İKLİM BİLGİSİ

İklim nedir: İklim, bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr, yağış, yağış
şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasına verilen addır.

Hava durumu nedir: Belirli bir yerde ve kısa bir süre de etkin olan hava olaylarıdır.( günlük olarak meydana gelen
hava olayları yağışlı, karlı, güneşli, bulutlu rüzgârlı gibi kavramların nitelendirilmesidir)

İKLİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR

Güneş ışınlarının geliş açısı( sıcaklık): Güneş ışınlarının dik(büyük) acıyla geldiği zamanlarda havalar daha sıcak,
güneş ışınlarının eğik açıyla geldiği zamanlarda hava daha soğuktur. Türkiye’ye güneş ışınları yazın daha dik açılarla
geldiğinden havalar daha sıcak, kışın eğik açılarla geldiğinde havalar daha soğuktur.

Yükselti ve yeryüzü şekilleri: yükseklere çıkıldıkça sıcaklık azalır( 200 metre 1 derece), aşağılara inildikçe sıcaklık
artar. Bu yüzden batıdan doğuya, kıyı kesimlerden iç kesimlere gidildikçe yükselti arttığından sıcaklıklar azalır. Doğu
Anadolu en yüksek bölge olmasından dolayı sıcaklığın en az olduğu yerlerdir.

Bakı( Güneşe bakan taraf ): Türkiye’de güneş daha çok güney yönünde vurduğu için güneye bakan yamaçlar daha
sıcaktır.

Rüzgârlar( basınç merkezi) Türkiye’de kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklı azaltır; nedeni kuzeyden esen rüzgârlar
kuzey kutbundan gelir( soğuk bölge), güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı artırır nedeni rüzgarların dünyanın en sıcak
yerleri olan sıcak çöllerden ve ekvator kısmından gelmesi.

Dağların uzanışı: Dağların Uzanışı (Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında dağlar denize paralel uzanır, bu nedenle deniz
etkisi, sıcak ve nemli hava iç kısımlara kadar giremez, kıyılar bol yağış alır; fakat iç kesimler kurak geçer. Ege
kıyılarında dağlar denize dik uzandığından deniz etkisi, sıcak ve nemli hava iç kesimlere kadar sokulabilir)

Denizellik- Karasallık: Denize kıyısı olan yerlerde iklim ılıman, nemli ve yağışlıdır, deniz etkisi görülmeyen
yerlerde iklim soğuk, kuraktır

Nem: Nemin fazla olduğu yerlerde sıcaklıklar çok yüksek ve çok düşük değildir. Nemin fazla olduğu yerlerde yağış
fazla, nemin az olduğu yerlerde ise kuraklık hâkimdir.

Matematik konum(Enlem dereceleri): Dünyanın şeklinin küresel olmasından dolayı güneş ışınları Dünya’nın tam
ortasından geçtiği varsayılan Ekvator çizgisi ve çevresine dik açılarla gelir. Ekvatordan kutuplara gidildikçe güneş
ışınlarının geliş açısı azalır. Bu durum ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklıkların azalmasına neden olur.
Ekvatora yakın olan yerlerde sıcaklık fazla, Ekvatordan kutuplara yaklaştıkça sıcaklık azalmaktadır. Bu yüzden
Ekvatora yakın olan Akdeniz bölgesinde sıcaklıklar diğer bölgelere göre daha fazladır.
İKLİM NELER ÜZERİNDE ETKİLİDİR

İklimin Etkileri: ,
1) Toprak oluşumu ve türleri( Yağışların fazla olduğu yerlerde topraklar nemli ve daha verimlidir, yağışların az
olduğu yerlerde toprak kurak ve verim düşüktür
2) Bitki örtüsü( Yağışların fazla olduğu yerlerde bitki örtüsü gür orman ve otlardan oluşurken, yağışların az
olduğu yerlerde bitki örtüsü cılız otlardan oluşur)
3) Akarsu rejimlerini( Akarsu rejimi akarsuyun yıl içinde taşıdığı su miktarı demektir. Her mevsim yağışlı olduğu
yerlerde akarsular bol su taşırken, yağışların yetersiz olduğu yerlerde akarsular az su taşır)
4) Denizlerin tuzluluk oranlarını etkiler( Yağışların fazla olduğu yerlerde denizlerdeki tuzluluk oranı az iken,
yağışların az olduğu yerlerde denizlerdeki tuzluluk oranı fazladır)
5) Göllerin oluşumu( Kar, yağmur suları tarafından doldurulan çukurlar gölleri oluşturur. Yağışların fazla olduğu
yerlerde göl suları bol ve tuz miktarı az iken, yağışların az olduğu yerlerde göl suları daha az ve tuzludur)
6) Hayvan türleri ve dağılışını etkiler( Farklı iklim türlerinde farklı hayvan grupları yaşar)
7) Beslenme alışkanlıkları( İnsanların beslenme alışkanlıkları iklimlere göre değişiklik gösterir. Soğuk iklimlerde
yaşayan insanların beslenme alışkanlıkları ile sıcak iklimlerde yaşayan insanların beslenme alışkanlıkları
farklıdır))
8) Giyeceklerini(Soğuk iklimlerde yaşayan insanların giyim şekli ile ile sıcak iklimlerde yaşayan insanların giyim
şekli farklıdır)
9) Konut tipini ve malzemesini etkiler (Soğuk iklimlerde yaşayan insanların ev yapım malzemesi soğuğu
geçirmeyen malzemeden yapılırken sıcak iklimlerde yaşayan insanların ev yapım malzemesi serin tutmayı
sağlar)
10) Yerleşme özelliklerini,
11) Tarım faaliyetlerini(Farklı iklimlerde farklı tarım ürünleri yetişir. Akdeniz ikliminde turunçgiller, zeytin
yetişirken; Karadeniz ikliminde çay, fındık yetişir)
12) Turizm faaliyetlerini( Kar yağışlarının fazla olduğu yerlerde kayak turizmi, sıcaklığın fazla olduğu yerlerde
deniz turizmi, yağışların fazla olduğu yerlerde doğa turizmi gelişmiştir.)
13) Ormancılık Faaliyetlerini( Yağışların fazla olduğu yerlerde ormancılık faaliyeti gelişmiştir)
14) Ulaşım Faaliyetlerini( Kar yağışlarının fazla olduğu, iklim şartlarının olumsuz olduğu yerlerde ulaşım
koşulları zordur)

TÜRKİYE’DE GÖRÜLEN İKLİMLER

AKDENİZ İKLİMİ:

1) Türkiye’de Akdeniz, Ege ve Güney Marmara kıyılarında görülen bir iklimdir.

2) Yazları sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır, en yağışlı mevsim kıştır.
3) Yıllık sıcaklık ortalaması 18-20 derecedir. Yıllık sıcaklık farkı 10 derecedir.
4) Yağışların yarıdan fazlası kışın düşer. Kış yağışları yağmur şeklindedir. Kar yağışı ve don olayı çok azdır.
Güneşli gün sayısı fazla, bulutlu gün sayısı azdır.
5) Yıllık yağış ortalaması 600-1000 mm arasındadır.
6) Karakteristik bitki örtüsü zeytin zakkum mersin kocayemiş defne vb. bitkilerden oluşan yaz kuraklığına
dayanıklı, kış sıcaklığı ve yağışı isteyen kısa boylu bodur ağaçlardan oluşan makilerdir.
7) Deniz turizmi gelişmiştir.
8) Zeytin, turunçgiller, zakkum, keçiboynuzu, incir, muz gibi kış sıcaklığı isteyen tarım ürünleri ile pamuk,
buğday gibi yaz kuraklığına dayanıklı tarım ürünleri yetişir.
9) Akarsu rejimi düzensizdir. Yazın tarımda sulamaya ihtiyaç duyulur.
10) Küçük baş hayvancılık, özellikle keçi yetiştiriciliği yapılır.
 KARADENİZ İKLİMİ:
1) Türkiye’de Karadeniz iklimi Karadeniz kıyı bölgesinde ve Kuzey Marmara kıyılarında görülen bir iklimdir
2) Her mevsim yağışlıdır. En fazla yağışlar sonbaharda en az yağışlar ilkbaharda düşer.
3) Güneşli geçen gün sayısı en az, bulutluluk ve gün sayısı en fazla olan kıyılarımızdır.
4) Akarsu rejimi düzenlidir. Yıllık ortalama sıcaklık 15 °C’dir. Yıllık sıcaklık farkı 10 derece civarındadır ve yıllık
sıcaklık farkı azdır.
5) Yazları serin ve yağışı kışları ılık ve yağışlıdır.
6) Yıllık yağış miktarı 1500 – 200 mm dir. En fazla yağışlar doğu Karadeniz’dedir, yağış miktarı batı ve orta
Karadeniz’de biraz daha azalmaktadır.
7) Karadeniz ikliminin görüldüğü alanlarda kar yağışı ve don olayları azda olsa görülmektedir.
8) Doğal bitki örtüsü ormandır. Bitki örtüsü alçak kesimlerde kışın yaprağını döken yayvan yapraklı ormanlardır.
Yükselti arttıkça bitki örtüsü değişir ve karma yapraklı ormanlara rastlanır. Daha yukarılarda ise iğne yapraklı
ormanlar ve Alpin çayırlar görülür.
9) Tarım ürünleri çay, mısır, pirinç, tütün, keten-kenevir, lahana, kivi gibi bol yağış isteyen ve kış ılıklığı isteyen
bitkiler yetişir.
10) Tarımda sulamaya çok ihtiyaç duyulmaz
11) Büyükbaş hayvancılık yapılır.

KARASAL İKLİM:

1) Karasal iklim deniz etkisinin bulunmadığı veya denizin ılımanlaştırıcı etkisinin olmadığı, denizden uzak
yerlerde görülen iklim tipine verilen isimdir Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.
2) Yıllık yağış miktarı azdır(500 ile 700 mm civarı). Karasal iklimde yağışlar özellikle kış ve ilkbahar
aylarında yağmakta olup genel olarak yıllık yağış miktarı azdır. Nem miktarı az, kurak bir iklimdir.
yağışlar ilkbaharda yağmur, kışın ise kar şeklindedir
3) Yaz ve kış mevsimleri arasındaki sıcaklık farkı oldukça yüksektir. Yıllık ve günlük sıcaklık farkları
fazladır.
4) Türkiye batıdan doğuya doğru yükselen bir ülke olduğu için yükselti artıkça havalar soğumakta bu yüzden
karasal iklimin şiddeti en çok Doğu Anadolu bölgesinde görülür.
5) Bitki örtüsü ilkbahar yağışları ile yeşeren yazın kuruyan kısa boylu ot topluluklarından oluşan bozkır(step)
bitki örtüsüdür.
6) Kış ayında sıcaklık -15 derecelere inerken yaz ayında sıcaklık en yüksek 25 derece civarındadır.
7) Kış erken gelir, çok soğuk olur. Kar ortalama 80-90 gün toprak üstünde kalır
8) Akarsu rejimi düzensizdir akarsular en fazla ilkbaharda su taşır, yazın kuruma noktasına gelir.
9) Yazın tarımda sulamaya ihtiyaç vardır. En çok yetişen tarım ürünleri yaz kuraklığına soğukluğa dayanıklı
tahıllar( Buğday, arpa, çavdar, yulaf),nohut, mercimek, ayçiçeği, patates, armut, elma, şeker pancarı gibi
ürünler yetişir.
10) Küçükbaş hayvancılık yapılır.
 NÜFUS BİLGİSİ

Nüfus nedir: Sınırları belli bir alanda ve belirli bir zamanda yaşayan insan sayısına nüfus denir.

Nüfus Yoğunluğu: Kilometre kareye düşen insan sayısıdır.

Nüfus Artışı: Sınırları belli bir alanda, belirli bir süre içinde meydana gelen insan sayısındaki çoğalmaya denir.
Bir yerdeki nüfus artışı; doğumlara, ölümlere, göçlere, sağlık ve beslenme olanaklarının artmasına bağlıdır. Bir
yerde doğum oranı ölüm oranından fazla ise orada nüfus artışı var demektir. Nüfusun bu şekilde çoğalmasına
Doğal Nüfus Artışı denir.

Bir Yerde Nüfus Artışının Nedenleri:

1) Doğumların ölümlerden fazla olması

2) Beslenme olanaklarının gelişmesi
3) Sağlık hizmetlerinin artması ve çocuk ölümlerinin azalması
4) Tarımsal faaliyetlerin gelişmesi
5) Sanayi faaliyetlerinin gelişmesi
6) Ticaret, turizm, madencilik faaliyetlerinin gelişmesi
7) İş imkânlarının fazla olması
8) İklim şartlarının uygun olması
9) Yeryüzü şekillerinin uygun olması
10) Yaşam süresinin uzaması
11) Göç alan bir yer olması
12) Su kaynaklarının yeterli olması ve verimli toprakların bulunması

Bir Yerde Nüfusun Azalmasının Nedenleri:

1) Ölümlerin doğumlardan fazla olması

2) Beslenme olanaklarının iyi olmaması
3) Sağlık hizmetlerinin yetersizliği ve çocuk ölümlerinin fazla olması
4) Yaşam süresinin kısa olması
5) Tarımın, ticaretin, sanayinin, ulaşımın, turizmin, madenciliğin gelişmediği yerler olması
6) İklim şartları ve yeryüzü şekillerinin uygun olmaması
7) İş imkânlarının yetersizliği ve bundan dolayı göçlerin yaşanması
8) Dağlık, engebeli olması ve su kaynaklarının yetersiz olduğu bir yer olması

Nüfus Artışının Sonuçları

1) Kırsal kesimden kentlere yoğun göçlerin yaşanması,
2) Konut yetersizliğinin ortaya çıkması,
3) Tarım alanlarının azalması (Kentlerin hızlı bir şekilde büyümesi verimli tarım alanlarının amaç dışı
kullanılmasına neden olmaktadır.)
4) Çevre sorunları. (Ses kirliliği, hava kirliliği, su kirliliği vs.)
5) İşsizlik sorunu; Türkiye'de işsizlik oranı oldukça yüksektir. Bunda, nüfusun hızlı şekilde artmasının önemli
etkisi vardır. Çünkü hızla artan nüfus içinde, çalışma çağına gelen insan sayısı da hızla artmaktadır. Ama
ülkemizdeki iş alanlarının iş gücü talebi, artan nüfus için yeterli olamamaktadır.
6) Kalkınmanın yavaşlamasına neden olur. .
7) Nüfus artışının fazla olması milli geliri azaltır, kalkınmayı yavaşlatır.
8) Alt yapı sorunlarının meydana gelmesine neden olur. (Okul, yol, su, elektrik v.s)
9) Tüketim artar
10) İnsanların temel ihtiyaçlarının karşılanması zorlaşır, Yetersiz beslenme sorunu ortaya çıkar
 NÜFUSUN DAĞILIŞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

FİZİKİ FAKTÖRLER
1) İklim özellikleri: Sıcaklıkların ve yağışların yeterli olduğu yerlerde nüfus fazladır.( kıyı bölgelerimizin nüfusun
fazla olmasının en büyük nedenidir.) sıcaklıkların ve yağışların yetersiz olduğu, kış şartlarının uzun sürdüğü
yerlerde nüfus azdır.( Doğu Anadolu, iç Anadolu, Güney Doğu Anadolu’da nüfusun az olmasının en büyük
nedenlerinden biri iklim şartlarının olumsuzluğu ve yağışların yetersizliği)

2) Yer şekilleri: Yeryüzü şekillerinin düz, engebe, eğim ve yükseltinin az olduğu; geniş verimli topraklarla kaplı
alanlarda nüfus fazladır. (Marmara ve Ege bölgesinde nüfusun fazla olmasının en önemli sebebi budur) Yeryüzü
şekillerinin engebeli, eğimin ve yükseltinin fazla olduğu; dağlık ve engebeli alanlarda nüfus azdır. Bu yüzden
Doğu Anadolu bölgesi, Akdeniz ve Karadeniz’in iç kesimlerinde bu yüzden nüfus fazladır)

3) Toprak özellikleri: Verimli toprakların ve geniş ovaların bulunduğu yerlerde nüfus fazladır.( Marmara Bölgesi,
Ege bölgesi, Akdeniz kıyı ovaları ve Karadeniz kıyı ovalarının nüfusunun fazla olmasının nedenlerinden biridir).
Toprakların verimsiz olduğu kurak, kireçli ve tuzlu topraklarda nüfus azdır.( Akdeniz’de Taşeli platosu ve Teke
yarımadasında kireçli toprakların olması, İç Anadolu’da Tuz gölü çevresinde kurak ve tuzlu toprakların yer alması
nüfusu azaltmıştır)

4) Su kaynakları: Su kaynaklarının fazla olduğu yerlerde ve akarsu kenarlarında nüfus fazladır.

5) Dağların uzanış Doğrultusu: Kıyıya paralel uzanan dağların denize bakan yamaçları deniz etkisi ile daha
ılıman, nemli iklim şartlarına sahiptir. Genel olarak sıcaklık yüksektir. Bu yüzden dağların denize bakan yamaçları
sık nüfuslu iken, içlere bakan yamaçları seyrek nüfusludur.
6) Bitki örtüsü: Bitki örtüsünün özellikle ormanların sık ve gür olduğu alanlarda nüfus seyrektir.

Beşeri faktörler
1) Tarımsal faaliyetler: ırmak, göl kenarlarında yağışların yeterli olduğu yerlerde, iklim şartlarının uygun
olduğu düz arazilerde tarımsal faaliyetler geliştiğinden nüfuz fazladır.( Ege ovaları, Akdeniz kıyı ovaları,
Karadeniz kıyı ovaları, Marmara, İç Anadolu, Güney Doğu Anadolu’da su kaynaklarının yeterli olduğu
ovalarda nüfus fazladır)
2) Sanayi faaliyetleri: Sanayin geliştiği yerlerde nüfus fazladır. Marmara bölgesi şehirleri başta olmak üzere
diğer sanayisi gelişen kentlerde nüfus fazladır.
3) Ulaşım: Ulaşımın geliştiği alanlarda nüfus fazladır: Marmara, ege, İç Anadolu’nun bazı kentleri, Güney
Doğu Anadolu’nun bazı Kentleri
4) Ticaretin geliştiği yerler: Başta İstanbul, İzmir, mersin, Ankara, Adana olmak üzere ticaretin geliştiği
yerlerde nüfus fazladır.
5) Turizm faaliyetleri: Turizm faaliyetlerinin geliştiği yerlerde nüfus fazladır. Başta Antalya olmak üzere
Akdeniz kıyı kes mi, Marmara, Ege kıyı kes mi nüfus fazladır.
6) Madencilik: Yeraltı kaynaklarının fazla olduğu ve buna bağlı olarak madenciliğin geliştiği yerlerde nüfus
fazladır. Zonguldak’ta taş kömürün çıkarılması, Batman’da petrolün çıkarılması, Manisa da linyit
kömürünün çıkarılması nüfusun artmasında etkili olmuştur.
7) Hizmet sektörünün geliştiği yerlerde: Eğitim, sağlık, güvenlik, yönetim, bankacılık gibi hizmet
sektörlerinin geliştiği yerlerde nüfus fazladır. Ankara’nın Türkiye’nin yönetim merkezi(başkent) olması,
İstanbul, İzmir, Adana, Mersin, Bursa gibi illerde eğitim ve sağlık sektörünün gelişmesi nüfusu artırmıştır.
8) Liman kentleri: Liman kentlerinin bulunduğu yerlerde nüfus fazladır. Başta İstanbul olmak üzere İzmir,
Mersin, Adana, Samsun, Trabzon, Antalya gibi liman kentlerinde nüfus fazladır.
 Not:
Türkiye’de nüfusun en fazla olduğu bölge Marmara’dır. En az olduğu bölge ise Güney Doğu Anadolu’dur.

Not: Türkiye’de nüfusun en fazla olduğu şehirler İstanbul,

Ankara,İzmir,Adana,Bursa,Konya,Kocaeli,Van,Mersin,Samsun,Trabzon gibi şehirler.