ORGANİK KİMYA

1 BÖLÜM Organ k K myaya G r ş

Yanmaları sonucu her zaman Cozve
Anorgan k ve Organ k B leş kler 1120 oluşur

19 yy'ın başlarında Berzel us organ k Ana kaynağı canlılar yadacanlıkalıntı

ter m n lk kez kullanarak canlıkökenl larıdır
maddelerden elde ed len maddeler organ k
maddeler olduğunu söylem şt r Yapılarında Cve H element yanındaM
O P S g b atomlar bulunab l r
1828yılında Alman k myacı Fr edr ch
Köhler anorgan k br
b leş k olan Genell kle kend ler ne has kokularıvardır
Kam'den Nltyocm b leş ğ n bu b les k
tende organ k b r b leş k olan Apolar olanları polar yapılı olan suda
çözünmez Organ k çözücü olan toluent ner
başarmıştır gb maddeler le çözünürler

Oluşumları yavaş karmaşık ve genell kle

MHuOCMT MHz E MHz çok basamaklı tepk melerd r
üre
EğYnaI Organ kmadde Fazla m ktarda enerj gerekt r r
D kkat Wöhler budeney le anorgan k Genell kle kovalent bağlımoleküler
Iy leşüşüreğendegggg şyb leş kler neldenj yapılardır
Karbonun bağyapma sayısı fazla
Anorgan k ve Organ k B leş kler n old vardır
ğundan
halkalı uzun z nc rl m lyonlarca
organ k b leş k
Özell kler
Doğal olarak doğada bulunab ld kler g b
sentet k olarakda üret leb l r
Organ k B leş kler Ana kaynağı canlılar
ve canlı kalıntıları olan ve Catomu
çeren b leş klere organ k b leş kler Anorgan k B leş kler n Özell kler
den r
Ana kaynağı as tler bazlar tuzlar g b doğa
Anorgan k B leş kler Ana kaynağı dak m nerallerd r
doğadak m neraller olan ve canlı
kökenl olmayan b leş klere den r Yapılarında tüm elementler bulunab l r
Genell kle yon k yapılıdırlar
Organ k Anorgan k
B leş kler B leş kler
MgFz Naz Macı Er me ve kaynama noktaları genell kle
eyy Caltz 30
Hal coz c yüksekt r
cay C tycoOH
ColtızOb co Has04
Isıya dayanıklı genell kle yanıcıdeğ ld rler
D kkat Co CO2 Haco kacos Csz
g bnerağmenorgan
mes kb C
b leş kler yapısında leşatomu
kdeğçer
ld rT
Oluşumları genell kle
yavaş tek basamaklı
ve az enerj l d r
Genell kle kokusuzdurlar.ve suda
çözünürler y
Organık b leş klere göre sayılarıdahaazd
 Alıştırma
Aşağıda ver len b leş kler n a t olduğu C ve H elementler nden oluşan b rer
sınıfı karşılarına yazınız gan k b leş ğ n bas t formülü CHz'd r
B leş k Organ k Anorgan k B leş ğ n mol kütles 70gmal olduğuna
göre bu b leş ğ n molekül formülü
a CHzocıt aşağıdak lerden hang s nde doğru ver lm şt r
b Cotto lt L 0 12
C NazCOz
d raglatla A Calty B Glto C Cults
e GHzOH D Csltıo E Coltız
f HCN
g CCly

Tm
Molekül formüller
Molekül Formülü Organ k b leş ktek gerçek
atom sayılarını veren formüldür
Organ k b leş ğ n türü bu formül le
anlaşılmaz

Hb C2t60 Örnek
eve H elementler nden oluşan b r b leş ğ n
Bas t Formül Organ k b leş ktek atom 1 molündek Hatomu sayısı C atomu
oranlarını veren en sade formüldür sayısının k katıdır
2molü 84 gram olan b r b leş ğ n
Molekül Formülü Bas t Formül molekül formülü aşağıdak lerden hang s nde
Calto CHz doğru ver lm şt r
C4HIO Calts
Coltb C D Cults E Csltıo

Açık Formül Organ k b leş ğ n tüm

bağlarının yazıldığı ve türünün
anlaşıldığıformüldür

Hb
H
ödü H c c

Ü ü
H'I
 KÜTLECE YÜZDE BİLEŞİM

Örnek
Doğada karbon
Coltzo b leş ğ ndek elementler n kütlece
yüzde b leş mler n hesaplayınız Karbon Element n n Özell kler
yy yy yy Karbon element kend özell kler nden
dolayı b rçok bağ çeş d yapab l r
Değerl k elektran sayısı 4olan karbon

Gk4 f I Ec

örnek a d
C ve H elementler nden oluşan vekütlece
90 karbon element çeren b leş ğ n ÇÇ taş ş
bas t formülü aşağıdak lerden hang s nde
çay

fakat geometr ler farklı olduğu ç n

farklı özell k gösteren maddelere
den r
Oz_03
d
oks jen Özan

ya
B r organ k b leş ğ n 6gramı tamamen karbon yapısı gereğ b r çok bağ
yakıldığında 0,3mmol coz ve 7,2 gram yapab ld ğ ç n doğada b rçok
420 oluşuyor doğal ve yapay olmak üzere allotropu
Buna göre bu b leş ğ n bas t formülü bulunur
aşağıdak lerden hang s d r 0121710 16
Allotropların f z ksel ve bazı k myasal özell
A GHo B Colts C Calto ler b rb r nden farklıdır

Karbonun Allotropları

Elmas
Graf t Doğal
Fulluren
Grafen Yapay
Karbonun Allotropları
lardan ötürü y let r
Er me noktası yüksekt r 13500 37009

Isıya dayanıklı olması sebeb le döküm

potalarının yapımında kullanılır Bunun
yanında mak na parçalarını yağlamada
elektrol z ve p l devreler nde kullanılır
B l nen en sert doğalmaddelerden b r d r

Cam kes c del c matkapuçları ve taş Fulluren

g ç ç Nanometre boyutunda
kayapay
bonun
allotropudur
Saf elmas renks z ve saydamdır
Top tüp çubuk ve halka
Elmasta her karbon 4 karbonatomu şekl nde sınıflandırılab l r
na bağlanır
Tabakalar beşgen altıgen
Düzgün dörtyüzlü geometr ye sah p veya yed gen olab l r
kr stal yapı oluşturan bağlarçoksağlamdır
Küresel yapılaroluşturab l rler
Karbon atomları sps h br tleşmes yapar
Nanoteknoloj de öneml b r yere sah pt r
Elmas elektr ğ letmez ısıyı let r
Oldukça dayanıklı ve esnek yapılıdırlar
Er me noktası 3547 Ed r
Düşük sıcaklıklarda b le elektr ğ çok
K myasal tepk melere g rme eğ l mazdır y lett kler nden süper letken
yapımı da
kullanılırlar

Graf t
da kurşun geç rmez yeleklerde kullanılır
parlak
gS yah
rünümlü
yumuşak
b r yapıya sah pt r Grafen
Her karbon altıgen Altıgen halkalardan
düzlemde 3karbon oluşan karbonun yapay
atomuna bağlıdır allotroplarıdır
Altalta farklı altı Saydam olangrafenelek
gen tabakalar zayıf Ö
le b r
etk leş mler şek lde let r
çay
Yoğunluğu çel kten 6 kat dahadüşükolan
k l Tap bağları vardır ve karbon grafen çel kten 6 kat daha sert fakat
atomları spz h br tleşmes yapar 13 kat daha fazla esneme özell ğ ne sah pt

Tabakalar b rb r
üzer nden kayab l r Olağan üstü özell klere sah p grafen
bu sebeple kurşun kalem yapımında gelecekte k rlenmeyen kıyafetlerden süper
µ küçük b lg sayarlara b r çok alanda
kullanılab l r
 d Bt B alt Ortaklanmamışelektron VSPER GÖSTERİMLERİ
c ft Oeç
Bağlayıcı Elektronç ft se üşüşg s ortaklanmamış melezleme
Beş
VSPER 1714 4 O sp3
Geometr ABE 3 1 sp3
Melezleşme
AXzEz 2 2 sp3
İÜİTÖpolar AX 3 O sz
AXz 2 O sp
caka
c ft Oeç
Bağlayıcı Elektronç ft
Beş mTEEEEEEiiiiiiiiim
VSPER
Geometr
O
Melezleşme
sorb tal spnmelez
Parb tal orb taller

GyÜÜTİÖÜmmmmmmmunn sp melezleşmes

Cltu molekülü çn Çü
Has b leş ğ le lg l
GT
I Vspergöster m AlzEz'd r a Ö H
Tt sp3 h br tleşmes yapmıştır Ü
II Molekül geometr s açısaldır
yukarıda ver len b lg lerden hang s 6C 152 252 2Pa 1st
doğrudur Ikt nos

IEÖiİL
A Yalnız I B Yalnız C Eve

ö
ö
Örnek Örnek

CHyCHCHCHz karbon atomlarının

CHyCHzCHzCHz karbon atomlarının h br tleşme türününü
melezleşmeler n ve ve örtüşmeler n yazını
örtüşmeler n yazınız

t
Caltz b leş ğ ç n

H c c H
Caltı b leş ğ çn 1tl25

İEÜŞEME
İTÜ
iii

İÖk
bağ

Y. e
cc

ÖĞ ç
y
Örnek
t
CHgCHCHCCCH karbon atomlarının
melezleşmeler n ve
örtüşmeler n yazınız