Η Μεσαιωνική Ευρώπη Ιστορία Β΄ Γυμνασίου

Η φεουδαρχία στη Δυτική Ευρώπη

Συνθήκες διαμόρφωσης της φεουδαρχίας:

➢ Η φεουδαρχία είναι ένα σύστημα πολιτικής, οικονομικής
και κοινωνικής οργάνωσης, που εφαρμόστηκε στην
Ευρώπη από τον 8ο μέχρι το 13ο αι.
➢ Το σύστημα αυτό διαμορφώθηκε κάτω από τις εξής
συνθήκες:
o 1) Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η οικονομία
ήταν αγροτική. Επομένως επιδιωκόταν η απόκτηση
όλο και περισσότερης γης, γιατί αυτό εξασφάλιζε
δύναμη και πλούτο.
o 2) Οι βαρβαρικές επιδρομές στην Ευρώπη και η
καταστροφή του δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους
προκάλεσαν ανασφάλεια στους Ευρωπαίους και
πολλοί ελεύθεροι άνθρωποι άρχισαν να αναζητούν
την προστασία των ισχυρών γαιοκτημόνων, οι
οποίοι τους την παρείχαν, αφού εξασφάλιζαν
κάποια ανταλλάγματα. Οι μεγαλογαιοκτήμονες
εξαρτιόνταν απ' το βασιλιά, ο οποίος τους είχε
ανάγκη και στηριζόταν σ' αυτούς, γι' αυτό τους
παραχωρούσε γαίες και προνόμια. ΄Ετσι
δημιουργήθηκε ένα σύστημα αλυσιδωτής
εξάρτησης μεταξύ των κοινωνικών ομάδων.
o 3) Κατά τον 8ο αι., και ιδιαίτερα μετά την
κατάρρευση των Μεροβιγγείων (βασιλική
οικογένεια που κυβερνούσε τους Φράγκους)
εξασθένησε και κατακερματίστηκε η κρατική
εξουσία

Τα χαρακτηριστικά της φεουδαρχίας:

Η Μεσαιωνική Ευρώπη Ιστορία Β΄ Γυμνασίου

➢ Στη φεουδαρχική κοινωνία ο βασιλιάς στηριζόταν στους

βασιλικούς αξιωματούχους και σε άλλους ισχυρούς
γαιοκτήμονες.
➢ Σ' αυτούς παραχωρούσε γαίες και προνόμια, δηλαδή
δημόσια εξουσία. ΄Ηταν οι άμεσα υποτελείς του και
έπρεπε να του είναι πιστοί και να του προσφέρουν
υπηρεσίες (π.χ.: στρατό).
➢ Οι ανώτεροι άρχοντες παραχωρούσαν σε άλλους
ευνοούμενους υποτελείς (βασάλους) γαίες, δηλαδή
φέουδα και απαιτούσαν πίστη, υποταγή και παροχή
ορισμένων υπηρεσιών.
➢ Οι ίδιοι υποχρεώνονταν να τους προστατεύουν και να
τους βοηθούν.
➢ Η σχέση αυτή μεταξύ άρχοντα και υποτελούς
επισημοποιόταν με τη λεγόμενη «τελετή της περιβολής».
➢ Μετά από αυτή άρχιζε να ισχύει το φεουδαρχικό
συμβόλαιο, που καθόριζε τις αμοιβαίες υποχρεώσεις και
δικαιώματα.
➢ Φέουδα κατείχαν επίσης και οι εκκλησιαστικοί άρχοντες.
➢ Έτσι σε μία φεουδαρχική κοινωνία, στην κορυφή της
ιεραρχίας βρισκόταν ο βασιλιάς και ακολουθούσαν οι
άμεσοι υποτελείς, από τους οποίους εξαρτιόνταν οι
κατώτεροι υποτελείς.
➢ Στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας βρίσκονταν οι
χωρικοί, που αποτελούνταν από τους ελεύθερους
γεωργούς, τους παροίκους και τους δούλους.
➢ Όλοι οι χωρικοί υπάγονταν στον κύριο του φέουδου
(φεουδάρχη) και του κατέβαλλαν διάφορα τέλη.
➢ Στην τάξη των ευγενών ανήκαν και οι ιππότες, που
συγκροτούσαν κλειστή φεουδαρχική ομάδα.

Η εξέλιξη της φεουδαρχίας:

Η Μεσαιωνική Ευρώπη Ιστορία Β΄ Γυμνασίου

➢ Οι μεταρρυθμίσεις του Καρλομάγνου στο στρατό και στη

διοίκηση επιτάχυναν την εξέλιξη της φεουδαρχίας, διότι:
o α) Ο στρατός, που παλιότερα αποτελούνταν από
ελεύθερους αγρότες και είχε ως αρχηγό του τον
αυτοκράτορα (αυτοκρατορικός), με τις
μεταρρυθμίσεις του Καρλομάγνου έγινε
φεουδαρχικός. Είχε δηλαδή ως αρχηγό του τον κάθε
φεουδάρχη. Οι φεουδάρχες συγκροτούσαν στρατό
απ' την περιοχή τους και συμμετείχαν στον πόλεμο
με δικά τους έξοδα. Η μεταρρύθμιση αυτή έγινε
λόγω των συνεχών πολέμων και της αύξησης του
κόστους του στρατιωτικού εξοπλισμού.
o β) Στη διοίκηση, ο αυτοκράτορας στηρίχθηκε στους
βασιλικούς αξιωματούχους και σε άλλους ισχυρούς
γαιοκτήμονες και τους παραχώρησε γαίες και
εξουσία. Με την αλλαγή αυτή επήλθε
κατακερματισμός της κρατικής εξουσίας σε
μικρότερα ή μεγαλύτερα φέουδα, που εξελίχθηκαν
σε ηγεμονίες. Οι ηγεμονίες αυτές συγκρότησαν
αργότερα ενιαίες επικράτειες που αντιστοιχούσαν
ως ένα βαθμό στα σημερινά κράτη της Γαλλίας,
Γερμανίας, Αγγλίας. Στα κράτη αυτά ανέλαβαν το
θρόνο βασιλικοί αξιωματούχοι που υπερίσχυσαν
των άλλων. Έτσι άρχισε να παρακμάζει η
φεουδαρχία και να εφαρμόζεται η απόλυτη
μοναρχία.