RİFAT ERGEÇ

Armağanı
Studies Presented to Rifat Ergeç
 Rifat Ergeç Armağanı
Studies Presented to Rifat Ergeç

Editörler / Editors
Timur Demir
Makbule Ekici
Münteha Şahan Dinç
Çağrı Murat Tarhan

Bütün hakları saklıdır. / All rights reserved

Bu kitapta yayınlanan makalelerdeki bilimsel içerik ve etik ile ilgili tüm sorumluluklar yazarlarına aittir.
The academic content and ethical responsibility of the articles published here rest upon their authors.

Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

Quotations may be made with proper citation.

Dizgi ve Tasarım / Layout and Design

Hannan Aslan

Kapak Tasarımı / Cover Design

Hannan Aslan

ISBN
978-605-9636-65-0

Bilgin Kültür Sanat Yayınları

Selanik Cd. No: 68/10 06640 Kızılay / ANKARA
Telefon: 0 (312) 419 85 67 Fax: 0 (312) 419 85 68
www.bilginkultursanat.com
bilginkultursanat@gmail.com

Baskı / Printed by
GNG Ofset Mat. ve Amb. San. ve Tic. A.Ş.
Sanayi Mh. 60008 Nolu Cd. No: 3
Şehitkamil / Gaziantep
RİFAT ERGEÇ
Armağanı
Studies Presented to Rifat Ergeç

Editörler

Timur Demir - Makbule Ekici

Münteha Şahan Dinç - Çağrı Murat Tarhan

Gaziantep 2019
Rifat ERGEÇ ve Ayşe ERGEÇ
Gaziantep Üniversitesi, 2003
 Zeugma Kazı Çalışmaları

Fırat Kıyılarında

Zeugma Kazıları Üzerine Bir Belgesel Çalışması

 Gaziantep Kültür Tarihi Müzesi Açılışında öğrencileri ile birlikte 25.12.2009

Rifat Ergeç, Gaziantep Üniversitesi’nden Emeklilik Töreni 2.5.2016

VI | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

İçindekiler
Önsöz ........................................................................................................................................................IX

Rifat Ergeç Yayınları .................................................................................................................................. X

Dostum, Meslektaşım Dr. Rifat Ergeç ........................................................................................................ 1

Levent Zoroğlu

Dostum ve Meslektaşım Rifat Ergeç ........................................................................................................... 3

Mustafa Büyükkolancı

Akhisar, Thyateira, Hastane Höyüğü Kazısı................................................................................................. 7

Engin Akdeniz

Akdeniz Kıyılarımızda Kazısı Tamamlanmış Tunç Devri Batıkları: Uluburun - Gelidonya ..................... 21
Savaş Altun - Özge Altun

Börükçü’den Bir Grup Klasik Olpe ........................................................................................................... 31

Halime Aslan

İnandıktepe “Mabedi” Mimarisinin Arkeolojik Verilere Göre Yeniden Değerlendirilmesi

ve Yazılı Kaynaklardaki Karşılığı ............................................................................................................... 39
Hatce Baltacıoğlu

Muş-Bulanık Günyurdu (Tirtop) Kalesi ve Kaya Mezarlar ...................................................................... 55

Hanifi Biber

Kommagene ve Kyrrhestike`de Roma Dönemi Kaya Oda Mezarları........................................................ 65

Michael Blömer - Dilek Çobanoğlu

Neolitik Dönemde Dikilitaş Geleneği ....................................................................................................... 83

Bahattin Çelik

Ayanis Göleti........................................................................................................................................... 103

Altan Çilingiroğlu

Gaziantep’te 19. Yüzyıldan Günümüze Gerçekleştirilen Arkeolojik Çalışmalar ...................................... 111

Timur Demir

Tralleis’ten Grotesk Figürlü Mermer Masa Ayakları ............................................................................... 127

Münteha Dinç

Arkeoloji Biliminde Dalgakıran ve Mendirek Terimi .............................................................................. 133

Oktay Dumankaya - Serkan Gündüz

Late Pleistocene Çukurova: Considerations ............................................................................................ 145

Christopher Edens

Yenice Höyük YNC3 Alanı Zeytinyağı İşliği .......................................................................................... 157

Makbule Ekici

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | VII

Kerpiç Korumada Yeni Uygulamalar: Oylum Höyük’de
Anıtsal Orta Tunç Çağı Yapısı’nı Koruma Çalışmaları............................................................................ 173
Atilla Engin

Dog in Urartian Civilization ................................................................................................................... 193

Bilcan Gökçe

Paphlagonia Hadrianoupolisi: Antik Çağ’da Bir Hac Merkezi ................................................................ 199

Vedat Keleş - Ersin Çelikbaş - Alper Yılmaz

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’nden Rozet Betimli Bir Urartu Damga Mühürü ...................................... 207
Esra Levent

Erken Tunç Çağında Yukarı Kızılırmak Havzasının Kültürel İlişkileri ................................................... 213
Tuba Ökse

Dionysos (Ergeç) Evi Sikke Definesi ...................................................................................................... 235

Mehmet Önal

Alabanda Territoriumundan Oda Mezarlar: Tipoloji ve Kronolojiye İlişkin Öneriler ............................. 245
Emrah Özdemir

Ardahan’da Arkeolojik Araştırmalar: 2015 Yılı Yüzey Araştırması .......................................................... 261

Sami Patacı - Ergün Laflı

1915 Sevk ve İskân Kanunu Sonrası Uygulamaları Ayıntab Örneği ....................................................... 277
Yunus Emre Tansu - Mehmet Bozaslan

20. Yüzyılda Anadolu’nun Arkeolojik Alanlarında Sürdürülen Koruma

ve Onarım Çalışmalarının Genel Derlemesi ........................................................................................... 283
Çağrı Murat Tarhan

Kültürel Bilinci Geliştirme ve Ortak Algı Oluşturmada Arkeolojinin Yeri: Uşak Örneği ....................... 301
Emre Taştemur

Memlûk Sultanı Çakmak’ın İlk Defa Görülen Bir Sikkesi ..................................................................... 307
Murat Uğurluer

Urfalı Mateos Zamanında Romalı Maraş’ın (Germanicia) Son Asrı ...................................................... 311
Özden Ürkmez

Kolophon ve Kyme Örneğinde Stroter Tipolojisi ve Stroter Mezar Geleneği......................................... 323

Özden Ürkmez

Alanya Müzesi’nde Bulunan Beldam Atölyesine Ait Bir Grup Lekythos ............................................... 343
Volkan Yıldız

Torosların Güneyindeki Prehistorik Dönem Anıtsal Mezarların, Doğal Peyzajdaki İlişkisi ................... 357
Bakiye Yükmen Edens

Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye’de Hokey Sporunun Yapılandırılmasına

Dair Nizamname Çalışmaları (1925) ...................................................................................................... 367
Zeynel Özlü - Kerim Tiryaki

VIII | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

 Önsöz

Türk arkeolojisi ve müzeciliğine 40 yıla yakın bir süre müzeci, arkeolog ve akade-
misyen olarak meslek sorumluluklarının bilinci ile emek vermiş saygıdeğer hocamız sayın
Dr. Rifat Ergeç’e, değerli bilim insanlarının katkıları ile bu kitabı sunmayı bir vefa borcu
olarak görüyoruz.

1930’lu yıllarda Türk arkeolojisinin temellerini atan ilk kuşak bilim insanlarının rah-
le-i tedrisatından geçerek İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Arkeoloji ve
Prehistorya Bölümünden 1973 yılında mezun olan Rifat Ergeç 1974-1989 yılları arasında
Adana, Side, Troya müzelerinde ve Adana Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nda
eşi Sayın Ayşe Ergeç ile beraber görev yapmıştır. 1989-1999 yılları arasında sürdürdüğü
Gaziantep Müze Müdürlüğü görevi sırasında bürokratik girişimler ile başlamasına ön ayak
olduğu Zeugma başta olmak üzere birçok arkeolojik kurtarma kazısının yurtiçi ve yurtdışı
ekiplerin katılımı ile gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Bu süreçte arkeolojik çalışmaların
yanı sıra Sivil Toplum Kuruluşları ile birlikte yerel kültürel mirasın koruma politikalarını
şekillendiren aktif roller üstlenmiştir. Müdürlüğü sırasında müzelerin sadece eskiyi mu-
hafaza eden yapılar olmadığını, kentlerin kültürel hayatlarında da önemli roller oynaya-
bileceğini ispatlarcasına birçok kültürel etkinliğin düzenlenmesini sağlamış, Gaziantep’in
kültürel yaşamına ve kentlilik bilincinin yaratılmasına büyük katkılar sunmuştur.

Müze müdürlüğü görevi sırasında Gaziantep’in kültürel hayatına kazandırdığı bir-

çok unsurun yanı sıra müdürlük görevinden ayrıldığı 1999 tarihinden sonra akademisyen
olarak çalışmalarına devam etmiştir. 2003 yılında Gaziantep Üniversitesi Fen-Edebiyat
Fakültesi Arkeoloji Bölümünün sağlam temeller üzerine kurulmasını sağlamıştır. Başta
doktora tezi olmak üzere birçok yayın çalışmasını Gaziantep üzerine gerçekleştiren Sayın
Rifat Ergeç bilimsel literatüre birçok çalışma ile katkı sunmuştur. Her fırsatta arkeologdan
önce müzeci olduğunu vurgulayan sevgili hocamız akademik hayatında da müzecilik faa-
liyetlerinden uzak kalmamış Gaziantep Üniversitesi Gaziantep Kültür Tarihi Müzesi’nin
kurulmasını ve bağışlar ile zengin bir etnografik koleksiyonu oluşturmuştur.

Gaziantep’in günümüzde uluslararası tanınırlığında Sayın Rifat Ergeç’in kent kimliği-

ne kazandırdığı kültürel unsurların büyük katkılarının olduğu bir gerçektir. Yaş haddinden
2016 Nisan ayında emekli olan değerli hocamız engin tecrübe ve bilgi birikimlerini halen
büyük bir tevazu ile paylaşmaya devam etmektedir.

Sayın Dr. Rifat Ergeç hocamızın Türk arkeolojisi, müzeciliği ve akademik yaşamına
verdiği emeklerin yanında küçük bir teşekkür ve minnettarlık göstergesi olan bu eseri sun-
mamızda katkılarını esirgemeyen değerli yazarlara katılımlarından dolayı teşekkürlerimizi
sunarız.

Editörler

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | IX

 Alabanda Territoriumundan Oda Mezarlar:
Tipoloji ve Kronolojiye İlişkin Öneriler

Emrah ÖZDEMİR*

ABSTRACT

In this study, chamber tombs in the vicinity of Karadağ in the southern part of Alabanda were investigated typo-
logically and chronologically. Chamber tombs researches were carried out within the scope of Alabanda excavations
and researches, between 2011-2013 under the chairmanship of Assoc. Prof. Suat Ateşlier from Adnan Menderes
University, Department of Archeology. In the surveys, four tombs were found at Karadağ area, 7 km south - west of
Alabanda. During the researches made detailed information about the architecture of the chamber tombs was ob-
tained. However, it was understood that all of the tombs had previously been opened by illegally and that the tombs
had been destroyed. The typology and architectural characteristics of the tombs in the study were determined and
compared with other contemporary graves in the Karian examples.The tombs provide important information about
the burial customs of the ancient city of Alabanda belonging to the Classical Period. It is also understood that the
tombs are linked to the tumulus and chamber tombs in the Karia region. It has been heard that such a document must
be written in order to present the chamber tombs to the scientific world.

Keywords: Caria, Alabanda, Tomb, Classical Period, Rafter.

Giriş

Bu çalışmada, Aydın ili, Çine ilçesine bağlı Do-
ğanyurt Mahallesi sınırları içerisinde yer alan Alaban-
da antik kentinin güneyindeki Karadağ ve çevresinde
yer alan oda mezarlar tiplojik ve kronolojik olarak in-
celenmektedir. Burada ele alınan mezarlarla ilgili ça-
lışmalar, 2011-2013 yılları arasında Adnan Menderes
Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü
Öğretim Üyesi Doç. Dr. Suat Ateşlier başkanlığında
sürdürülen Alabanda antik kenti kazı ve araştırmaları
kapsamında kazı ekibi tarafından gerçekleştirilmiştir1.
Araştırmalar sırasında, Alabanda’nın 1. 7 km. güney
batısındaki Karadağ mevkiinde sur duvarları ve bu du-
varların çevresinde çeşitli tipte mezarlara sahip nekro-
pol alanı olduğu tespit edilmiştir (Res. 1). Karadağ’da
yapılan incelemelerde sur duvarlarının Arkaik Dönem
öncesi (?), Arkaik ve Klasik Dönem’de bölgede yoğun
olarak görülen kesme taş bloklar ve büyük polygonal
taşlardan örüldüğü görülmüştür. Ancak bazı dönem-
lerde tahrip olan sur duvarlarına sonradan güçlendir-
meler yapıldığı ve surların farklı dönemlerde farklı
alanlara yönlendirildiği anlaşılmıştır. Sur duvarlarının
çevresinde ise geniş bir alana yayılan nekropol alanı
bulunmaktadır. Mezarlık alanı içerisinde, bu çalışma-
da ele alınan oda mezarlarla birlikte sanduka mezarlar
ve ana kayanın işlenmesiyle oluşturulan khamosorion
ve ostothek mezarlar olmak üzere dört tip belirlen-

* Arş. Gör. Emrah ÖZDEMİR, Gaziantep Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Üniversite Bulvarı 27310 Şehitkamil -
Gaziantep, TÜRKİYE. eozdemiradu@gmail.com - eozdemir@gantep.edu.tr
1 Ateşlier ve Akkurnaz 2014, 482 – 498.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 245

miştir. Söz konusu mezarlarda kaçak ve izinsiz kazılar
gerçekleştirildiği için tahribat izleri görülmektedir. Bu
sebeple mezarlar tamamen yok olmadan önce oda me-
zarların bilim dünyasına tanıtılması amacıyla böyle bir
çalışmanın yapılması gereği duyulmuştur.
M1- 1 Numaralı Oda Mezar
M1, Karadağ mevkiinde, dağ zirvesinin yaklaşık
100 m. güneybatısında yer alır. Tek odalı mezar, doğu
– batı doğrultuludur (Res. 2-3). Bitki örtüsü altında
mezarı kapatan yığma toprak kaçak kazılar sırasında
kaldırılmıştır. Bu nedenle mezarın üst kısmı ortala-
ma 1 m. kadar yüzeyden görülebilmektedir (Res. 4).
Burada blokların dış yüzeyinin toprak altında kalması
nedeniyle kaba bırakıldığı tespit edilmiştir. Mezarın
taş zemini ve gömü işlemlerinin yapıldığı sandukalar
parçalanmıştır. Oda mezara girişi sağlayan kapının
hemen alt kısmında 0.33 m. derinliğinde ve 0.15 m.
yüksekliğinde yekpare bir blok bulunur. Bu blok aynı
zamanda eşik görevi görmektedir. Giriş kısmı, doğu
duvarına bitişik olarak 1.39 m. yüksekliğinde, 0.22 m.
genişliğinde ve 0.38 m. derinliğindedir. Doğu cephede
yer alan tek parça giriş kapısı 1.39 m. yüksekliğinde,
0.80 m. genişliğinde ve 0.08 m. kalınlığındadır (Res.
5). Lentosu kaçak kazılar sırasında sökülmüş ve kapı-
nın bir kısmı kırılmıştır. Monoblok kapı, söve bloğuna
ve duvara 0.05 m. derinliğinde ve 0.04 m. genişliğinde-
ki oyuklara yerleştirilmiştir. Kapının ön kısmı toprak-
la dolu olduğu için kapının yerleştirilmesinde herhangi
bir kenet ya da başka bir aparat kullanılıp kullanılma-
dığı belirlenememiştir.
Mezarın içi, oda şeklinde ve kesme taş bloklardan
örülerek yapılmıştır. Tamamen tahrip edilen ve yerden
0.88 m. yükseklikte bulunan sanduka, mezarın güney
duvarına organik olarak geçirilmiştir. 1.93 m. uzunlu-
ğunda, 0.62 m. genişliğinde ve 0.06 m. kalınlığındaki
kesme taş sanduka bloğu, güney ve batıda duvarın içine
yerleştirilen sanduka doğuda ise kanala yerleştirilmiş-
tir (Res. 5). Doğu ve batı duvarın zemininden yukarıya
doğru yükselen kanallar nedeniyle altta ayrıca bir san-
duka olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla oda mezarın
güney duvarında üstte bir ve altta bir olmak üzere üst
üste iki adet sanduka olduğu görülmüştür (Res. 6). Oda
mezarın tavanı, 1. 15 m. genişliğinde, 2.20 m. uzun-
luğunda ve 0.30 m. kalınlığındaki iki adet kapama
bloğunun yan yana yerleştirilmesiyle oluşturulmuştur
(Res. 7). İki bloğunda tıpkı duvar bloklarında olduğu
gibi iç kısımları düzgün traşlanmışken mezarın dış yü-
zeyine gelen üst kısımları kabaca işlenmiştir. Duvar-
larda kullanılan kesme taş gnays blokların iç kısımları
işlenerek düzgün bir yüzey oluşturulmuştur. Mezar taş
bloklarının genişlikleri farklı olmakla birlikte yüksek-
likleri her duvar sırasında aynıdır. Batı duvar üzerinde
ikinci ve üçüncü sıra duvar blokları sandukayı oluştur-
duğu için duvarlar ve sanduka arasında kilitleme siste-
mi görülmektedir. Ayrıca güney duvar sanduka üzerine
246 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI
oturan üçüncü sıra arka bloğunda da kilitleme sistemi
görülür. Mezar içerisindeki tüm duvarlarda her iki blo-
ğun birleştiği noktalarda tahribat olduğu için duvarlar-
da sağlamlaştırıcı olarak metal kenet kullanılıp kulla-
nılmadığı belirlenememiştir. Bunun dışında oda mezar
içerisindeki kalıntıların kaçak kazılar sırasında tahrip
olması nedeniyle ölü gömme geleneklerini aydınlatabi-
lecek herhangi bir buluntuya rastlanmıştır.
M2 - 2 Numaralı Oda Mezar (Doğu)
Araştırma alanındaki Karadağ’ın zirvesinde, doğu
- batı doğrultusunda sıralanan üç adet oda mezar bu-
lunmaktadır. Bunlardan M2 örneği, diğerlerine göre
doğuda yer alır. Mezarlar içerisinde kaçak kazılar sıra-
sında en yoğun tahribata uğrayan bu mezarı örten yığ-
ma toprak kaldırılmış, yapının tavanını örten kapama
blokları yerlerinden sökülerek kuzey tarafa atılmış, ze-
min tamamen parçalanmış ve özellikle batı duvar blok-
ları tamamen sökülmüştür. Mezar, gnays anakayanın
işlenmesi ve anakayaya birleşik olarak kesme taş blok-
ların eklenmesiyle oluşturulmuştur. Özellikle mezarın
mimari açıdan sağlam olması ve uzun yıllar dayanabil-
mesi amacıyla kuzey, güney ve batı yönlerinde anaka-
yaya yaslandırıldığı tespit edilmiştir. (Res. 8). Mezar,
aynı yönde uzanan giriş bölümüyle birlikte batıdaki
daha büyük boyutlu mezar odasından oluşmaktadır
(Res. 9-10). M1’de olduğu gibi mezarın iç kısmında
kesme taş bloklar ince işçilik gösterirken mezarın dış
yüzeyinde kalan kısmı ise toprak altında kaldığı için
kaba bırakılmıştır.
Oda mezara giriş, doğuda bulunan koridordan sağ-
lanmasına rağmen bu bölüm toprak altında kaldığın-
dan kesin bir bilgi elde edilememiştir. Doğudaki giriş
2.02 m. x 1 m. ölçülere sahiptir. Mezar odası ise daha
geniş boyutlu olup 2.50 m. x 1.27 m. ölçülerindedir.
Mezar odasının kapısında kuzeyde 1 m. yüksekliğinde,
güneyde ise 1.16 m. yüksekliğinde iki adet kapı sövesi
yer alır. Kapı ve lento blokları, mezardaki tahribat ne-
deniyle yerinde bulunamamıştır. Fakat sövelerin in situ
olması nedeniyle kapı aralığının 0.79 m. genişliğinde
olduğu anlaşılmaktadır. Söve bloklarının girişe bakan
uçlarının 0.04 m. genişliğinde ve 0.12 m. derinliğinde
oyulmuş olması nedeniyle kapının monoblok bir forma
sahip olduğu anlaşılmaktadır. Mezarın duvarları ve et-
rafındaki blokları göz önünde bulundurulduğunda or-
talama 1.30 m. kadar toplam yüksekliğe sahip olduğu
anlaşılmaktadır.
Mezar odasını kuzey – güney yönünde kapatan biri
1.53 m. x 0.80 m. ölçülerinde ve 0.30 m. kalınlığında,
diğeri 1.68 m. x 0.85 m. ölçülerinde ve 0.17 m. kalın-
lığında iki adet kapama bloğu yer almaktadır. Ayrıca
girişin tavanını kapatan 2.07 m. x 0.86 m. ölçülerinde
ve 0.16 m. kalınlığında bir adet kapama bloğuna rast-
lanmıştır. Sonuç olarak mezarın tavanını kapatan top-
lamda üç adet kapama bloğu görülmektdir (Res. 11).
Buradan mezarın direk bu kapama bloklarıyla kapatıl-
dığı anlaşılır ve bu özelliği ile bu çalışmada ele alınan
M1’e benzer.
Mezara ait kesme taş (gnays) blokların çalışmada
ele alınan diğer mezarlarda olduğu gibi iç kısımları
düzgün traşlanmış iken dış kısımları kaba bırakıl-
mıştır. Oda mezardaki tahribat nedeniyle ölü gömme
biçimiyle ilgili her hangi bir buluntuya rastlanmamış-
tır. Genel anlamda bu mezarın taş işçiliği çalışmada
ele alınan diğer mezarlara göre daha özenlidir. Mezar,
düzgün taş işçiliğiyle birlikte mimari özellikleri ve ti-
polojisiyle burada yer alan diğer mezarlara göre daha
erken bir tarihten olmalıdır. Özellikle de ince ve uzun
kesme taş blok yüzeylerinin pürüzsüz ve zarif işlenmesi
nedeniyle MÖ 5. yüzyıldan olmalıdır. Ancak bu bölge-
deki MÖ 5. yüzyıl mezarları genel olarak daha büyük
boyutlu olup mimarileri farklıdır. M2 ise daha dar ve
alçak formu yanında ölü gömmeye ait herhangi bir be-
lirti olmaması nedeniyle tipolojik açıdan farklıdır.
M3 - 3 Numaralı Oda Mezar (Orta)
Araştırma alanındaki Karadağ’ın zirvesinde M2 ve
M4 arasında kalmaktadır. Mezarın tamamen toprak
altında olması nedeniyle mezar duvarlarının dışı ile il-
gili herhangi bir bilgi elde edilememiştir. Toprak altına
inşa edilmiş olması nedeniyle duvar bloklarının dış yü-
zeyleri çalışmada ele alınan diğer oda mezarlarda oldu-
ğu gibi kaba bırakılmış olmalıdır. Kuzey-güzey doğ-
rultusundaki mezar, giriş, ön oda ve asıl mezar odası
olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır (Res. 12 - 13).
Oda mezarın orijinalinde tamamen toprak altında
kaldığı anlaşılmaktadır. Çizimde yer alan kesitten gö-
rüleceği gibi oda mezarın iç kısmı toprakla kaplıdır.
Mezar içerisinde her hangi bir kazı çalışması yapılma-
dığı için mezarın iç kısmındaki taban ve diğer detay-
larla ilgili verilere ulaşılamamıştır. Mezarın güneyde
yer alan giriş kısmı, 1.90 m. x 1.92 m. boyutlarındadır.
Kuzeye doğru devam eden ön oda giriş bölümüyle aynı
ölçülerdedir. Diğer bölümlere göre daha büyük boyutlu
olan asıl mezar odası ise 2. 61 m. x 1. 92 m. ölçülerin-
dedir. Toprak dolgu nedeniyle mezarın toplam yüksek-
liği, tabanı ve diğer detaylarıyla birlikte giriş kapısı-
nın formu belirlenememiştir. Ancak ön oda (Res. 14)
ve asıl mezar odası (Res. 15) girişindeki lento ve söve
bloklarının üzerinde görülen işçilik ve teknik detaylar
nedeniyle kapının monoblok bir yapıya sahip olması
gerektiği anlaşılmaktadır2.
Ön odanın kuzeydoğu köşesinde asıl mezar odası-
na geçişi sağlayan girişin sağındaki söve bloğu üzerin-
de ve ön odanın doğu duvarında sandukayla ilgili izler
görülmektedir3 (Res. 16). Asıl mezar odasında ise top-
rak dolgu nedeniyle teknik detaylara ulaşılamadığın-
dan ölü gömme şekli tespit edilememiştir. Fakat oda
mezarın planından da anlaşılacağı üzere giriş ve asıl
mezar odasında tıpkı ön odada olduğu gibi olasılıkla
sandukalar olmalıdır4.
Oda mezarın tavanı, girişte üç, ön odada iki adet
olmak üzere toplamda 5 adet kapama bloğuyla örtül-
müştür5. Asıl mezar odasının tavanı ise dar kenarlar
üzerine yerleştirilmiş doğu - batı doğrultulu uzanan
iki adet taş kriş ve taş krişlere paralel uzanan üç adet
kapama bloğu ile örtülmüştür6 (Res. 17).
Tamamen gnaystan yapılan oda mezarın kesme
taş blokları, çalışmada ele alınan diğer örneklerde ol-
duğu gibi içte daha ince işçilikli ve düzgündür. Gnays
blokların genişlikleri ve yükseklikleri mezar içerisinde
farlılıklar göstermektediır. Girişin kuzey batı köşe-
sindeki en üstte yer alan batı duvarına ait blok kuzey
duvara organik olarak devam etmektedir (Res. 18). Gi-
rişin kuzey doğu köşesinde yer alan duvarın en üst sıra
bloğunun tamamı, üst ikinci sıra bloğunun ise yarısı
organik olarak kuzey duvara bağlanmaktadır (Res. 19).
Aynı teknik ön odadaki kuzey doğu köşede yer alan
bloklar üzerinde de karşımıza çıkmaktadır. Asıl mezar
odasında kiriş bloklarının arasına yerleştirilen blokla-
rın yukarıdan aşağıya doğru genişleyerek trapeozidal
bir örgü oluşturduğu görülmektedir. Mezar uzun yıllar
boyunca tahrip edildiği için ölü gömme geleneklerini
aydınlatacak herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.

2 Ön odaya giriş bölümünde üstündeki lentoda kapı sınırı sol yana 0.06 m., sağ yana 0.08 m. yüksekliğinde, 0.03 m. deriliğinde açılmıştır.
Bunun dışında kapının sol sövesi 0.05 m., sağ sövesi 0.06 m. genişliğinde aşağıya doğru daralarak traşlanmıştır. Asıl mezar odasının
girişindeki lento üzerinde solda 0.06 m., sağda 0.08 m. yüksekliğinde, 0.03 m. deriliğinde traşlanmıştır. Bunun yanı sıra kapının sağ sövesi
lento kısmında 0.04 m. genişliğinde aşağıya doğru daralarak inerken zemine inmeden sıfırlanmıştır.
3 Asıl mezar odası girişinin sağ sövesi üzerinde görüldüğü kadarıyla 0.07 m. genişliğinde, 0.03 m. derinliğindeki sanduka oyukları yer alır.
Ayrıca sanduka nişi ile aynı yükseklikte, sağ duvardaki blok sırası 0.05 m. çıkıntı yapar.
4 M3 planından anlaşılacağı gibi giriş bölümünün doğu duvarında da bir adet sanduka olması muhtemeldir. Asıl mezar odasın ölçüleri göz
önüne alındığında Alabanda Klasik Dönem Oda Mezarı’nda olduğu gibi asıl mezar odasının üç duvarında da sanduka olması gerekir. Fakat
asıl mezar odası kapısının batı duvarı dar tutulduğundan odanın batı duvarında sanduka bulunmayabilir. Buna Kavaklı Tümülüs’leri örnek
gösterilebilir. Henry 2005, Kavaklı T1, pl. 207 T03, pl.209.
5 Giriş holü tavanı ön oda giriş kapısı üzerindeki kapama bloğu 0.06 m. giriş holüne çıkıntı yapar, devamında ise çıkışa doğru sırasıyla, 0.45
m., 0.55 m., 0.85 m., genişliklere sahip üç adet kapama bloğu ile örtülüdür. Ön oda tavanı, önde 0.90 m. arkada ise 0.91 m. genişliğnde iki
adet kapama bloğu ile örtülüdür.
6 Ön kiriş bloğu; 0.31 m. genişliğinde, 0.42 m. yüksekliğinde, arka kiriş ise, 0.30 m. genişliğinde, 0.44 m. yüksekliğindedir.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 247

M4 - 4 Numaralı Oda Mezar (Batı)
Araştırma alanındaki Karadağ’ın zirvesinde yer
alan M4, diğer oda mezarlara göre en batıda bulun-
maktadır. Kuzey-güzey doğrultulu olan oda mezar, gi-
riş ve mezar odası olmak üzere iki bölümden oluşmak-
tadır (Res. 20 - 21). Mezar, tamamen toprak altında
olduğu için oda mezarı oluşturan duvarlardaki kesme
taş blokların dış yüzeyleri hakkında bilgi bulunma-
maktadır. Ancak diğer örneklerde olduğu gibi toprak
altına inşa edilmiş olması nedeniyle bloklarının dış yü-
zeyleri kaba bırakılmış olmalıdır.
Oda mezarda herhangi bir kazı çalışması yapılma-
dığı için günümüzde mezarın içine küçük bir açıklık-
tan girilebilmektedir. Aynı sebep nedeniyle mezarın
giriş kısmıyla ilgili ayrıntılı verilere ulaşılamamıştır
(Res. 22). Kuzey – güney doğrultusunda, ince ve uzun
dikdörtgen formlu giriş bölümü 3 m. x 1. 45 m. ölçü-
lerindedir. Mezarın iç kısmındaki toprak dolgu nede-
niyle girişin yüksekliği konusunda bilgi elde edileme-
miştir (Res. 23). Daha büyük boyutlu olan mezar odası
3.05 m. x 1.88 m. ölçülerindedir. Araştırma alanındaki
diğer örneklerde olduğu gibi mezar odasına girişi sağ-
layan kapı monoblok bir taştan oluşturulmuştur7 (Res.
24). Diğer örneklerden farklı olarak monoblok bir taş-
tan oluşan lentonun yüzeyinde bir silme bulunmak-
tadır. Oda mezar içerisinde bezemesiz mermer lahit
parçalarıyla birlikte lahdin kapağına ait buluntular ele
geçmiştir. Bu nedenle oda mezar içerisinde iki yana
eğimli kapağa sahip bir lahit içerisine gömü yapıldığı
anlaşılmaktadır (Res. 25 - 26)8.
m. genişliğinden yukarı doğru daralarak devam ederek
trapezoidal bir örgü oluşturur (Res. 28). Aynı teknik
mezar odasındaki doğu duvarın üsten ikinci sırasında
yer alan iki bloğun birleşim yerlerinde de görülmek-
tedir (Res. 29). Çalışmada yer alan diğer örneklerde
olduğu gibi mezarda kazı çalışması yapılamadığı için
mezarı tarihleyici herhangi bir buluntuya rastlanılma-
mıştır.
M1 – M4 Numaralı Oda Mezarların Tipoloji ve
Kronoloji Önerisi
Çalışmada yer alan Karadağ mevkiindeki oda me-
zarlarda, yapı malzemesi olarak yerel ana kaya olan
gnaystan kesme taş bloklar kullanılmıştır. Gnays, Ala-
banda antik kenti ve çevresinde yaygın görülen bir ka-
yaç türüdür11. Antik kentin gerek kamu yapıları gerek-
se konut ve mezar mimarisinde gnays en çok kullanılan
kayaçtır. Ucuz ve yakın kaynak olması yanında bölgede
yoğun bulunması nedeniyle antik kentteki yapılarda
her dönem vazgeçilmez bir yapı malzemesi olmuştur.
Gnays aslında diğer taş cinslerine oranla işlemesi zah-
metli ve darbeye maruz kaldığında pul pul dökülen bir
özelliğe sahiptir. Buna rağmen çalışmada ele alınan
oda mezarlarda taşların yüzeylerinin çok ince ve düz-
gün işlendiği görülmektedir. Oda mezarlardaki kes-
me taş bloklarda ince işçilik için sivri uçlu çekiç ya da
ince uçlu murç kullanıldığı anlaşılmaktadır. Kesme taş
blokların yüzeyleri konuldukları alana farklı işçilikler
göstermektedir. Örneğin M4’ün mezar odasında yer
alan blokların işçiliği kusursuzken giriş bölümünde yer
alan bloklar daha kaba işçiliğe sahiptir12.

Dikdörtgen formlu girişin tavanı tamamen kesme
taştan oluşan dört adet kapama bloğu ile örtülüdür9.
Asıl mezar odasının tavanı ise dar kenarlar üzerine
oturan, kapıya paralel iki adet kiriş bloğu ile birlikte
üzerinde yer alan kapama bloklarıyla kapatılmıştır10
(Res. 27).
Oda mezarı oluşturan kesme taş blokların iç yüzeyi
çalışmada ele alınan diğer örneklerde olduğu gibi siv-
ri uçlu bir alet yardımıyla düzgün ve ince işlenmiştir.
Oda mezar içerisindeki blokların genişlikleri ve yük-
seklikleri farlılık göstermektediır. Asıl mezar odasında
yer alan her iki kiriş, yerleştirildiği duvara alttan 0. 06
Çalışmada ele alınan M1, M3 ve M4 numaralı me-
zarlarda kesme taş blokların bazılarında blokların uç
kısımlarının “L” şeklinde kesildiği ve yandaki bloğun
bu alana oturtularak kilit sistemi oluşturulduğu tespit
edilmiştir. “L” şeklinde işlenerek birbirine bağlanan
kesme taş blok işçiliği Alabanda kentinde yer alan bir
oda mezarda görülmektedir. Söz konusu işçilik kent
merkezi dışında çalışmada ele alınan mezarların oldu-
ğu Karadağ ve çevresindeki sur sisteminde de benzer
formda karşımıza çıkmaktadır (Res. 30 a-b-c). Bunun
dışında çalışmada ele alınan M3 ve M4 numaralı me-
zardaki kesme taş bloklarda trapeozidal duvar örgü
tekniği görülmektedir.

7 Lento 0.11 m. yüksekliğinde 0.06 m. genişliğinde ve 0.05 m. derinliğinde iki yana girinti yapar ve aynı zamanda iki sövede 0.06 m.
genişliğinde 0.03 m. derinliğinde oyuntu vardır.
8 Res. 20’deki planda görüldüğü gibi mezar odasının güney duvarında yer alan kapının batı kısmı daha geniş tutulmuş olması mezar odası
içerisinde birden fazla lahit kullanıldığı fikrini vermektedir.
9 1.15 m., 0.61 m., 0.50 m., 0.63 m. genişliklere sahiptir.
10 Ön kiriş bloğu; 0.31 m. genişliğinde, 0.44 m. yüksekliğinde, arka kiriş ise, 0.33 m. genişliğinde, 0.44 m. yüksekliğindedir.
11 McNicoll 1997, 44.
12 Sivri uçlu aletler; saplı ve sapsız olarak iki gruba ayrılır. Sapsız aletler, elle kavranarak blok üzerine belli bir açıyla tutularak çekiçle vurulan
aletlerdir ve murç ya da nokta olarak anılır. Sivri uçlular; dikey veya yatık olarak başlıca iki şekilde kullanılır ve en çok kullanılanı sivri
uçlu çekiçtir. Yatay tutularak kullanıldığında blok üzerinde kısa düzgün olmayan ince çizgiler şeklinde, blok üzerine dik şekilde tutularak
vurulduğunda ise bırakmış olduğu iz ince nokta kümecikleridir. Benzer örnekler için bkz. Beck 1988, 56 - 59; Tomlinson 2003, 25 - 27.

248 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

 Karia Bölgesi’nde yayınlanmış bazı mezarların
benzer malzeme ve mimari tekniklere sahip oldukla-
rı görülür. Bunlardan Alaçam I13, Alaçam II14, Ort-
hosia15, Beçin16 ve Alabanda antik kentindeki bir oda
mezarda17 çalışmada ele alınan mezarlarla aynı kilit
sistemi ve trapeizodal işçilik karşımıza çıkar. Karia
Bölgesi dışında Lydia Bölgesi’nde yer alan tümülüs-
lerde uygulanan bu tekniğin tipik bir Lydia taş işçiliği
uygulaması olduğu belirtilir. Benzer örnekler Bintepe-
ler mevkiinde yer alan Kendirlik Köyü’ndeki iki adet
tümülüste18, aynı bölgedeki Karnıyarıktepe Tümülüsü
krepis duvarında, Alyattes Tümülüsü mezar odasının
girişinde, Sardeis antik kenti kuzey akropolü duvar-
larında19 ve Selçikler-Sebaste T-01 Tümülüsü’nde20
görülmektedir. Sonuç olarak bu uygulama tekniğinin
Karia ve Lydia Bölgesi mezarlarında uygulandığı an-
laşılmaktadır.
M1 ve M3’te bulunan dörtgen formlu sandukalar,
Karia Bölgesi’ndeki oda mezar ve tümülüslerde yaygın
olarak kullanılmaktadır. Bu tipteki örneklerde genel-
likle sandukaların bir yanı bulunduğu duvara yaslandı-
rılır, diğer yanına ince bir korkuluk levhası yerleştirilir.
Korkuluk levhalarının iki ucu dayandıkları duvarlara
ait oyuklara geçirilir. Bazı örneklerde sandukanın yas-
landığı duvarda ortalama 0. 05 m. kadar çıkıntı bulun-
maktadır. Bu çıkıntı ile korkuluk levhasının yüksekliği
eşittir ve muhtemelen üzeri bir levha ile kapatılmak-
tadır. Bu sanduka formunun benzer örneklerine Karia
Bölgesi’ndeki Altıntaş Tümülüsü 21, Kavaklı Sultanlar
Tepesi Tümülüsü 22 ve Kavaklı Tümülüsü’nde23 rast-
lanmaktadır. Tümülüsler dışında Alaçam I 24, Alinda
MM425, Beçin 26, Labraunda 27, Mylasa 28, Mylasa Dam-
lacık 29, Mylasa Ortaokul 30, Orthosia 31 ve Alabanda’da 32
yer alan oda mezarlarda karşımıza çıkmaktadır. Karia
Bölgesi örnekleri dışında Pisidya Bölgesi’ndeki Çeşte-
pe Tümülüsü’nde33 benzer formlu sanduka görülmek-
tedir.
Karia Bölgesi genelinde çok sayıda taş kirişli me-
zar bulunmaktadır. Şimdiye kadar ortaya çıkarılan
yayınlanmış MÖ 6. yüzyıla tarihlenen mezarlardaki
taş kirişler, kuzey Karia’daki Harpagos Vadisi’nde,
Harpasa’da yer alan Asarlık Tepe’deki Tümülüs’te34 ve
bölgenin iç kesimlerindeki Beçin Kalesi’nin duvarları
altında kalan anıt mezarda 35 görülmektedir. Beçin Ka-

13 Henry 2009, 197 – 199, Res. 35; Özdemir 2014, 37, Lev. XXXIb. Milas’ın Alaçam köyünün kuzeydoğusundaki Manastır Dağı’nın doğu
yamacında yer alan Alaçam Mezarı I’de mezar odasına giriş sağlayan kapının üzerinde ve güney duvarında kilitleme tekniği ile örülmüş
duvar örgüsü bulunur.
14 Henry 2009, 199 - 201, Res. 65 - 66; Özdemir 2014, 37 - 38, Lev. XXXIIb. Alaçam I’in yaklaşık 250 m. kuzey doğusunda yer alan Alaçam
II mezarı, üst örtüsü bakımından farklılık gösterse de kilitleme sistemi ile örülmüş duvar örgüsü açısından Alabanda örnekleriyle benzerlik
taşımaktadır.
15 Henry 2009, 254 - 255, Res. 35; Özdemir 2014, 43 - 44, Lev. XLIIIb. Aydın ili Yenipazar ilçesine 5 km. uzaklıktaki Donduran köyü
sınırları içerisinde yer alan Orthosia Mezarı’nın asıl mezar odasına geçişi sağlayan kapının lentosunda ve lento üzerindeki bazı bloklarda
kilitleme sistemi görülür.
16 Kızıl 1995, 255 - 260; Akarca 1971, 3 - 37. Muğla ili, Beçin (Mutluca) beldesi, Kepezaltı mevkiinde yer alan Beçin Mezarı örneklerinde
yukarıda da bahsettiğimiz duvar örgüsündeki kilitleme sistemi uygulanmış.
17 Özdemir 2014, 52 - 72, Lev. LIVb-c-d-e.
18 Bilgin et al. 1996, 207 – 209, Res. 3.
19 Bilgin et al. 1996, 219 – 220.
20 Fırat 1970, 109 - 160; İzmirligil 1975, 45, Lev. V - VII; McLauchlin 1985, 268 - 270; Dinç 1993, 237-241, Res 309 - 311.
21 Paton 1900, 66 - 69, Res. 2 - 4; Henry 2005, 45 - 47, pl. 39 - 42; Henry 2009, 87, Res. 28, Altıntaş T02; Özdemir 2014, 31 - 32, TM -03, Lev. XIXa.
22 Paton 1900, 67; Henry 2005, 206 - 207; Henry 2009, 232, Res. 28, Kavaklı T03; Özdemir 2014, 36, TM-09, Lev. XXVIIIa.
23 Henry 2005, 2005 - 206, pl. 207 - 208; Henry 2009, 87, Res. 28, Kavaklı T01; Özdemir 2014, 35, TM-08, Lev. XXVIb.
24 Henry 2009, 197 - 199, Res.34, Alaçam T01; Özdemir 2014, 37, Alaçam I YOM-04, XXXIa.
25 Özkaya ve San 2000, 182 - 183, Çizim-1; Özdemir 2014, 38 - 39, Alinda (MM4) YOM-03, Lev. XXXIIIaa.
26 Kızıl 1995, 255 - 260, Çizim-1 ve Çizim-2; Henry 2009, 211, Beçin T02, Res. 34; Özdemir 2014, 39 - 40, Beçin YOM-04, Lev. XXXVa-b.
27 Henry 2009, 235 - 236, Res. 34 ve 117; Henry 2010, 99 - 101; Özdemir 2014, 40 - 41, Labraunda YOM-05, Lev.XXXVIIb, Lev.
XXXVIIIa-b.
28 Lebas and Reinache 1888, 47; Henry 2005, 251 - 253, pl.259; Henry 2009, 248, Res. 34; Mylasa T04; Özdemir 2014, 42-43, Mylasa YOM-
08, Lev. XLIIa-b.
29 Akarca 1952, 374 - 375, Lev. LXXVIII; Henry 2009, 248, Res. 34, Mylasa T02; Özdemir 2014, 42, Mylasa Damlacık YOM-07, Lev. XLIa-b.
30 Akarca 1952, 367, Lev. LXXVI; Henry 2009, 248, Mylasa T01, Res. 53; Özdemir 2014, 41 - 42, Lev. XXXIXa-b.
31 Henry 2009, 251 - 255, Res. 34 ve 144; Özdemir 2014, 43 - 44, Lev. XLIIIa-b.
32 Özdemir 2014, 52 - 72, Lev. LIa-b.
33 Burdur Arkeoloji Müzesi; Çeştepe Tümülüsü 2011 Yılı Çevre Düzenleme ve Koruma Önlemleri Yayınlanmamış Raporu.
34 Henry 2005, 155 - 156, pl. 156; Henry 2009, 216 - 218, Res, 32; Özdemir 2014, 32 - 33, Lev.XXIIa.
35 Akarca 1971, 26-29. Akarca; Kale altındaki kalıntıları tapınağa ait basamaklı podyum olduğunu ve mezar odalarının arazi konumu
nedeniyle zemin düzlemek için oluşturulmuş mimari bir teknik olarak belirtir. Baran ise bu kalıntıların tapınak ya da bölgede görülen taş
kirişli mezara ait olabileceğini öne sürer. Baran 2002, 18 – 23; Baran 2004, 19 - 38; Baran 2010, 122 - 131.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 249

lesi’nde yer alan bu mezar orta Karia’nın en erken taş
kirişli mezar örneğini oluşturmaktadır36. Bunlar dı-
şında Klasik Dönem’e tarihlenen Altıntaş Tümülüsü37,
Hyllarima Tümülüsü38, Kavaklı Tümülüsü39 ile Kavak-
lı Sultanlar Tepesi Tümülüsü40 kirişli tavan örtüsüne
sahip tümülüs örneklerindendir. Alaçam-I41, Beçin42,
Beçin Armutçuk43, Labraunda44, Mylasa45, Mylasa
Damlacık46, Mylasa Ortaokul47, Orthosia48, Tekekale49
ve Alabanda’da 50 taş kirişli tavan örtüsüne sahip oda
mezarlar yer almaktadır. Çalışmada ele alınan mezar-
ların bulunduğu Karia Bölgesi örnekleri dışında Pisi-
dia Bölgesi’nde de taş kirişli tümülüsler tespit edilmiş-
tir. Bunlardan Burdur İli, Karamanlı İlçesi, Bademli
Köyü, Bademli Üç Tümülüslerden Doğu Tümülüs51,
Karamanlı İlçesi, Harmankaya Köyü’ndeki Çeştepe
Tümülüsü’nde52 taş kirişli tavan örtüsü bulunmaktadır.
Çalışmada ele aldığımız diğer konu ise oda me-
zarların kapılarıdır. M1’in giriş kapısının lento bloğu
sökülüp içeriye girilmiş olduğundan kapı günümüzde
insitu şekilde durmaktadır. Kapının 0.08 m. kalınlı-
ğında ve monoblok bir taştan yapıldığı tespit edilmiş-
tir. M2’nin mezar odası giriş kapısı ile birlikte M3’ün
ön oda ve asıl mezar odası kapıları ve M4’ün mezar
odası kapısı yerinde bulunamamıştır. Fakat kapı söve-
leri ve lentolarında bulunan oyuklardan da anlaşılacağı
gibi kapıların dikdörtgen formlu ve kapı aralıklarının
ölçülerine göre kesilmiş monoblok taştan yapılmış ol-
dukları anlaşılmaktadır. Mezarlara ait monoblok taş
kapılar, Karia Bölgesi’ndeki Alabanda Tepecik Tümü-
lüsü 53, Kavaklı Tümülüsü 54 ve Alinda MM455numaralı
mezarlarda karşımıza çıkmaktadır.
Sonuç ve Değerlendirme
Çalışma kapsamında değerlendirilen konulardan
biri oda mezarlarda gömülen kişilerin sayısıdır. Bu
kapsamda mezarlarda yazıt ele geçmediğinden gömü-
len kişiler konusunda bilgimiz yoktur. Ancak Karia
Bölgesi genelindeki oda mezarların çoğunda birden
çok gömü yeri bulunması mezarların aileler tarafından
uzun yıllar boyunca kullanıldıklarını kanıtlamakta-
dır. Buna en güzel örnek Beçin’deki Kepezaltı mevkii,
1334 numaralı parselde yer alan oda mezardır. Mezar
odasına girişi sağlayan kapının iç yüzünde “Menippos
kızı Adas (bu mezarı) kendisi, çocukları ve torunları
için (yaptırdı)” şeklinde bir yazıt bulunmaktadır56. Ay-
rıca Tralleis antik kentinin güney nekropolis alanında
yapılan çalışmalarda bulunan ve MS 3. yüzyıla tarih-
lenen bir oda mezarın yazıtında “mezarın Aurelios Ta-
tianos’a ait olduğu, mezar içine kendisinin, karısının,
çocuklarının, torunlarının ve onların beslemelerinin
gömülmeleri için onarttığını, başkalarının buraya gö-
mülmeyeceğini, aksi halde aykırı davranan kişilerin
Zeus Larasios’a 1500 Attika drahmisi ödemekle yü-
kümlü olacağı ve mezar sahiplerinin henüz yaşadıkları”
yazmaktadır57. Mezar yazıtlarından anlaşılacağı üzere
oda mezarlar aynı aile üyeleri tarafından bunlara evlat-

36 Henry 2009, 136 - 141, Res. 43; Baran 2004, 23 - 25, res. 9 - 13; Baran 2010, 128 - 130, Lev. 124.
37 Paton 1900, 65. Res. 2 – 3; Henry 2009, 206 - 209, Res. 32, Altıntaş T02; Özdemir 2014, 31 - 32, Lev. XIXb.
38 Henry 2005, 163 - 165, pl. 163 - 166; Henry 2009, 220 - 222, Res. 32 – 96 - 97; Özdemir 2014, 34 - 35, Lev. XXVb.
39 Paton 1900, 67; Henry 2005, 205 – 206, pl. 207 - 208; Henry 2009, 232 - 233, Res.32; Özdemir 2014, 35, Lev. XXVIIa.
40 Paton 1900, 67; Henry 2005, 206 – 207, pl. 210; Çörtük 2007, 40 – 42; Henry 2009, 233 - 234, Res. 32; Özdemir 2014, 36, Lev.
XXVIIIa-b.
41 Henry 2009, 197-199, Res. 35; Özdemir 2014, 37, Lev. XXXIb.
42 Kızıl 1995, 255 - 260, Çizim-2; Henry 2005, 58 - 59, pl. 49 - 50; Henry 2009, 211, Res.35; Özdemir 2014, 39 - 40, Lev. XXXVIa.
43 Akarca 1971, 34 - 36, Lev. XXI - XXXII; Henry 2005, 58, pl.48; Henry 2009, 210, Res. 35.
44 Henry 2010, 99 - 101; Özdemir 2014, 40 - 41, Lev. XXXVIIIb.
45 Lebas and Reinache 1888, 47; Henry 2005, 251 - 253, pl. 259; Henry 2009, 248, Res. 35; Mylasa T04; Özdemir 2014, 42 - 43, Mylasa
YOM-08, Lev. XLIIa-b.
46 Akarca 1952, 374 - 375, Lev. LXXVIII; Henry 2005, 249, pl 255; Henry 2009, 248, Res. 35, Mylasa T02; Özdemir 2014, 42, Mylasa
Damlacık YOM-07, Lev. XLIa-b.
47 Akarca 1952, 367, Lev. LXXVI; Henry 2005, 248, pl. 252 - 254; Henry 2009, 248, Mylasa T01, Res. 35 - 53; Özdemir 2014, 41 - 42, Lev.
XXXIXa-b.
48 Henry 2009, 251 - 255, Res. 35 ve 144; Özdemir 2014, 43 - 44, Lev. XLIIIb.
49 Paton and Myres 1896, 188 - 271; Henry 2005, 293 - 294, pl. 295; Öncü 2009, 153 - 154, res. 15; Özdemir 2014, 44 - 45, Lev. XLVa-b.
50 Özdemir 2014, 68 - 71, Lev. LVIIb-LVIIIa. Söz konusu olan bu taş kirişli mezarların hepsinde taş kirişler odanın dar kısımlarına
yerleştirilirken sadece Alabanda Klasik Dönem Oda Mezarında geniş kenarlara yerleştirilmiştir.
51 Ekinci 2006, 143 – 145; Ekinci 2007, 53 – 60; Burdur Arkeoloji Müzesi; Bademli Üç Tümülüsler 2006 Yılı Çevre Düzenleme ve Koruma
Önlemleri Yayınlanmamış Raporu.
52 Burdur Arkeoloji Müzesi; Çeştepe Tümülüsü 2001 Yılı Çevre Düzenleme ve Koruma Önlemleri Yayınlanmamış Raporu.
53 Yener 1997, 235 - 254, res. 15 - 16.
54 Henry 2005, pl. 207.
55 Özkaya ve San 2003, 119, Res. 15; Henry 2005, pl. 22.
56 Kızıl 1995, 255–260.
57 Ölmez 1996, 190 vd; Yener ve Özkan 1998, 220 vd.

250 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

lık çocuklar da dâhil olmak üzere uzun yıllar gömü için
kullanılmaktadır. Çalışma kapsamında ele alınan oda
mezarlar, bölge genelindeki örneklerde olduğu gibi aile
mezarı olarak uzun bir süre kullanılmış olmalıdırlar.
Ancak M2 numaralı örnek gerek planı gerek boyutu
gerekse işçiliği açısından diğerlerinden farklılıklar
göstermektedir. M2’ye ait hiçbir gömü yeri kalıntısı
saptanamamıştır. Ayrıca bölge genelindeki diğer ör-
neklere oranla gerek daha dar ve alçak bir boyuta sahip
olması gerekse plan tipi açısından farklılık göstermesi
nedeniyle üniktir.
Karia Bölgesi ve çevresinde saptanan oda mezarla-
rın üzerinin ortalama 1 – 1, 5 m. toprak ile kapatıldı-
ğı bilinmektedir. Her ne kadar oda mezarların varlığı
arazide tümülüsler kadar belirgin olmasa da tavanla-
rının bir Lydia tümülüsü gibi uzun ve geniş kapama
blokları ile örtüldüğü görülmektedir. Söz konusu ka-
pama blokları aslında üzerlerine yığılan ortalama 1 – 1,
5 m. toprağı rahatlıkla taşıyabilecek kapasiteye sahip
olduklarından mezarlarda kullanılan taş kiriş blok-
larının kullanımı gerekli değildir. Ancak kullanılan
taş kirişler, kapama bloklarına binen baskıyı azalttığı
gerekçesiyle işlevseldir. Taş kiriş kullanımı gereksiz
olduğu halde kullanım görmesini ahşap mimarinin
geleneksel etkileriyle açıklayabiliriz. Bu nedenle oda
mezarlarda görülen taş kirişlerin ihtiyaçtan çok ahşap
mimariye ait estetik anlayışının devamını sağladığını
söyleyebiliriz. Gerek Karia Bölgesi’nde görülen tapınak
cepheli kaya mezarlarında gerekse Lykia Bölgesi’ndeki
kaya mezarlarında geleneksel ahşap etkili cephe uygu-
lamaları görülmektedir. Ancak bu mezarlarda görülen
taş kiriş uygulamalarında mezarın dış cephesinde ah-
şap mimari sembolik olarak kabartma şeklinde yansı-
tılır. Taş kirişe sahip tümülüs ve oda mezarlarda ise taş
kiriş mezarların içerisinde bağımsız birer yapı elemanı
olarak kullanılmıştır ve bu nedenle sembolik olmaktan
çok işlevseldir.
M3 ve M4’de bulunan ve geleneksel ahşap mima-
riyi yansıtan taş kirişli benzer örnekler bölge genelinde
yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır (Res. 31). Karia
Bölgesi’ndeki en erken taş kiriş geleneği, Harpagos
(Akçay) Vadisi’ndeki MÖ 6. yüzyıla tarihlenen Lydia
etkili bir tümülüste görülmektedir. Bunun yanında
MÖ 6. yüzyılda Beçin’deki bir anıt mezarda taş kiriş
uygulaması tespit edilmiştir. İlk örneklerinin kuzey
Karia’da görülmüş olması Lydia tümülüslerinden esin-
lendiğini akla getirse de böyle bir taş kiriş uygulaması
Lydia Bölgesi’nde şu ana kadar görülmemiştir. Fakat
yukarıda bazı örneklerini verdiğimiz taş kirişli Tümü-
lüsler Pisidia Bölgesi’nde (Kibyratis – Kabalis) MÖ 5.
- 4. yüzyılda görülmektedir58. Karia Bölgesi özelinde
mezarlarda taş kiriş kullanım geleneği MÖ 6. yüz-
yıldan MÖ 3. yüzyıl başlarına kadar yaklaşık 300 yıl
boyunca devam etmiştir59. Özelliklede MÖ 4. yüzyıl-
daki mezarlarda taş kiriş geleneği çok yoğun kullanım
görmüştür.
Lydia Bölgesi’nde daha erken dönemde karşımıza
çıkan tümülüs geleneği, Karia Bölgesi’nde ise Lydia
etkisiyle birlikte en erken MÖ 6. yüzyılda görülmek-
tedir. Özellikle MÖ 6 - 4. yüzyıllar arasına tarihlenen
Lydia etkili tümülüsler, Büyük Menderes Vadisi’ndeki
Harpagos (Akçay) ve Marsyas (Çine) Çayı Vadileri’nde
tespit edilmiştir60. Bu bölgedeki tümülüs geleneğinin
Lydia kökenli olduğu anlaşılmaktadır. Ancak Lydia
Bölgesi örneklerinde görülmeyen ahşap mimariden
esinlenerek oluşturulmuş tavandaki taş kiriş geleneği
ise Karia Bölgesi’nde MÖ 6. yüzyılda ilk defa görül-
mektedir.
Beçin’de bulunan ve MÖ 6. yüzyıla tarihlenen
anıt mezar, Karia Bölgesi’nde Arkaik Dönem’de taş
kirişlerin kullanılmış olduğunu göstermektedir. Bu-
nun sonucunda MÖ 6. yüzyıl öncesinde bölgede tıpkı
Phrygia’da olduğu gibi mezarlarda ahşap kullanımının
var olup olmadığı sorusunu akla getirmektedir. Ancak
ahşap dayanıksız bir malzeme olduğu için günümüze
kadar ulaşamadan yok olmuştur. Bu nedenle MÖ 6.
yüzyılda görülen mimari gelişmelerle birlikte taş me-
zar mimarisinde geleneksel ahşap etkisi görülmektedir.
Bunun sonucunda bölgede MÖ 6. yüzyıl öncesindeki
ahşap mezar geleneği Lydia tümülüs geleneğiyle bir-
leştirilerek yeni bir sentez oluşturulmuştur.

58 Göller Yöresinde, MÖ 7. - 6. yüzyıllardaki Lydia hâkimiyetinden sonra Lydia etkili Tümülüsler ve Lydia-Pers Dönemi’ne ait taş yığma
tümülüsler görülmektedir, bkz. Ekinci 2006, 143 – 145;Çankaya 2012, 246 – 256. Taş yığma tümülüsler özellikle Kibyratis Bölgesi’nde
yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır, bkz. Corsten and Hulden 2012, 174, res. 3; Dökü 2013, 395 – 406, res. 8. Bunun yanında bölgenin
güneyindeki Elmalı Bölgesi’ndeki Bayındır Tümülüsleri’nde ve kuzeydeki Isparta İli, Senirkent İlçesi, Delipınar Tümülüsleri’nde taş
yığma tümülüsler yayılım göstermektedir, bkz. Dörtlük 1988, 171 – 174; Hürmüzlü 2009, 122 - 124, res. 3. Bu durum bölgedeki Lydia-
Pers etkisini göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca Pisidia Bölgesi’nde yer alan Karamanlı Üç Tümülüslerdeki Orta ve Doğu Tümülüs,
Karamanlı Çeştepe Tümülüsü tıpkı Karia Bölgesinde olduğu gibi taş kiriş uygulaması görülür. Aynı dönemlerde iki bölgede de taş
kiriş uygulamanın görülmesi bu bölgelerin Lydia-Pers hâkimiyeti altında olmalarıyla açıklanabilir. Ayrıca Karamanlı Üç Tümülüslerde
görülen duvar sırasına eklemiş ve korkuluk kısımlarının iki ucu nişler şeklinde yapılmış sandukalar da Karia Bölgesi’nde Tümülüs ve oda
mezarların büyük çoğunluğunda görülen bir mimari gelenektir. Söz konusu tümülüslerde taş kiriş olduğu bilgisini veren Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. F. Eray Dökü’ye çok teşekkür ederim. Tümülüslerin kazıları yapılmış fakat mimarileri hakkında
henüz bir çalışma gerçekleştirilmemiştir. Kazıları yürüten Arkeolog Alime Çankaya’ya verdiği bilgiler için teşekkür ederim.
59 Henry 2010, 19; Özdemir 2014, 75.
60 Henry 2016,429 – 444.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 251

 Çalışma konumuzu oluşturan ve Klasik Dönem’e
tarihlediğimiz M1-M4 numaralı oda mezarlar, Ala-
banda antik kenti ve çevresinin ölü gömme gelenek-
lerine ışık tutmaktadır. Şimdiye kadar Alabanda antik
kentinde yapılan çalışmalarda MÖ 4. yüzyıl öncesine
tarihlenen her hangi bir mimari kalıntı saptanamamış-
tır. Bunlardan sur duvarları içerisinde kalan ve MÖ
4. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen bir oda mezar, bu
çalışmanın yazarı tarafından daha önce yüksek lisans
tezi ile bilim dünyasına sunulmuştur61. M1-M4 numa-
ralı oda mezarlar, Alabanda antik kenti ve çevresindeki
MÖ 5 – 4. yüzyıl oda mezar geleneğinin saptanması
konusunda bir yenilik getirmiştir. Özellikle mezarla-
rın tarihlenmesi konusunda teknik detaylarla birlikte
benzer örneklerle yapılan karşılaştırmalar ön plana
çıkmaktadır. Bunun dışında Alabanda antik kentinin
yerleşim arkeolojisiyle ilgili saptanan veriler mezarla-
KAYNAKÇA
Akarca 1952 A. Akarca, Mylasa’da Helenistik Bir Mezar, Belleten -
LXIII, Sayı 61, TTK Yayınları, Ankara, 367 - 398.
Akarca 1971 A. Akarca, Beçin, Belleten - XXXV, sayı 137, TTK
Yayınları, Ankara, 1 - 37.
Ateşlier ve Akkurnaz 2014 S. Ateşlier ve S. Akkurnaz, 2011 – 2012
Yılı Alabanda Kazıları, KST - XXXV, Cilt – III, Akara,482 - 488.
Baran 2002 A. Baran, Hekatomnitler Devri (Ionia Rönesansı ?),
İDOL – XIV, Ankara, 18 - 23.
Baran 2004 A. Baran, Beçin. Zeus Karios Tapınağı (?), (Edit. Z.
Çizmeli- Öğün, Levent Keskin, T. Sipahi), I.-II. Ulusal Arkeolojik
Araştırmalar Sempozyumu, Anadolu/Anatolia Ek Dizi No:1,
Ankara Üniversitesi, Ankara, 19 – 38.
Baran 2010 A. Baran, Hekatomnitler Öncesinde Karia Mimarisi,
Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları - 262, Ankara.
Bean 2000 G. E. Bean, Eski Çağda Menderes’in Ötesi, (Çev. Pınar
Kurtoğlu), Arion Yayınevi, İstanbul.
Beck 1988 C. H. Beck, Griechisches Bouwesen in der Antike,
Beck’s Archaologische Bibliothek, München.
Bilgin et al. 1996 A. İ.Bilgin, R. Dinç, M. Öder, Lydia’daki İki
Tümülüs’de Temizlik Kazısı Çalışmaları, Arkeoloji Dergisi - IV,
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, 207 - 222.
Corten and Hulden 2012 T. Corsten, O. Hulden, Kibyratis
Araştırmaları 2011, ANMED 2011-10, 174 – 177.
61 Bahsi geçen tez “Alabanda Klasik Dönem Oda Mezarı”, başlıklı, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji
Anabilim Dalı’nda 2014 yılında tamamlanmış, yayınlanmamış yüksek lisans tezidir.
62 Ateşlier ve Akkurnaz 2014, 482 – 498; Özdemir 2014, 13 – 19.
252 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI
rın tarihlenmesi konusunda yardımcı olmuştur. 2011
– 2013 yılları arasındaki Alabanda antik kenti kazı ça-
lışmaları sırasında Karadağ ve çevresinde yapılan araş-
tırmalarda tespit edilen veriler sonucunda, Alabanda
yerleşiminin MÖ 4. yüzyılda, Maussollos Dönemi’nde
tarıma ve ticarete elverişli olan ova kenarına indiği sap-
tanmıştır62. Karadağ ve çevresinde ise daha çok Arkaik
Dönem ve sonrasına tarihlenen sur duvarlarıyla çevrili
daha erken bir yerleşim yer almaktadır. Oda mezarlar-
da görülen taş işçiliğinin Karadağ ve çevresinde tespit
edilen sur kalıntılarında da görülmesi oda mezarların
tarihlerinin surlarla çağdaş olduğunun kanıtıdır. Ça-
lışmada ele aldığımız oda mezarlar ise yerleşimin ova
kenarına indiği Maussollos Dönemi öncesine, MÖ 5.
– 4. yüzyıllara ait olmalıdır.
Çankaya 2012 A. Çankaya, Bademli-Yuvalak Tümülüsü Işığında Pisidia
Bölgesi’nin Hellenistik Dönem Öncesi Mezar Mimarisi, (Edit. B.
Hürmüzlü, M. Fırat, A. Gerçek), I. Pisidia Araştırmaları Sempozyum
Bildirileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 246 - 256.
Çörtük 2007 U. Çörtük, Kuzey Karia Akçay (Harpagos) Vadisi
Mezar Mimarisi Hakkında Bir Araştırma, Arkeolojik Araştırmalar
Sempozyumu, Anadolu/Anatolia III - IV., Ankara, 37-60.
Dinç 1993 R. Dinç, Lydia Tümülüsleri, Ege Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi
Dörtlük 1988 K. Dörtlük, Elmalı Bayındır Tümülüsleri Kurtarma
Kazısı, KST – X, Cilt -I, Ankara, 171-174.
Ekinci 2006 H. A. Ekinci, Burdur, Karamanlı Üç Tümülüsler
Kurtarma Kazısı, ANMED – IV, 143 - 145.
Ekinci 2007 H. A. Ekinci, Burdur İli Karamanlı İlçesi Üç
Tümülüsler 2005 Yılı Kurtarma Kazısı, MKKS - XV,Ankara, 53-60.
Dökü 2013 F. E. Dökü, Uylupınar Yerleşmesi (Erken Kibyra) ve
Çevresi Yüzey Araştırması, AST- XXXI, 395 – 406.
Fıratlı 1970 N. Fıratlı, Uşak-Selçikler Kazısı ve Çevre Araştırmalar,
TAD- XIX-2, Ankara, 109-160.
Henry 2005 O. Henry, Tombes De Carie – Tombes Cariennes
Contribution De L’Archetecture Funereire A L’Histoire De
La Carie Aux Periodes Classique Et Hellenistique, These De
Doctorat, Üniversite Michael De Montaigne, Bordeux-3, Historie,
Civilisation, Archeologie Et Art MondesAnciens: Bordeux.
Henry 2009 O. Henry, Tombes De Carie/ Architecture Funéraire Ölmez 1996 F. Ölmez, Tralleisden Üç Yeni Yazıt, Arkeoloji
Et Culture Carienne VI-II S. AV. J.-C,Presses Universitaires De Dergisi IV, İzmir, 189-191.
Rennes, Rennes.
Öncü 2009 Ö. E. Öncü, Teke Kale Nekropolü Piramidal Mezarları,
Henry 2010 O. Henry, Labraunda Nekropolü: Mylasa/Labraunda, Arkeoloji Dergisi - XIII, Ankara, 149–167.
Milas/Çomakdağ, Güney Ege Bölgesindeki Arkeoloji, Tarihi ve
Özkaya ve San 2000 V. Özkaya ve O. San, Alinda Nekropolü II,
Kırsal Mimari,Mas Matbaacılık: İstanbul, 71-128.
AST - XVIII-I, Ankara, 181-196.
Henry 2016 O. Henry, Marking Karian Soil. Lydian Tumuli in Karia,
Özkaya ve San 2003 V. Özkaya ve O. San, Alinda. An Ancient City
Sixthto Fourth Century BC.” Tumulus As Sema: Space, Politic, Culture
with ItsRemains and Monumental Tombs in Caria, REA 105-1,
And Religion İn The First Millennium BC., Edit. O. Henry - U. Kelp,
103 – 125.
Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston, 429 - 444.

Özdemir 2014 E. Özdemir, Alabanda Klasik Dönem Oda Mezarı,

Hürmüzlü 2009 B. Hürmüzlü, Isparta Bölgesi 2008 Yılı Arkeolojik
Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji
Yüzey Araştırması: Tymandos Antik Kenti ve Çevresi, ANMED
Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
2009-7, 122-124.

Paton 1900 W. R. Paton, Sities in E. Karia and S. Lydia, JHS - XX,

İzmirligil 1975 Ü. İzmirligil, Uşak-Selçikler Tümülüsleri, TAD-
57–80.
XXII,Ankara, 41-69.

Paton and Myres 1896 W. R. Patonand J. L. Myres, Karian

Kızıl 1995 A. Kızıl, Beçin Helenistik Dönem Oda Mezarı, MKKS
Sitiesand Inscriptions, JHS - XVI, 188–271.
- VI, Ankara, 255–272.

Tomlinson 2003 R. A. Tomlinson, Yunan Mimarlığı, (Çev.

Le Bas and Reinach 1888 M. P. Le Bas and S. Reinach, Voyage
Rıfat AKBULUT), Homer kitapevi, İstanbul.
Archéologique en Gréce et en Asie Mineure, Firmin-Didot: Paris.

Yener 1997 E. Yener, Aydın İli, Çine İlçesi, Kabataş Köyü, Tepecik
McNicoll 1997 A. W. MnNicoll, Hellenistic Fortificationsfromthe
Tümülüsü Kurtarma Kazısı 1996, MKKS - VIII, Ankara, 235-254.
Aegeantothe Euphrates, ClarendonPress, Oxford.

Yener ve Özkan 1998 E. Yener ve M. K. Özkan, Aydın Merkez

McLauchlin 1985 B. K. McLauchlin Lydian Gravesand Burial
Alihan Oğlu İsmail Türbesi Yanındaki Roma Mezarı Kurtarma
Customs (Asia Minor), Pro Quest Dissertationsand Theses; Pro
Kazısı 1996, MKKS - VIII, Ankara, 219 – 233.
Quest Dissertations & Theses (PQDT) pg. n/a.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 253

 Res. 1. Alabanda antik kenti ve Karadağ mevkiindeki mezarların uydu görünümü (google earth)

Res. 2. M1 Plan. Res. 3. M1 AA Kesiti.

254 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

 Res. 4. M1 dışarıdan görünümü. Res. 5. M1 giriş ve kapı bölümü.

Res. 6. Sandukanın bulunduğu güney duvar. Res. 7. M1 tavan blokları.

Res. 8. M2 doğudan görünüm. Res. 9. M2 plan.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 255

 Res. 10. MM2 AA kesiti. Res. 11. M2 tavan blokları.

Res. 12. M3 plan. Res. 13. M3 AA kesiti.

Res. 14. M3 ön oda girişi. Res. 15. M3 asıl mezar odası girişi.

256 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

Res. 16. M3 ön oda doğu duvar sandukası. Res. 17. M3 asıl mezar odası taş kirişler.

Res. 18. M3 girişkuzeybatı köşe işçilik. Res. 19. M3 girişikuzeydoğu köşeişçilik.

Res. 20. M4 plan. Res. 21. M4 AA kesiti.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 257

 Res. 22. M4 girişi. Res. 23. M4 koridoru.

Res. 24. M4 mezar odası girişi. Res. 25. Mermer lahit parçaları.

Res. 26. Kapak parçası. Res. 27. M4 mezar odası taş kirişler.

258 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI

Res. 28. M4 mezar odası taş işçiliği detay. Res. 29. M4 mezar odası trapeozidal taş işçiliği.

Res. 30. a-b-c. Karadağ ve çevresinde yer alan sur sistemi.

RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI | 259

 Res. 31. Karia Bölgesi Taş Kirişli Tümülüs ve Oda Mezarların Bölge İçi Dağılımları.

260 | RİFAT ERGEÇ ARMAĞANI