα του βοτάνου που είχαν διατεθεί στο εμπόριο. Μολονότι δεν
υπάρχει επιστημονική μαρτυρία για την αποτελεσματικότητά του, ο
Κέρι Μπόουν πιστεύει ότι η δράση του βοτάνου οφείλεται στην aντι
φλεγμονώδη δράση του και πιθανόν στο γεγονός ότι συμβάλλει στην
απομάκρυνση του ουρικού οξέος από το σώμα, και αυτό είναι κάτι
που ισχυρίζονται και οι πρακτικοί που ασχολούνται με τα παραδο
σιακά βότανα. Οι σπόροι του σέλινου, όπως αναφέρει ο ίδιος, απο-
τελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα βοτάνου για το οποίο «δεν υπάρ
χουν επιστημονικά στοιχεία, αλλά λειτουργεί με επιτυχία στους
ασθενείς». Το βότανο αυτό, μάλιστα, είναι τόσο πολλά υποσχόμενο,
ώστε ένα νέο ερευνητικό ινστιτούτο που συνεργάζεται με το Πανεπι
στήμιο του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας έχει ιδρύσει κέντρο για την
έρευνα της aντιαρθριτικής δράσης των σπόρων του σέλινου.

Πόσο ασφαλές είναι;

Δεν έχουν αναφερθεί ανεπιθύμητες ενέργειες είτε για το
συμπυκνω μένο χυμό κερασιών είτε για τα εκχυλίσματα σπόρων
σέλινου, μολο νότι πάντα είναι πιθανό να υπάρξουν κάποιες
αλλεργικές αντιδρά σεις. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για
ενδεχόμενη μακροπρόθεσμη τοξικότητα, αφού αυτές οι ουσίες
έχουν χρησιμοποιηθεί ως τρόφιμα εδώ και πολλούς αιώνες.

Ποιος δεν πρέπει να to δοκιμάσει;

Οι γυναίκες που κυοφορούν και αυτοί που πάσχουν από νεφρική
ανεπάρκεια πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση των σπόρων του
σέλι νου λόγω της διουρητικής δράσης τους.

Θέμαtα που ενδιαφέρουν tους καtαναλωtές

Το εκχύλισμα σπόρων σέλινου που χρησιμοποίησε ο δρ Ντιουκ
είναι γνωστό με το εμπορικό όνομα CelereX και αναπτύχθηκε στην
Αυστραλία. Το εκχύλισμα κερασιών διατίθεται ευρέως στα καταστή
ματα ειδών υγιεινής διατροφής.

Ποιος πρέπει να to δοκιμάσει;

Αν για κάποιο λόγο το φάρμακο που παίρνετε τώρα για την ουρική
αρθρίτιδα δεν είναι αποτελεσματικό ή αν θέλετε να διακόψετε τη λήψη
ορισμένων αναλγητικών ή φαρμάκων για την ουρική αρθρίτιδα, αυτά
τα δύο παραδοσιακά φάρμακα για την αρθρίτιδα ίσως είναι η λύση
που ζητάτε. Ωστόσο, ο δρ Ντιουκ παραδέχεται ότι δεν υπάκουσε στη
συμβουλή του γιατρού του και σταμάτησε απότομα την αλλοπουρινό
λη, αλλά όπως λέει ο ίδιος, ήθελε να δοκιμάσει το εκχύλισμα σπόρων
σέλινου και ήταν πρόθυμος να υποστεί τις συνέπειες, αν αυτό που
δοκίμαζε δεν ήταν αποτελεσματικό.
Είναι πολύ αμφίβολο αν τα εκχυλίσματα του χυμού των κερασιών ή
των σπόρων σέλινου είναι αποτελεσματικά για όλους. Αυτό δε συμ
βαίνει ούτε με τα συνθετικά φάρμακα. Για το λόγο αυτόν είναι πάντα

•211 •
καλό να συμβουλευτείτε το γιατρό σας ή κάποιον άλλο ειδικό στο
χώρο της υγείας προτού διακόψετε ή μειώσετε τη δόση των
φαρμά κων που λαμβάνετε.

•212.
Μ ια νέα απάντηση
στο αίνιγμα του συνδρόμου
" "

χρονιας κοπωσης
( Γλuκόρριζα)

Η ρίζα μπορεί να βλάψει τους περισσότερους, όμως

γ ι' αυτό ακριβώς μπορεί να συμβάλλει στη θεραπεία του
αινιγματικού «αθεράπευτου» συνδρόμου χρόνιας
κόπωσης.

Α ν κάποιος μπορούσε να βρει μια ολική ή μερική θεραπείαγια μια

σύνθετη και ουσιαστικά αθεράπευτη διαταραχή, που είναι γνω στή
με το όνομα «σύνδρομο χρόνιας κόπωσης», θα έθετε τέλος στη δυστυχία
πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Το σύνδρομο χρόνιας
κόπωσης, που είναι γνωστό και ως CFS, δεν είναι αυτό που ίσως νομί
ζετε. Δεν πρόκειται για μια φυσιολογική κατάσταση κόπωσης. Είναι
γεγονός ότι μπορεί να κουράζεστε ορισμένες φορές μέχρι σημείου
εξάντλησης, όμως αυτό δεν έχει καμία σχέση με το σύνδρομο χρόνιας
κόπωσης, το οποίο χαρακτηρίζεται από μία ομάδα συμπτωμάτων που
συχνά διαφεύγουν τη διάγνωση και τη θεραπεία. Στην περίπτωση
αυτή, ένα υγιές, γεμάτο ζωντάνια άτομο προσβάλλεται ξαφνικά από
μια νόσο παρατεταμένης διάρκειας που μοιάζει σε κάποια συμπτώμα
τα με τη γρίπη και συνοδεύεται από κεφαλαλγίες, πόνο στις aρθρώσεις
και στους μυς, κατάθλιψη και κυρίως αδιάκοπη, έντονη κόπωση, που
είναι δυνατόν να κρατήσει ένα άτομο μακριά από την εργασία του και
κλινήρες όλη την ημέρα - και όλα αυτά δίχως να υπάρχει προφανής
λόγος. Όταν οι γιατροί δεν μπορούν να αποδώσουν κάποια άλλη νόσο
σε όλα αυτά τα συμπτώματα, τότε ονομάζουν την κατάσταση αυτή

•213.
«σύνδρομο χρόνιας κόπωσης». Όμως, στην πραγματικότητα,
κανένας δε γνωρίζει πώς να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση ή
αυτό που την προκαλεί -η συνήθης θεραπεία περιλαμβάνει τη
χρήση αναλγητικών και aντικαταθλιπτικών- με αποτέλεσμα η
ανάρρωση να είναι σπάνια και ο προβληματισμός πολύ μεγάλος.
Όπως αναφέρεται στο περιοδικό Costumers Reports,
εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στις ΗΠΑ πάσχουν από το
σύνδρομο χρόνιας κόπωσης...Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά
με τα αίτια αυτής της νόσου που βασίζονται σε διάφορες
διαταραχές, ορμονικές, aνοσολο γικές και νευρολογικές. Το μόνο
σίγουρο είναι ότι η νόσος αυτή είναι αινιγματική και εξοντωτική».
Σήμερα, λοιπόν, έρχεται στοπροσκήνιο η πιθανότητα αυτή η ιδι
αίτερα πολύπλοκη και εξοντωτική ασθένεια να αντιμετωπίζεται από
ένα από τα παλαιότερα φάρμακα που προσφέρει η φύση· τη γλυ
κόρριζα. Καθώς νέες έρευνες αποκαλύπτουν κάποιους από τους
μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω από το σύνδρομο χρόνιας
κόπω σης και οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν ήταν γνωστοί, ορισμένοι
εμπει ρογνώμονες και ασθενείς διαπιστώνουν ότι η φαρμακευτική
δράση της γλυκόρριζας είναι κατάλληλη για τη θεραπεία της νόσου.
Ωστό σο, η γλυκόρριζα δεν είναι κατάλληλη για όλους όσοι
πάσχουν από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και, σε ορισμένες
περιπτώσεις, είναι δυνατόν να επιδεινώσει την κατάσταση. Είναι
σημαντικό να χρησι μοποιείται με προσοχή και είναι προτιμότερο
αυτό να γίνεται υπό την επίβλεψη ενός γιατρού. Ωστόσο, όταν η
χρόνια κόπωση οφείλε ται σε συγκεκριμένες βιοχημικές διαταραχές
-ιδιαίτερα σε έναν τύπο χαμηλής aρτηριακής πίεσης- η γλυκόρριζα,
ένα μοναδικό, αποτελεσματικό και σχετικά ακίνδυνο φάρμακο, σε
σύγκριση με τα συμβατικά συνθετικά φάρμακα των
φαρμακοβιομηχανιών, είναι δυνατόν να συμβάλει στη θεραπεία
που θα μπορούσε να αποδειχτεί θαυματουργή.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΤΕΪΒ

Α ισθάνθηκα υπέροχα για πρώτη φορά τα τελευταία
είκοσι χρόνια

Για τον Ντέιβιντ Ουίλιαμς, ηλικίας πενήντα πέντε ετών και για
πολλά χρόνια καπετάνιο σε ψαροκάικα και ενοικιαζόμενα
καράβια στη Φλόριντα, η νόσος αυτή ξεκίνησε το 1977 με έντο-

•214.
νη κατάπτωση, έπειτα από ένα σοβαρό κρυολόγημα. «Ήμουν
τόσο κουρασμένος και εξαντλημένος, εντελώς αδύναμος και
ανίκανος να σκεφτώ λόγω πνευματικής ''ομίχλης"». Θυμάται
πως δεν μπορούσε να περπατήσει από το γκαράζ μέχριτο σπίτι
του δίχως να χρειαστεί να καθίσει ενδιάμεσα. «Αναρωτιόμουν τι
στο καλό μπορεί να συμβαίνει μ' εμένα;»
Επίσης, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν
του έγινε εξαρχής η σωστή διάγνωση. Η ζωή του έγινε ένας
εφιάλτης. Έχασε τη δουλειά του αλλά και τη γυναίκα του. «Η
έλλειψη πνευματικής διαύγειας, η κόπωση, με βρήκαν όλα
μαζί». Πήγε σε πολλούς γιατρούς, ακόμη και σε ψυχολό γους
και ψυχιάτρους. «Ένας από αυτούς με έβαλε να δοκι μάσω
όλων των ειδών τα ψυχοτρόπα φάρμακα, αλλά τίποτα δε
βοήθησε». Είχε φτάσει σε απόγνωση. «Απλώς γνώριζα πως
δεν επρόκειτο ποτέ να νιώσω καλύτερα». Λίγο πριν από το
χείλος της τελειωτικής κατάρρευσης πήγε σε ένα τοπικό
νοσοκομείο για συνταξιούχους. «Απλώς αφέθηκα στη βοή
θειά τους. Είπα, Θεέ μου, πρέπει να με βοηθήσεις. Πρέπει να
με βοηθήσεις να βρω τι μου συμβαίνει. Γιατί αισθάνομαι τόσο
κουρασμένος όλη την ώρα;» Από το νοσοκομείο τον
παρέπεμψαν σε ειδικούς ανοσολόγους στο Πανεπιστήμιο
του Μα"ίάμι. Εκεί, το 1992, έγινε η διάγνωση ότι πάσχει από
το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Ωστόσο, αυτό δεν τον βοή
θησε και πολύ, ούτε και η συνήθης θεραπεία με τη μέθοδο
της δοκιμής και του σφάλματος. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ο
ίδιος δεν αισθάνθηκε πολύ καλύτερα.
Τότε, προςτο τέλος του 1995, έγινε μια πρωτοποριακή ανα
κάλυψη. Για πρώτη φορά, γιατροί του Πανεπιστημίου τζον
Χόπκινς βρήκαν ότι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης μπορεί εν
μέρει να οφείλεται σε ένα είδος μη φυσιολογικής χαμηλής
aρτηριακής πίεσης. Ο Γουίλιαμς παραπέμφθηκε στη δρα
Μέριλιν Κοξ, που εργαζόταν τότε στο Πανεπιστήμιο του Μα"ί
άμι, για μια δοκιμή η οποία εντοπίζειτη διαταραχή της χαμη λής
aρτηριακής πίεσης. Αν κάποιος χάσει τις αισθήσεις του σχετικά
γρήγορα, αφού τοποθετηθεί όρθιος σ' ένα επικλινές τραπέζι,
τότε πάσχει από τη διαταραχή αυτή. Ο Ουίλιαμς λιποθύμησε.
Άρα έπασχε από τη διαταραχή της χαμηλής aρτη ριακής
πίεσης. Το επόμενο προφανές βήμα ήταν η προσπά θεια να
ανεβεί η αρτηριακή πίεση. Οι γιατροί τού χορήγησαν
το φάρμακο φλουδροκορτιζόνη (Florinef) που προκαλεί
κατακράτηση υγρών και αλάτων και κατά τον τρόπο αυτό
ανεβάζει την αρτηριακή πίεση. Ανεβάζοντας την αρτηριακή
πίεση, σύμφωνα με τη νέα θεωρία, το φάρμακο αυτό θα
μπο ρούσε να εξαλείψει εμμέσως τα συμπτώματα του
συνδρόμου χρόνιας κόπωσης, αυξάνοντας την κυκλοφορία
του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλο. Ωστόσο, ο
Ουίλιαμς είχε μια άσχημη αντίδραση στο φάρμακο καθώς και
σε ανάλογα φάρμακα.
Αναζητώντας ακόμη μία λύση στο πρόβλημάτου, ο Ουίλιαμς
άρχισε τη δική του έρευνα στην τοπική βιβλιοθήκη. Μπαίνο ντας
στη γραμμή Medline της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ιατρι κής,
ανακάλυψε δύο γράμματα προς τον εκδότη του επιστημο νικού
περιοδικού New Zealand Medical Joumal, ενός Ιταλού γιατρού,
του δρος Ρικάρντο Μπασκέτι, στα οποία ανέφερε τον τρόπο με
τον οποίο είχε θεραπεύσει τη δική του χρόνια κόπω ση,
παίρνονταςγλυκόρριζα. Ποιοςήτανο λόγος; Σε ορισμένους
ανθρώπους η γλυκόρριζα ανεβάζει την αρτηριακή πίεση. Αρχι
κά ο Ουίλιαμς ήταν πολύ επιφυλακτικός. «Γέλασα. Μου φαινό
ταν τελείως αστείο και απίθανο να είναι αλήθεια». Παρ' όλα,
αυτά επικοινώνησα με το δρα Μπασκέτι, ακολούθησα τη συμ
βουλή του και άρχισα να παίρνω γλυκόρριζα - περίπου 4 γραμ
μάρια ημερησίως. Ο Ουίλιαμς έμεινε άναυδος. Ο ίδιος λέει:
«Αισθάνθηκα πραγματικά υπέροχα. Αισθάνθηκα πως είχα
θεραπευτεί. Πλήρως. Ολοκληρωτικά. Ένιωθα κυριολεκτικά
αναγεννημένος. Ήμουν τόσο ενθουσιασμένος, είχα πραγματι κά
εντυπωσιαστεί. Είκοσι χρόνια αναζητούσα μια θεραπεία και
ξαφνικά τη βρήκα».
Προκειμένου να αποδειχτεί ότι η γλυκόρριζα θεράπευσε
τη μη φυσιολογικά χαμηλή αρτηριακή πίεση γεγονός που είχε
ως αποτέλεσμα την υποχώρηση των συμπτωμάτων του συν
δρόμου χρόνιας κόπωσης, ο Ουίλιαμς υποβλήθηκε και πάλι
στη δοκιμασία της «κλίνουσας τραπέζης», τον Αύγουστο του
1996. Αν κατάφερνε να περάσει τη δοκιμασία δίχως να ζαλι
στεί ή να λιποθυμήσει, αυτό θα σήμαινε ότι η χαμηλή αρτη
ριακή πίεση ήταν υπό έλεγχο. Ο ίδιος αναφέρει: «Πέρασα τη
δοκιμασία με άριστα». «Αυτό είναι αλήθεια», ισχυρίζεται η δρ
Κοξ, που είναι καρδιολόγος στο τοπικό ιατρικό κέντρο Ταλα
χάσι Μεμόριαλ στις ΗΠΑ. Συμφωνεί ότι η γλυκόρριζα προφα-

•216.
 νώς επανέφερε την αρτηριακή πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα
και με τον τρόπο αυτό ανακούφισε τον Ουίλιαμς από τα
συμπτώματατου συνδρόμου χρόνιας κόπωσης. Η ίδια σημειώ
νει: «Αυτό εξηγείται επιστημονικά ως εξής: Το κυριότερο ενεργό
συστατικό της γλυκόρριζας, το γλυκυρριζινικό οξύ, είναι ένα
φυτικό στεροειδές που μιμείται τη δράση του φαρ μάκου
Florinef, το οποίο χορηγείται για τη θεραπεία της χαμηλής
aρτηριακής πίεσης». Στην πραγματικότητα, η δρ Κοξ βοήθησε
τον Ουίλιαμς να πειραματιστεί με διαφορετικές δόσεις
γλυκόρριζας, προκειμένου να βρει την κατάλληλη δόση, η οποία
πέτυχε τη ρύθμιση της aρτηριακής πίεσής του και τον έκανε να
περάσει τη δοκιμασία της «κλίνουσας τρα πέζης». Η δρ Κοξ
πρόκειται να δημοσιεύσει την περίπτωση του Ντέιβιντ Ουίλιαμς
στον ιατρικό Τύπο. Εξάλλου, γνωρίζει πως υπάρχουν και άλλοι
ασθενείς που πάσχουν από το σύν δρομο χρόνιας κόπωσης, με
χαμηλή αρτηριακή πίεση, οι οποί οι παίρνουν γλυκόρριζα υπό
την επίβλεψη των γιατρών τους.

Τι είναι η γλυκόρριζα;
Η χρήση της γλυκόρριζας -που ανήκει στην οικογένεια των ψυχαν
θών- στην ιατρική χρονολογείται από το 3000 π.Χ. Χρησιμοποιού
νταν στην Κίνα σε ένα μείγμα που ήταν γνωστό ως Πεν Τσάο
Τσινγκ (Pen Tsao Ching).
Από τότε έχει χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς λόγους στην αρχαία
Αίγυπτο, στην αρχαία Ελλάδα, καθώς και στην Ευρώπη κατά τη
διάρκεια του Μεσαίωνα και μέχρι σήμερα, κυρίως ως παραδοσια
κό φάρμακο για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, τα κρυολογήμα
τα, το βήχα και πιο πρόσφατα τα έλκη. Το μέρος του φυτού που
χρη σιμοποιείται είναι η ρίζα. Σήμερα οι ρίζες κονιοποιούνται και
επε ξεργάζονται. Το κύριο ενεργό συστατικό της γλυκόρριζας, το
γλυ κορριζικό οξύ, απομονώνεται και ορισμένες φορές
χρησιμοποιείται χωριστά.

Ποια δεδομένα αποδεικνύουν την

αποτελεσματικότητα της γλυκόρριζας;
Στην αρχή, η ιδέα ότι η γλυκόρριζα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί
στη θεραπεία του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης μπορεί να φαίνεται
υπερβολική ή ακόμη και παράλογη για πολλούς. Ωστόσο, το ενδιαφέ
ρον για τη γλυκόρριζα αυξάνεται διαρκώς λόγω των aξιοσημείωτων

•217.
αποτελεσμάτων πρόσφατων ερευνών, οι οποίες υποδεικνύουντην αιτία
του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης και πώς είναι δυνατό να αντιμετωπι στεί
με φάρμακα που λειτουργούν με τρόπο ανάλογο με τη γλυκόρριζα.
Μια χαρακτηριστική μελέτη του Πανεπιστημίου 'fζον Χόπκινς
των ΗΠΑ, που πραγματοποιήθηκε από τον καρδιολόγο Χιου Κάλ κινς
και τους συνεργάτες του, οδήγησε τον Ντέιβιντ Ουίλιαμς στη σωστή
κατεύθυνση. Η έρευνα, λοιπόν, έδειξε ότι το 95% των είκο σι τριών
ασθενών που έπασχαν από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (όλοι
εκτός από έναν) έπασχαν από μια διαταραχή χαμηλής aρτη ριακής
πίεσης η οποία μπορεί να οδηγήσει σε διαστολή των αιμο φόρων
αγγείων και σε όλο πιο χαμηλή αρτηριακή πίεση, με αποτέ λεσμα ο
εγκέφαλος να στερείται το απαραίτητο οξυγόνο. Επιπλέ ον, όταν οι
ερευνητές του Τζον Χόπκινς χορήγησαν στους ασθενείς το
φάρμακο φλουδροκορτιζόνη, το οποίο προκαλεί κατακράτηση
αλάτων και υγρών και ανεβάζει την αρτηριακή πίεση, τα συμπτώ
ματα της χρόνιας κόπωσης υποχώρησαν εντελώς ή μερικώς στο
ήμισυ των ασθενών.
Με παρόμοιο τρόπο, το 1991 στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των
ΗΠΑ ο Μαρκ Α. Ντέμιτρακ και οι συνεργάτες του βρήκαν ότι το

μεγαλύτερο μέρος των ασθενών με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης έπα

σχε από «ήπια ανεπάρκεια των επινεφριδίων», γεγονός που εξηγεί ως
ένα βαθμό τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του συνδρόμου χρό νιας
κόπωσης, όπως είναι ο λήθαργος και η κόπωση, ανωμαλίες στο
ανοσοποιητικό σύστημα και έντονες αλλεργικές αντιδράσεις. Έκπληξη
προκαλεί το γεγονός ότι οι ερευνητές των κρατικών ινστι τούτων
κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα συμπτώματα του συνδρό μου
χρόνιας κόπωσης και αυτά της ανεπάρκειας των επινεφριδίων ήταν
ουσιαστικά τα ίδια! Και πώς αντιμετωπίζεται αυτή η ανεπάρ κεια; Για
τη θεραπεία της χορηγούνται τα φάρμακα υδροκορτιζόνη και
φλουδροκορτιζόνη, δηλαδή τα ίδια φάρμακα που ανέβασαν την
αρτηριακή πίεση και έκαναν τα συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιας
κόπωσης να υποχωρήσουν στη μελέτη Χόπκινς.
Συνοψίζοντας, πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από το σύνδρομο
χρόνιας κόπωσης είναι δυνατό να υποφέρουν και από κάποια
δυσλειτουργία των επινεφριδίων, η οποία οδηγεί σε νεφρική ανε
πάρκεια - που συνοδεύεταιαπό χαμηλά επίπεδα κορτικοστεροειδών
στο αίμα. Αυτό οδηγεί σε μη φυσιολογική έκκριση μεταλλικών στοι
χείων και ιδιαίτερα του νατρίου, σε χαμηλή αρτηριακή πίεση και
χαμηλό όγκο αίματος. Διορθώνονταςτην ανεπάρκεια με τα κατάλλη-

•218.
λα στεροειδή, είναι δυνατό να μειώσουμε τα συμπτώματατης
χρόνιας κόπωσης.
Και σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται η συνδρομή της γλυκόρ
ριζας. Στην πραγματικότητα, η γλυκόρριζα είναι ένα φυσικό στερο
ειδές με δράση παρόμοια με αυτή του ισχυρού στεροειδούς κορτιζό
νη, σύμφωνα με τον Ιταλό γιατρό δρ Ρικάρντο Μπασκέτι, ο οποίος
χρησιμοποιεί γλυκόρριζα προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατά
στασή του, αφού και ο ίδιος πάσχει από το σύνδρομο χρόνιας κόπω
σης. Η γλυκόρριζα, όπως και τα στεροειδή φάρμακα, μπορεί επίσης να
αυξήσει την αρτηριακή πίεση και να προκαλέσει κατακράτηση υγρών.
Πράγματι, είναι γνωστό από παλιά ότι τα άτομα που κατα ναλώνουν
γλυκόρριζα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα τις συγκεκρι μένες
επιβλαβείς ανεπιθύμητες ενέργειες. Κατά τρόπο ειρωνικό, αυτό που
από παλιά θεωρούνταν αρνητική φαρμακευτική επίδραση της
γλυκόρριζας είναι ακριβώς αυτό που κάνει το φυτό κατάλληλο για τη
θεραπεία του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης.
Επιπλέον, η γλυκόρριζα είχε χρησιμοποιηθεί στην ιατρική τη
δεκαετία του '50 για τη θεραπεία της κλασικής νόσου των επινεφρι
δίων που είναι γνωστή και ως νόσος του Άντισον. Ο δρ Μπασκέτι
πιστεύει ότι σε μεγάλο βαθμό η χρόνια κόπωση είναι στην
πραγματι κότητα μια άτυπη μορφή της νόσου του Άντισονκαι ως
τέτοια θα πρέ πει να αντιμετωπίζεται.

Η ΕΚΠΛΗΚτΙΚΉ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΜΠΑΣΚΕτΙ

Η γλυκόρριζα αύξησε την ενεργητικότητά του μέσα σε λίγες
μόνο ημέρες

Η ταλαιπωρία του Ιταλού γιατρού άρχισε ξαφνικά στις 3

Μαρτίου του 1993 με «κλασικά συμπτώματα γρίπης». Η κατά
στασή του επιδεινώθηκε σταδιακά και παρά τη δοκιμή διά
φορων φαρμακευτικών θεραπειών, οι οποίες αποδείχτηκαν
αναποτελεσματικές. «Ήμουν ουσιαστικά καθηλωμένος στο
κρεβάτι από τον Αύγουστο μέχρι το Νοέμβριο του 1993, έχο
ντας αυτό που σύμφωνα με τη διάγνωση χαρακτηρίστηκε ως
σύνδρομο χρόνιας κόπωσης». Απελπισμένος ο δρ Ρικάρντο
Μπασκέτι, άφησε το σπίτι του στην Πάδουα και πέρασε πέντε
εβδομάδες στον Άγιο Δομίνικο, ελπίζοντας να αναρ ρώσει στο
τροπικό κλίμα. Ωστόσο, αντί γι' αυτό, η κατάστασή

•219.
του επιδεινώθηκε. «Τα καταστροφικά αποτελέσματα του συν
δρόμου χρόνιας κόπωσης έχουν γενικά υποτιμηθεί», αναφέ
ρει ο ίδιος. «Πρόκειται για μια πραγματικά σοβαρή νόσο».
Παράλληλα με τα διάφορα φάρμακα που δοκίμασε, ο δρ
Μπασκέτι επιχείρησε να αλλάξει και τη διατροφή του. Προς
έκπληξή του, παρατήρησε ότι η κατανάλωση κάποιων τρο
φών τον έκανε να αισθάνεται καλύτερα. Τότε σκέφτηκε ότι
το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης θα μπορούσε να είναι μια
άτυπη μορφή ανεπάρκειας των επινεφριδίων, παρόμοια με
την κλασική νόσο του Άντισον, η οποία χαρακτηρίζεται από
ανεπάρκεια αλδοστερόνης, της ορμόνης που κατακρατεί το
νάτριο. Θυμήθηκε επίσης ότι η γλυκόρριζα «είναι γνωστή
κυρίως για τις παρόμοιες με αυτές της αλδοστερόνης επι
δράσεις της και ότι μέχρι τη δεκαετία του '50, προτού κυκλο
φορήσει η κορτιζόνη, στους ασθενείς που έπασχαν από τη
νόσο του Άντισον χορηγούσαν με επιτυχία γλυκόρριζα».
Σ κέφτηκε, λοιπόν, ότι αν το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
οφείλεται σε ορμονική ανεπάρκεια ανάλογη με αυτή της νόσου
του Άντισον, η κατανάλωση γλυκόρριζας θα μπορού σε να
επαναφέρει τη χαμηλή ορμονική δραστηριότητα σε φυσιολογικά
επίπεδα, συμβάλλοντας έτσι στην ανακούφιση από τα
συμπτώματα. Έτσι, ο δρ Μπασκέτι άρχισε να τρώει γλυκόρριζα.
Για πρώτη φορά σε δώδεκα μήνες από τη μέρα που
προσβλήθηκε από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης παρα τήρησε
κάποια ανακούφιση από τα συμπτώματα. «Η γλυκόρ ριζα
επέφερε ανανέωση των σωματικών και πνευματικών μου
δυνάμεων μέσα σε λίγες μόνο ημέρες!» Παρ' όλα αυτά,
δ εν είχε αναρρώσει πλήρως. Κατανάλωνε όλο και περισσό
τερη γλυκόρριζα, έως και 30 γραμμάρια ημερησίως.
Τότε σκέφτηκε ότι αν διέλυε τη γλυκόρριζα σε γάλα πλού σιο
σε νάτριο, θα μπορούσε να αυξήσει την αποτελεσματικό τητά
της. Τον Οκτώβριο του 1994 διέλυσε 5 γρ. ξηρού εκχυλί σματος
γλυκόρριζας σε 1 λίτρο γάλα και το ήπιε γρήγορα. «Σχεδόν
αμέσως μετά, για δέκα λεπτά περίπου, έπαιρνα επα νειλημμένα
βαθιές ανάσες. Μέσα σε δύο ώρες αισθάνθηκα σαν να είχα
ουσιαστικά αναρρώσει». Τώρα παίρνει 4 γρ. γλυ κόρριζας
ημερησίως διαλυμένα σε γάλα και πολύ μικρές ποσό τητες
υδροκορτιζόνης (2,5 mg ημερησίως) και συνεχίζει να αισθάνεται
υπέροχα. Ο ίδιος αποδίδει την πλήρη ανάρρωσή

•220.
 του από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης στη γλυκόρριζα. Ο δρ
Μπασκέτι αναφέρει διαρκώς την εμπειρία του και τη θεωρία
που έχει αναπτύξει για την ανάρρωσή του και έχει δημοσιεύ
σει πολλές επιστημονικές εκθέσεις και άρθρα με τις απόψεις
του σε πολλά αξιόλογα ιατρικά περιοδικά. Όπως αναφέρει,
παρουσίασε μόνο μία ύφεση, όταν κάποια στιγμή δοκιμαστικά
σταμάτησε να παίρνει γλυκόρριζα. «Είναι εκπληκτικά αποτε
λεσματική», τονίζει.

Πώς ενεργεί η γλυκόρριζα;

Η γλυκόρριζα είναι ένα από τα φυσικά κορτικοστεροειδή, που είναι
ορμόνες που παράγονται από τα επινεφρίδια, με φαρμακευτική δρα
στικότητα παρόμοια με αυτή της πανίσχυρης στεροειδούς ουσίας
κορτιζόνης. Οι ερευνητές έχουν επιβεβαιώσει ότι το ενεργό συστατι
κό της γλυκόρριζας που μιμείται τη δράση της κορτιζόνης είναι το
γλυκυρριζινικό οξύ. Σύμφωνα με το δρα Μπασκέτι, το γλυκυρριζινι
κό οξύ της γλυκόρριζας ενεργεί αποκλείοντας τη δράση ενός ενζύ
μου (της 11 β-υδροξυστεροειδούς αφυδρογονάσης), το οποίο δίχως
την επίδραση του οξέος διασπάται και καταστρέφει τη φυσική ορμό
νη του σώματός μας, την κορτιζόλη. Με τον τρόπο αυτό, θεωρεί ότι
προφυλάσσοντας και συντηρώντας την κορτιζόλη του σώματός μας, η
γλυκόρριζα συμβάλλει στη διόρθωση της ορμονικής ανεπάρκειας,
που είναι συνήθης στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και στη νόσο του
Άντισον. Η γλυκόρριζα, λέει ο ίδιος, μιμείται τη δράση της κορτιζό
νης και άλλων ορμονών που συμβάλλουν στη ρύθμιση της κατακρά
τησης νατρίου και στο ισοζύγιο ύδατος.

Ποιος πρέπει να πάρει γλυκόρριζα;

Δεν είναι σαφές πόσοι από αυτούς που πάσχουν από το σύνδρομο
χρόνιας κόπωσης έχουν μη φυσιολογικά χαμηλή αρτηριακή πίεση ή
ανεπάρκεια των επινεφριδίων, περιπτώσεις στις οποίες θα μπορού
σαν να βοηθηθούν από τη γλυκόρριζα. Ερευνητές από το Πανεπι
στήμιο Χόπκινς βρήκαν ότι περίπου το 50% των ασθενών επωφελή
θηκε από το φάρμακο, γεγονός που υποδηλώνει ότι το ίδιο ποσοστό
θα μπορούσε να επωφεληθεί και από τη γλυκόρριζα. Από την άλλη
πλευρά, η μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ έδειξε ότι
το 70% περίπου των ατόμων που υποφέρουν από το σύνδρομο
χρόνιας κόπωσης είναι δυνατό να πάσχουν και από ανεπάρκεια των
επινεφριδίων, κι επομένως θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη

•221 .
γλυκόρριζα. Και τα δύο ποσοστά είναι εντυπωσιακά, ιδιαίτερα αν
αναλογιστεί κάποιος πόσο λίγο αποτελεσματικές είναι οι άλλες
θεραπείες που υπάρχουν.

Ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα;

Η ποσότητα της γλυκόρριζας που πρέπει να πάρει κάποιος εξαρτά ται
από τον όγκο του σώματός του. Για το θέμα αυτό πολύ λίγα στοι χεία
έχουν δημοσιευτεί στα κύρια ιατρικά περιοδικά και η εύρεση της
κατάλληλης ποσότητας είναι συχνά θέμα εμπειρικό. Γι' αυτό έχει
σημασία η λήψη της γλυκόρριζας για τη θεραπεία του συνδρό
μου χρόνιας κόπωσης ή κάποιας άλλης διαταραχής να γίνεται υπό
την επίβλεψη γιατρού ή άλλου ειδικού από το χώρο της υγείας. Ορι
σμένοι χρήστες έχουν βρει μόνοι τους την κατάλληλη δόση για τη
δική τους περίπτωση. Η ιδανική δόση για τον Ντέιβιντ Ουίλιαμς,
όπως την προσδιόρισε έπειτα από πολλά πειράματα, ήταν 5 γρ.
ημερησίως, που περιέχουν 375 mg γλυκυρριζινικού οξέος. Αυτό
βέβαια δε σημαίνει ότι αυτή είναι και η κατάλληλη δόση για τον
καθένα. «Οι δόσεις πρέπει να εξατομικεύονται και κάθε ασθενής
να παρακολουθείται προσεκτικά από ένα γιατρό για να εκτιμήσει
τα αποτελέσματα», αναφέρει ο δρ Κοξ.

Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

Ως θεραπευτική ουσία η γλυκόρριζα που θα λάβει κάποιος πρέπει να
είναι όντως γλυκόρριζα. Πολλές φορές, αυτό που αρκετοί αποκα
λούν γλυκόρριζα και χρησιμοποιείται ως ενισχυτικό γεύσης σε καρα
μέλες και γλυκά είναι στην πραγματικότητα γλυκάνισο και όχι γλυ
κόρριζα. Η πραγματική γλυκόρριζα διατίθεται στα καταστήματα
ειδών υγιεινής διατροφής με τη μορφή κόκκων ή ως υγρό εκχύλισμα.
Ωστόσο, στο εμπόριο διατίθεται και γλυκόρριζα από την οποία έχει
απομακρυνθεί το γλυκυρριζινικό οξύ. Αφού όμως το γλυκυρριζινικό
οξύ είναι η ουσία που ενισχύει την έκκριση και την κατακράτηση
κορτιζόλης, η γλυκόρριζα από την οποία έχει απομονωθεί το γλυ
κυρριζινικό οξύ δεν είναι κατάλληλη για την ανακούφιση από τα
συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης. Ωστόσο, αυτή η γλυ
κόρριζα είναι πιο ασφαλής για τους υγιείς ανθρώπους.

Πόσο ασφαλής είναι;

Για τους υγιείς ανθρώπους, η κατανάλωση γλυκόρριζας σε υπερβο
λικά υψηλές δόσεις είναι δυνατό να έχει σοβαρές ανεπιθύμητες

•222.
 ενέργειες, όπως είναι οι κεφαλαλγίες, ο λήθαργος, η επικίνδυνα
υψηλή αρτηριακή πίεση και η κατακράτηση νατρίου και ύδατος
(οίδημα), που είναι πιθανό να οδηγήσει σε ανακοπή της καρδιάς
και καρδιακή ανεπάρκεια. Η υπερκατανάλωση εκχυλίσματος γλυ
κόρριζας μπορεί να οδηγήσει το χρήστη στο νοσοκομείο. Αν παίρ
νετε γλυκόρριζα για την αντιμετώπιση του συνδρόμου χρόνιας
κόπωσης, η υπερβολική κατανάλωση θα μπορούσε να προκαλέσει
διαταραχή στο ισοζύγιο του καλίου, γεγονός που θα ήταν δυνατό να
οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια. Σε ό,τι αφορά τη μακροπρόθε
σμη τοξικότητα, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρ
μάκων κατατάσσει το ρίζωμα της γλυκόρριζας στην κατηγορία των
φαρμάκων που θεωρούνται σε γενικές γραμμές ασφαλή.
ρ χή: Ο δρ Κοξ προειδοποιεί ότι οποιοσδήποτε παίρνει γλυ
Π οσο

κόρριζα για θεραπευτικούς λόγους πρέπει να βρίσκεται υπό ιατρική

παρακολούθηση, ιδιαίτερα για την αποτροπή της μείωσης του καλίου
στο αίμα σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα. Μολονότι η γλυκόρριζα
ε ίναι φυσικό προ"ίόν, έχει πολύ ισχυρή δράση και δεν πρέπει να
αντι μετωπίζεται επιπόλαια.

Ποιος δεν πρέπει να πάρει γλυκόρριζα;

Όσοι πάσχουν από υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη, γλαύκωμα,
στεφανιαία νόσο ή έχουν ιστορικό εγκεφαλικού, καθώς και αυτοί
που παίρνουν φάρμακα για την καρδιά ή την αρτηριακή πίεση δεν
πρέπει να παίρνουν γλυκόρριζα· το ίδιο ισχύει και για τις εγκύους.
Για μεγαλύτερη ασφάλεια, καλό είναι να συμβουλεύεστε πάντα το
γιατρό σας.

Ποιες άλλες ιδιότητες έχει η γλυκόρριζα;

Η γλυκόρριζα είναι κατάλληλη για μακροχρόνια θεραπεία των
γαστρικών ελκών. Στη Γερμανία η κρατική αρχή για τις φυσικές
θεραπευτικές ουσίες, γνωστή ως Επιτροπή Ε, έχει εγκρίνει τη χρήση
της γλυκόρριζας για τη θεραπεία των ελκών, με συνιστώμε νη δόση
από 200 έως 600 mg γλυκυρριζινικού οξέος ημερησίως
(που ισοδυναμεί με 5 έως 15 γρ. ριζώματος γλυκόρριζας) για χρο
νικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των τεσσάρων έως έξι εβδομάδων.
Άλλες έρευνες έχουν δείξειότι η γλυκόρριζα είναι δυνατό να συμ
βάλει στην καταπολέμηση των ιών και στην ενίσχυση του ανοσο
ποιητικού συστήματος.

•223.
ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ τΗ ΓΑΥΚΟΡΡΙΖΑ ΓΙΑ
τΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΌΜΟΥ ΧΡΟΝΙΑΣ ΚΟΠΩΣΗΣ

Συμβουλές και επισημάνσεις

από το δρα Ρικάρντο Μπασκέτι

Ο δρ Μπασκέτι συμβουλεύει να διαλύετε 2 γρ. καθαρής γλυ

κόρριζας, από την οποία δεν έχει αφαιρεθεί το γλυκυρριζινικό
οξύ, σε μισό λίτρο γάλα με χαμηλά λιπαρά ή αποβουτυρωμένο.
Χρησιμοποιήστε τριμμένη γλυκόρριζα και μουλιάστε τη για
δώδεκα περίπου ώρες σε λίγο νερό προκειμένου να διαλυθεί
ευκολότερα. Πίνετε το ρόφημα κάθε πρωί. Πρέπει να παρατη
ρήσετε βελτίωση μέσα σε λίγες ώρες. Αν όχι, μπορείτε
σταδια κά και προσεκτικά να αυξήσετε τη δόση της
γλυκόρριζας έως και 5 γρ. σε μισό λίτρο γάλα.
Ο δρ Μπασκέτι ισχυρίζεται ότι η γλυκόρριζα θα είναι
αποτελεσματική μόνο όταν αυτός που πάσχει από το σύνδρο μο
χρόνιας κόπωσης έχει επίσης διογκωμένους και επώδυ νους
λεμφαδένες. «Αν δεν έχετε διογκωμένους λεμφαδένες, δεν
πάσχετε στην πραγματικότητα από το σύνδρομο χρόνιας
κόπωσης», αναφέρει. Επίσης, επισημαίνει ότι όποιος έχει
υψηλή αρτηριακή πίεση δεν είναι δυνατό να πάσχει από το
σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και σίγουρα δεν πρέπει να πάρει
γλυκόρριζα, διότι αυτό θα προκαλέσει κατακράτηση νατρίου και
περαιτέρω αύξηση της aρτηριακής πίεσης, η οποία ενδέ χεται
να είναι επικίνδυνη. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντικό είναι το
γεγονός ότι η γλυκόρριζα είναι αποτελεσματική μόνο όταν
κάποιος έχει χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. Αυτό δεν
ισχύει για τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη (στα οποία
ίσως έχει γίνει λανθασμένη διάγνωση ότι πάσχουν από το
σύνδρομο χρόνιας κόπωσης), αφού πρόσφατες μελέ τες έδειξαν
ότι τα άτομα αυτά έχουν υψηλά επίπεδα του στε ροειδούς
κορτιζόλη στο αίμα. Έτσι, λοιπόν, η γλυκόρριζα σε τέτοιες
περιπτώσεις θα μπορούσε να αυξήσει ακόμη περισ σότερο τα
επίπεδα της κορτιζόλης στο αίμα, επιδεινώνοντας
την κατάθλιψη.
ΠQοσοχή: Μην πάρετε γλυκόρριζα για τη θεραπεία του
συνδρόμου χρόνιας κόπωσης αν δεν έχει γίνει διάγνωση για
τρού ότι πάσχετε από αυτή τη νόσο. Μην παίρνετε γλυκόρριζα

•224.
αν δεν έχετε διογκωμένους λεμφαδένες. Μην παίρνετε γλυ
κόρριζα αν πάσχετε από κατάθλιψη, η οποία δεν έχει σχέση με
το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Επίσης, μην παίρνετε γλυκόρ
ριζα αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση.

•225.
 "Ενα εκπλη κτι κό φάρμακο
_, _,

γ ια τα αι μοφορα αγγεια
(Σπόροι σταφυλιού και πu κνογενόλη)

Είναι ψάρμακο για πολλές ασθένειες, αλλά κυρίως είναι

ό,τι καλύτερο υπάρχει για την ενίσχυση της αντοχής των
αιμοψόρων αγγείων και την καταπολέμηση των κιρσών.

ττριχοειδή
ο δίκτυο των αιμοφόρων αγγείων, που αποτελείται από τα μικροσκοπικά
αγγεία μέχρι τις μεγάλες αρτηρίες και
τις φλέβες, είναι το δίκτυο της ζωής στο σώμα μας, το οποίο τροφο
δοτεί με αίμα κάθε ιστότου σώματός μας. Η ακεραιότητα και η αντο χή
αυτών των αιμοφόρων αγγείων, σε συνδυασμό με την καλή λει
τουργία της καρδιάς μας, είναι αναμφίβολα σημαντικοί παράγοντες για
την υγεία καιτην επιβίωσή μας. Με την πάροδο των χρόνων ή σε
ορισμένες παθήσεις, τα αιμοφόρα αγγεία χάνουν την αντοχή και την
ελαστικότητά τους και γίνονται εύθραυστα, λεπτά και διαπερατά, με
επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Αν το αίμα που μεταφέρει το
οξυγόνο σε όλα τα κύτταρα δε ρέει ανεμπόδιστα, όπως θα έπρεπε, ο
καρδιακός μυς είναι δυνατό να πάθει βλάβη, τα κύτταρα του εγκε
φάλου μπορεί να πεθάνουν ή να επηρεαστεί η λειτουργία τους, οι μύες
των ποδιών παθαίνουν κράμπα και πονούν και η όραση επιδει
νώνεται. Αν ένα αιμοφόρο αγγείο παρουσιάσει διαρροή ή σπάσει,
μπορεί να επιφέρει εγκεφαλική αιμορραγία ή εγκεφαλικό επεισόδιο,
ή μικροσκοπικές φλέβες είναι δυνατό να εμφανιστούν στην επιφά νεια
του δέρματος. Σε ανάλογη περίπτωση μπορεί να ματώσουν τα ούλα
και η μύτη και να εμφανιστούν κιρσώδεις φλέβες στα πόδια. Επίσης,
είναι δυνατό να έχουμε εκροή υγρού μέσα από τα διαπερα
τά αιμοφόρα αγγεία, με αποτέλεσμα να προκαλείται πρήξιμο ή οίδη-

•227.
μα. τίποτα δεν είναι τόσο σημαντικό όσο η καλή κατάσταση και λει
τουργία του δικτύου των τριχοειδών αγγείων των φλεβών και των
αρτηριών, που αποτελούν το κυκλοφορικό μας σύστημα.
Γνωρίζετε, λοιπόν, ότι υπάρχει ένα φάρμακο που μπορεί να ενι
σχύσει την ανθεκτικότητα των εύθραυστων και αδύναμων αιμοφό
ρων αγγείων, επαναφέροντας τη χαμένη τους υγεία και aποτρέπο
ντας τις νόσους του κυκλοφορικού;
Υπάρχει μια μοναδική φυσική θεραπευτική ουσία - ένα φυσικό
φάρμακο που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην Ευρώπη με εκπληκτική
επιτυχία. Δεν υπάρχει άλλο φάρμακο τόσο αποτελεσματικό όσο αυτό.
Το παρασκεύασμα που διατίθεται στο εμπόριο παράγεται από τους
σπόρους των σταφυλιών και από το φλοιό των πεύκων και είναι ένα
μείγμα aντιοξειδωτικών μορίων, των προανθοκυανιδινών (OPC)
ή είναι απλό εκχύλισμα σπόρων σταφυλιών.
Το OPC, όπως είναι γνωστό στους επιστημονικούς κύκλους, είναι
εκπληκτικό για τη θεραπεία των αγγειακών νόσων διότι αυξάνει την
αντοχή των aποδυναμωμένων αιμοφόρων αγγείων. Διαθέτει επίσης
και άλλες βιολογικές ιδιότητες και είναι ένα από τα ισχυρότερα
αντιοξειδωτικά που είναι γνωστά - σύμφωνα με κάποιες δοκιμές, είναι
πενήντα φορές περισσότερο αποτελεσματικό από τη βιταμίνη
Ε Οι aντιοξειδωτικές ουσίες συμβάλλουν στην εξουδετέρωση των
ελεύθερων ριζών, που είναι η αιτία των περισσότερων νόσων.
Στις ΗΠΑη έρευνα για το OPC βρίσκεται ακόμη στα αρχικάστάδια
και έτσι υπάρχουν λίγα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τις θερα
πευτικές ιδιότητές του σε αμερικανικά ιατρικά περιοδικά ή βιβλία.
Ωστόσο, στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία χρησιμοποιείται εδώ
και τέσσερις δεκαετίες. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι το OPC είναι ένα
από τα σημαντικότερα φυτικά συμπληρώματα, ίσως αυτό που έχει τις
περισσότερες δυνατότητες να βελτιώσει την υγεία του ανθρώπου.

Τι είναι το OPC;
Το 1947 ο διάσημος Γάλλος χημικός Ζακ Μασκελιέ, επίτιμος καθη
γητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μπορντό, απομόνωσε το πρώτο
OPC, μια άχρωμη ουσία από την κόκκινη φλούδα των φιστι κιών. Ο
ίδιος λέει ότι έδωσε OPC στη σύζυγο του κοσμήτορα του
Πανεπιστημίου στο οποίο εργαζόταν, η οποία είχε σοβαρής μορφής
οίδημα λόγω εγκυμοσύνης. Τα πρησμένα πόδια της κουράζονταν
τόσο πολύ, ώστε με δυσκολία μπορούσε να περπατήσει. «Με τη
βοήθεια του OPC η σύζυγος του κοσμήτορα θεραπεύτηκε σε σαρά-

•228.
ντα οκτώ ώρες», αναφέρει ο δρ Μασκελιέ. «Αυτό σημαίνει ότι το
εκχύλισμα OPC που της χορήγησα είχε κάποιες ιαματικές ιδιότη
τες». Το 1950 το OPC από το φλοιό των φιστικιών έγινε το πρώτο
αγγειοπροστατευτικό φάρμακο, γνωστό με το όνομα Resiνit, που
κυκλοφόρησε στη Γαλλία. Σχεδόν είκοσι πέντε χρόνια αργότερα,
στη Γαλλία κυκλοφόρησε ένα άλλο φάρμακο με την ονομασία
Endotelon, το οποίο βασίστηκε στο OPC από τους σπόρους των
στα φυλιών του δρος Μασκελιέ. Από το 1979 ο Μασκελιέ είχε
κατατά ξει το προ"ίόν του στις πυκνογενόλες, χρησιμοποιώντας
αυτή τη λέξη για να περιγράψει την ποικιλία των χημικών ενώσεων
με τις οποίες είχε πειραματιστεί. Ο δρ Μασκελιέ έχει επίσης
ανιχνεύσει πυκνο γενόλες σε όλα σχεδόν τα φυτά, στο κόκκινο
κρασί, καθώς και στον πυρήνα του φιστικιού. Ισχυρίζεται επίσης ότι
στα OPC οφείλονται κυρίως οι aντιοξειδωτικές και αρτηριο-
προστατευτικές ιδιοτήτες του κόκκινου κρασιού και του τσαγιού.

Επιστημονικά στοιχεία που καταδεικνύουν

την αποτελεσματικότητα του OPC
Αν ζούσατε στη Γαλλία, πιθανότατα θα γνωρίζατε ότι το OPC είναι ένα
από τα πιο πρωτοποριακά φάρμακα γιατη θεραπείατων κιρσών, μιας
επώδυνης πάθησης που χαρακτηρίζεται από τη διόγκωση και διάταση
των φλεβών, οι οποίες λόγω φλεγμονής εμφανίζονται ως μοβ επιμήκη
εξογκώματα που εκτείνονται κάτω από το δέρμα. Οι μελέτες δείχνουν
ότι η λήψη OPC μπορεί στην πραγματικότητα να ενισχύσει την
ανθεκτικότητα των φλεβών, επαναφέροντας τη συνεκτικότητα και την
ελαστικότητά τους, έτσι ώστε να επανέλθουν στη φυσιολογι κή τους
κατάσταση και μορφή κάτω από το δέρμα. Ο δρ Μασκελιέ και οι
συνεργάτες του έχουν πραγματοποιήσει εννέα μελέτες που
επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα του OPC στις κιρσώδεις
φλέβες. Επίσης, το OPC μπορεί να συμβάλει στη μείωση της κατα
κράτησης των υγρών ή του οιδήματος. Όταν αποδυναμώνονται τα
τοιχώματα των αγγείων, τα υγρά που φυσιολογικά μεταφέρονται μέσα
από τις φλέβες εκρέουν από τα τοιχώματα των φλεβών δημι
ουργώντας τοπικό πρήξιμο. Το OPC ενισχύει και ενδυναμώνει τα τοι
χώματα των τριχοειδών αγγείων και με διάφορους βιολογικούς ελιγ
μούς συμβάλλει στην καλή λειτουργία τους, με αποτέλεσμα τη μείω ση
του οιδήματος, καταπολεμώντας έτσι την υψηλή αρτηριακή πίεση, τη
συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς και τους μυ·ίκούς
τραυματισμούς που δημιουργούν τοπικό πρήξιμο. Επιπλέον, το OPC

•229.
χρησιμοποιείται για τη θεραπεία προβλημάτων όρασης, όπως είναι το
θάμπος, η σκοτοδίνη, ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας καθώς και
άλλων παθήσεων, όπως της αρθρίτιδας, της αλλεργικής καταρροής
και των αλλεργιών, καθώς και των ρινικών αιμορραγιών.
«Αν λαμβάνετε τακτικά OPC, τα τοιχώματα των αγγείων σας θα
ενισχυθούν», λέει ο δρ Μασκελιέ. Ο ίδιος αναφέρει τρόπους για να
διαπιστώσει κάποιος αν χρειάζεται να πάρει OPC. Αν το πρωί που
βουρτσίζετε τα δόντια σας βλέπετε τα ούλα σας να ματώνουν ή αν
παρατηρήσετε ένα κόκκινο στίγμα από αίμα στην εξωτερική γωνία
του ματιού σας, αν το βράδυ αισθάνεστε κουρασμένος και οι
αστρά γαλοί σας είναι πρησμένοι, αν παρατηρείτε κάποιο οίδημα,
τότε πάσχετε από αγγειακή ευπάθεια και το OPC μπορεί να σας
βοηθήσει να καταπολεμήσετε όλες αυτές τις παθήσεις.

Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Τα τελευταία σαράντα χρόνια οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν OPC για τη

θεραπεία των αγγειακών και κυκλοφορικών διαταραχών και ιδιαίτερα
των κιρσών. Τα στοιχεία της έρευνας, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας
πραγματοποιήθηκε από το δρα Μασκελιέ και τους συνεργάτες του,
είναι συναρπαστικά. Το 1995 Ιταλοί ερευνη τές έκαναν μια πολύ
σημαντική ανασκόπηση της έρευνας και κατέ ληξαν στο συμπέρασμα
ότι το OPC είναι πραγματικά αποτελεσμα τικό και μάλιστα ορισμένες
φορές πολύ περισσότερο από άλλα ισχυρά συνθετικά φάρμακα. Μια
μελέτη στην οποία συμμετείχαν πενήντα ασθενείς με κιρσούς έδειξε ότι
η ημερήσια δόση των 150 mg OPC από σπόρους σταφυλιών
(Endotelon) ήταν περισσότερο αποτελεσματική και σε ταχύτητα και σε
διάρκεια σε σχέση με ένα συνθετικό φάρμακο (το Diosmine ), το οποίο
συνήθως χορηγείται σε αυτές τις περιπτώσεις για την ανακούφιση από
τον πόνο, από την αίσθηση κάψιμου και κνησμού, καθώς και από τη
διόγκωση των φλεβών. Όλα τα συμπτώματα βελτιώθηκαν σε χρονικό
διάστημα τριάντα ημερών. Σε μια άλλη μελέτη, η χορήγηση μίας μονο
δόσης των 150 mg OPC βελτίωσε τον τόνο των φλεβών. Μια άλλη
μελέτη που έγινε το 1985 και στην οποία συμμετείχαν ενενήντα δύο
Γάλλοι ασθενείς με «φλεβική ανεπάρκεια» ή κιρσούς έδειξε ότι η
κατανά λωση 300 mg OPC από σπόρους σταφυλιών ημερησίως, για
είκοσι οκτώ ημέρες, μείωσε τον πόνο, τις νυκτερινές κράμπες στις
γάμπες

•230.
και το πρήξιμο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%. Το 75% των
ασθε νών σημείωσε βελτίωση από την αγωγή με σπόρους
σταφυλιών, καθιστώντας το OPC από σπόρους σταφυλιών δύο
φορές πιο απο τελεσματικό σε σχέση με το placebo.
Το OPC αποδείχτηκε επίσης καλό φάρμακο για τα μάτια. Συμ
βάλλει στην ανάρρωση των ματιών από το θάμβος του έντονου
φωτός, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία στη νυκτερινή όραση. Δύο
γαλλικές μελέτες στις οποίες συμμετείχαν 100 ασθενείς έδειξαν ότι η
λήψη 200 mg OPC από σπόρους σταφυλιών βελτίωσε δραματι κά την
ανάκτηση της νυκτερινής όρασης έπειτα από την έκθεση σε έντονο
φως. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι το προ"ίόν από σπόρους στα φυλιών
ήταν αποτελεσματικό στην ανακούφιση από την κόπωση των ματιών
έπειτα από πολύωρη εργασία μπροστά στην οθόνη του ηλε κτρονικού
υπολογιστή και βελτίωσε τη λειτουργία και την ευαισθη σία του
αμφιβληστροειδούς χιτώνα σε άτομα που πάσχουν από μυω πία.
Πολλές μελέτες έδειξαν ότι το OPC ήταν αποτελεσματικό στη θεραπεία
της αμφιβληστροειδοπάθειας, που προκαλεί επιδείνωση της όρασης,
ιδιαίτερα στους διαβητικούς. Οι συνήθεις δόσεις είναι 100 έως 150 mg
OPC ημερησίως.
Σύμφωνα με το δρα Ντέναμ Χάρμαν, που θεωρείται αυθεντία στις
aντιοξειδωτικές ουσίες και εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της Νεμπρά
σκα, η ισχυρή aντιοξειδωτική δράση του OPC είναι δυνατό να το καθι
στά ιδανική θεραπεία για τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας, που
παρατηρείται με την πάροδο των χρόνων και αποτελεί σοβαρή νόσο
των οφθαλμών. Αυτό οφείλεται στο ότι το OPC «εστιάζει τοπικά στα
μικρά αιμοφόρα αγγεία των οφθαλμών», αναφέρει ο δρ Χάρμαν. Αυτό
ισχύει και για άλλα λιγότερο ισχυρά αντιοξειδωτικά, τα οποία επίσης
επιβραδύνουν την εξέλιξη του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας.

Η ΕΚΠΛΗΚΤΙI(Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝτΙΞΟΝ Το OPC

σταμάτησε τη νόσο των ματιών μου

Ο Μάντισον Ντίξον, εβδομήντα έξι ετών, οπτικός σε μια μικρή

πόλη της νότιας Γεωργίας των ΗΠΑ, χρησιμοποιούσε
αντιοξειδωτικά και κυρίως βιταμίνη C και β-καροτίνη, προ κειμένου
να επιβραδύνει την εξέλιξη δύο σοβαρών προβλη μάτων όρασης
που εμφανίζονται με την πάροδο της ηλικίας
-του καταρράκτη και του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας- για

•231 .
σαράντα χρόνια περίπου. Έτσι, όταν πληροφορήθηκε για την
ύπαρξη ενός πανίσχυρου αντιοξειδωτικού από τη Γαλλία, με το
όνομα πυκνογενόλη (Pycnogenol), ενθουσιάστηκε, πιστεύ οντας
ότι θα ήταν ακόμη πιο αποτελεσματικό στη βελτίωση και την
προστασία της όρασής του. Ιδιαίτερα, μάλιστα, ανη συχούσε για
τη μειωμένη όρασή του στο δεξιό του μάτι, λόγω εκφυλισμού της
ωχράς κηλίδας, κατά την οποία το μικροσκο πικό κέντρο του
αμφιβληστροειδούς χιτώνα αποσυντίθεται, προκαλώντας
ορισμένες φορές ακόμη και την τύφλωση. Δεν υπάρχει
φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία για αυτή τη νόσο,
μολονότι μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντιοξειδωτικά είναι δυνατό
να επιβραδύνουν την εξέλιξή της.
Ο δρ Ντίξον άρχισε να παίρνει πυκνογενόλη (Pycnogenol) το
1993. Έμεινε ενθουσιασμένος από το αποτέλεσμα. Ο εκφυ
λισμός της ωχράς κηλίδας από την οποία έπασχε δεν επιδεινώ
θηκε ούτε και ο καταρράκτης που είχε. «Η όρασή μου είναι
ακόμη 20/30», αναφέρει ο ίδιος. «Η επιβράδυνση της εξέλιξης
της νόσου μου οφείλεται κατ' αρχάς στην πυκνογενόλη και κατά
δεύτερο λόγο στο εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού». Αρχικά
έπαιρνε οκτώ κάψουλες πυκνογενόλης ημερησίως και έπειτα
από τέσσερις μήνες η δόση αυτή μειώθηκε στις δύο κάψουλες.
Έπειτα στράφηκε στο οικονομικότερο εκχύλισμα σπόρων στα
φυλιού, το οποίο βρίσκει εξίσου αποτελεσματικό για την όρασή
του και ακόμη περισσότερο αποτελεσματικό για την οστεοαρ
θρίτιδά του. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι το εκχύλισμα
σπόρων σταφυλιού είναι πιο φθηνό από την πυκνογενόλη.
Μέχρι την πρόσφατη συνταξιοδότησή του συνιστούσε στους
ασθενείς του τη χρήση OPC εκχυλίσματος σπόρων σταφυλιού
και πυκνογενόλης και η όρασή τους κατά κανόνα βελτιωνόταν.
«Δε γνωρίζω ούτε έναν ασθενή που να μην ωφελήθηκε», ανα
φέρει ο ίδιος.
Οι aντιοξειδωτικές ιδιότητες του εκχυλίσματος σπόρων
σταφυλιού είχαν ένα ακόμη εκπληκτικό αποτέλεσμα, αυτή τη
φορά στη σύζυγο του Ντίξον, την Ί'ζέιν, η οποία έπασχε από
ρευματοειδή αρθρίτιδα. Είχε υποβληθεί σε δύο χειρουργικές
επεμβάσεις αντικατάστασης γονάτου και σε μία επέμβαση
αντικατάστασης ισχίου και επρόκειτο να υποβληθεί και σε
δεύτερη επέμβαση αντικατάστασης του άλλου ισχίου. «0 για
τρός κοίταξε μια ακτινογραφία του άλλου ισχίου και είπε: "Σε

•232.
 έξι έως δώδεκα μήνες περίπου θα πρέπει να υποβληθεί και σε
άλλη επέμβαση", θυμάται ο Ντίξον. «Αυτό έγινε πριν από τέσ
σερα χρόνια. Ο γιατρός έχει μείνει έκπληκτος, καθώς δεν
υπάρχει πλέον θέμα επέμβασης τώρα. Και μάλιστα, από τότε
που παίρνει εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού, η Ί'ζέιν έχει λιγό
τερα προβλήματα με το ισχίο της που δεν έχει χειρουργηθεί
παρά με αυτό που έχει υποβληθεί σε επέμβαση».

ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΥΨΗΛΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΉ ΠΙΕΣΗ

Το OPC μπορεί να συμβάλει στη μείωση της υψηλής aρτηριακής

πίεσης και στην αναστροφή των αρνητικών συνεπειών της. Η έρευ
να έχει δείξει ότι τα άτομα που έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση
έχουν συνήθως αδύναμα τριχοειδή αγγεία με υψηλή διαπερατότη
τα, και έτσι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να υποστούν εγκεφαλι
κό επεισόδιο και να εμφανίσουν διαρρηγμένα αιμοφόρα αγγεία
στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Σύμφωνα με το δρα
Μίκλος Γκάμπορ, έναν από τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες
της Ουγγαρίας, το OPC ενίσχυσε και ενδυνάμωσε τα τριχοειδή
αγγεία σε ζώα που έχουν τάση να παρουσιάζουν υψηλή αρτηριακή
πίεση. Στους ανθρώπους, αυτό σημαίνει ότι το OPC είναι δυνατό
να συγκρατήσει τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο και στα μάτια
και να τα ενδυναμώσει έτσι ώστε να μην αδυνατίσουν τα τοιχώματά
τους και διαρρηχθούν. Πράγματι, Γάλλοι ερευνητές βρήκαν ότι το
OPC από σπόρους σταφυλιών αύξησε την ανθεκτικότητα των τρι
χοειδών αγγείων κατά 25% σε ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση και
σακχαρώδη διαβήτη, σε σχέση με αυτούς που πήραν placebo αντί για
το OPC. Νέα συναρπαστικά στοιχεία προκύπτουν από την έρευνα του
καθηγητή Πίτερ Ρόντεβαλντ, πρωτοπόρου στη φαρμα κευτική έρευνα
στο Πανεπιστήμιο Μίνστερ της Γερμανίας. Σύμ φωνα με την έρευνα
αυτή, το OPC από το φλοιό του πεύκου μειώ νει τις αντιδράσεις που
προέρχονται από την έκκριση αδρεναλίνης λόγω στρες, οι οποίες
ανεβάζουν την αρτηριακή πίεση. Στα πειρα ματόζωα τα αποτελέσματα
των ερευνών έδειξαν ότι οι εγκεφαλι κές βλάβες που επήλθαν από
εγκεφαλικά επεισόδια ήταν μικρότε ρες στα ζώα στα οποία νωρίτερα
είχε χορηγηθεί OPC.
Σε μια ιδιαίτερα πειστική επίδειξη της ικανότητας του OPC να
αυξήσει την ανθεκτικότητα των τριχοειδών αγγείων, ο δρ Ρόντεβαλντ

•233.
και οι συνεργάτες του εφάρμοσαν κενό στο δέρμα ηλικιωμένων
ανθρώπων, με αποτέλεσμα την παραγωγή μικοαιμορραγιών μέσα
στο δέρμα. Ωστόσο, όταν οι ηλικιωμένοι πήραν μια δόση 100 mg
OPC από το φλοιό πεύκου (πυκνογενόλης), η ισχύς του κενού
έπρεπε να αυξηθεί σημαντικά προκειμένου να δημιουργηθεί η ίδια
μικροαιμορ ραγία. Αυτό σημαίνει ότι το OPC ενίσχυσε τα τριχοειδή
αγγεία έτσι ώστε «να μην είναι διαπερατά, να μη σπάνε και να μην
αιμορραγούν τόσο εύκολα», αναφέρει ο καθηγητής Ρόντεβαλντ.
Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η φλεγμονή και ο σακχαρώδης διαβήτης
προκαλούν μη φυσιολογική αύξησητηςδιαπερατότηταςτωναιμοφόρων
αγγείων. Σύμφωνα με Γάλλους επιστήμονες του Πανεπιστημίου του
Παρισιού, η χορήγηση OPC σε πειραματόζωα απέκλεισε αυτή την κατα
στροφική αύξηση της διαπερατότηταςτωντριχοειδών αγγείωντου εγκε
φάλου, της αορτής της καρδιάς καιτων τριχοειδών αγγείων των μυών.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΝ

Το OPC θεράπευσε τις αλλεργίες μου

Ευρωπα·ίκές μελέτες έδειξαν ότι το εκχύλισμα OPC καταστέλ λει

την απελευθέρωση της ισταμίνης. Οι επιπτώσεις είναι προ
φανείς για όσους υποφέρουν από αλλεργικές αντιδράσεις του
αναπνευστικού και ιδιαίτερα από αλλεργικές καταρροές. Το OPC
είναι δυνατό να δρα και ως αντιισταμινικό. Πράγματι, η Μάριαν
Χόλταν-τζένσεν, διευθύντρια του τμήματος νέων προ"ίόντων σε μια
μεγάλη αμερικανική εταιρία συμπληρωμά των διατροφής, έμεινε
έκπληκτη όταν διαπίστωσε ότι το OPC σταμάτησε τις αλλεργίες της
από τη γύρη, που την ταλαιπω ρούσαν επί δεκατρία ολόκληρα
χρόνια, έπειτα από μόλις τρεις ημέρες. Είχε ακούσει ότι το OPC
ανακουφίζει από τις αλλερ γίες, αλλά δεν το πίστευε. «Ωστόσο,
όταν μελέτησε την επιστη μονική μαρτυρία για το φάρμακο
Endotelon, το OPC του δρος τζακ Μασκελιέ, είδε ότι υπήρχαν
επιστημονικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητάτου ως
αντιισταμινικό. Τότε αποφάσι σε να το δοκιμάσει. Είχε πάρει πολλά
αντιισταμινικά φάρμα κα και δεν τα συμπαθούσε καθόλου. «Είχα
πάρει όλων των ειδών τα αντιισταμινικά, όπως το Seldane, και όλα
με έκαναν να αισθάνομαι ζαλισμένη, σαν να υπολειτουργούσα».
Έτσι πήρε 300 mg ημερησίως OPC του δρος Μασκελιέ ως αντιιστα-

•234.
 μινικό. «Μέσα σε τρεις ημέρες όλα τα συμπτώματα βουλωμέ
νης μύτης, δακρυσμένων ματιών και ερεθισμένου λαιμού είχαν
εξαφανιστεί. Ήταν εκπληκτικό». Σήμερα συνεχίζει να παίρνει
150 mg OPC ημερησίως και, όπως ομολογεί η ίδια, δεν είχε
καμία άλλη έξαρση αλλεργικών συμπτωμάτων, ακόμη και στις
πιο δύσκολες για τις αλλεργίες εποχές του χρόνου.

Πώς δρα το OPC;

Το OPC είναι κυρίως γνωστό για τη μοναδική ιδιότητά του να ενισχύ ει
και να ενδυναμώνει τα τοιχώματα των ερυθρών αιμοσφαιρίων, που
αδυνατίζουν και αποδυναμώνονται με την ηλικία και με διάφορες
νόσους. Το OPC αναστρέφειτη φθοράτων αιμοφόρων αγγείων καιτα
καθιστά περισσότερο εύκαμπτα, έτσι ώστε η ροή του αίματος μέσα
από αυτά να γίνεται εύκολα, δίχως να υπάρχουν διαρροές από σπά
σιμο των αγγείων. Το OPC επιτυγχάνει αυτά τα ευεργετικά αποτελέ
σματα, δημιουργώντας περισσότερο ανθεκτικά, παχύτερα και συμπα
γέστερατοιχώματα στα αιμοφόρα αγγεία, τα οποία με τοντρόπο αυτό
καθίστανται λιγότερο ευάλωτα στη διαρροή και στη διάρρηξη. Όπως
εξηγεί ο δρ Μασκελιέ, δύο πρωτεtνες του τοιχώματος των αγγείων, το
κολλαγόνο και η ελαστίνη, προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ελα
στικότητα και τη διαπερατότητα του αγγειακού τοιχώματος, αν δηλα
δή το τοίχωμα θα είναι συμπαγές, δυνατό και εύκαμπτο ή εύθραυστο
και διαπερατό. Το OPC προσκολλάται σε αυτές τις δύο πρωτεtνες,
aποτρέποντας τη διάσπασή τους και ενισχύοντας τη σύνθεση και ωρί
μανσή τους. Με λίγα λόγια, το OPC ισχυροποιεί τη δομή του συνεκτι
κού ιστού που κάνει τα αιμοφόρα αγγεία δυνατά και ανθεκτικά. Ένα
μέρος της προστατευτικής ισχύος του OPC στα αιμοφόρα
αγγεία οφείλεται στην aντιφλεγμονώδη δράση του. Η φλεγμονή θεω
ρείται πλέον ότι συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην aποδόμηση των
αρτηριών και των φλεβών. Το OPC δρα επίσης και ως αντιισταμινι
κό, αποκλείοντας την ενεργοποίηση των ενζύμων που ρυθμίζουν
την απελευθέρωση της ισταμίνης. «Μολονότι το OPC δεν ανήκει
στην κατηγορία των αντιισταμινικών φαρμάκων, ωστόσο είναι
εξίσου αποτελεσματικό με αυτά», αναφέρει ο δρ Μασκελιέ.

Ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα;

Οι συνιστώμενες δόσεις για το OPC είναι 150 έως 300 mg
ημερησίως για θεραπεία και 50 έως 100 mg ημερησίως για τη
διατήρηση της καλής κατάστασης των αγγείων .

•235.
Πόσο ασφαλής είναι η χρήση του OPC;
Το OPC θεωρείται ασφαλές διότι είναι ευρέως διαδεδομένο στην τρο φική
αλυσίδα. Ωστόσο, έχει ελεγχθεί η τοξικότητά του εργαστηριακά σε
ποντίκια, aρουραίους, ινδικά χοιρίδια και σκυλιά, και έχει αποδει χτεί μη
τοξικό, μη μεταλλαξιγόνο, μη καρκινογόνο και δίχως ανεπιθύ μητες
ενέργειες, σύμφωνα με την ανασκόπηση των πειραματικών δεδομένων
που έκανε ο Γερμανός ερευνητής Πίτερ Ρόντεβαλντ. Επι πλέον, όπως
αναφέρουν οι ειδικοί, σε δοκιμέςτου OPC σε ανθρώπους, οι γιατροί δε
διαπίστωσαν την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών.

ΤΟ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑ ΣΠΟΡΩΝ ΣΤΑΦΥΛΙΟΥ ΚΑΙ Η ΠΥΚΝΟΓΕΝΟΛΗ

Στο εμπόριο μπορεί κάποιος να βρει OPC ως εκχύλισμα σπόρων στα

φυλιού ή εκχύλισμα φλοιού πεύκου (γνωστό με την εμπορική ονομα
σία πυκνογενόλη) ή συνδυασμό των δύο. Υπάρχουν πολλές αντι
κρουόμενες απόψεις σχετικά με το ποια μορφή είναι καλύτερη. Είναι
γνωστό ποιο είναι περισσότερο οικονομικό - το εκχύλισμα σπόρων
σταφυλιού. Ακόμη και το καλύτερης ποιότητας εκχύλισμα σπόρων
σταφυλιού κοστίζει πολύ λιγότερο από την πυκνογενόλη. Επιπλέον,
σχεδόν όλη η έρευνα στην Ευρώπη έχει γίνει με βάση το εκχύλισμα
σπόρων σταφυλιού και κυρίως το προ'ίόν του δρος Μασκελιέ και όχι
με βάση το εκχύλισμα φλοιού πεύκου ή την πυκνογενόλη. Μολονότι
σήμερα διεξάγονται νέες μελέτες στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για την
πυκνογενόλη, τα περισσότερα δεδομένα προέρχονται από έρευνες
που έχουν γίνει με βάση το εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού.
Έτσι παραμένει το ερώτημα ποιο πρέπει να χρησιμοποιούμε και
ποιο ενδείκνυται σε κάθε περίπτωση. Ο δρ Μάικλ Μάρε·ί από το
Σιάτλ των ΗΠΑ, συγγραφέας πολλών βιβλίων σχετικά με τις
φαρμακευτικές ιδιότητες των φυσικών θεραπευτικών ουσιών, υπο
στηρίζει ότι το εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού είναι σε γενικές
γραμμές καλύτερο από το εκχυλίσματα φλοιού πεύκου σε ό,τι
αφορά την αποτελεσματικότητα και το κόστος. Επισημαίνει μάλι
στα ότι οι ειδικοί στη Γαλλία συνιστούν το OPC από σπόρους στα
φυλιού, το οποίο προηγείται σε πωλήσεις της πυκνογενόλης
(Pycnogenol) κατά 400%. Σύμφωνα με το δρα Μάρε'ί, το γεγονός
ότι σήμερα στις ΗΠΑ η πυκνογενόλη ξεπερνά σε πωλήσεις το εκχύ
λισμα σπόρων σταφυλιού οφείλεται στο επιθετικό μάρκετινγκ και
στην παραπληροφόρηση.

•236.
Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές
Η ποιότητα των προ'ίόντων OPC ποικίλλει σημαντικά. Και συχνά είναι
αδύνατο οι καταναλωτές να γνωρίζουν πόσο OPC περιέχουν τα
προ'ίόντα που προμηθεύονται. Πολλές αξιόλογες εταιρίες παράγουν
σήμερα εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού με διάφορες συγκεντρώσεις
OPC και άλλων συστατικών. Ωστόσο, σπάνια πραγματοποιούνται
διαπιστευμένες δοκιμές σε OPC προκειμένου να προσδιοριστεί η
ποσότητα, η ισχύς και η κρίσιμη βιοδιαθεσιμότητά τους (ο τρόπος με
τον οποίο το σώμα μας απορροφά το OPC).

Πρέπει να το δοκιμάσει κάποιος;

Αν νομίζετε ότι τα αιμοφόρα αγγεία σας χρειάζονται βοήθεια -ανα
ντίρρητα, τα αιμοφόρα αγγεία εξασθενούν με την πάροδο των χρόνων
και λόγω διαφόρων ασθενειών-η λήψη OPC θα μπορούσε να είναι μια
καλή ιδέα, ιδιαίτερα μάλιστα αν είστε ηλικιωμένος ή ανησυχείτε για
τουςκιρσούςαπότους οποίους υποφέρετε, την επιδείνωση της όρασης
λόγω ηλικίας, το πρήξιμο και το οίδημα, τις αλλεργίες και την υψηλή
αρτηριακή πίεση. Επίσης, μπορείτε να δοκιμάσετε OPC αν έχετε την
τάση να αιμορραγείτε εύκολα και να δημιουργείτε αιματώματα, αν
έχετε οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό αιμορραγικού εγκεφαλικού
επεισοδίου ή αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη. Δεν υπάρχει
κάποιο ασφαλές εναλλακτικό φάρμακο ούτε κάποια άλλη φυσική
θεραπευτική ουσία, κάποιο φάρμακο που να χορηγείται δίχως ή με
συνταγή γιατρού που να επιτυγχάνει τα ίδια αποτελέσματα. Το OPC
είναι ασφαλές και σχετικά οικονομικό και θα μπορούσε να βελτιώσει σε
σημαντικό βαθμό το εξασθενημένο κυκλοφορικό σύστημα. Από τη
στιγμή, μάλιστα, που το OPC ενισχύει τα τοιχώματα των αιμοφόρων
αγγείων, τότε κάνει το ίδιο και για όλες τις αρτηρίες, τις φλέβες και τα
τριχοειδή αγγεία. Το OPC δεν είναι εκλεκτικό. Τα οφέλη του είναι πολύ
μεγάλα στην αντιμετώπιση της αγγειακής νόσου και όλων των
καταστροφικών μορφών της.

Σ ε τι άλλο μπορεί να αποδειχτεί οφέλιμο το OPC;

Αφού το OPC είναι αντιοξειδωτικό, η έρευνα έχει δείξει ότι καταπο
λεμά τη χοληστερίνη, εμποδίζοντας την εναπόθεση της αθηρωματώ
δους πλάκας στα τοιχώματα των αρτηριών. Η aντιφλεγμονώδης
δράση του OPC μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση φλεγμονω
δών νόσων, στις οποίες περιλαμβάνονται η αρθρίτιδα, οι αλλεργίες, η
βρογχίτιδα και το άσθμα. Το OPC καταπολεμά επίσης τη δημιουρ-
γία θρόμβων στο αίμα, που ευθύνονται για τις καρδιακές προσβολές
και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Ο δρ Ντόναλντ Ουότσον, ερευνητής του
Πανεπιστημίου της Αριζόνα, επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι το OPC
(πυκνογενόλη) ελέγχει τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, ώστε να
είναι σε φυσιολογικά επίπεδα τη συνεκτικότητα του αίματος, που όταν
-

υπερβεί τις φυσιολογικές τιμές, οδηγεί στη δημιουργία επικίν δυνων

θρόμβων. Ο δρ Ουότσον έδειξε ότι στους καπνιστές τα αιμο πετάλια
συσσωματώνονται, έχοντας την τάση να δημιουργούν θρόμ βους.
Ωστόσο, είκοσι λεπτά περίπου ύστερα από τη λήψη OPC, τα
αιμοπετάλιά τους επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα.

Είναι το OPC φάρμακο και για τον εγκέφαλο;

Μια αναπάντεχη χρήση του OPC έχει προκύψει ανάμεσα σε άτομα
που πάσχουν από την ιδιαίτερα δυσάρεστη διαταραχή της συγκέ
ντρωσης και της προσοχής, που είναι γνωστή και ως σύνδρομο αδυ
ναμίας συγκέντρωσης ή σύνδρομο αδυναμίας συγκέντρωσης και
υπερκινητικότητας. Αναφέρεται ότι στην περίπτωση αυτή η χρήση του
OPC άρχισε τελείως συμπτωματικά, όταν ασθενείς που έπασχαν από
το σύνδρομο αδυναμίας συγκέντρωσης πήραν OPC για κάποιον άλλο
λόγο, όπως για τη θεραπεία αλλεργιών, και παρατήρησαν βελ τίωση
στη συγκέντρωση και την πνευματική τους διαύγεια. Έτσι, κάποιοι
άρχισαν να το χρησιμοποιούν. Τα καλά νέα διαδόθηκαν γρή γορα και
το καινούριο φάρμακο γιατην αντιμετώπιση του συνδρόμου αδυναμίας
συγκέντρωσης παρουσιάστηκε στο Διαδίκτυο, καθώς και σε εμπορικές
εκθέσεις φυσικών προ'ίόντων.
Η χρήση του OPC για το λόγο αυτό δεν έχει μελετηθεί εκτετα
μένα. Ωστόσο, μια προκαταρκτική μελέτη που πραγματοποιήθηκε
από τη δρα Μάριον Σίγκουρντσον, ψυχολόγο στην Τούλσα της
Οκλαχόμα, η οποία ειδικεύεται στην αντιμετώπιση του συνδρόμου
αδυναμίας συγκέντρωσης, έδειξε εντυπωσιακά οφέλη από τη
χρήση του OPC. Η δρ Σίγκουρντσον βρήκε ότι η λήψη ενός μείγ
ματος εκχυλίσματος σπόρων σταφυλιού και φλοιού πεύκου ήταν
εξίσου αποτελεσματική με τη λήψη των συνήθων συνταγογραφού
μενων τονωτικών φαρμάκων, όπως είναι το Ritalin, σε τριάντα
παιδιά και ενηλίκους στους οποίους είχε γίνει διάγνωση ότι έπα
σχαν από σύνδρομο αδυναμίας συγκέντρωσης. Οι ασθενείς πέρα
σαν από ένα ειδικό ηλεκτρονικό τεστ για τον υπολογισμό της
πνευματικής τους συγκέντρωσης, της προσοχής και άλλων σημα
ντικών παραγόντων του συνδρόμου αδυναμίας συγκέντρωσης υπό

•238.
διάφορες συνθήκες: όταν έπαιρναν ή είχαν διακόψει τα συνήθη
φάρμακά τους ή όταν έπαιρναν μόνο OPC. Το τεστ έδειξε ότι όταν
οι ασθενείς διέκοπταν τα φάρμακά τους, η κατάστασή τους επι
δεινωνόταν. Όταν έπαιρναν τα φάρμακά τους, η κατάστασή τους
βελτιωνόταν. Ωστόσο, τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι όταν
έπαιρναν καθημερινά την κατάλληλη δόση του OPC από μείγμα
εκχυλισμάτων σπόρων σταφυλιού και φλοιού πεύκου, η επίδοσή
τους στο τεστ καθώς και η συμπεριφορά τους παρουσίαζαν την
ίδια βελτίωση όπως και όταν έπαιρναν τα τονωτικά φάρμακά τους.
Με άλλα λόγια, στους περισσότερους ασθενείς το OPC είχε το ίδιο
θεραπευτικό αποτέλεσμα όπως και τα φάρμακα που χορηγούνται
για το σύνδρομο αδυναμίας συγκέντρωσης. Σε γενικές γραμμές,
για τα παιδιά χρειαζόταν αρκετά μικρή δόση (20 mg OPC ανά 10
κιλά σωματικού βάρους ημερησίως) και για τους ενήλικους απαι
τήθηκε η χορήγηση μεγαλύτερης δόσης, της τάξης των 40 mg OPC
ανά 10 κιλά σωματικού βάρους ημερησίως. Πολλοί ασθενείς είχαν
και άλλα ευεργετικά αποτέλεσματα από τη χρήση του OPC, όπως
μείωση του καρδιακού ρυθμού, ύφεση της νόσου που είναι γνωστή
ως ωλένη του τενίστα, ανακούφιση από την ακμή, βελτίωση του
ύπνου και της ψυχολογικής κατάστασης.
Ωστόσο, πώς θα μπορούσε να εξηγηθεί αυτή η βελτίωση επι
στημονικά; Με ποιον τρόπο οι χημικές ενώσεις του εκχυλίσματος
σπόρων σταφυλιού και φλοιού πεύκου επιδρούν στον εγκέφαλο
έτσι ώστε να επιφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα ανάλογα με αυτά
των ισχυρών συνθετικών φαρμάκων που χορηγούνται για τη
θεραπεία του συνδρόμου αδυναμίας συγκέντρωσης; Σύμφωνα με
τη Μάρσια Ζίμερμαν, σύμβουλο από την Καλιφόρνια που ειδικεύ
εται στην έρευνα για το OPC, στην επιστημονική βιβλιογραφία
υπάρχουν αρκετές θεωρίες για τους πιθανούς μηχανισμούς δράσης
του OPC. Όπως φαίνεται από μελέτες που έγιναν σε καλλιέργειες
κυττάρων, το OPC πιθανόν ρυθμίζει τα ένζυμα που συμβάλλουν
στον έλεγχο δύο σημαντικών νευροδιαβιβαστών, της ντοπαμίνης
και της νορεπινεφρίνης, που είναι χημικές ενώσεις οι οποίες μετα
φέρουν μηνύματα ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα και είναι
υπεύθυνες για διέγερση και ενεργοποίηση του εγκεφάλου. Σύμφω
να με πρόσφατη έρευνα, το OPC συμβάλλει επίσης στη μεταφορά
θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο, όπως είναι ο ψευδάργυρος, το
μαγγάνιο, το σελήνιο και ο χαλκός, τα οποία βοηθούν στη θερα πεία
του συνδρόμου αδυναμίας συγκέντρωσης. Επιπλέον, η εκπλη-

•239.
κτική aντιοξειδωτική δράση του OPC μπορεί να συντελέσει στη
σταθεροποίηση των εγκεφαλικών κυττάρων και στη βελτίωση της
λειτουργίας τους, με την εξουδετέρωση της βλάβης που
προέρχεται από τις ελεύθερες ρίζες.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣτΙΒΕΝ

Τώρα νιώθω πολύ πιο δημιουργικός

Αναλογιζόμενος τη ζωή του, ο κλινικός ψυχολόγος Στίβεν

Τένενμπαουμ, συνειδητοποιεί ότι πάντα είχε προβλήματα
συγκέντρωσης, προσοχής και εστίασης του ενδιαφέροντος.
Όταν ακόμη ήταν μαθητής στο σχολείο, δεν είχε καλή επίδο
ση, ιδιαίτερα στα μαθηματικά. Στον έλεγχό του αναφερόταν:
«Δεν μπορεί να καθίσει ήσυχος στο θρανίο του, είναι υπερκι
νητικός». Ήταν πράγματι υπερκινητικός, παρορμητικός και
είχε πρόβλημα συγκέντρωσης. Ωστότο, μόλις το 1984, όταν
ήταν είκοσι πέντε ετών, διδακτορικός φοιτητής ψυχολογίας
στο Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον του Σεντ Λούις, συνειδητοποί
ησε ότι έπασχε από μια νευρολογική πάθηση, γνωστή ως σύν
δρομο αδυναμίας συγκέντρωσης και υπερκινητικότητας, που
χαρακτηρίζεται από μικρό διάστημα συγκέντρωσης και εστία
σης της προσοχής, παρορμητικότητα και ορισμένες φορές
υπερκινητικότητα. Η νόσος προσβάλλει το 4 έως 7% του πλη
θυσμού, νέους και ηλικιωμένους.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο δρ Τένενμπαουμ θα είχε βασι
σtεί σtα τονωτικά-διεγερτικά συνθετικά φάρμακα, όπως είναι το
Ritalin, το Dexedήne ή το Cylert, που συνταγογραφούνται ευρέ ως
για τη θεραπεία του συνδρόμου αδυναμίας συγκέντωσης. Ο δρ
Τένενμπαουμόμως συνήθιζε να οδηγεί αεροπλάνο ερασιτεχνικά και
σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Αεροναυπηγικής των lΠ1Α δε θα
μπορούσε να κρατήσει την άδεια πιλότου που κατείχε αν έπαιρνε
αυτάτα φάρμακα. Έτσι, προσπαθούσε να ξεπεράσειτην κατάσtασή
του δίχως φάρμακα. Αφού πήρε το διδακτορικό του, ίδρυσε στο
Σεντ Λούις το Κέντρο Αδυναμίας Συγκέντρωσης, που ειδικεύεται
στην ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων σtα παιδιά που πάσχουν
από το σύνδρομο, προκειμένου να αντεπεξέλθουν σtις δυσκολίες
τους.
Το 1995 άρχισε να πληροφορείται από ασθενείς, γονείς και

•240.
από το Διαδίκτυο για την ύπαρξη εναλλακτικών θεραπειών για το
σύνδρομο αδυναμίας συγκέντρωσης. Μια ουσία που του τρά βηξε
ιδιαίτερα την προσοχή, ήταν η πυκνογενόλη. Τη δοκίμασε και
ενθουσιάστηκε. «Η απόδοσή μου αυξήθηκε κατά 40 έως 50% μέσα
στον ενάμιση χρόνο που παίρνω πυκνογενόλη. Τώρα πια νιώθω
πιο δημιουργικός», ομολογεί ενθουσιασμένος. Δίχως το εκχύλισμα
φλοιού πεύκου που λαμβάνει τρεις φορές ημερη σίως, χάνει την
πνευματική του συγκέντρωση και αποσπάται η προσοχή του.
«Όταν μου συμβαίνει αυτό, τρέχω να πάρω το φάρμακό μου
(πυκνογενόλη) και δεκαπέντε λεπτά αργότερα γίνομαι και πάλι
ήρεμος, ψύχραιμος και συγκεντρωμένος, και παραμένω έτσι για
περίπου τρεισήμισι ώρες>>. Το συγκρίνει, μάλιστα, με το διεγερτικό
φάρμακο Cylert. «Λειτουργεί ως τονωτικό-διεγερτικό, καθώς
αυξάνειτη συγκέντωση καιτην ικα νότητα εστίασης και μειώνει τη
συναισθηματική αντίδραση». Επίσης, αισθάνεται ότι βελτιώνει την
ψυχολογική του διάθεση.
Ο Τένενμπαουμ σημειώνει ότι, όπως συμβαίνει και με τα
συνθετικά τονωτικά φάρμακα, το OPC φαίνεται ότι είναι απο
τελεσματικό για κάποιους ανθρώπους, αλλά όχι για όλους.
Όπως είναι φυσικό, δεν εξαλείφει το πρόβλημα, αλλά συμ
βάλλει στον έλεγχο της κατάστασης όσων υποφέρουν από το
σύνδρομο. «Απλώς μειώνει την ένταση και τα συμπτώματα
της διαταραχής», επισημαίνει ο δρ Τένενμπαουμ.

•241 .
 Μια ισχυρή θεραπεία
�

για τον καρκινο

(Διατροφή και συμπληρώματα)

Είναι η σύγχρονη τάση στη θεραπεία του καρκίνου.

Σήμερα, γιατροί και ασθενείς υποστηρίζουν ότι η σωστή
διατροφή είναι δυνατό να συμβάλλει στον έλεγχο του
καρκίνου.

Μ πορεί να είναι αλήθεια ότι η διατροφή μας είναι δυνατό να συντείνει

στην αντιμετώπιση του καρκίνου; Μπορούν, με
λίγα λόγια, οι κατάλληλες τροφές να αυξήσουν τις πιθανότητες να
μην εξαπλωθεί ο καρκίνος ή ακόμη και να περιοριστεί; Για πολλά
χρόνια πολλοί αρμόδιοι για το θέμα περιφρονούσαν αυτή την ιδέα.
Όμως, καθώς αυξάνεται η επιστημονική μαρτυρία και αποκαλύ
πτεται η σχέση ανάμεσα στη διατροφή και στις χρόνιες νόσους -
στις οποίες περιλαμβάνεται και ο καρκίνος- καθώς και η εκπλη
κτική ικανότητα των aντιοξειδωτικών και άλλων συστατικών των
τροφίμων να παρεμβαίνουν στη διαδικασία ανάπτυξης του καρκί
νου, πολλοί ειδικοί ομολογούν ότι πράγματι, όχι μόνο θα μπορού
σε να υπάρχει αλλά πιθανότατα υπάρχει σχέση ανάμεσα στη δια
τροφή και στον καρκίνο. Η ιατρική δεν απορρίπτει πλέον ως «επι
κίνδυνες εναλλακτικές aνοησίες» τις δίαιτες μακροβιοτικού τύπου
ή αυτές που βασίζονται στη χορτοφαγία για τους ασθενείς που
πάσχουν από καρκίνο. Σήμερα, οι δίαιτες που βασίζονται στη χορ
τοφαγία καθώς και στη συμπληρωματική διατροφή με αντιοξειδω
τικά και βότανα κερδίζουν βαθμιαία αποδοχή στην παραδοσιακή
ιατρική, όχι κατ' ανάγκην ως πανάκεια ή μαγική λύση, αλλά ως
μέρος ενός πολυδιάστατου προγράμματος που μεγιστοποιεί ή

•243.
συμπληρώνει τα αποτελέσματα της συμβατικής χειρουργικής, της
ακτινοβολίας και της χημειοθεραπείας.
Π ράγματι, σήμερα ο ρόλος της διατροφής ως μέσο για τη θερα
πεία του καρκίνου αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ο δρ
Ερνστ Ουάιντερ, πρόεδρος του Αμερικανικού Ιδρύματος για την Υγεία
στη Νέα Υόρκη, πραγματοποίησε δύο μεγάλες μελέτες «δια τροφικής
παρέμβασης)) σε ασθενείς με καρκίνο. Στη μία μελέτη, στην οποία
συμμετείχαν 1.000 γυναίκες, διαπιστώθηκε το ότι μια δίαιτα με
χαμηλάλιπαρά (15%) περιορίζει την πιθανότητα υποτροπήςτου καρ
κίνου του στήθους. Στην άλλη μελέτη, που διεξήχθη σε συνεργασία
με το Ογκολογικό Κέντρο Μεμόριαλ Σλόαν Κέτεριν της Νέας Υόρ
κης και στην οποία έλαβαν μέρος άντρες που έπασχαν από καρκίνο
του προστάτη, διαπιστώθηκε η επίδραση μιας δίαιτας με χαμηλά
λιπαρά (η δίαιτα που είναι πλούσια σε λιπαρά ευνοεί τον καρκίνο του
προστάτη) και συμπληρώματα βιταμίνης Ε, οργανικού σεληνίου,
γενιστεtνης (ενός αντιοξειδωτικού που συναντάται στα φασόλια
σόγιας) και πρωτε"tνης σόγιας. Σύμφωνα με το δρα Ουάιντερ, υπάρ
χουν ενδείξεις πως όλα αυτά τα συμπληρώματα διατροφής καταπο
λεμούν τον καρκίνο του προστάτη. Ο δρ Ουάιντερ θεωρεί ότι όλοι οι
καρκινοπαθείς, ιδιαίτερα όσοιπάσχουν από καρκίνο του μαστού, του
προστάτη και του παχέος εντέρου, πρέπει να χρησιμοποιούν συμπλη
ρώματα διατροφής ως μέρος της aντικαρκινικής θεραπείας.
Έτσι, για ένα διαρκώς αυξανόμενο αριθμό γιατρών, δεν υπάρ
χει πλέον θέμα επιλογής ή αντιπαράθεσης ανάμεσα στη συμβατική
και την «εναλλακτικψ) θεραπεία για τον καρκίνο, αλλά γίνεται
φανερό ότι ο συνδυασμός και των δύο θεραπειών αποτελεί την
καλύτερη αγωγή για τον ασθενή. Μάλιστα, ορισμένοι καρκινοπα
θείς και οι γιατροί τους παρατηρούν μεγάλη ύφεση της ασθένειας
που αγγίζει τα όρια του θαύματος.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΖΙΝ

Όλοι οι καρκινικοίόγκοι μου εξαφανίστηκαν

Τον Αύγουστο του 1994, σε ηλικία πενήντα οκτώ ετών, η τζιν

Ράινερτ επισκέφτηκε μια τοπική κλινική στο Μπάρινγκτον του
Ιλινόις, ένα προάστιο του Σικάγο, για μια ένεση που θα την
απάλλασε από το βήχα που την ταλαιπωρούσε. Είχε χάσει τη
φωνή της από αυτό που θεωρούσε ότι ήταν ένα κρυολόγημα.

•244.
Ο νεαρός γιατρός που είχε εφημερία ανησύχησε με τα δύο
ογκίδια που aνίχνευσε στη βάση του λαιμού της. Έτσι, την
έστειλε να βγάλει μια ακτινογραφία. Εκείνη τη νύχτα πληρο
φορήθηκε τα άσχημα νέα· έπασχε από μεγαλοκυτταρικό καρ
κίνωμα του αριστερού πνεύμονα. Επρόκειτο για μια μη εγχει
ρήσιμη μορφή καρκίνου. Η τζιν θυμάται την καταδικαστική
διάγνωση του ογκολόγου της: «Αρχίζει να επεκτείνεται στο
λάρυγγα και ανησυχώ ότι στο τέλος θα πεθάνεις από ασφυξία.
Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κερδίσουμε
χρόνο με ακτινοβολίες και χημειοθεραπεία». Της έδωσε περι
θώριο έξι μήνες ζωής και η τζιν άρχισε αμέσως ακτινοβολίες.
Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ο καρκίνος είχε επεκταθεί
στον εγκέφαλό της. «Είχα αρχίσει να έχω προβλήματα στο
περπάτημα και μου έκαναν αξονική τομογραφία όπου διαπί
στωσαν ότι είχα πολλαπλούς όγκους στον εγκέφαλο». Απο
θαρρυμένη αλλά αρνούμενη να εγκαταλείψει την προσπά
θεια και να παραιτηθεί, θυμήθηκε ότι πριν από δέκα χρόνια
είχε ακούσει ένα λόγο του δρος Κιθ Μπλοκ για τη θεραπεία
του καρκίνου. Η Τζιν τον επισκέφτηκε. «Ήταν ο πρώτος που
μου έδωσε κάποια ελπίδω>, λέει η ίδια. Θυμάται τα λόγια του
όταν είδε τις ακτινογραφίες της: «Αυτά δεν είναι τόσο τρο
μακτικά». «Ήταν τα καλύτερα λόγια που άκουσα από τη
στιγμή που μου έγινε η διάγνωση».
Παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία που ακολουθούσε, η
τζιν άρχισε ένα αρκετά ισχυρό διατροφικό πρόγραμμα με
συμπληρώματα διατροφής, περίπου σαράντα διαφορετικά,
μεταξύ των οποίων η βιταμίνη C, το συνένζυμο Q-10, τα βιο
φλαβονοειδή, το σκόρδο και μια μακροβιοτική δίαιτα, τροπο
ποιημένη σύμφωνα με τις συμβουλές του δρος Μπλοκ. Ο για
τρός της έδειξε επίσης πώς να κάνει βιοανάδραση, διαλογισμό
και θετική σκέψη, έτσι ώστε να υποστηρίξει ακόμη περισσότε
ρο το ανοσοποιητικό της σύστημα. Τα αποτελέσματατων ιατρι
κών εξετάσεων του Δεκεμβρίου ήταν εκπληκτικά. Οι αξονικές
τομογραφίες έδειξαν ότι ο καρκινικός όγκος στο λαιμό της μει
ωνόταν και ήταν ήδη πολύ μικρότερος. Ωστόσο, προς απογοή
τευση όλων, ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί στη σπλήνα της, στην
κατιούσα αορτή, στα επινεφρίδια και στην ουροδόχο κύστη.
Η τζιν συμφώνησε να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα χημειοθε
ραπείας διάρκειας πέντε μηνών.

•245.
 «Φυσικά στενοχωρήθηκα πολύ όταν έμαθα ότι ο καρκίνος
είχε εξαπλωθεί τόσο πολύ», ομολογεί η ίδια. Ωστόσο, και
πάλι ήταν αισιόδοξη. «Αφού απαλλάχθηκα σχεδόν από τον
καρκίνο στους πνεύμονές μου, θα καταφέρω να απαλλαγώ
και από τους άλλους όγκους». Η τζιν εντατικοποίησε τις προ
σπάθειές της. «Κάθε μέρα φανταζόμουν ότι ένας γιατρός
ερχόταν προς το μέρος μου και μου έλεγε χαμογελώντας: ''Ο
καρκίνος σου έχει εξαφανιστεί". Μιλούσα στο Θεό κάθε μέρα.
Τον aποκαλούσα φίλο μου και του έλεγα να με βοηθή σει
γιατί υπήρχαν πράγματα που δεν είχα κάνει ακόμη στη ζωή
μου και που ήθελα να τα κάνω πριν πεθάνω». Συνέχισε το
διατροφικό πρόγραμμα με τα συμπληρώματα διατροφής και
τη χημειοθεραπεία.
Τον Απρίλιο του 1995 σταμάτησε τη χημειοθεραπεία. Δεν
υπήρχε λόγος να συνεχίσει, αφού οι αξονικές τομογραφίες
έδειξαν ότι δεν υπήρχαν άλλοι όγκοι. Οι καρκινικοί όγκοι
είχαν εξαφανιστεί από το σώμα της. Ολόκληρο το σώμα της
ήταν καθαρό. Το Φεβρουάριο του 1997 εξακολουθούσε να
είναι καλά. Συνεχίζει να ακολουθεί μία «κατεξοχήν μακρο
βιοτική» δίαιτα -σπόρους, όσπρια, λαχανικά, ξηρούς καρ
πούς, λίγο ψάρι, καθόλου κρέας και πολύ λίγη ζάχαρη-, ενώ
συνεχίζει να παίρνει ειδικά συμπληρώματα διατροφής που
της συστήνει ο δρ Μπλοκ.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΑΝΣΙ Νόμιζαν ότι είχα

ήδη πεθάνει

Ο καρκίνος πρωτοεμφανίστηκε στο δεξιό της μαστό. Το

1989, σε ηλικία σαράντα επτά ετών, η Νάνσι Λέβενμπεργκ
αφαίρε σε χειρουργικά τον ένα της μαστό. Ο καρκίνος όμως
είχε ήδη διεισδύσει κρυφά στους λεμφαδένες της. Επί πέντε
χρόνια δεν είχε εκδηλωθεί, ώσπου μετά από ενάμιση χρόνο
άρχισαν να εμφανίζονται όγκοι, ένας λεμφαδένας κάτω από
τη μασχάλη της, καθώς και όγκοι στη σπονδυλική της στήλη
και στο ισχίο, καθώς και ένας μεγάλος όγκος στο συκώτι.
Υποβλήθηκε σε ακτινοβολίες, χειρουργικές επεμβάσεις και
χημειοθεραπεία, αλλά δίχως αποτέλεσμα.
Οι ενδείξεις δενήταν καλές. Ωστόσο, καθ' όλη της διάρκεια

•246.
της θεραπείας της η Νάνσι ομολογεί ότι δεν πίστευε ποτέ πως
θα πέθαινε. Τον Ιούνιο του 1996, αφού οι ακτινοβολίες και τρία
πλήρη προγράμματα χημειοθεραπείας είχαν αποτύχει, η Νάνσι
και ο σύζυγός της τζακ έφυγαν από το σπίτι τους στο Σαν
Φρανσίσκο και πήγαν στο Σικάγο προκειμένου να επι σκεφτούν
το δρα Κιθ Μπλοκ, για τον οποίο είχαν ακούσει πολλά καλά
λόγια. Ο δρ Μπλοκ, όπως πάντα ήταν αισιόδοξος, αλλά οι άλλοι
φοβούνταν ότι η Νάνσι θα πέθαινε. Έφτασε στο ιατρείο του
γιατρού σε αναπηρικό καροτσάκι. «Ήταν πραγμα τικά πολύ
άρρωστη. Ο μυελός των οστών της ήταν σε καταστο λή από τη
χημειοθεραπεία. Το ανοσοποιητικό της σύστημα είχε πολύ λίγα
αποθέματα», ομολογεί ο δρ Μπλοκ. «Όταν ο ακτινολόγος είδε
τις αξονικές τομογραφίες που έδειχναν ότι ο καρκίνος είχε
εξαπλωθεί στο 75% του ήπατος, νόμισε ότι του έδειχναν τις
αξονικές τομογραφίες κάποιας που είχε ήδη πεθάνει, διότι δεν
πίστευε πως ήταν δυνατό κάποια που βρι σκόταν σε αυτή την
κατάσταση να είναι ακόμη ζωντανή».
Η Νάνσι άρχισε τη θεραπεία -χημειοθεραπεία με ένα
διαφορετικό φάρμακο, διατροφικά συμπληρώματα, μια τρο
ποποιημένη μακροβιοτική δίαιτα, ειδικές σωματικές ασκή σεις
και διαλογισμό- σύμφωνα με το ολοκληρωμένο θερα πευτικό
πρόγραμμα του δρος Μπλοκ που είχε προσαρμοστεί στο
ιδιαίτερο βιολογικό προφίλ της. Η Νάνσι παρέμεινε στο
Σικάγο το μεγαλύτερο μέρος του καλοκαιριού και το φθινό
πωρο. Ανταποκρίθηκε στη θεραπεία σχετικά γρήγορα.
Έπειτα από μόλις δύο μήνες, οι νεοπλασματικοί δείκτες στο
αίμα της έπεσαν από το 12.000 στο 135. Η ταχύτητα και η
έκταση της ανταπόκρισής της προκάλεσε έκπληξη ακόμη και
στο δρα Μπλοκ που έχει μεγάλη εμπειρία σε τέτοια θέματα.
Μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου όλοι οι όγκοι της είχαν σχε
δόν εξαφανιστεί. Οι αξονικές τομογραφίες της έδειξαν ότι ο
καρκίνος είχε υποχωρήσει σχεδόν πλήρως στα οστά της και
στους λεμφαδένες και μόνο το 3% του ήπατος ήταν νεοπλα
σματικό. «Όλοι οι νεοπλασματικοί δείκτες που είχαν πολύ
υψηλές τιμές έπεσαν στα φυσιολογικά επίπεδα», αναφέρει ο
δρ Μπλοκ. «0 ακτινολόγος, αφού διάβασε τις καινούριες
αξονικές τομογραφίες, έμεινε άναυδος. "Πρόκειται για θαύμα",
είναι τα λόγια που χρησιμοποίησε. Ήταν μια εκπλη κτική
βιολογική αναστροφή».

•247.
Η Νάνσι σήμερα έχει επιστρέψει στο σπίτι της στην Καλι
φόρνια και δεν είναι πια σε αναπηρική καρέκλα. Παίρνει ένα
αντικαρκινικό φάρμακο, παρόμοιο με το tamoxifen. «Βασικά»,
αναφέρει ο δρ Μπλοκ, «τη βάλαμε σε ένα μακροχρόνιο πρό
γραμμα συντήρησης. Είναι εκπληκτικό αυτό που συνέβη στη
Νάνσι. Δεν μπορώ να πω ότι γνωρίζουμε πώς ακριβώς θα εξε
λιχθεί η κατάστασή της σε ένα χρόνο ή σε πέντε χρόνια από τώρα,
διότι ο καρκίνος είναι μια ύπουλη και δύσκολη νόσος που συχνά
υποτροπιάζει, αλλά το θέμα είναι ότι σήμερα είναι σχετικά
απαλλαγμένη από αυτόν».
«Είναι θαύμα που είμαι ακόμα ζωντανή», ομολογεί η
Νάνσι. Ωστόσο, γνωρίζει ότι ο καρκίνος μπορεί να επανεμ
φανιστεί. «Ακόμη τον έχω στο σώμα μου». Παρ' όλα αυτά
κάνει ό,τι μπορεί για να τον κρατήσει μακριά, τηρώντας όλα
αυτά που έμαθε στην κλινική του δρος Μπλοκ. Ακολουθεί μια
τροποποιημένη μακροβιοτική δίαιτα, παίρνει πολλά αντιοξει
δωτικά και άλλα συμπληρώματα διατροφής καθώς και aντι
καρκινικά φάρμακα. Πιστεύει ότι η αξιοθαύμαστη ανάρρωσή
της οφείλεται σε όλα αυτά, καθώς και στη θετική και αισιό
δοξη στάση της. «0 δρ Μπλοκ λέει ότι δε χρειάζεται να ανη
συχώ κι εγώ τον πιστεύω».

Τι περιλαμβάνει μια αντικαρκινική δίαιτα;

Μια αντικαρκινική δίαιτα βασίζεται στην κατανάλωση φρούτων και
λαχανικών και στη διατροφή με χαμηλά λιπαρά. Είναι γνωστό ότι οι
Ιάπωνες έχουν σχετικά χαμηλά ποσοστά ορισμένων μορφών καρκί
νου και επιπλέον ακόμη και μετά τη διάγνωση του καρκίνου, η εξέλι ξή
του είναι βραδύτερη σε σχέση με τις αντίστοιχες περιπτώσεις στις
χώρες της Δύσης. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Διότι, όπως επισημαί
νει ο δρ Ουάιντερ, η διατροφή που είναι πλούσια σε όσπρια, λαχανι κά
και ψάρι και παράλληλα φτωχή σε λιπαρά, επιβραδύνει την ανά πτυξη
του καρκίνου. Μία από τις πιο δημοφιλείς δίαιτες για την κατα
πολέμηση του καρκίνου είναι η μακροβιοτική δίαιτα που έχει προκύ
ψει από την παραδοσιακή ιαπωνέζικη διατροφή. Τη μακροβιοτική
δίαιτα εισήγαγε στις ΗΠΑ ο Μίκιο Κούσι, επικεφαλής του Ινστιτούτου
Κούσι στη Βοστόνη. Η δίαιτα του Κούσι δεν περιλαμβάνει καθόλου
κρέας, είναι χαμηλή σε λιπαρά και βασίζεται στη μεγάλη κατανάλω ση
σπόρων και λαχανικών. Απαγορεύονται ή επιτρέπονται σε πολύ
μικρές ποσότητες το επιτραπέζιο αλάτι, η μαγιά, η κατεργασμένη

•248.
ζάχαρη, το κρέας, τα γαλακτοκομικά προ"ίόντα, τα αβγά, τα πουλερι
κά, οι ντομάτες, τα περισσότερα λίπη και έλαια, οι τυποποιημένες
τροφές και τα αλκοολούχα ποτά. Περιστασιακά επιτρέπονται το
άσπρο ψάρι, τα φρούτα, οι ελαφρώς καβουρντισμένοι σπόροι και οι
ξηροί καρποί. Το ποσοστότου λίπους κυμαίνεται από 10% έως 13%.
Είναι δύσκολο να ακολουθήσει κανείς μια τέτοια αυστηρή
μακρο βιοτική δίαιτα, η οποία επιπλέον είναι πιθανό να μην είναι
και η πιο ενδεδειγμένη για όλους τους καρκινοπαθείς. Έτσι, πολλοί
γιατροί συνιστούν τις λιγότερο αυστηρές μακροβιοτικές δίαιτες.
Επίσης, στη θεραπεία του καρκίνου είναι συνήθης η χορήγηση
aντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων διατροφής.

Επιστημονικά δεδομένα που καταδεικνύουν τη σημασία

της διατροφής στην αντιμετώπιση του καρκίνου
Υπάρχουν διαρκώς αυξανόμενες ενδείξεις ότι η κατανάλωση φρού
των, λαχανικών, σπόρων και ψαριών συμβάλλει στην αποτροπή του
καρκίνου. Είναι πλέον ευρέως αποδεκτή η άπΟψη ότι οι άνθρωποι
που καταναλώνουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά έχουν τις μισές
πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο διαφόρων μορφών. Η έρευνα
έχει δείξει, επίσης, ότι ορισμένες τροφές και aντιοξειδωτικές ουσίες
ανακόπτουν ή επιβραδύνουν την εξέλιξη και εξάπλωση του καρκίνου
και αυξάνουν το προσδοκώμενο όριο ζωής. Σύμφωνα με κλινικές και
επιδημιολογικές μελέτες καθώς και εργαστηριακές δοκιμές σε πειρα
ματόζωα και σε κυτταρικές καλλιέργειες, σημαντικότερες απ' αυτές τις
τροφές είναι το μπρόκολο, το σκόρδο, το ιχθυέλαιο, τα πλούσια σε
φυτικές ίνες δημητριακά, τα φασόλια σόγιας, η βιταμίνη C, το συνέν
ζυμο Q-10 καιτο σελήνιο. Αποδεικνύεται ακόμη ότι διάφορες χημικές
ουσίες στο κρέας προάγουν την εξέλιξη του καρκίνου. Έτσι, λοιπόν,
υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι φυτικές τροφές,
που αποτελούν το βασικό στοιχείο της διατροφής που κατα
πολεμά τον καρκίνο, μπορούν να συμβάλλουν στην ανακοπή της
ταχύ τητας εξέλιξης του καρκίνου, ενώ αντίθετα η κατανάλωση
κρέατος μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξή του.
Εξάλλου, ο καρκίνος είναι μία μακροχρόνια διαδικασία η οποία
προκαλείται από τη συσσώρευση των κυτταρικών βλαβών που
προ ξενήθηκαν στη διάρκεια δεκαετιών και η οποία εξελίσσεται και
εξαπλώνεται με τις μεταστάσεις. Η διακοπή της καρκινικής διαδι
κασίας σε οποιοδήποτε στάδιο -ακόμη και μετά την εμφάνιση ενός
κακοήθους όγκου- θα μπορούσε να συμβάλει στην καταπολέμηση

• 249 .
του καρκίνου. Πολλές φυτικές τροφές και συστατικά όπως και ορι
σμένα είδη λιπών σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα ή αποκλείουν την
εξάπλωσή τους σε κυτταρικές καλλιέργειες, αυξάνουν το όριο ζωής σε
πειραματόζωα με καρκίνο ή ενισχύουν τις λειτουργίες του
ανοσοποιητικού συστήματος και τα ειδικά συστήματα αποτοξίνωσης
του σώματος που καταπολεμούν άμεσα τον καρκίνο. Για παράδειγ μα,
τα μανιτάρια shiitake περιέχουν μια ουσία που ενισχύει το ανο
σοποιητικό σύστημα και αναστέλλει την ανάπτυξη των όγκων. Το
σκόρδο καταστρέφει άμεσα τα καρκινικά κύτταρα στους δίσκους
καλλιέργειας μικροβίων. Το μπρόκολο περιέχει ουσίες που βοηθούν
τον οργανισμό μας να απαλλαγεί από τις χημικές ενώσεις που προ
καλούν καρκίνο. Τα φασόλια σόγιας περιέχουν διάφορες χημικές
ενώσεις, μεταξύ των οποίων και την ουσία γενιστε·tνη που τροποποι
ούν την ορμονική δραστηριότητα που προκαλεί καρκίνο του μαστού
και καρκίνο του προστάτη. Το ιχθυέλαιο ενισχύει το φυσικό αντιο
ξειδωτικό σύστημα του σώματός μας. Ο τζορτζ Μπλάκμπερν του
Πανεπιστημίου Χάρβαρντ υποστηρίζει ότι η χορήγηση ιχθυέλαιου σε
ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του μαστού πριν και μετά τη
χειρουργική επέμβαση ανακόπτει την εξέλιξη του καρκίνου και την
πιθανή μετάσταση. Από την άλλη πλευρά, Ιταλοί ερευνητές υποστη
ρ ίζουν ότι το ιχθυέλαιο εμποδίζει την υποτροπή του καρκίνου του
παχέος εντέρου. Επίσης, τα δημητριακά από πίτουρα σιταριού κατα
στέλλουν την ανάπτυξη των πολυπόδων, που είναι δυνατό να εξελι
χθούν σε καρκίνο του παχέος εντέρου, καθώς και την πιθανή υπο
τροπή έπειτα από τη χειρουργική επέμβαση.
Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η προσθήκη βιταμινών και
μετάλλων και ιδιαίτερα των aντιοξειδωτικών στη συμβατική αντι
καρκινική θεραπεία μπορεί να έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η προσθήκη υψηλών δόσεων βιτα
μινών και κυρίως aντιοξειδωτικών στη φαρμακευτική αγωγή για την
αντιμετώπιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης περιόρισε στο
ήμισυ τη συχνότητα των υποτροπών και σχεδόν διπλασίασε το
προσδοκώμενο όριο ζωής των ασθενών, αποδεικνύοντας έτσι την
αντικαρκινική ισχύ των aντιοξειδωτικών. «Τα αποτελέσματα ήταν
εκπληκτικά», αναφέρει ο ερευνητής Ντόναλντ Λαμ, πρόεδρος της
Ουρολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Δυτικής Βιρτζίνια στη
Μόργκανταουν των ΗΠΑ. Στη μελέτη του συμμετείχαν εξήντα πέντε
ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε το φάρμακο BCG, ένα συμβα
τικό φάρμακο για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

•250.
Στο 50% των ασθενών χορηγήθηκαν επίσης υψηλές δόσεις βιταμι
νών Α, C, Ε και Β6. Στα επόμενα δύο χρόνια, μόνο το 40% των
ασθενών που έπαιρναν βιταμίνες ανέπτυξαν νέους όγκους, σε
σχέση με το 80% των ασθενών που έπαιρναν μόνο το φάρμακο.
Το όριο ζωής των ασθενών που έπαιρναν βιταμίνες ήταν τριάντα
τρεις μήνες έναντι των δεκαοκτώ μηνών που αντιστοιχούσαν στους
ασθε νείς που έπαιρναν μόνο το φάρμακο.
Μια εντυπωσιακή μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 1996 από
το δρα Λάρι Κλαρκ του Πανεπιστημίου της Αριζόνα κατέδειξε την
ισχύ και τις aντικαρκινικές ιδιότητες του μεταλλικού στοιχείου
σελήνιο. Η λήψη 200 mg σεληνίου ημερησίως για επτά χρόνια μεί
ωσε τη συχνότητα εμφάνισης όλων των μορφών καρκίνου κατά
42% και τους θανάτους κατά 50%, σε σχέση με αυτούς που
έπαιρναν placebo, σε μία ομάδα 1.300 ηλικιωμένων. Το σελήνιο είχε
τη μεγα λύτερη επίδραση στον καρκίνο του προστάτη μειώνοντας τη
συχνό τητα εμφάνισής του κατά 69%. Το σελήνιο μείωσε επίσης τα
ποσο στά του καρκίνου του παχέος εντέρου στο 64% και του καρκίνου
των πνευμόνων στο 39%. Ήταν μια πραγματικά πρωτοποριακή μελέτη
για τον καρκίνο, η οποία συνέβαλε πολύ στην ανάδειξη των
συμπληρωμάτων διατροφής και των aντιοξειδωτικών ως μέσων για
την καταπολέμηση του καρκίνου.
Σύμφωνα με το δρα τζον Βάισμπεργκερ, έναν καταξιωμένο επι
στήμονα στην έρευνα κατά του καρκίνου, που εργαζόταν παλιότερα
στο Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ και σήμερα είναι στον
Αμερικανικό Οργανισμό Υγείας, η έρευνα έχει δείξει ότι οι
μακροβιοτικού τύπου δίαιτες μπορεί να συμβάλουν στην καταπολέ
μιση του καρκίνου. Ύστερα από μια προσεκτική ανασκόπηση των
ερευνητικών αποτελεσμάτων, ο δρ Βάισμπεργκερ κατέληξε στο
συμπέρασμα ότι αυτού του είδους οι αυστηρές δίαιτες που βασίζο νται
στη φυτική διατροφή μπορεί να αποστερήσουν τους όγκους από
απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, καταστέλλοντας έτσι την ανάπτυξή
τους. Ιδιαίτερα αναφέρει μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 1993
από τον τζέιμς Κάρτερ και έδειξε ότι ασθενείς με αρκετά προχω
ρημένο καρκίνο του προστάτη ή του παγκρέατος οι οποίοι ακολού
θησαν μακροβιοτική δίαιτα επέζησαν πολύ περισσότερο από ό,τι
αναμενόταν. Όπως έγραψε ο δρ Βάισμπεργκερ στην εφημερίδα
Joumal of the American College of Nutritίon, στους ασθενείς που
παρέκκλιναν από τη μακροβιοτική δίαιτα αναπτύχθηκαν και πάλι
όγκοι. «Η δίαιτα φαίνεται ότι απέτρεψε την ανάπτυξη των όγκων,

•251 .
αλλά δεν προκάλεσε ύφεση του καρκίνου», σημείωσε ο δρ Βάι
σμπεργκερ και κατέληξε ότι ο πιο πιθανός τρόπος δράσης είναι ο
περιορισμός της πρόσληψης προαγωγέων και η αύξηση της
πρόσλη ψης ανταγωνιστών του καρκίνου.
Είτε πρόκειται για σύμπτωση είτε όχι, συχνά η αλλαγή της δια
τροφής συνοδεύεται από ύφεση του καρκίνου. Μια μελέτη για την
ύφεση του καρκίνου που πραγματοποιήθηκε το 1987 στην
Ολλανδία από τους Ντάαν Βαν Μπάαλεν και τον Μάρκο ντε Βρις
του Πανε πιστημίου Έρασμος, έδειξε ότι η αλλαγή της διατροφής
ήταν ένας από τους παράγοντες που πολύ συχνά σχετίζονται με
την τυχαία ύφεση του καρκίνου.

Δεν είναι ποτέ πολύ αργά για να χρησιμοποιήσει κανείς τη

διατροφή στη μάχη κατά του καρκίνου ως προληπτικό ή
θεραπευτικό μέσο. Η σωστή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη
βελτίωση της κατάστασης του ασθενούς, σε οποιοδήποτε στάδιο
του καρκίνου.

Δρ Ί'ζον Βάισμπεργκερ

Η ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΙillΜΕΘΟΔΟΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ

ΚΑΡΚΙΝΟ

Ο δρ Κιθ Μπλοκ, στο Έβανστον του Ιλινόις, θεωρείται πρωτο

πόρος στη θεραπεία του καρκίνου με τη «συμπληρωματική» μέθοδο
και είναι ο γιατρός που ανέλαβε τη θεραπείατων ασθε νών τζιν Ράινερτ
και Νάνσι Λέβενμπεργκ. Είναι διευθυντής του Αντικαρκινικού
Ινστιτούτου στο Ιατρικό Κέντρο του Έτζγουότερ στο Σικάγο
καιπαράλληλα διδάσκει κλινική ιατρι
κή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ιλινόις.
Ο δρ Μπλοκ σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό σχήμα
για κάθε ασθενή που πάσχει από καρκίνο, ανάλογα με τη μορφή της
νόσου και μια σύνθετη ανάλυση της ιδιαίτερης βιοχημείας κάθε
ασθενούς. Στη συνέχεια, το θεραπευτικό σχήμα περιλαμβάνει επιλογές
από συμβατικές θεραπείες, όπως είναι οι χειρουργικές επεμβάσεις, οι
χημειοθεραπείες και οι ακτινοβολίες, παράλληλα με μια ποικιλία μη
συμβατικών θερα
πειών στις οποίες περιλαμβάνονται η διατροφή που βασίζεται

•252.
στις μακροβιοτικές δίαιτες ή αυτές που βασίζονται στην κατα
νάλωση λαχανικών, ψαριών, συμπληρωμάτων βιταμινών, μεταλ
λικών στοιχείων, βοτάνων, προ"ίόντων ολικής άλεσης, φυσικών
θεραπευτικών χημικών ενώσεων και άλλων ουσιών με επιστη
μονικά αποδεδειγμένες aντικαρκινικές ιδιότητες. Η διατροφή δεν
αποτελεί παρά ένα μόνο από τα επτά συστατικά μέρη της
θεραπείας που εφαρμόζει ο δρ Μπλοκ. Πρώτα από όλα έρχε ται η
ενστάλαξη ελπίδας στον ασθενή, η θετική στάση απέναντι στη
νόσο, το πάθος για τη ζωή και η πεποίθηση ότι μπορεί και πρέπει
κανείς να πολεμήσει για τη ζωή του. Έπειτα, ακολουθεί
η σωστή ιατρική περίθαλψη. «Πιστεύω στη σταδιακή ιατρική
προσέγγιση της νόσου ξεκινώντας από τη λιγότερο επεμβατική,
τη λιγότερο τοξική και τη λιγότερο επιβλαβή ιατρική προσέγγι ση
και σταδιακά περνάμε στις περισσότερο επιθετικές θερα πείες,
ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν σε κάθε περί πτωση.
Φυσικά, σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως στην περί πτωση της
Νάνσι), περνάμε κατευθείαν στις πιο επιθετικές θεραπείες, αφού
δεν έχουμε το χρόνο με το μέρος μας». Επί σης, ιδιαίτερη
σημασία έχουν η συναισθηματική στήριξη, ο δια λογισμός, η
υπνοθεραπεία, η προσευχή, η βιοανάδραση και ό,τι άλλο
μπορεί να βοηθήσει.
Το διατροφικό σχήμαπου χορηγείται κάθε φορά είναι πολύ
συστηματικό και λεπτομερές και ποικίλλει ελαφρώς, ανάλογα με
τα αιματολογικά χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς. Ουσια
στικά πρόκειται για μακροβιοτικού τύπου δίαιτες, δίχως δογ
ματικούς περιορισμούς και αγκυλώσεις. «Αν ένας άντρας που
πάσχει από καρκίνο του προστάτη θέλει να φάει μία ντομάτα -
που απαγορεύεται στις μακροβιοτικές δίαιτες- τον ενθαρρύ νω
να το κάνει, αφού η έρευνα υποστηρίζει αυτή την επιλογή».
Μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ έδειξε
ότι οι ντομάτες σχετίζονται με χαμηλότερο βαθμό επικινδυνό
τητας για καρκίνο του προστάτη. Οι ασθενείς καταναλώνουν
κυρίως δημητριακά, μία ευρεία επιλογή λαχανικών, όσπριων
και προ"ίόντων σόγιας, ψάρια και φυσικές γλυκαντικές ύλες,
όπως είναι το σιρόπι ρυζιού. Ιδιαίτερα καταστροφικά για τους
καρκινοπαθείς θεωρούνται το κρέας που προάγει την εξέλιξη
του καρκίνου και τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα που βρίσκονται σε
υψηλές συγκεντρώσεις στο καλαμποκέλαιο και στις περισσό
τερες μαργαρίνες. Αυτού του είδους τα λίπη ανήκουν στην

•253.
 κατηγορία των τροφών που πρέπει να αποφεύγουν οι καρκι
νοπαθείς. Το ελαιόλαδο και το λινέλαιο επιτρέπονται σε
περιορισμένες ποσότητες. Η συνολική πρόσληψη λίπους
πρέ πει να κυμαίνεται από 15% έως 18%. Μια αυστηρή
μακροβιο τική δίαιτα επιτρέπει την πρόσληψη λίπους σε
ποσοστά 12% έως 15%. Επίσης, ο δρ Μπλοκ προτρέπει
τους ασθενείς του να μην καταναλώνουν γαλακτοκομικά
προ"ίόντα, κρόκους αβγών, κατεργασμένη ζάχαρη, αλκοόλ
και κατεργασμένα τυποποιημέ να προ"ίόντα.
Ο δρ Μπλοκ έχει μία λίστα συνιστώμενων aντιοξειδωτικών
ουσιών, στις οποίες περιλαμβάνονται η βιταμίνη C, η βιταμίνη
Ε και το συνένζυμο Q-10. Επίσης χρησιμοποιεί διάφορα εγκε
κριμένα βότανα, όπως είναι η εχινάκια, το dong quai (ένα ειδι κό
παρασκεύασμα από κινέζικα βότανα), καθώς και μία
συμπυκνωμένη σκόνη μανιταριού την οποία δημιούργησε ο ίδιος,
προκειμένου να ενισχύσει τις λειτουργίες του ανοσοποι ητικού
συστήματος και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των
συμβατικών φαρμάκων, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις
ανεπιθύμητες ενέργειές τους.
Ο δρ Μπλοκ είναι πεπεισμένος ότι η διατροφή που συμ
βάλλει στη δημιουργία του καρκίνου προάγει επίσης και την εξέλιξή
του καθώς και τις υποτροπές. Έτσι, η αλλαγή της δια τροφής και η
ενίσχυση του σώματος με φυσικές ουσίες που καταπολεμούν τον
καρκίνο μπορούν να συμβάλλουν στην ανάρρωση, καθώς και στο
να παραμείνει το σώμα ελεύθερο από καρκίνο. «Η διατροφή από
μόνη της δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα του καρκίνου. Ωστόσο,
πιστεύω ότι το να αγνο εί κανείς τη σημασία της, όπως δείχνουν
και τα αποτελέσματα των ερευνών, συνιστά τουλάχιστον μη
ολοκληρωμένη ιατρική αντιμετώπιση του θέματος».

Πόσο ασφαλής είναι η μακροβιοτική διατροφή για τον καρκίνο; Για

όσους πάσχουν από καρκίνο, τα διατροφικά θεραπευτικά σχήμα τα
εγκυμονούν γενικά δύο κύριους κινδύνους. Ο πρώτος σοβαρός κίν
δυνος είναι ότι οι ασθενείς μπορεί να απορρίψουν όλες τις συμβατι κές
θεραπείες όπως είναι η χειρουργική επέμβαση, οι ακτινοβολίες και τα
συνθετικά φάρμακα που μπορεί να σώσουν τη ζωή τους, προ
κειμένου να ακολουθήσουν μια μακροβιοτική ή άλλη αυστηρή δίαιτα
ως το μόνο μέσο θεραπείας του καρκίνου. Αυτό μπορεί να σημάνει

•254.
καθυστέρηση στην εφαρμογή αξιόπιστων συμβατικών θεραπειών στα
αρχικά στάδια του καρκίνου, οπότε είναι και περισσότερο πολύτιμες
και αποτελεσματικές. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι ότι ορισμένες
μακροβιοτικές δίαιτες είναιτόσο αυστηρές και περιοριστικές στα επι
τρεπτά είδη τροφών, ώστε οι καρκινοπαθείς καταλήγουν να υποσιτί
ζονται, μειώνοντας κατ' αυτό τον τρόπο την ικανότητατου οργανισμού
τους να καταπολεμήσει τον καρκίνο μέσω της διατροφής. Ο περιορι
σμένος αριθμός θερμίδων, η περιορισμένη ποσότητα πρωτε·ίνών και
η περιορισμένη ποσότητα των κατάλληλων λιπαρών μπορούν να απο
στερήσουν το σώμα από τη δύναμή του. Υπάρχουν αναφορές για καρ
κινοπαθείς που πέθαναν από ασιτία, επειδή ακολουθούσαν πολύ
αυστηρές μακροβιοτικές δίαιτες. Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται
σύνεση. Μολονότι κάποια απώλεια βάρους μπορεί να είναι επωφελής
για τους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο, η εξαντλητική δίαιτα και
η απώλεια βάρους στα επίπεδα που βρισκόμαστε όταν ήμαστε 20
ετών μπορεί να είναι καταστροφική.

Ποιος πρέπει να ακολουθεί μακροβιοτική δίαιτα;

Η αντικαρκινική διατροφή έχει νόημα μόνο όταν συνδυάζεται με άλλες
συμβατικές θεραπείες ως επικουρική θεραπεία και όχι ως αποκλειστι
κή μέθοδος θεραπείας. Το ίδιο ισχύει και για τις υπερβολικά υψηλές
δόσεις aντιοξειδωτικών, βιταμινών και άλλων φυσικών ουσιών. Είναι
απίθανο κάποια από αυτές τις ουσίες να αποτελείτη θεραπεία για τον
καρκίνο, αλλάυπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι ο συνδυα
σμός αυτώντων ουσιών μπορείνα ενισχύσειτην ικανότητά μας να απο
τρέψουμε τον καρκίνο. Δεν πρέπει να βασίζεται κανείς σε μία ή δύο
«μαγικές λύσεις» για την καταπολέμηση του καρκίνου.

•255.
 ·'Ένα πολλά υποσχόμενο
/ /

φαρμακο για τον πονο

(Το έλαιο της μέντας)

Για ποιο λόγο να πάρει κάποιος ασπιρίνη όταν μπορεί να

ανακουφιστεί από τον πονοκέφαλο, το ίδιο αποτελεσματι
κά, με τη βοήθεια ενός ευχάριστου aρωματικού βοτάνου;

Α ν παίρνετε συχνά παυσίπονα για να ανακουφιστείτε από τον

πονοκέφαλο, σίγουρα δεν είστε ο μόνος. Δε θα ήταν καλύτερο,
όμως, να σταματήσετε τον πονοκέφαλο δίχως να καταφύγετε στα
παυ σίπονα; Έκπληξη αποτελείη ανακάλυψη ενός φυσικού φαρμάκου
για τις κοινές κεφαλαλγίες, το οποίο όμως δε θα βρείτε στις
τηλεοπτικές διαφημίσεις ούτε στα φαρμακεία. Το πρωτοποριακό
αναλγητικό φάρμακο δεν είναι γνωστό πουθενά αλλού παρά μόνο στη
Γερμανία, όπου οι ερευνητές έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά
του στην ανακούφιση από τις συνήθεις κεφαλαλγίες λόγω στρες, από
τις οποί ες υποφέρουμε συχνά όλοι μας.
Αυτού του είδους οι κεφαλαλγίες που προκαλούνται απότην έντα
ση και το άγχος θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν μάστιγα του
σύγχρονου τρόπου ζωής και είναι πιο διαδεδομένες από ό,τι το κοινό
κρυολόγημα στις δυτικές χώρες. Ορισμένοι παθόντες αναγκάζονται να
καταφεύγουν στη λύση της aσπιρίνης κάθε μέρα, προκειμένου να
απαλλαγούν από τον πονοκέφαλο. Στις ΗΠΑ δαπανούνται περίπου
1 εκατομμύριο δολλάρια σε αναλγητικά κάθε χρόνο. Δυστυχώς, πλη
ρώνουμε ακόμη μεγαλύτερο τίμημα από την υπερβολική χρήση
αυτών των αναλγητικών, λόγω των αρνητικών ανεπιθύμητων ενερ
γειών. Η γρήγορη ανακούφιση απότονοξύ πόνο μπορεί να επιφέρει
πιο σοβαρά και μακροχρόνια προβλήματα υγείας, όπως είναι τα

•257.
αιμορραγικά έλκη και οι βλάβες στο συκώτι και άλλα όργανα. Οι
δια ταραχές που σχετίζονται με τις κεφαλαλγίες κοστίζουν στην
Ευρω πα·ίκή Ένωση περίπου 40 δισεκατομμύρια γερμανικά μάρκα
ετησίως σε ιατρική περίθαλψη και χαμένες εργατοώρες.
Είναι γεγονός ότι η χρήση των παυσίπονων για την ανακούφιση
από τις κεφαλαλγίες δεν είναι ίσως η πιο ενδεδειγμένη. Άλλωστε, οι
κεφαλαλγίες δεν προέρχονται από το εσωτερικό του εγκεφάλου· το
όργανο αυτό δεν αισθάνεται πόνο, αφού δε διαθέτει αισθητήρια νεύρα.
Οι κεφαλαλγίες στην πραγματικότητα προέρχονται από τη διάταση
των εξωτερικών στρωμάτων του εγκεφάλου, από το κρανίο, τα
αιμοφόρα αγγεία και τους μυς του. Ο πόνος μπορεί να εξαπλωθεί σε
όλο το κεφάλι ή μόνο στο πίσω μέρος του λαιμού, στο μέτωπο ή στη
μία πλευρά του κεφαλιού και μπορεί να είναι ήπιος ή δυνατός, οξύς ή
να κουδουνίζει όλο το κεφάλι. Οι συνήθεις κεφαλαλγίες, σύμ φωνα με
τους ειδικούς, προκαλούνται από διάταση και σύσφιξη του προσώπου,
του λαιμού και του κρανίου, συχνά λόγω στρες. Ο πόνος μπορεί να
έχει διάρκεια αρκετών ημερών ή ακόμη και εβδομάδων.
Αφού οι κεφαλαλγίες λόγω στρες προέρχονται από την εξωτερι
κή επιφάνειατου κεφαλιού, είναι πιθανό η εφαρμογή κάποιας κατα
πραϋντικής ουσίας στην εξωτερική επιφάνεια του κεφαλιού να είναι
αποτελεσματική στην ανακούφιση από τον πόνο. Θα μπορούσε η
ουσία αυτή να είναι το έλαιο μέντας ή μινθέλαιο; Ίσως η ιδέα αυτή
φαίνεται τραβηγμένη. Ωστόσο, πρόκειται για ένα πανάρχαιο φάρμα
κο γνωστό για τις καταπραϋντικές ιδιότητές του, το οποίο μπορεί να
συμβάλει στην ανακούφιση από τον πόνο. Πράγματι, νέες έρευνες
στη Γερμανία δείχνουν ότι η επάλειψη και η ήπια εντριβή ελαίου
μέντας στο μέτωπο μπορεί να θεραπεύσει τον πονοκέφαλο λόγω
έντασης εξίσου αποτελεσματικά, όπως αν παίρνατε ένα ισχυρό παυ
σίπονο. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το έλαιο μέντας μπορεί
να αποτελέσει «μαγική θεραπεία>) και για άλλες παθήσεις που έχουν
τις ρίζες τους στο σύγχρονο, αγχώδη τρόπο ζωής.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΤΟΝΑΣ

Ο πονοκέφαλόςμου εξαφανι1;εται πιο γρήγορα

Η Ντόνα Λιούις, λογοθεραπεύτρια στο Στρατιωτικό Ιατρικό

Κέντρο Ουίλιαμ Μπόμοντ του Τέξας, ομολογεί: «Το έλαιο
μέντας είναι καλύτερο από το Tylenol, ακόμη και απ' το Tylenol

•258.
Extra, που θεωρείται πολύ δυνατό παυσίπονο)). Η Ντόνα έχει
χρησιμοποιήσει πολλές φορές το έλαιο μέντας για να θεραπεύ
σει τις κεφαλαλγίες της, αφού έμαθε ότι το χρησιμοποιούσαν με
επιτυχία στη Γερμανία. Ανάλογα με το βαθμό άγχους και στρες
που παρουσιάζει, κάποιες φορές έχει πονοκέφαλο πολλές
φορές το μήνα, ενώ κάποιες άλλες περνούν μήνες ολόκληροι
χωρίς καμία ενόχληση. «Σχεδόν πάντα ο πονοκέφαλος εστιάζε
ται πάνω από το δεξί φρύδι και πολλές φορές ο πόνος εξαπλώ
νεται προς τα πίσω μέχρι το μεσαίο τμήμα του κεφαλιού μου)).
Συνήθως έπαιρνε τουλάχιστον δύο ταμπλέτες των 500 mg
Tylenol Extra. «Γενικά είναι αποτελεσματικό, λέει η ίδια, αλλά
χρειάζεται ίσως να περάσουν σαράντα πέντε λεπτά έως μία ώρα
ώσπου να φύγει ο πονοκέφαλος ορισμένες φορές σε
απαλλάσσει από τον οξύ πόνο, αλλά παραμένει ένας μουντός,
δ ιάχυτος πόνος και πρέπει να πάρω άλλο ένα για να
απαλλαγώ και από αυτόν)).
Τώρα η Ντόνα καταπραiJνει τους ίδιους επίμονους πονοκε
φάλους με επάλειψη ελαίου μέντας στο μέτωπό της και αυτό της
αρέσει πολύ περισσότερο. Κατ' αρχάς, θεωρεί ότι δρα σε
κάποιο βαθμό ταχύτερα σε σχέση με το Tylenol, «σε λιγότερο
από μισή ώρω). Επίσης, της αρέσει η δροσιστική αίσθηση της
μέντας στο δέρμα της καθώς και το ευχάριστο άρωμά της. Επι
πλέον, νιώθει πολύ καλύτερα που δεν παίρνει χάπια. «Ορισμέ
νες φορές αισθάνομαι ότι σχεδόν "μαστουρώνω" από την
υπερβολική δόση αναλγητικών)).
Όταν αισθάνεται ότι θα την πιάσει πονοκέφαλος λόγω
έντασης, βουτάει το δάχτυλό της σε ένα ειδικό μείγμα ελαίου
μέντας και το απλώνει σε όλο το μέτωπο, ενώ ορισμένες φορές
βάζει λίγη ποσότητα παραπάνω στην εστία του πόνου.
Το μινθέλαιο ήταν αποτελεσματικό κάθε φορά που το χρη
σιμοποίησε για να ανακουφιστεί από τον πονοκέφαλο. Και
μάλιστα, το είπε και σε συναδέλφους της στο γραφείο και
αρκετοί από αυτούς το δοκίμασαν και είχαν ανάλογα αποτε
λέσματα. Το μείγμα που χρησιμοποιεί η Ντόνα προέρχεται από
έλαιο μέντας, το οποίο προμηθεύτηκε από ένα κατάστημα ειδών
υγιεινής διατροφής και στη συνέχεια ανάμειξε με καθα ρή
αλκοόλη. Ανακινεί καλά το μείγμα προτού το αλείψει στο
μέτωπό της. Διαφορετικά, όπως αναφέρει η ίδια, δεν μπορεί
κάποιος να αισθανθεί αυτή την υπέροχη δροσιστική αίσθηση

•259.
 της μέντας. Αφού ανακάλυψε τη μέντα, η Ντόνα δε σκοπεύει
πλέον να επιστρέψει στα συνθετικά αναλγητικά.

Τι είναι το έλαιο μέντας;

Τα φύλλα και τα άνθη του κοινού φυτού της μέντας περιέχουν ένα
πτητικό έλαιο που σε ποσοστό 50 έως 75% είναι καθαρή μενθόλη. Το
έλαιο αυτό χρησιμοποιείται ευρέως ως ενισχυτικό γεύσης τροφίμων,
αλλά το φυτό διαθέτει μακρά ιστορία και ως θεραπευτικό βότανο. Στην
αρχαία Ρώμη, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος συνιστούσε την εφαρ μογή
φύλλων μέντας στο μέτωπο για την ανακούφιση από τις κεφα
λαλγίες. Ο aρχαίος Αιγύπτιος Έμπερς Πάπυρους συνιστά τη χρήση
μινθέλαιου για την καταπράυνση από τις στομαχικές ενοχλήσεις.
Για πολλούς αιώνες οι γιατροί της Δύσης και της Ανατολής
συνιστούσαν τη μέντα ως χωνευτικό (για την αντιμετώπιση του
μετεωρισμού), ως aντισπασμωδικό (αναστέλλει τους μυ·ίκούς
σπασμούς) και ως κατα πραϋντικό για το στομάχι.

Η επιστημονική μαρτυρία
Στη Γερμανία, όπου οι θεραπευτικές ιδιότητες του ελαίου μέντας
ε ίναι ευρέως γνωστές, οι ερευνητές γνωρίζουν ότι το έλαιο αυτό και
το κύριο συστατικό του, η μενθόλη, επιφέρουν ανακούφιση από τον
πόνο όταν τοποθετούνται πάνω στο δέρμα. Αναζητώντας λοιπόν
ένα εναλλακτικό φάρμακο για τις κεφαλαλγίες, στράφηκαν προς τη
μ έντα. Έπειτα από μια σειρά προκαταρκτικών μελετών, κορυφαίοι ερευνητές
στη Νευρολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Κριστιάν Άλμπρεχτς στο Κίελ της
Γερμανίας παρουσίασαν το 1996 τα πρώτα κλινικά αποδεικτικά στοιχεία,
σύμφωνα με τα οποία η εφαρμογή μιν θέλαιου στο μέτωπο πράγματι μειώνει
την κεφαλαλγία που προέρχε
ται από ένταση και στρες - εξίσου αποτελεσματικά με μια τυπική
δόση των 1.000 mg ακεταμινοφαίνης, που ισοδυναμούν με δύο
ταμπλέτες τyιenol.
Ο δρ Χάρτμουτ Γκόμπελ και οι συνεργάτες του μελέτησαν τις
περιπτώσεις σαράντα ενός αντρών και γυναικών ηλικίας δεκαοκτώ
έως εξήντα πέντε ετών που υπέφεραν από κεφαλαλγίες -με συχνό
τητα μία έως είκοσι δύο φορές το μήνα- για δύο έως σαράντα χρό
νια. Όταν κάποιος από τους συμμετέχοντες είχε πονοκέφαλο, χρη
σιμοποιούσε, σύμφωνα με τις οδηγίες που του είχαν δοθεί, ένα από
τα εξής τρία φάρμακα: είτε δύο κάψουλες ακεταμινοφαίνης είτε ένα
πραγματικό διάλυμα 10% ελαίου μέντας είτε ένα ουδέτερο διάλυμα

•260.
 (placebo) που περιε ί
χε λίγες μόνο σταγόνες μινθέλαιου, το οποίο
ά λ
ωναν στο μέτωπό τους. Ακολουθούσαν δύο ακόμη επαλείψεις
π

έπειτα από δεκαπέντε λεπτά και έπειτα από τριάντα λεπτά. Όλοι
χρησιμοποιούσαν όλα τα φάρμακα σε διάφορες χρονικές στιγμές,
προκειμένου να καταπραiJνουν τις κεφαλαλ ί
ες τους. Επίσης, κατέ γ

γραφαν προσεκτικά, χρησιμοποιώντας επιστημονικά κριτήρια, την

ί
πορε α της κεφαλαλγίας για μία ώρα. Έκπληξη προκαλεί το γεγονός
ό
τι στους περισσό

τερους συμμετέχοντες, ανεξαρτήτως φύλου, ηλι

κ ίας, διάρκειας ή συχνότητας των κεφαλαλγιών, το έλαιο της μέντας
ήταν εξίσου αποτελ εσματικό με την ί
ακεταμινοφα νη σε ό,τι αφορά τη

γρήγορη και αποτελεσματική ανακούφιση από τον πόνο. Η ένταση

της κεφαλαλγίας άρχισε να μειώ έ
νεται πειτα από δεκαπέντε λεπτά
και στις δύο περιπτώσεις.
Όπως αναφέρει ο δρ Γκόμπελ, τα αποτελέσματα της μελέτης
έδ ξ ό
ει αν λ θύ
τι οι ασθενείς μπορούν να

επωφε η ο ν από το μινθέλαιο

ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία και το ιστορικό τους. Ωστόσο,

σημειώνει ότι ορισμένοι από τους ασθενείς δε βρήκαν ανακούφιση

με το έλ ά
σότερο αιο, για γνωστους λόγους. Γενικά, φαίνεται ότι είναι περισ
αποτελεσματικό στα άτομα που έχουν λιγότερο συχνά και
μικρής διά ρκειας κεφαλα λγίες. Σε άλλα άτομα, η λήψη ακεταμινο
φαίνης σε συνδυασμό με την επάλ ειψη ελαίου μέντας λ ειτούργησε
πιο αποτελεσματικά από τη μεμονωμένη χρήση ενός εκ των δύο.
Κ έ
αν νας δεν ανέφερε την ύπαρξη ανεπιθύμητων ενεργειών από τη
θ εραπεία με το μινθέλαιο.

Πώς δρα το έλαιο μέντας;

Τ ύ
ριο φαρμακευτικό
οκ συστατικ
ό του ελαίου ί

μέντας ε ναι η μενθό

τ
η
τ Σύμ
λ
τ
α
ν
ο φω
να
α

υ
χ
α

ι με
λ
α

η. Πολλές πειραματικές δοκιμές έχουν δείξει ότι η μενθόλη ς

ρ

έρε
ώ
ν
ει

δ ό ε
ι

λ ί ους
μυς
υνε
ς
έχει που την
έγι
ναν σε πειραματόζ έλ
ωα, το αιο μέντας αναστέλλει τις συστολές των

λείων μυών, οι οποίες λ ύ δύο χημικές ενώσεις στο

σώμα, προκα ο νται από διαδ ίζ
τη ί ραματ ουν σημαντι

σεροτον νη και την ουσία Ρ, που

κό ρόλο στη ρύθμιση της αίσθησης του πό Η έ
μ ντα μπορεί επίσης νου.

να μειώσει τον πονοκέφαλο χαλαρώνονταςτους περικρανιακούς μυς,

δηλαδή τους μυς που καλύπτουν το κρανίο. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο
Γερμανός ερευνητής δρ Γκόμπελ, οι μυοχαλαρωτικές ιδιότητες του
βοτά ύ
νου
αυτο είναι ένας μό ό
νο απ τους τρόπους με τον οποίο η

μέντα iJ μ έντας
καταπρα νει τις κεφαλαλγίες και πιστεύει ότι το έλαιο πόνου.
β ί
παρεμ α νει και με άλλους μηχανισμούς στη μείωση του
•261 .
Δημιουργεί στο δέρμα ένα αίσθημα δροσιάς που διαρκεί και είναι
πιθανό να ενεργοποιεί τους υποδοχείς του αισθήματος του κρύου,
επηρεάζοντας τη μεταβίβαση του πόνου στη σπονδυλική στήλη.
Επί σης, αυξάνει τη ροή του αίματος στα τριχοειδή αγγεία,
μειώνοντας την ευαισθησία του δέρματος στον πόνο.

ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΣΕΤΕ ΤΟ ΕΛΑΙΟ ΤΗΣ ΜΕΝΤΑΣ ΓΙΑ ΝΑ

ΑΠΑΛΛΑΓΕΠΕ ΑΠΟ rΙΣ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΕΣ
Χ Γ
Συμβουλές από το δρα άρτμουτ κόμπελ
• Μόλις αισθανθείτε τα πρώτα σημάδια της κεφαλαλγίας, τοπο
θετήστε ένα λεπτό στρώμα ελαίου μέντας σε όλο το μέτωπο από
την κροταφική χώρα και τα φρύδια μέχρι το τριχωτό της κεφαλής.
Αν υποφέρετε από ινιακό πόνο (πόνο στο πίσω κάι κάτω μέρος της
κεφαλής) χρησιμοποιήστε το και στο σβέρκο σας. Απλώστε τόση
ποσότητα ώστε να υγρανθεί όλη η περιοχή. Η χρησιμοποίη ση
μεγαλύτερης ποσότητας ελαίου από αυτή που απορροφάται από
το δέρμα δεν επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα.
• Δε χρειάζεται να τρίψετε το έλαιο στο δέρμα. Μπορείτε απλώς
να το αλείψετε με τα δάχτυλά σας ή με λίγο βαμβάκι ή με το ειδι κό
σφουγγάρι που βρίσκεται μέσα στη συσκευασία.
• Αν το έλαιο στάξει στα μάτια σας, αφαιρέστε το με νερό. Δεν
είναι επιβλαβές, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει αίσθημα
καύσου στα μάτια ή σε κάποια ανοιχτή πληγή.
• Δεν είναι απαραίτητο να πλύνετε το πρόσωπό σας προτού
aπλώσετε το έλαιο. Μπορεί, όμως, να απομακρύνει ή να χαλάσει το
μακιγιάζ σας.
• Χρησιμοποιείστε έλαιο μέντας μόνο εφόσον ο γιατρός σας έχει
διαγνώσει ότι πάσχετε από κεφαλαλγίες λόγω έντασης, ιδιαίτερα
όταν είναι συχνές, προκειμένου να είστε σίγουροι ότι δεν οφείλο
νται σε κάποια άλλη σοβαρή οργανική αιτία που απαιτεί προσοχή
και θεραπεία.

ΤΟ ΜΙΝΘΕΛΑΙΟΣΤΗ ΣΠΑΣτΙΚΉ ΚΟΛΠΙΔΑ

Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου ή σπαστική κολίτιδα είναι μία

από τις πιο δύσκολες διαταραχές της σύγχρονης ζωής, που προκα-

•262.
λούν πόνο και δυσφορία σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον
κόσμο. Το κύριο χαρακτηριστικό της σπαστικής κολίτιδας είναι το
διαλείπον κοιλιακό άλγος - επίμονο, οξύ, συνοδευόμενο από αίσθη
μα καύσου ή κράμπες, δυσκοιλιότητα, διάρροια ή και τα δύο. Δεν
υπάρχει συνήθης θεραπεία για αυτό το πρόβλημα. Πρόκειται για μια
«λειτουργική>) διαταραχή κατά την οποία ο εντερικός σωλήνας δε
συστέλλεται φυσιολογικά. Όπως συμβαίνει με την καρδιά που μπο
ρεί να μη χτυπά φυσιολογικά (αρρυθμία), οι φυσιολογικές συστολές
του παχέος εντέρου είναι επίσης δυνατό να διαταραχθούν και να
δημιουργηθούν σπασμοί του εντέρου. Κανένας δε γνωρίζει πώς
ακριβώς προκαλούνται ή πώς διορθώνονται. Είναι μία από τις πιο
περίπλοκες διαταραχές σε ό,τι αφορά τη θεραπεία της και συχνά οι
γιατροί και οι ασθενείς απογοητεύονται, καθώς δε γνωρίζουν τι πρέ
πει να κάνουν. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι η διαταραχή αυτή
παρουσιάζεται συχνά σε πολύ αγχώδη άτομα, που είναι επιρρε πή και
στις κεφαλαλγίες. Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου δεν πρέπει
να συγχέεται με τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.
Αν το έλαιο της μέντας μπορεί να χαλαρώνει τους λείους μυς, ίσως θα
μπορούσε να ρυθμίζει και τις μη φυσιολογικές συστολές του παχέος
εντέρου. Οι γιατροί γνώριζαν από παλιά ότι η μέντα επιδρά στη
ή δό Ο λ έ δό β ά ί
γαστρεντερικ ο .
ι μυοχα αρωτικ ς ι ι τητες του οτ νου μπορε
να επιφέρουν δυσπεψία και καούρα στο στομάχι. Η μέντα έχειτην
ικα νότητα να χαλαρώνει το μυ του σφιγκτήρα που διαχωρίζει τον
οισο φάγο από το στομάχι και αυτό επιτρέπει την παλινδρόμηση
καυστικού οξέος από το στομάχι στον οισοφάγο. Για το λόγο αυτό
οι ειδικοί συμ βουλεύουν όσους πάσχουν συχνά από δυσπεψία να
αποφεύγουν τη μέντα.
Σήμερα, όμως, ολοένα και περισσότεροι γιατροί στις ΗΠΑ συμ
βουλεύουν τους ανθρώπους με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή
σπαστική κολίτιδα να παίρνουν έλαιο μέντας, αφού σύμφωνα με την
επιστημονική μαρτυρία μπορεί να επιφέρει ανακούφιση. Στην Ευρώ
πη, και συγκεκριμένα στην Αγγλία και τη Γερμανία, το έλαιο αυτό
χρησιμοποιείται συχνά για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του
συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Σχεδόν είκοσι πέντε χρόνια πριν,
δημοσιεύτηκαν σε βρετανικά επιστημονικά περιοδικά οι πρώτες
μελέτες που περιέγραφαν την επιτυχημένη χρήση του. Το έλαιο της
μέντας έχει εγκριθεί ως αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία για
το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και από την επίσημη κρατική αρχή
της Γερμανίας για τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες, που είναι γνωστή

•263.
και ως Επιτροπή Ε. Αν ζούσατε στη Γερμανία, σίγουρα ο γιατρός σας
θα σας συμβούλευε να πάρετε μινθέλαιο για τη σπαστική κολίτιδα.

ΠοΛλοί ασθενείς που πάσχουν από σύνδρομο ευερέθιστου εντέ

ρου θεωρούν ότι θα πρέπει να ζήσουν με αυτή τη διαταραχή για
την υπόλοιπη ζωή τους. Ο δρ Μάικλ Μάρεί; στο βιβλίο του
Natural Altematίves to Over-the-Counter and Prescrίptίon Drugs,
συμβουλεύει τους ασθενείς αυτούς να δοκιμάσουν τις κάψουλες
ελαίου μέντας σε εντερικό περίβλημα, πριν χάσουν κάθε ελπίδα για
τη θεραπεία τους.

Το έλαιο της μέντας ανακουφίζει από τα συμπτώματα της σπα

στικής κολίτιδας χαλαρώνοντας τους λείους μυς των εντέρων. Βρε
τανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτό συμβαίνει διότι η μέντα δρα ως
«ανταγωνιστής)) του ασβεστίου, αποκλείοντας την εισροή του στα
κύτταρα των λείων μυών. Είναι επίσης γνωστό ότι το ασβέστιο συμ
βάλλει στη ρύθμιση των μυ·ίκών συστολών. Έτσι, η μέντα φαίνεται ότι
σταματά τον υπερβολικά μεγάλο αριθμό των μυ·ίκών συσπάσεων και
αποκαθιστά τον κατάλληλο μυ"ίκό τόνο στον εντερικό σωλήνα.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει στη Μεγάλη Βρετανία και τη
Γερμανία, το σωστό είδος της κάψουλας μέντας -με επικάλυψη ανθε
κτική στο οξύ του στομάχου έτσι ώστε να απελευθερώνεται το περιε
χόμενό της στοπαχύ καιτο λεπτό έντερο- προσφέρει ανακούφιση σε
αυτούς που πάσχουν από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Σε μια
μελέτη, σε δεκαέξι ασθενείς χορηγήθηκαν είτε κάψουλες ελαίου μέντας
με εντερική επικάλυψη είτε placebo για χρονικό διάστημα τριών
εβδομάδων. Οι ασθενείς αξιολόγησαν τα συμπτώματά τους σε μια
κλίμακα 5 βαθμών που κυμαινόταν από «άριστω) έως «απαίσιω). Το
μινθέλαιο αποδείχτηκε περισσότερο αποτελεσματικό από το placebo.
Οι ασθενείς δήλωσαν ότι ήταν δύο έως τέσσερις φορές καλύτερο στην
ανακούφιση από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου σε σχέση με το
ουδέτερο δισκίο. Μόνο πέντε ασθενείς ανέφεραν ότι αισθάνθηκαν
καλύτερα με το placebo, ενώ δεκατρείς ανέφεραν ότι η κατάστασή
τους βελτιώθηκε με το έλαιο μέντας. Τέλος, μόνο ένας ανέφερε ότι
αισθάνθηκε χειρότερα με το έλαιο.
Σύμφωνα με μια εργασία που δημοσιεύτηκε το 1995 στο βρετα
νικό ιατρικό περιοδικό The Lancet, έρευνες που πραγματοποιήθη
καν στη Βρετανία παρουσιάζουν επιπρόσθετα στοιχεία που κατα
δεικνύουν την ικανότητα του μινθελαίου να περιορίζει τις συστο-

•264.
λές του εντέρου· συγκεκριμένα, η χορήγηση ελαίου μέντας στο
παχύ έντερο με τη βοήθεια κλύσματος βαρίου περιόρισε κατά 40%
τη συχνότητα των σπασμών. Οι ερευνητές θεωρούν επιπλέον ότι
το έλαιο θα μπορούσε να χρησιμοποιείται και στην κολονοσκόπηση
(την εσωτερική εξέταση του παχέος εντέρου) για την αποτροπή των
σπασμών. Το έλαιο μέντας μπορεί να είναι μια οικονομική λύση
που θα αντικαταστήσει τα δαπανηρά aντισπασμωδικά φάρ μακα
που χρησιμοποιούνται σήμερα για την αποτροπή των σπα σμών
κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης.

Ποια είναι η ενδεδειγμένη ποσότητα;

Για τις κεφαλαλγίες, χρησιμοποιήστε ποσότητα ικανή ώστε να κα
λύπτει το μέτωπό σας. Απλώνετέ το κάθε δεκαπέντε λεπτά ή όταν
χρειάζεται.
Η συνιστώμενη δόση ελαίου μέντας για τη σπαστική κολίτιδα
ε ίναι μία ή δύο κάψουλες με εντερική επικάλυψη ημερησίως, που
περιέχουν 0,2 ml ελαίου μέντας. Είναι, μάλιστα, προτιμότερο να
λαμ βάνονται στο διάστημα ανάμεσα στα γεύματα.

Πόσο ασφαλές είναι;

Σ ε σπάνιες περιπτώσεις, η τοπική εφαρμογή του ελαίου ή η από
του στόματος λήψη του με τη μορφή κάψουλας δημιούργησε
αλλεργικές αντιδράσεις, δερματικά εξανθήματα, ταχυκαρδία και
ρίγος. Το αίσθημα καύσου και η δυσπεψία είναι πιθανή ανεπιθύ
μητη ενέργεια όταν το έλαιο λαμβάνεται από του στόματος σε
άτομα που παρουσιάζουν αυτή την ευαισθησία. Ο Οργανισμός
Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει τη μέντα ως
γενικώς ασφαλή, όταν λαμβάνεται ως aφέψημα. Η λήψη υπερβο
λικής ποσότητας ελαίου από του στόματος μπορεί να προκαλέσει
δηλητηρίαση, που χαρακτηρίζεται από ήπια αναπνευστική διατα
ραχή, υπερένταση και, σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, σπα
σμούς. Η καθαρή μενθόλη είναι τοξική όταν λαμβάνεται με κατά
ποση και μπορεί να επιφέρει το θάνατο ακόμη και σε μικρές
ποσότητες - τόσο μικρές όσο ένα κουταλάκι του γλυκού. Ακόμη και
η εισπνοή μενθόλης από τα μικρά παιδιά είναι πολύ επικίνδυνη.
Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε καθαρή μενθόλη.

Ποιος δεν πρέπει να πάρει έλαιο μέντας;

Δεν πρέπει να χορηγείτε προ'ίόντα μέντας σε νεογνά και πολύ μικρά

• 265 .
παιδιά. Μη βάζετε έλαιο μέvrας στο πρόσωπο των νεογνών και των
μικρών παιδιών. Επιπλέον, οι γυναίκες που κυοφορούν θα πρέπει να
μην καταναλώνουν προ"ίόvtα μέvtας με μεγάλες ποσότητες μενθόλης,
λόγω του πιθανού κινδύνου αποβολής.

Θέματα που ενδιαφέρουν τους καταναλωτές

Το προ"ίόν μέvrας που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα του δρος
Γκό μπελ ήταν το Euminz, που παράγεται από την εταιρία Lichtwer
Pharma στο Βερολίνο και διαφημίζεται ευρύτατα στη Γερμανία για
τη θεραπεία των κεφαλαλγιών από στρες.
Μπορείτε, επίσης, να δημιουργήσετε το δικό σας διάλυμα ελαίου
μέvtας. Απλώς προσθέστε ένα μέρος (για παράδειγμα, ένα κουταλά κι
του γλυκού) ελαίου μέvtας προς εννέα μέρη (εννέα κουταλάκια του
γλυκού αvtίστοιχα) καθαρής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης (που
διατίθεται σε ορισμένα καταστήματα αλκοολούχων ποτών) και
τοποθετήστε το σε ένα μικρό μπουκάλι. Βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποι
ε ίτε έλαιο της γνήσιας μέvrας και όχι των άλλων κατώτερων φυτών
της οικογένειας της μέvtας και μην προσθέσετε άλλο έλαιο στο μείγ
μα και ιδιαίτερα ευκαλυπτέλαιο, διότι καθιστά το έλαιο αναποτελε
σματικό. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα κομμάτι βαμβάκι, ένα
χαρτομάvtιλο ή τα δάχτυλά σας προκειμένου να aπλώσετε το
μείγμα στο μέτωπό σας.
Για τη σπαστική κολίτιδα, χρησιμοποιήστε κάψουλα ελαίου
μέvrας με εvtερική επικάλυψη, έτσι ώστε να μη διαλυθεί από το οξύ
του στομάχου και να φτάσει στο παχύ έvtερο για να διαλυθεί. Όταν
το έλαιο απελευθερωθεί στο στομάχι, μπορεί να προκαλέσει αίσθη
μα καύσου και δυσπεψία.

•266.
 Θαυματουργά φάρμακα
για την καρδιά
(Οι βιταμ ίνες C και Ε)

Αποτελούν τα πιο ισχυρά, τα πιο οικονομικά και τα πιο αρδιά.

ασφαλή φάρμακα για την κ Απ' ό,τι φαίνεται, ια την υγεία.
είναι απολύτως απ αραίτητα γ

Α π' τη μέση ηλικία και, ακόμη περισσότερο, καθώς μεγαλώνουμε,

οι αρτηρίες μας παρουσιάζουν στένωση και μερική απόφραξη
από τη συσσώρευση της αθηρωματώδους πλάκας. Τα τοιχώματα των
αρτηριών γίνονται πιο χοντρά και άκαμπτα και δεν είναι πλέον ευλύ
γιστα και εύκαμπτα όπως είναι στα παιδιά. Αυτό έχει ως συνέπεια το
αίμα να μη ρέει τόσο ομαλά και ανεμπόδιστα. Αρκετοί από εμάς σε
αυτή την ηλικία έχουμε υψηλή χοληστερίνη ή υψηλή αρτηριακή πίεση·
μάλιστα, κάποιοι έχουν ήδη υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδί ου,
έχουν κάποιο θρόμβο ή έχουν πάθει εγκεφαλικό, άλλοι έχουν
στηθάγχη ή έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για τη διά
νοιξη μιας αρτηρίας ή ακόμη έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρ
διάς. Ίσως κάποιοι από εμάς παίρνουν φάρμακα για την καρδιά. Σε
όποια κατηγορία και αν ανήκουμε, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιή
σουμε κάποια νέα ασφαλή φάρμακα για να αντιμετωπίσουμε την
αρτηριοσκλήρωση, τη νόσο που εξελίσσεται προοδευτικά και μας
προσβάλλει περισσότερο από κάθε άλλη νόσο.
Μπορεί να μην τα θεωρούμε φάρμακα για την καρδιά, αλλά
στην πραγματικότητα είναι. Υπάρχουν εντυπωσιακά στοιχεία που
δ είχνουν ότι η βιταμίνη C και η βιταμίνη Ε είναι δυνατόν να δια
νοίξουν τις αρτηρίες που είναι φραγμένες από την αθηρωματώδη
πλάκα, έτσι ώστε να διαστέλλονται φυσιολογικά και το αίμα να

•267.
ρέει ανεμπόδιστα προκειμένου να θρέψει τα κύτταρα της καρδιάς.
Αυτές οι βιταμίνες μπορεί να συμβάλουν σε πολύ σημαντικό βαθμό
στην επιβράδυνση, στον τερματισμό ή ακόμη και στην αναστροφή
της αρτηριοσκλήρωσης -ή, αλλιώς, αθηροσκλήρωσης- ενεργώντας
ως aντιφλεγμονώδεις ουσίες και καταπολεμώντας την κακή χολη
στερίνη και άλλες ουσίες που προκαλούν απόφραξη των αρτηριών.
Επίσης, είναι δυνατόν οι βιταμίνες C και Ε να έχουν άμεση επί
δραση στη λειτουργία της καρδιάς. Σε κάποιες έρευνες, αποδεί
χτηκαν περισσότερο αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της στε
φανιαίας νόσου από τα συνθετικά φάρμακα.
Συναρπαστικό είναι το γεγονός ότι αυτές οι βιταμίνες μπορεί να
αποκαταστήσουν τις βλάβες των αρτηριών ακόμη και μετά την
απόφραξή τους. Έτσι, δε χρειάζεται να μένουμε άπραγοι και να
ανησυχούμε. Το εκπληκτικό νέο είναι ότι αν μπορέσουμε να δια
τηρήσουμε τις αρτηρίες ανοιχτές, παρά το σχηματισμό της αθηρω
ματώδους πλάκας, τότε περιορίζουμε σημαντικά τις πιθανότητες
εμφράγματος. Και αυτό είναι κάτι που μπορούν να επιτύχουν αυτές
οι βιταμίνες. Αυτά τα συγκλονιστικά νέα ευρήματα δίνουν ελπίδα σε
εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που έχουν πρόβλημα
αλλά δεν είναι τόσο άρρωστοι ώστε να στραφούν στη λήψη
συνθετικών φαρμάκων για την καρδιά, τα οποία εγκυμονούν
σοβαρούς κινδύνους. Επίσης, οι βιταμίνες αυτές είναι δυνατόν να
βοηθήσουν σημαντικά τους ασθενείς που πάσχουν από σοβαρή
καρδιακή ανεπάρκεια. Για το λόγο αυτό, πολλοί γιατροί υποστηρί
ζουν σήμερα ότι ο ρόλος των aντιοξειδωτικών βιταμινών και ιδιαί
τερα των βιταμινών C και Ε δεν είναι μόνο προφυλακτικός αλλά και
θεραπευτικός, καθώς αποτελούν σημαντικό φάρμακο για την
καρδιά που μπορεί να σας απαλλάξει από σοβαρά προβλήματα.
Ο ρισμένοι ερευνητές και γιατροί προβαίνουν στη χρήση των
aντιοξειδωτικών βιταμινών ως επικουρική θεραπεία για τον τερ
ματισμό της επιδείνωσης των αρτηριών, ακόμη και για την αποκα
τάσταση της καρδιακής λειτουργίας και τον καθαρισμό των αρτη
ριών, με εκπληκτική επιτυχία. Όπως τονίζει ο δρ Μπαλτζ Φράι,
ένας διακεκριμένος ερευνητής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστη
μ ίου της Βοστόνης, αρχίζει μια νέα εποχή εξάσκησης της «ιατρικής
των aντιοξειδωτικών». Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς που
υποφέρουν από την καρδιά τους παίρνουν μόνοι τους συμπληρώ ματα
διατροφής, κάποιες φορές με εκπληκτικά αποτελέσματα.

•268.
 Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΖΟΪ
Οι βιταμίνες άνοιξαν τις φραγμένες αρτηρίες μου

Η περίπτωση της Ί'ζόι Μπλάκμπερν δεν είναι και τόσο συνη

θισμένη, αλλά αξίζει να σημειωθεί η εκπληκτική αναστροφή
των φραγμένων αρτηριών της με τη βοήθεια ενός
συμπληρώ ματος βιταμινών και θρεπτικών στοιχείων.
Τον Αύγουστο του 1990 οι γιατροί διέγνωσαν ότι η Ί'ζόι,
ηλικίας είκοσι ετών τότε, έπασχε από μυοκαρδιοπάθεια ιογε
νούς προέλευσης μια νόσο που δε συναντάται συχνά και κατά
την οποία μια ιογενής λοίμωξη προσβάλλει την καρδιά προκα
λώντας στις περισσότερες περιπτώσεις βλάβες και δυσλειτουρ
γία που καταλήγει στο θάνατο. Οι γιατροί στο Νοσοκομείο
Σ εντ Φράνσις στο Μέμφις του Τενεσί είπαν στην Ί'ζόι ότι η
μόνη ελπίδα της για να ζήσει ήταν η μεταμόσχευση καρδιάς.
Ευτυχώς για τη νεαρή κοπέλα, βρέθηκε συμβατό μόσχευμα
από ένα εντεκάχρονο αγόρι και η επέμβαση
πραγματοποιήθη κε με επιτυχία το Νοέμβριο του 1990.
Για πέντε χρόνια, οι ετήσιες αγγειοκαρδιογραφίες της τζόι,
που λαμβάνονται με καθετηριασμό της καρδιάς και αποκαλύ
πτουν την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι στεφανιαίες
αρτηρίες, έδειχναν ότι η νέα της καρδιά λειτουργούσε πολύ
καλά. Τον Ιανουάριο του 1995 όμως, τα νέα ήταν
απογοητευτικά. Η στεφανιογραφία της έδειξε τέσσερις σοβαρές
aποφράξεις. Και οι τρεις κύριες αρτηρίες της καρδιάς της
παρουσίαζαν από φραξη σε ποσοστό 90% και ένα τέταρτο αγγείο
ήταν φραγμένο σε ποσοστό 60%. Επίσης, είχε πάρει σχεδόν 50
κιλά από τότε που έκανε τη μεταμόσχευση, γεγονός που οφειλόταν
εν μέρει στα φάρμακα που έπαιρνε για την καταστολή του
ανοσοποιητι κού συστήματος (προκειμένου να μην απορρίψει ο
οργανισμός της το μόσχευμα), μεταξύ των οποίων ήταν και το
στεροειδές πρεδνιζόνη, και εν μέρει στη λαιμαργία της, όπως
αναφέρει η ίδια. «0 καρδιολόγος μου, δρ τζορτζ Σμιθ, έγινε έξω
φρενών μαζί μου. Μου είπε να αρχίσω αμέσως δίαιτα με χαμηλά
λιπα ρά». Φοβισμένη, η τζόι άρχισε αυστηρή δίαιτα. Τέσσερις
μήνες αργότερα είχε χάσει δεκαπέντε κιλά, αλλά ήταν ακόμη
απογοη τευμένη και λαχάνιαζε εύκολα. Γνώριζε ότι η περιορισμένη
ροή του αίματος σταδιακά έκανε την καρδιά της να ασφυκτιά. Εκεί
νη τη στιγμή η κατάστασή της δεν επέτρεπε στην τζόι να υπο-

•269.
βληθεί σε επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (μπαΊ:Πάς),
που είναι συνήθης τρόπος διάνοιξης των στεφανιαίων αρτηριών.
Ωστόσο, τότε ένας κοινωνικός λειτουργός από την ομάδα
μεταμόσχευσηςτου νοσοκομείου, στο τμήμα ιατρικών αρχείων
του οποίου σήμερα εργάζεται η Ί'ζόι, της πρότεινε να δοκιμά σει
ένα μείγμα βιταμινών και ειδικών αμινοξέων που περιέχει
βιταμίνη C και άλλα θρεπτικά συστατικά. Διστακτική αρχικά,
η Ί'ζόι συμφώνησε, αφού σκέφτηκε ότι δεν είχε τίποτα να
χάσει. Έτσι, το Μάιο του 1995 άρχισε να παίρνει βιταμίνες.
Το Νοέμβριο, έξι μήνες αργότερα, έκανε μια επαναληπτική
στεφανιογραφία. «0 καρδιολόγος μου δεν μπορούσε να το
πιστέψει». Τα αποτελέσματα έδειξαν μείωση της απόφραξηςτων
στεφανιαίων αρτηριών της. Το ποσοστό της απόφραξης στην
αριστερή κατιούσα αρτηρία είχε μειωθεί από 90 σε 70-80%. Το
ποσοστό απόφραξης του δεύτερου μεγάλου, εγγύς διαγώνιου
κλάδου μειώθηκε από 90 σε 40-50%. Το ποσοστό απόφραξης της
δεξιάς στεφανιαίας αρτηρίας μειώθηκε από 90% σε μόλις 40-50%
στένωση. Και το ίδιο εντυπωσιακά, η αριστερή περισπωμέ νη στεφανιαία
αρτηρία έδειχνε τελείως ανοικτή, ενώ πριν από έξι μήνες το ποσοστό
απόφραξής της είχε φtάσει στο 60%.
Θα μπορούσε η μείωση αυτή των στενώσεων στις αρτηρίες της
Ί'ζόι να οφείλεται σε αυτό το συμπλήρωμα; Ο δρ Ί'ζέι Ί'ζόν σον,
καρδιολόγος από τη Νεβάδα που συμμετείχε στη συγγραφή ενός
άρθρου στο περιοδικό New England Joumal of Medicine, σχετικά
με την ύφεση της στεφανιαίας νόσου σε μοσχεύματα, αναφέρει ότι
είναι πιθανό η βελτίωση αυτή στην υγεία της Ί'ζόι να οφείλεται στο
συμπλήρωμα βιταμινών που έπαιρνε. Συμφωνεί ότι «η περίπτωσή
της είναι αρκετά σπάνια και φαίνεται ότι πράγ
ματι υπήρχε ύφεση της στεφανιαίας νόσου», αλλά ομολογεί ότι
δεν μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα τι ακριβώς έχει συμ
βεί, διότι δεν έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες σχετικά με τη
χρήση τέτοιων βιταμινών σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε
μεταμόσχευση. Επίσης, τονίζει ο δρ Ί'ζόνσον, αν οι βιταμίνες
πέτυχαν με κάποιο τρόπο την αναστροφή της απόφραξης των
αρτηριών της Ί'ζόι, αυτό έγινε με την επίδρασή τους στο ανοσο
ποιητικό της σύστημα και όχι στη χοληστερίνη και στην αθηρω
ματώδη πλάκα, που θεωρούνται οι κυριότεροι παράγοντες της
συνήθους στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, η περίπτωση της Ί'ζόι
μπορείνα μας δώσει νέες ενδείξεις σχετικά με τον τρόπο δράσης

•270.
 των βιταμινών- μάλιστα, υπάρχουν στοιχεία, σύμφωνα με τα
οποία το μείγμα των βιταμινών και των θρεπτικών
συστατικών που χρησιμοποίησε η τζόι βοήθησε και πολλούς
άλλους ασθε νείς με στεφανιαία νόσο να επιβραδύνουν την
εξέλιξη της αρτη ριοσκλήρωσης.
Στις αρχές του 1997 η τζόι υποβλήθηκε σε επέμβαση
μπα·ί πάς για τη διάνοιξη μίας αρτηρίας στην καρδιά της, η
οποία για άγνωστους λόγους είχε φράξει.
Σημείωση για τους καταναλωτές: Η τζόι Μπλάκμπερν
χρη σιμοποίησε ένα συνδυασμό διατροφικού
συμπληρώματος που ανέπτυξε ο δρ Ματίας Ροθ και περιείχε
βιταμίνες, αμινοξέα, μέταλλα και ιχνοστοιχεία.

Τι είναι οι βιtαμίνει; C και Ε;

Πρόκειται για ισχυρές aντιοξειδωτικές ουσίες. Αυτό σημαίνει ότι απο
κλείουν την καταστροφική δράση των ελεύθερων ριζών του οξυγόνου,
οι οποίες δημιουργούνται εσωτερικά στο σώμα με το μεταβολισμό,
αλλά επίσης εισέρχονται σε αυτό με την έκθεση σε κάθε είδους χημι
κά, όπως είναι οι ρυπαντές του αέρα, ο καπνός από τα τσιγάρα, οι
λιπαρές τροφές και η ακτινοβολία. Οι ελεύθερες ρίζες επιτίθενται στα
κύτταρα προκαλώντας αρνητικές και επικίνδυνες μεταβολές, που απο
τελούν ουσιαστικάτην αιτία κάθε χρόνιας νόσου. Επίσης, συμβάλλουν σε
μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της στεφανιαίας νόσου, καθώς ενι σχύουν
τη συσσώρευση της αθηρωματώδους πλάκας στις αρτηρίες και
επηρεάζουν αρνητικά τις λειτουργίες των αγγείων, όπως τη διαστολή
και τη συστολή, με αποτέλεσμα αυτές να καθίστανται μη φυσιολογικές. Οι
aντιοξειδωτικές ουσίες αποκλείουν την καταστρεπτική για τον οργανισμό
δράση των ελεύθερων ριζών, έτσι ώστε οι τελευταίες να
μην απειλούν τις αρτηρίες και την καρδιά.

Σtοιχεία που αποδεικνύουν tην καρδιοπροσtαtευtική

δράση tων βιταμινών
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, ολοένα και περισσότερα
στοιχεία δείχνουν ότι οι aντιοξειδωτικές βιταμίνες και ιδιαίτερα οι βιτα μίνες
C και Ε προφυλάσσουν τις στεφανιαίες αρτηρίες από τη στένωση και την
απόφραξη. Μελέτες που έγιναν σε πιθήκους, τους κοντινότερους
συγγενείς του ανθρώπου, έδειξαν ότι οι στενώσεις που είχαν υποστεί οι
αρτηρίες εξαιτίας μιας πλούσιας σε λιπαρά διατροφής μπορούσαν να
αποτραπούν ή ακόμη και να αναστραφούν με μέτριες δόσεις βιταμίνης Ε .

•271 .
Σ ε μια αξιοσημείωτη μελέτη που διήρκεσε έξι χρόνια, με επικεφαλής το
δρα Άντονι Βερλανγκιέρι του Πανεπιστημίου του Μισσισίπι, χρησιμο
ποιήθηκαν πίθηκοι στους οποίους χορηγήθηκε διατροφή πλούσια σε
λιπαρά. Όπως είναι φυσικό, οι αρτηρίες τους έπαθαν στένωση και
έφραξαν, αλλά όταν τους χορηγήθηκε επίσης βιταμίνη Ε, η απόφραξη
των αρτηριών περιορίστηκε στο 60 έως 80%. Ακόμη πιο εντυπωσιακό
είναι το γεγονός ότι η χορήγηση ημερήσιας δόσης 108 Διεθνών Μονά
δων (IU) βιταμίνης Ε μετά την απόφραξη των αρτηριών των πειραμα
τόζωων είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της απόφραξης στο 60%.
Η απόφραξη μειώθηκε από35% σε 15% στένωση σε δύο χρόνια!
Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών Ε και C μπορεί επίσης να επι
βραδύνει τη στένωση των αρτηριών και να διανο ίξ ει τις αρτηρί ες των
ανθρώπων. Ο δρ Χάουαρντ Χόντις της Ιατρικής Σ χολής του Π ανεπι
στημίου της νότιας Καλιφόρνια βρήκε ότι οι άντρες που δήλωσαν ότι
έπαιρναν 100 IU, ή και ακόμη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης Ε ημε
ρησίως, έπειτα από επέμβαση μπα"ίπάς είχαν μικρότερο βαθμό στένω
σης των αρτηριών, σε σχέση με αυτούς που δεν έπαιρναν καθόλου ή
έπαιρναν μικρότερες δόσεις βιταμίνης Ε. Επιπλέον, οι στεφανιογρα
φίες έδειξαν καθαρά ότι η αθηρωματώδης πλάκα στις αρτηρίες κάποι
ων από αυτούς που έπαιρναν βιταμίνη Ε είχε μειωθεί, υποδεικνύοντας
έτσι υποχώρηση ή ύφεση της αρτηριοσκλήρωσης. Σε μια μεγάλη και
επιτυχημένη μελέτη που έκανε το 1996 το Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ της
Αγγλίας, εξετάστηκε η χρήση της βιταμίνης Ε στη θεραπεία της στε
φανιαίας νόσου. Στη μελέτη αυτή, που έγινε υπό την επίβλεψη του
καθηγητή Μόρις Μπράουν και του δρος Μάλκομ Μίκινσον, συμμετεί
χαν 2.000 άτομα, στα οποία είχε διαγνωστεί ότι έπασχαν από στεφανι
αία νόσο και μάλιστα στο ιατρικό ιστορικό τους είχαν και ένα έμφραγ
μα. Για δεκαοκτώ μήνες, οι μισοί από τους ασθενείς που έπασχαν από
στεφανιαία νόσο έπαιρναν μια δόση 400 Διεθνών Μονάδων ή 800 Διε
θνών Μονάδων ημερησίως και οι υπόλοιποι έπαιρναν placebo. Τα
αποτελέσματα ήταν τόσο εκπληκτικά, ώστε και οι ίδιοι οι ερευνητές δεν
μπορούσαν να τα πιστέψουν. Στους ασθενείς που έπαιρναν είτε τη μία
είτε την άλλη δόση βιταμίνης Ε, το ποσοστό των εμφραγμάτων που
σημειώθηκαν ήταν μόλις το 23% αυτών που σημειώθηκαν στην ομάδα
των ασθενών που δεν έπαιρναν βιταμίνη Ε. Η βιταμίνη Ε είχε μειώσει
το ποσοστό των εμφραγμάτων κατά 77%. Οι ερευνητές ανακήρυξαν τη
βιταμίνη Ε ισχυρότερη από την ασπιρίνη και τα φάρμακα που μειώ
νουν τη χοληστερίνη στην προστασία από τα εμφράγματα. Πράγματι,
τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η βιταμίνη Ε μείωσε τον κίνδυνο των

•272.
εμφραγμάτων σε φυσιολογικά επίπεδα. Επιπλέον, τα οφέλη της βιτα
μίνης ήταν εμφανή σε εξίμισι μόλις μήνες από την έναρξη λήψης της.

Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΡΟΛΟΣΤΗΣ ΒΙτΑΜΙΝΗΣ C

Η βιταμίνη C, της οποίας ο καρδιοπροστατευτικός ρόλος ήταν για

πολύ καιρό υποσκελισμένος από τη βιταμίνη Ε, βρίσκει και πάλι τη
θέση που της αξίζει στη θεραπεία της στεφανιαίας νόσου. Η χρήση
της βιταμίνης C στη στεφανιαία νόσο είναι ένα από τα πιο επίκαιρα
θέματα έρευνας. Συναρπαστικές νέες μελέτες δείχνουν ότι διαδρα
ματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των αρτηριών ανοιχτών. Τα
τελευταία χρόνια οι επιστήμονες βρήκαν ότι το φράξιμο των αρτη
ριών εξαιτίας της χοληστερίνης και της συσσώρευσης της αθηρωμα
τώδους πλάκας, που καταπολεμά η βιταμίνη Ε, δεν είναι παρά ένας
μόνο από τους παράγοντες που προκαλούν τα εμφράγματα και την
καρδιακή ανεπάρκεια. Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι η
αγγειακή λειτουργία - ο τρόπος με τον οποίο τα κύτταρα στα
εσωτε
ρικά τοιχώματα των αρτηριών χαλαρώνουν και συστέλλονται.
Όπως αναφέρει ο δρ Μπαλτζ Φράι από το Πανεπιστήμιο της
Βοστόνης, είναι γνωστό ότι αυτοί που πάσχουν από στεφανιαία νόσο,
όπως και αυτοί που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, έχουν μειω
μένη αγγειακή λειτουργία. Αυτό σημαίνει ότι οι αρτηρίες τους δε
χαλαρώνουν αρκετά ώστε να δημιουργήσουν το κατάλληλο άνοιγμα
για να περάσει η ροή του αίματος. Στα υγιή άτομα μια αρτηρία μπο ρεί
να διασταλεί κατά 15%, προκειμένου να διευκολύνει τη ροή του
α ίματος κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης δοκιμασίας. Ωστόσο, στα
άτομα που πάσχουν από στεφανιαία νόσο το ποσοστό διαστολής των
αρτηριών φτάνει μόλις στο 2 έως 3%. «Αυτή η ανικανότητα των
αρτηριών να χαλαρώνουν φυσιολογικά είναι ο κυριότερος παράγο ντας
που προκαλεί τα εμφράγματα», λέει ο δρ Φράι. Αυτό μπορεί να
εξηγηθεί ως εξής: Αν η αρτηρία δε διασταλεί όσο πρέπει -για παρά
δειγμα τη στιγμή που σχηματίζεται ένας θρόμβος στο τοίχωμα της
αρτηρίας- η ροή του αίματος μπορεί να εμποδιστεί προκαλώντας
βλάβες στον καρδιακό μυ, με άλλα λόγια προκαλώντας έμφραγμα. Αν
όμως οι αρτηρίες μένουν χαλαρές, ακόμη και αν στενεύουν από το
σχηματισμό ενός θρόμβου και από τη συσσώρευση αθηρωμάτων, το
αίμα έχει περισσότερες πιθανότητες να περάσει ανεμπόδιστα και
να αποφευχθεί το έμφραγμα. «Η μη φυσιολογική αγγειακή λειτουρ-

•273.
γία προκαλεί επίσης τη συστολή των αρτηριών, επιφέροντας
στηθάγ χη ή θωρακικό άλγος», αναφέρει ο δρ Φράι.
Τ ι θα γινόταν, λοιπόν, αν υπήρχε ένα φάρμακο που θα μπορού
σε να υπερνικήσει τη μη φυσιολογική, μειωμένη αγγειακή λειτουρ
γ ία, που θέτει σε κίνδυνο τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο
τον κόσμο; Προς έκπληξη πολλών, το φάρμακο αυτό υπάρχει και είναι
η βιταμίνη C. Νέες έρευνες έδειξαν ότι η βιταμίνη C μπορεί
γρήγορα να διορθώσει ανωμαλίες της αγγειακής λειτουργίας των
αρτηριών που νοσούν και προκαλούν εμφράγματα και στηθάγχη.
Σ ε μια μελέτη που έγινε σε σαράντα έξι ασθενείς που έπασχαν
από στεφανιαία νόσο, όπως επιβεβαιώθηκε από τις σχετικές στεφα
νιογραφίες, ο δρ Φράι και οι συνεργάτες του τζόζεφ Βίτα και τζον Κίνι
κατάφεραν να αναστρέψουν το δυσλειτουργικό τρόπο με τον οποίο
χαλάρωναν οι αρτηρίες χορηγώντας στους ασθενείς μια δόση
2. 000 mg βιταμίνης C. Τα υπερηχογραφήματα έδειξαν καθαρά ότι δύο ώρες μετά
τη λήψη της βιταμίνης C η διαστολή μιας βραχιόνιας αρτηρίας βελτιώθηκε κατά
50% στους περισσότερους ασθενείς και ακόμη περισσότερο σε αυτούς με τη
μεγαλύτερη αγγειακή δυσλει τουργία. Πράγματι, αφού πήραν βιταμίνη C, η
αγγειακή λειτουργία των αρτηριών των ασθενών με στεφανιαία νόσο επανήλθε σε
φυσιο λογικά επίπεδα, μειώνοντας δραματικά τις πιθανότητες να δυσλει τουργήσει
κάποια αρτηρία προκαλώντας έμφραγμα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η βιταμίνη
C δρα κυρίως ως αντιοξειδωτικό, αιχ μαλωτίζοντας κατά κάποιο τρόπο τις
ελεύθερες ρίζες που καταστέλ λουν τη δράση του οξειδίου του αζώτου, το οποίο
είναι απαραίτητο για να παραμένουν οι αρτηρίες χαλαρές, όπως πρέπει να είναι.
Νέες μελέτες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, όπου οι ασθενείς που πάσχουν από
στεφανιαία νόσο λαμβάνουν 500 mg βιταμίνης C ημερησίως για ένα μήνα,
προκειμένου να διερευνηθεί κατά πόσο η χορήγηση μικρό τερων δόσεων μπορεί να
διατηρήσει τη φυσιολογική αρτηριακή λει τουργία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ έδειξαν ότι η απευθείας

έγχυση βιταμίνης C στις αρτηρίες της καρδιάς διορθώνει τη μειωμένη
αγγειακή λειτουργία και στους διαβητικούς, δηλαδή κάτι ανάλογο με αυτό
που συμβαίνει στους ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο.
Μ ια άλλη συναρπαστική μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τους
ερευνητές του Πανεπιστημίου Μέριλαντ στις ΗΠΑ, έδειξε ότι η βιταμί
νη C και πιθανότατα και η βιταμίνη Ε συμβάλλουν στη διατήρηση της
καλής αγγειακής λειτουργίας ακόμη και σε δίαιτες πλούσιες σε λιπαρά.

•274.
Τα είκοσι μέλη του διδακτικού προσωπικού που συμμετείχαν στη μελέ τη
υπό την επίβλεψη του καρδιολόγου Γκάρι Πλότνικ κατανάλωσαν
πρόγευμα 900 θερμίδων με 50% λιπαρά στο εστιατόριο ΜακΝτόναλντς.
Με τη βοήθειατων υπερήχων οι ερευνητές εξέτασαν την κύρια αρτηρία του
βραχίονά τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, το λίπος έκανε τις αρτη
ρίες τους να διασταλθούν κατά τρόπο μη φυσιολογικό, με συνέπεια
τον περιορισμό της ροής του αίματος.
Μ ια άλλη μέρα, οι ίδιοι συμμετέχοντες κατανάλωσαν το ίδιο πρό
γευμα, με τη διαφορά ότι δεκαπέντε λεπτά πριν από το πρωινό χορη
γήθηκαν σε όλους 1.000 mg βιταμίνης C και 800 Διεθνείς Μονάδες
βιταμίνης Ε. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Οι υπέρηχοι έδειξαν
ότι παρά την πρόσληψη μεγάλης ποσότητας λιπαρών οι αρτηρίες
συνέχισαν να διαστέλλονται κανονικά, επιτρέποντας την ανεμπόδιστη
ροή του αίματος που τροφοδοτεί τον καρδιακό μυ. Πράγματι, η βιτα
μίνη C ανέστρεψε το δυσμενές αποτέλεσμα του πλούσιου σε λιπαρά
προγεύματος, το οποίο θα μπορούσε σε διαφορετική περίπτωση να
έχει προκαλέσει κάποιο έμφραγμα. Η ευεργετική επίδραση των βιτα
μινών διήρκεσε έξι ώρες. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν τις
ολοένα αυξανόμενες ενδείξεις ότι η βιταμίνη C είναι ένα ισχυρό φάρ
μακο που ρυθμίζει τις λειτουργίες των αρτηριών.

Η ΒΠΑΜΙΝΗ C ΑΠΟΤΡΕΠΕΙ τΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΕΝΩΣΗ

Σ ε μια άλλη μελέτη που έγινε στην Ιαπωνία, η βιταμίνη C χρησιμο

ποιήθηκε με επιτυχία ως φάρμακο, έπειτα από αγγειοπλαστική, προ
κειμένου να διατηρήσει τις αρτηρίες ανοιχτές. Όπως είναι γνωστό, η
αγγειοπλαστική είναι μια διαδικασία που συνήθως ακολουθείται για τη
διάνοιξη των βουλωμένων αρτηριών. Επειδή οι αρτηρίες συχνά
ξαναφράζουν έπειτα από κάποιους μήνες, οι γιατροί πάντα
προσπαθούν να βρουν τρόπους για να αποτρέψουν αυτή την επανα
στένωση. Μια ιαπωνική μελέτη στην οποία συμμετείχαν 119 ασθενείς
έδειξε ότι η βιταμίνη C ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική. Τέσσερις μόλις
μήνες έπειτα από την επέμβαση αγγειοπλαστικής, μόνο το 24%
αυτών που πήραν βιταμίνη C παρουσίασαν επαναστένωση των αρτη
ριών σε σχέση με το 43% των ασθενών που δεν πήραν βιταμίνη C.
Το αποτέλεσμα αυτό, από όποια πλευρά και αν το κρίνει κάποιος,
είναι εκπληκτικό. Μια μέτρια δόση ημερησίως ενός απόλυτα ασφα
λούς δισκίου που κοστίζει ελάχιστα σχεδόν διπλασίασε τις πιθανότη-

•275.
τες μιας επιτυχούς επέμβασης καρδιάς. Επιπλέον, μείωσε την ανάγκη
επανάληψης της επέμβασης κατά 60%. Μόνο το 12% αυτών που
πήραν βιταμίνη C χρειάστηκε ακόμη μία φορά αγγειοπλαστική σε
σχέση με το 29% αυτών που δεν έπαιρναν βιταμίνη C. Ο δρ Τόμας
Γκρέιμποις από τη Βοστόνη συμφωνεί ότι η βιταμίνη C δεν μπορεί να
βλάψει, ενώ παράλληλα μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία των ατό
μων που πάσχουν από στεφανιαία νόσο.

Η ΒΙΊΑΜΙΝΗ C ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ

Σύμφωνα με μια καλά σχεδιασμένη μελέτη που πραγματοποιήθηκε

στην Αυστραλία, η βιταμίνη C μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείω ση
της κακής χοληστερίνης. Η λήψη 1.000 mg βιταμίνης C ημερησίως
μείωσε την κακή χοληστερίνη LDL κατά 16% έπειτα από τέσσερις
ε βδομάδες. Σύμφωνα με μελέτες του υπουργείου Γεωργίαςτων ΗΠΑ,
ένα γραμμάριο βιταμίνης C μπορεί επίσης να μειώσει την αρτηριακή
πίεση. Σε άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, η χορήγηση μιας δόσης
1.000 mg βιταμίνης C ημερησίως μείωσε και τη συστολική (την ανώ
τερη από τις δύο τιμές της πίεσης) και τη διαστολική (τη χαμηλότερη
από τις δύο τιμές της πίεσης) κατά 7% περίπου.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης των βιταμινών Ε και C;

Ο κυριότερος τρόπος με τον οποίο η βιταμίνη Ε καταπολεμά τη στε
φανιαία νόσο είναι με τη δραματική επίδρασή της στη χοληστερίνη. Δε
μειώνει απαραίτητα τη χοληστερίνη, αλλά βοηθά στο να μη μετα
τρέπεται χημικά στην οξειδωμένη μορφή της, η οποία περνά ευκο
λότερα στα τοιχώματα των αρτηριών και δημιουργεί την καταστρο
φική πλάκα. Μελέτες που έγιναν σε ζώα και ανθρώπους δείχνουν
ότι η συστηματική ημερήσια δόση 400 έως 500 Διεθνών Μονάδων
βιταμίνης Ε αναστέλλει δραστικά την τάση της χοληστερίνης LDL
να γίνεται τοξική και να καταστρέφει τις αρτηρίες. Μελέτες έδει ξαν,
επίσης, ότι η βιταμίνη Ε μπορεί να επιβραδύνει τον πολλαπλα
σιασμό των κυττάρων των λείων μυών που συσσωρεύονται στα
τοι χώματα των αρτηριών, συμβάλλοντας στο σχηματισμό της
πλάκας που φράσσει τις αρτηρίες.
Η βιταμίνη C, ενεργώντας ως αντιοξειδωτικό, προστατεύει ακόμη
τις αρτηρίες εξουδετερώνοντας την κακή LDL χοληστερίνη· αλλά όπως
αναφέραμε νωρίτερα, η βιταμίνη C είναι ισχυρή αγγειοδια-

•276.
σταλτική ουσία και αυτός είναι ο πιο σημαντικός τρόπος με τον
οποίο καταπολεμά τη στεφανιαία νόσο.
Η βιταμίνη C είναι ένα θαυματουργό φάρμακο διότι ενεργοποιεί ή
απελευθερώνει το νιτρικό οξείδιο στα τοιχώματα των αρτηριών. Το
νιτρικό οξείδιο ελέγχειτη χαλάρωση και τη συστολή των αρτηριών που
μεταφέρουν ή aποκόπτουν τη ροή του αίματος στην καρδιά και στον
εγκέφαλο. Επιπλέον, αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων
των λείων μυών που συσσωρεύονται και σχηματίζουν την αθηρωμα
τώδη πλάκα. Έτσι, επιδρώντας στο νιτρικό οξείδιο, η βιταμίνη C επη
ρεάζει έμμεσα την υγεία των αρτηριών. Ωστόσο, κάνει ακόμη περισ
σότερα. Οι θρόμβοι σχηματίζονται συνήθως στα τοιχώματα των αρτη
ριών όταν ένα μικρό κομμάτι της πλάκας διαρρηγνύεται διότι είναι
αδύναμο και aσταθές. Οι επιστήμονες σήμερα συνειδητοποιούν ότι η
πρωταρχική αιτία των εμφραγμάτων δεν είναι τόσο η ποσότητα της
πλάκας που προσκολλάται στα τοιχώματα των αρτηριών όσο η ποιό
τητα και η σταθερότητά της. Αν η σύσταση της πλάκας είναι τέτοια
ώστε να είναι συμπαγής και λιγότερο εύκολο να διαρρηχθεί, είναι πιο
δύσκολο να σχηματιστούν θρόμβοι και να συμβεί κάποιο έμφραγμα. τι
είναι, όμως, αυτό που μπορεί να κάνει την πλάκα πιο σταθερή; Η
βιταμίνη C συμβάλλει στη σταθεροποίηση της πλάκας, ενισχύοντας
την παραγωγή και την αναδόμηση του κολλαγόνου, μιας συγκολλητι
κής ουσίας που αποτρέπει τη διάσπαση της πλάκας και το σχηματισμό
επικίνδυνων θρόμβων.

Ποια είναι η ενδεδειγμένη ημερήσια δόση;

Γενικά, η έρευνα έχει δείξει ότι η απαιτούμενη ημερήσια δόση κυμαί
νεται από 500 έως 1.000 mg βιταμίνης C ημερησίως και 400 έως 800
Διεθνείς Μονάδες βιταμίνης Ε ημερησίως, προκειμένου να υπάρξει
κάποιο θεραπευτικό αποτέλεσμα στις αρτηρίες και στην καρδιά.

Πόσο ασφαλείς είναι οι βιταμίνες C και Ε;

Ο ι βιταμίνες C και Ε κατατάσσονται στις πιο ασφαλείς ουσίες που
υπάρχουν, ακόμη κι όταν λαμβάνονται σε υψηλές δόσεις, πολύ μεγα
λύτερες από αυτές που είναι απαραίτητες για θεραπευτικούς λόγους.
Η βιταμίνη C δεν προκαλεί πέτρες στα νεφρά, όπως πίστευαν παλιά,
ούτε άλλες σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Καμία από τις βιτα
μίνες αυτές δεν έχει μακροχρόνια τοξικότητα. Η βιταμίνη Ε μπορεί να
'
μειώσει την πηκτικότητα του αίματος, γι αυτό καλό είναι να συμ
βουλευτείτε το γιατρό σας αν παίρνετε φάρμακα για την καρδιά και

• 277 .
ιδιαίτερα αντιπηκτικά. Γενικά, οι αρχές συμβουλεύουν να μην παίρ
νετε περισσότερο από 1.000 Διεθνείς Μονάδες βιταμίνης Ε ημερη
σίως, εκτός αν ακολουθείτε οδηγίες από το γιατρό σας.

Θέματα που ενδιαφέρουν του; καταναλωτές

Ερευνητές από την Καλιφόρνια βρήκαν ότι η συνθετική βιταμίνη Ε
(dl-α τοκοφερόλη) προστατεύει την LDL χοληστερίνη από την
οξείδωση το ίδιο αποτελεσματικά, όπως και η κάπως πιο δαπανη
ρή φυσική βιταμίνη Ε ( d-α τοκοφερόλη). Ωστόσο, πολλοί ειδικοί
στο χώρο των aντιοξειδωτικών ουσιών προτιμούν τη φυσική βιτα
μίνη Ε. Σε ό,τι αφορά τη βιταμίνη C, κάθε τύπος φαίνεται αποτε
λεσματικός. Ο τύπος που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη του δρος Φράι
για τις αρτηρίες ήταν ένα εμπορικό προ"ίόν χαμηλού κόστους που
προμηθεύτηκαν από ένα φαρμακείο. Κάποιες αναφορές που
υποστηρίζουν ότι ο πιο δαπανηρός τύπος με την εμπορική ονομα σία
Ester-C είναι προσιμότερος δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Στην
πραγματικότητα, μια μελέτη βρήκε ότι η απλή, παραδοσιακή βιτα
μίνη C είναι η καλύτερη.

Τι άλλο προσφέρουν οι βιταμίνες;

Ο ι aντιοξειδωτικές βιταμίνες, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι
βιταμίνες C και Ε, αποτελούν αντικείμενο μελέτης και χρησιμοποιού
νται στη θεραπεία πολλών νόσων, όπως του καρκίνου, του άσθματος,
της στειρότητας, του διαβήτη, της αρθρίτιδας, των εκφυλιστικών νόσων
των οφθαλμών και εκφυλιστικών νόσων του εγκεφάλου, όπως είναι η
νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Αλτσχάιμερ. Για παρά δειγμα,
αν πάσχετε από άσθμα, μπορείτε να δοκιμάσετε μια ημερήσια δόση
των 1.000 έως 2.000 mg βιταμίνης C. Σύμφωνα με μια ανάλυση, από
το 1973 μέχρι το 1998 είχαν πραγματοποιηθεί έντεκα μελέτες για τη
θεραπεία του άσθματος με βιταμίνη C. Τα αποτελέσματα επτά μελετών
έδειξαν ότι τα άτομα που πήραν βιταμίνη C παρουσίασαν βελτιωμένη
αναπνευστική λειτουργία. Επίσης, η λήψη 1.000 mg βιτα μίνης C
ημερησίως ανέστρεψε τη στειρότητα σε ορισμένους άντρες.
Άλλες μελέτες έδειξαν ότιυψηλές δόσεις βιταμίνης Ε ομαλοποίησαν τα
επίπεδα σακχάρου στο αίμα των διαβητικών. Εξάλλου, ο συνδυα σμός
aντιοξειδωτικών βιταμινών, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι βιταμίνες C
και Ε, επιβράδυναν την πρόοδο του καταρράκτη και του εκφυλισμού της
ωχράς κηλίδας, μιας σοβαρής νόσου που σχετίζεται με
την προχωρημένη ηλικία και ορισμένες φορές οδηγεί στην τύφλωση.

•278.
 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ

Ορισμένες συμβουλές σχετικά με την αγορά και τη

χρήση των φυσικών θεραπευτικών ουσιών
Προφανώς, όσα περισσότερα γνωρίζει κάποιος για τις φυσικές
θεραπευτικές ουσίες, και ιδιαίτερα για εκείνες που τον ενδιαφέρο υν,
τόσο το καλύτερο. Και όσο πιο σοβαρή είναι η νόσος που επιχειρεί
κάποιος να θεραπεύσει τόσο πιο προσεκτικός και ορθά ενημερωμέ
νος οφείλει να είναι. Η γνώση είναι αναντικατάστατη σε αυτές τις
περιπτώσεις, τονίζουν οι γιατροί, οι επιστήμονες και οι ασθενείς.
Ο ι φυσικές θεραπευτικές ουσίες και ιδιαίτερα αυτές που έχουν
θεραπευτικά αποτελέσματα σε σοβαρές νόσους, όπως είναι η συμ
φορητική καρδιακή ανεπάρκεια, η κατάθλιψη, ο καρκίνος και το
σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, πρέπει να αντιμετωπίζονται με σύνεση.
Ο ι ουσίες αυτές είναι αποτελεσματικές διότι έχουν ισχυρές φαρμα
κευτικές ιδιότητες. Παρόλο που οι ανεπιθύμητες ενέργειές τους είναι
γενικά πολύ μικρότερες από τις αντίστοιχες των συνθετικών φαρμά
κων -γεγονός που τις καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλείς-, η κατάχρηση των
φυσικών θεραπευτικών ουσιών μπορεί να είναι επιβλαβής.
Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να βρείτε κάποιον ειδικό στις
φυσικές θεραπευτικές ουσίες, όπως για παράδειγμα ένα γιατρό,
ένα φαρμακοποιό ή κάποιον άλλον από το χώρο της υγείας, για να
σας καθοδηγήσει σχετικά με τη χρήση τους, να σας εξηγήσει τι είναι
αυτό που χρειάζεστε και πώς να επιλέξετε ανάμεσα στα πολυάριθμα
δ ιαφορετικά προ'ίόντα και να σας υποδείξει την ποσότητα που πρέ
πει να πάρετε και τα αναμενόμενα αποτελέσματα - όπως ακριβώς
συμβαίνει και με τα συνθετικά φάρμακα. Αυτό ισχύει σήμερα στη

•279.
Γερμανία, όπου και οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί οφείλουν να
γνωρίζουν τις ιδιότητες των φυσικών θεραπευτικών ουσιών, τις
εγκε κριμένες χρήσεις τους, τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειές
τους και την απαιτούμενη δοσολογία.
Στα διάφορα κεφάλαια αυτού του βιβλίου παρατέθηκαν διάφορες
πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με κάποιες φυσικές θεραπευτι
κ ές ουσίες. Στο σημείο αυτό θα παραθέσουμε ορισμένες ακόμη
γενι κές συμβουλές, οι οποίες μπορεί να φανούν χρήσιμες στην
εξερεύνη ση αυτών των φαρμάκων της φύσης.

Συμβουλευtείtε to γιαtρό σας

Όπου είναι δυνατό, ζητήστε τη βοήθεια του γιατρού σας. Οι ειδικοί
μπορούν να σας αποτρέψουν από κάποιο λάθος λόγω άγνοιας. Πρέπει να
θυμάστε ότι υπάρχουν κάποια όρια στην αυτοδιάγνωση και στην
αυτοθεραπεία. Κατ' αρχάς, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι η νόσος από την
οποία νομίζετε ότι πάσχετε είναι στην πραγματικότητα η νόσος από την
οποία υποφέρετε. Οι ειδικοί θα σας βοηθήσουν να μην προσπαθή σετε
μάταια να θεραπεύσετε κάτι που δεν έχετε και να μην παραλεί ψετε να
θεραπεύσετε κάτι από το οποίο πάσχετε. Αν το θεραπευτικό βότανο δεν
είναι κατάλληλο για την περίπτωσή σας, τότε, όπως είναι φυσικό, δε θα
είναι αποτελεσματικό, γεγονός που θα μπορούσε να σας εμποδίσει να
αντιληφθείτε ότι πάσχετε από κάποια άλλη νόσο, η οποία μπορεί να είναι
σοβαρή και απειλητική για τη ζωή σας.
Επιπλέον, οι ειδικοί μπορούν να σας βοηθήσουν να σταθμίσετε
καλύτερα την επιτυχία της φυσικής θεραπευτικής ουσίας που χρη
σιμοποιείτε. Αν και το να αισθάνεται κάποιος καλύτερα είναι μια καλή
ένδειξη ότι η ουσία που παίρνει είναι αποτελεσματική, είναι καλύτερο
να έχετε αντικειμενικά στοιχεία εκτίμησης της κατάστα σής σας, που
μόνο οι ειδικοί και οι γιατροί μπορούν να τα παρέχουν με τις
απαραίτητες εξετάσεις - για παράδειγμα, προκειμένου να εκτιμήσει
κάποιος μεταβολές στη λειτουργία του ήπατος όταν παίρ νει
γα'ίδουράγκαθο (milk thistle ), θα πρέπει να υποβληθεί στις
κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις. Οι γιατροί μπορούν να σας
βοηθήσουν να ενσωματώσετε τις φυσικές ουσίες στη συνολική
θ εραπεία που ακολουθείτε. Να θυμάστε πάντα ότι μια φυσική
θ εραπευτική ουσία, ιδιαίτερα στην περίπτωση του καρκίνου, πρέ
πει να αποτελεί μέρος μιας εξειδικευμένης θεραπευτικής αγωγής.
Καλά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες στο χώρο των φυσικών ουσιών
μπορούν να σας δώσουν χρήσιμες συμβουλές σχετικά με τις πιθανές

•280.
αλληλεπιδράσεις των ουσιών αυτών με τα άλλα συνθετικά
φάρμακα που παίρνετε. Και φυσικά, μπορούν να σας βοηθήσουν
στην περί πτωση που σας παρουσιαστεί οποιοδήποτε πρόβλημα
στο διάστημα που θα παίρνετε τις ουσίες αυτές.
Γ ια τους περισσότερους ο ειδικός αυτός επαγγελματίας είναι
συνήθως ο γιατρός τους. Φuσικά, θα είστε τυχεροί αν βρείτε κάποιο
γιατρό που γνωρίζει πραγματικά τις ιδιότητες και τις χρήσεις των
βοτάνων. Το θετικό είναι ότι σήμερα ολοένα και περισσότεροι για τροί
ενημερώνονται για τις ουσίες αυτές και τις περιλαμβάνουν στη

θεραπεία που χορηγούν στους ασθενείς τους . Μάλιστα, πολλοί για

τροί ομολογούν ότι μαθαίνουν πολλά σχετικά με τη χρήση τους από
τους ίδιους τους ασθενείς τους. Είναι καλή ιδέα να μιλήσετε στο για
τρό σας σχετικά με κάποια φυσική θεραπευτική ουσία που θέλετε
να χρησιμοποιήσετε, ιδιαίτερα όταν πάσχετε από κάποια σοβαρή
νόσο. Αν ο γιατρός σας δεν μπορεί να σας βοηθήσει, ίσως θα
πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια αλλού.

Πώς; μπορεί κάποιος; να προμηθευτεί τα καλύτερα προ"ίόντα

φυσικών θεραπευτικών ουσιών;
Ορισμένες φορές, όταν μπαίνουμε στα καταστήματα ειδών υγιεινή ς
διατροφής ή παραγγέλνουμε ταχυδρομικά τις ουσίες που επιθυμούμε
μέσω καταλόγων, αισθανόμαστε πραγματικά σύγχυση, καθώς δεν
μπορούμε να επιλέξουμε το κατάλληλο σκεύασμα, μέσα από την τερά
στια ποικιλία προ"ίόντων που συναντάμε. Και αυτό πολλές φορές συμ
βαίνει ακόμη και σε άτομα με πολλές γνώσεις για τις ουσίες αυτές.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που να διασφαλίζει την
ισχύ των φυσικών θεραπευτικών ουσιών και έτσι δεν υπάρχει εγγύηση
ότι το προ"ίόν που αγοράζετε έχει ουσιαστική φαρμακευτική
δράση. Επιπλέον, κάποιοι κατασκευαστές διαθέτουν στο εμπόριο
φυσικές θεραπευτικές ουσίες που όταν αναλυθούν φαίνεται ότι
περιέχουν λίγα ή καθόλου ενεργά συστατικά. Έτσι, σας παρουσιά
ζουμε κάποιους τρόπους για να είστε σίγουροι ότι το προ"ίόν που
αγο ράζετε είναι καλό, αποτελεσματικό και ασφαλές.

• Αγοράστε προ"ίόντα αναγνωρισμένων και σοβαρών εταιριών.

Αφού δεν υπάρχει νομοθετική ρύθμιση για την ποιότητα των φυσι κών
θεραπευτικών ουσιών, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να
"
επιλέξετε προ ίόντα που παρασκευάζονται από μεγάλες, αξιόπι
στες εταιρίες, οι οποίες θεωρούνται καταξιωμένες και είναι πολλά

•281 .
χρόνια στο εμπόριο. Οι εταιρίες αυτές είναι λιγότερο πιθανό να
προσπαθήσουν να εξαπατήσουν τους αγοραστές, διότι δε θα δια
κινδύνευαν εύκολα την καλή φήμη τους με ένα παραπλανητικό προ·ί
όν. Αν αμφιβάλλετε για το προ"ίόν που πρόκειται να αγοράσετε,
ρωτήστε καλύτερα το φαρμακοποιό σας ή αυτούς που εργάζονται στα
καταστήματα ειδών υγιεινής διατροφής, προκειμένου να σας
υποδείξουν τις πιο γνωστές και καταξιωμένες εταιρίες συμπληρω
μάτων διατροφής που παρασκευάζουν υψηλής ποιότητας προ"ίόντα.
• Διαβάζετε προσεκτικά την ετικέτα.
Αναζητήστε την επισήμανση «τυποποιημένο» προ"ίόν στην ετικέ
τα. Αυτό διασφαλίζει ότι το προ"ίόν περιέχει συγκεκριμ ένο ποσο
στό της χημικής ένωσης που, στις περισσότερες περιπτώ σεις, θεω
ρείται το κύριο ενεργό συστατικό του παρασκευάσματος, με
φαρ μακευτική δράση. Συνήθως τα προ"ίόντα αυτά είναι πιο
ακριβά, αλλά γενικώς η τιμή τους ανταποκρίνεται στην αξία τους.
• Αποφασίστε σε ποια μορφή θέλετε να είναι το προ"ίόν.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το εκχύλισμα, που μπορεί να είναι

υγρό, σκόνη ή στερεό, είναι το καλύτερο. Τέτοια εκχυλίσματα
παράγονται με τη διαδικασία εκχύλισης του βοτάνου, η οποία περι
λαμβάνει τη χρήση νερού, αλκοόλης και άλλων οργανικών διαλυ
τών, έτσι ώστε να απομονωθούν και να συγκεντρωθούν τα ενεργά
συστατικά του βοτάνου. Έτσι, γνωρίζει κάποιος την ποσότητα των
ενεργών συστατικών που περιέχονται σε κάθε προ"ίόν. Οι μη τυπο
ποιημένες ουσίες γενικώς χάνουν γρήγορα τη δραστικότητά τους.
• Επιλέξτε προ"ίόντα με μια ενεργή φυσική θεραπευτική ουσία
και όχι συνδυασμούς διάφορων ουσιών.
Γενικώς; αποφεύγετε τα μείγματα βοτάνων. Ορισμένοι κατα
σκευαστές αναμειγνύουν τα βότανα με σκοπό μόνο να αυξήσουν
την τιμή του προ"ίόντος και να δημιουργήσουν «μοναδικά» προ·ί
όντα με αμφίβολη όμως δράση. Αν, για παράδειγμα, χρειάζεστε
εχινάκια, αγοράστε εχινάκια μόνο. Αν πάρετε κάποιο προ"ίόν στο
οποίο η εχινάκια συνδυάζεται με κάποιο άλλο βότανο, αυτό δε
σημαίνει ότι το προ"ίόν αυτό είναι καλύτερο ή περισσότερο
αποτελεσματικό. Το ίδιο ισχύει και για άλλα παρασκευάσματα. Αν
χρειάζεστε ginkgo για να ενισχύσετε τη μνήμη σας, είναι καλύτερο
να αγοράσετε σκέτο ginkgo παρά ένα προ"ίόν που περιέχει ginkgo,
τζίνσενγκ, σκόρδο και άλλα βότανα.
• Σχετικά με την τιμή των προ"ίόντων.
Δυστυχώς, τα φτηνότερα δεν είναι πάντα και τα καλύτερα ποιο-

•282.
 τικώς προιοντα. Είναι γεγονός ότι ορισμένα προιοντα είναι
αρκετά ακριβά για διάφορους λόγους. Ωστόσο, όσον αφορά τα
βότανα, η υψηλότερη τιμή συχνά αντιστοιχεί σε υψηλότερης
"
ποι ότητας προ ίόντα. Αυτό δεν ισχύει και για τις βιταμίνες. Για
παράδειγμα, ένα προ.ίόν βιταμίνης C που είναι πιο οικονομικό
μπορεί να είναι το ίδιο ισχυρό και αποτελεσματικό όσο και και το
πιο ακριβό προ"ίόν βιταμίνης C, αν και τα πιο ακριβά δισκία
βιταμίνης C έχουν συνήθως πιο ευχάριστη γεύση και είναι πιο
εύκολα στην κατάποση.

ΔΕΚΑ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕτΕ ΥΠΟΨΗ ΣΑΣ

ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΆΣΕτΕ ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ
ΦΥΣΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥτΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

1. Μην παίρνετε φυσικές θεραπευτικές ουσίες για σοβαρές νόσους

που έχετε μόνοι σας διαγνώσει.
2. Αν ήδη παίρνετε συνθετικά φάρμακα, μην τα αντικαταστήσετε
ή προσθέσετε θεραπευτικά βότανα στην αγωγή σας, προτού συμ
βουλευτείτε το γιατρό σας. Η απότομη διακοπή ενός φαρμάκου ή
η αλληλεπίδρασή του με τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες
μπορεί να είναι επικίνδυνη.
3. Όταν είναι δυνατό, αγοράστε εκχυλίσματα των φυσικών
ουσιών με τη μορφή υγρού, στερεού ή σκόνης. Τα εκχυλίσματα
δ ιατηρούν με τον καλύτερο τρόπο τα ενεργά συστατικά των βοτά
νων. Εκτός από τα εκχυλίσματα, προτιμήστε επίσης τα βάμματα
και τις κάψουλες.
4. Όποτε είναι δυνατό, αγοράστε ένα «τυποποιημένο» προ"ίόν, με
την ένδειξη να αναγράφεται στη συσκευασία. Αυτό σημαίνει ότι
το προ"ίόν περιέχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό των ενεργών
συστατικών της φυσικής θεραπευτικής ουσίας. Τα «τυποποιημέ
να» προ"ίόντα είναι συνήθως πιο ακριβά.
5. Προσπαθείτε να αγοράζετε τα προ·ίόντα μεγάλων και
καταξιω μένων εταιριών.
6. Μην παίρνετε δόσεις μεγαλύτερες από αυτές που
καθορίζονται στη συσκευασία.
7. Να αγοράζετε προ"ίόντα μίας φυσικής θεραπευτικής ουσίας και
όχι συνδυασμούς και μείγματα διάφορων βοτάνων ή φυσικών
χημικών ουσιών.

•283.
8. Αν αφού πάρετε κάποια φυσική θεραπευτική ουσία,
παρατηρή σετε κάποια ασυνήθιστα συμπτώματα, όπως είναι οι
αλλεργίες, τα εξανθήματα ή οι κεφαλαλγίες, σταματήστε αμέσως
τη λήψη της και συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν τα
συμπτώματα δεν υποχω ρήσουν ή είναι σοβαρά.
9. Αν είναι δυνατό, χρησιμοποιήστε τις φυσικές θεραπευτικές
ουσίες υπό την επίβλεψη ενός γιατρού ή ενός ειδικού που
μπορεί να παρακολουθήσει την πρόοδο της κατάστασής σας.
10. Αν είστε έγκυος ή θηλάζετε, αν πάσχετε από κάποια χρόνια
πάθηση ή αντιμετωπίζετε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, συμβου
λευτείτε το γιατρό σας προτού αρχίσετε να χρησιμοποιείτε φυσι
κές θεραπευτικές ουσίες.

•284.
 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Αγ κ ιν άρ α : cy n a r a s c o l y m u s
Αγ ριάδα: a g r o p y r o n r e p e n s
Αγ ρ ι μόνιο: a g r i m o n i a
eupatoria
Αλθαία: a l t h e a o ffi c i n a l i s
Αμυγ δαλιά: p r u n u s
amygdalus
Άνη θ ο ς : a n e t h u m g r a v e o l e n s
Αρχαγγ ε λ ική : a n g e l i c a
archangelica
Αχιλλαία: a c h i l l e a
m i l l e fo l i u m
Αψ ιθ ιά: a r t e m i s i a a b s i n t h i u m
Γκρ έ ιπφρουτ: c i t r u s p a r a d i s i
Γλυκάν ισο : p i m p i n e l l a
anisum
Γλυκοκ ολοκυ θ ιά : c u c u r b i t a
maxima
Γλυκόρριζα: g l y cy r r h i z a
glabra
Δάφνη : l a u r u s n o b i l i s
Δεντρολίβανο : rosmarinus
officinalis
Δ ίκτα μο: d i c t a m n u s a l b u s
Δυόσμο ς : m e n t h a p i p e r i t a

Βαλανιδιά: quercusrobur Ελιά: o l e a e u r o p e a

Βαλεριάνα: valeriana Ευκάλυπτο ς : e u c a l y p t u s
o ffi c i n a l i s globulus
Βάλσα μ ο : hyp e r i c u m
p e r fo r a t u m Ζαμπού κος: s a m b u c u s n i g r a
Βασιλικ ό ς : o c i m u m b a s i l i c u m
Βατο μουρ ιά : r u b u s fr u t i c o s u s Ηλιοστ ρόφι: h e l i a n t h u s
annuus
Γα"ί δουράγκ αθο: s i l y b u m
marianum θυμάρι: t h y m u s v u l g a r i s
Γαριφαλιά : e u g e n i a
aromatica Ιτιά: s a l i x a l b a
Γεντι ανή : g e n t i a n l u t e a

•285.
Καλα μ πό κ ι : z e a m a y s
Κανέλα: c i n n a m o n u m z
eylanicum
Κάρδαμο: e l e t t a r i a
cardamonum
Καρότο: d a u c u s c a r o t a
Καρπούζι: c i t r u l l u s v u l g a r i s
Καρυδιά: j u g l a n s ν e g i a
Κασταν ιά: a e s c u l u s
hippocastanum
Κε ρασιά: p r u n u s c e r a s u s
Κισσός : h e d e r a h e l ix Κλίμα: ν i t
i s v i n i fe r a Κολλητσίδα: g a l i u m a
parine
Κόλιανδρο : c o r i a n d r u m
sativum
Κου μαριά: a r b u t u s u n e d e
Κρ ε μμύ δ ι : a l l i u m c e p a
Κριθάρι: h o r d e u m v u l g a r e
Κρόκος : c r o c u s s a t iv u s
Κυ δωνιά: cyd o n i a ν u l g a r i s
Κύ μ ινο : c u m i n u m cym i n u m
Λάπαθα: r u m e x c r i s p u s
Λ ε β άντα : l av a n d u l a
o ffi c i n a l i s
Λε μον ιά: c i t r u s l i m o n u m
Λεύκα: p o p u l u s n i g r a
Λευκάγκαθ α : c r a t a e g u s
oxyc a n t h a
Λινάρ ι : l i n u m u s i t a t i s s i m u m
Μα"ίντανό ς : p e t r o s e l i n u m
crispum
Μαντζου ράνα: o r i g a n u m
m a rj o r a n a
Μάραθο: fo e n i c u l u m ν u l g a r e
Μαργαρίτα: c h ry s a n t h e m u m l e
ucanthemum
Μαρούλι: l a c t u c a v i r o s a
Μ ε λισσόχορτο : m e l i s s a
offi c i n a l i s
Μηλιά: p y r u s m a l u s
Μολόχα : m a l v a sylνe s t r i s
Μοσχοκάρυδ α : My r i s t i c a
fr a g r a n s
Μποράντζα: b o r ag o
o ffi c i n a l i s
Πεύκο: p i n u s s i l v e s t r i s
Πολύκομπο: p o l y g o n u m
vulgare
Πράσινο τσάι: camellia
sinensis
Ραδίκ ι : c i c h o r i u m i n t y b u s
Ρίγανη : o r i g a n u m v u l g a r e
Ροδακινιά: p e r s i c a v u l g a r i s
Ροδιά: p u n i c a g r a n a t u m
Σ απουνόχορτο : s a p o n a r i a
o ffi c i n a l l i s
Σ έλινο: a p i u m g r a ν e o l e n s
Σ ινάπ ι : s i n a p s i s a l b a
Σκόρδο : a l l i u m s a t iv u m
Συκιά: f i c u s c a r i c a
Τζίνσενγκ : p a n a x g i n s e n g
τίλιο : t i l i a p l a t y p hy l l o s
Τριανταφυλλιά: r o s a c a n i n a
Τριφύλλι: t r i fo l i u m p r a t e n s e
Τριφύλλι άγριο: m e n y a n t h e s
t r i fo l i a t a
Τσουκνίδα: u r t i c a d i o i c a
Φασκό μη λο: s a l v i a o ffi c i n a l i s
Φραουλιά: fr a g a r i a v e s c a
Χαμομή λ ι : m a t r i c a r i a
chamomila
Χ ρυσάν θ ε μο : c h ry s a n t h e m u
mvulgare

•286.