SİNDİRİM ÇEŞİTLERİ

11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI SORU 1. Aşağıdakilerden hangisi bir
11.1.3. Sindirim Sistemi sindirim olayıdır?
Anahtar Kavramlar: emilim, sindirim A) Glukozun yıkılması ile CO2 ve H2O
11.1.3.1. Sindirim sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. oluşması
a. Sindirim sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi B) Amino asitlerden protein elde edilmesi
ve uygulamalarından yararlanılır. C) Şekerin ağızda erimesi
b. Sindirime yardımcı yapı ve organların (karaciğer, pankreas ve tükürük bezleri) görevleri D) Nişastanın glikoz moleküllerine
üzerinde durulur. Yapılarına girilmez. dönüşmesi
-Karbonhidrat, yağ, protein gibi büyük moleküllü besin maddelerinin kendilerini oluşturan E) Karaciğerde depolanan glukozun kana
yapı taşlarına parçalanarak hücre zarından geçebilecek hâle gelmesine sindirim denir. geçmesi
Sindirim reaksiyonlarının amaçları, SORU 2. Hücre dışı sindirimin
-Besinleri hücre zarından geçebilecek kadar küçültmek. organizmalarda yaşama şansını artıran bir
-Solunum için monomer oluşturmak adaptasyon olmasının sebebi
-Canlının kendine özgü kompleks bileşikleri oluşturabilmek için yapı taşı sağlamak. aşağıdakilerden hangisidir?
NOT: A) Ototrofların evrimini hızlandırması
Yapı birimleri olan monomerler (glikoz, amino asit, Gliserol, yağ asitleri gibi), mineraller, B) Oksijenli solunuma olanak sağlaması
vitamin gibi maddelerin sindirimi olmaz. Monomerler hücresel solunumda daha küçük C) İlkel heterotrofların beslenmesini
parçalara yıkkılarak ATP üretilir. Vitamin ve mineraller ise hücresel solunumda enerji için sağlaması
kullanılmazlar. D) Basit moleküllerin bulunduğu çevrede
yaşama olanağı sağlaması
A. Gerçekleşme şekline göre sindirim, mekanik ve kimyasal olarak iki çeşittir. E) Kompleks ve büyük moleküllerden
a. Mekanik sindirim: Yüksek yapılı canlılarda besinlerin enzim kullanılmadan sadece fiziksel yararlanma olanağı sağlaması
olarak küçük parçalara ayrılması olayıdır.
SORU 3. İnsan vücudunda meydana gelen,
- Örneğin dişlerle ve mide hareketleriyle besinlerin ezilmesi, yağların safrayla küçük
damlacıklara ayrılması mekanik sindirimdir. Enzim
I. Glikojen + Su n (Glikoz)
NOT:
Mekanik sindirimde enzimler kullanılmaz. Besinin kimyasal yapısı değişmez. II. Trigliserit + Su Enzim Gliserol + Yağ asidi

Mekanik sindirimin amacı; Besinlerin yüzeyini arttırarak enzimlerin etkinliğini arttırmak III. Maltoz + Su Enzim Glukoz+ Glukoz
böylece kimyasal sindirimi kolaylaştırmaktır. Enzim
IV. Glukoz + O2 CO2+ H2O + ATP
b. Kimyasal sindirim: Dışarıdan alınan besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapı
taşlarına (monomerlerine) kadar parçalanmasıdır. tepkimelerinden hangileri hem hücre
-Kimyasal sindirim hidroliz tepkimeleriyle gerçekleşir. içinde hem de hücre dışında
-Hidroliz; büyük biyolojik moleküllerin suyun eklenmesiyle parçalanmasıdır. ATP harcanmaz. gerçekleşebilir?
-Kimyasal sindirimin temel amacı; Polimerlerin v A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
eya makro moleküllerin yapı birimlerine ayrılmasını sağlamak, böylece enerji verici D) III ve IV E) I, II ve III
molekülleri hücre içine alabilmektir. SORU 4. Aşağıdakilerden hangisi insanın
-Kimyasal sindirim ile; sindirim kanalında gerçekleşen hücre dışı
-Karbonhidratlar → Monosakkaritlere, sindirimin amaçlarından birisi değildir?
-Yağlar → Gliserol ve yağ asitlerine, A) Besin maddelerini hücre zarından
-Proteinler → Amino asitlere parçalanır. geçebilecek hale getirmek.
NOT: B) Yapım için gerekli monomerler
oluşturmak.
Kimyasal sindirim için su ve enzimler gereklidir. Doğrudan ATP harcanmaz. Gerekli enerji
C) Besinleri hücresel solunumda
vücut ısısından ya da ortam ısısından sağlanır.
kullanılabilecek hale getirmek.
D) Monomerlerden ATP üretmek.
E) Besinleri kendilerine özgü polimer
oluşturabilecek hale getirmek.
SORU 5. Sindirim ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) Mekanik sindirim, enzimlerin etki
yüzeyini artırır.
B) Kimyasal sindirim enzim ve su ile
gerçekleşir.
C) Hücre dışı sindirim, hücre dışı sindirime
NOT: göre daha avantajlıdır.
Ağız, mide ve incebağırsaktaki mekanik ve kimyasal sindirim miktarının karşılaştırılması; D) Mekanik sindirimin iyi yapılması,
-Mekanik sindirim: Ağız ˃ mide ˃ ince bağırsak kimyasal sindirimi kolaylaştırır.
-Kimyasal sindirim: İnce bağırsak ˃ mide ˃ ağız E) Hücre dışı sindirimde lizozom enzimlerİ
dışarıdaki besinler üzerine salgılanır.
B. Kimyasal sindirim gerçekleştiği yere göre ikiye ayrılır: SORU 6. (2002 ÖSS)
1. Hücre içi sindirim: Besinler fagositoz veya pinositoz yoluyla (endositoz ile) besin kofulu Çürükçül beslenen bir canlıda;
oluşturularak hücre içine alınıp sindirilmesidir. I. sindirim enzimlerinin oluşması
-Amip, öglena ve paramesyum gibi tek hücreli canlılar ile süngerler, sölenterler ve akyuvar II. sindirim enzimlerinin besin maddelerini
hücrelerinde görülür. etkilemesi
NOT: III. boşaltım maddelerinin oluşması
Hücre içi sindirim, dışardan alınan büyük moleküllerin hücre içerisinde parçalanmasıdır. olaylarından hangileri, bu canlının hücresi
Bitkilerde hücre içinde depo edilen nişastanın, hayvan hücrelerinde depo edilen yağ ve dışında geçekleşir?
glikojenin yine hücresinde parçalanması daha çok hidroliz olayıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
 D) I ve II E) II ve III
CEVAPLAR ve ÇÖZÜMLERİ
1. Glukozun yıkılması ile CO2 ve H2O
oluşması oksijenli solunumdur. Amino
asitlerden protein sentezi dehidrasyondur.
Şekerin suda çözünmesi fiziksel bir olaydır.
Glukozun kana geçmesi bir taşıma olayıdır.
Nişastanın glukozlara yıkımı bir sindirim
olayıdır.
Cevap: D

2. Hücre dışı sindiriminin avantajı, hücre

içine alınamayacak kadar büyük besinlerin
de sindirilmesini sağlamasıdır.
Şekil: Hücre içi sindirim Cevap E
2. Hücre dışı sindirim:
Hücrelerden salgılanan 3. III. tepkime sadece hücre dışında
enzimlerle besinlerin hücre gerçekleşir. Çünkü insan hücresinin içinde
dışında yapı taşlarına maltoz bulunmaz. IV. tepkime oksijenli
parçalanması ve difüzyon veya solunumdur. Sadece hücre içinde
aktif taşıma ile hücre içine gerçekleşir.
alınmasıdır. Cevap: B
-Saprofit bakteriler, mantarlar,
böcekçil bitkiler, bazı 4. Monomerlerden ATP üretme, hücresel
Şekil: Hücre dışı sindirim solunumun amacıdır. Sindirim ile ATP
omurgasızlar ile omurgalılarda
görülen sindirim şeklidir. üretilmez.
Hücre dışı sindirimi için sırası ile; Cevap: D
1. Granüllü ER üzerindeki ribozomlardan protein sentezlenir.
2. Golgi tarafından işlenir ve paketlenir. 5. Hücre dışı sindirimde lizozom organeli
3. Hücre zarından enzim dışarı salınır. görev yapmaz. Lizozom, hücre içi sindirimi
4. Hücre dışında besinler monomerlerine parçalanır. için gerekli enzimleri bulundurur.
5. Oluşan monomerler difüzyon veya aktif taşıma ile hücre içine alınarak kullanılır. Cevap: E

NOT: 6. Enzim sentezi dehidrasyondur. Hücre

Hücre dışı sindirimini gerçekleştiren ökaryotik organizmalar, enzimlerini ekzositoz ile hücre içinde gerçekleşir. Çürükçül canlılar hücre
dışına salarken Bakteriler koful oluşturamadığı için ekzositoz yapamazlar. Saprofit dışı sindirim yapar. Enzimlerin besinleri
bakteriler, hücre dışına gönderecekleri enzimleri (proteinleri) translokaz adı verilen taşıyıcı etkilemesi hücre dışında gerçekleşir.
proteinler yardımıyla taşırlar. Oluşan monomerler hücre içine alınır.
-BİR HATIRLATMA: Hücre dışı sindirimde lizozom organeli görev yapmaz. Lizozom, hücre Boşaltım maddelerinin oluşması da hücre
içi sindirimi için gerekli enzimleri bulundurur. içinde gerçekleşir.
-Hücre dışı sindiriminin hücre içi sindirime göre avantajı, hücre içine alınamayacak kadar Cevap: B
büyük besinlerin de sindirilebilmesidir.