Lesboek:

Paragraaf 1: Verschillen in Turkije

Landschap en klimaat
In Turkije grote verschillen in landschap en klimaat.
Je hebt 4 klimaten in Turkije:
1. Middellandse zeeklimaat: langs de kust van de Middellandse Zee, vruchtbare
kustvlakten geschikt voor verbouwen van katoen en citrusvruchten.
2. Zeeklimaat: langs de Zwarte Zee, hele jaar veel neerslag.
3. Steppeklimaat: in de regenschaduw, bestaat uit hoogvlakte (warm in de zomer en
koud in de winter)
4. Landklimaat: in het oosten van Turkije met steppes en berggebieden (korte zomers
en lange koude winters)
Rijk en arm
Veel verschillen in welvaart. Turkije is een Opkomend land dat snel moderniseert. In grote
steden, zoals in de centrale zakenwijk weinig verschil met bijvoorbeeld Nederland. Op de
steppes van Oost-Turkije leven de mensen in kleine dorpen van veeteelt en akkerbouw. Het
ziet er armoedig uit met wel kenmerken van de moderne tijd, zoals het gebruik van een
tractor. In Turkije is grote regionale ongelijkheid. Tussen steden en platteland, tussen
binnenland en kustgebieden en vooral tussen het westen en het oosten.
West- en Oost-Turkije
Oorzaken voor verschillen in welvaart tussen West en Oost:
- In het westen liggen de belangrijkste steden. Istanbul is het centrum van het land:
het belangrijkste en rijkste gebied van het land. Izmir, Bursa en Ankara horen hier
ook bij. Het oosten van Turkije behoort tot de periferie: een gebied met laag
inkomen en weinig vernieuwing en modernisering.
- In het westen hebben de steden een gunstige ligging. Snel een grote afzetmarkt naar
West- en Oost-Europa met goede verbindingen over zee en over land. In het Oosten
en Zuiden van Turkije zijn grenzen met landen, zoals Iran, Syrië en Irak gesloten door
politieke situaties in die landen.
- In het Westen betere omstandigheden voor landbouw dan in het Oosten: vruchtbare
grond en gunstig klimaat. In het Oosten liggen gebergten en heerst een landklimaat
met strenge winters. Tevens in het Oosten veel grondbezit: de eigenaar heeft veel
macht over de boeren die zijn land bewerken
- In het Oosten zijn de problemen met de Koerden: een volk met een eigen cultuur, die
werden onderdrukt door de Turkse regering. Iedereen moest Turks zijn en spreken.
De Koerden kwamen in verzet en vanaf 1984 volgden jaren van geweld met
duizenden doden. De oorlog is nu voorbij. De Koerden krijgen meer ruimte, maar
hebben nog altijd niet dezelfde rechten als de Turken.
Paragraaf 2: de groei van Istanbul en de andere steden
De binnenstad
De historische binnenstad van Istanbul is meer dan tweeduizend jaar geleden ontstaan aan
de Bosporus: waterweg die grens vormt tussen Europa en Azië. Istanbul ligt op een kruispunt
van waterwegen, gunstig voor de handel. Handelaren ontmoetten elkaar in de Souk een
grote overdekte markt. Tegenwoordig zie je in zo’n grote bazaar behalve handelaren ook
veel toeristen. Door de handel ontstonden contacten tussen de Islamitische en de Westerse
cultuur, voorbeeld de Aya Sophia: een Christelijke kerk veranderd in een Moskee,
tegenwoordig een museum.
Europees en Aziatisch Istanbul
In 1950 naast de historische binnenstad nog twee stadsdelen:
- Aan de overkant van de gouden hoorn ligt de Europese wijk met aansluitend de
centrale zakenwijk met moderne wolkenkrabbers.
- Aan de overkant van de Bosporus ligt het Aziatische deel van Istanbul, de
toegangspoort naar de rest van Turkije, naar Anatolië.
Megastad Istanbul
Vanaf 1950 enorme migratie. Explosieve groei van één naar dertienmiljoen inwoners.
Istanbul megastad.
Nieuwkomers bouwden zelf een woning. Er kwam een wet: wie kon aantonen dat zijn huis in
één nacht was gebouwd (betekent gecekondu), mocht er blijven wonen. Zo’n zelfbouwwijk
heet een gecekondu. Miljoenen inwoners woonden hier. De laatste jaren is er stedelijke
vernieuwing. Duizenden zelfgebouwde woningen zijn gesloopt en vervangen door hoge flats
en woonwijken. De stedelijke vernieuwing heeft een totale herinrichting tot gevolg met
nieuwe huizen en infrastructuur
Migratie en urbanisatie
Ook andere steden in het Westen van Turkije werden groter door migratie. Drie grote
migratiestromen:
1. Vanuit het Oosten naar het Westen
2. Vanuit het platte land naar de dichtstbijzijnde grote stad
3. Vanuit het binnenland naar de kust.
Door de urbanisatie wonen de meeste mensen in steden. De urbanisatiegraad in Turkije is
70%.
Ook in andere steden werden grote zelfbouwwijken vervangen door flats en appartementen.