4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు

పూర్తి విషయసూచిక

ఎన్నో
కళారూపాలు
మరెన్నో
విషయాలు

జనసంపదే
. . . . . . . . . .జానపద
. . . . . . .కళారూపాలు
.............................................. 1
ఆనాటి
. . . . . . ఆవిర్భా
. . . . . .వం
................................................... 5

సూర్యు డే భగవానుడు, ప్రకృతే దేవత, భజనలూ, భక్తిగీతాలూ, భక్తి కోసం

నృత్య గానాలు, జానపద కళలకు పునాది. తొలి మానవ సంఘం భావయుక్తమైన
నటన నాగవృత్యం, మయూర నృత్యం, భూత నటన నేర్చు కున్న నటనలు, శ్రీ
మంతుల పోషణ.....

శాతవాహన
. . . . . . . . . తెలుగు . . . . .ర్తు
. . . . . . చక్రవ . .లు
......................................... 12

హాలుడు, కళాపోషణా , కళలను చెప్పి న గాథా సప్తశతి.

. . ద్ధ
బౌ . .యుగంలో . .ర్థి.ల్లి
. . . . . . . .వ . .న. .కళలు
............................................ 14

హీనయాన, మహాయాన, నాగార్జున కొండ, లలిత కళా నిలయం, అందాల

అరామాలు, ఆరు బయలు రంగస్థలం, అమరావతి శిల్పా లు, లలిత విస్తరం
చెప్పి న లలిత కళలు, ఇక్ష్వా కులు చెక్కి న చక్కి న చక్క ని శిల్పా లు, పల్లవ
సంగీతం, విష్ణు కుండినుల సాహిత్య కళా పోషణ........

చాళుక్య
. . . . . . .చోళుల
. . . . . . సొంపు
. . . . . .పెంపులు
............................................ 20

కళ్యా ణి చాళుక్యు ల కళా విన్యా సం, గౌడు గీతాలు, ఊయల పాటలు,

వినోదాలను వర్ణించిన నన్నె చోడుడు, సానుల్ని పోషించిన చాళుక్య చోళులు,
ఆటకత్తెల కోలాటాలు, ఆదినన్న య మహాభారతం, నన్న య చెప్పి న

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు శ్రీ వీ 1/14

4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

నాటకానుభవాలు, పిచ్చు గుంటలు చెప్పి న శ్రీనాథుని పల్నా టి వీర చరిత్ర, శైవ

వైష్ణవ మతాల

చైతన్యం, దేశి కవితను పండించిన శైవ కవులు, అందరూ ఆదరించిన దేశి

నాటకాలు, శైవం వైష్ణవం, చేరదీసిన నాట్యం, దేవాలయాల్లో దేవదాసీ
నృత్యా లు.......

కాకతీయుల
. . . . . . . . . .కళా
. . . విన్యా
. . . . .సం
............................................. 32

కళాకారులకు ఘనసత్కా రాలు, మాన్యా లు, సమ్మా నాలు, రామప్ప గుడిలో

రమణీయ నృత్యా లు, ముద్దుగుమ్మ ల మద్దెల ధ్వ నులు, జాయన సేనాని_నృత్త
రత్నా వళి, జామపద కళారూపాల వర్ణన.......

పలు
. . . . కళారూపాలను . .ర్ణిం
. . . . . . . . . . . .వ . . చిన
. . . .పాల్కు
. . . . . రికి
. . . సోమన్న
............................... 37

బసవ పురాణం చెప్పి న భక్తి పాటలు, పండితారాధ్య చరిత్రలో ప్రజా కళా

రూపాలు, బసవ పురాణంలో జానపద కళలు........

. . . . ల్దే
మాచ . . వి
. . క్రీడాభిరామం
....................................................... 42

మాచల్దేవి, ఏకశిలా నగరంలో ఎన్నో దేవాలయాలు, దిసమొల దేవత

ఏకవీరాదేవి, పారవశ్యంలో నగ్న నృత్యా లు, గొరగ పడుచుల గొప్ప నాట్యా లు,
జాణలు మెచ్చే జాజర పాటలు......

నాట్య
. . . . .కళను . . . . . . . . . .రె. డ్డి
. . . . .ఆరాధించిన . .రాజులు
........................................ 46

రెడ్డి ప్రభువుల దొడ్డతనం, ఆనాటి ఆట పాటలు, జక్కు ల పురంధ్రీకులు,

పెండెల నాగి, కామేశ్వ రి కథ, మామవల్లీ కథ, కుండలాకార నృత్యం, కర్పూ ర
వసంతరాయలు, అపరనాట్య సరస్వ తి లకుమాదేవి, వేమారెడ్డి రచనలు
ఎన్నె న్నో , కొండ వీటిని వర్ణించిన శ్రీనాథ కవి.......

విజయనగరరాజుల
. . . . . . . . . . . . . . . .కళా
. . . విన్నా
. . . . .ణం
....................................... 56

హరిహరుని హంపి, విదేశీయుల మెచ్చి న విజయనగరం, కోలాహలంగా

కోలాటాలు, అబ్దుల్ రజాక్ చెప్పి న అద్భు త విషయాలు, పగటి వేషాలతో పగను
సాధించారు, మహార్ణవమి దిబ్బ మీద మహా నాటకాలు, వైభోగం ఒలికే భోగం
మేళాలు.......

సంగీతసాగరం
. . . . . . . . . . . .విజయనగరం
................................................... 63

కవిరాట్టే కాదు సంగీత సామ్రాట్టు కూడా - కట్టుదిట్టమైన కర్నా టక సంగీతం -

రాయల బాటే రామరాజు బాట - సంగీత రత్నా

కర సౌరభం - బయలాటల బంగారు ప్రదర్శ నాలు - రంగ రాజూ, రంజకం

కుప్పా యి - తిరుపతి వచ్చి న దివ్య తారలు భోగంపడుచుల రంగ రంగ
వైభోగాలు. దేవతా సన్ని ధిలో దివ్వ ప్రదర్శ నం - వినోదాన్ని వెలిగించిన
విప్రవినోదులు. ప్రజల పాలిట పండగైన జాతర్లు. నాటి దాసరులు - ఎరుక
చెప్పి న ఎరుకలసాని - తెరవెడలిన నాంచారి - యక్షులైన వారే జక్కు లవారు -
స్థనాలకు పన్ను - సంబెట గురవరాజు - కేశికలతోనే కావరందించిన కూచిపూడి
కళాకారులు - నాటి జానపద కళలు.......

లలిత
. . . . . .కళాక్షేత్రం
. . . . . . . . తంజావూరు
................................................. 76

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 2/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

నాయకరాజ్య రంగు హంగులు, యక్షగానానికి అక్షయమైన బిక్ష బహిరంగ

ప్రదర్శ నశాల, తంజావూరు నాట్యం, సకలకళా సరస్వ తి, సరస్వ తీ మహల్,
మేలటూరు భాగవతులు, అపర శిద్దేంద్ర యోగి, శూలమంగళం, పూత్తుకూడి వీథి
నాటకాలు, వివిధ రాజుల ఆదరణలో వీథి నాటకాలు, వరదరాజు పెరుమాళ్ళు
వసంతోత్స వాలు, అందమైన యక్షగానాలను అందరూ ఆరాధించారు. ఆంధ్ర
తమిళ సమరస లాంప్రదాయం. మధుర నాయకరాజులు.........

విద్యా . . . . . .ల్లో
. . . . వినోదా . . .ఘనత
. . . . . వహించిన
. . . . . . . . .గోల్కొండ
. . . . . . . .నవాబులు
............................ 89

ఇబ్రహీం కుతుబ్ షా......

కురవల
. . . . . . .కురవంజి
........................................................ 90

వినోద ప్రదర్శ నంగా కురవంజి - ద్రావిడ కళారూపం - కురవంజి నేర్చి న

విద్య లు, పార్వ తీదేవే కొరవంజి - కొరవంజే శివుడు - భవిష్య త్తు చెప్పే
ఎరుకలసాని.......

బహురూపాల
. . . . . . . . . . .బహురూపం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

బహురూపమంటే - సోమనాథుడు. యథావాక్కు ల అన్న మయ్య -

అన్న మయ్య ఆధారాలు - జోగారావుగారి నిర్వ చనం - ఎందరో ఇచ్చి న
వివరణలు - బహురూపాలే పగటి వేషాలు.......

అక్షయంగా
. . . . . . . . . వెలుగొందిన
. . . . . . . . . . .యక్షగానం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

ప్రాచీనంలో ప్రాచీనం యక్షగానం, మన అలంకారికులు, నన్న యభట్టూ

నాటకాల ప్రస్తా వన, ఇంతకీ యక్షులెవరు? భామవేష కథ యక్షగానం,
శిలప్ప దికారంలో, పండితారాధ్య చరిత్రలో, చెన్న శౌరి మొదటి యక్షగానం,
ఎందరో చెప్పి న యక్షగాన వివరణ, సుగ్రీవ విజయం, జక్కు ల పురంద్రి,
శ్రీనాథుని వివరణ, యక్షగానంలో విలక్షత, యక్షగాన రచనా పసందు,
యక్షగాన సుందర ప్రదర్శ నం, పలురూపాలూ, పలు పదాలూ, ఆంధ కవి
వ్రాసిన వంద యక్షగానాలు, ఆనాటి మేళాలు, యక్షగానాన్ని వెలుగులోకి
తెచ్చి న మహామహులు......

శిల్పు
. . . . .లు
. . చెక్కి
. . . .న
. . చెక్క
. . . . .బొమ్మ
. . . . లాటలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

ఈ నాటికీ, ఈ ఆటలు, సూత్రక్రీడ, సూత్రధారుడు, చారిత్రక నృత్యా లు, బొమ్మ ల

తయారీ, ఆట విధానం, చారిత్రిక సత్యా లు......

బొమ్మ
. . . . .లూ,
. . . .తోలుబొమ్మ
. . . . . . . . లూ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

దేశవ్వా ప్తంగా బొమ్మ లాటలు, శాసనాలు, తోలు బొమ్మ లు, ముక్కా మల

భూదానశాసనం, గూడూరు శాసనం, కొమ్మో జు, బ్రహ్మో జు, అరె కాపులు,
గంధోళీలు , బొమ్మ లాటల వారి కేంద్రాల బొమ్మ లాటపల్లి, పాత్రలకు తగిన
ప్రతిమలు, బొమ్మ ల సౌందర్యం, ఆటగాండ్ల అష్టా వధానం, బొమ్మ లాటకు
బ్రహ్మ , జుట్టు పోలిగాడు, బంగారక్క , అల్లా టప్పా గాడు, కేతిగాడు, దేసదిమ్మ ర్లు,
యం.వి. రమణమూర్తి................

బొమ్మ
. . . . .లాట
. . . . కళాకారులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

నిమ్మ లగోవిందు, కుమారరాజారావు, అనపర్తి చిన్న కృష్ణ, తోత పవన్ కుమార్,

తోట రంగారావు, తోట వెంకట్రావు, తోట బాలకృష్ణ, తోట ధవనేశ్వ ర రావు, తోట
నాగభూషణం, తోట సింహాచలం, తోట మావుళ్ళు , తోలుబొమ్మ ల తయారీ

కేం
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 3/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

కేంద్రం, చాయా నాటికలు, సురభి వారి ఈత మట్టల బొమ్మ లాట, ఊచ

బొమ్మ లాట........

మిఠారి
. . . . . .తొక్కి
. . . .న. .జిక్కి
. . . ణీ
. . .కోపు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

తంజావూరులో జిక్కి ణి వెలుగు, యక్షుల జిక్కి ణి, జిక్కి ణి దరువు, జిక్కి ణి

విధానం.....

చూడచక్క
. . . . . . . . ని
. . చోడిగాని
. . . . . . . కలాపం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

అరవెల్లి వెంకటాఖ్యు డు, కరకు గుండెల్ని కదిలించే కథా వస్తువు, హాస్య గాడు,
సింగడే, ఇంతలో సింగి, సింగీ, సింగన్న ల వాద వివాదాలు, అసలు
ఆధారం.......

వీథి
. . . .నలంకరించిన
. . . . . . . . . . . .వీథి
. . . నాటకం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

పంక్తి బాహ్యు లు, వీధి ప్రాముఖ్యం, రంగస్థలం, తంజావూరు రాజులు, రాజులు

రచించిన యక్షగానాలు, వీధి నాటకం లాక్షిణికుల నిర్వ చనం, ప్రసిద్ధి చెందిన
వీథినాటకాలు, నాటి వీధి నాటక రంగస్థలం, సూత్రధారుని విశిష్టత,
సూత్రధారుని లక్షణం, విధూషకుడు, కూర్మి ని కూర్చే చేటకుడు......

. .ద్ధేం
సి . . .ద్రుని
. . . . .కూచిపూడి
. . . . . . . . కళాక్షేత్రం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

కుచేలపురం అంటే, సిద్దేంద్రహోగి సుద్దులు, వంశపారంపర్య వారసత్యం,

భామాకలాపం, భామ వాచిక విధానం, గొల్ల కలాపం, తెరమీద జడ, కూచిపూడి
భరత నాట్యం, మువ్వ గోపాల వదాలు, వీధి నాట రంగస్థలం, ప్రదర్శ న
ప్రారంభం.., పెక్కు నాటకాలు, ప్రతిభావంతులైన కళాకారులు, దాదినమ్మ
భాగవత ప్రర్శ న, ఆభరాణాలు, అలంకారాలు, తానీషా భూరివిరాళం,
భామవేషపు నగలు, పండితుల సవాళ్ళు , క్షీణ దశ, కొత్త మెరుగులు , ఎందరో
నిష్ణా తులు........

ప్రజలు
. . . . . . మెచ్చి
.....న . . బయలు
. . . . . . . నాటకాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

గరుడాచల మహత్యం, జంఖండీ వీధినాటకం, తమ్మా రపు వెంకటస్వా మి

వీధినాటకాలు, మాల నాటకాలు, యానాదుల భాగవతాలు, వెన్నె ల
నాటకాలు.......

పేరెన్ని
. . . . . .కగన్న
. . . . . పేరిణి
. . . . . .తాండవ
. . . . . . .నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

రమణీయమైన రామప్ప గుడి, జయ సేనాని, మేటి నాట్య గ్రంథం, పేరిణి

ప్రశంస, పేరిణి వర్ణన, తాండవనృత్యం, రామ ప్రజ్ఞ, రామకృష్ణ ఉవాచ;
వీరశైవం, వీర వైష్ణవం, శివకేశవుల ఎదుట పేరిణి.......

ప్రజలకు
. . . . . . . .నచ్చి
. . . .న
. .పగటి
. . . . .వేషాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

పురాణకాలం నుంచీ , ప్రాచీన నుంచీ, ప్రచారంలో వున్న వే పల్లవఝుల వారి

ప్రతిభ, గడ్డిపాడు పగటి వేషాలు, అర్థనారీశ్వ రి, పిట్టల దొర, కారువాసాని
సోమయాజులు, మాదిగ వేషం, సాతాని వైష్ణవులు, బాలరండా రుక్మా బాయి,
శారద వేషం, చిట్టి పంతులు, పఠాన్ గులాం, జంగందేవర వేషం,
మందులవాళ్ళు , సిదీ కంచెనీ వేషాలు, సోమయాజులు, సోమిదేవమ్మ ,
గంగిరెద్దు, హెచ్చ రిక, వైష్ణవ వేషం, గారడి వేషం......

. . . .ద్ధు
ప్రసి . .లైన
. . . .పగటి
. . . . వేషధారులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
పగటి
. . . . .వేషధారులు
. . . . . . . . . .-. కూచిపూడివారు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 4/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

మొదటి తరం, రెండవ తరం, మూడవతరం, భాగవత సంబంధమైన పగటి

వేషాలు, మరెన్నో పగటివేషాలు,... వివిధ పగటి వేషధారులు, ప్రజా
నాట్య మండలి......

వినోదాల
. . . . . . . .విప్రవినోదులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288

మాణిక్యా లపురం విప్రవినోదులు, రాయలసీమ విప్రవినోదులు, విప్రవినోదుల

రోప్ ట్రిక్ ......

రోప్
. . . .ట్రిక్,
. . . .ఇంద్రజాలం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291

ఇది కథ కాదు - పాల్ డేనియల్ ప్రశంస - ఆరుబయలులో అద్భు త ప్రదర్శ న -

శిథిలమైపోయిన కళ......

ప్రజల
. . . . . .నుర్రూతలూగించిన
. . . . . . . . . . . . . . . .జంగం
. . . . . కథలు
. . . . . .- .బుర్ర
. . . . కథలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

ఉత్తమ కళారూపం, పూర్వ కథలు, ప్రదర్శ నం, పరికరాలు, కథావిధానం,

బుర్రకథ అంటే? , ఈనాటివి కావు ఆ నాటివే, మహారాష్ట్ర కళారూపమా? బుర్రకథ
, అప్ప కవీయం, కొందరు రచయితలు - జంగం కథకులు , బుర్రకథకులు,
ఆధునిక బుర్ర కథకులు, కొందరు వంతలు, ప్రత్యే క వంతలు, కొందరు
బుర్రకథ రచయితలు, గుమ్మె ట్ల వాయిద్యం, బుర్రకథలో వంత పాటలు,
బుర్రకథ రగడలు.

బుడిగె
. . . . . .వాయిద్య
. . . . . . .కారులే,
. . . . . .బుడిగె
. . . . . జంగాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321

శైవ కథలనే ప్రచారం చేశారు - బేడ (బుడ్గ జంగాలు)బుడిగె జంగాల వేషధారణ

- ఇంటింతా కథ , సంసారులు, బుడిగె - బుడిగె స్వ రూపం - శరభ శరభ - పగటి
వేషాలు - కొమ్ము బాకాలు, నిప్పు ల గుండం - దండకం - ఖడ్గం........

. . . . త్తు
గమ్మ ..ల . . .గారడీ
. . . . .విద్య
. . . .లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

మాయదారి విద్య లు - అంతరిక్షంలో వింత విద్య లు - కొరవి గోప రాజు -

ఇంద్రజాల విద్య లు - రత్నా వళి నాటకంలో గారడీ వాడు......

. .ల్లె. ప్రజల
ప . . . . . .నలరించిన
. . . . . . . . . దేవదాసీ
. . . . . . . .నృత్యా
. . . . . లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

రెండు పోకడలు - పెంచి పోషించిన పెద్దలు, నట్టువ మేళలు - కచ్చే రీ

నృత్య కళ - మారంపల్లి గొల్ల కలాపం - చిత్తజల్లు లక్ష్మీ కాంతం - రావూరి
కామయ్య - వైదేహి ఇందువదన - గొల్ల కలాప ప్రదర్శ న - హాస్య గాడు - గంధర్వ
కన్య ల వన విహారం - చాటవర్తి సుందరి శకం - కళావర్ రింగ్ - అంబుల బుల్లి
వెంకట్ రత్నం - మద్దెలరాముడు, పందిరి వెంకటరత్నం,

దుగ్గిరాల మాణిక్యాంబ - వానపల్లి వీర్రాజు - దూడల శంకరయ్య -

బొబ్బి లి జీవరత్న మ్మ - బొంతలకోటి జగన్నా థం ......

ఏకపాత్రాభినయ
. . . . . . . . . . . . . .గానం
. . . . -. హరికథా
. . . . . . . గానం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351

హరికథల ప్రాచీనత - రంగైన ప్రదర్శ న - ఆదిభట్ల నారాయణ దాసు - శిష్యు లూ

ప్రశిష్యు లూ - మరపురాని మరికొందరు హరిదాసులు.....

అనంతపురం
. . . . . . . . . . . ఆణిముత్యం,
. . . . . . . . . . .మెరవణి
. . . . . . . గద్య
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు రే 5/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

ఆడవారు - ఆడంబరాలు - ఊరేగింపు ఉత్సా హం - ఆసాది కొరిచె - నిందలూ,

నిష్టూ రాలు......

. . . . . .ర్ల. గరగ
గణాచా . . . . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364

అందాల ఆలంకారం - శిరములపై గరగలు - అంకితమైన ఆసాదులు -

కోనసీమ గరగలు - గరిక ముంతలే గరగలు - బోనాలు.....

చిందులు
. . . . . . . . తొక్కే
. . . . ,. చిందు
. . . . . . భాగవతం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369

చిందు మాదిగలు - జోగితలు - ప్రదర్శించే నాటకాలు - ఆర్మూ రు చిందు

భాగవాలులు - చిందుల యల్లమ్మ - రామకృష్ణ ఆదరణ ......

మహత్యా
. . . . . . .ల. . తిరుపతమ్మ
. . . . . . . . . .మ. . ల్లే
. . లాట
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
మొక్కు
. . . . . .బడుల
. . . . . .గాలపు
. . . . . .సిడి
. . . ఉత్స
. . . . .వాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376

గాలపు సిడి - గంప సిడి - బర్బో సా వివరణ - శిడిబండి - వంగ రాష్ట్రంలో

ఏనుగుల వీరాస్వా మి - ఈనాటికీ తమిళనాడులో - సిడిబండి, సుడిబండి.....

రాయలసీమ
. . . . . . . . . . .కళారూపం . .ట్టి
. . . . . . . . -. జ . .జాము
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381

జట్టిజాము అంటే? స్త్రీల కళారూపం - నలుగురూ చేరి నవ్వు కుంటారు -

ప్రేమకలాపాలు - మరో పిల్లకథ....

భజనలు,
. . . . . . . .రామ
. . . . భజనలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

ఎన్నో భజనలు - ఎందరో భక్తు లు - భజన కోలాహలం - సుందరమైన అందాల

భజనలు - భజనల్లో భక్తి- అదిగో భద్రాద్రి.....

ప్రాచీనపు
. . . . . . . . పాములాటలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
పాములాటలూ,
. . . . . . . . . . . . .మోడీలూ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392

రెండు త్రాచుల విన్యా సం- పోటీల మోడీలు - మంత్ర ప్రయోగాలు - ఉత్తేజాన్ని

కలిగించే వాయిద్యా లు - మహమ్మ దీయుల మోళీ విద్య - మాయలు,
మ్యా జిక్కు లు.....

బతకమ్మ
. . . . . . . ,. బతకమ్మ
. . . . . . . .ఉయ్యా
. . . . . .లో
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
ప్రజలకు
. . . . . . . .సూ. . క్తు
. . లుచెప్పే
. . . . . . . .ఫకీరు
. . . . .వేషాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
గొరగ
. . . . పడుచుల
. . . . . . . . .గొం. . డ్లి
. . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

భిన్నా భిప్రాయాలు- గొండ్లి గోండులు -ఖర్మ నృత్యం - బృంద నృత్యం -

గోండలీల గొండ్లి నృత్యం - ప్రజారంజకమైన ప్రదర్శ నం - గొండ్లి నృత్యం తీరు -
నర్తన గీతం - ఈనాటికీ గోడు జాతి నృత్యా లు.........

గ. ద్ద
. .రించే . .ద్ద. .పులి
. . . . .పె . . . .నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410

జంతు నృత్యా ల అనుకరణ - వేషధారణ, డప్పు ల హంగు - ఆడవిలో పులి........

కోటప్ప
. . . . . .కొండ
. . . . ప్రభల
. . . . . . విన్యా
. . . . సం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414

ముద్దుల ఎద్దుల అలంకారం - ప్రభల విన్యా సం - శరభ శరభ........

దడదడ
. . . . . . . లాడించే
. . . . . . . డప్పు
. . . . .ల
. .నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

లో
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు కో 6/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

భాసుని నాటకంలో డప్పు ల నృత్యం - డప్పు ల కోలాట నృత్యం -

తాలేలిల్లియ్య లో - డప్పు వాయిద్యంలో నిపుణత్యం - నిజామాబాదు జిల్లా లో......

జనం
. . . . .మెచ్చి
. . . . .న
. .జముకుల
. . . . . . . . కథలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422

ఎల్లమ్మ కథ - నగ్న నృత్యా లు - నాడు నేడూ - బుడికి పాట - జముకుల వన్నె

చిన్నె లు - రంగస్థల విశేషాలు - బుడికి కథా ప్రదర్శ నం - చేతిలో రుమాలు -
రుమాలు తమాషా - బుడికి రంగ స్థలం - గిరడ ముందు ప్రార్థన -
ఇరవై బాణీలు ఇరవై రగడలూ - అంటరాని వాళ్ళూ - అన్నం

లేనివాళ్ళూ - సంచార జీవితాలు - పేసా లక్ష్మ ణరావు కన్య క -

మిక్కి లినేని దళం - పాణిగ్రాహి జముకుల కథ - జముకుల కథా
రచనలు........

గొంతాలమ్మ
. . . . . . . . . .అశ్వ
. . . . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

అశ్వ నృత్యం - పాడే పాట - ఓ చిన్న దానా గుఱ్ఱా లకదం ......

. . . . . ఱ్ఱి
గంగవె . . త్తిం
. . నె . . .చే
. . గంగమ్మ . . . .ర్లు
. . . . . . . జాత . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435

జాతర నిర్ణయం- ఆర్థరాత్రి గంగమ్మ , నట్టింటి పోలేరమ్మ - గణాచారులు -

ఎరుపెక్కి న ముత్యా లమ్మ ......

. .త్తు
జి . . . . . . క. త్తు
. .లమారి ..ల . . .గారడీ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
. . . . .త్తిం
శివమె . . .చే
. . వీరశైవుల
. . . . . . . .వీరభద్ర
. . . . . . .విన్యా
. . . . సాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

ఖడ్గవిన్యా సం, - తంతు తతంగం - దక్షయజ్ఞదండకం - ఖడ్గదారి - కర్తవ్యా లు -

నాలుకపై నారసాలు - రాయలసీమలో చౌడమ్మ ఖడ్గం - ఖడ్గం రగడ......

. . ద్దు
సు . . .లు . . . . . .గొ.ల్ల
. . చెప్పే . .ద్దు
. .సు . . లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

గుడ్డలమీద బొమ్మ ల కథలు - గొల్లకలాపం, యాదవుల కళా రూపాలు - సుద్దుల

కథలు.

ఆసాదుల
. . . . . . . . ఆరాధనా
. . . . . . . .చిందులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453

ఆసాదులూ అమ్మ వారు జాతర్లూ - గ్రామదేవత పెద్ద స్వా మి - ఆసాదుల బృంద

నృత్యం - వేషధారణ - పెద్దమ్మ తల్లికి.

ఆదిమవాసులకు . ద్దం
. . . . . . . . . . . . . .అ . .ట్టే
. . .ప . . గిరిజన
. . . . . .కళారూపాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457

గోండుల గుసాడి నృత్యం - దండారి కోలాట నృత్యం - గుసాడీలు - సామంతుల

మయూర నృత్యం - జోడియా- పూల పండ్లు - చెంచునృత్యం - లంబాడి - కోయ
నృత్యం - కొండరెడ్ల కళాసంస్కృతి - మామిడికోత నృత్యం - సామూహిక
నృత్యం - పురుషుల నృత్యం - మూడనమ్మ కాలు........

అరకు
. . . . . .లోయలో,
. . . . . . . ఆదిమవాసుల
. . . . . . . . . . . .నృత్యా
. . . . . లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

రమణీయ ప్రకృతి - ఈటెల పండుగ - దింసా నృత్యం - బోడెదింసా - గుండేరి

దింసా, జోతార్ తోలా - బాగ్ దింసా - వివిధ రకాలు, మధురాలు - ఇష్టమైన
గోకులాష్టమి.

గిరిజనుల,
. . . . . . . . .సంగీత
. . . . . .వాయిద్యా
. . . . . . . .లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473

మే
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు డో బో 7/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

గుమేళా - డగ్గుడు - కిరిడి - డప్నా - తుడుము - తురుబులి - డోలు - టాబోర్ -

రెండవరకం డోలు - గోగోడ్ - రాజన్ - పారా.......

. . . . . . . . . .శ.బ్ద
వాయుజన్య . .వాయిద్యా
. . . . . . . లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477

నాగస్వ రం - డగుల బడాయి - వెదురు పిల్లన గ్రోవి - తేతిడి - సనార్ - కిన్నె ర -

కింగ్రి......

సిరిసిరిమువ్వ
. . . . . . . . . . .ల. . చిరుతల
. . . . . . . .రామాయణం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
ఎరుకలు
. . . . . . . చెప్పే
. . . . . .ఎరుకోయమ్మ
. . . . . . . . . . ,. ఎరుక
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482

ఎరుకల జోశ్య మే పేదలకు - వెంకన్న సోది వేషం - కష్టా లూ సుఖాలు, సోదెమ్మ

సోదో - ఎవరో అమ్మ పిలుస్తుంది - పుట్టు పూర్యో త్తరాలు - దేశ దిమ్మ రులు.....

దొమ్మ
. . . . .రోళ్ళ
. . . . దొమ్మ
. . . . .రాటలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487

గడసాని గరిడీలు - నేటి దొమ్మ రాటలు, వీధిలో ఎదురుగడ - గడ మీద

గిరికీలు......

. . . .ట్టు
కనిక . . .చేసే
. . . .కాటిపాపల
. . . . . . . . .వాళ్ళు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
అందర్నీ
. . . . . . . .ఆనందపర్చి
. . . . . . . . . .న. .హరిహరీ
. . . . . . .పదాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493

ప్రాంతీయ కళారూపం - గంగా వివాహం - ఎందరో హరిహరీ పదాలను

రచించారు.....

సీమవాసుల
. . . . . . . . . .గొరవయ్య
. . . . . . . .ల. .నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498

కన్న డంలో - రత్క తర్ప ణం - గట్టు మల్లయ్య కొండ - గొరవయ్య కర్తవ్యం -

డమరుక శబ్దా లు - శ్రీశైల మల్లన్న - శివరాత్రినాడు.

జంతర్
. . . . . . మంతర్
. . . . . . . జంతరు . .ట్టె
. . . . . . . పె . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
చెంచులు
. . . . . . . . చెప్పే
. . . . . .శ్రీరంగనీతులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
దేవతల
. . . . . . .కొలుపుల
. . . . . . . .సంబరాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509

తాళం వరుసలు - నమ్మ కాల మొక్కు బడులు, పంబలవారి పాటలు - పాట

ప్రారంబం.....

గడగడలాడించే
. . . . . . . . . . . . .కాటమరాజు
. . . . . . . . . .కొమ్ము
. . . . .కథలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513

కాటమరాజు కథా ప్రసక్తి - కొమ్ము వారు కొమ్ము ల వారి ప్రదర్శ న - గుడారు -

కొమ్ము - వీరణాలు - బొల్లా వు - వీరద్రాడు - బసవ దేవుడు - కథకుల వేష ధారణ -
పొడపోతులవారు ......

వీరశైవపు . . . . . ష్టి
. . . . . . . .వీరము . .వారు
................................................ 520
. . . . .ల్ల. ల
బడిపి . . దసరా
. . . . . .వేషాలు
................................................. 522
. .జ్ఞు
వి . .లు
. . చెప్పి
. . . . .న. .వీథి. . . పురాణం
............................................... 524
బ. .గ్గు . ల్ల
. .గొ . .ల . .ఒ. .గ్గు. .కథలు
.................................................. 526

గానకళారూపాలు - కథను బట్టి కళారూపం పేరు - ఒగ్గు కథ - తొలి చెమట - మలి

చెమట - కురుమల కథ - చుక్క సత్తయ్య - వీరప్ప కథ - ఒగ్గుకథకు ఈ పేరెలా
వచ్చింది? తాతలు చెప్పి న కథలు - ఒగ్గుడోలు నృత్యం - డోలు వాయిద్యం -
కథా ప్రారంభము - నేటి ఒగ్గు కథకులు ........
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 8/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

క. త్తి
. .సాములూ, . ఱ్ఱ
........క . . సాములూ!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533

మారిన పరిస్థితులు - టాసా వాయిద్యం - విన్యా సాలు.....

. . .ల్ల
కోకొ . .లుగా,
. . . . .కోలాట
. . . . . నృత్యా
. . . . . .లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536

కోలాట ప్రస్తా వన - కోలాట నిర్వ చనం. రూపాంతరాలు, పర్యా య పదాలూ -

ఆడటం పాడటం - ఆట మొదలు - జట్టు నాయకుడు - ఉద్ది - కోపులు -
ఉసెత్తుకోవడం - ముక్తా యింపు - కోలాట సామగ్రి - రాత్రి ప్రదర్శ నం , ఆటగాళ్ళ
అలంకరణ - జడకోపు కోలాటం - జడకోపులో బాలికలు.......

ఉరుమును
. . . . . . . . . మించిన
. . . . . . . ఉరుముల
. . . . . . . . . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546

రాయల కాలంలో - వాయిద్య పు తీరు - కుంకాలాట - పతాక సన్ని వేశం -

కళాకారులు.......

హరిదాసుల
. . . . . . . . . .సంక్రాంతి
. . . . . . . . విన్యా
. . . . సాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551

సంక్రాంతి శోభలు - సంక్రాంతి సంకేతం హరిదాలసులు - తన్మ యత్వంతో

పాడే పాటలు - ఎందరో హరి దాసులు......

కోనసీమ
. . . . . . .కోలసంబరం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554

మానాటి గొల్లల కథ - కథకురాలు అచ్చ మ్మ , కోల సంబరం పేరెందుకొచ్చింది -

ఏడుగురు అన్న దమ్ము లు - తిరుపతి వెంకన్న - బృందాల సంబరాలు......

ఆసువిద్య
. . . . . . . .కు
. . ఆలవాలం
. . . . . . . . . వాలకం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558

వాలకమంటే - వీథి ప్రదర్శ నం - రాంబట్లవారి వివరణ - కమ్మ వాలకం -

తాటాకులు కట్టటం - నిష్క్ర మణ - ప్రవేశం - ప్రవేశం - అల్లెలోకి కోడెగాడి
ప్రవేశం - వాలకాల ఇతి వృత్తం - నిజం చెప్పే నిజాయితీ పరులు......

గంభీర
. . . . . .నినాదం
. . . . . . .రుంజ
. . . . . వాయిద్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564

రౌంజకాసురుడు - రుంజ - పల్లెలో ప్రదర్శ న - చెప్పే కథలు....

. . .ద్దు
ము . .ల . . . ద్దు
. . యె . .ల . . . . ద్దా
. . .గంగిరె . . .టలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571

ఒకనాటి కళారూపం - ఆటను నేర్పు ట - గంగిరెద్దుల అలంకారం - ఆడించేవారి

హంగులు - సుందర ప్రదర్శ న - రామ లక్ష్మ ణులు - గజాసురుడు -
గంగిరెద్దులవారు.

విలక్షణ
. . . . . . .వీధి
. . . భాగవతం,
. . . . . . . . .తూర్పు
. . . . . . భాగవతం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576

ఆనంద గజపతీ, ఆదిభట్ల వారూ - భాగవాతకథే భాగవతం - బలరామభుక్త

భాగవతం - ముచ్చ టైన కథా వస్తువు - తూర్పు బాణి ప్రత్యే కత - మృదంగ
ఘోషల్లో ముత్యా లసరాలు - ముందువెనుకల మృదంగ వాయిద్యం.....

అమ్మ వారి జాతర - అయ్య గార్ల ప్రదర్శ నం - అందరూ ఆనందించిన కళ -

ఎందరో కళాకారులు, ఎన్నో ప్రదర్శ నాలు - ఈ నాటికీ అరవై మేళాలు - ఆదరణ
లేక అంతరిస్తున్న కళ - ఆసక్తిలేక అంతరిస్తున్న కళ......

వినోదాల
. . . . . . . .కాముని . . ర్ణ
. . . . . . పౌ . మి
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585

ఊరంతా వసంత వేడుకలు - కోలాటాల కోలాహలం.....

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 9/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

ఆరెవారి
. . . . . . .గొంధళే
. . . . . . వీధి
. . . .భాగోతాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587

కుండలాకార నృత్యా లు - గొంధళే వీధిభాగవతాలు - గొంధలే బుర్రకథలు - వీధి

భాగోతాలు - బాలవంతి కళా ప్రదర్శ న......

బవనీలే . . .డ్ల
. . . . . . .బైం . వారు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593

బనవీల ప్రసక్తి - జమిడికయే - జముకు - ప్రారంభం పదమూడవ శతాబ్దంలో,

రేణుకా మహాత్యం - ఎల్లమ్మ .....

ధర్మ
. . . .రాజు . .ళ్లూ
. . . . గు . . . మహభారత
. . . . . . . . . .వీథి
. . . నాటకాలూ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598

ధర్మ రాజు గుళ్ళు - ఎన్నో వీథినాటక బృంధాలు - ఇవి యక్షగాన వీథినాటకాలు

- తవస్మా న్ - పిల్లలులేని తల్లులు......

కూచిపూడి
. . . . . . . . .వారసులే,
. . . . . . . .కోటకొండ
. . . . . . . .భాగవతులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601

భాగవత కళ, నావాబుల ఆదరణ.... ఆదరించిన కర్నూ లు నవాబు - కపట్రాల

భాగవతుల - చల్లా వారు.

కాశీ
. . . కథలు
. . . . . .చెప్పే
. . . . .కాశీ
. . . కావడి
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604

బొమ్మ ల చిత్రపటం - ప్రజల మధ్య లో పగటి వినోదం - కాశీకి పోయామురా హరీ.

సంతోషాల
. . . . . . . . .వసంతోత్స
. . . . . . . . .వాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607

వసంత శోభలు - కప్పా లూ, కానుకలూ, రంగుల వసంతం - కళాకారులకు ఘన

సత్కా రం.........

ఘట
. . . . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609
అందర్నీ . . .ట్టు
. . . . . . . .ఆక . .కున్న . . ట్ట
. . . . .బు . .బొమ్మ
. . . . .లు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611

బొమ్మ ల శృంగారం - ప్రదర్శ నరక్తి......

సూళ్ళూ
. . . . . . .రుపేట
. . . . . సుళ్ళు
. . . . . . ఉత్స
. . . . .వం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
పండరి
. . . . . . భజనలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616

అందరి భజన - జైజై విట్టల్ - గోపికా కృష్ణు ల నృత్యం......

చెమ్మ
. . . . . చెక్క
. . . . .చారిడేసి . . .గ్గ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 618
. . . . . . .మొ
గొబ్బి
. . . .యళ్ళో
. . . . . ., .గొబ్బి
. . . .యళ్ళూ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620

కంచికి పోయే గాజుల సెట్టి - కామన్న కథ.......

. . . . . .ర్ల. జంగాల,
ముకెబ . . . . . . . బిట్రోనిట్రో
. . . . . . . . . పదాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623

బిట్రేశ్వ రుడు - నిట్టేశ్వ రి - ప్రార్థన పదం - సాల్ సాల మనేదాక . కథ ....

శారదకాండ్రు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627

అసలు వీరెవరు? శారదంటే? వారు చెప్పే కథలు - శారద రామాయణం........

వీర
. . . నాట్య
. . . . .మే
. . .వీరుల
. . . . . కొలుపు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630

వీ వీ
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు వీ వీ 10/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

వీరంగం - ఇంటి కొక వీర పుత్రుడు - దక్ష ప్రజాపతి - వీర ముష్టు ల వీర నాట్యం -
వీర కుమారుల విజృంభణ......

చకితుల్ని
. . . . . . . . చేసే
. . . . .చెక్క
. . . .భజనలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635

పామర కళారూపమా? - భక్తీముక్తీ - గురుపూజ - చెక్క భజన స్వ రూపం - రంగు

రంగుల వేషధారణ - ఓర్పు , నేర్పు - చెక్క భజన ఇలా ప్రారంభిస్తా రు - ఎన్నో
అడుగులు - ముక్తి కోసంభక్తి పాటలు - నీతి పాటలు - జడ కోపులు - రకారకాల
కోపులు - భజనలో దంపుళ్ళ పాట.............

అందరికీ
. . . . . . . .ఆశలురేపే
. . . . . . . . బుడబుక్క
........ల. . .జోస్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 646

సంప్రదాయ బుడబుక్క లవారు - బుడబుక్క ల కుటుంబాలు - అర్థరాత్రి

జ్యో స్యం - బుడబుక్క ల పగటి వేషం - మనసులో వున్న మాట చెప్ప టం -
గడబిడ జరగ బోతది - రామజోగి దేవెనలు - కవులు వర్ణించారు - ప్రజానాట్య
మండలి.....

తాదాత్మ్యం
. . . . . . . . . చెందించే
. . . . . . . . .తప్పె
. . . . టగుళ్ళు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652

తప్పె టగుళ్ళు - కళింగ కళారూప మిది., జట్టు నాయకుడే గురువు - యాదవుల

కళారూపం - ఏకాగ్రతా నృత్యం - గంగమ్మ కథ - వివిధ విన్యా సాలు - అభినయ
విన్యా సం - ఎక్క డ వుందీ కళారూపం?----

పలనాటి
. . . . . . . .వీరవిద్యా
. . . . . . .వంతులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658

శ్రీనాథుని వీరచరిత్ర - కన్న మదాసు వారసులే కథకులు - వీర పూజతో వీరుల

దినోత్స వం - వీర విద్యా వంతుల వేషధారణ విలక్షణమైన ఏన్నో హంగులు -
ఉత్తేజకర ప్రదర్శ నం...............

రాయలసీమ
. . . . . . . . . . .జానపద
. . . . . . .కళారూపాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662

కంఠస్థంగా వున్న కళారూపాలు - నాటి మేటి నాటకాలు - నడి బజారులో నాటక

ప్రదర్శ నం - హంగామాతో రంగస్థల హంగులు - వెదురుచాపల వీథి నాటక
రంగస్థలం - బళ్ళా రికి పేరు తెచ్చి న బయలు నాటకాలు..

ఇంటింటా
. . . . . . . . .గోత్రాలు
. . . . . . .చెప్పే
. . . . .పిచ్చు
. . . . .కుంటులవారు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 666

పండితారాధ్య చరిత్రలో - మూర్తీభవించిన శైవం - పిచ్చు కుంటుల

పేరెందుకొచ్చింది? చంద్ర శేఖరుని వర్ణన - వారు చెప్పే కథలు రాయలసీమలో
- పాత కథలూ, కొత్త కథలూ - వారిలో వచ్చి న మార్పు .

కొమ్మా
. . . . .యిదాసుడే,
. . . . . . . . . .కొమ్మ
. . . .దాసరి
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672
. .ర్ల. పండుగలో
పీ . . . . . . . . . మొహరం
. . . . . . . . గీతాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675

మహమ్మ దీయులు మతకలహాలు - అమర వీరుడు హుస్సే న్

ఖురాన్ నిర్వ చనం - హిందు ముస్లిం ఐక్య త - పీర్లపంజా - పులి వేషాలు -

నిప్పు ల గుండం - కలుపు పాటలో.

. .స్త
క్రై . .వుల
. . . జానపద
. . . . . . . కళాప్రదర్శ
. . . . . . . . . నాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682

వీరప్ప నాయకుని కాలంలో - మతం కోసం మార్చి న వేషం - హరికథ -

హరికథలు వ్రాసిన రచయితలు - గాన విధానం - కోలాటం బుర్రకథ -
బుర్రకథలు వ్రాసిన రచయితలు - బుర్ర కథల్లో ప్రజా సమస్య లు - భజనలు

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 11/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

తెలంగాణా
. . . . . . . . . లత్కో
. . . . .ర్‌
.సా. .బ్
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 690

లత్కో ర్‌సాబ్ - తెలంగాణా పిట్టల దొర..

తెలగ
. . . . .దాసరులే
. . . . . . . .గంటె
. . . . .భాగవతులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693

గంటె భాగవతులు - వారి ప్రదర్శ నాలు - దేశ సంచారులు - నేపథ్యంలో

ఉపోద్ఘా తం దాసర్లు

. .ర్ల. పండుగలో
పీ . . . . . . . . . పేరెన్ని
. . . . . . కగన్న
. . . . . ధులా
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695

లంబాడి గన్నె గాడు

దండిగా
. . . . . . .ప్రచారమైన
. . . . . . . . . దండా
. . . . . .గానం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697

కళారూపంలో తెచ్చి న మార్పు - సుద్దా ల హనుమంతుని విజయ గీతం...

వినోదభరితమైన
. . . . . . . . . . . . . .విలువిద్యా
. . . . . . . . ప్రదర్శ
. . . . . .నలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 700

విలువిద్య లో పురాణ పురుషులు - కనుమరుగౌతున్న కళ - ఆనాటి ఆదరణ -

ప్రజలను అలరించింది - అడవి జాతులవారే ఆరాధిస్తున్నా రు. ఇంతకీ ఆ
అద్భు త ప్రదర్శ నం - ఎన్నో అద్భు తాలు - వీరే రాజుగారు - ఆదరణ లేని
అద్భు త విద్య .

మరెన్నో
. . . . . . . కళారూపాలు
. . . . . . . . . . -. .మరెందరో
. . . . . . . .కళాకారులు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707
జానపదుల
. . . . . . . . . జ్యో
. . . తి
. . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709

జ్యో తిని ఇలా తయారు చేస్తా రు - గణపతి ప్రార్థన - రక్తపుబొట్టు......

జాలరి
. . . . . .నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711

సంపత్కు మార్.

సుగాలీ
. . . . . . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 712
నామాల
. . . . . . .సింగని
. . . . . .నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 714

నామాల సింగడంటే

. .ద్దీ. .నృత్యం
సి . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716
కారువా
. . . . . . మేళ. . . . నృత్యం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716

ప్రదర్శ న తీరు - లీలా నర్తనం

యామయ్య
. . . . . . . . . స్వా
. . . మి
. . .నృత్యం
................................................ 718
సొఖిమేళం
............................................................... 719
గావులాటలు
............................................................... 720
. . . . . . డ్డ
నూనెగు . .లవారు
....................................................... 721
ఫకీరు
. . . . . వేషాలు
.......................................................... 722
. . ట్ట
చు . . కాముడు
........................................................... 723
భట్రాజు . . .డ్త
. . . . . . .పొగ . లు
.................................................... 724
ఎలుగుబంటి,
. . . . . . . . . . . ఎలుగుబంటి
. . . . . . . . . . .వేషాలూ
......................................... 725
కప్ప
. . . .ల. .కావడి
......................................................... 726
సాధనాశూరులు
............................................................... 727
https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 12/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

గంట
. . . . .జంగాలు
.......................................................... 728
సానివారు
............................................................... 729
జోగాట
............................................................... 729
కొలనుపాక
. . . . . . . . .భాగవతులు
...................................................... 730
పగలేసిగాళ్ళు
............................................................... 731
పంబలవారు
............................................................... 731
క. డ్డీ
. . వాయిద్యం
............................................................ 732
తుమ్మె
. . . . .ద . . పాటలు
........................................................ 732
సాతాని
. . . . . . వై . .ష్ణ
. వులు
...................................................... 733
కొయ్య
. . . . .కాళ్ళ
. . . . మనుషులు
...................................................... 734
తెర
. . . .చీరలవారు
........................................................... 734
చిన్న
. . . . .మాదిగలు
.......................................................... 735
అక్క
. . . .న్న . . . మాదన్న
. . . . . . .ల . . భాగవత
. . . . . . .మేళం
........................................ 735
సింహాద్రి
. . . . . . . .అప్ప . . . .న్న. . .సేవ
................................................ 736
మాల
. . . . .జంగాలు
.......................................................... 736
బాలసంతు
. . . . . . . . . వారు...................................................... 737
. . .క్టీ.లు
మా ........................................................... 737
. . . . . స్తం
గరుడ . . . భం
. . . .దాసరి
................................................... 737
ఒ. .డ్డె. వారు
............................................................ 738
పాండవులవారు
............................................................... 738
ఇంకెన్నో
. . . . . . . .కళారూపాలు
....................................................... 738
ఆయా
. . . . . జి . .ల్లా
. . లలో
. . . . జానపద
. . . . . . . కళారూపాలు
........................................... 741

పెనుగొండ - హిదూపురం - కట్టెబొమ్మ లు - చిత్తూ రు జిల్ల కుప్పం - ప్రసిద్ధ

నటులు - కర్నూ లు జిల్లా - నెల్లూ రు జిల్లా - గుంటూరు జిల్లా - కృష్ణా జిల్లా -
మహబూబ్ నగర్ జిల్లా - హైదరాబాదు - ఇబ్రహీం పట్నం- మెదక్ జిల్లా -
నిజామాబాద్ జిల్లా - అదిలాబాదు జిల్లా - కరీంనగర్ జిల్లా - విశాఖపట్నం జిల్లా -
అంపోలు అడ్డసరం - విశాఖపట్టణం - శ్రీకాకులం జిల్లా - తూర్పు గోదావరి జిల్లా
- మరికొందరు కళాకారులు......

జానపద
. . . . . . . కళారూపాలు
. . . . . . . . . . -. .ప్రజానాట్య
. . . . . . . .మండలి
. . . . . . . ప్రగతిశీల
. . . . . . . . దృక్ప
. . . . .థం
. . . . . . . . . . . . . . . . 761

నూరు సంవత్స రాల ముందు - ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్ర - జాతీయ ఉద్య మం

జాతీయ గీతాలు - ఇలాంటి ఎన్నో గేయ రచనలు - వాటి వైజ్ఞా నిక వుద్య మం -
పోరాట రంగస్థలం ప్రజానాట్య మండలి - బానిసత్వ పు రోజులు - ఉత్తేజం
పొందిన యవకులు - రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం - స్పందించిన యువ చైతన్యం
- కోగంటి కోయ వేషం - ఫాసిష్టు వ్వ తిరేక శిక్షణా శిబిరాలు - ఓ మిట్టిపడే
హిట్లరయ్యా - హిట్లరు వీథి నాటకం - తథ్యా మయాగురుడ - తుమ్మె ద పాటలు -
పకీరు గీతాలు - క్వా రీ పాట - సుద్దులు - పడవ పాట - సోదె - బుర్రకథలు -
జముకుల కథలు - జంతరు పెట్టె - చెంచులు - ప్రజానాట్య మండలి -
అన్న తమ్ము ల చీలికలు - మాతృసంస్థ ప్రజానాట్య మండలి...

బంధం,
. . . . . . .అనుబంధం
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784

ఆయా రాష్ట్రా ల కళా విన్యా సం - కర్ణా టక - కేరళ - తమిళనాడు - మహారాష్ట్ర -

రాజస్థా న్ - అస్సాం - మణిపురి - మధ్య ప్రదేశ్ - బెంగాల్ - పంజాబు - బీహారు -
ఉత్తర ప్రదేశ్ - సౌరాష్ట్ర - కాశ్మీ రు - ఒరిస్సా ...

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 13/14
4/30/23, 1:55 PM తెలుగువారి జానపద కళారూపాలు - వికీసోర్స్

రచనకు
. . . . . . . తోడ్ప
. . . . డిన
. . . .గ్రంథాలు
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 791

ఇతర మూల ప్రతులు

అర్కీ వ్.ఆర్గ్ లో ప్రతి (http://archive.org/details/TeluguVariJanapadaKalarupalu)
భారత డిజిటల్ లైబ్రరీలో ప్రతి (http://www.dli.gov.in/cgi-bin/metainfo.cgi?&title1=
TELUGU%20VARI%20JANAPADA%20KALARUPALU&author1=DR.MIKKILINE
NI%20RADHAKRISHNA%20MURTHY&subject1=TELUGU%20-JANAPADALU&
year=1992%20&language1=telugu&pages=818&barcode=2020120029977&auth
or2=&identifier1=&publisher1=KRANTHI%20PRESS&contributor1=&vendor1=N
ONE&scanningcentre1=ccl,%20hyderabad&scannerno1=&digitalrepublisher1=P
AR%20INFORAMTICS,%20HYDERABAD&digitalpublicationdate1=0000-00-00&
numberedpages1=&unnumberedpages1=&rights1=OUT_OF_COPYRIGHT&cop
yrightowner1=&copyrightexpirydate1=0000-00-00&format1=%20&url=/data/uploa
d/0029/982)

ఈ కృతి భారత ప్రభుత్వ w:భారత డిజిటల్ లైబ్రరీ ద్వా రా,

రచయిత/ముద్రాపకుల అనుమతితో ఆర్ధిక లావాదేవీలు
లేకుండా స్కా న్ చేసి సర్వ ర్లపై వుంచడం ద్వా రా 2007-2017
మధ్య కాలంలో ప్రజలకు అందుబాటులో ఉంచబడింది.
కొన్ని సమస్య లవల్ల DLI సర్వ ర్ తాత్కా లికంగా
అందుబాటులో లేకున్నా ఈ కృతులు USA కేంద్రంగా
పనిచేసే ఆర్కీ వ్ (https://archive.org/search.php?query=coll
ection%3A%28digitallibraryindia%29%20AND%20languag
e%3A%28tel%29) లో లభ్య మవుతున్నా యి. హక్కు దారుల
ఉద్దేశాన్ని గౌరవిస్తూ , DLI స్కా న్ కంటే మెరుగుగా యూనికోడ్
కు మార్చి ప్రజలకు అందుబాటులో చేయటానికి
లాభనిరపేక్షంగా పనిచేసే తెలుగు వికీసోర్స్
సాయపడుతుంది కావున వికీసోర్స్ లో వుంచబడుతున్న ది.
ఈ కృతిని చదువుకోవటానికి తప్పించి వేరే విధంగా
వాడుకొనేవారు సంబంధిత హక్కు దారులను
సంప్రదించవలసింది. ఈ విషయమై హక్కు దారులు
ఆక్షేపమేమైనా తెలిపితే వికీసోర్స్ నిర్వా హకులు కృతిని
తొలగిస్తా రు.

"https://te.wikisource.org/w/index.php?title=తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు&oldid=277454" నుండి
వెలికితీశారు

ఈ పేజీలో చివరి మార్పు 2 సెప్టెంబరు 2019న 08:50కు జరిగింది.

పాఠ్యం క్రియేటివ్ కామన్స్ అట్రిబ్యూ షన్/షేర్-ఎలైక్ లైసెన్సు ; క్రింద లభ్యం అదనపు షరతులు వర్తించవచ్చు . మరిన్ని
వివరాలకు వాడుక నియమాలను చూడండి.

https://te.wikisource.org/wiki/తెలుగువారి_జానపద_కళారూపాలు 14/14