• Dalawang pangkat ng Pang-ukol

Mga bahagi ng pananalita 1. Ginagamit na pangngalang pambalana: ukol sa, laban sa, hinggil
1. PANGNGALAN sa,ayon sa, tungkol sa, para sa.
• Ang PANGNGALAN ay salitang tinutukoy ang ngalan ng tao, bagay, 2.Ginagamit sa ngalan ng tanging tao - ang gawa, ari, layon, at kilos
pook, hayop o pangyayari. ay para lamang sa ngalan ng tao tulad ng: ukol kay, laban kay, para
kay,tungkol kay, ayon kay, hinggil kay.
• Dalawang uri ng PANGNGALAN:
1. Pangngalang Pambalana - karaniwang ngalan ng tao, bagay, 6. PANG-ANGKOP
hayop, pook o pangyayari. • Ang PANG-ANGKOP ay mga katagang nag-uugnay sa
2. Pangngalang Pantangi – tiyak na ngalan ng tao, bagay, hayop, magkakasunod na salita sa pangungusap upang maging madulas o
pook o pangyayari. magaan ang pagbigkas ng mga ito. Ginagamit din ang pang angkop
upang pag-ugnayin ang mga panuring at ang mga salitang
2. PANGHALIP binibigyang turing nito.
• Ang PANGHALIP ay bahagi ng pananalita na inihahali o ipinapalit sa
pangngalan upang mabawasan ang paulit-ulit na pagbanggit sa • Uri ng PANG-ANGKOP
pangngalan na hindi magandang pakinggan. 1. Pang-angkop na na - Ito ay nag-uugnay ng dalawang salita na
kung saan ang naunang salita ay nagtatapos sa mga katinig
Uri: maliban sa titik n. Isinusulat ito nang kahiwalay sa mga salitang
1. Panao - ako, siya, sila pinag-uugnay.
2. Paari - akin, kaniya, kanila, amin 2. Pang-angkop na ng - Ito ay isinusulat karugtong ng mga
3. Pananong - sino, ano, kailan salitang nagtatapos sa mga patinig (a, e, i, o u).
4. Pamatlig - dito, doon *Ang pang-angkop na ng ay idinugtong sa salitang malalaki na
5. Pamilang - ilan, marami nagtatapos sa titik i na isang patinig.
6. Panaklaw - madla, pangkat • Ang pang-angkop na -ng ay nag-uugnay rin sa mga salitang
magkakasunod na kung saan ang naunang salita ay nagtatapos sa
3. PANDIWA katinig na n.
• Ang PANDIWA ay bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos o • Ngunit hindi ito isinusulat sa ganitong anyo. Ang titik na n sa
galaw. hulihan ng salita ay kinakaltas na lamang. Kaya ang pang-angkop
Aspekto ng Pandiwa: Perpektibo, Perpektibong Katatapos, na -ng at hindi g ang ginamit.
Imperpektibo, at Kontemplatibo 3. Pang-angkop na g - ginagamit kung ang salitang durugtungan ay
nagtatapos sa titik na n.
Uri ng Pandiwa:
1. Payak- ito ay ipinalalagay na ang simuno. 7. PANG-URI
2. Palipat- ito ay may simuno at tuwirang layon • Ang PANG-URI ay isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang
3. Katawanin- ito ay may simuno ngunit walang layong tumatanggap. pangngalan, karaniwang sinasalarawan nito o ginagawang mas
particular ito. Ang pang-uri ay nagbibigay ng turing sa isang
4. PANGATNIG pangngalan o panghalip.
• Ang PANGATNIG ay ang mga salita o lipon ng mga salita at kataga • Halimbawa:
na ginagamit sa pag-uugnay ng isang salita sa kapwa salita, ng isang • Matamis ang inihaing mangga ni Aling Ising.
parirala sa kapwa parirala, o ng isang pangungusap sa kapwa • Napakaganda nga ng bistidang iyan!
pangungusap. • Siya ay higit na matalino kaysa sa kanyang kuya.
• Ang sasakyan ay kulay pula.
Uri ng Pangatnig at halimbawa: • Libu-libong tao ang dumagsa sa pagtitipon.
1. Paninsay. Ito ay ginagamit sa pangungusap na ang dalawang isipan
ay nagkakasalungatan. 8. PANG-ABAY
2. Pananhi. Ito ay ginagamit upang makatugon sa mga tanong • Ang Pang-abay ay bahagi ng pananalitang nagbibigay turing sa
na bakit o upang maipakilala ang mga kadahilanan ng isang pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay.
pangyayari at ng anumang iniisip o niloloob. • Ang mga pang-abay ay nagsasabi ng kung paano, kailan, saan at
3. Pamukod. Ito ay ginagamit upang ihiwalay, itangi, o itakwil ang gaano.
isa sa ilang bagay o isipan. Uri ng Pang-abay
4. Panlinaw. Ito ay ginagamit upang dagdagan o susugan ang 1. Pang-abay na Pamaraan – tumutukoy ito sa paraan kung paano
kalinawan ng mga nasabi na. ginawa ang isinasaad na aksyon ng pandiwa.
5. Panubali. Nagsasaad ito ng pagkukurong di-ganap at 2. Pang-abay na Pamanahon – tumutukoy ito sa panahon kung kailan
nangangailangan ng ibang diwa o pangungusap upang mabuo ang naganap ang isinasaad na aksyon ng pandiwa.
kahulugan. 3. Pang-abay na Panlunan – tumutukoy ito sa pook na pinagganapan
6. Panapos. Nagsasaad ito ng wakas ng pagsasalita. ng aksyong isinasaad ng pandiwa. Sumasagot ito sa tanong na saan.
7. Panulad. Nagpapahayag ito ng paghahambing ng mga gawa o 4. Pang-abay na Pang-agam - nagsasaad ito ng pag-aalinlangan at
pangyayari. walang katiyakan.
5. Pang-abay na Panggaano – tumutukoy ito sa bilang o dami
5. PANG-UKOL ng isinasaad ng pandiwa. Sumasagot ito sa tanongn na gaano o ilan.
• Ang PANG-UKOL ay bahagi ng pananalitang nag-uugnay sa 6. Pang-abay na Panang-ayon – ito ay nagsasaad ng pagpapatotoo o
pangngalan, panghalip, pandiwa at pang-abay na pinag-uukulan ng pagsang-ayon.
kilos, gawa, ari, balak o layon. 7. Pang-abay na Pananggi – nagsasaad ito ng pagtutol o di pagsang-
ayon.
8. Pang-abay na Panulad – ito ay ginagamit sa pagtutulad ng
dalawang bagay. =nilayo(M)
9. PANTUKOY Nilayuan
• Ang PANTUKOY ay katagang ginagamit sa pagtukoy sa tao, bagay, =layo+-in-+-an
lunan o pangyayari. =linayoan(WPM)
• ang (isahan) =linayuan(PBP/PPP)
Halimbawa: Ang pinuno ay palaging naglilingkod sa kanyang mga =nilayuan(M)
nasasakupan.
• ang mga (maramihan) Reduplikasyon
Halimbawa: Nagtulung-tulong ang mga mag-aaral sa paggawa ng Masasaya
collage. =ma-+saya
• mga (maramihan) =masaya(WPM)
Halimbawa: Ang pinuno ay tinulungan ng kanyang mga tagasunod. =masasaya(R/CVr)

10. PANGAWING Mananayaw

• Ang PANGAWING ay nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng =mang-+sayaw
pangungusap. =mangsayaw(WPM)
• ang AY ay palatandaan ng ayos ng pangungusap. Ibinabadya nito =mansayaw(AP)
ang karaniwang ayos pangungusap. Ang una ang panag-uri sa paksa =manayaw(AG)
ay nilalagyan ng pagbabago. Palataandaan ito na inilipat ng posisyon =mananayaw(R)
ang bahaging paksa ng pangungusap. Ito ay pang-dugtong sa mga
pangungusap na di-karaniwang ayos
• Halimabawa:
- Ako ay galing sa banyo.

MORPOLOHIYA
Ang alin mang pagbabagong nagaganap sa karaniwang anyo ng isang
morpema dahil sa impluwensya ng kaligiran nito (mga ponemang
sinusundan o kasunod)

PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
1. Asimilasyon- ang ponemang /ng/ sa mga panlaping pang-,
mang-, hing-, sing- ay nagbabago depende sa unang tunog
ng salitang ugat.

/p,b/-m (pam-, mam-, him-, sim-)

/d,l,r,s,t/-n(pan-, man-, hin-, sin-,)
Iba pa- mananatili-(pang-, mang-, hing-, sing-)

Ganap- kung nagbago ang baybay ng salitang ugat (hal.

Pantakip=panakip)
Parsyal- kung nanatili ang baybay ng salitang ugat. (hal. Pambura)

2. Pagkawala ng ponema/pagkakaltas ng ponema-

nawawala ang huling ponemang patinig (a,e,I,o,u,) kapag
nilalagyan ng hulapi (hal. Bilhan sa halip na bilihan)
3. Paglilipat diin- naiiba ang diin (stress) sa pagbigkas ng
salita dahil sa paglalagay ng hulapi (hal. Iwas=iwasan)
4. Pagbabago ng ponema- nagiging /r/ ang ponemang /d/
kapag ang sinusundan ay patinig (a,e,I,o,u,) hal.
Damot=maramot

/=virgules

Pagbabago ng ponema

Maramo
=ma-+damo
=madamo(WPM)
=maramo(PBP/PPP)

Metatesis
Nilayo
=layo+ -in-
=linayo(WPM)