ÜNİTE 3: TR İKLİMİ

İklim üzerinde etkili olanlar

*Coğrafi konum *Özel konum (Yükselti -Yer şekilleri-Denizellik-Karasallık) *Rüzgarlar *Basınç merkezlerine göre konumu

1-SICAKLIK

Gerçek sıcaklık: Bir yerin bulunduğu yükseltideki sıcaklığıdır.

Gerçek sıc.=İndirgenmiş sıc. ise orası deniz seviyesindedir.
İndirgenmiş sıcaklık: merkez deniz seviyesi kabul edilir.

Ocak ayı Temmuz ayı

En sıcak yerler Akdenizdir. Nedenleri; En sıcak yerler G.D.A. dadır. Nedenleri;
Enlem Enlem
Nemlilik Karasallık (Sıcaktan eks olmuş ☺)
Sıcak rüzgarlar
En soğuk yerler Kuzeydoğu And.dur.(Erzurum –Kars- En soğuk yerler Kuzeydoğu And.dadır. Nedenleri;
Ardahan). Nedenleri;
Enlem Yükselti
Karasallık
Yükselti
Sibirya Basıncı

Karasallığı taşa oturmak gibi düşün. Yazın aşırı ısınır, kışın aşırı soğur.

Bir yer indirgenmişse orada yükseltinin etkisi yoktur.

Sıcaklık Yorumları Isı Birikimi

❖ Güneyden kuzeye sıcaklık azalır.(Enlem) ❖ Akşam sabahtan sıcak,
❖ Azalış kıyılarda düzenlidir.(Göreceli konum devreye girer. Sadece kıyıları düzenli ❖ Eylül marttan sıcak,
yapar.) ❖ Günün en sıcak anı öğleden
❖ Batıdan doğuya sıcaklık azalır.(Yükselti) sonra olacak,
❖ Kısa mesafelerde sıcaklık değişir.(Yer şekilleri) ❖ En sıcak ay temmuz,
❖ Yaz aylarında iç kesimler(karasallık), kış aylarında kıyı kesimler daha ❖ En soğuk ay ocak.
sıcaktır.(denizellik)

2-BASINÇ

❖ Yüksek basınç: Hava soğuk, alçalır. *Sıcaklık –basınç arasında ters orantı var.
❖ Alçak basınç: Hava sıcak, yükselir. * Yükselti-basınç arasında ters orantı var.

Tr’yi Etkileyen Basınçlar

İzlanda Dinamik Alçak Basınç Sibirya Termik Yüksek Basınç

Yağış Ayaz ,Don
Azor Dinamik Yüksek Basınç Basra Termik Alçak Basınç
Tüm TR sıcak Irak
Sahra çölünden geçiyor G.D.A. sıcak
Mevsim normallerinin üzerinde sıcaklık Çamur yağar.
Dinamik :Hareket. Yıl boyu etkili. Termik:Isı. TYB=soğuk,TAB=sıcak

3-RÜZGARLAR

Hareket daima yüksek basınçtan alçak basınca doğrudur.

Yerel Rüzgarlar
Karayel Yıldız Poyraz Soğuk Saat yönünde KaYıPSaKaL
Lodos Kıble Samyeli(Keşişleme) Sıcak

Devirli Rüzgarlar
Meltem rüzgarları
Gündüz Gece
Deniz meltemi (Denizden karaya) Kara meltemi (Karadan denize)
Egede imbat derler.
Gündüz Gece
Vadi meltemi(Vadiden dağa) Dağ meltemi(Dağdan vadiye)

Meltem görülme nedenleri;

Yarımada olmamız
Yer çeşitlerinin çeşitli olması(engebe)

Fön rüzgarları;(Kar yiyen, bakırsattıran)

❖ Sıcaklık ani artar. *Karlar erken erir.
❖ Çığ sel ve taşkın riski artar. *Orman örtüsü kurur.
❖ Orman yangını riski artar. *Tarım ürünleri erken olgunlaşır ve de yanar.
❖ Rize’de turunçgil yetişmesini sağlar.
 Rüzgar Frekansı

İst ve Çanakkale Boğazları Ege İç And. ve G.D.A

Karadeniz ve Akdeniz
4-NEM
Mutlak Nem Maksimum Nem Bağıl Nem
❖ Havanın içinde bulunan nem. ❖ Havanın alabileceği en çok nem ❖ Yağış
❖ Kıyılarda yüksek. ❖ Kuru+sıcak ❖ En yüksek değer Karadeniz
❖ En yüksek değer Akdenizde. ❖ En yüksek değer G.D.A.
❖ Sulu+sıcak, buharlaşma en çok.
AKLINDA BÖYLE TUTABİLİRSİN!!!
Her insanın içinde gam vardır. Tıpkı nem gibi. Bu içimde bulunan gam mutlak gam, sürekli var. Bir de çekebileceğim
gam var. Bu da maksimum gamım. İçimdeki gam maksimum gamdan çok olursa yani çekemeyeceğim düzeye gelirse
boğazım düğümlenir. Bir şeyler tıpır tıpır dökülmeye başlar. Bu da benim bağıl gamım ☺
5-YAĞIŞ
Bir yerde yağış olabilmesi için havanın mutlaka yükselmesi gerekli.(fön yağış getirmez!)
Konveksiyonel (Yükselim) Orografik (Yamaç) Cephe(Frontal)
-İç and. da ilkbaharda kırkikindi yağışları. -Dağlar kıyıya paraleldir. -Orta kuşak sonucu
-Erzurum-Karsta yaz yağışları -Yağış miktarı fazladır. -TR’de görülen yağışların %80i.
-Göreceli konum -Göreceli konum -Mutlak konum

Yerde Havada
Sis Bulut
Sıcaklık 0 derece üstünde
Çiy Yağmur
Kırağı Kar Sıcaklık 0 derece altında
Kırç Dolu
Çiy,yağmur,kar varsa bitkiyi besler.
Kırağı,kırç,dolu bitkiye zarar verir.

En fazla yağış alan yerler;

D. Karadeniz
Hakkari
Menteşe Dağlar kıyıya paralel ve çevresine göre yüksek.
Yıldız
Zonguldak
Antalya
Adana-Hatay

En az yağış alan yerler;

Haritada çukur,çanak,graben,ova,oluk gördüğünde yağış az.

❖ Iğdır
❖ Çukurova
❖ Malatya Muş ovaları
❖ Egenin grabenleri
❖ Tuz gölü çanağı
❖ G.D.A’nın güneyi
❖ Çoruh-Kelkit oluğu

Yağışın mevsimlere dağılışı;

En az yağış mevsimi
❖ İç and:Yaz
❖ Erzurum-kars:Kış
❖ Karadeniz:İlkbahar
❖ Marmara:Yaz
❖ Ege:Yaz
❖ AkdenizYaz:
❖ G.D.A:Yaz
6-İKLİMLER
Akdeniz iklimi
❖ Yazlar sıcak ve kurak,kışlar ılık ve yağışlı
❖ Daha çok cephe yağışları
❖ Marmara, Ege, Akdeniz ve G.D.A’nın
batısı(Antep,Kilis,Urfa)
❖ Kanıtı olan tarım ürünü zeytin
Karasal iklim
❖ Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve karlı
❖ En fazla yağış ilkbaharda, konveksiyonel tipte
❖ En az yağış Tuz Gölü çanağıdır.
❖ Marmara (Edirne-Ergene), İç Batı And., İç
And. tamamı,D.And(Erzurum-Kars
hariç),G.D.A. doğusu
Karadeniz iklimi
❖ Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı
❖ Yağış rejimi düzenli
❖ En fazla yağış alan yer Rize
❖ Kanıtı tarım ürünü fındık
❖ Orografik yağış fazla
❖ Karadeniz ve Marmarada görülür.
Sert Karasal iklim
❖ Sadece Erzurum-Kars Platoları
❖ Yazlar serin ve yağışlı,kışlar çok uzun ve çok
soğuk
❖ En çok yağış yazda, konveksiyonel tiptedir.

Grafik incelerken, yağışı en fazla hangi mevsimde aldığına, yaz ayı ve kış ayı sıcaklıklarına dikkat et!
6-MİKROKLİMALAR(Küçük İklimler)
• Rize’de turunçgil yetişmesi(Fön rüzgarı etkili)
• Artvin Yusufeli’nde zeytin yetişmesi (Akdeniz iklimi)
• Iğdır’da pamuk yetişmesi(Çevreye göre alçak, yazlar kurak)
• Akdenizde muz yetişmesi(Kış ılıklığı)
• Karadenizde çay yetişmesi(Çayın babası Zihni Derin,Yıl boyu yağış, yıkanmış asitli toprak)