(400/385) :‫ت‬ ‫ ا‬2019 : ‫ ا‬02 :‫د‬ ‫ ا‬22 : ‫ا‬ / ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

(2017 -1998) ‫ل ا ! ة‬#$ ‫دان‬ ‫*) ا اردات '& ا‬+ , - ‫دا ا‬. /0
Estimation of Import Demand Function in Sudan (1998-2017)
234. ‫ ا‬5+ 34‫ ا‬3 2 ‫ را‬6
∗
‫د‬ ‫ ا‬،‫ ف‬9:‫ا‬ ;
badreco@gmail.com
2019/12/13 : .?@ ‫ ر>= ا‬0 ‫ ؛‬2019/09/23 :‫ ل‬5/ ‫ ر>= ا‬0 ‫ ؛‬2019/08/20 :‫م‬# < =>‫ ر‬0

‫ة‬ ‫ا اردات ا دان‬ ‫دا ا‬ ‫"ﻩ ا را ا‬# ‫ ف‬%& :A B

،=>?06 ‫ ذج ا‬1. ‫ * وا‬+ ‫ ا‬,-./‫ا‬ ‫د‬012 304 ، 6 06 ‫ ا‬7. ‫ ا‬89‫( <; و‬2017 -1998)
IMN O J< C "D‫ا اردات و‬ ‫ىا‬2 < FG =H ‫ ا‬I<‫ ا‬J ‫ ا‬B#‫ أ‬L B
IU ‫ <; ا‬IM ‫ ي‬.J< *W0X ‫ إ‬PFZ C 0.# ‫\[ ا را أن‬02] ‫ ت‬8^‫ أ‬.‫ ات‬PQ2/‫ن ا‬P4 RSJ ‫ا‬
ّ ‫ ف‬b ‫ ا‬J PQ2< 0<‫ أ‬،‫ا اردات‬
IR‫ أ‬PFZ _ ‫ن‬aO ‫ا‬ 6c d ‫ر ا‬0J e‫ا <* و‬
ً
hn IMm ‫ ا‬# =ijk l ‫ ا‬IMm ‫ ا‬.‫ ى‬Ue ‫ ات‬PQ2/‫ ا‬f< ]‫ر‬0 < ‫ا اردات‬ 06c h
. ‫ ة ا را‬O ‫ل‬SU 2 /‫ ات ا‬PQ2/‫ وا‬fp02 ‫ ات ا‬PQ2/‫ن ا‬P4 RSJ
.‫ ف‬b ‫ ا‬J ،.*< ‫ ا‬IU ‫ ا‬، 6c d ‫را‬0J e ،.‫ا اردات‬ ‫ ا‬: C4 ‫ ت ا‬3 D ‫ا‬
.F31, E01, E31, Q24, Q21 :JEL EC@ 0
Abstract: This study aims from an empirical point of view to estimate
import demand function in Sudan for period (1998- 2017. The study
adopted descriptive method as well as econometric model to determine
important factors that effect to level of import demand in addition to
identify variable relationship form. The obtained results showed that the
national income and relative price impact positively on import level, the
impact of exchange rate is relatively less than other variables. Meanwhiles
the logarithmic is relevant form to show the relationship between dependent
variable and explanatory variables.
Keywords: Demand of Import; Relative Price; National Income; Exchange
Rate.
Jel Classification Codes: Q21, Q24, E31, E01, F31.

.G<‫ا‬. ‫ ا‬E F ‫∗ ا‬

385
‫‪ 3‬ا‪ 5+ 34‬ا ‪234.‬‬ ‫دان ‪#$‬ل ا ! ة )‪ 6 / (2017 -1998‬را ‪2‬‬ ‫‪ . /0‬دا ا ‪ )*+ , -‬ا اردات '& ا‬

‫‪: / .1‬‬
‫ً‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫‪0X2‬رة ا‪0st‬ر‪ 69‬دورا أ ‪ 06 0‬و<‪ 018‬ا ‪0md‬ط ‪0b2Re‬دي ‪q‬ي دو ‪ .‬وا ‪0X2‬رة‬
‫ً‬
‫ا‪0st‬ر‪ I1mu 69‬ا ‪0b‬درات وا اردات )ا‪ 2 /‬ردات(‪ .‬و‪ v2Ju‬ا اردات ‪ b.‬ا <; ‪+0.‬‬
‫ا { ب ‪06‬ر ا ‪ IU‬و‪0 ]y‬ق‪ ،‬و‪0} w‬رة ; ا ‪ f‬وا‪0< st‬ت ا ‪ 0%| mu =H‬دو <‪;< 0‬‬
‫ً‬
‫ا ول ‪ Un‬ى )ا‪0st‬رج(‪.‬‬
‫ا دان <; ا ول ا ‪ < C 21 =H‬ارد ‚}‪ P}D 6J6‬ة و •; ‪ v2J€‬ا ‪0md‬ط ا •را~ ‪#‬‬
‫أ ‪0‬س ‪0b2Re‬د‪ ،‬وذ ‪ I}R C‬إ‪0m{D‬ف ا } ول و ‪ b‬ﻩ ا ‪0J‬م ‪ IMm{ .1999‬ا اردات‬
‫ا دا]‪ ;< 6‬ا‪0 } /‬ت و‪n‬دو‪ k‬وا‪ /‬اد ا ‪"Q‬ا\‪ 6‬وا‪ /‬اد ا •‪. 6\0616‬‬
‫ا اردات ا دان‪ .‬و‪l06+ ;•1k‬‬ ‫دا ا‬ ‫‪"# ‡ u‬ﻩ ا را ا‬
‫ا { ‪0‬ؤل ا ‪: 02‬‬ ‫إ‪ 6 0MN‬ا را‬
‫ا اردات ا دا]‪SU 6‬ل ا ة <; )‪(2017-1998‬؟‪.‬‬ ‫‪ w 0< -‬ا ‪ J‬ا<‪ I‬ا‪ FG/‬ة ا‬
‫‪ IMN # 0< -‬ا ‪P4 RSJ‬ن ا اردات وا‪ PQ2/‬ات ا ‪0%•O FG =H‬؟‪.‬‬
‫‪ MN .2‬را ‪K3CL‬‬
‫‪ 1.2‬ا اردات‪:‬‬
‫إزدادت أ‪ 61#‬ا ‪0X2‬رة ا‪0st‬ر‪ 2 X6{] 69‬ر ]‪ B7‬ا‪0< J/‬ت و‪•0b e‬ت وا ‪0RSJ‬ت ا و ‪. 6‬‬
‫و ‪ f}d‬أ‪ 61#‬ا ‪0X2‬رة ا‪0st‬ر‪ 69‬أو ا ‪0}2‬دل ا و <; <} أ ] رة ا‪ /‬ارد “‪ 9 • ’6‬دو ‪C 21‬‬
‫“‪ Oe 90‬اد )ا ادي وآ‪ U‬ون‪،‬‬ ‫”‪ I‬ا‪ /‬ارد ‪ O 04‬ة ا ‪S‬ز< •]‪02‬ج ”‪ I‬ا ‪ f‬وا‪0< st‬ت‬
‫‪.1(2013‬‬
‫ّأ—‪ +0. ;< b. 0%‬ا { ب ‪06‬ر ا ‪ IU‬و‪0 ]y‬ق‬ ‫‪0b2Re 7.‬د ن ا ا اردات‬
‫ا• ‪.‬‬ ‫ا‪0}N‬ع ‪•9‬ء <; ا‬ ‫•—‪ =šJu 0%‬ا“‪S‬ل ا‪0X2./‬ت ‪ IL< 6c.9e‬ا‪0X2./‬ت ا ‚‪6.‬‬
‫ا ارات ا ‪ 0#"œ2 =H‬ر‪09‬ل ‪01 e‬ل وا‪ M %› /‬ن ا‪ 6 L/‬ن و‪C "D‬‬ ‫و‪ B•ž ŸR 2k‬ا اردات‬
‫<‪ Ÿ 2œ‬ا‪0 G/‬ت وا ‪0¡68‬ت ا‪ 6< M t‬ا ‚‪ . 6.‬و‪• #‬ء ‪ v2J€ B8J619‬ون <; ا ‪+0.J‬‬
‫ا ا‪0b2RS } d 04 6 U‬د ا ‚‪q =š‬ي دو و‪ L2k‬د ‪ P}D 1X14 B8D‬ة <; ا ‪ J‬ا<‪I‬‬
‫ً‬
‫•‪ £‬ا ‪ J‬ا<‪ I‬ا‪ L/‬دة ‪0b‬درات <‪ :Sj< 0%¢‬أ ‪0J‬ر ‪ +‬ف‬ ‫ا‪0b2R•04 +0st‬د ا <*‬
‫ا اردات وا ‪0 06‬ت و‪ 9y‬اءات‬ ‫ا ‪S1J‬ت ‪ 1J 04 6c.9e‬ا ‚‪ 6.‬وا م ا‪6D 1•t‬‬
‫ا ‪ 08J}{ =H‬ا‪0< M t‬ت ‪ 04 ¤ J2 016O‬اردات‪...‬ا‪ .¥t‬و§‪ Oa‬اض ‪0}F‬ت ‪"#‬ﻩ ا ‪ J‬ا<‪aO 08J619 I‬نّ‬
‫‪ B•ž‬ا اردات ‪ L2‬د ‪ IMmp‬أ ‪ 2 14 =>?0‬ى ا ‪ IU‬ا <* )‪ 6<0N‬وآ‪ U‬ون‪.2(2010 ،‬‬

‫‪386‬‬
‫ت‪(400/385) :‬‬ ‫‪ 2019 :‬ا‬ ‫د‪ 02 :‬ا‬ ‫‪ 22 :‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪/‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

‫ا‪ 2 /‬ردات ‪ w‬ا ‪ f‬وا‪0< st‬ت و‪ +n‬ل ا أ ‪ 6 01‬ا ‪ N B2 =H‬اؤ‪ ;< 0#‬ا‪0st‬رج‪’6“ ،‬‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫‪ Ij1‬ا‪ 2 /‬ردات ¨ }‪ ¤O ;< (0§ u) 0‬ا ‪ IU‬ا <* ا ا\ ي و ‪G‬دي ا ‪ ©6 œ‬ا ‪IU‬‬
‫وا ‪ [ 0.‬ا‪P6 6 t‬ن )داوود‪.3(2014 ،‬‬
‫اردات < ‪P< 8‬ن ‪:01#‬‬
‫أ‪ /‬ا‪ 8 /‬م ا «‪ ¤6‬اردات‪،‬‬
‫ب‪ /‬ا‪ 8 /‬م ا ا ‪ f‬اردات‪.‬‬
‫ا اردات ‪ ¬šJ/04‬ا «‪ N B2 0< 16R Ij1 ¤6‬اؤﻩ <; ا ‪ 6 4 ;< f‬دول ا ‪¤6 L2 B 0J‬‬
‫<‪ fO0.‬وإ‪0}N‬ع “‪090‬ت ‪S%› e‬ك ا‪ ، L/‬و‪ IMmu‬ا‪ ]0•t‬ا‪040 “ ; /‬ت ا‪-P/‬ان ا ‪0X2‬ري‬
‫ً‬
‫‪f‬‬ ‫و ‪ .‬و‪0.#‬ك ‪ Ÿk Ju‬آ‪•9 ] U‬ﻩ ّأ—‪ ;< 0} ‚ Ij1 0%‬ا‪P16 /‬ن دا‪ IU‬ا‪0b2R‬د <‪،0‬‬
‫و‪0< U‬ت ‪0U [2d‬رج ذ ‪0b2Re C‬د‪ .‬أ<‪ 0#0.J14 0‬ا ا ‪ B2 0< I” 16R =¯O f‬ا ‪ P2‬ادﻩ <; ‪f‬‬
‫و‪0< U‬ت ورؤوس أ< ال <; ‪ 6 4‬دول ا ‪ ،B 0J‬و ‪ IU‬ا ا‪ ]0•t‬ا‪040 “ ; /‬ت <‪-P‬ان‬
‫اد‪16 0#‬‬ ‫ا‪0 O /‬ت و ‪ ’6“ ،‬ا‪ _9‬ا و ‪ Mm14‬ا]‪0 œ‬ض د‪ 08 U‬ا <* ‪.‬‬
‫ا اردات )ا‪ 6 st‬ود ‪0‬ب‪.4(2015 ،‬‬
‫ا•‬ ‫ا ‪ ±R‬ا "ي ‪ ©Jp _6O Pmu‬ا را ‪0‬ت ‪ 9‬د ‪P4 6 • RS‬ن ا‬
‫ّ‬
‫‪aO‬ن <‪ B7J‬ا را ‪0‬ت ‪0b2Re‬د ‪ Pmu‬ا أن ا اردات‬ ‫ا اردات و< ‪ 2‬ى ا ‪ IU‬ا <*‪ّ ،‬‬
‫ا اردات ‪X6{] *uZ‬‬ ‫ا•‬ ‫}‪ ‚ 0‚0‬د ً‪ f< 0‬ا ‪ IU‬ا <* وذ ‪ّ C‬‬
‫أن ز‪0k‬دة ا‬
‫ً‬
‫}‪ ²‬إر‬
‫•‪0k‬دة ا ‪ IU‬ا <* و ا رة ا ‪ m‬ا\‪ OS 6‬اد‪.‬‬
‫أ‪0N‬رت ا را ‪0‬ت ‪0b2Re‬د ا و‪ 9‬د ‪P4 6 • RS‬ن ‪ J‬ا ‪ b‬ف وا‬
‫ا اردات‪ ،‬وو‪ 9‬د ‪ ‚ 0.‬دي ‪P4‬ن <‪ J‬ل ا ‪0}2‬دل ا ‪0X2‬ري )‪0J q‬ر ا ‪ ( 6c d‬و< ‪ 2‬ى ا‬
‫ا اردات‪.‬‬
‫ا اردات وار ‪0‬ع‬ ‫ا دان <; ا ول ا ‪0 œ]a4 -P12 =H‬ض < ‪0k 2‬ت ا ‪ IU‬وز‪0k‬دة ا‬
‫‪0M‬ن‪ ] C " .‬ى ّ‬
‫أن ا‪-P/‬ان‬ ‫}‪ 6‬ا‪0} 2/‬ت ‪6 0 e‬‬ ‫<‪• J‬ت ا ‪ 1.‬ا ‪ *h0M‬وا ‪••³‬ا •}‪P‬‬
‫ّ‬
‫ا ‪0X2‬ري ا دان ‪ 12 < ••´ 0“ ;< *h0J€‬أ‪ l‬ا ‪ .‬ات‪ ،‬و‪"#‬ا ‪ =šJ€‬ان ا اردات‬
‫ق ا ‪0b‬درات‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫ا اردات‬ ‫ذ‪ #‬ا ‪ (2008) 6‬أن ‪0b2Re‬د ا دا‪012 04 Ÿb2 *h‬دﻩ ‪ 4‬ر‪ P}D 9‬ة‬
‫‪ 40 /‬إ“‪09062‬ت ا‪ /‬ا‚‪P.‬ن <; ا ‪ 6DS%› e f‬و< ‪ 40‬ا“‪09062‬ت <‪ m‬و ‪0‬ت ا ‪. 61.2‬‬

‫‪387‬‬
 ‫‪ 3‬ا‪ 5+ 34‬ا ‪234.‬‬ ‫دان ‪#$‬ل ا ! ة )‪ 6 / (2017 -1998‬را ‪2‬‬ ‫‪ . /0‬دا ا ‪ )*+ , -‬ا اردات '& ا‬

‫أن إ“‪0b‬ءات ا ‪0X2‬رة ا‪0st‬ر‪I12mu 69‬‬ ‫‪ Pmu‬إدارة ‪0b“y‬ء ‪ C.c4‬ا دان ا‪•D /‬ي ّ‬
‫ا ‪0b‬درات وا اردات ا ‪ O0” 08 6•µu B =H‬ا‪0 L/‬ت ا‪ 6D 1•t‬ا‪ 2/‬ا‪ 9‬ة ا دان‪.‬‬
‫أن ا ‪ M Ij1 16‬ا }«‪ 0‬وا “‪0.6< ¬H“ I6‬ء ا ‪ +‬ل‪.6‬‬ ‫و ‪ L‬ا اردات أ ‪0‬س ّ‬
‫‪ 2.2‬ا را< ت ا ‪/6‬‬
‫دات ا ‪ )*+ , -‬ا اردات ا‪P9:‬ا‪>.O‬‬ ‫درا ‪ R 4‬ورة ‪S+‬ح و< اد ‪ U‬و‪ .Jp ،(2016) *W‬ان‬
‫! ة ‪ UCVW0 X GC 0) 2011-1990‬ا‪.(S-T:‬‬
‫ة‬ ‫ك واردات ا‪••t‬ا\‬ ‫‪ ±O #‬ا را ا ‪ L‬و ‪ I6 L‬أ‪ B#‬ا‪ PQ2/‬ات ا‪ /‬ة‬
‫<; ‪SU‬ل إ‪0}2U‬ري ‪"9‬ور‬ ‫ا‪2‬‬ ‫)‪ ±d} .(2011-1990‬ا را ا ق ا ‪ 6 06‬ا‪j t‬‬
‫ا “ ة وا ‪ I<0M2‬ا‪ m/‬ك‪.‬‬
‫ّ‬
‫أ^‪ 8‬ت ]‪ [\02‬ا را أن ا ‪ IU‬ا ‚‪ # =š‬أ‪ L< I<0 B#‬د اردات ا‪••t‬ا\ ‪k‬‬
‫أن ا ‪IU‬‬ ‫أن ‪ 40X2 e‬ا‪ً 9 P}D IMmp f9‬ا ‪ I9n‬ا ‪ّ =šJ€ 014 Ik‬‬ ‫ا‪ /‬ى ا ‪ّ Pl ، Pb‬‬
‫}‪09062“e 6‬ت ا‪ ;< 6 L/‬ا ‪ 6c.9n f‬ا‪ /‬ى ا ‪ ، Pb‬أ<‪ 0‬ا‪ /‬ى‬ ‫ا ‚‪0R =š‬در‬
‫ّ‬
‫‪aO‬ن ‪"#‬ﻩ ا رة ‪ C "D .=>¸S2‬ى ا را ان ‪ J‬ا ‪ b‬ف ‪PFZ _ ;• B‬‬ ‫ا ‪ّ Ik‬‬
‫ا اردات ا‪••t‬ا\ ‪.7 k‬‬
‫دات ا ‪ )*+ , -‬ا اردات ا دا‪. CY‬‬ ‫درا ا‪ 1L< ; t‬وآ‪ U‬ون )‪ .Jp ،(2013‬ان‬
‫ة‬ ‫‪ ±O #‬ا را ا ‪ I6 L‬أ‪ F‬ا ‪ J‬ا<‪ I‬ا‪ L/‬دة ‪ B•¹t‬ا اردات ا دان‬
‫)‪ Qp (2010 -1980‬ض ا ‪ +‬ل ا أ‪ 1] I«O‬ذج ‪ L =>?06R‬د ا ‪P4 RSJ‬ن <‪ PQ2‬ات ا را‬
‫و< ى ‪ ±d} .0# PFZ‬ا را ا‪ ,-./‬ا ‪ * +‬ا ‪ 6 L2‬وا‪ ,-./‬ا ‪.=ºk X2‬‬
‫”‪ J ) ;< I‬ا ‪ b‬ف‪ ،‬ا ‪ [ 0.‬ا‪ ، 019y L/‬ا ‪،Bs»2‬‬ ‫أن دا‬ ‫‪±+‬ا ا إ ّ‬
‫ر‬
‫‪8‬‬
‫ا « ‪ }k‬ا‪01j{ y ، 6D 1•t‬ر ودر‪02 ]y 9‬ح( ‪.‬‬
‫درا ‪06U‬ط‪•l 6X] 1L< ،‬ا )‪ .Jp ،(2009‬ان ‪ . /0‬دا ا ‪ )*+ , -‬واردات ا ‪Z 3‬‬
‫د )‪.(1997 -1969‬‬ ‫ا ‪ C\.‬ا‬
‫ا • وا‪0 1X/ *¼••t‬ت ‪061D‬ت ا ‪f‬‬ ‫دوال ا‬ ‫‪ ±O #‬ا را ا‬
‫ا‪ 2 /‬ردة و ‪ L‬ا‪ /‬و]‪0‬ت ‪"8‬ﻩ ا وال ة )‪.(1997 -1969‬‬
‫‪061D L‬ت‬ ‫أن ‪0.#‬ك أ‪0J ½ 61#‬ر ا‪ 6 L/‬وا و ‪6‬‬ ‫ّ‬ ‫أ^‪ 8‬ت ]‪ [\02‬ا را‬
‫ّ‬
‫ا اردات‪ ’6“ ،‬أن أ‪ l‬د‪ IU‬ا‪ b< • 1/‬رﻩ‬ ‫ا اردات‪ ;< IM 87 B 01.¾4 .‬ا ‪IU‬‬
‫ا ‪0b‬درات ا } و ‪.9 6‬‬

‫‪388‬‬
‫ت‪(400/385) :‬‬ ‫‪ 2019 :‬ا‬ ‫د‪ 02 :‬ا‬ ‫‪ 22 :‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪/‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

‫دات ا ‪ )*+ , -‬ا اردات‬ ‫درا ‪ .Jp ،(2016) AYODOTUN & FARAYIBI‬ان ‪;k3Y‬‬
‫'& أ‪ ; C/>.n‬ب ا ‪.VW‬اء ! ة ‪.2012-1995‬‬
‫ا اردات أ‪ .9 06 k O‬ب ا ¿ اء‬ ‫‪ ±O #‬ا را ا ]‪ L< 9"1‬دات ا‬
‫‪ PFZ‬ا ‪ 1.‬ذج‪.‬‬ ‫ة )‪ ±d} .(2012 -1995‬ا را ا ق ا ‪ 6 06‬ا‪ j t‬إ‪ 9‬اء‬
‫أن ا ‪ IU‬ا‪ L/‬و ‪ J‬ا ‪ b‬ف ‪ =º.9n‬و ‪ k L‬ا ‪0X2‬رة ‪J‬‬ ‫ّ‬ ‫أ‪0N‬رت ]‪ [\02‬ا را‬
‫‪10‬‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫ا اردات ا‪ /‬ى ا ‪. Pb‬‬ ‫< ‪ 2‬ىا‬ ‫‪ 08J619‬أدوارا <‪ 18‬ا ‪PFZ2‬‬
‫درا ‪ .Jp (2011) ZHOU& DUBE‬ان دا ا ‪ )*+ , -‬ا اردات‪ :‬درا< ‪ )*+ C/C5-0‬دول‬
‫‪ ! CIBS‬ة )‪.(2007 -1970‬‬
‫ا اردات ‪SU‬ل‬ ‫‪ ±O #‬ا را ا <‪ PFZ O J‬ا ‪ J‬ا<‪ I‬ا‪ FG/‬ة دا ا‬
‫ا ة <; ‪ 1970‬و“‪ œ2 04 2007 ¬H‬ام أ ب ا ‪ I<0M2‬ا‪ m/‬ك‪.‬‬
‫ً‬ ‫‪ ±b U‬ا ا ا ّ‬
‫ا اردات ا‪ /‬ى ا ‪ FZ2 Ik‬ا ‪ 14 040X‬و]‬ ‫أن ا‬ ‫ر‬
‫‪11‬‬ ‫ً‬
‫ا ‪ IU‬و‪ 14 C "D‬و] ‪0J n‬ر< ‪0‬ر] <‪ f‬ا را ‪0‬ت ا ‪. 0%› } =H‬‬
‫دا ا‬ ‫أ—‪ %& 0%‬ف ا‬ ‫; ا را ‪0‬ت ا ‪40‬‬ ‫‪"# Ÿ 2œ‬ﻩ ا را‬
‫ا اردات ا دان ‪SU‬ل ا ة <; ‪ 1998‬و“‪ œ2 04 2017 ¬H‬ام ا‪ ,-./‬ا ‪ * +‬وا‪,-./‬‬
‫‪P‬‬ ‫ا ‪ .=ºk X2‬و‪ B R‬ا‪062U‬ر ا ‪ IU‬ا <* و‪0J e‬ر ا ‪ 6c d‬و ‪ J‬ا ‪ b‬ف ‪ PQ21D‬ات‬
‫ا اردات‪.‬‬ ‫‪ PQ21‬ا ‪ fp02‬وا "ي ‪ Ij12‬ا‬
‫‪ .3‬ا ‪ />.-‬و‪r‬دوات‬
‫‪ 1.3‬ا ‪ 3‬ذج‪:‬‬
‫‪"#‬ا ا‪••t‬ء ف ‪ l06+ B2‬ا ‪ b‬رة ا ‪ 1. <0J‬ذج‪ ،‬وا ‪ J‬ا<‪ I‬ا ‪ FG =H‬دا ا‬
‫ا اردات‪PJ2 d .‬ن ‪ k 4‬ا‪0JW /‬ت ا ‪ Qb‬ى )‪01J2 04 (OLS‬ل ‪ EViews [<0] 4‬و ‪B‬‬
‫ا }‪0]06‬ت <; ‪ 0R‬ة ‪0]064‬ت ا }‪C.‬‬ ‫‪ O L‬ة ا را <; ‪ ،2017-1998‬و ‪ B‬ا‪ b t‬ل‬
‫ا و ‪. World Bank‬‬
‫ا ‪ b‬رة ا ‪ 1. <0J‬ذج ا ‪:*u•0” =>?06‬‬
‫)‪M = f(P, Y, EX‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫ف ‪ M‬ن ‪ IMm 04‬ا ‪: 02‬‬ ‫‪ 01.¾4‬ا ‪ b‬رة ا‪ L/‬دة ‪ 1.‬ذج‬
‫‪Y = α+ β1P+ β2Y + β3EX+ Ut‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫“‪:’6‬‬
‫‪ = M‬واردات ا ‪ f‬وا‪0< st‬ت ‪0J •04‬را‪0•t‬ر‪. k‬‬
‫‪0J n = P‬را ‪ J< 0+ NG<) 6c d‬ل ا ‪0}2‬دل ا ‪0X2‬ري ‪.(2000 =100 « 0 /04‬‬

‫‪389‬‬
 ‫‪ 3‬ا‪ 5+ 34‬ا ‪234.‬‬ ‫دان ‪#$‬ل ا ! ة )‪ 6 / (2017 -1998‬را ‪2‬‬ ‫‪ . /0‬دا ا ‪ )*+ , -‬ا اردات '& ا‬

‫ً‬
‫‪ = Y‬إ‪ 019‬ا ‪ IU‬ا <* و‪0J2 0 O‬دل ا ة ا ‪ m‬ا\‪0J •04 6‬را‪0•t‬ر‪.$ k‬‬
‫‪ + J = EX‬ف ا‪ 6.•t‬ا دا‪ I40 < *h‬ا و•ر‪.*Mk <n‬‬
‫‪ = Ut‬ا‪ PQ2/‬ا ‪ mJ‬ا¼*‪.‬‬
‫‪0]064‬ت ا‪ PQ2/‬ا ‪ fp02‬وا‪ PQ2/‬ات ا ‪ 04 0 < P 2‬و•ر ‪ ،*Mk <e‬و‪ B R‬أ‪;< 0#"U‬‬
‫ا“‪06\0b‬ت ا }‪ C.‬ا و ‪ .‬و‪"#‬ﻩ ‪06\0b“e‬ت ‪ * Qu‬ا ة <; ‪.2017-1998‬‬
‫‪ 2.3‬ا ‪‰6 #‬ن ا ‪ ‰Š‬ات‪:‬‬
‫ا ‪0b‬درات‬ ‫ا ‪0b2Re k 7.‬د ‪ Pmu‬ا و‪ 9‬د ‪ ‚ RS‬د < ‪P4 }9‬ن ا‬
‫ّ‬
‫و”‪ 2 < ;< I‬ى ا ‪ IU‬ا <* و‪0J e‬ر ا ‪ J<) 6c d‬ل ا ‪0}2‬دل ا ‪0X2‬ري(‪ ’6“ .‬أن ز‪0k‬دة‬
‫اد ‪ 16R‬ا اردات <; ا ‪ B 0J‬ا‪0st‬ر‪ Í‬وإ]‪0 œ‬ض‬ ‫ا ‪G IU‬دي ا ز‪0k‬دة ‪ R‬رة ا و‬
‫ّ‬
‫اد ‪ 16R‬ا اردات <; ا ول ‪ Un‬ى‪;< .‬‬ ‫ا ‪ IU‬ا <* ‪G‬دي ا ا]‪0 œ‬ض ‪ R‬رة ا و‬
‫‪aO‬ن إر ‪0‬ع <‪ J‬ل ا ‪0}2‬دل ا ‪0X2‬ري ‪ Pm€‬ا ز‪0k‬دة أ ‪0J‬ر ا ‪0b‬درات وإ]‪0 œ‬ض أ ‪0J‬ر‬ ‫‪ 89‬أ‪ U‬ى ّ‬
‫‪aO‬ن ‪J‬‬ ‫ا اردات وا ‪ ]09 ;< .£•J 04 £•J‬آ‪ّ U‬‬ ‫ا اردات <‪ =šJ€ 01‬ز‪0k‬دة ا‬
‫ا اردات‪.JO .‬‬ ‫ا ‪ b‬ف و ا‪ 2 /‬ردة }‪ ‚ RSJp ²‬د <‪ 2 < f‬ى ا‬
‫ا اردات ف ‪ © œ.‬وا ‪.Î6 Ï £•J‬‬ ‫إ]‪0 œ‬ض ‪ J‬ا ‪ b‬ف ّ‬
‫‪aO‬ن ا‬
‫‪ .4‬ا ‪ ŽO‬و ?•‪: Œ‬‬
‫‪.+ 1.4‬ض ا ‪:ŽO‬‬
‫‪ œ2 04‬ام ‚ ‪ k‬ا‪0JW /‬ت ا ‪ Qb‬ى )‪0]064 I6 L B (Eviews) [<0] 4 (OLS‬ت ا را‬
‫ة <; ‪ PQ2/ 2017-1998‬ات ا را “ ا‪0J/‬د ا ‪: 6 02‬‬
‫ا ’‪r C‬و‘)‪:‬‬
‫‪M = -3694313497.05 + 0.0735184847818 Y + 28731631.95 P - 398068166.798 EX‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫‪R2 = 0.91‬‬ ‫‪Adjusted R2 = 0.89‬‬ ‫‪Dw = 1.98‬‬ ‫‪F = 53.5‬‬
‫‪ 3‬د ا“ “‬ ‫ا‪ 9:‬ول )‪ :(1‬ا ‪.”F‬ات ‪CO 4‬‬
‫< ‪ 2‬ى ا‪k .J/‬‬ ‫‪Std. Error‬‬ ‫‪T B6R‬‬ ‫ا‪PQ2/‬‬
‫‪0.0031‬‬ ‫‪1.06E+09‬‬ ‫‪-3.477861‬‬ ‫ا ‪±40j‬‬
‫‪0.0007‬‬ ‫‪0.017453‬‬ ‫‪4.212464‬‬ ‫‪0J e‬ر ا ‪6c d‬‬
‫‪0.0147‬‬ ‫‪10508901‬‬ ‫‪2.734028‬‬ ‫ا ‪ IU‬ا <*‬
‫‪0.1964‬‬ ‫‪2.95E+08‬‬ ‫‪-1.348242‬‬ ‫‪ J‬ا‪ b‬ف‬

‫‪390‬‬
(400/385) :‫ت‬ ‫ ا‬2019 : ‫ ا‬02 :‫د‬ ‫ ا‬22 : ‫ا‬ / ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

CY “ ‫ا‬ C’ ‫ا‬
M = -4107036188.97 + 0.0577193739992 Y + 33663183.1475 P (4)
R2 = 0.90 Adjusted R2 = 0.88 Dw = 1.57 F =75.7
•‫ا‬. ‫ د ا‬3 CO 4 ‫ات‬.”F ‫ ا‬:(2) ‫ ول‬9:‫ا‬
k .J/‫ ى ا‬2 < Std. Error T B6R PQ2/‫ا‬

0.0010 1.04E+09 -3.943956 ±40j ‫ا‬

0.0004 0.013241 4.359174 6c d ‫را‬0J e

0.0039 10085959 3.337628 *< ‫ ا‬IU ‫ا‬

“ “‫ا‬ C’ ‫ا‬
Ln M = -13.9821546864 + 1.27095405218 Ln Y + 0.913568997088 Ln P - 0.267712522385 Ln EX (5)
R2 = 0.93 Adjusted R2 = 0.91 Dw = 1.59 F =71.9
T:‫ د ا‬3 CO 4 ‫ات‬.”F ‫ ا‬:(3) ‫ ول‬9:‫ا‬
k .J/‫ ى ا‬2 < Std. Error T B6R PQ2/‫ا‬

0.0456 -2.167996 6.449345 ±40j ‫ا‬

0.0008 4.102185 0.309824 6c d ‫را‬0J e

0.0098 2.932801 0.311500 *< ‫ ا‬IU ‫ا‬

•‫ا‬. ‫ا‬ C’ ‫ا‬
Ln M = -8.17477106344 + 1.00174929825 Ln Y + 1.05548403931 Ln P (6)
R2 = 0.92 Adjusted R2 = 0.91 Dw = 1.18 F =96.8
. <‫د‬ ‫ د ا‬3 CO 4 ‫ات‬.”F ‫ ا‬:(4) ‫ ول‬9:‫ا‬
k .J/‫ ى ا‬2 < Std. Error T B6R PQ2/‫ا‬

0.1664 -1.445816 5.654090 ±40j ‫ا‬

0.0020 3.634539 0.275619 6c d ‫را‬0J e

0.0037 3.363458 0.313809 *< ‫ ا‬IU ‫ا‬

391
234. ‫ ا‬5+ 34‫ ا‬3 2 ‫ را‬6 / (2017 -1998) ‫ل ا ! ة‬#$ ‫دان‬ ‫*) ا اردات '& ا‬+ , - ‫ دا ا‬. /0

: 02 ‫• ول ا‬t‫ا‬ ‫ ات ا را‬PQ2/ 6\0b“y £¾ 0 /‫•; ض ا‬1

. <‫ ات ا را‬‰Š CO 4 –— / ‫ ا‬:(5) ‫ ول‬9:‫ا‬
EX M P Y
Mean 3.324456 7.72E+09 164.4551 1.09E+11
Median 2.583036 9.98E+09 176.6004 1.07E+11
Maximum 6.683360 1.39E+10 244.4376 1.82E+11
Minimum 2.008019 1.64E+09 90.11725 5.23E+10
Std. Dev. 1.585217 4.21E+09 54.09486 4.12E+10
Skewness 1.154592 -0.443977 -0.110086 0.139471
Kurtosis 2.657762 1.579473 1.571738 1.758129
Jarque-Bera 4.541218 2.338633 1.740340 1.350043
Probability 0.103249 0.310579 0.418880 0.509145
Sum 66.48911 1.54E+11 3289.101 2.18E+12
Sum Sq. Dev. 47.74533 3.37E+20 55598.83 3.23E+22
Observations 20 20 20 20
:ŽO ‫ ا‬GC 0 4.2
ّ
;< C ‫ ذ‬ã»2k‫ ( و‬6\0b“‫ ا‬k .J< ‫ ي )ذو‬.J< IMD ‫ ذج‬1. ‫ ا أن ا‬Pmu ‫و‬n X6{. ‫ا‬
) I } ‫} ل ا ض ا‬R‫ م و‬J ‫ ض ا‬O ©O‫= ر‬šJ€ ‫"ا‬#‫ و‬. 6 ‫• و‬t‫ ا‬f< 0%›]‫ر‬0 <‫ § و‬L/‫ ا‬F 16R
j12/‫ وا‬FSj ‫ ا‬P 2 ‫ ات ا‬PQ2/‫ا اردات وا‬ ‫ن ا‬P4 k .J< 6 U RS ‫ د‬9‫و‬
.(*Mk <n‫ ا و•ر‬I40 < 6c.9e 1J ‫ ف ا‬+ J ‫ و‬6c d ‫را‬0J n‫ ا <* و‬IU ‫ ى ا‬2 <
PQ2/‫ ا‬PQ2 ‫ <; ا‬%91 ‫ان‬ ّ ¬šJ14 ،Î6 ¿ ‫} <; ا ا“ ا‬k R L2 ‫ ا‬I<0J< 16R
6c d ‫ر ا‬0J e‫ ا <* و‬IU ‫ )ا‬P 2 ‫ ات ا‬PQ2/‫ﻩ ا‬ (‫ا اردات‬ ‫ )ا‬fp02 ‫ا‬
. *u‫ط ذا‬0} ‫ د إر‬9‫م و‬ ‫ ا‬Pmu Durbin- Watson 6\0b“‫ ان ا‬01D .(‫ ف‬b ‫ ا‬J ‫و‬
.%5 k .J< ‫ ى‬2 <
،‫ ى‬.J< Pl‫ و‬0 ‫ ف‬b ‫ ا‬J I<0J< ‫ ان‬C "D é“S] ، ‫د‬0b2Ry 6“0. ‫<; ا‬
ً ّ =šJ€ ’6“
06} FG *Mk <n ‫ ا و•ر‬I40 < *h‫_ ا دا‬6.•t‫ ف ا‬+ J ‫دة‬0k‫أن ز‬
. ‫د‬0b2Re k 7. 0œ< X6{. ‫"ﻩ ا‬#‫ و‬.‫ا اردات‬ ‫ ىا‬2 <
ً
: 02 ‫ ا‬IMm 04 C ‫ ذ‬Î6ê ;•1 06]064

392
 ‫ت‪(400/385) :‬‬ ‫‪ 2019 :‬ا‬ ‫د‪ 02 :‬ا‬ ‫‪ 22 :‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪/‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

‫ا ?‪ :(1) GD‬ا ‪‰6 #‬ن ا اردات وا ‪ G$‬ا ‪ K /‬و < را @ ˜‪ C‬و< ‪.‬ا ‪.‬ف‪.‬‬
‫‪2. 0E + 11‬‬

‫‪1. 6E + 11‬‬

‫‪1. 2E + 11‬‬

‫‪8. 0E + 10‬‬

‫‪4. 0E + 10‬‬

‫‪0. 0E + 00‬‬
‫‪1998‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2002‬‬ ‫‪2004‬‬ ‫‪2006‬‬ ‫‪2008‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2012‬‬ ‫‪2014‬‬ ‫‪2016‬‬

‫‪EX‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪Y‬‬

‫أن ا ‪ 1.‬ذج ‪ .J< IMD‬ي )ذو <‪ k .J‬ا“‪ ( 6\0b‬و‪ ã»2k‬ذ ‪16R ;< C‬‬ ‫ا ‪ X6{.‬ا ‪ Pmu 6]0j‬ا ّ‬
‫‪ F‬ا‪ § L/‬و< ‪0‬ر]›‪ f< 0%‬ا‪ •t‬و ‪ . 6‬و‪"#‬ا ‪ =šJ€‬ر‪ O ©O‬ض ا ‪ J‬م و‪ }R‬ل ا ض ا } ‪ ) I‬و‪ 9‬د‬
‫ا اردات و”‪ 2 < ;< I‬ى ا ‪ IU‬ا <* و‪0J n‬ر‬ ‫‪P4 k .J< 6 U RS‬ن ا‬
‫ا ‪"“ B ’6“ ،( 6c d‬ف <‪ J PQ2‬ا ‪ b‬ف •]_ ‪ .J< Pl‬ي “ ا ‪n X6{.‬و ‪.‬‬
‫ان ‪ ;< %90‬ا ‪ PQ2‬ا‪ PQ2/‬ا ‪fp02‬‬ ‫‪ I<0J< 16R‬ا ‪ ;< }k R L2‬ا ا“ ا ¿ ‪ّ ¬šJ14 ،Î6‬‬
‫ﻩ ا‪ PQ2/‬ات ا ‪) P 2‬ا ‪ IU‬ا <* و‪0J e‬ر ا ‪ 01D .( 6c d‬ان‬ ‫ا اردات(‬ ‫)ا‬
‫م و‪ 9‬د إر }‪0‬ط ذا‪ 2 < . *u‬ى <‪.%5 k .J‬‬ ‫ا“‪ Pmu Durbin- Watson 6\0b‬ا‬
‫ّ‬
‫‪09‬ءت ‪"#‬ﻩ ا ‪ 2< X6{.‬ا‪ B7J< f< O‬ا را ‪0‬ت ‪0b2Re‬د وا ‪ =H‬ا‪0N‬رت أن < ‪ 2‬ى ا‬
‫ً‬
‫ا اردات ‪ FZ2‬ا ‪ ;< IM4 040X‬ا ‪ IU‬ا <* و‪0J n‬را ‪. 6c d‬‬
‫ا اردات ا دان ‪SU‬ل‬ ‫إ‚‪0‬ر ‡ ا را ‪ L2‬ا ‪ IMm‬ا ¿ ‪ Î6‬ا ا‬
‫ا ة <; ‪ 1998‬ا ‪ k X24 0.1R ،2017‬ا ‪ Pl IMm‬ا‪ * st‬ا ‪J6}‚ ;< DZ2 =ijk l‬‬
‫ا ‪P4 RSJ‬ن ا‪ PQ2/‬ات ‪ 6 U w I#‬أم ‪) 6 U Pl‬ا ‪ X6{.‬ا ‪ j 0j‬وا ا‪.( Jp‬‬
‫ان ا ‪ 1.‬ذج ‪ .J< IMD‬ي )ذو <‪ k .J‬ا“‪ ( 6\0b‬و‪ ã»2k‬ذ ‪;< C‬‬ ‫<; ا ‪ X6{.‬ا ‪ّ é“S] j 0j‬‬
‫‪ F 16R‬ا‪ § L/‬و< ‪0‬ر]›‪ f< 0%‬ا‪ •t‬و ‪ . 6‬و‪"#‬ا ‪ }R =šJ€‬ل ا ض ا } ‪ ) I‬و‪ 9‬د ‪Pl RS‬‬
‫< ‪2‬ى‬ ‫ا اردات وا‪ PQ2/‬ات ا ‪ P 2‬ا ‪ FSj‬وا‪j12/‬‬ ‫‪P4 k .J< 6 U‬ن ا‬
‫ا ‪ IU‬ا <* و‪0J n‬را ‪ 6c d‬و ‪ + J‬ف ا ‪ I40 < 6c.9e 1J‬ا و•ر‪.(*Mk <n‬‬
‫ان ‪ ;< %93‬ا ‪ PQ2‬ا‪ PQ2/‬ا ‪fp02‬‬ ‫‪ I<0J< 16R‬ا ‪ ;< }k R L2‬ا ا“ ا ¿ ‪ّ ¬šJ14 ،Î6‬‬
‫ﻩ ا‪ PQ2/‬ات ا ‪) P 2‬ا ‪ IU‬ا <* و‪0J e‬ر ا ‪ 6c d‬و ‪J‬‬ ‫ا اردات(‬ ‫)ا‬
‫م و‪ 9‬د إر }‪0‬ط ذا‪ 2 < . *u‬ى‬ ‫ا ‪ b‬ف(‪ 01D .‬ان ا“‪ Pmu Durbin- Watson 6\0b‬ا‬
‫<‪.%5 k .J‬‬

‫‪393‬‬
 ‫‪ 3‬ا‪ 5+ 34‬ا ‪234.‬‬ ‫دان ‪#$‬ل ا ! ة )‪ 6 / (2017 -1998‬را ‪2‬‬ ‫‪ . /0‬دا ا ‪ )*+ , -‬ا اردات '& ا‬

‫أن ز‪0k‬دة ‪ + J‬ف‬‫]‪ C "D é“S‬ان <‪ J I<0J‬ا ‪ b‬ف ‪ 0‬و •‪ .J< _.‬ي‪ّ =šJ€ ’6“ ،‬‬
‫ً‬
‫ا اردات‪ .‬و‪"#‬ﻩ‬ ‫< ‪2‬ىا‬ ‫ا‪ _6.•t‬ا دا‪ I40 < *h‬ا و•ر ‪06} FG *Mk <n‬‬
‫‪0b2Re k 7.‬د ‪.‬‬ ‫ا ‪0œ< X6{.‬‬
‫ً‬
‫‪ Î6ê ;•1 06]064‬ذ ‪ IMm 04 C‬ا ‪: 02‬‬
‫رة‬ ‫‪‰6‬ن ا اردات وا ‪ G$‬ا ‪ K /‬و < ر ا @ ˜‪ C‬و< ‪ .‬ا ‪.‬ف '& ا‬ ‫ا ?‪ :(2) GD‬ا ‪#‬‬
‫ا ™‪. C3“>.‬‬
‫‪30‬‬

‫‪25‬‬

‫‪20‬‬

‫‪15‬‬

‫‪10‬‬

‫‪5‬‬

‫‪0‬‬
‫‪1998‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2002‬‬ ‫‪2004‬‬ ‫‪2006‬‬ ‫‪2008‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2012‬‬ ‫‪2014‬‬ ‫‪2016‬‬

‫‪LOG_E X‬‬ ‫‪LOG_M‬‬

‫‪LOG_P‬‬ ‫‪LOG_Y‬‬

‫ان ا ‪ 1.‬ذج ‪ .J< IMD‬ي )ذو <‪ k .J‬ا“‪ ( 6\0b‬و‪ ã»2k‬ذ ‪F 16R ;< C‬‬ ‫ا ‪ X6{.‬ا ا‪ّ Pmu Jp‬‬
‫ا‪ § L/‬و< ‪0‬ر]›‪ f< 0%‬ا‪ •t‬و ‪ . 6‬و‪"#‬ا ‪ }R =šJ€‬ل ا ض ا } ‪ ) I‬و‪ 9‬د ‪6 U Pl RS‬‬
‫< ‪ 2‬ى ا ‪IU‬‬ ‫ا اردات وا‪ PQ2/‬ات ا ‪ P 2‬ا ‪ FSj‬وا‪j12/‬‬ ‫<‪P4 k .J‬ن ا‬
‫ا <* و‪0J n‬را ‪ 6c d‬و ‪ + J‬ف ا ‪ I40 < 6c.9e 1J‬ا و•ر‪.(*Mk <n‬‬
‫ان ‪ ;< %92‬ا ‪ PQ2‬ا‪ PQ2/‬ا ‪fp02‬‬ ‫‪ I<0J< 16R‬ا ‪ ;< }k R L2‬ا ا“ ا ¿ ‪ّ ¬šJ14 ،Î6‬‬
‫ا ‪ IU‬ا <* و‪0J e‬ر ا ‪6c d‬‬ ‫ﻩ ا‪ PQ2/‬ات ا ‪ P 2‬ا‪j12/‬‬ ‫ا اردات(‬ ‫)ا‬
‫م و‪ 9‬د إر }‪0‬ط‬ ‫) ‪"“ B‬ف <‪ J PQ2‬ا ‪ b‬ف(‪ 01D .‬ان ا“‪ Pmu Durbin- Watson 6\0b‬ا‬
‫ذا‪ 2 < . *u‬ى <‪.%5 k .J‬‬
‫ا اردات ‪ ;< IM4 FZ2‬ا ‪IU‬‬ ‫إ‪0b2R‬د ً‪ ;< é ë] ،0‬ا ‪ X6{.‬ا ا‪ّ Jp‬‬
‫أن < ‪ 2‬ى ا‬
‫ا <* و‪0J n‬ر ا ‪ ، 6c d‬و‪"#‬ا ‪ =šJ€‬أن ز‪0k‬دة ”‪ ;< I‬ا ‪ IU‬ا <* و‪0J n‬ر ا ‪G 6c d‬د ‪0‬ن‬
‫ا اردات وا ‪ ..£•J 04 £•J‬و‪"#‬ﻩ ا ‪f< 40 2< X6{.‬‬ ‫ا•‬ ‫ا ز‪0k‬دة < ‪ 2‬ى ا‬
‫<‪ B7J‬ا را ‪0‬ت ‪0b2Re‬د ‪.‬‬
‫ً‬
‫ا اردات ا دا]‪ IMm 04 6‬ا ‪: 02‬‬ ‫‪ Î6ê ;•1 06]064‬ا‬

‫‪394‬‬
‫ت‪(400/385) :‬‬ ‫‪ 2019 :‬ا‬ ‫د‪ 02 :‬ا‬ ‫‪ 22 :‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪/‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

‫دا‪.(2017 -1998) CY‬‬ ‫ا ?‪ :(3) GD‬ا ‪ )*+ , -‬ا اردات ا‬

‫‪M‬‬
‫‪1.4E+10‬‬

‫‪1.2E+10‬‬

‫‪1.0E+10‬‬

‫‪8.0E+09‬‬

‫‪6.0E+09‬‬

‫‪4.0E+09‬‬

‫‪2.0E+09‬‬

‫‪0.0E+00‬‬
‫‪1998‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2002‬‬ ‫‪2004‬‬ ‫‪2006‬‬ ‫‪2008‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2012‬‬ ‫‪2014‬‬ ‫‪2016‬‬

‫‪: 30 $ .5‬‬
‫ا اردات ا دا]‪ B ، 6‬ا ‪ œ2‬ام ‪0]064‬ت‬ ‫دا ا‬ ‫‪"# ±jL4‬ﻩ ا را‬
‫ان ا‪ PQ2/‬ات ا ‪ P 2‬ا ‪Sj‬ث ‪PFZ 08‬‬ ‫ّ‬ ‫ة )‪ ± + .(2017 -1998‬ا را‬ ‫‪ I S‬ز<‪6.‬‬
‫ّ‬
‫ا اردات ا دا]‪ y ، 6‬أن ا ‪ IU‬و‪0J n‬ر ا ‪ 018 6c d‬ا ‪PFZ2‬‬ ‫< ‪2‬ىا‬
‫ا ادات ‪SU‬ل ‪ O‬ة ا را ‪.‬‬ ‫‪ P‬ا‬ ‫ا‪ # •t‬ي و‪vDn‬‬
‫ّ‬
‫ا ادات ‪ ;•1‬أن ‪ M‬ن ا ‪ b‬رة ا‪6 st‬‬ ‫أ^‪ 8‬ت ]‪ [\02‬ا را أن دا ا‬
‫وا ‪ b‬رة ‪ Pl‬ا‪ 6 st‬و •; ‪ hn‬و‪ # I«On‬ا ‪ Pl IMm‬ا‪.* st‬‬
‫‪ 53678 .6‬ا‪234‬ا‪:/0‬‬
‫]‪ [1‬ا ادي‪ 1L< ،‬د “ ‪P‬ن وآ‪ U‬ون )‪0}< .(2013‬دئ ‪0b2Ry B‬د‪ ،‬ط ‪ .2‬دار ا‪ P /‬ة ‪md‬‬
‫وا ‪ 2‬ز‪ fî‬وا }‪01 ، 0‬ن‪e ،‬ردن‪.‬‬
‫]‪ ، 6<0N [2‬أ“‪ 1‬ز‪ P#‬وآ‪ U‬ون )‪0}< .(2010‬دئ ‪0b2Re‬د‪ ،‬ط ‪ .2‬ا ‪ D m‬ا ‪ 6§ J‬ا‪ L2/‬ة‬
‫{ ‪ ¤k‬وا ‪ 2‬ر‪ k‬ات‪ ،‬ا ‪ #0‬ة‪. b< ،‬‬
‫)‪0}< .(2014‬دئ ‪0b2Re‬د ا • ‪،‬ط ‪ .4‬دار ا‪ P /‬ة ‪ md‬وا ‪ 2‬ز‪fî‬‬ ‫]‪ [3‬داوود‪0 “ ،‬م‬
‫وا }‪01 ، 0‬ن‪e ،‬ردن‪.‬‬
‫ا ‪0b2Ry k 7.‬د‬ ‫]‪ [4‬ا‪0O ، 6 st‬روق و } ا ‪ ،•k•J‬د ‪0‬ب‪ .(2015) .‬درا ‪0‬ت <‪< 2‬‬
‫ا ‪ U . 6 M‬ارزم ا ‪ md 61 J‬وا ‪ 2‬ز‪ 9 ،fî‬ﻩ‪ ،‬ا ‪ J‬د ‪.‬‬
‫]‪ [5‬ا ‪01j ، 6‬ن ا‪ 4‬ا‪0b2Re .(2008) B6#‬د ا دا‪ ،*h‬ا‪ ‚ st‬م‪ ،‬ا دان‪.‬‬

‫‪395‬‬
 234. ‫ ا‬5+ 34‫ ا‬3 2 ‫ را‬6 / (2017 -1998) ‫ل ا ! ة‬#$ ‫دان‬ ‫*) ا اردات '& ا‬+ , - ‫ دا ا‬. /0

[6]
.1 ‫ د‬J ‫ ا‬،54 X/‫ ا‬.(2018) . 69‫ر‬0st‫رة ا‬0X2 *¼0b“y•9 /‫ ا‬:‫•ي‬D /‫ ا دان ا‬C.4
[7]
‫ة‬ k \‫••ا‬t‫ا اردات ا‬ ‫ دات ا‬L< .(2016) *W‫ و‬U ‫ح و< اد‬S+ ‫ ورة‬R 4
،(11) ‫ د‬J ‫ ا‬، ~0.b ‫د ا‬0b2Ry X< .(Z st‫ ا‬Î6 ¿ _X2< I6 L ) 2011-1990
.313-290 ‫ص‬.‫ص‬، \‫••ا‬t‫ا‬
[8]
0 ‫ ر‬،" 6]‫ا اردات ا دا‬ ‫ دات ا‬L< " .(2013) ‫ ون‬U‫ و آ‬1L< ،; t‫ا‬
،‫ ‚ م‬st‫ ا‬،069 .•2 ‫ م وا‬J ‫ ا دان‬J<09 ،‫د‬0b2Re ‫ رة‬md< Pl P2 90<
.‫ا دان‬
[9]
6§ J ‫ • ا‬1/‫واردات ا‬ ‫دا ا‬ .(2000) ‫•ا‬l 6X] 1L< ،‫ط‬06U
‫ د‬J ‫ ا‬،‫دارة‬e‫د و‬0b2Re :•k•J ‫ } ا‬C /‫ ا‬J<09 X< .(1997 -1969) ‫ د‬J ‫ا‬
.34 -3 ‫ص‬.‫ ص‬، ‫ د‬J ‫ ا‬،(02)
[10]
Ayodotun A and Faraybi A (2016). Modeling the Determinants of
Import Demand in Sub-Saharan Africa. Munich Personal RepEc
Archive (MPRA), Working Paper No. 73225, posted 25 August 2016
09:10 UTC.
[11]
Zhou, Y and Smile Dube (2011). IMPORT DEMAND FUNCTIONS:
EVIDENCE FROM CIBS. Journal of Economic Development. Vol36.
No.4. Pp. 73- 95.

396
‫ت‪(400/385) :‬‬ ‫‪ 2019 :‬ا‬ ‫د‪ 02 :‬ا‬ ‫‪ 22 :‬ا‬ ‫ا‬ ‫‪/‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

‫‪:›4# .7‬‬
‫•‪ ›V‬ر ‪ :(1) œ‬ا اردات ا دا‪ CY‬وا ‪ G$‬ا ‪ 6) K /‬و‪ž‬رات ‪ n Ÿž 6،( CZ>.‬ا‘)‬
‫ل ا ‪ 5‬دل ا ري و< ‪.‬ا ‪.‬ف ! ة ‪2017-1998‬‬
‫ل ا ‪ 5‬دل‬ ‫< ‪.‬ا ‪.‬ف‬ ‫¡‬
‫واردات ا‬ ‫إ;‪ &‘ 3‬ا ‪ G$‬ا ‪K /‬‬ ‫ات‬ ‫ا‬
‫ا ري‬ ‫وا‪ T:‬ت‬
‫‪100‬‬ ‫‪2.01‬‬ ‫‪1707017032‬‬ ‫‪52267046539‬‬ ‫‪1998‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪2.53‬‬ ‫‪1808999881‬‬ ‫‪54140107414‬‬ ‫‪1999‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪2.57‬‬ ‫‪1644905997‬‬ ‫‪57962557439‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪91.80040733‬‬ ‫‪2.59‬‬ ‫‪1686823734‬‬ ‫‪62508544809‬‬ ‫‪2001‬‬
‫‪90.11724732‬‬ ‫‪2.63‬‬ ‫‪2578329194‬‬ ‫‪67787933700‬‬ ‫‪2002‬‬
‫‪100.5603972‬‬ ‫‪2.61‬‬ ‫‪3029863859‬‬ ‫‪73260793040‬‬ ‫‪2003‬‬
‫‪117.0705353‬‬ ‫‪2.58‬‬ ‫‪4298436082‬‬ ‫‪78324207394‬‬ ‫‪2004‬‬
‫‪152.2082937‬‬ ‫‪2.44‬‬ ‫‪7533463158‬‬ ‫‪87328235211‬‬ ‫‪2005‬‬
‫‪173.2039991‬‬ ‫‪2.17‬‬ ‫‪9554284642‬‬ ‫‪1.00333E+11‬‬ ‫‪2006‬‬
‫‪179.9967924‬‬ ‫‪2.02‬‬ ‫‪10403689996‬‬ ‫‪1.13876E+11‬‬ ‫‪2007‬‬
‫‪224.5182111‬‬ ‫‪2.09‬‬ ‫‪10681493302‬‬ ‫‪1.25408E+11‬‬ ‫‪2008‬‬
‫‪165.3651148‬‬ ‫‪2.30‬‬ ‫‪10629105801‬‬ ‫‪1.29445E+11‬‬ ‫‪2009‬‬
‫‪197.8952646‬‬ ‫‪2.31‬‬ ‫‪11310142671‬‬ ‫‪1.35121E+11‬‬ ‫‪2010‬‬
‫‪244.4375595‬‬ ‫‪2.67‬‬ ‫‪10465380072‬‬ ‫‪1.40669E+11‬‬ ‫‪2011‬‬
‫‪235.7033881‬‬ ‫‪3.57‬‬ ‫‪10560705290‬‬ ‫‪1.3769E+11‬‬ ‫‪2012‬‬
‫‪222.9806803‬‬ ‫‪4.76‬‬ ‫‪10729145644‬‬ ‫‪99543405925‬‬ ‫‪2013‬‬
‫‪228.5948132‬‬ ‫‪5.74‬‬ ‫‪9291097980‬‬ ‫‪1.5088E+11‬‬ ‫‪2014‬‬
‫‪185.5414717‬‬ ‫‪6.03‬‬ ‫‪10608066667‬‬ ‫‪1.6102E+11‬‬ ‫‪2015‬‬
‫‪182.8110825‬‬ ‫‪6.21‬‬ ‫‪11973929147‬‬ ‫‪1.69818E+11‬‬ ‫‪2016‬‬
‫‪196.2960264‬‬ ‫‪6.68‬‬ ‫‪13881571429‬‬ ‫‪1.82051E+11‬‬ ‫‪2017‬‬
‫ا‪ b/‬ر‪ :‬ا }‪ C.‬ا و‬

‫‪397‬‬
 234. ‫ ا‬5+ 34‫ ا‬3 2 ‫ را‬6 / (2017 -1998) ‫ل ا ! ة‬#$ ‫دان‬ ‫*) ا اردات '& ا‬+ , - ‫ دا ا‬. /0

£#“ ‫ ات ا‬‰Š ‫ ا‬2 G¤‫ن ا اردات و‬‰6 # ‫ا‬. /0 :(2) œ ‫› ر‬V•

Dependent Variable: M
Method: Least Squares
Date: 06/09/19 Time: 19:12
Sample: 1998 2017
Included observations: 20
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C -3.69E+09 1.06E+09 -3.477861 0.0031
Y 0.073518 0.017453 4.212464 0.0007
P 28731632 10508901 2.734028 0.0147
EX -3.98E+08 2.95E+08 -1.348242 0.1964
R-squared 0.909382 Mean dependent var 7.72E+09
Adjusted R-squared 0.892391 S.D. dependent var 4.21E+09
S.E. of regression 1.38E+09 Akaike info criterion 45.10706
Sum squared resid 3.05E+19 Schwarz criterion 45.30621
Log likelihood -447.0706 Hannan-Quinn criter. 45.14594
F-statistic 53.52163 Durbin-Watson stat 1.980781
Prob(F-statistic) 0.000000

‫ دل‬5 ‫ل ا‬ ‫ و‬K / ‫ ا‬G$ ‫ ا‬2 G¤‫ن ا اردات و‬‰6 # ‫ ا‬. /0 :(3) œ ‫› ر‬V•
.‫ا ري‬
Dependent Variable: M
Method: Least Squares
Date: 06/09/19 Time: 19:38
Sample: 1998 2017
Included observations: 20
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C -4.11E+09 1.04E+09 -3.943956 0.0010
Y 0.057719 0.013241 4.359174 0.0004
P 33663183 10085959 3.337628 0.0039
R-squared 0.899087 Mean dependent var 7.72E+09
Adjusted R-squared 0.887214 S.D. dependent var 4.21E+09
S.E. of regression 1.41E+09 Akaike info criterion 45.11467
Sum squared resid 3.40E+19 Schwarz criterion 45.26403
Log likelihood -448.1467 Hannan-Quinn criter. 45.14383
F-statistic 75.73067 Durbin-Watson stat 1.571061
Prob(F-statistic) 0.000000
. C3C£.™ ‫رة ا‬ ‫ ت ا را< '& ا‬Y C6 :(4) œ ‫› ر‬V•
LOG_EX LOG_M LOG_P LOG_Y
0.7 21.26 4.61 24.68
0.93 21.32 4.61 24.71
0.94 21.22 4.61 24.78
0.95 21.25 24.5 24.86
0.97 21.67 4.5 24.94
0.96 21.83 4.61 25.02
0.95 22.18 4.76 25.08
0.89 22.74 5.03 25.19
0.78 22.98 5.15 25.33
0.7 23.07 5.19 25.46

398
 (400/385) :‫ت‬ ‫ ا‬2019 : ‫ ا‬02 :‫د‬ ‫ ا‬22 : ‫ا‬ / ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬

0.74 23.09 5.41 25.55

0.83 23.09 5.11 25.59
0.84 23.15 5.29 25.63
0.98 23.07 5.5 25.67
1.27 23.08 5.46 25.65
1.56 23.1 5.41 25.32
1.75 22.95 5.43 25.74
1.8 23.08 5.22 25.8
1.83 23.21 5.21 25.86
1.9 23.35 5.28 25.93
. C3C£.™ ‫رة ا‬ ‫ '& ا‬£#“ ‫ ات ا‬‰Š ‫ ا‬2 G¤‫ن ا اردات و‬‰6 # ‫ا‬. /0 :(5) œ ‫› ر‬V•
Dependent Variable: LOG_M
Method: Least Squares
Date: 06/09/19 Time: 20:14
Sample: 1998 2017
Included observations: 20
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C -13.98215 6.449345 -2.167996 0.0456
LOG_Y 1.270954 0.309824 4.102185 0.0008
LOG_P 0.913569 0.311500 2.932801 0.0098
LOG_EX -0.267713 0.163123 -1.641173 0.1203
R-squared 0.930897 Mean dependent var 22.53450
Adjusted R-squared 0.917940 S.D. dependent var 0.790260
S.E. of regression 0.226378 Akaike info criterion 0.043639
Sum squared resid 0.819955 Schwarz criterion 0.242786
Log likelihood 3.563607 Hannan-Quinn criter. 0.082515
F-statistic 71.84613 Durbin-Watson stat 1.596785
Prob(F-statistic) 0.000000
‫رة‬ ‫'& ا‬ C˜ @ ‫< ر ا‬r‫ و‬K / ‫ ا‬G$ ‫ ا‬2 G¤‫ن ا اردات و‬‰6 # ‫ ا‬. /0 :(6) œ ‫› ر‬V•
. C3C£.™ ‫ا‬
Dependent Variable: LOG_M
Method: Least Squares
Date: 06/09/19 Time: 20:17
Sample: 1998 2017
Included observations: 20
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C -8.174771 5.654090 -1.445816 0.1664
LOG_Y 1.001749 0.275619 3.634539 0.0020
LOG_P 1.055484 0.313809 3.363458 0.0037
R-squared 0.919264 Mean dependent var 22.53450
Adjusted R-squared 0.909766 S.D. dependent var 0.790260
S.E. of regression 0.237386 Akaike info criterion 0.099224
Sum squared resid 0.957987 Schwarz criterion 0.248584
Log likelihood 2.007763 Hannan-Quinn criter. 0.128380
F-statistic 96.78161 Durbin-Watson stat 1.188696
Prob(F-statistic) 0.000000

399