A

NA
B P YT
A ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕΜΠΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

1
A 9 5 0
ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Όνομα: ...................................
Όπου απαιτείται: g  10 m s 2 ,  30  1 2 ,  30  3 2  7 8
Θέμα 1ο (5x5 μονάδες)
Να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω 4 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και δίπλα το γράμμα που
αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
1. Σε σώμα ασκείται σταθερή συνισταμένη δύναμη F  10 N με αποτέλεσμα το σώμα να κινείται ευθύγραμμα ομαλά
με σταθερή επιτάχυνση a  2,5 m s 2 . Η μάζα του σώματος είναι:
(α) 4 kg (β) 4N (γ) 25 kg . (δ) 25 N .

2. Αφήνουμε να πέσει μια πέτρα από κάποιο ύψος. Αγνοούμε τις αντιστάσεις από τον αέρα. Πώς μεταβάλλονται κατά τη
διάρκεια της πτώσης οι ενέργειες της πέτρας;

Κινητική Ενέργεια Βαρυτική Δυναμική Ενέργεια Μηχανική Ενέργεια

(α) Σταθερή Αυξάνεται Αυξάνεται
(β) Μειώνεται Αυξάνεται Σταθερή
(γ) Αυξάνεται Σταθερή Μειώνεται
(δ) Αυξάνεται Μειώνεται Σταθερή

3. Με τι ταχύτητα 0 πρέπει να εκτοξεύσουμε προς τα πάνω ένα σώμα μάζας m ώστε αυτό να φτάσει σε ύψος h ;

(α)  0  2mgh (β)  0  2 gh (γ)  0  mgh (δ)  0  2 gh

4. Σε μια επικίνδυνη αποστολή ο Ήθαν Χαντ κρέμεται από ένα τεντωμένο

σκοινί. Η τάση του σκοινιού είναι:
(α) περίπου ίση με το βάρος του Ήθαν
(β) περίπου ίση με το μισό του βάρους του Ήθαν
(γ) κατά πολύ μεγαλύτερη του βάρους του Ήθαν
(δ) κατά πολύ μικρότερη του βάρους του Ήθαν.

5. Να αντιστοιχίσετε κάθε στοιχείο από την αριστερή στήλη με ένα σχετικό

με αυτό τύπο από τη δεξιά στήλη Για ευκολία έχουμε αριθμήσει τα διά-
φορα στοιχεία και τους τύπους.
Στοιχείο Τύπος

Ευθύγραμμη ομαλά επιταχυνόμενη κίνηση 1 α WF  A  B   F   AB   
Έργο σταθερής δύναμης, που ασκείται σε σώμα,  
κινούμενο σε ευθύ δρόμο
2 β F  ma
  
Στιγμιαία ισχύς δύναμης F 3 γ PF  F    
1
Μέση ταχύτητα 4 δ x  1t  at 2
2
Ο 2ος νόμος του Newton για ένα υλικό σημείο 5 ε   s t

Θέμα 2ο
Β1 Ένα σώμα επιταχύνεται με σταθερή επιτάχυνση. Από τη χρονική στιγμή μηδέν μέχρι τη χρονική στιγμή t1 το σώμα
μετακινείται κατά 100 μέτρα ενώ από τη χρονική στιγμή μηδέν μέχρι τη χρονική στιγμή 2t1 το σώμα μετακινείται κατά 300
μέτρα. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι το σώμα τη χρονική στιγμή μηδέν
(α) είναι ακίνητο
(β) κινείται
Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση (3 μονάδες). Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας (9 μονάδες)

Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης/Αντώνης Κρητικός 1

Β2.1 Από κάποιο ύψος h0 αφήνουμε να πέσει μια μπάλα η οποία αναπηδά. Αν στο χτύπημα της μπάλας με το έδαφος χάνε-
ται το 50% της κινητικής της ενέργειας σε ποιο ύψος θα φτάσει μετά από ένα χτύπημα;
α) h0 2 β) h0 2 γ) 2h0
Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση (2 μονάδες). Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας (4 μονάδες)

Β2.2 Με πόση ταχύτητα πρέπει να πετάξουμε τη μπάλα προς τα κάτω, από το ίδιο ύψος h0 , ώστε αυτή μετά από ένα κτύπη-
μα να ανέβει στο αρχικό ύψος;
α) 2gh0 β) gh0 γ) gh0
Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση (2 μονάδες). Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας (5 μονάδες)

Θέμα 3ο (Μονάδες 6+6+7+6)

Ένα σώμα 1 με μάζα m1 γλιστράει προς τα κάτω, πάνω σε κεκλιμένο επίπεδο με γωνία κλίσης   30 , με το οποίο έχει
τριβές με συντελεστή τριβής ολίσθησης 1  0,29  2 7 .
Σ2
(α) Να υπολογίσετε την επιτάχυνση με την οποία κατεβαίνει το σώμα 1 .
Σ1
Έστω ένα δεύτερο σώμα  2 μεγαλύτερης μάζας m2  1,5m1 . Το σώμα  2 έχει τριβές με το κε-
κλιμένο επίπεδο με συντελεστή τριβής ολίσθησης 2  1 (ίδιο με το 1 ). Τοποθετούμε το  2
πάνω στο κεκλιμένο επίπεδο σε απόσταση d  20 cm από το 1 , όπως φαίνεται στο σχήμα. θ
(β) Την ίδια χρονική στιγμή, αφήνουμε τα δύο σώματα, ελεύθερα να κινηθούν. Υπολογίστε τη
μεταξύ τους απόσταση σε συνάρτηση με το χρόνο.
Λειαίνουμε την επιφάνεια του  2 ώστε  2  0 .
(γ) Επαναλαμβάνουμε το πείραμα του ερωτήματος (β). Αποδείξτε ότι τα δύο σώματα θα συγκρουστούν μετά από 0,4 δευ-
τερόλεπτα από τη στιγμή που τα αφήσαμε ελεύθερα να κινηθούν.
Σ2
Έστω ότι m1  2 kg . Συνδέουμε τα δύο σώματα με μια αβαρή ανελαστική ράβδο, όπως φαίνεται
στο σχήμα. Μια αβαρής ράβδος ασκεί με τα δύο άκρα της, αντίθετες δυνάμεις και κατά το μήκος Σ1
της. Όπως κάνει ένα σκοινί, μόνο που το σκοινί μπορεί μόνο να τραβάει αλλά η ράβδος μπορεί
να τραβάει ή και να σπρώχνει.
θ
(δ) Τα δύο σώματα κινούνται μαζί σαν ένα σώμα. Υπολογίστε την κοινή επιτάχυνσή τους, a3 ,
καθώς γλιστράνε προς τα κάτω. Σχεδιάστε και υπολογίστε τη δύναμη που ασκεί η ράβδος στο σώμα  2 .

Θέμα 4ο (4+4+6+5+6 μονάδες)

Στόχος μας είναι να κατασκευάσουμε το διάγραμμα ταχύτη- F
τας χρόνου ενός σώματος με μάζα m  18 kg . Στην αρχή το m
σώμα είναι ακίνητο. Το θέτουμε σε κίνηση ασκώντας του
την οριζόντια σταθερή δύναμη F  9 N . Το σώμα στην αρ-
χή κινείται σε λεία οριζόντια επιφάνεια για μήκος AB  1 m . A B Γ
Μετά όμως, συνεχίζει πάνω σε επιφάνεια με την οποία έχει τριβές, με συντελεστή τριβής ολίσθησης k  0,075 .
(α) Υπολογίστε το χρόνο για τον οποίο το σώμα κινείται πάνω στη λεία επιφάνεια.
(β) Υπολογίστε την ταχύτητα του σώματος τη στιγμή που αρχίζει να κινείται πάνω στην τραχιά επιφάνεια (σημείο Β).
(γ) Αποδείξτε ότι το σώμα θα επιβραδυνθεί πάνω στην τραχιά επιφάνεια και υπολογίστε το χρόνο που απαιτείται για να
σταματήσει.
(δ) Να σχεδιάσετε ένα πλήρως βαθμονομημένο διάγραμμα ταχύτητας-χρόνου για όλη την κίνηση του σώματος.
(ε) Να υπολογίσετε το έργο της δύναμης F , το έργο της τριβής και τη μέση ταχύτητα του σώματος.

Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης/Αντώνης Κρητικός 2

 Λύσεις
Θέμα 1ο
1. (α) m  F a
2. (δ)
3. (β) Η μόνη επιλογή με μονάδες ταχύτητας. Αν διατηρείται η μηχανική ενέργεια τότε:
1
m 02  mgh   0  2 gh . Αν υπάρχουν τριβές με τον αέρα τότε  0  2 gh
2
4. (γ) mg  2Ty  Ty  mg 2 . Όμως, επιβεβαιώστε σχεδιαστικά, ότι
T T
η τάση T πρέπει να είναι πολύ μεγάλη για να δημιουργηθούν οι
απαραίτητες T y .

5. 1 , 2  , 3   , 4  , 5   mg

Θέμα 2ο
Β1 (β)
1 2 1
at1 και 300  a  2t1   400 . Άτοπο.
2
Ας υποθέσουμε ότι στην αρχή το σώμα είναι ακίνητο. Τότε 100 
2 2
Β2.1 (β)
Υποθέτουμε ότι στο έδαφος η μπάλα έχει μηδενική βαρυτική δυναμική ενέργεια. Στην αρχή το σώμα έχει βαρυτική
δυναμική ενέργεια mgh0 , που είναι και η μηχανική του ενέργεια. Κατά την ελεύθερη πτώση και άνοδο η μηχανική ενέργεια
mgh0 . Με το χτύπημα χάνεται η μισή κινητική
διατηρείται. Λίγο πριν χτυπήσει στο έδαφος η μπάλα έχει κινητική ενέργεια
ενέργεια και επομένως του απομένει μηχανική ενέργεια ίση με mgh0 2 . Άρα το σώμα θα ανέβει σε ύψος h0 2 .

Β2.2 (α)
Το σώμα για να ανέβει, μετά τη σύγκρουση με το έδαφος, σε ύψος h0 θα πρέπει να έχει μηχανική ενέργεια ίση με
mgh0 . Όμως, επειδή με τη σύγκρουση με το έδαφος χάνεται το 50% της κινητικής του ενέργειας, θα πρέπει πριν τη σύ-
γκρουση να έχει μηχανική ενέργεια ίση με 2mgh0 . Στο αρχικό σημείο έχει ήδη βαρυτική δυναμική ενέργεια ίση με mgh0 ,
οπότε θα πρέπει να το πετάξουμε προς τα κάτω με ταχύτητα τέτοια που η κινητική του ενέργεια να ισούται με mgh0 .
1
m 02  mgh0   0  2 gh0
2

Θέμα 3ο
(α) Η τριβή T1  1 N1  1m1 g  2,5m1 και W1x  m1 g  5m1 . Οπότε από το θεμελιώδη νόμο της μηχα-
νικής Fx  m1a  W1x  T1  m1a  a  5  2,5  2,5 m s 2 , ανεξάρτητα από τη μάζα του σώματος.
(β) Τα δύο σώματα έχουν την ίδια επιτάχυνση, ξεκινούν ταυτόχρονα από την ηρεμία και έχουν στον ίδιο χρόνο τις ίδιες
μετατοπίσεις. Άρα η μεταξύ τους απόσταση παραμένει σταθερά 20 cm .

(γ) Η επιτάχυνση του  2 είναι τώρα a2  g  5 m s 2 ενώ η επιτάχυνση του 1 από την (α) είναι
a1  2,5 m s 2  a2 . Το  2 έχοντας μεγαλύτερη επιτάχυνση θα καλύψει την μεταξύ τους απόσταση και τα σώματα
θα συγκρουστούν όταν η μετατόπιση x1 του 1 και η μετατόπιση x2 του  2 θα ικανοποιούν τη σχέση:
1 1
x2  x1  0,2  5t 2  2,5t 2  0,2  t  0,4 s
2 2

Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης/Αντώνης Κρητικός 3

(δ) Από το ερώτημα (α) η τριβή είναι T1  2,5m1  5 N . Από το θεμελιώδη νόμο της μηχανικής Fx  m1  m2   a3 
m1  m2 g  T1  m1  m2   a3  a3  20 5  4 m s 2 .
Υποθέτουμε ότι η ράβδος σπρώχνει το σώμα  2 προς τα πίσω με δύναμη F , όπως φαί- Σ2
νεται στο σχήμα. Από το θεμελιώδη νόμο της μηχανικής:
m2 g  F  m2 a3  15  F  3  4  F  3 N . F Σ1
Η άλγεβρα μας έδωσε θετική τιμή για την F , πράγμα που σημαίνει ότι δεν κάναμε λάθος
στην επιλογή της κατεύθυνσης της F . Η ράβδος σπρώχνει το σώμα  2 . θ
(Σημείωση: Πράγματι, το σώμα  2 έχει την τάση να κατέβη το κεκλιμένο επίπεδο με επιτάχυνση 5 m s 2 που είναι με-
γαλύτερη από την επιτάχυνση 2,5 m s που το 1 έχει την τάση να κατέβει. Δηλαδή το  2 σπρώχνει το 1 προς τα
2

κάτω γιατί θέλει να κατέβει πιο γρήγορα.)

Θέμα 4ο
1 2
(α) Η επιτάχυνση του σώματος είναι a1  F m  0,5 m s 2 και AB  a1t1  t1  2 s
2
(β) 1  a1t1  1 m s
N
(γ) Από την ισορροπία του σώματος στον άξονα  y
Fy  0  N  mg  180 N . Οπότε η τριβή ολίσθησης είναι
F
T  k N  0,075 180  13,5 N  F . Άρα το σώμα επιβρα-
δύνεται. Η επιβράδυνση του σώματος είναι
a2  T  F  m  0,25 m s 2 και από το νόμο της ταχύτητας T
B Γ
0  1  0,25t2  t2  4 s

mg
(δ)

υ (m/s)
(ε) Από το εμβαδόν του τριγώνου  A  1  6 1  3 m .
2
Οπότε το έργο της F ισούται με: WF  F   A  27 J .
1

Από το ΘΜΚΕ (ή και με ευθύ υπολογισμό) το έργο της

τριβής ισούται με  27 J .
s1 s2
Η μέση ταχύτητα του σώματος υπολογίζεται:
  s t  3 6  0,5 m s
2 6 t/s

Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης/Αντώνης Κρητικός 4

 ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ Β

ΘΕΜΑ Γ ΘΕΜΑ Δ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ 54 ΜΑΘΗΤΏΝ

Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης/Αντώνης Κρητικός 5