Mit czy rzeczywistość: OZE jako podstawa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego

Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) zbiór infrastruktury na terenie Polski przeznaczony do

wytwarzania, przesyłu, rozdziału, magazynowania i użytkowania energii elektrycznej, połączonej
ze sobą funkcjonalnie umożliwiającej nieprzerwane, ciągłe i bezpieczne dostawy energii
elektrycznej w Polsce KSE administrowany jest przez jednoosobową spółkę skarbu Państwa Polskie
Sieci Elektroenergetyczne (PSE S.A.). Polski KSE jest częścią Synchronicznej sieci Europy
Kontynentalnej, administrowanej przez ENTSO-E. Zatem systemy energetyczne krajów Europy
Kontynentalnej (nie tylko) są spięte razem, są od siebie zależne i tworzą jeden organizm. Wszelkie
przepływy międzynarodowe realizowane są na zasadzie wymiany handlowej.

Fizycznie KSE składa się z jednostek wytwórczych (elektrowni), linii przesyłowych, stacji
energetycznych, linii dystrybucyjnych oraz odbiorców. Głównym przedmiotem omówienia będą
jednostki wytwórcze (elektrownie).

Potrzeby energetyczne kraju określone są przez Krajowe Zapotrzebowanie na Moc, czyli ile w
danej chwili w KSE jest zapotrzebowanie na moc elektryczną. Podawane w megawatach MW lub
gigawatach GW.
Jednostki wytwórcze zainstalowane w KSE dysponują mocą zainstalowaną, czyli ile w danej chwili
dane jednostki są w stanie dostarczyć mocy do KSE. Ich Moc Zainstalowana jest podawana
najczęściej w megawatach MW.
Jednostki wytwórcze pracując w ciągu doby produkują energię, czyli ile mocy wytworzono lub
zużyto w danym czasie, najczęściej ilość mocy w ciągu godziny. Najczęściej podawana w
megawatogodzinach MWh lub gigawatogodzinach GWh.

Na dzień 31.12.2023 r. KSE składa się z Jednostek Wytwórczych o Mocy Zainstalowanej

sumarycznej 60,5GW. Struktura Mocy zainstalowanej prezentowana jest poniżej.

Strona 1 z 7
Natomiast średnie Krajowe Zapotrzebowanie na Moc w Polsce, w 2022 wyniosło 23,7GW. Zatem
teoretycznie KSE dysponuje prawie 3 krotną Mocą Zainstalowaną (mocą elektrowni). W praktyce
część elektrowni jest sprawna, część jest w remontach a część stanowią OZE które nie dysponują
stałą mocą (są zależne od pogody, ich moc zainstalowana jest obliczona na podstawie
najkorzystniejszych warunków atmosferycznych). Elektrownie cieplne natomiast (węglowe,
gazowe, biomasowe, atomowe) mogą osiągać moc zainstalowaną w zależności od
zapotrzebowania.

Miarą stabilności KSE jest częstotliwość sieci, wynosi ona 50Hz (herców). Mocy w KSE nie może
być zbyt mało (częstotliwość spawa) ale też zbyt dużo (częstotliwość rośnie). Przy niedoborze
mocy wymagany jest import energii elektrycznej z innych krajów, przy nadmiarze mocy wymagany
jest eksport, ograniczenie produkcji lub wyłączanie źródeł. W systemie musi być również szybko
dostępna rezerwa mocy na wypadek awaryjnych wyłączeń pracujących źródłem, zatem część
elektrowni pracuje (spalając np. węgiel) nie produkując energii elektrycznej, aby w razie nagłej
potrzeby wejść do systemu i zachować jego stabilność. Konieczność utrzymania elektrowni w
stanie gotowości wynika z czasów rozruchu elektrowni. W przypadku dużych elektrowni cieplnych
(np. węglowych) rozruch od stanu zimnego (czyli od zera) trwa nawet kilka dni! Elektrownie
cieplne mają również moc minimalną, poniżej której nie mogą obniżyć produkcji energii
elektrycznej.

To z tych przyczyn w bardzo słoneczne dni wymagane są ograniczenia w produkcji energii

elektrycznej z elektrowni fotowoltaicznych.
1. nie można bardziej ograniczyć produkcji z elektrowni cieplnych,
2. nie można ich wyłączyć ponieważ ich rozruch trwa bardzo długo,
3. elektrownie fotowoltaiczne można dowolnie włączać i wyłączać w ciągu minut.

Zatem można zadać pytanie dlaczego nie możemy zbudować bardzo dużo elektrowni wiatrowych
i fotowoltaicznych, zamknąć problematyczne i nieekologicznie elektrownie węglowe? Elektrownie
cieplne (w tym węglowe) są podstawą stabilności KSE. Źródła odnawialne są zależne od pogody,
od wiatru i nasłonecznienia. Co zatem w przypadku bezwietrznej nocy? Pojawiają się pomysły
magazynowania energii elektrycznej. Jednak w obecnej chwili rozwój technologii nie pozwala na
magazynowanie energii na skalę całego KSE. Rozwiązania bateryjne są o wiele za małe.
Największy bateryjny magazyn energii na świecie (USA) dysponuje mocą 100MW czyli 0,1GW
(średnie zapotrzebowanie w PL w 2022 to 23,7GW – więc jego moc zainstalowana jest 237 razy za
mała) oraz pojemnością 129MWh czyli 0,13GWh (średnie dobowe zużycie energii elektrycznej w
PL w 2022 to 474GWh – więc jego pojemność jest ponad 3600 razy za mała aby przez dobę zasilić
Polskę).
Największy magazyn energii oparty na elektrowni szczytowo-pompowej (w czasie nadwyżki
energii woda pompowana jest do zbiornika na górze, w czasie zapotrzebowania na energię jest
spławiana w dół) znajduje się w Chinach. Moc tego magazynu to 3,6GW (ponad 6 razy za mały na
potrzeby PL) a pojemność to 40GWh (ponad 11 razy za mały aby zasilić Polskę przez dobę). Do
tego na takie ogromne elektrownie szczytowo-pompowe potrzebne jest miejsce i uwarunkowania
terenowe, Polska takich nie posiada.
Stąd właśnie wniosek, obecnie magazynowanie energii elektrycznej w KSE jest niemożliwe. A
obecne jednostki pełnią tylko funkcje regulacyjne. Jednak tezy trzeba oprzeć na przykładach.

Strona 2 z 7
W oparciu o dane PSE zostały przygotowane 2 przykłady. Pierwszy z nich prezentuje
zapotrzebowanie na moc KSE w dniu 21.05.2023.

Zapotrzebowanie na moc KSE 21.05.2023

Moc zainstalowana: Cieplne 36GW, OZE 21GW
Max zapotrzebowanie systemu w dobie: 16,5GW
20000 20000
Generacja/zapotrzebowanie na moc [MW]

17500 17500

15000 15000

12500 12500

10000 10000

7500 7500

5000 5000

2500 2500

0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Godzina

Cieplne [MW] Generacja źródeł wiatrowych [MW]

Generacja źródeł fotowoltaicznych[MW] Wymiana [MW]
Krajowe zapotrzebowanie na moc [MW]

Odpowiednie kolory prezentują generacje poszczególnych typów jednostek (elektrowni). Linia

czerwona prezentuje zapotrzebowanie na moc. Pomarańczowe obszary nad linią prezentują
nadwyżkę mocy (eksport), natomiast poniżej linii niedobór mocy (import). Jak widać podczas
słonecznego dnia i weekendu KSE posiadał nadwyżkę energii w godzinach 10-16. Widać też, że
wtedy ograniczono moc elektrowni cieplnych (np. węglowych) aby OZE mogły produkować
maksymalną ilość czystej energii. Jednak jak wspomniano wyżej elektrownie cieplne nie mogły
zejść z produkcją niżej bez wyłączenia, a nie można ich wyłączyć z uwagi na zapewnienie stabilności
KSE (niestabilne OZE) i ich długi czas rozruchu.
Kolejny wykres prezentuje symulację. Co by się wydarzyło gdyby zlikwidować nieekologicznie
elektrownie cieplne i zbudować trzykrotnie (3x) tyle OZE.

Strona 3 z 7
 Zapotrzebowanie na moc KSE 21.05.2023
Symulacja: Moc zainstalowana: OZE x 3, cieplnych brak
Symulacja: Moc zainstalowana: Cieplne 0GW, OZE 63GW
Max zapotrzebowanie systemu w dobie: 16,5GW
32500 32500
Generacja/zapotrzebowanie na moc [MW]

30000 30000
27500 27500
25000 25000
22500 22500
20000 20000
17500 17500
15000 15000
12500 12500
10000 10000
7500 7500
5000 5000
2500 2500
0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Godzina

Cieplne [MW] Generacja źródeł wiatrowych [MW]

Generacja źródeł fotowoltaicznych[MW] Wymiana [MW]
Krajowe zapotrzebowanie na moc [MW]

Doskonale widać, że obszary nadwyżki i niedoboru energii znacząco się zwiększyły. Można
stwierdzić, co za problem, w dzień sprzedamy energię za granicę a w nocy kupimy. Niestety,
krzywe produkcji innych krajów są podobne. Więc w Niemczech w ciągu dnia również jest
nadprodukcja, a w nocy zapotrzebowanie rośnie (charakterystyka OZE). Jak wspomniano
wcześniej energii tej nie można zmagazynować w wystarczającej ilości. W tym przykładzie
nadwyżka energii w dzień wyniosła 98GWh a niedobór w godzinach wieczorno/nocnych wyniósł
49GWh (dla przypomnienia największy magazyn energii na świeci ma pojemność 40GWh).
Powyższe przykłady pokazują najbardziej korzystne dla OZE warunki: wietrzny słoneczny weekend,
duża produkcja – niskie zużycie. Jednak mamy także okres zimowy, silne wiatry ale niskie
nasłonecznienie.

Strona 4 z 7
Pierwszy z nich prezentuje zapotrzebowanie na moc KSE w dniu 12.02.2023.

Zapotrzebowanie na moc KSE 12.02.2023

Moc zainstalowana: Cieplne 36GW, OZE 21GW
Max zapotrzebowanie systemu w dobie: 20GW
25000 25000
Generacja/zapotrzebowanie na moc [MW]

22500 22500
20000 20000
17500 17500
15000 15000
12500 12500
10000 10000
7500 7500
5000 5000
2500 2500
0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Godzina

Cieplne [MW] Generacja źródeł wiatrowych [MW]

Generacja źródeł fotowoltaicznych[MW] Wymiana [MW]
Krajowe zapotrzebowanie na moc [MW]

W powyższym przykładzie widać, że generacja ze źródeł odnawialnych była znikoma przy generacji
z elektrowni cieplnych. Wymiana międzynarodowa była również na niskim poziomie.

Strona 5 z 7
Kolejny wykres ponownie prezentuje symulację. Co by się wydarzyło gdyby zlikwidować
nieekologicznie elektrownie cieplne i zbudować trzykrotnie (3x) tyle OZE.

Zapotrzebowanie na moc KSE 12.02.2023

Symulacja: Moc zainstalowana: OZE x 3, cieplnych brak
Symulacja: Moc zainstalowana: Cieplne 0GW, OZE 63GW
Max zapotrzebowanie systemu w dobie: 20GW
25000 25000
Generacja/zapotrzebowanie na moc [MW]

22500 22500
20000 20000
17500 17500
15000 15000
12500 12500
10000 10000
7500 7500
5000 5000
2500 2500
0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Godzina

Cieplne [MW] Generacja źródeł wiatrowych [MW]

Generacja źródeł fotowoltaicznych[MW] Wymiana [MW]
Krajowe zapotrzebowanie na moc [MW]

Tutaj dokładnie widać, że w żadnym momencie doby nie osiągamy zapotrzebowania na moc. O
godzinie 7 niedobór mocy wynosi 90%. Dajmy jednak szanse OZE.

Strona 6 z 7
Co by się wydarzyło gdyby zlikwidować nieekologicznie elektrownie cieplne i zbudować trzykrotnie
(5x) tyle OZE.

Zapotrzebowanie na moc KSE 12.02.2023

Symulacja: Moc zainstalowana: OZE x 5, cieplnych brak
Symulacja: Moc zainstalowana: Cieplne 0GW, OZE 105GW
Max zapotrzebowanie systemu w dobie: 20GW
25000 25000
Generacja/zapotrzebowanie na moc [MW]

22500 22500
20000 20000
17500 17500
15000 15000
12500 12500
10000 10000
7500 7500
5000 5000
2500 2500
0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Godzina

Cieplne [MW] Generacja źródeł wiatrowych [MW]

Generacja źródeł fotowoltaicznych[MW] Wymiana [MW]
Krajowe zapotrzebowanie na moc [MW]

Doskonale widać, że dalej występują ogromne braki w generacji energii elektrycznej. A z

nadprodukcji w godzinach popołudniowych nie możemy stworzyć magazynu na pozostałe godziny
doby. Proszę zauważyć również, że taka sytuacja występuje przy mocy zainstalowanej OZE na
poziomie 105GW a zapotrzebowania na zaledwie 20GW, zatem nawet 5 krotny zapas mocy
zainstalowanej OZE nie wystarcza by spełnić wymagania KSE.
Oczywiście morskie farmy wiatrowe dysponują większą stabilnością niż ich lądowe odpowiedniki,
jednak samo wyrównanie krzywej produkcji nie wystarczy.

Podsumowując, mając na uwadze powyższe: OZE nie jest i w najbliższej przyszłości nie będzie
podstawą Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. W KSE potrzebne są :
1. elektrownie jądrowe - stabilne i ekologiczne elektrownie cieplne,
2. elektrownie gazowe - elastyczne i czystsze niż węglowe (szybki rozruch),
3. nowe elektrownie szczytowo-pompowe oraz bateryjne magazyny energii - w celu
zapewnienia regulacji,
4. OZE i więcej OZE! - niezbędne w celu redukcji emisji, mają współpracować z innymi
jednostkami w KSE a nie je zastępować!

Strona 7 z 7