SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN KUDAT II

PETI SURAT 505, 89058 KUDAT, SABAH

TEL : 088-621381 FAKS : 088622382

KERTAS PENERANGAN

KOD DAN NAMA

A016-001-3:2016 OPERASI PENGELUARAN TANAMAN
PROGRAM
TAHAP 3
KOD DAN TAJUK UNIT
A016-001-3:2016-C01PENYEDIAAN KAWASAN TANAMAN
KOMPETENSI
1. BERSIHKAN KAWASAN TANAMAN
2. BAJAK TAPAK TANAMAN
NO. DAN PENYATAAN 3. BUAT BATAS DAN SUNGKUPAN TANAMAN
AKTIVITI KERJA
4. SEDIA LUBANG TANAMAN
5. BUAT PARIT SALIRAN

NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:1/14

TAJUK:SISTEM DAN TEKNIKMENANDA JARAK TANAMAN

TUJUAN

Kertas penerangan inibertujuan untuk memberi kefahaman dan pengetahuan kepada

pelatih tentang definisi dan kepentingansistem dan teknikmenandajaraktanaman,
peralatan dan bahanmengukur dan menandajaraktanaman dan kaedahdan
sistemmengukurjaraktanaman.
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:2/14
PENERANGAN

1. DEFINISI DAN KEPENTINGAN SISTEM DAN TEKNIK MENANDA JARAK

TANAMAN
1.1 Definisi jarak tanaman
i. Jarak tanaman ialah berapa jauh pokok di tanam antara satu sama lain.

ii. Jarak tanaman bergantung kepada;

a. Jenis tanaman
b. Tujuan penanaman
c. Jenis tanah
d. Topografi/ rupa bentuk bumi

iii. Setiap tanaman mempunyai jarak tanaman tersendiri yang disyorkan.

1.2 Sistem jarak tanaman

i. Sistem jarak tanaman ialah corak hubungan jarak tanaman antara satu
sama lain.

ii. Ada beberapa sistem jarak tanaman yang boleh digunakan untuk
menanda lubang tanaman. Rujuk rajah 1 hingga rajah 3.
a. Sistem 3-segi
b. Sistem 4-segi
c. Sistem siku keluang
d. Sistem kontor
e. Sistem pepagar
f. Sistem rawak/ landskap

X XXXXXXX

X XXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXX
Rajah 1: Jarak tanaman sistem 3-segi
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:3/14

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

Rajah 2: Jarak tanaman sistem 4-segi

XXXXXXXX
XXXXXXXX
XXXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X XXXXXXX
X X X X X X X X

Rajah 3: Jarak tanaman siku keluang

iv. Sistem yang biasa digunakan ialah sistem 3-segi dan sistem 4-segi

1.3 Teknik menanda jarak tanaman

i. Teknik ialah cara/kaedah menanda jarak tanaman mengikut turutan
yang betul.

ii. Teknik menanda jarak tanaman bergantung kepada:

a. Jenis tanaman.
b. Sistem jarak tanaman.
c. Kemudahan alat dan bahan mengukur yang ada.
d. Kecukupan tenaga kerja.
e. Keadaan kawasan yang hendak diukur.
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:4/14
1.4 Tujuan mengukur dan menanda jarak tanaman.
i. Mendapatkan kepadatan/ bilangan pokok yang betul dan maksima.

ii. Tanaman tidak bersaing sesama sendiri untuk mendapatkan ruang,

cahaya, udara dan airserta baja/ unsur pemakanan.

iii. Mengurangkan jangkitan penyakit dan serangan serangga perosak.

iv. Memperolehi penanaman yang teratur, cantik dan memudahkan kerja

penyelenggaraan.

v. Mendapatkan tanaman yang subur dan berhasil tinggi

2. PERALATAN MENGUKUR DAN MENANDA JARAK TANAMAN

2.1 Peralatan yang perlu disediakan untuk mengukur dan menanda jarak
tanaman ialah:
i. Pita ukur
a. Pita ukur terdapat dalam pelbagai saiz, bentuk dan bahan buatan.
Rujuk rajah 4.
b. Gunakan saiz pita ukur yang sesuai mengikut keluasan kawasan.

Rajah 4: Pita ukur

ii. Kayu pancang

a. Terdapat pelbagai jenis dan saiz kayu pancang yang boleh
digunakan untuk mengukur jarak tanaman bergantung kepada
jenis tanaman dan kemudahan mendapatkannya.
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:5/14
b. Kayu pancang yang sesuai digunakan untuk mengukur jarak
tanaman buah-buahan ialah berukur lilit 7 cm – 10 cm @ bergaris
pusat 3 cm – 5 cm dan panjang 1.90 m.
c. Bagi tanaman sayur-sayuran, memadai menggunakan kayu
pancang yang kecil berukuran 5 cm – 7 cm ukur lilit @ 1 cm – 3 cm
garis pusat dan 25 cm – 50 cm panjang.

iii. Parang
a. Parang terdapat dalam pelbagai jenis, bentuk dan saiz.
b. Gunakan parang yang sesuai dengan tujuan seperti parang
panjang untuk menebas dan parang pendek untuk menyedia kayu
pancang.

3. KAEDAH DAN SISTEMMENGUKUR JARAK TANAMAN

3.1 Kaedah mengukur jarak tanaman.

i. Menggunakan pita ukur.

ii. Menggunakan Alat Aras Ukur/ Leveling.

iii. Menggunakan Kekuda.

3.2 Cara mengukur dan menanda jarak tanaman sistem 3 segi.

i. Tentukan jarak tanaman yang hendak diukur seperti 3m, 5m, 9m, 10m
dan sebagainya.

ii. Dapatkan alatan dan bahan untuk kerja mengukur iaitu:

a. Pita ukur 30 m / 50 m / 100 m.
b. Kayu pancang 3-5 cm garispusat
c. Parang

iii. Tentukan kawasan tepi yang terpanjang untuk memulakan kerja

mengukur jarak tanaman. Ia seelok-eloknya mempunyai sesuatu yang
boleh dijadikan panduan mengukur seperti pagar sempadan, jalan, parit
dan sebagainya. Rujuk rajah 5.
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:6/14

Rajah 5: Memancang Kayu Di Hujung Kawasan

iv. Pacakkan tegak kayu pancang sedalam 25-30 cm di kedua-dua hujung

kawasan sejauh separuh jarak tanaman dari tepi.

v. Tarik tali pita ukur lurus dan tegang menghubungi kedua-dua pancang.
Rujuk rajah 6.

XX

Tali Pita UkurKayu Pancang

Rajah 6: Merentang Tali Pita Ukur

vi. Pacakkan kayu pancang sedalam 30cm, tegak dan lurus mengikut jarak
tanaman di sepanjang tepi tali pita ukur. Rujuk rajah 7.

X X X X X X X X

ArahmelihatPancanghujung yang dipinda

Rajah 7: PancanganKayu Mengikut Jarak Tanaman

vii. Pinda kayu pancang yang hujung sekali supaya dicacak tegak dan lurus
mengikut jarak tanaman.Dengan melihat di salah satu hujung barisan,
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:7/14
pastikan semua pancang yang telah dicacak lurus seolah-olah nampak
satu tiang sahaja.

viii. Di kedua-dua hujung barisan menghala ke dalam kawasan, buatkan

segi tiga jarak tanaman yang sama panjang bersudut 60 odan pacakkan
pancang pada bucu segi tiga tersebut. Rujuk rajah 8.

X X X X X X X X

X Pembentukan 3-segi X

Rajah 8: Membuat 3-segi Di Kedua Hujung Kawasan

ix. Tarik tali pita ukur lurus dan tegang menghubungi kedua-dua pancang
yang baru dipacakkan sebagai barisan kedua. Rujuk rajah 9.

X X X X X X X X

X X

Tali pita ukur ditarik lebih

Rajah 9: Merentang Tali Pita Ukur Pada Barisan Kedua

x. Jika pada barisan kedua ini tepi kawasan melebihi jarak tanaman, tarik
tali pita ukur melebihi kayu pancang sejauh jarak tanaman tersebut dan
pacakkan kayu pancang sedalam 30 cm, tegak dan lurus mengikut jarak
tanaman di sepanjang tepi tali pita ukur. Rujuk rajah 10.

X X X X X X X X

X X X X X X X X
Arah melihat
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:8/14

Rajah 10: Memancang Kayu Ikut Jarak Tanaman Pada Barisan Kedua

xi. Pastikan semua pancang yang telah dipacakkan lurus dengan melihat
dari hujung barisan dan barisan seterusnya juga menggunakan langkah
iv hingga viii sehingga selesai.

xii. Ukur dan tanda jarak tanaman sehingga selesai. Kira dan catatkan
bilangan kayu pancang yang telah dipacakkan. Rujuk rajah 11.

X X X X X X X X

X X X X X X X X

X X X X X X X X

X X X X X X X X

X X X X X X X X

Rajah 11: Kawasan Siap Diukur Tanda

3.3 Cara mengukur dan menanda jarak tanaman sistem 4 segi

i. Tentukan jarak tanaman yang hendak diukur seperti 3 m, 5 m, 9 m, 10
m dan sebagainya.

ii. Dapatkan alatan dan bahan untuk kerja mengukur iaitu:

a. Pita ukur 30 m / 50 m / 100 m.
b. Kayu pancang 3-5 cm garispusat.
c. Parang.

iii. Tentukan kawasan tepi yang terpanjang untuk memulakan kerja

mengukur jarak tanaman. Ia seelok-eloknya mempunyai sesuatu yang
boleh dijadikan panduan mengukur seperti pagar sempadan, jalan, parit
dan sebagainya. Rujuk rajah 12.
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:9/14

Separuh dari jarak tanaman

X
X
Kayu pancang

Rajah 12: Memancang Kayu Di Hujung Kawasan

iv. Pacakkan tegak kayu pancang sedalam 25-30 cm di kedua-dua hujung

kawasan sejauh separuh jarak tanaman dari tepi dan tarik tali pita ukur
lurus dan tegang menghubungi kedua-dua pancang. Rujuk rajah 13.

XX

Tali Pita UkurKayu Pancang

Rajah 13: Merentang Tali Pita Ukur

v. Pacakkan kayu pancang sedalam 30 cm, tegak dan lurus mengikut

jarak tanaman di sepanjang tepi tali pita ukur dan pinda kayu pancang
yang hujung sekali supaya dipacak tegak dan lurus mengikut jarak
tanaman. Rujuk rajah 14.

X XXXXXXX

ArahmelihatPancanghujung yang dipinda

Rajah 14: Memancang Kayu Ikut Jarak Tanaman

vi. Dengan melihat di salah satu hujung barisan, pastikan semua pancang
yang telah dipacak lurus seolah-olah nampak satu tiang sahaja. Dari
kedua-dua hujung barisan, tarik tali pita ukur 90 darjah, tegang dan
lurus menghala ke hujung kawasan. Rujuk rajah 15.
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:10/14

4 4’
X XXXXXXX
3’ 90* 90 3’
X 5' 5’ X

X-----------------------------------------------------------------X

Rajah 15: Membuat Barisan Bersudut Tepat

vii. Pastikan dikedua-dua hujung barisan bersudut tepat tersebut pada jarak
yang sama apabila dihubungkan, jaraknya sama dengan jarak barisan
pertama.

viii. Pada kedua-dua barisan bersudut tepat, pacakkan kayu pancang

sedalam 30 cm, tegak dan lurus mengikut jarak tanaman.

ix. Untuk mengukur barisan kedua, tarik tali pita ukur lurus serta tegang
menghubungi pancang kedua pada kedua-dua barisan bersudut tepat
tersebut. Rujuk rajah 16.

X XXXXXXX

XX

X X

X Tali pita ukurX

X X

X X

Rajah 16: Mengukur Barisan Kedua

NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:11/14
x. Pacakkan kayu pancang sedalam 30 cm, tegak serta lurus mengikut
jarak tanaman. Rujuk rajah 17.

X XXXXXXX

X X X X X X X X

X Tali pita ukur X

X X

X X

X X

Rajah 17: Menanda barisan kedua

xi. Begitulah seterusnya untuk mengukur dan menanda barisan-barisan

yang berikutnya. Rujuk rajah 18.

X XXXXXXX

XXXXXXXX

X XXXXXXX

X X

X X

X X

Rajah 18: Menanda Barisan Ketiga

xii. Ukur dan tanda jarak tanaman sehingga selesai. Kira dan catatkan
bilangan kayu pancang yang telah dipacakkan. Rujuk rajah 19.

X XXXXXXX

XXXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X X X X X X X X

Rajah 19: Siap Mengukur Tanda Sistem 4-Segi

NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:12/14

3.4 Cara mengukur dan menanda jarak tanaman sistem siku keluang
i. Tentukan jarak tanaman yang hendak diukur seperti 3 m, 5 m, 9 m, 10
m dan sebagainya

ii. Dapatkan tenaga kerja, alatan dan bahan untuk kerja mengukur iaitu:
a. Pita ukur 30 m / 50 m / 100 m
b. Kayu pancang 3-5 cm garispusat
c. Parang

iii. Ukur dan tanda jarak tanaman sistem 4 segi dahulu. Rujuk rajah 20.

X XXXXXXX

XXXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X X X X X X X X

Rajah 20: Siap Mengukur Tanda Sistem 4 Segi

iv. Antara 2 bucu 4 segi yang bertentangan, tarik tali pita ukur dan tanda
tengahnya dengan memacakkan kayu pancang tegak dan lurus. Rujuk
rajah 21 hingga rajah 24.

X XXXXXXX
O
XXXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X X X X X X X X
Rajah 21: Mengukur Tanda Siku Keluang

X XXXXXXX
O O
XXXXXXXX
O
X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X X X X X X X X

Rajah 22: Mengukur Tanda Siku Keluang

NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:13/14

X XXXXXXX
O O
XXXXXXXX
O
X XXXXXXX

X XXXXXXX

X XXXXXXX

X X X X X X X X

Rajah 23: Mengukur Tanda Siku Keluang

X XXXXXXX
O OOOOOO
XXXXXXXX
O OOOOO
X XXXXXXX
O OOOO
X XXXXXXX
O OOO
X XXXXXXX

X X X X X X X X

Rajah 24: Mengukur Tanda Siku Keluang

v. Ukur dan tanda jarak tanaman sehingga selesai. Kira dan catatkan
bilangan kayu pancang yang telah dipacakkan. Rujuk rajah 25.

X XXXXXXX
O OOOOOO
XXXXXXXX
O OOOOOO
X XXXXXXX
O OOOOOO
X XXXXXXX
O OOOOOO
X XXXXXXX

X X X X X X X X
Rajah 25: Siap Mengukur Tanda Siku Keluang
NO. KOD A016-001-3:2016-C01/P(4/7) MUKA SURAT:14/14

SOALAN

1. Senaraikan 3 sistemjaraktanaman.
i. _____________________________________________________________
ii. _____________________________________________________________
iii. _____________________________________________________________

2. Nyatakan 3 tujuanmengukur dan menandajaraktanaman.

i. _____________________________________________________________
ii. _____________________________________________________________
iii. _____________________________________________________________

3. Senaraikan 3 alatan dan 1 bahanuntukkerjamengukur.

i. _____________________________________________________________
ii. _____________________________________________________________
iii. _____________________________________________________________
iv. _____________________________________________________________

RUJUKAN

1. Bahagian Sayur-sayuran, (1997), Pakej Teknologi Tanaman Sayur-sayuran

(Bayam, Kangkong, Sawi, Cili, Bendi, Timun, Petola, Peria, Kacang Panjang,
Kacang Buncis dan lain-lain), Terbitan Jabatan Pertanian. ISBN 983-047-035-0
2. Lee Chew Kang, Menanam Sayur Untuk Keperluan Sendiri, TerbitanDewan
Bahasa dan Pustaka. ISBN KK.763-2776-0101
3. Mustafa Kamal Mohd Shariff, (2002), Hortikultur Hiasan, terbitan Dewan Bahasa
dan Pustaka. ISBN 983-62-1075-X
4. Redaksi Agromedia Group, (2006), Synergy Media Books, Penanaman Buah-
buahan (Durian, Mangga, Jambu Batu), Terbitan ISBN 983197472-7
5. Rukayah Aman, Buah-buahan Malaysia, Terbitan Dewan Bahasa Dan Pustaka
ISBN 863-62-6483-3