ΦΥΣΙΚΗ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ-ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1, ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΦΟΡΤΙΟ

1.1 ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ

1. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:

Α. Μαγνητικές δυνάμεις αναπτύσσονται μόνο μεταξύ 2 ………………… ή ενός ………………… και ενός
………………………. ………………….. .

Β. Τα μέταλλα που έλκονται από τον μαγνήτη είναι ο …………………….., το …………………. και το
…………………………

Γ. Η μαγνητική δύναμη μεταξύ ομώνυμων πόλων είναι ……………….. , ενώ μεταξύ ετερώνυμων πόλων
ή ενός πόλου και ενός σιδηρομαγνητικού υλικού είναι ………………. .

Δ. Σώματα που έχουν την ιδιότητα να ασκούν ηλεκτρικές δυνάμεις ονομάζονται ………………….. .

Ε. Οι ηλεκτρικές και οι μαγνητικές δυνάμεις είναι δυνάμεις από …………………. .

2. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λάθος (Λ) τις προτάσεις:

Α. Οι ηλεκτρικές δυνάμεις είναι πάντοτε ελκτικές.

Β. Ένας μαγνήτης έλκει το ηλεκτρικό εκκρεμές.
Γ. Δύο γυάλινες ράβδοι που έχουν τριφτεί με μεταξωτό ύφασμα, απωθούνται.
Δ. Δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις μαγνητικές και τις ηλεκτρικές δυνάμεις.
Ε. Όλα τα μέταλλα έλκονται από τους μαγνήτες.
Ζ. Κράμα από χαλκό και νικέλιο έλκεται από ραβδόμορφο μαγνήτη.
Η. Όλα ανεξαιρέτως τα κέρματα του Ευρώ αποτελούνται από σιδηρομαγνητικά υλικά.
Θ. Κοντά στο Νότιο Γεωγραφικό Πόλο βρίσκεται ο Βόρειος Μαγνητικός Πόλος.

3. Να γράψετε 2 ομοιότητες και 1 διαφορά μεταξύ των ηλεκτρικών και των μαγνητικών δυνάμεων.

1.2 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ

4. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λάθος (Λ) τις προτάσεις:

Α. Οι ηλεκτρικές δυνάμεις προκαλούνται από μια ιδιότητα της ύλης που τη συνδέουμε με το φυσικό
μέγεθος <ηλεκτρικό φορτίο>.
Β. Υπάρχουν τρία είδη ηλεκτρικού φορτίου.
Γ. Τα σώματα που είναι όμοια φορτισμένα με την γυάλινη ράβδο που έχει τριφτεί με μεταξωτό ύφασμα,
λέγονται αρνητικά φορτισμένα.
Δ. Τα σώματα που είναι όμοια φορτισμένα με την πλαστική ράβδο που έχει τριφτεί με μάλλινο ύφασμα,
λέγονται θετικά φορτισμένα.
Ε. Το ηλεκτρικό φορτίο συμβολίζεται με τα γράμματα q και Q.
5. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:

Α. Το ηλεκτρικό φορτίο είναι …………………….. μέγεθος.

Β. Μονάδα μέτρησης του ηλεκτρικού φορτίου είναι το ………………… .
Γ. 1 mC =……C.
Δ. 1μC=……..C.
Ε. 1nC=……..C.
Z. 1pC=……..C.

6. Το σώμα Α έχει φορτίο q1=+14nC και το σώμα Β φορτίο q2=-19nC. Να βρεθεί το συνολικό
φορτίο των δύο σωμάτων.

7. Το σώμα Α έχει φορτίο q1=-27mC και το σώμα Β φορτίο q2=+21nC. Πόσο φορτίο πρέπει να έχει
ένα τρίτο σώμα Γ ώστε το συνολικό τους φορτίο να είναι μηδέν;

8. Το σώμα Α έλκεται από το σώμα Β, το σώμα Β απωθείται από το σώμα Γ, το σώμα Γ έλκεται
από το σώμα Δ, το σώμα Δ έλκεται από πλαστική ράβδο που έχει τριφτεί με μάλλινο ύφασμα.
Να βρεθεί το είδος του φορτίου του κάθε σώματος.

1.3 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ

9. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λάθος (Λ) τις προτάσεις:

A. Τα ηλεκτρόνια δεν έχουν φορτίο.

Β. Ο πυρήνας αποτελείται από πρωτόνια και ηλεκτρόνια.
Γ. Τα νετρόνια είναι ουδέτερα.
Δ. Τα πρωτόνια έχουν θετικό φορτίο ίσο με 1.6 10-19 C.
Ε. Τα πρωτόνια και τα νετρόνια έχουν σχεδόν ίσες μάζες.
Ζ. Ο αριθμός πρωτονίων σε ένα άτομο είναι ίσος με τον αριθμό των ηλεκτρονίων, άρα το άτομο είναι
ουδέτερο.
Η. Τα ηλεκτρόνια περιφέρονται γύρω από τον πυρήνα επειδή έλκονται από τα πρωτόνια που είναι μέσα
σε αυτόν.

10. Να επιλέξετε τις σωστές απαντήσεις

Α. Ιόντα ονομάζονται τα άτομα που:

1. Έχουν περισσότερα νετρόνια από πρωτόνια
2. Έχουν προσλάβει ή έχουν αποβάλει ηλεκτρόνια.
3. Τα ηλεκτρόνια είναι περισσότερα από τα νετρόνια.

Β. Τα σώματα είναι ουδέτερα γιατί:

1. Αποτελούνται μόνο από νετρόνια.
2. Δεν έχουν καθόλου φορτίο.
3. Έχουν ίσο αριθμό θετικών και αρνητικών φορτίων.

Γ. Η φόρτιση των σωμάτων γίνεται με:

1. μεταφορά ηλεκτρονίων.
2. μεταφορά ιόντων.
3. μεταφορά πρωτονίων.
11. Ποιες είναι οι δύο σημαντικές ιδιότητες του ηλεκτρικού φορτίου;

12. Το φορτίο του ηλεκτρονίου είναι e=-1,6 ¿ 10-19 C. Κάποιος ισχυρίζεται ότι έχει απομονώσει
φορτίο q=-5,1 ¿ 10-19 C. Θεωρείτε σωστό ή όχι τον ισχυρισμό του και γιατί;

1.4 ΤΡΟΠΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΣΗΣ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

13. Να συμπληρώσετε το κείμενο:

Στην ηλέκτριση με τριβή μεταφέρονται ………………… από το ένα σώμα στο άλλο. Έτσι, αν τα δύο
σώματα ήσαν αρχικά αφόρτιστα και τελικά το ένα έχει φορτίο 17μC, το άλλο θα έχει φορτίο
…………… . Αυτό ισχύει διότι τα φορτία ούτε ……………. ούτε ………….. κάτι που διατυπώνεται με
την αρχή ……………. του ηλεκτρικού φορτίου.

14. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λάθος (Λ).

1. Στην ηλέκτριση με επαφή το ένα σώμα πρέπει να είναι ήδη ηλεκτρισμένο.

2. Στην ηλέκτριση με επαφή αν το ένα σώμα έχει περισσότερα πρωτόνια από ηλεκτρόνια, μερικά
πρωτόνια μεταφέρονται στο άλλο σώμα.

15. Παρατηρήστε τον πίνακα 1.2 της σελίδας 17 του βιβλίου σας και απαντήστε:
Πως θα ηλεκτριστούν αν τρίψουμε γούνα κουνελιού με μετάξι;
Πως θα ηλεκτριστούν αν τρίψουμε γυαλί με γούνα γάτας

16. Τρίβουμε μια γυάλινη ράβδο με μάλλινο ύφασμα.

Α) Να περιγράψετε συνοπτικά πως ηλεκτρίζονται.
Β) Αν το τελικό φορτίο της ράβδου είναι 23μC πόσο θα είναι το φορτίο του υφάσματος; Να
αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

17. Μια μεταλλική σφαίρα φορτίου q1=16μC και μια μεταλλική ράβδος φορτίου q2=21μC έρχονται
σε επαφή και μετά απομακρύνονται. Αν το τελικό φορτίο της σφαίρας είναι q3=12μC να βρείτε
το τελικό φορτίο της ράβδου.

18.

Σε μία φορτισμένη (με αρνητικό φορτίο) ράβδο

-----
ακου
μπάμε μία αφόρτιστη μεταλλική σφαίρα.

α) Πως ονομάζεται αυτός ο τρόπος ηλέκτρισης;

β) Να ερμηνεύσετε την ηλέκτριση μικροσκοπικά.
γ) Αν το αρχικό φορτίο της ράβδου είναι q=-9 μC
ποιο τελικό αποτέλεσμα είναι πιθανό; Γιατί;
1. φορτίο ράβδου=9 μC 2. φορτίο ράβδου=-7 μC
φορτίο σφαίρας=-9 μC φορτίο σφαίρας=-2 μC
19.
Σε μία φορτισμένη (με θετικό φορτίο) ράβδο
++++
ακου
μπάμε μία αφόρτιστη μεταλλική σφαίρα.

α) Πως ονομάζεται αυτός ο τρόπος ηλέκτρισης;

β) Να ερμηνεύσετε την ηλέκτριση μικροσκοπικά.
γ) Αν το αρχικό φορτίο της ράβδου είναι q=26 μC
ποιο τελικό αποτέλεσμα είναι πιθανό;
1. φορτίο ράβδου=15 μC 2. φορτίο ράβδου=-26 μC
φορτίο σφαίρας=11 μC φορτίο σφαίρας=26 μC

20.
Μια αρνητικά ηλεκτρισμένη ράβδος έρχεται σε επαφή

με αφόρτιστη μεταλλική σφαίρα:

α) Να εξηγήσετε με λίγα λόγια πως θα ηλεκτρισθεί η σφαίρα.

β) Αν το αρχικό φορτίο της ράβδου ήταν -18μCb και το τελικό φορτίο της σφαίρας -11μCb ποιο είναι το
τελικό φορτίο της ράβδου;
γ) Σε ποια αρχή στηρίζεται η προηγούμενη απάντηση;

1.5 ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ COULOMB

21. Να αναφέρετε τον νόμο του Coulomb με λόγια και με τύπο.

22. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές ή λάθος τις παρακάτω προτάσεις.

Η δύναμη Coulomb:
1. Είναι αντιστρόφως ανάλογη της απόστασης των 2 φορτίων.
2. Εξαπλασιάζεται όταν διπλασιάζεται το ένα φορτίο και τετραπλασιάζεται το άλλο.
3. Είναι απωθητική όταν τα φορτία είναι ομόσημα και ελκτική όταν είναι ετερόσημα.
4. Έχει κατεύθυνση πάντοτε πάνω στην ευθεία που ενώνει τα 2 φορτία.
5. Υποτετραπλασιάζεται όταν διπλασιαστεί η απόσταση των 2 φορτίων.
6. Εξαρτάται από το υλικό μέσα στο οποίο βρίσκονται τα φορτία.

23. Να συμπληρώσετε τα κενά.

Η δύναμη Coulomb:
1. Είναι …………….. ανάλογη του …………………… της απόστασης των 2 φορτίων.
2. …………………………… όταν το κάθε φορτίο τριπλασιάζεται.
3. Είναι ανάλογη με το …………………….. των 2 φορτίων.
4. Είναι ελκτική όταν τα φορτία είναι ………………….. .

24. Ποιοι από τους παρακάτω τύπους που αναφέρονται στο νόμο του Coulomb είναι σωστοί;
 √
2 2
F⋅q2 q 1⋅q 2 F⋅r F⋅r
q1 = k r= k k= q 2=
1. r2 2. F 3. q1⋅q2 4. k⋅q1

25. q1 q2

Δύο φορτία q1=20 μC και q2=10 μC απωθούνται.

Ποιο από τα 3 σχήματα αντιπροσωπεύει την
πραγματικότητα;
Αιτιολογήστε την απάντησή σας.

26. Q1 Q2

Δύο φορτία Q1=8μC και Q2=4 μC βρίσκονται σε απόσταση r. Να σχεδιάσετε την ηλεκτρική δύναμη
με την οποία αλληλεπιδρούν και να αιτιολογήσετε το σχήμα σας. (Μήκος διανύσματος,
κατεύθυνση).

27. Οι παρακάτω προτάσεις αναφέρονται στη δύναμη Coulomb ανάμεσα σε δύο φορτία q1 και q2
που βρίσκονται σε απόσταση r. Να τις χαρακτηρίσετε Σωστές ή Λανθασμένες:

α) Η δύναμη είναι ανάλογη του φορτίου q1 .

β) Η δύναμη είναι αντιστρόφως ανάλογη της απόστασης r.
γ) Αν q1 > q2 η δύναμη που ασκεί το q1 είναι μεγαλύτερη από τη δύναμη που ασκεί το q2.
δ) Αν διπλασιάσουμε την απόσταση r η δύναμη τετραπλασιάζεται.
ε) Η δύναμη που δέχεται το q1 έχει αντίθετη κατεύθυνση από την δύναμη που δέχεται το q2.
στ)Αν διπλασιάσουμε το q1 και τριπλασιάσουμε το q2 η δύναμη πενταπλασιάζεται.

28. Να επιλέξετε την σωστή απάντηση:

1. Η δύναμη μεταξύ δύο φορτίων έχει μέτρο F. Αν τριπλασιάσουμε την μεταξύ τους απόσταση η δύναμη
θα έχει μέτρο:

α. 3F β. F/9 γ. 9F δ. F/3

2. Δύο φορτία q1 και q2 έλκονται με δύναμη 10Ν. Αν διπλασιάσουμε το ένα φορτίο και τριπλασιάσουμε το
άλλο, η δύναμη θα είναι:

α. 60Ν β. 15Ν γ. 50Ν δ. 16Ν

3. Δύο φορτία q1 και q2 έλκονται με δύναμη 100Ν. Αν διπλασιάσουμε το ένα φορτίο

και διπλασιάσουμε την απόσταση των φορτίων η δύναμη θα είναι:

α. 100Ν β. 50Ν γ. 25Ν δ. 75Ν

 1.6 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΠΕΔΙΟ

29. Να συμπληρώσετε τα κενά.

Ένας χώρος ονομάζεται ηλεκτρικό πεδίο, αν ασκούνται ………………….. δυνάμεις σε κάθε

………………….. σώμα που φέρνουμε μέσα σ΄ αυτόν.

30. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές ή λάθος τις παρακάτω προτάσεις.

Α. Γύρω από κάθε μαγνήτη δημιουργείται μαγνητικό πεδίο.

Β. Η κάθε μάζα δημιουργεί γύρω της βαρυτικό πεδίο.
Γ. Η Σελήνη δεν έχει γύρω της βαρυτικό πεδίο.
Δ. Το ηλεκτρόνιο ενός ατόμου δημιουργεί ηλεκτρικό πεδίο που ασκεί ηλεκτρική δύναμη στον πυρήνα.
Ε. Ένας χώρος μπορεί να είναι ταυτόχρονα μαγνητικό και βαρυτικό πεδίο.