Sosyalimo PLUS 6.

SINIF

VAR
SOSYAL BİLGİLER
beceri Yeni Nesil Sorular
temelli

Görsel Yorumlama Soruları - Muhakeme Soruları

Eleştirel Düşünme Soruları - MEB Tarzı Sorular
Beceri Temelli Sorular - Kazanım Odaklı Sorular
Özgün Sorular - Dikkat Ölçen Sorular

S O S YA L B İ L G İ L E R D E S T R E S YO K

% 100 Yeni Akıllı Tahta

Soru Tarzında ile Uyumlu

Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE Yavuz YILDIZ - Murat SAAT

Bu kitabın her hakkı Arı Yayıncılık’a aittir. İçindeki şekil, yazı, resim ve grafiklerin yayınevinin
izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması,
yayımlanması ve depolanması yasaktır.

YAZAR
Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE
Yavuz YILDIZ - Murat SAAT

GÖRSEL YÖNETMEN
İhsan SONDOĞAN

GRAFİK-TASARIM
Meltem YÜKSEL - Seren ÖNBEY

BASIM YERİ
Aykut Basım (0212 428 52 74)

S O S YA L B İ L G İ L E R D E S T R E S YO K

Osmangazi Mah. Gazi Cad. No:1 Kıraç-Esenyurt/İSTANBUL

Tel: 0212 879 20 60 - Faks: 0212 879 20 70 - www.ariyayin.com
info@ariyayin.com - /ariyayin
 İSTİKLAL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır parlayacak!
O benimdir, o benim milletimindir ancak!
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
Kahraman ırkıma bir gül... ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal.
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım;
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar.
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imânı boğar,
‘Medeniyet!’ dediğin tek dişi kalmış canavar?
Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın,
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Bastığın yerleri ‘toprak’ diyerek geçme, tanı!
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehid oğlusun, incitme, yazıktır, atanı.
Verme, dünyâları alsan da bu cennet vatanı.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyâda cüdâ.
Rûhumun senden İlahî, şudur ancak emeli:
Değmesin ma’ bedimin göğsüne nâ-mahrem eli!
Bu ezanlar-ki şehâdetleri dinin temeli-
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım.
Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım;
Fışkırır rûh-ı mücerred gibi yerden na’şım;
O zaman yükselerek arşa değer belki başım!
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet,
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
1. ÜNİTE
BİREY VE TOPLUM
Değişen Rollerim .......................................................................9
Kültürümüzle Yaşıyor ve Gelişiyoruz .............................. 15
Ön Yargıları Kırıyorum .......................................................... 21
Birlikte Daha Güçlüyüz......................................................... 27
Sorunlarımın Çözümünü Biliyorum ............................... 33
1. Ünite Değerlendirmesi...................................................... 39

2. ÜNİTE
KÜLTÜR VE MİRAS
Destan ve Yazıtlarda Türkler .............................................. 45
İslamiyet’in Doğuşu ve Değişim ...................................... 57
İslamiyet ve Türkler................................................................ 63
Yeni Yurt Anadolu ................................................................... 69
Medeniyete Yön Veren Yollar.............................................. 79
2. Ünite Değerlendirmesi..................................................... 83

3. ÜNİTE
İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER
Dünyanın Neresindeyim? ................................................... 89
Ülkemin Güzellikleri Haritada .......................................... 95
Ülkemin Zenginlikleri Haritada ...................................... 101
Çevremizde Kimler Yaşıyor? ............................................ 107
3. Ünite Değerlendirmesi ................................................... 113

4. ÜNİTE
BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM
Sosyal Bilimler ve Toplum ................................................. 119
Hayalimdeki Gelecek........................................................... 125
Araştırma Yapıyorum............................................................ 131
Emek Bir Hazinedir................................................................137
4. Ünite Değerlendirmesi ...................................................143

5. ÜNİTE
ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM
Kaynaklarımız Kazanca Dönüşüyor ............................. 149
Dünyamıza Sahip Çıkalım ................................................ 159
Bir Projem Var......................................................................... 165
Vergilerimizle Aydınlık Yarınlara .................................. 169
Nitelikli İnsan, Güçlü Türkiye ...........................................173
Mesleğimi Seçiyorum........................................................... 177
5. Ünite Değerlendirmesi ................................................... 181
 ÜNİTE - 1
6 DEĞİŞEN ROLLERİM-1
SINIF Zorluk Kaç netin
Seviyesi var?
1. Mareşal Mustafa Kemal Ortaokulu 6. sınıfta oku-
yan Emel, anne ve babasının tavsiyesiyle okul
voleybol takımına katıldı. Okullar arası yapılan
turnuvada okul voleybol takımında yer alarak ba-
şarılı bir mücadele sergiledi.
Emel'in sahip olduğu roller aşağıdakilerin han-
gisinde doğru verilmiştir?
A) Öğrenci - Evlat - Oyuncu
B) Evlat - Oyuncu - Solist
C) Öğrenci - Futbolcu - Kardeş
D) Torun - Evlat - Üye
2.
Üniversite eğitimini başarıy-
la tamamlayan Şule Hanım,
Konya'nın Seydişehir ilçesine
bağlı Cumhuriyet Ortaokuluna
öğretmen olarak atandı. Gö-
rev yaptığı ilçede annesiyle
birlikte yaşayan Şule Hanım,
her sabah okula otobüsle git-
mektedir.
Verilen bilgide Şule Hanım'ın üstlendiği aşağı-
daki rollerden hangisine değinilmemiştir?
A) Evlat B) Öğretmen
C) Arkadaş D) Yolcu
3. Birey olarak dünyaya geldiğimiz andan itibaren
çeşitli sosyal roller üstleniriz. Rollerimizin bir kıs-
mı doğuştan sahip olduğumuz rollerdir. Bu roller
biyolojik özelliklerimizden kaynaklanan, herhangi
bir ilgi ve yeteneği gerektirmeyen rollerimizdir.
Bunları seçme imkânımız yoktur.
Verilen bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi-
nin doğuştan sahip olunan roller arasında yer
aldığı söylenebilir?
A) Torun B) Sınıf başkanı
C) Futbolcu D) Müzisyen
SKOR
1
Kaç dakika
sürdü?
4. Rollerimiz bize birtakım haklar ve sorumluluklar
yükler. Haklarımız hukukun çizdiği sınırlar çerçe-
vesinde sahip olduğumuz kazanımlar ya da ya-
pabileceklerimizle ilgilidir. Sorumluluklarımız ise
üstlendiğimiz rollerimizin gereklerini yerine getir-
meyle ilgilidir.
Bu bilgiden hareketle 6. sınıfta öğrenim gören
bir çocuğun hakları arasında aşağıdakilerden
hangisi yer alır?
A) Derslere zamanında girmek
B) Arkadaşları ve öğretmenleriyle iyi geçinmek
C) Okulunu ve sınıfını temiz tutmak
D) Okuldaki eğitim öğretim hizmetlerinden fayda-
lanmak
5.
24 yaşında başladığı mesleğinden 60 yaşında
emekli olan Mehmet amca, evli ve 3 çocuk baba-
sıdır. Emekliliğin tadını çıkaran Mehmet amca şu
günlerde torunu Yusuf'la bolca vakit geçirmektedir.
Verilen bilgiye göre Mehmet amca ile ilgili,
I. Aynı anda birden fazla rol sahibidir.
II. Zaman içinde rolleri değişmiştir.
III. Sosyal rolleri hep aynı kalmıştır.
hangisi ya da hangileri söylenebilir?
A) Yalnız II. B) I ve II.
C) I ve III. D) I, II ve III.
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
BAŞARI VAR 9
 SKOR
ÜNİTE - 1
6 INI
F DEĞİŞEN ROLLERİM-1
1
S

6. Mesleki rollere ilişkin beklentiler yazılıdır, sosyal 8. İçinde yer aldığımız meslek grubunun gerektirdiği
rollere ilişkin beklentiler ise yazılı değildir. Örneğin, davranışlara ve kurallara uygun hareket etmeye
hakimlerin kanun ve yönetmelikler çerçevesinde mesleki rol denir.
belirlenmiş görev ve sorumluluklarının yanında Bu tanıma göre aşağıdakilerden hangisi mes-
toplumun da onlardan beklentileri vardır. Buna top- leki rol olarak nitelendirilebilir?
lumsal beklenti denir.
A) Kardeş B) Terzi
Bu bilgiden hareketle, C) Kuzen D) Anne
I. Adaletli hüküm verme
II. Dürüst ve adil olma
III. Tarafsızlık ilkesini ihlal etme
hangisi ya da hangileri hakimlerden bekleni-
len toplumsal beklentiler arasında yer alır?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.

9. Sevinçlerimizin ve üzüntülerimizin paylaşıldığı ilk

yer olan ailemiz, hayatımız boyunca yer alacağı-
mız gruplar içinde en önemlisidir. Bu yüzden aile
içi roller ..............., ............... ve ............... duygu-
larıyla yerine getirilmelidir.
Verilen bilgide boş bırakılan yerlere aşağıdaki-
lerden hangisi yazılırsa yanlış olur?
A) dayanışma B) sevgi
C) yardımseverlik D) çıkarcılık

7. Ortaokul 6. sınıfta okuyan Berkcan, saat 07.00'de

uyandı. Annesi, babası ve ablasıyla kahvaltısı-
nı yaptıktan sonra yürüyerek okula gitti, dersine
zamanında katıldı. Okulun müzik kulübünün faa-
liyetlerine katıldı. Okuldan eve yürüyerek dönen
Berkcan, arkadaşlarıyla dışarıda oyun oynamak
için annesinden izin istedi. Ona izin veren annesi
gelirken ekmek almasını söyledi. Arkadaşlarıyla
oynadığı maçta kalecilik yapan Berkcan, market- 10. Ahmet Bey, gün boyu okulda öğrencilerine yeni
ten ekmek alıp eve döndü. bilgiler öğrettikten sonra akşam pazara uğramış,
Verilen metinde Berkcan'ın sahip olduğu roller meyve ve sebze almıştır. Evine geldiğinde ise
arasında, karısı ile günün değerlendirmesini yapmış, ço-
I. Öğrenci cuklarıyla ilgilenmiştir. Ailecek akşam yemeğini
II. Çocuk yedikten sonra evlerine komşuları misafir olarak
III. Müşteri gelmiş, birlikte hoş bir akşam geçirmişlerdir.
IV. Üye Verilen bilgide Ahmet Bey'in üstlendiği roller
hangisi ya da hangileri yer alır? arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Yalnız I. B) II ve III. A) Ev sahibi B) Baba
C) I, III ve IV. D) I, II, III ve IV. C) Okul müdürü D) Müşteri

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

10 BAŞARI VAR
 SKOR
ÜNİTE - 1
6 INI
F DEĞİŞEN ROLLERİM-2 2
S

6.
Yeşilçam'ın Güldüren Yüzü
Tam adı Ali Kemal Sunal olan usta oyuncu 11 Kasım 1944'te
İstanbul'da dünyaya geldi. İlk öğrenimini Mimar Sinan İlko-
kulunda, lise eğitimini ise Vefa Lisesinde 11 yılda tamamladı.

1966 yılında profesyonel tiyatro oyunculuğuna başladı. İlk

kez Kenter Tiyatrosu'nda "Fadik Kız" adlı piyeste 3 farklı ka-
rakterle rol aldı.

1973 yılında Ertem Eğilmez'in yönettiği "Tatlı Dillim"

filmiyle sinemaya adım attı.

1975 yılında Gül Sunal ile evlendi. Ali ve Ezo adların-

da iki çocuğu oldu.

2000 yılında "Balalayka" filmi çekimlerine başlamak için

Oynadığı rollerde genellikle halk kahrama-
Trabzon'a gitmek üzere bindiği uçakta kalp krizi geçire-
nını canlandıran Sunal, filmlerde her zaman
rek 3 Temmuz'da hayatını kaybetti.
haklının haksıza karşı savunucusu, güçsü-
zün güçlüye karşı mücadelesini temsil eden
komedi ustası hâline geldi.

Verilen görselden Kemal Sunal ile ilgili,

I. Hayatı boyunca farklı rollere sahip olduğu
II. İçinde bulunduğu gruplara göre rollerinin değiştiği
III. Beyaz perdedeki rollerini tiyatrodaki rollerinden önce edindiği
çıkarımlarından hangisi ya da hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

7. İnsanlar, hayatları boyunca içinde bulundukları grup ve kurumlarda çeşitli roller üstlenirler. Hatta aynı anda
birden fazla rol de üstlenebilirler. Kişi; ailede çocuk, okulda öğrenci, oyun grubunda oyuncu, toplu taşıma ara-
cında yolcu, markette müşteri vb. roller içinde olabilir. Bireylerin içinde bulundukları rollerle birlikte kendilerinden
beklenen davranışlar da değişmektedir. Örnek olarak doktor bir anneden evde annelik yapması beklenirken has-
tanede hastalarını tedavi etmesi ve trafikte sürücü olarak trafik kurallarına uyması beklenir. Önemli olan içinde
bulunduğumuz role uygun davranışlarda bulunmak ve farklı rollerin davranışlarını birbirine karıştırmamaktır.
Metne göre aşağıdakilerden hangisi söylenirse yanlış olur?
A) İnsanlar sahip oldukları tüm rollerde başarılı olurlar.
B) Üstlenilen rol, içinde bulunulan gruba ve kuruma göre değişebilir.
C) İnsanların sahip olduğu rollerden toplumun beklentileri bulunmaktadır.
D) Kişinin rolleri değiştikçe üstleneceği sorumluluklar da değişmektedir.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 13
 SKOR
ÜNİTE - 1
6 INI
F DEĞİŞEN ROLLERİM-2
2
S

8. "Birey olarak dünyaya geldiğimiz andan itibaren çeşitli roller üstleniriz. Bu rollerimizin bir kısmı biyolojik özellikle-
rimizden kaynaklanır, seçme şansımız yoktur. Bazı rollerimizi ise ilgi ve yeteneklerimiz doğrultusunda sonradan
kazanırız."
Bu bilgi doğrultusunda hazırlanan oyun matı, oyun kartı ve oyun kuralları aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

OYUN KURALLARI
- Sırasıyla oyun kartındaki soruları ve öğrencinin cevaplarını okuyunuz.
- Cevabın doğruluğu ve yanlışlığına göre belirtilen yönde bir birim ilerleyiniz.
- Oyunun son sorusunu cevapladığınızda ulaştığınız nokta oyunu bitirdiğiniz yerdir.

GİDİLECEK YÖN
I II
CEVAP CEVAP ÖĞRENCİ
SORULAR
DOĞRU İSE YANLIŞ İSE CEVAPLARI
Kişinin aile içinde evlat rolünü Doğuştan sa-
üstlenmesi hip olunan rol
Kişinin okulda öğretmen rolünün Sonradan ka- Başlangıç III Bitiş

gereklerini yerine getirmesi zanılan rol

Ali'nin futbol takımında kaleci ol- Sonradan ka-
ması zanılan rol
Yapılan seçimde Ebru'nun 6-A sı- Doğuştan sa- V IV
nıfına başkan seçilmesi hip olunan rol

Oyun kartındaki soru ve cevapları okuyan bir öğrenci verilen soruların cevaplarının doğruluğunu ya da
yanlışlığını dikkate alarak oyun matında ilerlediğinde oyun sonunda kaç numaralı noktada olur?
A) II. B) III. C) IV. D) Bitiş

9. Aşağıda 6. sınıf öğrencisi Damla'nın katıldığı gruplardaki sahip olduğu roller ile ilgili görseller verilmiştir.

Çocuk Öğrenci Abla Oyuncu

Buna göre Damla ile ilgili,

I. Bulunduğu yere göre rolleri değişmektedir.
II. Sosyal gruplar içinde farklı roller üstlenmiştir.
III. Bazı rollerini doğuştan, bazılarını sonradan kazanmıştır.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

14 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 1 SKOR
6 SORUNLARIMIN ÇÖZÜMÜNÜ BİLİYORUM-2 10
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1.

Azra Hanım, yeni aldığı çamaşır makinesini, kullanım kılavuzunu okuyarak kullanmaya başlamıştır. Bir süre
sonra çamaşır makinesinin çamaşırları iyi yıkamadığını ve çamaşırların suyunu sıkmadığını fark etmiştir. Azra
Hanım, ürünü aldığı beyaz eşya mağazasına sorunu bildirmiştir. Mağaza yetkilileri yaşanan bu durumun kullanıcı
hatasından kaynaklandığını ve bir şey yapamayacaklarını belirtmişlerdir.
Yaşadığı bu sorunu çözmek isteyen Azra Hanım öncelikle aşağıdakilerden hangisini yapmalıdır?
A) Başka bir mağazadan yeni bir çamaşır makinesi satın almalıdır.
B) Polisi arayarak mağaza yetkililerini şikâyet etmelidir.
C) Tüketici Hakem Heyetine dilekçe ile başvurmalıdır.
D) Çamaşır makinesi tamircisine giderek makineyi tamir ettirmelidir.

2. (I) Denizli Sıdıka Çalışkan Ortaokulunda sosyal bilgiler öğretmeni olarak görev yapan Erkan Bey, pazar günü
çocuklarıyla birlikte çocuk parkına gitti. (II) Gittiği parktaki oyuncakların kullanılamaz hâlde olduğunu ve parktaki
çöplerin toplanmadığını fark etti. (III) Pazartesi sabahı Mahalle Muhtarı Murat Bey'in yanına giderek görevini
yapmadığını söyledi ve Murat Bey ile tartıştı. (IV) Daha sonra parkın durumuyla ilgili bir dilekçe yazdı ve beledi-
yenin ilgili birimine teslim etti.
Numaralandırılmış cümlelerin hangisi Erkan Bey'in yaşadığı bu soruna çözüm ararken yasal haklarına
uygun hareket ettiğini gösterir?
A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. "Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi" (CİMER); bilişim ve iletişim

teknolojileri kullanılarak hayata geçirilen bir halkla ilişkiler uygu-
lamasıdır. Vatandaş ile devlet arasındaki iletişim kanallarını açık
tutarak müracaatların her zaman ve her yerden yapılabilmesini
mümkün kılmaktadır. CİMER uygulaması sayesinde devlet ile va-
tandaş arasındaki iletişim kanallarının tümü (elektronik mektup,
faks, telefon ve şahsen) açık tutulmaktadır. Vatandaşların kendile-
riyle ve kamuyla ilgili talep, şikâyet, ihbar, görüş ve önerileri ile bilgi
edinme haklarına ilişkin idari makamlara yapacakları müracaatlara
cevapların hızlı ve etkin bir şekilde verilmesi amaçlanmaktadır.
Verilen bilgiler ve görselden CİMER ile ilgili aşağıdakilerden hangisinin cevabına ulaşılamaz?
A) Başvurulara kaç gün içinde cevap verdiğine
B) Hangi kuruma bağlı olarak faaliyet yürüttüğüne
C) Hangi amaçla kurulduğuna
D) Hangi kurumsal telefon hattını kullandığına

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 35
 SKOR
ÜNİTE - 1
6 INI
F SORUNLARIMIN ÇÖZÜMÜNÜ BİLİYORUM-2
10
S

4.

Verilen broşüre göre Kamu Denetçiliği Kurumu ile ilgili,

I. Halkın devlet ile ilgili yaşadığı sorunlarını çözüme kavuşturmak amacıyla kurulmuştur.
II. Toplumun birçok kesiminin başvurularını kabul etmektedir.
III. Çocuk haklarının korunmasında etkin olarak faaliyet göstermektedir.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

5. Günümüzde sorunlarımızın çözüme kavuşması için çok kısa sürede ve zahmetsizce ulaşabileceğimiz telefon
hatlarını kullanabilmekteyiz. Yapmamız gereken talep, görüş, öneri, ihbar veya şikâyetimizi doğru şekilde ifade
etmek ve kimlik bilgilerimizi vermek olacaktır. Bu amaçla kullanabileceğimiz telefon hatlarından bazıları şunlardır:

ALO 178 ALO 175

Radyo ve televizyon yayınları hakkında gelen şikâ- Tüketicilerin alışverişlerinde aldıkları her türlü ürün
yetleri değerlendirmek için kurulmuştur. ve hizmetlere yönelik şikâyetlerini bildirip, problem ve
mağduriyetlerine çözüm arayabilecekleri bir hattır.

ALO 155 ALO 184

Suçun önlenmesi, eğer suç işlenmişse suçlunun Sağlık sistemine yönelik talep, eleştiri ve önerilerde
bir an önce yakalanması ve vatandaşımızın devam bulunabileceğimiz, sağlık hizmetinden yararlanırken
eden mağduriyetinin giderilmesi için kullanılan hattır. yaşadığımız sorunları iletebileceğimiz bir hattır.

Bu bilgilere göre rahatsızlığı nedeniyle hastaneye başvuran ve tedavi sürecinde hasta haklarının ihlal
edildiğini düşünen bir kişi, sorununun çözümü için aşağıdaki hatlardan hangisini aramalıdır?
A) 178 B) 175 C) 155 D) 184

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

36 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 2
6 DESTAN VE YAZITLARDA TÜRKLER-2
SINIF Zorluk Kaç netin
Seviyesi var?
1. Bozkırda konargöçer hayat tarzını benimseyen
Türkler, ekip biçme zamanını ve yazlık ile kışlık
göç tarihlerini belirlemek için gökle ilgili olaylara
bakarak takvimler yapmışlardır. Bu sayede zama-
nı sistemli hâlde kullanmaya başlamışlardır. Bir
müddet sonra “On İki Hayvanlı Türk Takvimi”ni
oluşturmuşlardır. Bu takvimde her yıl bir hayvan
ismi ile temsil edilmiştir. Asya Hunları, Kök Türkler
ve Uygurlar da bu takvimi kullanmışlardır.
Verilen bilgilerde ilk Türk devletlerinin,
I. Tarım
II. Astronomi
III. Ticaret
alanlarından hangisi ya da hangilerindeki faa-
liyetlerine değinilmiştir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
2. "Uygur topraklarında ovadan geçen bir nehrin
yönü değiştirilerek kanallarla bahçeler ve tarlalar
sulanırdı. Bu suların gücüyle büyük değirmenler
işletilirdi. Ovada her türlü tahıl yetiştirilirdi. Örne-
ğin, kavun ve karpuz Çin'e bu bölgeden gitmişti.
Çinliler günümüzde karpuza hala "Hami kavunu"
derler."
Bahaddin ÖGEL “Türk Kültürünün Gelişme Çağları”
Bu bilgiye göre yetiştirilen kavun ve karpuzun
Çin'e gönderilmesi Uygurların hangisiyle uğ-
raştıklarına kanıt olarak gösterilebilir?
A) Ticaret B) Sanayi
C) Madencilik D) Dokumacılık
SKOR
14
Kaç dakika
sürdü?
3.
Verilen görseldeki yaşam tarzını bırakarak ilk
kez mimari eserler inşa eden Türk devleti aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Uygurlar B) Hunlar
C) Kök Türkler D) Kırgızlar
4. Orta Asya’da konargöçer yaşayan Türkler, özel-
likle ekonomik şartların zorlaşmasından dolayı
başka yerlere göç etmeye başlamışlardır.
Aşağıdakilerden hangisi Türklerin Orta As-
ya'dan göç etmelerinin ekonomik nedenleri
arasında yer alır?
A) Nüfusun hızla artması
B) Komşu devletlerin baskıları ve saldırıları
C) Salgın hayvan hastalıklarının yaşanması
D) Türk boyları arasında mücadeleler yaşanması
5. Ünlü Arap gezgin İbn-i Fadlan, seyahatname-
sinde “Bir Türk öldüğünde o kişi cesursa ve birini
öldürdüyse öldürdüğü her kişi için bir insan tas-
viri oyulup mezarı üstüne yerleştirilir. Bunlar ona
cennette hizmet edecek kişilerdir.” cümlesine yer
vererek aşağıdakilerden hangisi hakkında bil-
gi vermiştir?
A) Balbal B) Toy
C) Yuğ D) Kurgan
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
BAŞARI VAR 47
 SKOR
ÜNİTE - 2
6 INI
F DESTAN VE YAZITLARDA TÜRKLER-2
14
S

6. Türklerde asker ve askerlik her zaman önemli ol-
muş, askerlik bir meslek olarak görülmemiştir. Mil-
let savaşlara topyekûn katılmıştır. Ordu on, yüz,
bin gibi bölümlere ayrılmış olup çoğu atlı birlikler-
den meydana gelmiştir. Bu birliklere hakan komu-
ta etmiştir. Başlıca silahları ok, yay, kılıç, mızrak,
kalkan, gürz vb. olmuştur.
Verilen metne göre Türklerle ilgili,
I. Askerî yapı güçlü tutulmuştur.
II. Orduda onlu sistem uygulanmıştır.
III. Ordu millet anlayışıyla hareket edilmiştir.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylene-
bilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
8. Bumin Kağan Orta Asya’daki bütün Türk boylarını
bir bayrak altında toplayarak I. Kök Türk Devleti'ni
kurmuştur. Devletin başkenti Ötüken’dir. Bumin
Kağan ülkeyi ikili teşkilata uygun olarak kardeşi
İstemi Yabgu ile birlikte yönetmiştir.
Verilen metinde I. Kök Türk Devleti'nin hangi
alandaki faaliyetleriyle ilgili bilgi verilmiştir?
A) Siyasi B) İktisadi
C) Dinî D) Kültürel

9. Hükümdarlar, ülkeyi töre denilen yazısız hukuk

kurallarına göre yönetirlerdi. Devlet yapısında hu-
kukun üstünlüğü hâkimdi. Hukuk kuralları ilk kez
.................. döneminde yazılı hâle getirildi.
Verilen bilgide "..............." ile boş bırakılan
yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) Uygur Devleti B) I. Kök Türk Devleti
C) Asya Hun Devleti D) Kutluk Devleti

7. Kök Türk hükümdarı Mukan Kağan’ın ölümünden

sonra yerine gelen kağanlar, devleti iyi yönete-
mediler. 582 yılında I. Kök Türk Devleti, Doğu ve
Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. 630 yılında Doğu
Kök Türk Devleti, Çinliler tarafından ortadan kal-
dırıldı. Batı Kök Türk Devleti ise 630 yılında Çin’e
10. Konargöçer Türklerin panto-
bağlandı. Bir süre sonra Kök Türkler yeniden to-
lon, çizme, yelek, kemer, ceket
parlanarak harekete geçtiler. Tekrar güçlenen Kök
ve gömlek gibi giyim eşyaları-
Türklerin hedefi Ötüken oldu. Çinlilere başkaldı-
nı kullandıkları bilinmektedir.
ran Kök Türkler nihayet Kutluk Kağan liderliğinde
Türkler giysilerini koyun, kuzu
Ötüken’i aldı. Kutluk Kağan, İlteriş unvanını alarak
ve av hayvanlarının derisi ile
II. Kök Türk (Kutluk) Devleti'ni kurdu.
koyun, keçi ve deve yününden yaparlardı.
Bu bilgiden yola çıkarak Kök Türklerin Çin ege-
menliğinden kurtulup yeniden devlet kurmaları Verilen görsel ve bilgiye göre ilk Türk devletleri
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanamaz? ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Tutsaklığa tepki göstermeleriyle A) Hayvancılıkla uğraştıkları

B) Bağımsızlığa önem vermeleriyle B) Yerleşik hayata geçtikleri
C) Göçebe bir yaşam sürmeleriyle C) Dokumacılıkta ileri gittikleri
D) Milli benliklerine sahip çıkmalarıyla D) Atı evcilleştirdikleri

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

48 BAŞARI VAR
 SKOR
ÜNİTE - 2
6 INI
F DESTAN VE YAZITLARDA TÜRKLER-3 15
S

5.
UYGUR DEVLETİ

745'te Kutluk Bilge İkinci Türk alfabesi

Kül Kağan tarafından olan ve 18 harften
kuruldu. 840'ta Kırgız- oluşan Uygur alfabe-
lar tarafından yıkıldı. sini kullandılar.
Başkentleri Karabalgasun’dur.

Bögü Kağan En önemli des-

zamanında tanları Türeyiş
Gök Tanrı dinini Destanı ile
bırakarak Mani Göç Desta-
dinini kabul nı'dır.
ettiler.

Verilen görsele göre Uygurlar ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A)  Milli benliklerine bağlı kalmışlardır.
B) Orta Asya'da kurulmuşlardır.
C)  Tarımsal faaliyetlerle uğraşmışlardır.
D)  Kültürel alanda eserler vermişlerdir.

6.

Asya Hun Devleti Haritası Kök Türk Devleti Haritası

Verilen haritalara göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Her iki devlet de Orta Asya’nın büyük bir bölümüne egemen olmuştur.
B) Her iki devletin de sınırları Hazar Denizi'nden Büyük Okyanus'a kadar uzanmaktadır.
C) Her iki devlet de Çin üzerinde diplomatik ve iktisadi üstünlük sağlamıştır.
D) Kök Türkler, Asya Hun Devleti'ne göre daha geniş topraklarda hüküm sürmüşlerdir.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 51
 SKOR
ÜNİTE - 2
6 INI
F DESTAN VE YAZITLARDA TÜRKLER-3
15
S

7. Ünlü tarihçi Jean Paul Roux, Türkler ve Orta Asya hakkında şu bilgileri vermiştir: “Aslında Türükler (Türkler),
kendilerini “güçlüler” olarak adlandırmakta haklıydılar. Ülke şartları oldukça acımasızdı ancak buna uyanlar
yaşayabilirdi. Çünkü bu bölge ortalama yükseltisi 1200 ile 1400 metre arasında değişen bir yayladır. Dağların
yükseltisi ise 4000 metrenin üzerindedir. Büyük çöküntüler ve yüksekliklerden oluşur. Bölge çok az yağış al-
o
maktadır. Kışın şiddetli soğuklar olur, sıcaklık -50 C’ye kadar düşer, akarsular ve göller donar.”
Verilen bilgiye göre,
I. Yaşadıkları coğrafya Türklerin güçlü bir toplum oluşturmalarını sağlamıştır.
II. Deniz seviyesinden yüksekte bulunan Orta Asya'da sert karasal iklim yaşanmaktadır.
III. Orta Asya'daki coğrafi koşullar Türklerin ekonomik faaliyetlerini kolaylaştırmıştır.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

8.
https://bilimdili.com/arkeotarih/arkeoloji/yenisey-kiyilarinda-yeni-buluntular/

Tuva Cumhuriyeti’nin Yenisey Nehri Kıyılarında Hun Kadın Savaşçılara Ait

2200 Yıllık Mücevherler Bulundu.
Hun kadın savaşçılar tarafından takılmış göz alıcı kemer tokalar günümüz Yenisey
Nehri’nin kıyılarında gömülü olarak bulunmuştur. Kadın savaşçıların kurganlara il-
ginç takılarla gömüldüğü görülmüştür. Bu takılar mercan, akik, yeşim taşı ve turkuaz-
la kaplanmış kemer tokaları, alev biçimli bronz süslerdir. Kadın savaşçıların savaşta
taktıkları bu kemerler günlük hayatlarında kullanılmıyordu. Düğün ve cenaze gibi
bazı özel günlerde takılıyordu. Yılan, öküz, at, panter, leopar ve ejderha gibi fantastik hayvanların tasvir edildiği
tokalar kullanılmıştır. Hun erkekleri demirden kemerler takarken kadınlar bronz kemer tokaları takardı.

Verilen genel ağ haberine göre Orta Asya’da yaşayan Türk toplulukları ile ilgili aşağıdakilerden hangisine
ulaşılamaz?
A)  Resim sanatıyla ilgilenmişlerdir.
B) Madencilik ile uğraşmışlardır.
C)  El sanatlarında gelişmişlerdir.
D)  Askerliği yazılı kanunlarla düzenlemişlerdir.

9. "Uygurların başkenti olan Karabalgasun, aynı zamanda bir ilim ve sanat merkeziydi. Turfan şehri, ticaret yolları-
nın kesiştiği bir merkez olması bakımından önemliydi. Bundan dolayı birçok yabancı tüccar ve ticaret kolonileri
vardı. Kervan işletmek, tüccarları kontrol ederek vergi almak onları zenginleştiriyordu. Ayrıca türlü milletten in-
sanlarla karşılaşıp onların dillerini de öğrenen Uygurların dünya görüşleri de gelişiyordu."
Bahaddin ÖGEL “Türk Kültürünün Gelişme Çağları”
Verilen metinde Uygurların hangi alanla ilgili faaliyetlerine değinilmemiştir?
A) Ekonomi B) Kültürel C)
Askerî D)
Mali

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

52 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 2 SKOR
6 YENİ YURT ANADOLU-2 22
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. KARADENİZ
EGE DENİZİ

AKDENİZ

Türkiye Selçukluları (1077-1308) Mengücekliler (1080-1228) Saltuklular (1072-1202)

Danişmentliler (1080-1178) Artuklular (1102-1409) Çaka Beyliği (1081-1093)

Haritaya göre Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?
A)  Anadolu'nun tamamına hâkim olarak Türk siyasi birliğini sağlamışlardır.
B) Anadolu'da Türk hâkimiyetinin sağlanmasına katkı sunmuşlardır.
C) Çeşitli mimari eserler yaparak Anadolu'yu imar etmişlerdir.
D)  Bizans'ın Anadolu'daki siyasi varlığına son vermişlerdir.

2. "II. Haçlı Seferi sırasında komutanları tarafından ölüme terk edilen binlerce Haçlı askeri, kara yoluyla Antakya’ya
gitmek üzere yola koyuldular. Yolculuk sırasında açlık, susuzluk ve yorgunluk sebebiyle geride kalan, yaralı ve
hayattan ümidini kesmiş olan Haçlı kuvvetlerinin etrafını Selçuklu ordusu çepeçevre kuşatmıştı. Kılıç sallayacak,
mızrak savuracak dermanı dahi kalmamış askerler artık Selçukluların eline düşmüştü. Selçuklular isteseler hep-
sini kılıçtan geçirebilirlerdi ama yapmadılar. Onlara merhamet gösterdiler. Kendi kralları tarafından kaderlerine
terk edilmiş ve dindaşları olan Bizanslı halktan da yardım görememiş olan Haçlıların, Selçuklulardan gördüğü bu
davranış karşısında, aralarından tam üç bin kişi Müslümanlığı seçerek Selçuklu saflarına katıldı."
Muharrem KESİK, Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi Sultan I. Mesud Dönemi, s.96-97

Verilen metne göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A)  Haçlı ordusu, II. Haçlı Seferi'nde Selçuklu ordusu karşısında başarısız olmuştur.
B) Anadolu’da hâkimiyet mücadelesi yaşanmıştır.
C) II. Haçlı Seferi'ne katılan Haçlı kuvvetlerini yöneten krallar İslamiyet'i kabul etmiştir.
D) Selçuklular, sefer sonunda kendi kaderlerine terkedilen düşman askerlerine merhametli davranmışlardır.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 71
 SKOR
ÜNİTE - 2
6 INI
F YENİ YURT ANADOLU-2
22
S

3. SALTUKLULAR BEYLİĞİ

• Ebulkasım Saltuk tarafından Erzurum ve çevresinde kuruldu. Ermeni

ve Gürcülerle mücadele etmiştir.
• Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir.
• Günümüze kadar gelen Saltuklu eserleri; Erzurum Kale Camisi, Mama
Hatun Külliyesi ve Emir Saltuk Türbesi’dir.

MENGÜCEKLİLER BEYLİĞİ

• Emir Mengücek tarafından Erzincan, Kemah, Divriği ve Karahisar’da

kurulan Türk beyliğidir.
• Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası en önemli eserleridir. Sivas Divriği’de
bulunan bu tarihî eser, UNESCO tarafından 1985 yılında Dünya Miras
Listesi’ne alınmıştır. Divriği Ulu Cami, Anadolu’daki ilk külliyedir.

DANİŞMENTLİLER BEYLİĞİ

• Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas, Tokat, Kayseri, Amasya, Ma-

latya ve çevresinde kurulmuştur.
• Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri içerisinde en güçlü beyliktir.
• Tokat Niksar’da bulunan Yağıbasan Medresesi Anadolu’daki ilk med-
reselerden biridir.

Verilenlere göre Malazgirt Savaşı'ndan sonra kurulan ilk Türk beylikleri ile ilgili,
I. Anadolu’nun tamamına hâkim olmuşlardır.
II. Türk - İslam kültürünü Anadolu’ya taşımışlardır.
III. Anadolu’nun bayındır hâle gelmesi için çaba harcamışlardır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

4. Türkiye Selçuklu Devleti, ilk Türk beyliklerinin topraklarını sınırları içine katarak Anadolu’da Türk birliğini sağladı.
Antalya, Sinop, Alanya, Suğdak (Kırım) gibi ticaret gemilerinin uğrak yeri olan liman kentlerinin alınmasıyla de-
nizlere kıyısı olan güçlü bir devlet hâline geldi. Bir taraftan da medrese, hamam, cami, kervansaray gibi yapılar
inşa ederek Anadolu’da imar faaliyetlerinde bulundular. Alâeddin Keykubad zamanında Türkiye Selçuklu Devleti
en parlak dönemini yaşadı. Fakat bu dönemde doğudan gelen Moğollar, Türkiye Selçuklu Devleti için tehlikeli
olmaya başladı. Selçuklu ordusu ile Moğol ordusu Sivas yakınlarındaki Kösedağ mevkiinde karşılaştı. Kösedağ
Savaşı’nı Moğollar kazandı. Savaş sonucunda Türkiye Selçuklu Devleti yıkılma sürecine girdi ve Anadolu’da
tekrar beylikler dönemi başladı.
Verilen bilgilere göre Türkiye Selçuklu Devleti ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A)  Anadolu'yu imar ederek Anadolu'nun Türkleşmesine katkıda bulunmuştur.
B) Ekonomik açıdan önem taşıyan şehirleri fethetmiştir.
C)  Anadolu'yu dış saldırılara karşı savunmuştur.
D)  Kösedağ Savaşı ile Anadolu'daki merkezi otoritesi güçlenmiştir.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

72 BAŞARI VAR
 SKOR
ÜNİTE - 2
6 INI
F YENİ YURT ANADOLU-2 22
S

5.
Türkiye Selçuklu Devleti’nin askerî hareketlerini dur-
durmak isteyen Bizans İmparatoru Manuel sefer hazır-
lıklarına başladı. II. Kılıç Arslan’ın barış teklifini kabul
etmeyen Manuel, 1176’da harekete geçti. II. Kılıç Ars-
lan, Miryokefalon Savaşı’nda Bizans ordusunu pusuya
düşürerek yendi.
Malazgirt’ten sonra kazanılan bu büyük savaşın so-
nuçları da çok önemlidir. Anadolu’ya yeniden hâkim
olmak isteyen Bizans’ın çaba ve girişimleri sona erdi.
Bizans, Türkler karşısında savunmaya çekilmek zo-
runda kaldı. Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleşti.

Verilen bilgilere göre Miryokefalon Savaşı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Anadolu'nun kesin olarak Türk vatanı olmasını sağladığı
B) Bizans İmparatorluğu'nun yıkılış sürecine girmesine neden olduğu
C)  Selçuklu ile Bizans arasında Anadolu hâkimiyeti için yapılan ilk savaş olduğu
D) Selçukluların Anadolu'yu tanıma sürecini başlattığı

6. TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ

GAZNELİLER

840 963 1014 1075 1157 1186 1308

1048
1176 1243
Pasinler
Savaşı Miryokefalon Kösedağ
1040 1071 Savaşı Savaşı

Dandanakan Malazgirt
Savaşı Savaşı

Yalnızca bu tarih şeridine göre,

I. Dandanakan Savaşı, Gazneliler ile Büyük Selçuklu Devleti arasında yapılmıştır.
II. Bu devletler içerisinde en uzun süre varlığını sürdüren devlet, Türkiye Selçuklu Devleti'dir.
III. Anadolu'nun kapılarını Türklere açan savaş, Malazgirt Savaşı'dır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 73
 SKOR
ÜNİTE - 2
6 INI
F YENİ YURT ANADOLU-2
22
S

7. Türkiye Selçuklu Devleti ve Türk beylikleri tarafından Anadolu’nun Türkleşme sürecinde Bizans’tan kalma şehir-
ler onarılarak Anadolu bayındır hâle getirildi. Türkler bu yerleşimlere bedesten, cami, kervansaray, köprü, han,
hamam, darüşşifa, medrese, külliye ve imarethane gibi eserler yaparak halkın ihtiyaçlarını karşılamak istediler.
Devlet ve vakıflar tarafından inşa edilen bu yapılardan sadece Türkler faydalanmadı. Türklerle beraber Ana-
dolu’da yaşayan Gürcü, Ermeni, Rum gibi milletler de bu tesislerden faydalandı. Konuştuğu dile, inandığı dine
bakılmaksızın tüm hastalar darüşşifalarda şifa buldu, imarethanelerde tüm açlar doyuruldu.
Verilen bilgiye göre Türkiye Selçukluları ve Türk beylikleri ile ilgili,
I. Fethettikleri yerlerdeki mimari eserleri tahrip etmişlerdir.
II. Sosyal devlet anlayışını benimsemişlerdir.
III. Mimari alandaki çalışmalarla Anadolu’yu bayındır hâle getirmişlerdir.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

8.
Malazgirt Savaşı sonrasında Bizans İmparatoru Romen Diyojen, Büyük Selçuklu hükümdarı Alparslan’a
esir düşmüştür. İmparator Romen Diyojen’i savaşı kazanan Büyük Selçuklu hükümdarının huzuruna geti-
rirler ve aralarında şu konuşma geçer:
Alparslan: “Eğer ben senin önüne esir olarak getirilseydim bana ne yapardın?”
Romen Diyojen: “Ya öldürürdüm ya da zincire vurup Konstantinopolis sokaklarında gezdirtirdim.”
Alparslan: “Ben ise seni affediyor ve serbest bırakıyorum.”
Sultan Alparslan ona makul bir nezaketle muamele eder ve savaştan önce de yaptığı gibi barış antlaşması
önerir; öldürüleceğini düşünen Romen Diyojen’i serbest bırakır ve İstanbul’a dönmesine izin verir. Ancak
Diyojen’in esir düştüğü haberini alan Bizans, yeni imparatorunu seçmiştir. Alparslan’ın gösterdiği nezaket
ve olgunluğu Bizans, eski hükümdarına göstermez ve onu hapseder.
Osman TURAN, Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, s.282-283 (Düzenlenmiştir.)

Verilen alıntıdan Sultan Alparslan ile ilgili,

I. Merhametli bir kişilik yapısına sahiptir.
II. Barışçı bir politika benimsemiştir.
III. Karar alma ve uygulama yeteneği bulunmaktadır.
yargılarından hangisi ya da hangileri çıkarılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

9. Anadolu’nun Türk yurdu olmasında askerlerin başarısının yanı sıra bu yeni vatana gelen bilim insanları, sanatkâr-
lar, tüccar ve esnaf grupları ile şeyh ve dervişlerin de önemli katkıları olmuştur. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Hacı
Bektaş-ı Veli, Yunus Emre, Ahi Evran, Nasreddin Hoca gibi gönül insanları ve düşünürler, Anadolu Türklüğünün
Moğol istilası nedeniyle zor günler geçirdiği dönemde, eserleri ve samimi sohbetleriyle halka yol gösterdiler. İslam
dininin özünü Anadolu insanına aktararak milletimizin birliğini ve bütünlüğünü korumasında önemli rol oynadılar.
Metinde, bu gönül insanları ve düşünürler ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A)  Anadolu'nun Türkleşme sürecindeki faaliyetlerine
B) Ticaret yollarının denetim altına alınması için harcadıkları çabaya
C)  Fikir ve düşünceleriyle Anadolu'daki halka rehber olduklarına
D)  Türk halkının birlik ve beraberliğinin sürdürülmesindeki etkilerine

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

74 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 3 SKOR
6 DÜNYANIN NERESİNDEYİM-1 28
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. Aşağıdaki şekilde dünya üzerindeki bazı alanların 3. Göreceli (özel) konum; dünya üzerindeki herhangi
coğrafi konumları verilmiştir. bir yerin kıtalara, okyanuslara, denizlere, yer şe-

o
60 B 40 B 20 B
o o
0
o o o o
20 D 40 D 60 D 80 D
o
killerine, yer altı kaynaklarına, ulaşım yollarına ve
60 K
o
komşu ülkelere göre belirlenen konumudur.
L 40 K
o
Bu tanımdan hareketle aşağıdakilerden hangi-
20 K
o si Türkiye'nin özel konumu ile açıklanabilir?
K o
A) Kuzeyden güneye gidildikçe sıcaklık değerleri-
0K
20 G
o nin yükselmesi
N o B) Güneyinden kuzeyine gidildikçe güneş ışınları-
40 G
M o nın geliş açısının küçülmesi
60 G
C) Batıdan doğuya doğru yükseltisinin artması
Şekle göre bu yerlerin coğrafi konumları ile il- D) Doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık zaman
gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? farkının bulunması

A) K'nin hem kuzey yarım kürede hem de güney

yarım kürede toprağı bulunmaktadır.
o o o o
B) L, batı yarım kürede yer almaktadır. 4. 10 - 20 kuzey paralelleri ile 10 - 20 doğu me-
C) Güney Kutup Noktası'na en yakın alan M'dir. ridyenleri arasında bulunan bir yerin coğrafi
D) N, başlangıç meridyeninin doğusundadır. koordinatları aşağıdakilerden hangisinde doğ-
ru gösterilmiştir?
A)  10 B)
o o o o o o o o
0 10 20 10 0 10 20
o o
20 20
X o o
10 10
o o
0 0
o o
10 10
o
X o
20 20

2. Aşağıdaki harita üzerinde ülkemizin coğrafi konu- C)  20 D)

o o o o o o o o
10 0 10 20 10 0 10
o o
mu gösterilmiştir. 20 20
o
X o

o
42 Kuzey Paraleli 10 10
eridyeni
26 Doğu Meridyeni

o o
0 0
o o
10 10
X
uM

o o
20 20
45 Doğ
o
o

o
36 Kuzey Paraleli 5. Ülkemizde dağların güney yamaçları güneşe dö-
Verilen haritadan ülkemiz ile ilgili aşağıdakiler- nük olduğu için daha sıcaktır. Bu durum dağların
den hangisine ulaşılamaz? güney yamaçlarında .................. neden olur.

A) Ekvator'un kuzeyinde yer aldığına Bu bilgide "................" ile boş bırakılan yere
B) Greenwich'in batısında bulunduğuna aşağıdakilerden hangisi yazılırsa doğru olur?
C) Kuzey Kutup Noktası'na, Güney Kutup Nokta- A) ortalama yükseltinin azalmasına
sı'ndan daha yakın olduğuna B) meyve ve sebzelerin geç olgunlaşmasına
D) Kuzeyi ile güneyi arasında 666 km'lik mesafe C) paralel ve meridyen derecelerinin büyümesine
bulunduğuna D) nüfus ve yerleşmenin artmasına

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 89
 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F DÜNYANIN NERESİNDEYİM-1
28
S

6. Aşağıdaki dünya şekilleri üzerinde paralel ve me-
ridyenler gösterilmiştir.
Paraleller
Buna göre paralel ve meridyenlerin özellikle-
riyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Paralelleri dik olarak kesen meridyenler kutup-
larda birleşirler.
B) Paralellerin boyları, kutuplardan Ekvator’a doğ-
ru küçülür.
C) Meridyenler, doğu - batı doğrultusunda uzan-
maktadırlar.
D) Paraleller, ülkelerin yerel saat hesaplamaların-
da kullanılırlar.
8. Mutlak konum; bir yerin paraleller ve meridyenler
ile ifade edilebilen yani Ekvator'a ve Greenwich'e
göre belirlenen konumudur.
Verilen tanıma göre,
I. Orta kuşakta yer almasından dolayı ülkemizde
dört mevsimin belirgin şekilde yaşanması
II. Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken
güneyden esen rüzgârların sıcaklığı artırması
III. Ülkemizin önemli ulaşım ve ticaret yolları üze-
Meridyenler
rinde bulunması
durumlarından hangisi ya da hangileri ülkemi-
zin mutlak konumu sonucu ortaya çıktığı söy-
lenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
9. Aşağıda ülkemizin dünya üzerinde bulunduğu ko-
numu verilmiştir.

7.
a
Kuzey rup
Amerika Av Asya
Atlas Büyük
Okyanusu Okyanus
Ekvator Afrika Yalnızca bu haritaya göre ülkemiz ile ilgili aşa-
Hint
Büyük Güney Okyanusu ğıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
Okyanus
Amerika Okyanusya
A) Greenwich'in doğusunda bulunmaktadır.
Greenwich

B) Ekvator'un kuzeyinde yer almaktadır.

Antarktika
Verilen dünya haritasına göre,
I. Kuzey Amerika kıtasının tamamı güney yarım
kürede yer almaktadır.
II. Afrika kıtasının hem kuzey yarım kürede hem
de güney yarım kürede toprağı bulunmaktadır.
III. Atlas Okyanusu’nun hem Amerika hem Afrika
hem de Avrupa kıtalarına kıyısı vardır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşı-
labilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
C) Yükseltisi batıdan doğuya doğru artmaktadır.
D) Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
10. Dünyayı ortadan iki eşit parçaya böldüğü varsa-
yılan ve kutup noktalarına eşit uzaklıkta bulunan
çemberdir.
Verilen tanım, aşağıdaki kavramlardan hangi-
sine aittir?
A) Meridyen B) Greenwich
C) Ekvator D) Kıta

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

90 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 3 SKOR
6 DÜNYANIN NERESİNDEYİM-2 29
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. Yarıyıl tatilinde İstanbul'daki akrabalarını ziyarete gelen Ay-

İÇ HATLAR GİDİŞ 11.11.2020
o o
lin, tatil bitince 40 Kuzey Paraleli ile 38 Doğu Meridyeni'nin
SAAT HAVAYOLU GİDİŞ YERİ UÇUŞ KAPI
geçtiği memleketine geri dönmek için Türk Hava Yolları'ndan
11.00 ERZURUM TK 0015 D1-A
11.11.2020 tarihine bir uçak bileti almıştır. Uçuş günü İstan-
bul Havalimanına gelen Aylin, yan tarafta verilen ekrandan 11.00 SİVAS TK 2510 D2-A
uçağa bineceği kapıyı öğrenerek uçuş saatini beklemeye 11.00 İZMİR TK 6132 D3-A
başlamıştır. 11.00 DİYARBAKIR TK 1502 D4-A

o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45

o
42

o
41

Erzurum o
40
Sivas
o
39

İzmir Diyarbakır
o
38

o
37

o
36

Verilen bilgi ve haritaya göre Aylin kaç numaralı kapıya giderek uçağa binmelidir?
A) D1-A B) D2-A C)
D3-A D)
D4-A

2. Aşağıdaki harita üzerinde Türkiye'nin matematik konumu gösterilmiştir.

o
42 Kuzey Paraleli
ridyeni
26 Doğu Meridyeni

Me
45 Doğu
o
o

o
36 Kuzey Paraleli
Haritaya göre aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin matematik konumu ile açıklanamaz?
A) Türkiye Ekvator'un kuzeyinde, başlangıç meridyeninin doğusunda yer alır.
B) Türkiye'nin kuzeyi ile güneyi arasında kuş uçuşu 666 km uzaklık bulunur.
C) Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
D) Türkiye'nin doğusu ile batısı arasında 1 saat 16 dakikalık yerel saat farkı vardır.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 91
 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F DÜNYANIN NERESİNDEYİM-2
29
S

3. Kanada'da yaşayan Helen ve ailesi, yaz tatilinde ülkemize gelmek için plan yapmışlardır. Helen, Türkiye'ye gel-
meden önce aşağıdaki haritayı eline alarak ülkemizle ilgili bilgi edinmeye çalışmıştır.
o o
180 150 120 90 60
o o o
30
o
0
o
30
o o o
60 90 120 150 180
o o o
o
90

o
60
Kanada Türkiye

o
30

o
0

o
30

o
60
Ekvator
Greenwich o
90
Helen, verilen haritadan ülkemiz ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşamaz?
A) Türkiye, kendi ülkesine göre Kuzey Kutup Noktası'na daha yakındır.
B) Türkiye, Kanada'ya göre Ekvator'a daha yakındır.
C) Türkiye, başlangıç meridyeninin doğusundadır.
D) Türkiye'nin topraklarının tamamı kendi ülkesi gibi Kuzey Yarım Küre'de bulunmaktadır.

4. Paralel ve meridyen çizgilerinin oluşturduğu sisteme "coğrafi koordinat sistemi" denir. Bir yerin coğrafi koordinat-
larını belirlemek için üç aşamalı bir yol izlenir.
Paralellerin derecesindeki ar- Meridyen derecesindeki artış; Koordinatlarını belirleyece-
tış; kuzeye doğru ise kuzey doğuya doğru ise doğu yarım ğimiz yerin uç noktalarından
yarım kürede, güneye doğru kürede, batıya doğru ise batı geçen paralel ve meridyen
ise güney yarım kürededir. yarım kürededir. dereceleri belirlenmelidir.
o o o o o o o o
90 Batı Yarım Küre Doğu Yarım Küre 60 40 20 0 20 40 60
o
Kuzey o 90
60 o o o o o o o
Yarım o
60 40 20 0 20 40 60 60
o

30 30
o
Küre o
Ekvator 0 0
o
Greenwich

Güney 30
o
30
o

Yarım 60
o
60
o
x o
Küre 90
o 90

Verilen bilgilerden hareketle,

I. Başlangıç meridyeni ile bir yerin kutup noktalarına olan uzaklığını öğreniriz.
II. Ekvatordan kutuplara yaklaştıkça paralellerin dereceleri büyür.
III. Ekvator ve Greenwich'e göre olan konum bir yerin hangi yarım kürede olduğunu gösterir.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

92 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 3
6 ÜLKEMİN ZENGİNLİKLERİ HARİTADA-1
SINIF Zorluk Kaç netin
Seviyesi var?
1. Türkiye’de farklı iklim tiplerinin görülmesi tarım
ürünlerindeki çeşitliliği artırmıştır. Buna bağlı ola-
rak da tarıma dayalı sanayinin gelişmesine katkı
sağlamıştır. Doğu Anadolu'da yükseltinin fazla ol-
masına bağlı olarak karasal iklimin görülmesi kış
turizmini olumlu etkilemiştir. Akdeniz ve Ege kıyı-
larımızda iklimin elverişli olması seracılık ve yaz
turizminin gelişmesini sağlamıştır.
Verilen metinden ulaşılabilecek en kapsamlı yar-
gı aşağıdakilerden hangisidir?
A) İklim çeşitliliğimiz, her bölgede farklı ekonomik
faaliyetlerin yapılmasına imkân sağlamıştır.
B) Doğu Anadolu'da yer şekillerinin engebeli ol-
ması kış turizminin gelişmesini sağlamıştır.
C) Akdeniz ve Ege kıyılarında kış ayları ılık geçtiği
için seracılık faaliyeti yaygın olarak yapılır.
D) Akdeniz kıyıları, yaz turizmi için uygun özellik-
ler taşımaktadır.
2. Bir ülkenin ekonomik ve toplumsal kalkınmasına
o ülkenin sanayisi katkı sağlar. Ancak sanayileş-
meyi gerçekleştirirken doğayı korumayı da ihmal
etmemeliyiz. Doğanın korunması için mümkün ol-
duğunca geri dönüşümü olan ham maddelerin kul-
lanılması gerekmektedir. Ülkemizde T.C. Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı bünyesinde “Sıfır Atık Projesi”
yürütülmektedir. Bu proje ile israfın önlenmesi,
kaynakların daha verimli kullanılması ve oluşan
atık miktarının azaltılması hedeflenmektedir.
Metne göre "Sıfır Atık Projesi" ile aşağıdakiler-
den hangisinin amaçlandığı söylenemez?
A) Daha yaşanılabilir bir dünya için çevrenin korun-
masının
B) Doğal kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin
C) İsrafın önlenmesi ve kaynakların daha verimli
kullanılmasının
D) Atıkların geri kazanımının sağlanmasının
SKOR
32
Kaç dakika
sürdü?
3. Aşağıda Antalya ilimizde gelişen ekonomik faali-
yetlerden bazılarına ait görseller verilmiştir.
Kleopatra Plajı Portakal Bahçeleri
Meyve Suyu Fabrikaları
Verilen görsellere göre Antalya'da aşağıdaki
ekonomik faaliyetlerden hangisinin geliştiği
söylenemez?
A) Sanayi B) Deniz turizmi
C) Tarım D) Madencilik
4. Bakır madeninin Artvin, Kastamonu, Diyarbakır
ve Elazığ illerinde rezervleri bulunmaktadır. Bakır,
kolay işlenebildiği ve iletken olduğu için yaygın
bir kullanım alanına sahiptir. Elektrik ve elektronik
alanında, süs eşya yapımında kullanılmaktadır.
Verilen metinden bakır madeni ile ilgili,
I. Hangi alanlarda kullanıldığına
II. Hangi illerimizde rezervinin bulunduğuna
III. Hangi şehirlerimizde mamul hâle getirildiğine
bilgilerinden hangisi ya da hangilerine ulaşıla-
bilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) I ve III. D) II ve III.
5. Türkiye’nin doğal ve beşerî özellikleri yer yer deği-
şim gösterdiği için nüfusun dağılışı bu durumdan
etkilenmiştir. Anadolu’nun iç kesimlerindeki çoğu
ilde nüfus az iken kıyı kesimlerinde fazladır.
Verilen bilgiden hareketle aşağıdakilerden han-
gisi nüfusun dağılışını etkileyen beşerî unsur-
lar arasında yer almaktadır?
A) Ülke genelinde farklı iklimlerin görülmesi
B) Yeryüzü şekillerinin engebeli olması
C) Ekonomik faaliyetlerin çeşitlilik göstermesi
D) Su kaynakları bakımından zengin olması
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
BAŞARI VAR 101
 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÜLKEMİN ZENGİNLİKLERİ HARİTADA-1
32
S

6. Muğla'nın Fethiye ilçesinde yer alan ve muhte- 8. Adana

şem atmosferi ile her yıl yüz binlerce insanı mi-
safir eden Ölüdeniz, en şiddetli rüzgârlarda bile
Doğal Unsurlar Beşerî Unsurlar
durağan masmavi suları ile dikkat çekmektedir.
Ölüdeniz'deki dünyanın en güzel yamaç paraşütü - İklimi ılımandır. - Tarım gelişmiştir.
pisti olan ve yaklaşık olarak 1900 metre yüksekli- - Yer şekilleri düzdür. - Sanayi gelişmiştir.
ğe sahip olan Babadağ, zengin flora ve faunasıy- - Toprakları verimlidir. - Ulaşım gelişmiştir.
la inanılmaz güzelliktedir. Bu güzellikleri görmek
Verilen şemaya göre Adana'nın bu özellikleri,
için her yıl hem yurt içinden hem de yurt dışından
I. Nüfusunun fazla olması
binlerce insan Fethiye'ye gelmektedir. Bu nedenle
II. Çevre illerden göç alması
Fethiye'nin yaz aylarında nüfusu artar.
III. Yer altı kaynakları bakımından zengin olması
Verilen bilgiye göre Muğla'nın Fethiye ilçesi-
durumlarından hangisi ya da hangilerinin ger-
nin nüfusunun artmasında,
çekleşmesinde etkili olabilir?
I. Turizm
A) Yalnız I. B) I ve II.
II. Tarım
C) II ve III. D) I, II ve III.
III. Sanayi
faaliyetlerinden hangisi ya da hangilerinin et-
kili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. 9. Türkiye’de en çok bulunan madenlerimizdendir.
C) II ve III. D) I, II ve III. Rezervi en çok bulunan illerimiz Manisa, Kütahya,
Sivas ve Kahramanmaraş’tır. Termik santrallerde
elektrik üretiminde ve konutlarda yakıt olarak da
kullanılır.
Hakkında bilgi verilen yer altı zenginliği aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Bor B) Doğal gaz
C) Linyit D) Petrol

7. Verimli tarım alanları nüfusun dağılışında etkili olan

faktörler arasında yer alır. Verimli tarım alanlarının 10. Akdeniz ikliminde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise
olduğu alanlarda nüfus fazla iken, tarım arazilerinin ılık ve yağışlı geçer. Nemin fazla olması günlük sı-
az ve yükseltinin fazla olduğu yerlerde nüfus azdır. caklık farkını azaltır. Kışların ılık geçmesi seracılık
faaliyetlerini olumlu etkiler.

4
3
1

2 I
II IV
III

Verilen bilgiye göre harita üzerinde işaretlenen

alanların hangilerinde nüfusun fazla olduğu Verilen bilgiye göre harita üzerinde işaretle-
söylenebilir? nen alanların hangisi, diğer yerlere göre sera-
A) 1 ve 2. B) 1 ve 3. cılık faaliyeti için uygun değildir?
C) 2 ve 4. D) 3 ve 4. A) I. B) II. C) III. D) IV.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

102 BAŞARI VAR
 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÜLKEMİN ZENGİNLİKLERİ HARİTADA-2 33
S

5.
TÜRKİYE'DE TURİZM SEKTÖRÜNÜN ALTIN DÖNEMİ (OCAK-EYLÜL 2019)
Türkiye tarihî yapıları, kaplıcaları, eşsiz plaj- EN ÇOK ZİYARETÇİ GÖNDEREN ÜLKELER
ları, kayak merkezleriyle dünya turizminde Almanya - 4,0 milyon
öne çıkan bir ülkedir.
İngiltere - 2,2 milyon
ZİYARETÇİ İSTATİSTİKLERİ

Yabancı Ziyaretçi 2019

Rusya - 5,9 milyon
36,4 milyon OCAK-EYLÜL

Bulgaristan - 2,0 milyon

Yurt Dışı İkametli Vatandaş
5,1 milyon
İran - 1,6 milyon

Toplam Ziyaretçi DÜNYA TURİZM SIRALAMASINDA TÜRKİYE

41,6 milyon
Mavi bayraklı plaj sayısında dünyada 3. sıradadır.

2019 OCAK-EYLÜL TURİZM GELİRİ Turizm gelirinde dünyada 14. sıradadır.

26,6 Milyar Dolar

(Geçen yılın aynı dönemine göre Turist sayısında dünyada 6. sıradadır.

turizm geliri %15,9 arttı.) KAYNAK: http://yigm.ktb.gov.tr

"Türkiye Turizm Sektörü" ile ilgili bu görselden,

I. Ülkelere göre, gelen turist sayısında ülkemiz dünyada ilk altı ülke içinde yer almaktadır.
II. 2019 yılının ocak-eylül arasındaki turizm geliri bir önceki yılın aynı dönemine göre artmıştır.
III. Rusya'dan gelen turist sayısı, İngiltere ve Bulgaristan'dan gelen turist sayısının toplamından fazladır.
çıkarımlarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

6. Türkiye'nin en önemli maden zenginlikleri arasında yer alan bor, birbirinden farklı onlarca sektörde kullanılan
çok işlevli bir maden olarak dikkat çekmektedir. Dünyadaki bor madeni rezervlerinin %73'ü ülkemizde bulun-
maktadır. Ülkemizde en çok Balıkesir, Eskişehir, Kütahya ve Bursa’da çıkarılmaktadır. Bor madeninin cam, ilaç,
elektronik ürün, gübre yapımı ve roket yakıtı gibi çok geniş kullanım alanları vardır.
Verilen bilgide bor madeni ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) En fazla hangi illerimizde çıkarıldığı
B) Sanayide hangi alanlarda kullanıldığı
C) Büyük bir kısmının ülke dışına ihraç edildiği
D) Rezerv bakımından ülkemizin dünyada kaçıncı sırada yer aldığı

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 105

 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÜLKEMİN ZENGİNLİKLERİ HARİTADA-2
33
S

7. Ülkemizdeki bazı şehirlerin nüfus özelliklerinin ortaya çıkardığı sonuçlar konusunda hazırlanan oyun matı, oyun
kartı ve oyun kuralları aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

OYUN KURALLARI
- Sırasıyla oyun kartındaki soruları ve öğrencinin cevaplarını okuyunuz.
- Cevabın doğruluğu ve yanlışlığına göre belirtilen yönde bir birim ilerleyiniz.
- Oyunun son sorusunu cevapladığınızda ulaştığınız nokta oyunu bitirdiğiniz yerdir.

GİDİLECEK YÖN
I II
CEVAP CEVAP ÖĞRENCİ
SORULAR
DOĞRU İSE YANLIŞ İSE CEVAPLARI
Antalya'da iklim şartları elverişli- Nüfus
dir, turizm gelişmiştir. fazladır.
Kars'ta yükselti ve engebe fazla- Nüfus Başlangıç III Bitiş

dır. Kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. azdır.

Bursa, ulaşım yolları üzerinde bu- Nüfus
lunur. Sanayi ve ticaret gelişmiştir. fazladır.
Hakkari'de yer şekilleri dağlık ve V IV
Göç alır.
engebelidir. İş imkânları azdır.

Oyun kartındaki soru ve cevapları okuyan bir öğrenci verilen soruların cevaplarının doğruluğunu ya da
yanlışlığını dikkate alarak, oyun matında ilerlediğinde oyun sonunda kaç numaralı noktada olur?
A) II. B) III. C) IV. D) Bitiş

8. Aşağıda Türkiye'de çıkarılan yer altı kaynaklarından bazılarını gösteren bir harita verilmiştir.


Doğal gaz
Taş kömürü
Bakır

Bor

Demir

Linyit
Petrol
Krom Boksit

Verilen haritaya göre,

I. Ülkemizde çıkarılan madenler çıkarıldıkları yerlerde işletilmektedir.
II. Ülkemizde farklı yer altı kaynakları çıkarılmaktadır.
III. Ülkemiz maden çeşitliliği olan bir ülkedir.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

106 BAŞARI VAR
 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÇEVREMİZDE KİMLER YAŞIYOR-2 35
S

6. Akdeniz kıyısında yer alan İtalya'nın başkenti Roma'da Akdeniz iklimi görülmektedir.
Yağış (mm) Sıcaklık ( C)
O

120 30
100 25
80 20
60 15
40 10
20 5
0 0
O Ş M N M H T A E E K A Aylar O Ş M N M H T A E E K A Aylar

Roma'nın Ortalama Yağış Grafiği Roma'nın Ortalama Sıcaklık Grafiği

Grafiklere göre Roma'nın iklimi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Yaz ayları, kış aylarına göre daha soğuk ve yağışlıdır.
B) Yıl boyunca aşırı sıcaklık ve kuraklık etkilidir.
C) Kasım ayında düşen yağış miktarı, şubat ayında düşen yağıştan azdır.
D) Ortalama en düşük sıcaklık kış aylarında görülür.

7.
Alex

Merhaba Alex, nasılsın?

11.03

Merhaba. İyiyim, sen nasılsın?

11.05

İyiyim, teşekkür ederim. Senin yaşadığın yeri çok merak ediyo-

rum. Yaşadığın yer hakkında kısa bir bilgi verir misin? 11.07

Elbette. Brezilya'da bulunan Amazon bölgesi içinde yer alan küçük

bir köyde yaşıyorum. Yaşadığımız bu bölgede sıcaklık yıl boyunca 20
°C’den aşağıya düşmez. Her mevsim yağmur yağar. Burada dünyanın

en büyük ormanları olan yağmur ormanları bulunur. Bu orman içinde çok
sayıda bitki ve hayvan çeşidi bulunmaktadır. Alçak kesimlerde çok fazla
nem olduğu için genellikle yüksek kesimlerde yaşamayı tercih ediyoruz.
Ağaç ve sazlardan yaptığımız evler başta olmak üzere birçok ihtiyacımı-
zı bu ormanlardan karşılıyoruz. Kahve, muz, kakao gibi ürünler yetiştiri-
riz. Sürekli yaz mevsimi yaşadığımız için ince elbiseler giyiyoruz. 11.15

Konuşmaya göre Alex'in yaşadığı yerin iklimi ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Sıcaklık ortalamalarından dolayı kışlık giysiye ihtiyaç yoktur.
B) Bitki örtüsü tarımsal faaliyetlerin yapılmasına engel olmaktadır.
C) İnsanlar evlerini genellikle ahşap malzemeden inşa etmektedir.
D) Her mevsim yağışlı olduğu için yıllık yağış miktarı fazladır.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 111

 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÇEVREMİZDE KİMLER YAŞIYOR-2
35
S

8. Kuzey Işıkları yeryüzündeki manyetik alan ile Güneş'ten gelen yüklü parçacıkların etkileşimi sonucu ortaya çıkan
doğal ışımalardır. Her yıl milyonlarca turist, bu doğa harikası ışımaları görmek için kilometrelerce yol kat eder.
Kuzey Işıkları'nı seyretmek için en doğru yer ise hiç kuşkusuz İskandinavya'dır. İstanbul'da yaşayan Ebru ve ai-
lesi de Kuzey Işıkları'nı görmek amacıyla İstanbul'dan Danimarka'ya, oradan da Grönland Adası'na gitmişlerdir.
Ebru, Grönland Adası'nda aşağıdaki fotoğrafları çekmiştir:

Verilen bilgi ve fotoğraflara göre Ebru ve ailesinin gittiği Grönland Adası'nda aşağıdaki iklimlerden han-
gisinin görüldüğü söylenebilir?
A) Kutup iklimi B) Muson iklimi C) Akdeniz iklimi D) Ekvatoral iklim

9.

HABERLER
Hindistan’ın batısında bulunan endüstri kenti Gujarat (Gucurat) eyaletinde şiddetli yağmurların neden olduğu
selde 120 kişi hayatını kaybetti. Şehrin tüm altyapısı kullanılamaz hâle gelirken 10 binlerce çiftçinin pamuk
tarlası su altında kaldı.
Yeni Delhi Afet Yönetimi yaptığı açıklamada, geçtiğimiz günlerde yağan yoğun muson yağmurlarının yol açtığı
selde 300 kişinin hayatını kaybettiğini belirtti. Yetkililer, 1 milyon kadar evin yağmurdan etkilendiğini ifade etti.
(Genel ağ haberinden düzenlenmiştir.)

Verilen genel ağ haberine göre Muson yağmurlarının,

I. Ekonomi
II. Barınma
III. Toplumsal hayat
IV. Tarım
alanlarından hangisi ya da hangilerini olumsuz yönde etkilemiştir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C)
II, III ve IV. D)
I, II, III ve IV.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

112 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 3 SKOR
6 ÜNİTE DEĞERLENDİRMESİ-1 36
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. Trabzon ile Bayburt aynı bölgede yer almalarına
rağmen Trabzon'un yıllık ortalama sıcaklığı, Bay-
burt'tan yaklaşık 7,6 ºC daha fazladır.
KARADENİZ
Doğu Anadolu Bölgesi
3. Beşerî coğrafya, insanların tarım, sanayi, ulaşım,
yerleşme, nüfus vb. faaliyetler ile çevre üzerinde
yaptığı ya da yapmakta olduğu değişiklikleri ince-
leyen bilim dalıdır.
Tanıma göre aşağıdakilerden hangisi beşerî
coğrafyanın inceleme alanına daha uygundur?
A) Ülkemizde görülen iklim tipleri
B) Bölgelerimizin yeryüzü şekilleri
C) İnsanların ekonomik faaliyetleri
D) Türkiye'nin matematik konumu

Haritaya göre bu farklılığın nedeni olarak,

I. Yükselti artışının sıcaklığı düşürmesi
o
II. Trabzon'un deniz kıyısında bulunması 4. 90 o
60
III. Bayburt'un yükselti değerlerinin Trabzon'dan 45
o

fazla olması 30
o

özelliklerinden hangisi ya da hangileri gösteri-

o
lebilir? 15
M
o
A) Yalnız I. B) I ve II. 0 Ekvator
C) II ve III. D) I, II ve III. o
15
o
N 30
o
45
o
o
60
90
Şekilde gösterilen M ve N noktalarıyla ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) N noktası M'ye göre Ekvator'a daha uzaktır.
B) M ve N noktalarının yerel saatleri aynıdır.
C) M noktası, Güney Kutup Noktası'na N noktasına
2. Verimli ovaların geniş yer kaplaması tarım ve ona göre daha yakındır.
bağlı ticaret faaliyetlerini de geliştirmiştir. Böylece D) M noktası kuzey yarım kürede, N noktası ise gü-
iş imkânlarının artması ile nüfus da artmıştır. ney yarım kürede bulunmaktadır.

Bursa 5. Zonguldak’ta taş kömürü, Batman’da petrol, So-

Hakkari
Aydın Adana
Yukarıda anlatılan durum harita üzerinde gös-
terilen şehirlerin hangisi için geçerli değildir?
A) Hakkari B) Adana
C) Aydın D) Bursa
ma’da (Manisa) linyit, Murgul’da (Artvin) bakır,
Seydişehir’de (Konya) boksitin çıkarılması bu
şehirlerin hem ekonomisini canlandırmış hem de
nüfusunun artmasını sağlamıştır.
Verilen şehirlerde nüfusun artmasını sağlayan
etken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarım B) Madencilik
C) Ulaşım D) Turizm

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 113

 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÜNİTE DEĞERLENDİRMESİ-1
36
S

6. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe paralellerin boy- 8. Bu iklim tipinin görüldüğü bir ülkede;
ları kısalmaktadır. • Yaz ve sonbahar mevsimlerinde aşırı yağış gö-
o o

26 45 o rülür.
42
• Yağışların etkisi ile can ve mal kaybına neden
olan su taşkınları meydana gelmektedir.
Ordu
• Konutlar ahşaptan yapılarak çatılarında saz ve
Ankara
kamış kullanılır.
Aydın • Yağışlar pirinç ve çay gibi ürünlerin üretimini ko-
Mersin o
laylaştırmaktadır.
36
Buna göre bu iklim tipinin görüldüğü ülke ile
Bu bilgiye göre haritada gösterilen illerin han- ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
gisinden geçen paralelin boyu daha uzundur? A) Bitki örtüsü ilkbaharda yeşerip yazın kuruyan
A) Ordu B) Ankara bozkırdır.
C) Aydın D) Mersin B) Kırsal kesimlerde yapılar genellikle taş ve ker-
piçten yapılır.
C) Suyu çok seven tarım ürünlerinin ekimi fazladır.
D) Kış yağışlarının tamamı kar şeklindedir.

7. Delta ovası, akarsuların denize döküldükleri yer-

9. Türkiye'de dağların güney yamaçları güneşe dö-
lerde, taşıdıkları alüvyonları biriktirmesi sonucun-
da oluşan şekillerdir.
Buna göre aşağıdaki görsellerden hangisi ta-
nımı verilen yeryüzü şekline aittir?
A) 
nük olduğu için daha sıcaktır. Bu durum dağların
güney yamaçlarında nüfus ve yerleşmenin artma-
sına, meyve ve sebzelerin erken olgunlaşmasına
neden olmaktadır.
Verilen bilgide ülkemizde iklimi etkileyen un-
surlardan hangisi açıklanmıştır?
A) Yükselti B) Bakı
C) Rüzgârlar D) Karasallık

B) 

10. Dünyanın en gür ormanları olan yağmur orman-

C)  larının bulunduğu yerde yaşıyorum. Yıl boyunca
yağış görülür. Ağaçların fazla olmasından dolayı
evlerimizi ahşaptan yaparız. İhtiyaçlarımızı tarım,
hayvancılık yaparak ve orman ürünleri satarak gi-
deririz. Kakao, kauçuk, muz ve ağaçlardan elde
D)  ettiğimiz kereste önemli gelir kaynağımızdır.
Buna göre yukarıdaki ifadeleri kullanan kişinin
yaşadığı yerde görülen iklim tipi hangisidir?
A) Akdeniz iklimi B) Muson iklimi
C) Ekvatoral iklim D) Kutup iklimi

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

114 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 3 SKOR
6 ÜNİTE DEĞERLENDİRMESİ-2 37
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

o o o
1. Elvin, yarıyıl tatilinde ailesiyle birlikte 40 Kuzey Paraleli ile 33 Doğu Meridyeni'nin kesiştiği şehrimizden 40 Ku-
o
zey Paraleli ile 42 Doğu Meridyeni'nin kesiştiği şehrimizde bulunan kayak merkezine gitmiştir. Bir hafta boyunca
kayak yapan Elvin ve ailesi, tekrar yaşadıkları şehre dönmüşlerdir.
o o
o o 43
o 44 45
26
o
27
o
28
o
29
o
30
o
31
o
32
o o o o o
37
o o
39
o
40
o
41 42
o 33 34 35 36 38
42

o
41
Erzurum
40
o Bursa

o
39
Kayseri
38
o Isparta

o
37

o
36

Verilen bilgi ve haritaya göre Elvin ve ailesi yarıyıl tatillerini geçirmek amacıyla hangi şehrimizin sınırları
içerisinde bulunan kayak merkezine gitmişlerdir?
A) Bursa B) Isparta C) Kayseri D) Erzurum

2. Aşağıda Türkiye iklim haritası verilmiştir.

Karadeniz

Marmara
Denizi

Ege Denizi

Karadeniz iklimi
Karasal iklim
Akdeniz Akdeniz iklimi
Haritaya göre ülkemizde görülen iklimler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Akdeniz, Ege ve Marmara Denizlerine kıyısı olan yerlerde Akdeniz iklimi görülmektedir.
B) Karadeniz kıyı şeridi boyunca Karadeniz iklimi etkili olmaktadır.
C) Ülkemizin batı ve güney kesimlerinde karasal iklim hâkimdir.
D) Karasal iklim, denizlerimize kıyısı olmayan iç bölgelerde etkilidir.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 115

 SKOR
ÜNİTE - 3
6 INI
F ÜNİTE DEĞERLENDİRMESİ-2
37
S

3. Aşağıda 2019 yılına ait Türkiye nüfus yoğunluğu haritası verilmiştir.

Kırklareli Bartın Sinop
Kastamonu
İstanbul Zonguldak
Edirne Tekirdağ Karabük Samsun Artvin
Ardahan
aeli Düzce Rize
Koc Ordu Trabzon
Yalova Sakarya Çankırı Amasya Giresun
Bolu
Çorum e
an
Tokat şh Kars
mü Bayburt
Bursa Bilecik Gü
Çanakkale Erzurum
Ankara Iğdır
Kırıkkale
Balıkesir Eskişehir Yozgat Erzincan Ağrı
Sivas

Kütahya Kırşehir
Tunceli
Bingöl Muş
Manisa Afyonkarahisar Nevşehir Kayseri Malatya Elazığ
Uşak Bitlis
Aksaray Van
İzmir

an
Diyarbakır

tm
Isparta Konya Niğde
Denizli Kahramanmaraş Siirt

Ba
Aydın Adıyaman
Burdur Şırnak Hakkari
Osmaniye Mardin
Muğla Karaman Şanlıurfa
Antalya Adana Gaziantep
Mersin Kilis

Km2'ye düşen kişi sayısı (TUİK 2019)

Hatay
0-19 60-79 200-299
20-39 80-99 300-550
40-59 100-199 2900>

Verilen haritaya göre,

I. Ülkemizde nüfus yoğunluğu dengeli dağılmamıştır.
II. Ülkemizin doğusunun nüfus yoğunluğu batısına göre azdır.
III. Nüfusun dağılışında daha çok beşeri faktörler etkili olmuştur.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

4. Türkiye'nin güneş enerjisi potansiyelinin bölgelere göre dağılımında Güneydoğu, Akdeniz, Güney Ege ve Batı
kısımları başta gelir. Doğu Karadeniz hariç "güneş ülkesi" denebilecek olan Türkiye'de güneş enerjisi kullanım
alanları giderek yaygınlaşmaktadır. Aşağıda Türkiye güneş enerjisi potansiyelini gösteren bir harita verilmiştir.

1400 - 1450 1550 - 1600 1700 - 1750

1450 - 1500 1600 - 1650 1750 - 1800
1500 - 1550 1650 - 1700 1800 - 2000

Verilen bilgi ve haritaya göre aşağıdaki şehirlerden hangisinde güneş enerjisi potansiyeli daha azdır?
A) Rize B) Antalya C) Van D) Denizli

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

116 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 4
6 HAYALİMDEKİ GELECEK-1
SINIF Zorluk Kaç netin
Seviyesi var?
1. 3. Jules Verne günümüzde ay modülü olarak bilinen
Japon otomobil üreticisinin Tokyo Üniversitesi ile
iş birliği yaparak geliştirdiği projesinden sorumlu
mühendisi Toshiyuki Ando, "Araç bir engeli tespit
ettikten sonra saniyenin çok kısa bir bölümünde,
çarpışmadan kaçacak kadar veya daha fazla açıda
tekerleklerinin yönünü çeviriyor. Sistem, yaban arı-
larının diğer yaban arılarına ve böceklere çarpma-
mak için kullandıklarına benziyor." diye konuştu.
Metinde bahsedilen teknolojik gelişme ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Ulaşım alanında hayatımızı kolaylaştırmaktadır.
B) İnsan hayatını koruma amacıyla tasarlanmıştır.
C) Doğadaki canlıların bazı özelliklerinden ilham
alınarak icat edilmiştir.
D) Tekstil sanayisini destekleyici ve bu sanayi ala-
nına yön verici bir özelliğe sahiptir.
2. Bir teknoloji şirketi tarafından kendi başlarına yü-
rüyebilen kişiler için tasarlanan Yürüme Destek Ci-
hazı, bugüne kadar yürümekte zorlanan kişilere ve
vücut ağırlığıyla yapılan hareketlere destek olmak
amacıyla geliştirildi. Bu cihaz kullanıcının yürürken,
merdiven inip çıkarken ve yarı çömelme vaziyetin-
de iken bacakları üzerindeki yükü hafifletmeye ve
vücut ağırlığını desteklemeye yardımcı olmaktadır.
Verilen metne göre Yürüme Destek Cihazı ile
ilgili olarak,
I. Yürüme zorluğu çeken insanların hayatını ko-
laylaştıracağı
II. Zayıf kas yapısına sahip insanlara yürürken
destek sağlayacağı
III. Belden aşağısı felçli olan insanların yürümeye
başlayacağı
ifadelerinden hangisi ya da hangileri söylene-
bilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
SKOR
40
Kaç dakika
sürdü?
ve koni biçimde olup içinde insan taşıyabilen uzay
aracını öngörmüştür. “Ay’a Seyahat” isimli eserin-
de Verne, uzaydan sorunsuz bir şekilde okyanusa
inebilen bir aracı öngörmüştür. Bu araç, günü-
müzde Merkür Kapsülü adıyla bilinmektedir.
Verilen bilgiye göre Jules Verne ile ilgili aşağı-
dakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) İleri görüşlü bir insan olduğuna
B) Eşsiz bir hayal gücüne sahip olduğuna
C) Merkür Kapsülü'nü icat ettiğine
D) Yazmış olduğu kitabın bilimsel çalışmaları etki-
lediğine
4. Aşağıda bir akıllı telefon uygulaması ile ilgili bazı
bilgiler verilmiştir.
"Kalp ritmini ölçebilme, uyku performansını gö-
rüntüleyebilme ve gıdaların barkodlarını okutarak
besin değerlerini öğrenebilme gibi özellikler yer
alıyor. Bu uygulama ile tüm aktivitelerinizi, öğün-
lerinizi görüntüleyebilir ve günlük ipuçları ile akti-
vitelerinizi destekleyebilirsiniz."
Hakkında bilgi verilen bu uygulamanın insan
hayatına daha çok hangi alanda kolaylık sağ-
layacağı öngörülmektedir?
A) Sağlık B) İletişim
C) Ulaşım D) Eğitim
5. Gelecekte insanlığın nasıl bir hayat tarzına sahip
olacağını gösteren etkenlerden biri de teknolojik
gelişmelerdir. Teknolojik gelişmeye bağlı olarak
sosyal, siyasal, ekonomik, kültürel değişmeler bir-
birini etkileyerek farklı bir dünya oluşturmaktadır.
Bu bilgiden hareketle teknolojik gelişmelerin
gelecekte sağlayacağı yararlar arasında,
I. Farklı alanlarda günlük yaşamı kolaylaştırması
II. İnsanların daha rahat bir hayat sürdürmesi
III. Toplumsal duyarsızlığa yol açması
hangisi ya da hangileri yer alabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
BAŞARI VAR 125

ÜNİTE - 4
6 INI
F HAYALİMDEKİ GELECEK-1
S
6. 8. Günümüzde nanoteknoloji, mevcut teknolojilerin
İstanbul'daki Büyükçekmece Gölü üzerinde inşa
edilen güneş enerjisi santrali, Türkiye'nin ilk yü-
zer güneş enerji santralidir. Santral, ortalama
350.000 kilovatsaat elektrik üretimi ile 106 kişinin
günlük hayatında ihtiyaç duyduğu tüm elektrik
enerjisi ihtiyacını karşılayabilir. Bu santral, hem
suyun buharlaşmasını önlemekte hem de enerji-
de dışa bağımlılığımızın azalmasına katkıda bu-
lunmaktadır.
Verilen bilgide Büyükçekmece Gölü üzerinde
kurulan yüzer güneş enerji santralinin hangi
alanda katkı sağladığına değinilmemiştir?
A) Enerji üretimi B) Çevre
C) Ekonomi D) Madencilik
7. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kimya Mühen-
disliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Sacide Al-
soy Altınkaya ve ekibi, biyoplastik alanında yapı-
lan çalışmalara bir yenisini ekledi. Biyoplastikler,
bitkisel yağlar ya da mikroorganizmalar gibi yeni-
lebilir biyolojik kaynaklardan elde edilen plastikler-
dir. Altınkaya ve ekibi de, peynir altı suyu tozunu
ve mısır proteinini birleştirerek esnek, dayanıklı
ve yenilebilir bir biyoplastik ambalaj geliştirdi. Do-
ğaya ve insana zarar veren petrol bazlı plastik
ürünlere alternatif olması bakımından bu yeni am-
balaj büyük önem taşımaktadır.
Buna göre esnek, dayanıklı ve yenilebilir bir bi-
yoplastik ambalajın üretilmesi sonucunda aşa-
ğıdakilerden hangisinin olması beklenmez?
A) Çevre kirliliğinin önlenmesi
B) Sağlık harcamalarının azalması
C) Toplumsal duyarsızlığın artması
D) Doğal yaşam alanlarının korunması
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
126 BAŞARI VAR
SKOR
40
daha ileri düzeyde duyarlılık ve küçültülmesine
dayalı olarak ortaya çıkan uygulamalarda kendini
göstermektedir. Örnek olarak çelikten on kat daha
güçlü fakat çelikten daha hafif malzemeler geliş-
tirerek daha az yakıt tüketen deniz, kara ve hava
taşıtları üretilmektedir.
Bu uygulama, nanoteknolojinin hayatımızın
hangi alanında kullanıldığına örnektir?
A) Tekstil B) İletişim
C) Ulaşım D) Eğitim
9.
Lilypad yüzen şehir adı verilen bu tasarımın ama-
cı, iklim değişikliği sonucu ortaya çıkabilecek du-
rumlara, insan ve doğanın ahenk içinde bir arada
bulunabileceği bir ortam sunarak çözüm getir-
mektir.
Bu tasarımın aşağıdaki alanlardan hangisinde
yaşanan sorunlara çözüm bulmak amacıyla
hazırlandığı söylenebilir?
A) Çevre B) Haberleşme
C) Tekstil D) Askerî
10. Ayakkabı sanayisinde nanoteknolojiden yarar-
lanarak ısı koruması sağlayan, tabanında insanı
zinde tutan ve enerji sağlayan ürünler elde etmek
için çalışmalar sürmektedir. Tekstil alanında ise
hafif, kurşun geçirmeyen, leke tutmayan, mikrop
barındırmayan ve yazın serin, kışın sıcak tutan
kumaşlar üretmek için de nanoteknolojik araştır-
malar yapılmaktadır.
Metne göre nanoteknoloji ile ilgili aşağıdaki çı-
karımlardan hangisi yapılamaz?
A) Çeşitli alanlarda kullanım alanı bulduğuna
B) İnsan yaşamını kolaylaştırma amacı taşıdığına
C) Uygulanabilir çözümler sunduğuna
D) Tekstil alanıyla sınırlı kaldığına
 ÜNİTE - 4 SKOR
6 HAYALİMDEKİ GELECEK-2 41
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. Jules Verne, "Ay'a Yolculuk" ve "Denizler Altında 20.000 Fersah" gibi çok sevilen kitapları yazmış, öngörüleriyle
modern çağın teknolojisine fikir babası olmuş bir kişidir. Jules Verne, birçok teknolojik icadı hayal etmiş ve eser-
lerinde bu icatlara yer vermiştir. Jules Verne'in kitaplarında yer alan icatlardan bazıları aşağıda verilmiştir:

“Denizler Altında 20.000 Fersah” adlı eserinde Kap- “Ay’a Seyahat” isimli kitabında Dünya’nın yörünge-
tan Nemo, okyanusları Nautilus (Natilus) isimli ve sinde yer alacak olan hafif aksamlı uzay araçların-
elektrikle çalışan bir denizaltıyla aşmıştır. Denizaltı- dan bahsetmiştir. Günümüzde NASA (Ulusal Hava-
lar günümüzde denizler hakkında yapılan araştırma- cılık ve Uzay Dairesi), bu araçlara NanoSail (Güneş
larda kullanılan en önemli araçlardandır. Yelkeni) adını vermiştir.
Verilen bilgi ve görsellere göre Jules Verne ile ilgili,
I. Eşsiz bir hayal gücü ve öngörü yeteneğine sahiptir.
II. Günümüz teknolojisinde kullanılan bazı araçlara esin kaynağı olmuştur.
III. Fikirleri kendi yaşadığı dönemle sınırlı kalmıştır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

2.
SOSYAL BİLGİLER GAZETESİ
Türk Bilim İnsanlarından Her Kan Grubuyla Uyuşan Yapay Kan
Eskişehir Osmangazi Üniversitesinin üç yıllık çalışmaları sonucu üreti-
len yerli yapay kan, deney çalışmalarının ardından bir yıl içinde insanla-
ra verilmeye başlanacak. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen-Ede-
biyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü öğretim üyesi, üç yıllık çalışma sonucu
yerli yapay kan ürettiklerini belirterek "Deney çalışmalarımızı bir yıl
içinde tamamlamış oluruz diye düşünüyorum. Sonra insanlar üzerinde
klinik çalışmalarına başlayacağız." dedi.

Verilen gazete haberine göre Türk bilim insanlarının,

I. Sağlık
II. Tıp
III. Biyoloji
alanlarından hangisi ya da hangilerinde çalışma yaptıkları söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 127

 SKOR
ÜNİTE - 4
6 INI
F HAYALİMDEKİ GELECEK-2
41
S

3. WeWALK görme engelli insanların yerdeki engelleri fark edebilmelerini, toplumsal hayata tam ve eşit bir şekilde
katılımlarını sağlamak amacıyla geliştirilen akıllı bir bastondur.

Engelleri Algılar Akıllı Telefonlar ile Eşleşir Entegrasyonlarla Gelişir

WeWALK baş hizasındaki
engelleri ultrasonik sensör
ile algılar, titreşimle uyarır.
WeWALK uygulamasıyla eşleştiğinde,
navigasyon almak gibi aksiyonlar te-
lefon cepten çıkartılmadan WeWALK
üzerinden gerçekleştirilebilir.
WeWALK için geliştirilen her bir
entegrasyon, yazılım güncellemesiyle
WeWALK'a yeni özellikler kazandırır.
WeWALK şu an Google Haritalar ve
Alexa sesli asistanla entegredir.

Verilen bilgi ve görsele göre WeWALK ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Görme engelli insanların sosyal yaşama kolayca uyum sağlamaları amacıyla tasarlandığı
B) Dünyanın birçok ülkesindeki görme engelli insan tarafından kullanıldığı
C) Cep telefonuna hiç dokunmadan, baston üzerinden bazı uygulamalara erişim sağladığı
D) Kullanıcısına, önüne çıkabilecek engeller karşısında koruyucu önlemler sağladığı

4. Aşağıdaki görselde günümüzdeki bilimsel gelişmelerden bazıları verilmiştir:

Var Sosyal Bilgiler

Nanoteknoloji Gen Teknolojisi Robot Teknolojisi

Var Sosyal Bilgiler

Bilim ve teknoloji alanında ya-
pılan çalışmalar, insanlık için
oldukça önemlidir.

İletişim Teknolojisi Uzay Teknolojisi Ulaşım Teknolojisi

Verilen görsele göre,

I. Ulaşım alanında diğerlerine göre daha hızlı gelişme yaşanmaktadır.
II. Günümüzde teknoloji hayatımızın önemli bir parçası hâline gelmiştir.
III. Teknolojik gelişmeler yaşamımızın birçok alanında kolaylık sağlayacaktır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

128 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 4 SKOR
6 EMEK BİR HAZİNEDİR-1 44
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. 3.
Arkadaşlarıyla birlikte parkta kitap okuyan Yaren,
arkadaşının kitabını çok beğenmiştir. Arkadaşlarıy-
la vedalaştıktan sonra evine yakın bir kırtasiyeden
beğendiği hikâye kitabından bir tane satın almıştır.
Bu davranışıyla Yaren aşağıdakilerden hangi-
sine ortam hazırlamıştır?
A) Devletin gelirlerinin azalmasına
B) Fikir hırsızlığının artmasına
C) Eser sahibinin haklarının korunmasına
D) Üretkenliğin azalmasına
Ülkemizde buluş yapan bir
kişi Türk Patent ve Marka
Kurumuna başvurmalıdır.
Buluş yapan bir kişinin bu kuruma başvurarak,
I. Buluşunun başkaları tarafından sahiplenilme-
sini önlemek
II. Buluşunu koruma altına almak
III. Buluşunun kullanım haklarını devretmek
amaçlarından hangisi ya da hangilerini gerçek-
leştirmek istediği söylenebilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
4. Telif hakkı, kişinin her türlü fikrî emeği ile meyda-
na getirdiği ürünler üzerindeki hukuki haklarıdır.
Bu hak sayesinde ortaya konan eser, ancak sahi-
binin izniyle kullanılabilir ve yayılabilir.
Bu bilgide telifli ürün kullanılmadığında doğru-
dan aşağıdaki sonuçlardan hangisinin ortaya
çıkacağı vurgulanmıştır?
A) Devletin vergi gelirlerinin artması
B) Eserlerin kullanımının kısıtlanması
C) Korsan ürün satışının yasaklanması
D) Eser sahibinin emeğine saygı gösterilmemesi

2. Herhangi bir bilgi veya düşünce ürününün kulla-

nılması ve yayılması ile ilgili hakların, yasalarla
belirli kişilere verilmesine telif hakkı denir.
5. CD, DVD, radyo, televizyon vb. ürünlerin üzerinde
Bu tanımdan hareketle aşağıdakilerden hangi-
telif hakkını koruyan bandrol adlı etiket bulunur.
sinin telif hakkı ile korunduğu söylenemez?
Bu etiket, satın alınan ürünlerin üzerinde devlet-
A)  B)
çe belirli bir verginin kesildiğini gösteren etikettir.
Bandroller özel olarak yapıldığı ve tahrip edildiğin-
de tekrar eski hâline dönmeyen etiketler olduğu
Elektronik eşyalar Kitaplar için güvenilirlik sağlamaktadır.
Bu bilgide devletin bandrol uygulamasını yü-
C)  D)
rürlüğe koyarak hangisinde kazanım elde etme-
yi amaçladığına değinilmemiştir?
A) Siyasi B) Mali
Müzik eserleri Fotoğraflar C) Ekonomik D) Kültürel

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 137


ÜNİTE - 4
6 INI
F EMEK BİR HAZİNEDİR-1
S
6. Fikir hırsızlığı (korsan), sahibinden izin almadan
kitap, film, CD ve DVD gibi fikir veya sanat eserin-
den çoğaltma yapılarak elde edilen ürünleri ifade
eder. Korsan ürün almayarak kendimize, telif hak-
kı olan kişilere ve devlete karşı sorumluluklarımızı
yerine getirmiş oluruz.
Bu bilgiden hareketle korsan ürün almayarak,
I. Başkasının emeğine saygı göstermek
II. Eser sahiplerinin ve devletin zarar görmesini
önlemek
III. Korsan ürün satan kişilerin haksız kazanç elde
etmesini engellemek
sorumluluklarından hangisi ya da hangilerini
yerine getirmiş oluruz?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
7.
Sanatın ve sanatçının korunması
Madde 64: Devlet, sanat faaliyetleri-
T.C. ni ve sanatçıyı korur. Sanat eserleri-
Anayasası nin ve sanatçının korunması, değer-
1982 lendirilmesi, desteklenmesi ve sanat
sevgisinin yayılması için gereken
tedbirleri alır.
Buna göre,
I. Ürün sahibinin ürünüyle ilgili telif hakkını alması
II. Yeni bir icadın patentinin alınması
III. Devletin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Ka-
nunu'nu çıkarması
durumlarından hangisi ya da hangileri anaya-
saya uygundur?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
138 BAŞARI VAR
SKOR
44
8. İnsanların emek harcayarak hazırladıkları ve kul-
lanımı için belli bir miktar talep ettikleri ürünleri
izinsiz olarak kullanmak, satmak, çoğaltmak gibi
faaliyetler yasa dışıdır ve suç teşkil etmektedir.
Bu bilgiden hareketle aşağıdakilerden hangi-
sinin bir suç unsuru teşkil ettiği söylenemez?
A) Lisanslı müzik CD'si satın alarak dinlemek
B) Film DVD'lerini yasa dışı yollardan çoğaltarak
satışını yapmak
C) Test kitaplarının telifsiz fotokopisini çekmek
D) Ünlü bir giyim markasına ait ürünlerin sahtesini
üreterek satışa sunmak
9.
https://www.haberturk.com
Spotify'a 1,6 milyar dolarlık dava açıldı
Tom Petty, Neil Young, Doors ve Weezer gibi
ünlü isimlerin şarkılarını lisanslayan müzik ya-
yıncısı Wixen Music, Spotify’ın bu sanatçıların
kimi şarkılarını lisans almadan ve sanatçılara
herhangi bir ödeme yapmadan yayınladığı ge-
rekçesiyle mahkemeye gitti.
Genel ağ haberine göre davanın konusu aşa-
ğıdaki haklardan hangisinin ihlal edilmesidir?
A) Patent hakkı B) Telif hakkı
C) Eğitim hakkı D) Bilim hakkı
10. Buluş sahibinin ürününü belirli bir süre üretebil-
me, satabilme veya ithal edebilme hakkına patent
hakkı denir. Bu hakkı gösteren belgeye de patent
denir.
Buna göre aşağıdaki kişilerden hangisinin ürü-
nü patent hakkı kapsamındadır?
A) Şeyhmus Bey'in 6. sınıflara yönelik hazırladığı
Akıllı Sosyal Bilgiler Atölyem kitabı
B) Erkan Bey'in Pamukkale ve Hierapolis Antik
Kenti ile ilgili çektiği belgesel filmi
C) Ünlü bir firmanın görme engelli insanlar için ge-
liştirdiği WeWALK adlı icadı
D) Neşet Ertaş'ın "Ah Yalan Dünya" adlı türküsü
 ÜNİTE - 4 SKOR
6 EMEK BİR HAZİNEDİR-2 45
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. 6. sınıf öğrencisi Rana, Arı Kitabevi'ne giderek bursluluk sınavına hazırlanmak için sosyal bilgiler deneme sınavı
satın almıştır. Denemenin iç kapağını açtığında aşağıdaki görselle karşılaşmıştır.
Bu Bu denemenin
denemenin herher hakkı
hakkı Arı
Arı Yayıncılık’aaittir.
Yayıncılık’a aittir.İçindeki
İçindeki şekil,
şekil, yazı,
yazı, resim
resim ve
ve grafiklerin
grafiklerinyayınevinin
yayınevininizni olmaksızın,
izni elektronik,
olmaksızın, elektronik,
mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.
mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

6. SINIF

Bu bilgi ve görsele göre Rana ile ilgili,

I. Eser sahibinin emeğine saygı göstermiştir.
II. Ülke ekonomisinin kayıp vermesine neden olmuştur.
III. Telif haklarını ihlal etmiştir. YAZAR
Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE
yargılarından hangisi ya da hangileri söylenebilir?
Yavuz YILDIZ - Murat SAAT
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.
GÖRSEL YÖNETMEN
İhsan SONDOĞAN

GRAFİK-TASARIM
Ümit Murat ŞEN - Nurcan KOCAMAN

BASIM YERİ
Aykut Basım (0212 428 52 74)
2. HABERLER
Türkiye’nin farklı il ve ilçelerinde, geçtiğimiz yıl korsanla mücadele kapsamında toplam 844 operasyon gerçek-
leştirildi ve 948 şahıs hakkında işlem yapıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı arasında fikrî hak ihlalleriyle etkin mücadelenin sağlanması
amacıyla imzalanan protokol kapsamında 81 ilde oluşturulan İl Denetim Komisyonlarınca 2019 yılında düzen-
lenen operasyonlarda 2 milyon 208 bin 887 korsan materyal yakalandı.
İl Denetim Komisyonlarınca 2018 yılında bandrolsüz, sahte veya usulsüz bandrollü kitap, bilgisayar programı,
Arı Yayıncılık ve Dağıtım Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti.
film ve müzik eserinden oluşan toplamMah.
Osmangazi 1 milyon 871 bin
Gazi Cad. 168
No:1 korsan materyal yakalanmıştı.
Kıraç-Esenyurt/İSTANBUL
Tel: 0212 879 20 60 - Faks: 0212 879 20 70 - www.ariyayin.com
(https://basin.ktb.gov.tr)
info@ariyayin.com - /ariyayin

Haber metninde bahsedilen İl Denetim Komisyonlarının gösterdiği mücadelenin temel amacı aşağıdaki-
lerden hangisi olabilir?
A) Bandrolsüz ürünleri yasal ürün statüsünde değerlendirmek
B) Eser sahiplerinin telif haklarının ihlalini önlemek
C) Kayıt dışı ekonominin gelişmesini sağlamak
D) Korsan ürün satışlarını artırmak

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 139

 SKOR
ÜNİTE - 4
6 INI
F EMEK BİR HAZİNEDİR-2
45
S

3. Telif hakkı ihlallerinin ülkelerin kültür ve sanat hayatına, ekonomisine ve uluslararası platform-
da saygınlığına verdiği zarar göz önünde bulundurularak; korsanlığın önlenmesi, ihlallerin
tespitinin kolaylaşması ile uygulayıcı birimlere denetim, kovuşturma ve yargılama faaliyet-
lerinde yardımcı olunması amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sinema ve müzik
eserleri için 1986, kitaplar için ise 1995 yılından itibaren bandrol sistemi uygulanmaktadır.
Verilen bilgilerden bandrol sistemi ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Eser sahibinin ve ülkemizin mali açıdan zarar görmesini engellemeye çalıştığına
B) Taklit ürünlerin üretimini engellemek amacıyla uygulandığına
C) Eser sahiplerinin ürettikleri ürünler üzerindeki haklarını koruduğuna
D) Sanat ve sinema eserlerinin kullanımını kısıtladığına

4.

Verilen afişlerde vurgulanan temel düşünce aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Korsan ürünlerden haksız kazanç sağlandığı
B) Korsan yayınların ülke ekonomisine zarar verdiği
C) Korsan ürün üretiminin ve kullanımının suç unsuru olduğu
D) Korsan ürünlerin toplumsal duyarsızlığa yol açtığı

5. Kitap, CD, DVD, radyo ve televizyon gibi ürünlerin üzerinde telif hakkını koruyan bandrol adlı etiket bulunur. Bu
etiket, satın alınan ürünlerin üzerinde devletçe belirli bir gelir elde edildiğini gösteren etikettir. Bandroller, özel
olarak yapıldığı ve tahrip edildiğinde tekrar eski hâline dönmeyen etiketler olduğu için güvenilirlik sağlamaktadır.
Korsan ürünlerde bandrol bulunmadığı için tüketiciler tarafından bu ürünler satın alınmamalıdır.
Verilen bilgiye göre,
I. Bandrol uygulaması eser sahiplerinin haklarını güvence altına alır.
II. Korsan ürün satıcılarına cezai işlem uygulanmaktadır.
III. Korsan ürünler satın alınırsa devletin geliri azalır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

140 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 5 SKOR
6 DÜNYAMIZA SAHİP ÇIKALIM-1 51
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. Tükenmeyen enerji kaynaklarından biri de sudur. 3. Tükenebilir enerji kaynakları içinde çevreye en az
Daha çok dağlık alanlarda bulunan, su miktarı ve zarar veren enerji kaynağıdır. Ülkemizde Hamita-
akış hızı fazla olan akarsuların su enerjisi potansi- bat (Kırklareli) ve Çamurlu’dan (Mardin) çıkarıl-
yeli yüksektir. Ülkemizde birçok akarsu, bu potan- maktadır.
siyele sahiptir. Hakkında bilgi verilen enerji kaynağı aşağıda-
kilerden hangisidir?
A)  B)
IV
I III

II Doğal gaz Nükleer

C)  D)

Buna göre harita üzerinde işaretlenen akarsu-

lardan hangisinin hidroelektrik potansiyeli di-
ğerlerinden daha yüksektir? Jeotermal Kömür
A) I. B) II. C) III. D) IV.

2. Yenilenebilir enerji kaynakları, sürekli devam eden 4. Doğal kaynakların bilinçsizce tüketilmesi kuraklık,
süreçlerdeki var olan enerji akışından elde edilen hava kirliliği, su kirliliği, erozyon, heyelan, gıda ye-
enerjidir. tersizliği ve küresel ısınma gibi sorunlara sebep
olmaktadır. Yaşanan tüm bu sorunlar insanları, do-
I II
ğayı ve hayvan yaşamını olumsuz etkilemektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun önüne
geçmek için yapılması gereken çalışmalar ara-
sında yer almamaktadır?
A) Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek
B) Fosil yakıt kullanımını teşvik etmek
Güneş enerjisi Rüzgâr enerjisi C) Ormanların tahrip edilmesini engellemek
III IV D) Sanayi tesislerinin denetimlerini artırmak

5. Ülkemizde 2010'dan beri uygulanan ve e-fatura

olarak anılan elektronik fatura, kağıt fatura ile aynı
Hidroelektrik enerji Jeotermal enerji hukuki niteliklere sahip olan elektronik bir belgedir.
Verilen tanıma göre yukarıdaki enerji kaynak- Ülkemizde e-fatura uygulamasının başlatılması
larından hangilerinin yenilenebilir enerji kay- aşağıdaki doğal kaynaklardan daha çok hangi-
nağı olduğu söylenebilir? sinin korunmasına katkı sağlamaktadır?
A) I ve IV. B) I, II ve III. A) Toprak B) Su
C) II, III ve IV. D) I, II, III ve IV. C) Orman D) Maden

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 159


ÜNİTE - 5
6 INI
F DÜNYAMIZA SAHİP ÇIKALIM-1
S
6. Ülkemizin 2015 yılına ait enerji kaynakları kulla-
nım oranı aşağıdaki grafikte verilmiştir.
% 12 Yenilenebilir
enerji kaynakları
% 31 Kömür
% 27
Petrol
% 30
Doğal gaz
Yalnızca bu grafiğe göre aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılamaz?
A) Kullanılan enerji kaynaklarının büyük bir kısmını
yenilenemez enerji kaynakları oluşturmaktadır.
B) Ülkemizde en çok kullanılan enerji kaynağı do-
ğal gazdır.
C) Yenilenebilir enerji kaynaklarında en büyük pay
rüzgâr enerjisine aittir.
D) Kömür ve petrolün kullanım oranı, diğer enerji
kaynaklarının kullanım oranından fazladır.
7. Yenilenemeyen enerji kaynaklarının fazla kullanı-
mı ya da bu kaynakların kullanımı sırasında yaşa-
nan kazalar, büyük doğa sorunlarının yaşanma-
sına sebep olabilir. Petrol, kömür, doğal gaz gibi
fosil yakıtların yanması sonucunda ortaya çıkan
gazlar atmosferin yapısının bozulmasına sebep
olur. Bu durum hava kirliliğine sebep olabilmek-
tedir. Hava kirliliği de astım, bronşit gibi solunum
hastalıklarına sebep olmaktadır.
Verilen bilgide yenilenemeyen enerji kaynak-
ları ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinil-
memiştir?
A) Canlı hayatını olumsuz etkilediklerine
B) Havadaki karbondioksit miktarını azalttıklarına
C) Çevre kirliliğine yol açtıklarına
D) İnsan sağlığını tehdit ettiklerine
SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK
160 BAŞARI VAR
SKOR
51
8. Enerji kaynakları ısı ve enerji üretiminde kullanıla-
rak insan yaşamını kolaylaştırır. Enerji kaynakları,
yenilenemeyen ve yenilenebilen olmak üzere iki
grupta incelenir.
Aşağıdakilerden hangisi yenilenemeyen enerji
kaynaklarının özellikleri arasında yer almaz?
A) Gelecek yıllarda daha çok kullanılması beklen-
mektedir.
B) Doğada sınırlı miktardadır.
C) Kullanımı doğaya zarar vermektedir.
D) Kullanmakla azalır ve zamanla biter.
9. Petrol, kömür ve doğal gaz gibi enerji kaynakları-
nın aşırı kullanılmaları nedeniyle kısa bir zaman
sonra tükeneceklerdir. Bu nedenle enerji kaynak-
larımızı bilinçli kullanarak onlardan daha uzun
süre yararlanmayı sağlamalıyız.
Aşağıdakilerden hangisi bu enerji kaynakla-
rından uzun süre yararlanmayı sağlayacak bir
önlem değildir?
A) Fosil yakıt kullanımının azaltılması
B) Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına
sınırlama getirilmesi
C) Isınmada güneş enerjisinden faydalanılması
D) Elektrik tüketiminde israftan kaçınılması
10. Sosyal bilgiler öğretmeni derste öğrencilerinden
enerji kaynakları hakkında bir sunum yapmaları-
nı istemiştir. Erkan, öğretmeninden söz isteyerek
aşağıdaki açıklamayı yapmış ve enerji kaynakla-
rından birini tanıtmıştır:
"Fay hatlarının bulunduğu yerlerden çıkan sıcak
su buharı ile üretilen enerjidir. Bu enerji ile Saray-
köy (Denizli) ve Germencik’te (Aydın) elektrik üre-
ten santraller bulunmaktadır."
Erkan'ın hakkında bilgi verdiği enerji kaynağı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Biyokütle enerjisi B) Dalga enerjisi
C) Jeotermal enerji D) Rüzgâr enerjisi
 ÜNİTE - 5 SKOR
6 ÜNİTE DEĞERLENDİRMESİ-2 62
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1.

Ülkemizde yetiştirilen tarım ürünlerinden bazılarını gösteren haritaya göre,

I. Ülkemiz tarım ürünleri çeşitliliği bakımından zengin bir ülkedir.
II. Ülkemizde yetiştirilen tarım ürünlerinin büyük bir bölümü ihraç edilmektedir.
III. Ülkemizdeki tarım ürünlerinin hepsi sulu tarıma dayalı ürünlerdir.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

2. ELEKTRİK ÜRETİMİNDE YERLİ VE YENİLENEBİLİR KAYNAKLARIN ÖNEMİ ARTIYOR

ELEKTRİK ÜRETİMİNDE
DOĞAL GAZIN PAYI TÜRKİYE'DE TOPLAM ELEKTRİK ÜRETİMİ (Ocak - Nisan 2019)
Ocak - Nisan 2018 94 MİLYAR 837 MİLYON 312 BİN KİLOVATSAAT

ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KAYNAKLARIN DAĞILIMI

%30,7 (Ocak-Nisan 2019)
Hidroelektrik santralleri %34,2
İthal kömür %19,0
Ocak - Nisan 2019 Doğal gaz %17,2
Yerli kömür %16,0
Rüzgâr enerjisi %8,0
%17,2
Jeotermal enerji %3
Güneş, biyokütle, asfaltit %2,6

Görsele göre 2019 Ocak - Nisan ayı elektrik üretimiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Yenilenemeyen enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki payı %50'den fazladır.
B) Doğal gazın elektrik üretimindeki payı bir önceki yılın aynı dönemine göre düşmüştür.
C) Ülkemizdeki elektrik üretiminin yarısından fazlası madene dayalı kaynaklardan elde edilmektedir.
D) Elektrik üretiminde en fazla kullanılan yenilenebilir enerji kaynağı sudur.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 183

 SKOR
ÜNİTE - 5
6 INI
F ÜNİTE DEĞERLENDİRMESİ-2
62
S

3. Güneş enerjisinden elektrik üretmek için yatırım yapmayı planlayan İhsan Bey, yaptığı araştırmada ülkemizin
güneş enerjisi potansiyeli açısından birçok ülkeye göre zengin olduğunu keşfetmiştir. Türkiye'nin güneş enerjisi
potansiyelinin bölgelere göre dağılımında Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin birinci, Akdeniz Bölgesi'nin ikinci ve
Ege Bölgesi'nin güneyinin üçüncü sırada olduğunu görmüştür. Doğu Karadeniz'de ise güneşli gün sayısının çok
az olduğunu öğrenmiştir.

IV

I
II III

-1500
-1000

1000
1500
2000
2500
-500
200
500
0
Yükselti basamakları (m)

Verilen bilgiye göre İhsan Bey'in doğru yatırım yapması için harita üzerinde işaretlenen yerlerden sıra-
sıyla hangilerini tercih etmelidir?
A) IV - I - II - III B) II - I - III - IV C) III - I - II - IV D) III - II - I - IV

4. Yaren yaz tatili geldiği için çok heyecanlıydı. Babası maaş alınca memleketlerine tatile gideceklerdi. Fakat tatil
öncesi babası ile birlikte halletmeleri gereken bazı işleri vardı. Yaren'in babası, dışarı çıkmadan önce genel ağ
üzerinden banka hesabını kontrol etti ve araçlarının temmuz ayında ödenmesi gereken ikinci dönem vergisini
ödedi. Belediyeye giden Yaren ve babası, evlerinin emlak vergisini ödediler. Alışveriş merkezinden yolda yemek
amacıyla yiyecek ürünler aldılar. Bilinçli tüketici oldukları için yaptıkları alışverişin fişini de aldılar. Eve döndükten
sonra yola çıktılar. Yol üzerindeki bir benzinlikten araçlarına yakıt alarak memleketlerine doğru yola devam ettiler.
Buna göre Yaren'in babası aşağıdaki vergi türlerinden hangisini sanal ortam üzerinden ödemiştir?
A) Emlak Vergisi B) Özel Tüketim Vergisi C) Motorlu Taşıtlar Vergisi D) Katma Değer Vergisi

5. 13 yaşındaki Akif, dayısının şoförlüğünü yaptığı kamyondan çok etkilenmekte ve onu her defa-
sında dikkatlice incelemektedir. Amcasının motosikleti ve halasının otomobili dikkatini çekmek-
tedir. Akrabaları Hakan Bey’in traktörüne farklı tarım aletleri takması ise çok ilgisini çekmektedir.
Lise eğitiminin meslek seçimini etkileyeceğinin bilincinde olan Akif, mutlu ve başarılı olacağı,
severek yapacağı bir meslek seçmek istemektedir.

Buna göre Akif'in meslek seçiminde öncelikle aşağıdakilerden hangisini dikkate alması gerekir?
A) Ailesinin görüşleri B) Kişisel ilgi ve yetenekleri
C) Çevresinin yönlendirmesi D) Mesleğin maddi getirisi

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

184 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 6 SKOR
6 HAKLARIMIN BİLİNCİNDEYİM-1 71
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. 3. Sosyal ve ekonomik haklar, hem ülke kalkınması-

Eğitim ve öğrenim hakkı
nı sağlamak hem de “sosyal adaleti” gerçekleştir-
Madde 42: Kimse, eğitim ve öğ-
mek için devletin yerine getirmesi gereken ödev-
renim hakkından yoksun bırakıla-
lerden oluşmaktadır.
maz. Öğrenim hakkının kapsamı
Buna göre aşağıdakilerden hangisi sosyal ve
kanunla tespit edilir ve düzenle-
ekonomik haklar arasında yer almaz?
nir. İlköğretim kız ve erkek bütün
vatandaşlar için zorunludur ve A) Eğitim ve öğrenim hakkı
devlet okullarında parasızdır. B) Çalışma hakkı
C) Kişi dokunulmazlığı hakkı
1982 Anayasası'nın verilen maddesine göre,
D) Sağlık hakkı
I. Eğitim ve öğrenim hakkı devlet tarafından gü-
vence altına alınmıştır.
II. Eğitim ve öğrenim hakkı, eşitlik ilkesi temel alı-
4.
narak hazırlanmıştır.
III. Eğitim ve öğrenim tüm kademelerde ailenin ve
çocuğun isteğine bırakılmıştır.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylene-
bilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.

Verilen görsel aşağıdaki temel hak ve özgürlük-

lerden hangisiyle ilişkilendirilebilir?
2. Toplumun huzur ve mutluluğu için hak ve özgür-
A) Seçme ve seçilme hakkı
lüklerimiz sınırsız değildir. Ülke bütünlüğünü, top-
B) Eğitim ve öğrenim hakkı
lum sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla öz-
C) Dilekçe hakkı
gürlükler, kanunlar çerçevesinde sınırlandırılabilir.
D) Konut dokunulmazlığı hakkı
Bu sınırlandırma, özgürlüklerin kötüye kullanılma-
sını engellemek ve kamu düzeni içinde herkesin
özgürlüklerden yararlanması için yapılabilir.
5. Anayasamızın 74. maddesi şu şekildedir:
Buna göre aşağıdakilerden hangisi hak ve öz-
"Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kay-
gürlüklerin kanunlar çerçevesinde sınırlandırı-
dıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendile-
labileceği durumlar arasında yer almaz?
riyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hak-
A) Salgın hastalık nedeniyle insanların şehirler ara-
kında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet
sı seyahat etmelerinin yasaklanması
Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir."
B) Devlete ait gizli bilgileri açıklayan kişiler hakkın-
Anayasamızda yer alan bu madde ile aşağıda-
da yasal işlem yapılması
ki hak ve hürriyetlerimizden hangisi yasal gü-
C) Sosyal medyada kendine ait fotoğrafları payla-
vence altına alınmıştır?
şan kişilerin hesaplarının kapatılması
D) Terör olayları nedeniyle sokağa çıkma yasağı A) Haberleşme hürriyeti B) Yaşama hakkı
kararının alınması C) Yerleşme hürriyeti D) Dilekçe hakkı

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 203

 SKOR
ÜNİTE - 6
6 INI
F HAKLARIMIN BİLİNCİNDEYİM-1
71
S

6. Aşağıda temel haklarımızdan bazıları ile ilgili açık- 8. Hak ve sorumluluğunu bilen bir vatandaş üzerine
lamalar verilmiştir. düşen sorumluluğu gereği gibi yerine getirerek ülke
güvenliği ve geleceğine katkıda bulunur. Temel
AÇIKLAMA HANGİ HAK
hak ve özgürlüklerin getirdiği güvenli ortamda ya-
Kişinin vücut bütünlüğü- şayan birey, bu güvenli yaşamın sürdürülmesi için
...?...
nün korunmasıdır. üzerine düşen ödevleri seve seve yerine getirir.
Aşağıdakilerden hangisi temel hak ve özgür-
Kimsenin evine kanuni
lüklerin kullanılabilmesi için vatandaşlara dü-
zorunluluklar dışında ...?...
şen görevler arasında yer alır?
izinsiz girilemez.
A) Başkalarının hak ve özgürlüklerini çiğnemek
Her insanın sahip olduğu B) Toplumsal hak ve özgürlüklerde şahsi menfaat-
...?...
en temel haktır. lerini ön planda tutmak
C) Kendi çıkarlarını toplumun çıkarlarından üstün
Verilen açıklamaların karşısındaki kutucuklar-
tutmak
da "...?..." ile gösterilen yerlere aşağıdaki hak-
D) Farklı düşünce ve görüşte olan insanlara saygı
lardan hangisi yazılamaz?
göstermek
A) Yaşama hakkı
B) Temiz çevre hakkı
C) Konut dokunulmazlığı hakkı
9. Derste "Haklarımın Bilincindeyim" konusu işlenir-
D) Kişi dokunulmazlığı hakkı
ken Kamil söz alarak şunları söylemiştir:
"Ailem benimle ilgili konularda düşüncemi so-
ruyor, ben de düşüncelerimi onlara söylüyorum.
Okulda da sosyal kulüp çalışmalarında özgürce
düşüncemi belirtiyor, alınan kararlara katkıda bu-
lunuyorum. Sınıf başkanlığı seçimine aday oldum.
Arkadaşlarımın oylarıyla sınıf başkanı oldum."
Bu sözlerine göre Kamil aşağıdaki hak ve öz-
7. İnsanların yaşamlarını etkileyen toplumsal, siyasal gürlüklerinden hangisini kullanmamıştır?
ve ekonomik gelişmelere dair söz sahibi olmaları A) Dilekçe hakkı
açısından kullanılan temel hakka katılım hakkı de- B) Eğitim ve öğrenim hakkı
nir. Vatandaşların ülke yönetimine katılma hakkı C) Seçme ve seçilme hakkı
vardır. Örneğin, seçimler yapıldığı zaman insanlar D) Düşünce ve ifade hürriyeti
vatandaşlık görevi olarak oy kullanır. Kendisini yö-
netecek kişileri seçer.
Buna göre aşağıdaki görsellerden hangisi ülke
10. Devlet, temel hak ve özgürlüklerin korunması ko-
yönetimine katılma hakkı ile ilişkilendirilebilir?
nusunda kendi üzerine düşen sorumlulukları ye-
A)  B) rine getirmekle beraber, Türk vatandaşlarına da
bu konuda çeşitli ödevler yüklemiştir. Türk vatan-
daşlarına düşen görev bu ödevleri gereği gibi ve
zamanında yerine getirmektir.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Türk vatan-
C)  D)
daşlarının yerine getirmesi gereken ödevler
arasında yer almaz?
A) Çevreyi temiz tutmak B) Oy kullanmak
C) Vergi kaçırmak D) Kanunlara uymak

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

204 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 6 SKOR
6 HAKLARIMIN BİLİNCİNDEYİM-2 72
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1.
Kişi dokunulmazlığı; bir kişinin isteği olmadan
ya da yasalarla belirtilen durumlar dışında vücut
bütünlüğüne dokunulmamasını, insanların yaşa-
ma, maddi ve manevi varlıklarını koruyabilme ve
geliştirebilme haklarını içerir. Kişinin üzerinde
rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneyler uygula-
namaz. İşkence, insan onurunu zedeleyen ceza-
lar verilmemesi ve muameleler yapılmaması gibi
kurallar da bu ilkeyle ilgilidir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinin kişi dokunulmazlığına aykırı olduğu söylenebilir?
A) Suç işleyen bir kişinin kanunlara göre cezalandırılması
B) Hak ve özgürlüklerin bazı durumlarda sınırlandırılması
C) Gözaltına alınan bir kişiye, şiddet içerikli davranışlar uygulanması
D) Sınavda kopya çeken öğrencinin disiplin kuruluna sevk edilmesi

2. Aşağıda anayasamızın bazı maddeleri ve yaşanan bir durum verilmiştir.

Özel hayatın gizliliği
Madde 20: Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.
Konut dokunulmazlığı hakkı
T.C. Madde 21: Kimsenin konutuna dokunulamaz.
Anayasası
Haberleşme hürriyeti
1982
Madde 22: Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır.
Yerleşme ve seyahat hürriyeti
Madde 23: Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir.

Sevim, ailesiyle izlediği filmde etkilendiği bir olayı arkadaşlarına şöyle anlat-
mıştır: “Filmde polis olduğunu söyleyen üç kişi bir adamın evine zorla girdiler.
Arama iznini gösteren bir belgeleri olmamasına rağmen evde arama yapmaya
başladılar. Ev sahibinin itiraz etmesine aldırmadılar. Ev sahibi polisi aramak
istese de buna da engel oldular. İçeriye zorla girenler eve daha önceden giz-
lendiği anlaşılan ses ve görüntü kaydeden cihazları alıp evi hızla terk ettiler.”

Sevim'in anlattığı filme konu olan olayda ev sahibinin anayasamızda yer alan yukarıdaki haklarından han-
gisinin ihlal edildiği söylenemez?
A) 20. madde B) 21. madde C) 22. madde D) 23. madde

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 205

 SKOR
ÜNİTE - 6
6 INI
F HAKLARIMIN BİLİNCİNDEYİM-2
72
S

3. Özel Hayatın Gizliliği

T.C.
Madde 20: Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.
Anayasası
Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin
1982
korunmasını isteme hakkına sahiptir.

Aşağıdakilerden hangisinin anayasamızın bu maddesiyle güvence altına alındığı söylenebilir?

A) Savaşta esir düşen askerlere işkence yapılmaması
B) Kişinin isteğine ve başarısına göre çeşitli okullarda okuyabilmesi
C) Kişinin haberi olmadan günlüğünün okunmaması
D) Kişinin kamu ile ilgili dilek ve şikayetlerini yetkili makamlara iletmesi

4. Yaren, "Haklarımız ve Sorumluluklarımız Güvencede" konusuyla ilgili ilgili yaptığı araştırma sonucunu şu sözlerle
ifade etmiştir: "Toplum içinde huzurlu ve güvenli yaşamamız için bazı haklara sahip olduğumuzu ve devletimizin
bu hakları anayasa ile güvence altına aldığını öğrendim. Bunlar kişisel, sosyal ve ekonomik ile siyasi haklarımız
ile ödevlerimizdir. Kişisel haklar doğuştan sahip olduğumuz, dokunulmaz ve vazgeçilmez haklarımızdır. Sosyal
ve ekonomik haklar, hem ülke kalkınmasını sağlamak hem de “sosyal adaleti” gerçekleştirmek için devletin
yerine getirmesi gereken ödevlerden oluşmaktadır. Siyasi haklarımız ise ülke yönetimine katılmamızı sağlayan
siyasi hak ve ödevlerimizi içermektedir."
Verilen bilgiden hareketle aşağıdakilerden hangisi kişisel haklarımız arasında yer almaktadır?
A) Haberleşme hürriyeti B) Eğitim ve öğrenim hakkı
C) Çalışma hakkı D) Seçme ve seçilme hakkı

5.

Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de insan hayatı açısından son derece tehlikeli olan yeni tip koronavirüs
(Kovid-19) salgınının Türkiye'de de görülmesi üzerine İçişleri Bakanlığı bir genelge yayınlamıştır. Bu genelgeye
göre hastalığın yayılmasını ve can kayıplarının artmasını engellemek amacıyla 65 yaş ve üstü vatandaşlarımız,
kronik rahatsızlıkları olan vatandaşlarımız ile 20 yaş altı vatandaşlarımızın sokağa çıkması yasaklanmıştır.
Verilen bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Devlet, vatandaşlarının kişi dokunulmazlığı hakkını sınırlandırmıştır.
B) Devlet kamu sağlığını ve güvenliğini korumak için tedbir almıştır.
C) Devlet, koronavirüsün yayılmasını önlemek için tüm yurttaşların evden çıkmasını yasaklamıştır.
D) Sokağa çıkma yasağı nedeni ile ülkenin tamamında hayat durmuştur.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

206 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 7 SKOR
6 TİCARİ İLİŞKİLERİMİZ-1 79
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1. Aşağıda Türkiye’nin 2014-2019 yılları arasındaki 3. De

mir tlar
ihracat ve ithalat değerlerini gösteren bir grafik ve- ve l yakı
15 çel
ik era do
lar
Min
mil
rilmiştir. yar ar y
do
lar mil
,7
İhracat İthalat 41
Milyar dolar
280
245 22
lar ,1
do mi
210 ilya
r Ma lya
e kin rd
,4
m
kin ev ola
175 15
li ma r e te r
k
ktri azl
a çhi
zat
140 Ele e cih
v
105
70 Türkiye’nin 2019 yılı ithalat ürünlerine ait gi-
35 derlerini gösteren görsele göre,
0 I. Türkiye’nin ithalatında en çok paya mineral ya-
2014 2015 2016 2017 2018 2019
(TUİK 2019) kıtlar sahiptir.
Verilen grafiğe göre aşağıdaki yargılardan han- II. En az ithalat makine ve teçhizatta yapılmıştır.
gisine ulaşılamaz? III. Elektrikli makine ve cihazlara ödenen para, de-
A) 2019 yılında yapılan ihracat, bir önceki yılda ya- mir-çeliğe ödenen paradan azdır.
pılan ihracattan fazladır. hangisi ya da hangilerine ulaşılamaz?
B) Verilen yıllar içinde en fazla dış alımın yapıldığı A) Yalnız I. B) I ve II.
yıl 2014 yılıdır. C) II ve III. D) I, II ve III.
C) 2014 yılından 2019 yılına kadar ihracat miktar-
ları sürekli olarak artmıştır.
D) Ülkemiz verilen yıllar içerisinde sürekli dış tica-
ret açığı vermiştir.
4. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin ihraç etti-
ği ürünler arasında yer alır?
2. Aşağıda Türkiye'nin ticaretini yaptığı bazı ürünler
A) Bor B) Doğal gaz
verilmiştir.
C) Tropikal ürünler D) Uçak
I II

Petrol ürünleri Motorlu kara taşıtları

5. Almanya dünyada sanayisi gelişmiş ülkelerden-
III IV dir. Türkiye, Almanya’dan motorlu kara taşıtları,
helikopter, otomotiv, demir-çelik ürünleri, elektrikli
makine ve cihazlar ithal ederken; örme giyim eş-
yası, demir ve çelik eşya, hazır giyim, sebze ve
İlaç Tekstil ürünleri
meyve, elektrikli makine, kuru meyve ve mamulle-
Verilen ürünler, ithal edilen ürünler başlığı altın- ri ihraç etmektedir.
da toplanmak istenirse hangileri bu başlık altı- Verilen bilgide Türkiye’nin Almanya ile daha
na yazılmalıdır? çok hangi alandaki ilişkilerine değinilmiştir?
A) I ve II. B) I, II ve III. A) Siyasi B) Kültürel
C) I, III ve IV. D) II, III ve IV. C) Sosyal D) Ekonomik

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 221

 SKOR
ÜNİTE - 7
6 INI
F TİCARİ İLİŞKİLERİMİZ-1
79
S

6. Aşağıda Türkiye'nin 2019 yılında en fazla ihracat 8. Türkiye çeşitli tarımsal ürünlerin yetiştirilmesine
ve ithalat yaptığı ülkeler verilmiştir. uygun yer şekillerine ve iklime sahiptir. Yer altı
kaynakları bakımından zengin olsa da bazı kay-
En fazla ihracat yaptığımız beş ülke
nakları sınırlıdır.
Ülke Adı Toplam (Bin dolar)
Verilen bilgiden hareketle Türkiye'nin,
1 Almanya 16.621.573
I. Petrol
2 Birleşik Krallık 11.280.194
II. Bor
3 Irak 10.223.875
III. Fındık
4 İtalya 9.753.967
ürünlerinden hangisi ya da hangilerini ithal et-
5 ABD 8.971.628
mesi beklenir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
En fazla ithalat yaptığımız beş ülke
C) II ve III. D) I, II ve III.
Ülke Adı Toplam (Bin dolar)
1 Rusya 23.115.218
2 Almanya 19.278.782
3 Çin 19.128.017
4 ABD 11.847.483
5 İtalya 9.349.523 9. Türkiye'nin başka ülkelere ihraç ettiği aşağı-
daki ürünlerden hangisinin yer altı kaynakları
Yukarıdaki tablolara göre, ile ilgili olduğu söylenebilir?
I. Ülkemizin dış ticaretinde en fazla paya sahip A)  B)
ülke Almanya'dır.
II. En fazla dış alım yapılan ülke Rusya'dır.
III. İtalya'dan yapılan ithalat, ABD'ye yapılan ihra-
cattan fazladır. Kayısı Demir-çelik
yargılarından hangisi ya da hangileri söylene- C)  D)
bilir?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
Turunçgiller Pamuk ipliği

7. Ülkelerin tarım, sanayi,

madencilik, enerji vb. yer
altı ve yer üstü kaynakların-
10. Ülkemizin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişki-
dan ihtiyaç fazlası olanların
leri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
başka ülkelere satılmasına
rudur?
.................... denir.
A) Ülkemiz sanayi ürünlerinin tamamında kendisi-
ne yeten bir ülke konumundadır.
B) Türkiye'nin ihraç ettiği ürünler arasında ilk sıra-
Damla'nın kitapta okuduğu cümlede "........." ile da doğal gaz yer almaktadır.
boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi ge- C) İthal ettiğimiz ürünler arasında en fazla para, yer
tirilirse bilgi bütünlüğü doğru sağlanmış olur? altı kaynaklarına harcanmaktadır.
A) İthalat B) İhracat D) Bulgaristan, dış ticarette en az alışveriş yaptığı-
C) Dış ticaret açığı D) İç ticaret mız sınır komşumuzdur.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

222 BAŞARI VAR
 ÜNİTE - 7 SKOR
6 TİCARİ İLİŞKİLERİMİZ-2 80
SINIF Zorluk Kaç netin Kaç dakika
Seviyesi var? sürdü?

1.
DIŞ TİCARET VERİLERİ AÇIKLANDI
• Türkiye'nin ihracatı şu- %2,3 AB'YE YAPILAN İHRACAT AB'YE İHRACATTAKİ PAYI
batta geçen yılın aynı ARTIŞ geçen yılın aynı ayına göre ŞUBAT
48,1
ayına göre %2,3 ŞUBAT 2020 %4,6 düştü. 2020

14 MİLYAR
7 MİLYAR 52 MİLYON 760 ŞUBAT
ithalatı %9,8 arttı. 653 MİLYON 2019 51,6
BİN DOLAR
(dolar)
• Dış ticaret açığı %72
artarak 1 milyar 733 ŞUBAT 2019
milyon dolardan EN FAZLA İHRACAT
14 MİLYAR
323 MİLYON
YAPILAN ÜLKELER (dolar)
2 milyar 981 milyon (dolar)
ALMANYA 1 MİLYAR 341 MİLYON
dolara yükseldi. İHRACAT IRAK 906 MİLYON
%9,8 B.KRALLIK 856 MİLYON
ARTIŞ
• İHRACATIN İTHALATI ŞUBAT 2020 İTALYA 766 MİLYON
KARŞILAMA ORANI 17 MİLYAR ABD 740 MİLYON
%100
%89,2 634 MİLYON
%83,1
(dolar)
EN FAZLA İTHALAT
YAPILAN ÜLKELER (dolar)
ŞUBAT 2019
16 MİLYAR RUSYA 1 MİLYAR 714 MİLYON
57 MİLYON ÇİN 1 MİLYAR 712 MİLYON
(dolar) ALMANYA 1 MİLYAR 622 MİLYON
ABD 1 MİLYAR 132 MİLYON
ŞUBAT ŞUBAT İTHALAT
2020 2019 IRAK 750 MİLYON

Verilen görsele göre,

I. En fazla ithalat yaptığımız ilk beş ülke içerisinde sınır komşumuz da bulunmaktadır.
II. 2020 yılı Şubat ayındaki dış alım gideri, bir önceki yılın aynı ayındaki gidere göre artmıştır.
III. Almanya'ya yapılan ihracattan elde edilen gelir, yine aynı ülkeden yapılan ithalat giderinden azdır.
yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

2. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) zengin doğal kaynaklara sahiptir. Petrol, kömür, bakır, altın, gümüş, demir ve
kükürt gibi madenler çıkarılmaktadır. Tarım modern makinelerle yapıldığı için tarıma dayalı sanayi gelişmiştir.
Elektronik eşya, dokuma, metal işleme, demir-çelik, kâğıt, çimento, uçak ve otomotiv sanayisi çok gelişmiştir.
Türkiye, ABD’ye tütün, çelik, sebze, meyve gibi ürünleri ihraç etmektedir. Türkiye Amerika’dan savunma araçları,
tıbbi malzeme, makine parçaları, haberleşme cihazları ithal etmektedir.
Verilen bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin ABD'den ithal ettiği ürünlerden biri olamaz?
A) Helikopter B) Turunçgiller C) İlaç D) Bilgisayar

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

BAŞARI VAR 223

 SKOR
ÜNİTE - 7
6 INI
F TİCARİ İLİŞKİLERİMİZ-2
80
S

3. Aşağıdaki tablolarda 2019 yılında ihraç ve ithal ettiğimiz ilk on ürün verilmiştir.
EN FAZLA İHRAÇ ETTİĞİMİZ 10 ÜRÜN (TÜİK 2019)
1 Motorlu kara taşıtları
2 Makine ve teçhizat
3 Demir ve çelik
4 Elektrikli makine ve cihazlar
5 Tekstil ürünleri
6 Mineral yakıtlar
7 Kıymetli taşlar
8 Giyim eşyası
9 Plastik ve mamulleri
10 Meyveler (fındık, üzüm, incir vb)
EN FAZLA İTHAL ETTİĞİMİZ 10 ÜRÜN (TÜİK 2019)
1 Mineral yakıtlar
2 Makine ve teçhizat
3 Elektrikli makine ve cihazlar
4 Demir ve çelik
5 Kıymetli taşlar
6 Plastik ve mamulleri
7 Motorlu kara taşıtları
8 Kimyasal ürünler
9 Eczacılık ürünleri
10 Optik ürünleri

Verilen tablolar karşılaştırıldığında ülkemizin sadece ihraç ettiği ürünler arasında aşağıdakilerden hangisi
yer alır?
A) Kıymetli taşlar B) Mineral yakıtlar C) Giyim eşyası D) Plastik ve mamulleri

4.
http://kayseriarge.meb.gov.tr/www/milli-uretelim-bilincli-tuketelim/icerik/37

Kayseri Millî Eğitim Müdürlüğü

“Millî Üretelim Bilinçli Tüketelim Projesi”
Projenin amacı okullarımızda ve kurumlarımızda eğitim alan,
geleceğin sosyal ve beşerî mimarları olan tüm çocuk ve genç-
lerimizin sorumluluk bilincini geliştirerek üretim odaklı düşün-
melerini sağlamak. “En hızlı kazanç tasarruftur.” sloganıyla
kalıcı yerli tüketim bilinci oluşturmak.

Genel ağ haberinde yer alan bilgilerden hareketle bu proje ile hangisinin amaçlandığı söylenemez?
A) Yabancı ürünlerin kullanımını yasaklamak B) İsrafı önleyerek tasarruf bilincini geliştirmek
C) Yerli ve millî ürün kullanımını özendirmek D) Öğrencilere bilinçli bir tüketici olmayı öğretmek

5. Coğrafi işaretli ürünler, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bir yöre, alan,
bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretlerdir. Gıda, tarım, maden,
el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabilir. Coğrafi işaret tescili ile ka-
litesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen ham maddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli
bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır. Ülkemizde Avrupa Birliği tescili almış ürün-
lerden biri olan Aydın inciri ile ilgili olarak bu incirin üretimi, sadece o bölgede yapılmaktadır.

Verilen görsel ve bilgiden coğrafi işaret ile ilgili,

I. Bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünleri gösterdiği
II. Tüketiciler için ürünün kaynağını, gelenekselliğini ve kalitesini garanti ettiği
III. Ülkemizde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verildiği
çıkarımlarından hangisi ya da hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

SOSYAL BİLGİLERDE STRES YOK

224 BAŞARI VAR