7,.

/$<,1
IDFHERRN
.SVV.D\QDN$UúLYL
TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ .SVV'|NPDQ$UúLYL

Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi

https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
 Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
 1. KARADENİZ BÖLGESİ

Batı Karadeniz Orta Karadeniz Doğu Karadeniz

• Bölüm ün ortalama yükseltisi 2000 m. • En dağlık - en yüksek bölümdür. Doğu
• Bölüm ün en soğuk bölümüdür. Karadeniz dağları, kıyıya paralel uzanır ve bütün
• Bölgenin en sade ve yükseltisi en az
(Balkanlardan gelen havaya açık olması) bir kıyıyı kaplayarak iç ile kıyı arasında
bölümdür. Bu nedenle; kıyıdaki etki iç
• 1000 m ve üstünde yağış alır. bölgelere kadar girmiştir, tarım alanları farklılıklar olmasını sağlar.
• Türkiye’nin en fazla ormanının olduğu geniştir, nüfus düzenli yayılmıştır. • En fazla yağış Rize (2400 m )’dir.
yerdir. Ahşap evler yaygındır. • Bulutlanm a ve nemin en fazla olduğu yerdir.
• Yağış miktarı diğer bölümlere göre daha
• Temel geçim kaynağı; madencilik ve azdır. Güneşlenme süresi de en azdır.
endüstridir. • Kırsal nüfus oranı en yüksektir. Dağınık
• En önemli tarım ürünleri; tütün, şeker
• Sanayinin en geliştiği bölümdür. Taş pancarı, soya fasülyesi, elma, pirinç, buğday, yerleşme tipi görülür.
kömürü tamamen buradan çıkartılır. mısır’dır. • En fazla göç veren bölgedir.
Karabük - Ereğli Demir-Çelik fabrikaları, • Bölüm ekonomisi tarıma daha çok • Çay, fındık tarımı en fazla bölümdür.
Taşköprü - Çaycuma kâğıt fabrikaları, Sinop
dayanır. • Tarımsal nüfus yoğunluğu en fazladır.
Cam fabrikası, Kastam onu şeker fabrikası en
• Bölgenin en az ormanına sahiptir. • Yaylacılık ve büyükbaş hayvancılık en fazla
önemlileridir.
• Temel geçim kaynağı tarımdır. gelişmiştir.
• Dağlar kıyıyla paralel uzanır ve
• Ulaşım ağının en fazla geliştiği yerdir. • Bakır rezervinin en fazla olduğu kısımdır.
yükseltileri fazladır. Kıyı kesimlerinde yağış
• Çarşamba, Çorum, Am asya ve Turhal’da • En fazla heyelanın olduğu yerdir.
bu denli yüksek düşmektedir.
Şeker fabrikaları; Tokat ve Sam sun’da sigara • Bölgenin yıllık sıcaklık farkı en azdır.
• En önemli tarım ürünleri; fındık, keten -
fabrikaları, Samsun’da bakır işletmeleri • Bölgede sanayinin en az geliştiği yerdir.
kenevir, şeker pancarı, pirinç ve patatestir.
bulunur. • Eğim in en fazla olduğu yerdir.
• Orman endüstrisi ve kâğıt sanayinin en
fazla geliştiği yerdir. • Balıkçılık çok gelişmiştir. (Geçim kaynağı)
KARADENİZ BÖLGESİ E N L E R İ
• Oldukça engebeli bir bölgedir. • Kırsal nüfus oranı en fazladır.
• Doğu - batı yönlü en geniş bölgedir. Bu nedenle yerel saat • Taş kömürünün çıkarıldığı tek bölgedir.
farkı en fazladır. • Çay, fındık, kivi ve kenevir üretiminde ilk sıradadır.
• En fazla heyelanın olduğu bölgedir. • Nem, yağışlılık ve bulutluluk oranı en fazla bölgedir.
• Yıllık sıcaklık farkı en az bölgedir. • Orman bakım ından en zengin bölgedir.
• Kimyasal çözülme en fazla, fiziksel çözülme en az bölgedir. • Yağış rejimi en düzenli bölgedir.
• Gölge boyu uzunluğu en fazla bölgedir. • En fazla falezli kıyılar (Doğu K aradeniz) bu bölgededir.
• N adasa bırakılan alanların en az olduğu bölgedir. • Balıkçılığın en fazla yapıldığı bölgedir.
• Dağınık yerleşmelerin en fazla olduğu bölgedir. • Şehirleri küçük; ama sayı olarak en fazla bölgedir.
• Gece - gündüz sürelerinin en fazla olduğu bölgedir. • Dört mevsim yağış alır ve pamuk, buğday gibi ürünler yetişmez.
• Bakır madeninin en fazla olduğu bölümdür. • Kereste fabrikalarının en çok olduğu bölümdür.
• Aritm etik nüfus yoğunluğu, ortalamanın altındadır. • Taş kömürüyle çalışan tek santralin olduğu bölgedir.
KARADENİZ BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar Küre, Bolu, Ilgaz, Köroğlu, Canik, Giresun, Rize, Kaçkar, M escit, Çimen, Kop, Akdağ, Yalnızçam Dağları
Akarsular Kızılırmak (Gökırmak, Devrez), Yeşilırmak (Kelkit, Çekerek), Sakarya, Bartın, Kelkit, Filyos (Yenice), Harşit, Çoruh
Bafra Deltası, Çarşam ba Deltası, Suluova, Taşova, Erbaa-Niksar Ovası, Bolu-Düzce Ovaları, Am asya Ovası, Tokat
Ovalar
Ovası, Çorum Ovası, Kazova, Taşova, Tosya Ovası
Göller Kaçkar (Buzul); Sera, Tortum, A bant, Yedigöller, Zinav, Sülük (Heyelan Set Gölü); Baraj gölleri
Limanlar Ereğli, Zonguldak, Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon, Hopa
Geçitler Bolu, Ecevit, Ilgaz, Zigana, Kop Geçitleri
İklim Karadeniz İklimi (Orta Karadeniz ve diğer bölgelerin iç kısımları dışındaki alanlar); Karasal îklim (Geri kalan yerler)
Kıyıdan; 0 - 800 m arası yayvan yaprak, 1500 - 2000 m arası iğne yapraklı ağaç, 2000 m ve üzeri dağ çayırlar görülür.
Bitki Örtüsü
En fazla ormana (% 32) sahiptir. (Batı Karadeniz). Bitki örtüsü geneli gürdür.
(Batı Karadeniz): Bolu, Bartın, Zonguldak, Kastamonu, Sinop, Düzce, Karabük; (Orta Karadeniz): Tokat, Çorum,
İller
Amasya, Samsun, Ordu; (Doğu Karadeniz): Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane, Bayburt.
Dağınık yerleşme, kıyı bölgelerde; toplu yerleşme, iç bölgelerde görülür. Nüfus kıyıdaki ovalarda toplanmıştır.
Nüfus-Yerleşme
Şehirleşme oranı düşük, en çok göç verir.
Fındık (Trabzon, Ordu, Giresun), Çay (Giresun - Gürcistan arası bölge), Tütün (Orta Karadeniz), M ısır (Tüm kıyıda),
Tarım Keten-Kenevir (Kastamonu, Sinop, Zonguldak), Pirinç (Kastamonu, Sinop, Tokat, Tosya, A m asya, Samsun, Boyabat),
Elm a (Amasya çevresi), Kivi (Rize), Zeytin (Çoruh vadisi, Artvin), Turunçgil (Rize çevresi), Sebze (Bölge ovalar)
Büyükbaş hayvancılık yaygındır. (2. Sırada Türkiye geneli). İç kesimlerdeki ovalarda küçükbaş hayvancılık yapılır.
Hayvancılık
Arıcılık da görülür (Rize - Anzer balı).
Demir - Çelik (Karabük, Ereğli), Bakır İşletmesi (Samsun), Şeker fabrikası (Kastamonu, Amasya, Turhal), Tütün
Endüstri (Samsun, Tokat), Çay (Rize, Trabzon), Kâğıt fabrikası (Giresun, Kastam onu), Kereste fabrikası (Zonguldak, Düzce,
Bartın), Cam sanayi (Sinop)
Taşkömürü (Zonguldak - Ereğli), Bakır (Küre-Kastamonu, Murgul-Artvin, Rize), Linyit (Amasya, Samsun), Manganez
M aden-Enerji
(Trabzon, Kastamonu, Artvin), Termik Santrali (Çatalağzı - Zonguldak)
Yayla turizmi gelişmiştir. B olu - Kartalkaya kış turizmi yapılır. A bant - Yedigöller çevresi sayfiye yeridir. Düzce ve
Turizm
Kızılcahamam kaplıcaları vardır. Safranbolu, Cilde, Trabzon, A m asra ve Sinop’ta tarihi eserler vardır.
Ev Yapısı Doğu - Batı K aradeniz’de ahşap evler; Orta K aradeniz’de kerpiç ve hımış evler yaygındır.
Kireçsiz topraklar yaygındır.
MARMARA BÖLGESİ /
KONUMU VE YER ŞEKİLLERİ İKLİM VE DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜ
 Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
2. MARMARA BÖLGESİ https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi

Çatalca - Kocaeli B. Yıldız Dağları Bölümü Ergene Bölümü Güney Marmara B.

• Bölgenin en büyük bölümüdür.
• Deniz seviyesine yakın,
• Engebe ve yükseltinin en • Engebesi oldukça azdır. • Tarım alanlarının en geniş olduğu
sade ve plato görünümdedir.
fazla olduğu bölümdür. kısımdır.
• Türkiye’nin en fazla nüfusu • Step ikliminin özellikleri
• Tarım alanlarının en az görülür. • Konserveciliğin en fazla geliştiği
olduğu bölümdür.
olduğu bölümdür. bölümdür.
• Kentleşme en fazladır. • En az deprem riski görülür.
• Yağış miktarının en fazla • İpek böcekçiliğin en fazla
• Aritm etik nüfus yoğunluğu • Yağışın en az olduğu bölümdür.
olduğu bölümdür. geliştiği yerdir.
sn fazladır. • Kış sıcaklıkların en düşük
• Ormanların en fazla yer • En fazla bor mineralleri çıkarılır.
• Sanayi - hizm et sektöründe olduğu bölümdür.
kapladığı bölümdür. D iğer önemli madenleri; mermer,
çalışan nüfusun en fazla olduğu • A ntropojen bozkırların en fazla
linyit, demirdir.
bölümdür. • Bölüm ün geçim kaynağı; görüldüğü bölümdür (Türkiye’de).
ormancılık, hayvancılıktır. • Tektonik göllerin en fazla olduğu
• Ulaşımın, sanayinin, • Tarım alanları geniştir.
bölümdür.
ticaretin en çok geliştiği • En az nüfusun olduğu • Ergene çayının su toplama
bölümdür. • Büyük kesimde Akdeniz iklimi
bölümdür. havzasıdır.
görülür. Ovalık alanlar geniş yer
• En fazla göç alan • Kentleşmenin en az olduğu • En önemli tarım ürünleri;
saplar.
bölümdür. bölümdür. ayçiçeği, pirinç, üzüm, buğday,
• Küçükbaş mera hayvancılığı
• En çok enerji tüketen • Ulaşımın en az geliştiği susam, şeker pancarı.
yoğundur.
bölümdür. bölümdür. • Şeker fabrikaları (Alpullu),
• Otomotiv - dokuma sanayi
• Kişi başına düşen milli • Karadeniz iklimi görülür. şarap-rakı fabrikaları (Tekirdağ),
(Bursa), yağ sanayi (Balıkesir,
gelirin en fazla olduğu • Yoğun göç verir. dokuma endüstrisi (Çerkezköy)
Gemlik), konserve (Bursa, Balıkesir,
bölümdür. • H am itabat’ta doğalgaz bulunur.
Çanakkale), şeker (Susurluk), kâğıt
• Kuzeyde Karadeniz iklimi, çıkarılır. • A sya’yı A vrupa’ya bağlayan
(Balıkesir), bor (Susurluk), porselen -
güneyde Akdeniz iklimi • Bölgenin en tenha yeridir. yollar geçer.
seramik (Bozüyük - Çanakkale)
görülür.
fabrikaları vardır.
M ARM ARA BÖLGESİ E N L E R İ
• Ortalama yükseltisi en az olan bölgedir. • A yçiçeğin en fazla üretildiği bölgedir.
• Yayla turizmi yoktur. • Hidroelektrik enerji potansiyeli en düşük bölgedir.
• İklimi en fazla çeşitlilik gösteren bölgedir. • En çok enerji tüketen bölgedir.
• Fizyolojik nüfus yoğunluğu en fazla bölgedir. • Ulaşım ve ticaretin en fazla geliştiği bölgedir.
• D ünya’nın en zengin bor yatakları Bursa ve Susurluk’ta • İstanbul, en büyük ithalat limanıdır.
bulunur. • En fazla nüfuslanmış, en fazla göç alan bölgedir.
• İpek böcekçiliği ve kümes hayvancılığının en fazla yapıldığı • N üfus yoğunluğu en fazladır.
bölgedir. • Kıyı set göllerinin en fazla bulunduğu bölgedir.
• Kentleşme oranının en yüksek olduğu bölgedir. • Doğum oranı en az bölgedir.
• Okur - yazar oranı en yüksek bölgedir. • Kişi başına düşen gelir en fazla olan bölgedir.
• Orman alanı bakımından 3. sıradadır. • Volframın en fazla bulunduğu bölgedir.
• Balıkçılık bakımından Ege ve A kdeniz’den önce gelir. • Sanayi gelirlerinin en fazla olduğu bölümdür.
• M erinos koyunlarının en çok beslendiği bölgedir. • Doğalgazla çalışan santrallerin en fazla olduğu bölümdür.
• Gerçek ve indirgenmiş sıcaklıklar arasındaki farkın en az • Yeşil renk ve tonlarının en çok olduğu bölgedir (haritada).
olduğu bölümdür. • A karsuların kirlilik oranının en fazla olduğu bölümdür.
• Ekili - dikili arazi oranı en fazla bölgedir. • Turizm geliri en fazla olduğu bölümdür.
• Bitki örtüsü, tarım ürünü çeşidi en fazla olan bölgedir. • Çevre sorunlarının en fazla yaşandığı bölgedir.
M ARM ARA BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar Uludağ, Yıldız Dağları, Tekirdağ, Samanlı Dağları, K oru Dağı, Işıklar Dağı, Biga Dağı, Kaz Dağı
Akarsular M eriç, Ergene, Susurluk, Kocaçay, Gönen çayı, Nilüfer çayı, Sakarya nehri.
Ovalar Ergene, Uzunköprü, Adapazarı, Bursa, İnegöl, Karacabey, Balıkesir, Gönen, Pamukova, Susurluk, Ezine Ovaları
İznik Gölü, Kuş Gölü, Sapanca, U lubat Gölleri (tektonik), Durusu (Terkos), B. Çekmece, K. Çekmece gölleri (kıyı set
Göller
gölü), Manyas Gölü
Limanlar İstanbul, İzmit, Bandırma, Çanakkale limanları
İklim Akdeniz İklimi (Ege-M armara kıyıları); Karadeniz iklimi (Karadeniz kıyıları); Karasal iklim (Trakya bölgesi)
Bitki Örtüsü Maki (Ege-M armara kıyıları); Ormanlar (Çatalca-Kocaeli, Yıldız dağları), A ntropojen Bozkır (Ergene bölümü)
Kırklareli (Yıldız Dağları), Edirne, Tekirdağ (Ergene Bölüm ü), İstanbul, İzmit, Adapazarı (Çatalca-Kocaeli), Bursa,
İller
Balıkesir, Çanakkale, Bilecik, Yalova (Güney M armara Bölümü)
Yarımadalar Kapıdağ (Tombolo), Çatalca, Kocaeli, Armutlu, Biga ve Gelibolu Yarımadaları
Türkiye nüfusunun % 2 5 ’ine sahiptir. Seyrek nüfuslu yerler; yıldız dağları bölümü, Çanakkale çevresi ve Trakya içleri;
Nüfus-Yerleşme
sık nüfuslu yerler; Çatalca-Kocaeli ile Güney M armara bölümüdür.
Ayçiçeği (Ergene), Zeytin (Ayvalık, Edremit, Gemlik çevresi), Pamuk (Balıkesir), Şekerpancarı (Adapazarı, Trakya),
Tarım Buğday (Ergene, Doğu Marmara), Pirinç (Ergene, Meriç havzası), M ısır (Doğu Marmara, Trakya), Tütün (Adapazarı
Ovası), Fındık (Güney-Doğu Marmara), Kiraz (Adapazarı), Şeftali (Bursa), Ü züm (Tekirdağ)
Hayvancılık Ahır, kümes hayvancılığı, ipek böcekçiliği, arıcılık, balıkçılık, mera hayvancılığı, merinos koyun...
Endüstri Dokuma, Kâğıt, Petro-kimya, İlaç, Çimento, Seramik, Şeker, Şarap-rakı, suni ipek, suni gübre fabrikaları var.
Linyit (Trakya, Güney M armara (Çan)); Bor (Bursa, Susurluk, Bigadiç), Doğalgaz (Hamitabat), Volfram (Bursa),
M aden-Enerji
M ermer (Bilecik, M armara A dası), Demir (Sakarya, Balıkesir), Bakır-kurşun (Çanakkale), Çinko-Cıva (Balıkesir).
Turizm Uludağ (kış turizm i), kıyılarda yaz turizmi, Manyas gölü (kuş cenneti), Bursa-Yalova kaplıcalar, tarihi e s e r le r.
EGE BÖLGESİ
Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
 3. EGE BÖLGESİ

KIYI EGE BÖLÜMÜ İÇ BATI ANADOLU BÖLÜMÜ

• H orst ve graben sisteminin en fazla olduğu bölümdür.
• Kırıklı yapının fazlalığından 1. derece deprem bölgesidir.
• Akarsu eğimleri az olduğundan, enerji potansiyelleri düşüktür. • Geneli yüksek platolarla kaplı, engebeli arazidir.
• Bölgenin en gelişmiş - en yoğun bölümüdür. • Kıyı Ege Bölümüne göre sıcaklıkları düşüktür, daha az yağış alır.
• Akdeniz iklimi yaygındır. • Karasal iklim görülür ve bitki örtüsü bozkırdır.
• Nüfusun % 80’ini barındırır. Kentleşme oranı yüksektir. • N üfus miktarı ve yoğunluğu daha azdır.
• Sanayinin geliştiği bölümdür. • Önemli tarım ürünleri; haşhaş, şeker pancarı, fasulye, buğday.
• Aritm etik nüfus yoğunluğu en fazla bölümdür. • Önemli madenleri; linyit ve mermerdir.
• En fazla yağış, yükseltisi fazla M enteşe Yöresine düşer. • Nüfusun % 2 0 ’si bu bölümdedir. Kentleşme oranı düşüktür.
• Dağlar kıyıya dik uzandığından iklimin alanı genişlemiştir. • Göç verirler.
• Yoğun göçler alır. • Uşak-çevresi halı, kilim ve battaniye dokumacılığı gelişmiştir.
• Girinti - çıkıntı kıyı fazla ve en uzun kıyıya sahiptir. • Ekonomik faaliyet; tarım ve hayvancılıktır.
• Önemli tarım ürünleri; zeytin, çekirdeksiz üzüm, tütün, incir,
pamuk.
• Delta ovaları en yoğun bölümdür. (Türkiye kıyılarında)
EGE BÖLGESİ E N L E R İ
• Kıyıda girinti - çıkıntının en fazla olduğu bölümdür. • Zeytin, üzüm, tütün, incir ve haşhaş üretiminde ilk sıradadır.
• Kırıklı yer yapısının en fazla olduğu bölümdür. • En çok sayıda linyitle çalışan term ik santrale sahip bölgedir.
• Sıcak su (jeotermal) kaynakları bakım ından en zengindir. • Jeotermal ile çalışan santraller tek buradadır: Sarayköy (Denizli),
• Denizel etkinin iç kesimlere kadar en fazla sokulabildiği Germencik (Aydın).
bölgedir. • Türkiye’de ilk demiryolu İzm ir-Aydın arasında yapılmıştır.
• En uzun deniz kıyısına sahip bölgedir. • M arm ara’dan sonra 2. büyük nüfusa sahiptir.
• En fazla delta ovasına sahiptir. • En büyük ihracat limanı İzm ir’dir.
• En geniş hinterlant (art bölge) sahip bölgedir. • Ekonomik değeri yüksek ve ihracata yönelik ürünlerin tarımı yapılır.
• Turizm gelirleri açısından Türkiye’de 2. sıradadır. • A karsular denge profiline çok yakındır.
• Arıcılığın ve bal üretiminin en fazla olduğu il M uğla’dır. • M uğla - M enteşe Yöresi, turizm gelirleri en yüksek alandır.
• Koy, körfez, ada, yarımadanın en fazla olduğu bölgedir. • Cıva, altın ve mermerin en çok bulunduğu bölgedir.
EGE BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar Kaz, Madra, Yunt, Bozdağ, Aydın, Menteşe, M urat, Emir, Türkmen, Şaphane, Domaniç, Eğrigöz, Sandıklı, Simav
Akarsular Bakırçay, Gediz, Küçük M enderes, Büyük M enderes Nehirleri
Bakırçay, Gediz (M enemen), Efes (K. M enderes), M ilet-Balat (B. Menderes) Deltaları, Tavas, Çivril, Örencik, Banas
Ovalar
Ovaları; M anisa, Kütahya, Salihli, Sandıklı, Aydın, Ödemiş, Simav, Söke, Afyon, Soma Ovalar (Çöküntü Ovalar)
Göller Simav - Karamuk (Tektonik göller); Çamiçi, M armara (Alüvyal set gölü);
Limanlar İzmir, Kuşadası, Bodrum, M armaris Limanları
Körfez-Adalar Edremit-Çandarlı-İzm ir-Kuşadası-Güllük-Gökova körfezleri; Urla-Datça-Bodrum yarımadaları
iklim Akdeniz İklimi (Kıyı Ege); Karasal İklim (İç Batı Anadolu)
Bitki Örtüsü İç kısımlarda bozkır, kıyı’dan 400 m ’e kadar maki, daha yükseği ise iğne yapraklı ormanlar.
İller Kıyı Ege Bölüm ü (M anisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli); İç Batı A nadolu (Afyon, Uşak, Kütahya)
Nüfus-Yerleşme Nüfus büyüklüğü bakımdan 3 .’dür. En fazla nüfus, kıyı E ge’de, geri kalan yerler (M enteşe yöresi) tenhadır. Göç alır.
Tütün (%70-İzmir, M anisa, M uğla), Pamuk (%30- K.-B. Menderes Ovalar), Zeytin (% 50-Edremit, Ayvalık), Üzüm
Tarım (%35-İzmir, Gediz), İncir (% 80-B.M enderes Ovası), Haşhaş (Afyon, Denizli, Uşak, Kütahya), Şekerpancarı (İç Batı
Anadolu), Turunçgiller (Güney Ege), Pirinç (akarsu boyları), Sebze-meyve (% 16-ovalar), seracılık, çiçekçilik.
Hayvancılık Arıcılık (M uğla-çevresi), A hır hayvancılığı (Büyük kent çevresi), Küçükbaş hayvancılık (İç Batı Anadolu), Balıkçılık
Yağ (Edremit, A yvalık Körfezi), Şeker (Kütahya, afyon, uşak), Dokuma (İzmir, Aydın, Denizli, M anisa, Uşak), Petro-
Endüstri kimya (İzmir-Aliağa), Azot-gübre (Kütahya), Seramik-çini (Kütahya), Halı (Uşak, Kula, Demirci, Gördes, Simav),
Çimento (Kütahya, Afyon, Denizli), Termik santraller (Yatağan (M uğla), Soma (M anisa), Tunçbilek (Kütahya)).
Linyit (%90- Soma, Emet, Tavşanlı, Tunçbilek, Değirmisaz, Yatağan), Krom (%35- M enteşe), Demir (Kaz Dağı Etekleri,
Eymir, Dikili), Cıva (Karaburun), Zım para (İzmir, Aydın, M uğla), Tuz (%50- İzmir-Çamaltı), M ermer (Afyon, Uşak,
Maden-Enerji
Denizli, M anisa), Borasit (Emet, Sındırgı), Amyant-M agnanez (Kütahya), Termik santral (Soma, Tunçbilek), Jeotermal
Enerji (Sarayköy-Denizli; Germencik - Aydın; Göcek - Afyon)
Bölgede deniz turizmi yaygındır. A ntik kentler; Efes, Bergama, Sard, M ilet, M eryem Ana Kilisesi. D enizli’de Pamukkale
Turizm
travertenler yer alır. Kütahya, Afyon, M anisa kaplıcaları yaygındır.
AKDENİZ BÖLGESİ /
Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
 Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
4. AKDENİZ BÖLGESİ

ANTALYA BÖLÜMÜ ADANA BOLÜMÜ

• Batı Torosların geniş yer kapladığı çok engebeli bölümdür. • Taşeli Platosu, Çukurova, N ur Dağları ve Orta Toroslar yer alır.
• Teke Yarımadası ile Göller ve A ntalya yörelerinden oluşur. • Yüz ölçümü büyüktür. (Antalya’ya göre)
• Göl sayısının en fazla olduğu bölümdür. • Ekonomisi; tarım ve sanayiye dayanır.
• Kıyı kesimi Akdeniz; iç kesimler Karasal İklim görülür. • Önemli tarım ürünleri; muz, turunçgiller, pamuk, mısır, soya
• Karstik arazi ve şekiller çok yaygın bölüm dür ve bu yüzden fasulyesi, yer fıstığı, buğday, ayçiçeği, üzüm, tütün, pirinç.
tarım alanları dardır. • Önemli madenler; krom, linyit, demirdir.
• En dar sanayi, tarım ve nüfusa sahip bölümdür. • Sanayi, tarım ve ulaşımın en geliştiği bölümdür.
• En geniş turizm, seracılık ve yağış miktarına sahip bölümdür. • Petrol rafinerisi, demir-çelik endüstrisi, dokuma sanayisi, bitkisel yağ
• Önemli tarım ürünleri; turunçgiller, gül, pamuk, şeker pancarı, sanayisi, sigara ve otomotiv sanayi bulunur.
anason, haşhaş. • Yağış miktarı diğer bölüme göre azdır.
• Önemli madenleri; boksit, krom, kükürttür. • Yer şekillerinden dolayı hinterlandı geniştir ve önemli limanlar
• Temel geçim kaynağı tarımdır. barındırır.
• Bölge nüfusunun % 28,6’sına sahiptir. • Tarım alanı, diğer bölüme göre daha fazla alana sahiptir.
• Bölüm ün hinterlandı dardır. • Akdeniz iklim alanı geniştir.
A KDENİZ BÖLGESİ E N L E R İ
• Karstik arazi - şekillerin en yaygın olduğu bölgedir. • Deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluğu en fazladır.
• Kışın en ılık geçen bölgedir. • Gece-gündüz süresinin yıl içinde en az değiştiği bölgedir.
• Yıl boyunca mutlak nem miktarının en fazla olduğu yerdir. • M uz, turunçgiller, soya fasülyesi, yer fıstığı, mısır, anason, gül, çiçek,
• D on olayı en az görülür. turfanda sebze üretiminin en fazla yağıldığı bölgedir.
• Seracılığın en fazla yapıldığı bölgedir. • Deniz turizmi süresinin en uzun olduğu bölgedir.
• Tarım ürünlerinin en erken olgunlaştığı bölgedir. • En fazla alüminyum (boksit) ve kükürt çıkarılan bölgedir.
• Aynı alandan birden fazla ürünün alınabildiği en elverişli • Kıl keçisinin en fazla beslendiği bölgedir.
bölgedir. • Sebze- meyvenin en erken olgunlaştığı bölgedir.
• En büyük delta ovası (Ç ukurova)’na sahiptir. • En fazla mevsimlik işçi göçü alan bölgedir. (Çukurova)
• Bulutluluk oranı en az olan bölgedir. • Kış yağışlarının en fazla olduğu bölgedir.
• Yaz - kış yağışları arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir. • Güneydoğu A nadolu’dan sonra yıllık sıcaklık ortalamasının en fazla
• Yıl içinde gölge boyu uzunluğunun en kısa olduğu bölgedir. olduğu bölgedir.
• Yaz turizm inin en erken başladığı, en geç bittiği bölgedir. • Demir-çelik endüstrisinde; K aradeniz’den sonra en gelişmiştir.
• Ocak ayı sıcaklık ortalamasının en fazla olduğu bölümdür. • Cephe yağışlarının en fazla olduğu bölümdür.
A KDENİZ BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Beydağları, Çiçekbaba dağı, Barla dağı, Sultan dağı, Dedegöl dağı, Geyik dağları, Bolkar dağları, D emirkazık dağı,
Dağlar
Aladağlar, Tahtalı dağları, Binboğa dağları, N ur (Amanos) dağları.
Akarsular Asi, Seyhan, Ceyhan, Göksu, M anavgat (Oymapınar), Aksu, Dalaman
Çukurova (Seyhan-Ceyhan ırmaklar), Silifke (Göksu Irmağı) Deltaları; A m ik Ovası (graben); Elmalı, Kestel, Acıpayam,
Ovalar
Korkuteli, Tefenni, Çeltikçi, Çukurhisar Ovaları (Karstik ovalar); Asi Ovası
Burdur, Acıgöl (Tektonik); Kovada, Suğla, Kestel, Salda, A vlan (Karstik); Bolkar, Aladağlar (Buzul); Köyceğiz (Alüvyal
Göller
Set Gölü), Beyşehir (3. büyük göl), Baraj gölleri
Limanlar Antalya, Fethiye, M ersin, İskenderun Limanları
Çubuk (Göller Yöresi-Antalya), Sertavul (Göksu) (Silifke-İç Anadolu), Belen (Amik - İskenderun), Gülek (Çukurova -
Geçitler
İç Anadolu) Geçitleri.
Körfezler Fethiye, Finike, Antalya, M ersin, İskenderun
İklim Akdeniz iklimi (kıyı bölgeler), Karasal İklim (iç bölgeler)
Maki (Hâkim bitki örtüsü); Kıyıdan 1000m’ye kadar maki, sonra karaçamlar; 1200-2200 m arası iğne yapraklı ormanlar;
Bitki Örtüsü
2200 m ve üstünde dağ çayırları mevcuttur.
İller Antalya Bölümü( Antalya, Burdur, Isparta); Adana Bölümü (Adana, Osmaniye, K.M araş, M ersin, Hatay, Kilis)
Y üzölçümüne göre az nüfusludur. Adana %70, A ntalya % 30 nüfus oranına sahiptir. En tenha yerler; göller yöresinin
Nüfus-Yerleşme
dağlık alanları, Amanos dağı güney yamacı, Teke ve Taşeli Platolarıdır. Toplu yerleşme yaygındır.
M uz (% 100-Anamur), Turunçgil (%90- Antalya, M ersin), Susam (% 50-Adana-Antalya kıyı hattı), Yer fıstığı (%90 -
Silifke), Baklagil-% 30, Buğday (Çukurova, Göller yöresi, Isparta), Pam uk (Çukurova), M ısır (Antalya, Çukurova, Amik
Tarım
ovası), Pirinç (Amik ovası, Silifke, Çukurova), Zeytin - Üzüm (kıyı boyu), Gül (% 100-Isparta, Burdur), Tütün -
Şekerpancarı (Burdur), Sığla (M uğla - Antalya).
Hayvancılık Hayvancılık çok gelişmemiştir. Toroslar-yaylacılık ile sığ, koyun, keçi yetiştirilir. Kıyı şeridi balıkçılık gelişmiştir.
Demir-Çelik (İskenderun), Dokuma (Adana, M ersin, Hatay, M araş), A lüminyum (Seydişehir), Otomotiv (Adana), Petro-
Endüstri Kimya (M ersin-Ataş Rafineri), Gübre (Adana, M ersin, İskenderun), Gıda (Antalya, Adana), Şeker (Burdur), Gülyağı ve
halı (Isparta, Burdur), Kâğıt (Dalaman-SEKA, Silifke)
Krom (M uğla, Fethiye, Dalaman, Köyceğiz, A dana, Mersin), Boksit (Seydişehir, Akseki), Kükürt (Keçiborlu), Demir
M aden-Enerji (Toroslar, Maraş, Amanos Dağı, Adana), Linyit (M araş, A dana, Seydişehir, Beyşehir), B arit (M ersin, Adana), Asbest
(Hatay), M anganez (Burdur, Adana)
Turizm Turizm gelirleri yüksektir. Bölgede çok sayıda karstik oluşum (mağara, şelale, düden) turizm aşısında önemlidir.
Evler Yapı malzemeleri kalker taşlarıdır.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
 Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
4. İÇ ANADOLU BÖLGESİ
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi

YUKARI SAKARYA KONYA ORTA KIZILIRMAK YUKARI KIZILIRMAK

• Yer şekilleri çok sadedir.
• Tuz Gölü kapalı havzası
bulunur. • Bölgenin en dağlık - yüksek
• Bölgenin en gelişmiş • Bölgenin en az yağış alan bölümüdür.
• V olkanik dağlar geniş yer
bölümüdür. bölümüdür. • Kış mevsiminin en soğuk - uzun
saplar.
• A nkara’da tiftik keçisi • Ekonomisi; tarım ve geçtiği bölümdür.
• Bölgenin en geniş bölümüdür.
yaygındır. sanayiye bağlıdır. • Yükseltisi fazla olduğundan,
• Verimli tarım toprakları geniş
• Önemli madenler; bor, • Ülkemizin tahıl ambarı yağışlar da fazladır.
yer kaplar.
linyit, mermer, krom, toryum. olarak bilinir. • Küçükbaş hayvancılık, halı ve
• Peribacaları; Ürgüp çevresinde
• Önemli tarım ürünleri; • Tarım aletleri ve kamyon kilim dokumacılığı yaygındır.
yaygındır.
buğday, ayçiçeği, baklagiller, sanayisi önemlidir. • En önemli tarım ürünleri; arpa,
• Kırsal nüfusun en fazla olduğu
şekerpancarıdır. • En önemli ürünler; arpa, şeker pancarı ve baklagildir.
bölümdür.
• Yer şekilleri sadedir. buğday, çavdar, şeker, üzüm, • Çimento, süt, tuğla, alçı
• Ekonomisi; tarım ve sanayiye
• Nüfus yoğunluğu, miktarı, şeker pancarı, baklagillerdir. fabrikaları; demir yolu araçları tamir
dayanır.
kentleşme oranı ve sanayileşme • Un, bisküvi, şeker, atölyesi ve et kombinası bulunur.
• K ırıkkale’de petrol rafinerisi ve
sn fazla bölgedir. makarna, çimento ve dokuma • Tarım alanların en az olduğu
silah fabrikası bulunur.
• Uçak, şeker, çimento, sanayisi bulunur. bölümdür.
• Çimento, şeker, dokuma,
bisküvi, dokuma, konfeksiyon, • Tarım alanlarının en geniş • Ulaşımın en az geliştiği
mobilya, içki, meyve suyu, Petro-
içki, lokom otif ve traktör olduğu bölümdür. bölümdür.
kimya endüstrisi bulunur.
fabrikaları bulunur. • Bölgenin en sıcak • N üfusun, sanayinin ve
bölümüdür. kentleşmenin en az olduğu bölümdür.
• Deprem riskinin en az
olduğu bölümdür.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ E N L E R İ
• Türkiye’de ova ve platolar en geniş yer kaplar. • Koyun ve tiftik keçisinin en fazla yetiştirildiği bölgedir.
• Türkiye’nin en büyük ovası (Konya Ovası) buradadır. • Konya-Karapınar’da rüzgâr aşındırmasının en çok görüldüğü yerdir.
• Konya Ovası, tahılların % 3 3’ünü karşılar. • Mekanik çözülmenin en fazla görüldüğü bölgedir.
• En büyük kapalı havza- Tuz Gölü havzası buradadır. • Lületaşının çıkarıldığı tek bölgedir.
• Konveksiyonel yağışların en fazla olduğu bölgedir. • Yeşil mercimek en fazla bu bölgede (Yozgat) yetiştirilir.
• Erozyonun en fazla olduğu bölgedir. • En yoğun nüfus bölgeleri (Ankara, Eskişehir, Sivas, Konya, Kayseri)
• N adasa ayrılan toprakların en fazla olduğu bölgedir. • Karasal iklimden en az yağış alan bölgesidir.
• Buğday ekim alanının en geniş olduğu bölgedir. • Karstik şekillerin A kdeniz’den sonra en fazla görüldüğü bölgedir.
• En çok üretilen ürünler; buğday, arpa, şekerpancarı, elma ve • Uçak sanayinin en çok geliştiği bölgedir.
patatestir. (ilk sırada yer alır) • Volkanik dağların en fazla yer kapladığı bölgedir.
• En çok komşu bölgeye sahiptir. • Bölgenin en gelişmiş bölümü Yukarı Sakarya; en yüksek bölümü
• Yüzölçümü bakımdan 2. sıradadır. Yukarı K ızılırm ak’tır.
• Toplu yerleşme görülür. (En fazla görülen bölgelerdendir.) • Vagon ve lokom otif endüstrisinin en çok geliştiği bölgedir.
• En fazla kapalı havzaya sahiptir. • Platolar geniş yer kaplar.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
(Kıvrım) Sündiken, Hınzır, Tecer, A kdağ, Kızıldağ, Elmadağ, Idris Dağı, Ayaş, Sivrihisar; (Volkanik) Karadağ,
Dağlar
Karacadağ, Hasan Dağı, Erciyes Dağı, Melendiz Dağı.
Akarsular Kızılırmak (Delice), Sakarya (Porsuk)
Ovalar Konya, Ereğli, Aksaray, Kayseri, Develi, Konak, Eskişehir, Çubuk, M ürted, Yukarı Sakarya Ovalar
Platolar Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzunyayla, Yazlıkaya Platolar
Tuz (2. büyük), Akşehir, Eber, Seyfe, Çavuşçu (Tektonik); Meke Tuzlası (Krater); Eymir, M ogan (Alüvyal Set Gölü),
Göller
Sultan sazlığı, Ilgın Gölü
İklim Karasal iklim (Geneli)
Bitki Örtüsü Bozkır etkili alana sahiptir. Bazı dağlık yamaçlarda ormanlar görülür.
Eskişehir, A nkara (Yukarı Sakarya); Konya, Karaman, Aksaray (Konya Bölümü); Çankırı, Kırıkkale, Yozgat, Kırşehir,
İller
Kayseri, Nevşehir, Niğde (Orta Kızılırmak); Sivas (Yukarı Kızılırmak Bölümü)
Nüfus yoğunluğu, Türkiye ortalamasının altındadır. Ovalarda ve dağ yamaçlarında nüfus toplanmıştır. Toplu yerleşmeler
Nüfus-Yerleşme yaygındır. Tarımsal nüfus yoğunluğu düşüktür. En fazla nüfus; Yukarı Sakarya (sanayi-ulaşım geliştiğinden), en az
nüfus; Yukarı Kızılırmak Bölüm ü (olumsuz yüzey şekilleri ve iklim etkisinden)
Buğday (Konya, Ankara, Eskişehir), A rpa (%45- soğuk, yüksek yerlerde), Şeker pancarı (% 30- Eskişehir, Konya, Niğde,
Tarım Kırşehir), Elm a (bölge geneli), Patates (% 30-Nevşehir), Ayçiçeği (Eskişehir, Kayseri), Haşhaş (Akşehir - Afyon arası Iç
A nadolu’da kalan bölgeleri), Arm ut, Ceviz, Üzüm. [Buğday, arpa, şekerpancarı, elma, patates’te birinci bölgedir.]
Bozkırlar etkisiyle küçükbaş hayvancılık yaygındır. Koyun %35 (Sivas, Konya), Tiftik keçisi (% 75-Ankara çevresi),
Hayvancılık
Ahır-besi hayvancılığı (büyük kent çevresi)
Lokom otif (Eskişehir), Uçak (Eskişehir, Ankara, Kayseri), Dokuma (Ankara, Konya, Kayseri), Halıcılık (Kayseri, Sivas),
Endüstri Şeker (Ankara, Kayseri, Eskişehir, Konya, Niğde), Silah (Kırıkkale), Petrol Rafinerisi (Kırıkkale-Orta Anadolu),
Otomotiv (Aksaray), Çimento (Niğde, Konya, Sivas, Ankara), Et-süt ürünleri (Kayseri, Konya, Ankara, Sivas, Eskişehir),
Krom (Eskişehir, Sivas, Kayseri), Linyit (Eskişehir, Ankara, Sivas), Kaya Tuzu (Çankırı, Kırşehir, Tuz Gölü, Sivas,
M aden-Enerji
Kayseri), Çinko (Kayseri, Sivas, N iğde), Demir (Kayseri, Sivas), Lületaşı (Eskişehir), Cıva (Konya-Sarayönü, Niğde),
Turizm Ürgüp-Göreme, Peri Bacaları ve Ihlara Vadisi bu bölgededir. Erciyes’te kayak merkezi vardır. Ankara- Anıtkabir.
Ev Tipleri Kerpiç evler yaygındır.
DOGU ANADOLU BÖLGESİ
Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
 6. DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

YUKARI FIRAT B. ERZURUM-KARS B. YUKARI MURAT-VAN B. HAKKARİ BÖLÜMÜ

• Yüksek platolardan oluşur.
• Doğu A nadolu’nun en geniş
• Ülkemizde en soğuk kışlar bu
bölümüdür.
bölümde görülür.
• Yer şekilleri en sade bölümüdür.
• En fazla yağış yazın, en azı
• Tarım alanları geniş yer kaplar.
kışın alır. • Türkiye’nin yer şekilleri
(GAP ile)
• En verimli topraklar olan bakımından en engebeli
• Bölgenin en sıcak bölümüdür. • V olkanik dağların en fazla
Çernozyom, burada bulunur. Yaz bölümüdür.
• Bölge nüfusunun % 40,3’ü olduğu bölümdür.
yağmurlarından oluşan gür • A rıcılık ve küçükbaş
buradadır. • En büyük gölü Van Gölü
çayırlarda büyükbaş hayvancılık hayvancılık yaygındır.
• M aden rezervinin ve çeşidinin en buradadır.
görülür. • Türkiye’deki nüfus ve
fazla olduğu bölümdür. Önemli • Van Gölü, kapalı havza
• Hayvancılık en önemli nüfus yoğunluğunun en az
madenler; krom, bakır, kurşun, çinko, niteliğindedir.
faaliyettir. olduğu bölümdür.
linyit, demir. • Önemli tarım ürünleri; tütün,
• Iğdır O vası’nda pamuk • H er yönden Türkiye’nin
• Sanayinin ve ulaşımın en fazla tahıl ve şeker pancarıdır.
yetiştirilir. en az gelişmiş bölümüdür.
geliştiği bölgedir. • Ekonomik faaliyetler; tarım ve
• Önemli tarım ürünleri; arpa, • Tarım alanları çok dardır.
• Hidroelektrik enerji üretiminin en hayvancılıktır.
buğday, patates ve şeker • U laşım çok geridir.
fazla olduğu bölgedir.
pancarıdır. • Demiryolu ulaşımı
• Önemli tarım ürünleri; kayısı,
• Yağışlar, Konveksiyonel yoktur.
şeker pancarı, buğday, üzüm, elma,
şeklindedir.
nohut.
• Bölgede en fazla orman
• Malatya, kayısı üretiminde ülke
burada görülür (Sarıkamış çevresi
birincisidir.
- Sarıçam Ormanı)
DOĞU ANADO LU BÖLGESİ E N L E R İ
• Yüzölçümü bakımından en geniş bölgedir. • Donlu gün sayısı en fazla bölgedir,
• Ortalama yükseltisi en fazla olan bölgedir. • M aden ve enerji üretimi en fazla olan bölgedir.
• Türkiye’nin en yüksek dağı, Ağrı Dağı 5137 m ’dir. • Okur-yazar oranı en düşük; doğurganlık oranı en yüksek bölgedir.
• Ölçülmüş en düşük sıcaklıklar bu bölgededir. • Yol yapım ve ulaşım maliyetinin en fazla olduğu bölgedir.
• En şiddetli karasal iklimin, soğuğun görüldüğü; yıllık sıcaklık • En büyük gölü Van Gölü buradadır.
farkı en fazla bölgedir. • En tenha yeri, Hakkâri Bölümü; en kalabalık yeri Yukarı Fırat
• Nüfus yoğunluğu en az bölgedir. Bölümüdür.
• Turizm gelirleri en düşük bölgedir. • Kahverengi tonlarının en çok olduğu bölgedir. (Haritada)
• Büyükbaş hayvancılığın en fazla yapıldığı bölgedir. • Yaz yağış oranı en fazla bölgedir. (Erzurum-Kars)
• Sanayisi en geri, sebze tarım ına en elverişsiz bölgedir. • Kişi başına düşen milli gelir en az bölgedir.
• Tarımsal faaliyetlerin en geç başlayıp, en erken bittiği bölgedir. • Tarımsal nüfus yoğunluğu en fazladır.
• Tarım ürünü çeşidi en az bölgedir. • Kuzey-güney yönlü en geniş alan kaplayan bölgedir.
• Ekili - dikili arazi oranı en az bölgedir. • Kayısı üretiminde ilk sıradadır.
DOĞU ANADO LU BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
(Kıvrım) Köse, Kop, Allah-u Ekber, Munzur, Güneydoğu Toroslar; (Volkanik) Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı (Büyük,
Dağlar
Küçük); Çimen, M escit, Yalnızçam, M ercan, Karasu, Aras, Buzul, Sat Dağları
Akarsular Aras, Kura, Karasu, M urat, Fırat, Dicle (Batman, Garzan, Bolan, Zap suyu), Arpaçay
Erzincan, Tercan, A şkale, Erzurum, Pasinler, Kağızman, Horasan, Iğdır, Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Başkale,
Ovalar
Yüksekova
Platolar Erzurum, Kars, A rdahan, Tunceli platolar
(Tektonik) Hazar, Çıldır; (Krater) N em rut Gölü; (Buzul) Bingöl, M unzur; (Lav Set Gölü) Van (1. büyük), Erçik, Nazik
Göller
Gölleri; baraj gölleri
İklim Karasal İklim (Erzurum-Kars bölümü dışındaki alan); Sert Karasal İklim (Erzurum-Kars Bölümü)
Bitki Örtüsü Bozkır geniş alan kaplar. Yaz yağışlarından çayırlar da görülür. Yüksek dağ yamaçlarında ormanlar vardır.
Erzurum-Kars Bölüm ü (Erzurum, Kars, A rdahan, Iğdır); Yukarı M urat - Van Bölümü (Van, Ağrı, Muş); Yukarı Fırat
İller
Bölüm ü (M alatya, Bitlis, Erzincan, Bingöl, Tunceli); Hakkâri Bölüm ü (Hakkâri, Şırnak)
Nüfus yoğunluğu en az bölgedir. N üfusun % 80’i hayvancılıkla uğraşır. K aradeniz’den sonra en fazla göç verir. Toplu
Nüfus-Yerleşme
yerleşme tipi görülür. En sık nüfus; Yukarı Fırat, En seyrek bölüm ise Hakkâri bölümüdür.
Tahıllar (ovalarda buğday, yükseklerde arpa, çavdar), tütün (Muş, Bitlis, Şemdinli), kayısı (M alatya), Şekerpancarı
Tarım
(M alatya, Elazığ), Pamuk (Iğdır), Patates (Erzurum)
Büyükbaş hayvancılık (Erzurum-Kars), Küçükbaş hayvancılık (alçak ovalarda), arıcılık (Hakkâri, Kars, Bitlis), İpek
Hayvancılık
Böcekçiliği (Elazığ), mera hayvancılığı yoğunluktadır. (En fazla büyükbaş hayvancılık yapılır.)
Demir (Divriği, M alatya-Hekimhan), Krom (Hekimhan, Hasan-çelebi), Bakır (Elazığ, Maden, Ergani, Pötürge), Kalay
Maden-Enerji (Elazığ), Linyit (Afşin-Elbistan, Erzurum), Kurşun-Çinko (Keban), Oltu-taşı (Erzurum), Kaya tuzu (Erzurum, Kağızman,
Kars, Elazığ, Erzincan, Tercan)
Et kombinaları (M alatya, Elazığ, Erzurum), şeker (M alatya, M uş, Erzurum, Van), çimento (M alatya, M uş, Erzurum, Van,
Endüstri
Kars), Yem, un ve şarap (Malatya), Yağ, peynir, süt tozu (Kars)
Palandöken-Erzurum, B ingöl’de kayak merkezleri vardır. Ağrı, Erzurum, M alatya ve B ingöl’de kaplıcalar vardır. Kars
Turizm
kalesi, Ahlat, N em rut Gölü diğer turizm değerleridir.
 İKLİM VE DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜ
GÜNEYDOĞU ANADOLU

KONUMU VE YER ŞEKİLLERİ

Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi
https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi
 7. GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

ORTA FIRAT BÖLÜMÜ DİCLE BÖLÜMÜ

• Bölgenin en önemli tarım alanları ve ovaları buradadır.
• Atatürk Barajı ve G A P’ın bulunduğu bölümdür.
• B atı’da Akdeniz Iklim i, geri kalan bölgelerde Karasal Iklim
• Orta F ırat’a göre yer şekilleri daha engebelidir.
etkilidir.
• Yükselti ve karasallıktan ötürü kışlar daha soğuk geçer.
• Bölüm ün güneyinde şiddetli buharlaşma görülür.
• Nüfusun % 47,5’i burada toplanmıştır.
• Yer şekilleri sadedir.
• Kentleşme oranı düşük, sanayi geri kalmıştır.
• Bölgenin en sıcak bölümüdür.
• Tarımda sulama sorunu ve nadas alanları fazladır.
• Nüfusun % 52,5’i burada toplanır.
• Önemli geçim kaynakları; tarım ve küçükbaş hayvancılıktır.
• Kentleşme oranı fazla, sanayileşme burada yoğundur.
• Önemli tarım ürünleri; antep fıstığı, kırmızı mercimek, susam, üzüm,
• Tarımda sulama sorunu ve nadas alanları fazladır.
pamuk, tütün, buğday.
• Önemli tarım ürünleri; antep fıstığı, kırmızı mercimek, susam,
• Petrol en önemli yer altı kaynağıdır.
zeytin, üzüm, pamuk, tütün, buğday.
• Zengin fosfat yatakları bulunur. (M ardin-Mazıdağı)
• En yoğun (% 80) oranda bölge sanayisi Gaziantep ve
çevresinde yoğunlaşmıştır.
• Yazın Türkiye’nin en sıcak - kurak bölümüdür.
GÜNEYDOGU ANADO LU BÖLGESİ E N L E R İ
• Yüzölçümü itibariyle en küçük bölgedir. • Gerçek izdüşüm alanları arasındaki fark çok azdır.
• Yaz kuraklığı en fazladır. (Şiddetli buharlaşma) • En fazla mevsimlik göç veren bölgedir.
• En yüksek sıcaklıkların görüldüğü bölgedir. • GAP tam amlandığında bölgede tarım ve ticaret en üst seviyeye
• Ormanın en az olduğu (% 3) bölgedir. çıkacaktır.
• Sulamaya en fazla ihtiyaç duyulan bölgedir. • En büyük baraj gölü olan Atatürk Barajı, bu bölgededir.
• Bulutluluk oranı en az; güneşlenme süresi en fazla bölgedir. • En önemli yükseltisi, Karacadağ volkanik kütlesidir.
• Doğal göl bulunmayan tek bölgedir. • Nüfus, yükseltiler nedeniyle düzenli dağılmazlar.
• En fazla pamuk, antep fıstığı ve kırmızı mercimek üreten • Yaz aylarında maksimum nemin en fazla, bağıl nemin en az olduğu
bölgedir. bölgedir.
GÜNEYDOGU ANADOLU BÖLGESİ - ÖZELLİKLERİ
Dağlar (Volkanik) Karacadağ; (Kıvrımlı) Raman Dağı, Mazı Dağı, M ardin-M idyat Dağı
Akarsular Fırat (Nizip, Göksu), Dicle (Batman, Garzan, Botan)
Platolar Gaziantep, Şanlıurfa, A dıyaman, Diyarbakır, M ardin Platoları
Ovalar Altınbaşak (Harran), Batman, Suruç, Ceylanpınar, Viranşehir, Birecik, Bozova Ovaları
Göller Baraj gölleri (Atatürk Barajı - Fırat, Birecik Barajı - Fırat, Devegeçidi - Batman Barajları - Dicle) (GAP)
İklim Akdeniz Iklimi (Batı bölgeler); Karasal Iklim (genelinde)
Bitki Örtüsü Bozkırlar yaygındır. Akarsu boylarında söğüt-kavaklar yaygındır. Dağa eteklerinde meşe orm anlarına rastlanır.
İller Orta Fırat Bölüm ü (Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa); Dicle Bölüm ü (Diyarbakır, Batman, Siirt, M ardin)
Nüfusun % 52,5’i Orta Fırat Bölümü; N üfusun % 47,5’i Dicle Bölümündedir. Ülkenin en az nüfuslu bölgesidir. Nüfus
Nüfus-Yerleşme
yoğunluğu; ülke ortalamasının üzerindedir. Kentsel nüfus daha fazladır. En tenha bölge, Karacadağ etrafıdır.
Kırmızı M ercimek (Şanlıurfa, Diyarbakır, M ardin), A ntep fıstığı (Gaziantep, Şanlıurfa, M ardin, Siirt), Pam uk (Şanlıurfa,
Adıyaman, Diyarbakır, M ardin, Gaziantep), Tütün (Diyarbakır, Siirt), Üzüm (Gaziantep, M ardin, Diyarbakır), Buğday
Tarım
(Diyarbakır, Şanlıurfa), Pirinç (Gaziantep, Karacadağ civarı), Zeytin (Gaziantep civarı), Sebze (Dicle nehri vadisi),
Karpuz (Diyarbakır çevresi)
Küçükbaş hayvancılık gelişmiştir. En çok koyun - keçi yetiştirilir. Kıl ve tiftik keçisi, en fazla M ardin - M idyat eşiği ve
Hayvancılık
Siirt dağlık kesimlerinde yetişir.
Petrol rafinerisi (M ardin, Batman), Bakır Işletmesi (Diyarbakır-Ergani), Çimento (Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa,
Endüstri
M ardin), Kimya Sanayi (Gaziantep), Oto montaj Sanayi (Gaziantep)
Petrol (Garzan, Raman, Batm an, Kurtalan, Kâhta, Diyarbakır, Nusaybin); Fosfat (M azıdağı), Bakır (Diyarbakır, Ergani),
Maden-Enerji
Linyit (Silopi, Cizre); M anganez (Gaziantep)
Hasankeyf, U rfa Kalesi, Balıklı Göl, N em rut Dağı Milli Parkı bölge turistik alanlardır. Diyarbakır Çermik kaplıcaları da
Turizm
sağlık turizmi açıdan önemlidir.

GAP tamamlandığında;
• Sulu tarıma geçilecek,
• Nadas alanları azalacak,
• T arımsal ürün çeşitliliği artacak,
• Pamuk ve pirinç üretimi artacak,
• Buğday gibi tahıllar yerine pamuk gibi ürünler yer alacak,
• Yapılan barajlar iklimin yumuşamasını sağlayacak,
• Barajlar sayesinde elektrik üretimi artacak,
• Bölgeye dışarıdan göçler olacak,
• Bölgenin nüfus yoğunluğu artacak.

Bölgelere Göre Yüzölçümlerinin Oranları:

Doğu Anadolu (% 21), Iç Anadolu (% 20), Karadeniz (% 18), Akdeniz (% 15), Ege (% 10), Marmara (% 8,5),
Güneydoğu Anadolu (% 7,5)

Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Doküman Arşivi

https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi