JĘZYK POLSKI, KLASA II LO

Temat 1: Rozprawka – tematy z tezą i hipotezą.

Przypomnij sobie zasady pisania dobrej rozprawki!

Pamiętaj, że istnieją dwa modele rozprawek: z tezą lub hipotezą.

Rozprawka z tezą
• Masz 100 proc. pewności, że jest tak czy siak.
• Teza to pewnik, co do którego nie masz absolutnie żadnych wątpliwości.
• Teza podana w temacie jest dla Ciebie oczywista, bezdyskusyjna. Może jednak negować
powszechną opinię czy opinię wyrażoną w cytacie.
• Teza wyraża Twoją opinię, zdanie na dany temat, którego jesteś pewien, ale Twój kolega
może mieć inną opinię w tej kwestii.
• Argumenty całkowicie potwierdzają postawioną przez Ciebie tezę.
• Teza najczęściej będzie miała formę zdania orzekającego.
Teza to takie stwierdzenie, w którym stawiamy sprawę w oczywisty sposób.
• Tak, warto mieć przyjaciela…
albo:
• Nie, nie warto.
• Tak, warto czytać książki…
albo:
• Nie, nie warto.
Do tezy trzeba dobrać argumenty, czyli przykłady, które potwierdzą tezę na końcu wypracowania.

Model rozprawki z tezą

1. WSTĘP
2. TEZA
3. ARGUMENTY
4. POTWIERDZENIE TEZY

Przykładowe tezy
• Miłość jest największą wartością w życiu człowieka.
• Praca ludzi wzbogaca.
• Największym szczęściem jest mieć wielką pasję.

Gdzie szukać tezy?

Teza może być w temacie wypowiedziana wprost, np.:
„Mitologia odwiecznym źródłem inspiracji twórczej (to właśnie teza). Uzasadnij słuszność
tego stwierdzenia” (to fragment polecenia).

Tezę możesz odnaleźć w przytoczonym cytacie, np.:

„L. Teliga udowodnił, że » jeśli się naprawdę czegoś pragnie, jeśli się do tego dąży, laur
zwycięzcy musi do nas należeć« (to właśnie w tym cytacie podana jest teza). Uzasadnij słuszność
tego stwierdzenia” (to fragment polecenia).
Czasem trzeba tezę sformułować samemu – wybrać odpowiedź na postawione pytanie, np.:
„Jeśli nie szata zdobi człowieka, to w czym tkwi jego wartość?”

Przykładowe słownictwo do tezy

W pełni zgadzam się, że…
Powszechnie sądzi się, że… Jednak ja zajmuję w tej sprawie inne stanowisko… / …jednak ja mam
na ten temat inne zdanie…
Moja teza brzmi…
Nie mogę się zgodzić z tezą…
Dobra egzaminacyjna rada!
Jeśli w temacie zostaniesz poproszony o uzasadnienie słuszności jakiegoś stwierdzenia, nie ryzykuj
– nie neguj tej opinii. Np. w temacie: „Świat bez sportu byłby uboższy. Uzasadnij słuszność tego
stwierdzenia” absolutnie nie próbuj przekornie udowadniać, że sportu na świecie mogłoby nie być.
Nawet jeśli nie znosisz WF-u, nigdy nie oglądasz igrzysk czy olimpiad, w wypracowaniu
egzaminacyjnym musisz się przemóc i poszukać argumentów potwierdzających podaną tezę.
Możesz pozwolić sobie na własny pogląd (postawić tezę w formie zaprzeczenia), jeśli w temacie
pojawią się sformułowania:
• wyraź swoją opinię…,
• ustosunkuj się do cytatu…,
• odnieś się do stwierdzenia…,
• rozważ, czy…,
• przedstaw swoje przemyślenia.

Tematy z tezą
Napisz rozprawkę, w której uzasadnisz, że „śmiech niekiedy może być nauką”.
Nie masz wyboru – musisz postawić tezę: Śmiech może być nauką.
Czy pomoc bliźnim może być źródłem szczęścia?
Możliwe są dwie tezy – potwierdzająca i negująca, ale tę drugą odradzamy:
1. Pomoc bliźnim jest źródłem szczęścia.
2. Pomoc bliźnim – choć piękna i szlachetna – nie zawsze uszczęśliwia (to właśnie ta ryzykowna
teza).
Mitologia odwiecznym źródłem inspiracji twórczej.
Ani waż się zaprzeczyć! Już od podstawówki uczysz się, że mity są inspirujące dla tak wielu
artystów, że zaprzeczenie tej tezie byłoby dla Ciebie kompromitujące. Teza podana jest w temacie,
możesz ją tylko wzmocnić przytaknięciem:
Tak, z całą pewnością mitologia od wieków inspiruje artystów.
Uzasadnij słuszność stwierdzenia, że ten, kto nie czyta, przeżyje tylko swoje życie, czytający
przeżyje więcej.
Nie protestuj – pisz, że czytanie wzbogaca, nawet jeśli nie znosisz czytać (spróbuj sam siebie
przekonać w takiej rozprawce). Przykładowa teza:
Życie człowieka, który nie czyta, jest często zwykłe i szare, natomiast życie czytającego wzbogacają
niezwykłe historie i światy poznane w książkach.
„To, co naprawdę się liczy, to odnaleźć swoje powołanie”. Czy Nick Jarow ma rację?
Możliwe są dwie tezy, ale druga jest zbyt ryzykowna:
1. Tak, zgadzam się z Jarowem, że człowiek powinien dążyć do poszukiwania swojego powołania.
2. Moim zdaniem, można żyć, nie znając swojego powołania albo wręcz żyć mu na przekór.
Czy człowiek może kupić wszystko, co mu zapewnia szczęście?
Tu także teoretycznie możliwe są dwie tezy, ale drugą odradzamy:
1. Nie mam żadnych wątpliwości, że pewnych wartości człowiek nie kupi, choćby był najbogatszym
człowiekiem świata.
2. Uważam, że posiadając ogromną fortunę, można mieć i kupić wszystko.
Wolność jest istotną wartością w życiu człowieka.
Nie zaprzeczaj – nie znajdziesz przykładów, że można żyć szczęśliwie w zniewoleniu. Przykładowa
teza:
W pełni zgadzam się, że wolność stanowi istotną wartość w naszym życiu.
Świat bez sportu byłby uboższy.
Nie podważaj tej tezy, lecz powtórz, wtrącając swoją opinię.
Zarówno ja, jak i moi koledzy zdecydowanie uważamy, że świat bez sportu byłby bardzo ubogi.
Warto poznawać dorobek naszych przodków.
Nawet nie zastanawiaj się nad inną tezą. Ta jest jedyną słuszną:
Jako człowiek kulturalny, poważnie myślący o swojej przyszłości, zdecydowanie potwierdzam, że
warto poznawać dorobek przodków.
L. Teliga udowodnił, że „jeśli się naprawdę czegoś pragnie, jeśli się do tego dąży, laur
zwycięzcy musi do nas należeć”.
Nie masz wyboru – musisz sformułować np. taką tezę:
Marzenia o zwycięstwie oraz rzeczywiste próby ich spełnienia muszą doprowadzić w końcu do
zwycięstwa, zarówno w sporcie, jak i w życiu.
To człowiek człowiekowi jest potrzebny do szczęścia.
Choć można znaleźć przykłady zaprzeczające tej opinii, została Ci ona narzucona w tym temacie,
dlatego teza może brzmieć:
Wiele przykładów z literatury, historii i sztuki potwierdza tezę, że do szczęścia człowiekowi
potrzebny jest inny człowiek.
Wędrowanie pozwala odkryć prawdę o sobie i innych ludziach.
Nie masz wyboru – szukaj argumentów do takiej tezy:
Przykład, który rozważę, potwierdzi, że podróże i wędrówki pozwalają nam odkryć prawdę o sobie.
Sposób na rozprawkę
Co łączy rozprawkę z rozprawą?
To, co misia z niedźwiedziem, malucha z ciężarówką, domek z wieżowcem… Rozprawka jest po
prostu mniejszą formą rozprawy naukowej. Też ma jakiś problem do rozwiązania i musi
odpowiedzieć na bardzo ważne pytania. Jest jednak krótsza i łatwiejsza. No, ale coś wspólnego z
rozprawą ma…
I może wyglądać tak:

1. Uzasadnij, że przyjaźń i walka były treścią życia Alka, Rudego i Zośki.

2. Dobra komedia powinna bawić, uczyć i wychowywać. Czy „Zemsta” A. Fredry spełnia te
zadania?
3. Czy zgadzasz się z Małym Księciem, że na wszystko należy „patrzeć sercem”, bo „najważniejsze
jest niewidoczne dla oczu”?
Rozprawka – tematy z hipotezą

Rozprawki z hipotezą
• Nie jesteś pewien, czy jest tak czy siak.
Czy na pewno pieniądze nie dają szczęścia?
Do czego powołany jest człowiek?
• Hipoteza to tylko przypuszczenie, co do którego nie masz pewności, opinia, którą
zamierzasz dopiero udowodnić lub obalić, założenie wymagające sprawdzenia.
• Hipoteza wymaga sprawdzenia, przeprowadzenia dowodu.
• Podobnie jak do tezy, również do hipotezy trzeba dobrać argumenty. W przypadku hipotezy
będą to takie przykłady, które na końcu wypracowania doprowadzą do postawienia tezy.
• Będziesz poszukiwał argumentów, które pomogą Ci postawić tezę na końcu wypracowania.
• Hipoteza może mieć formę zdania pytającego, ale także zdania orzekającego (jednak
wyrażona musi być w nim Twoja wątpliwość).
Przypominamy!
Teza to takie stwierdzenie, w którym stawiamy sprawę w oczywisty sposób:
Tak, warto mieć przyjaciela… albo: Nie, nie warto.
Tak, warto czytać książki… albo: Nie, nie warto.

Hipoteza (gr. hypóthesis = przypuszczenie) – (tymczasowe) przypuszczenie, mające ułatwić

wyjaśnienie zjawiska; domysł; założenie oparte na prawdopodobieństwie i wymagające
sprawdzenia.

Drugi model rozprawki (obowiązujący przy rozprawkach z hipotezą)

1. WSTĘP
2. HIPOTEZA
3. ARGUMENTY
4. POSTAWIENIE TEZY

Przykładowe hipotezy
• Czy szczęście polega na pogodzeniu się z losem?
• Możliwe jest, że walka zbrojna jest jedyną drogą do uzyskania niepodległości.
• Czy Antygona miała rację, sprzeciwiając się woli Kreona?

Przykładowe słownictwo do hipotezy

Na początku rozprawki
• Nie jestem pewien, bo z jednej strony…, a z drugiej…
• Na razie nie potrafię jednoznacznie odpowiedzieć, posłużę się więc przykładami…
• Taka opinia ma swoich zwolenników, ale niektórzy jej zdecydowanie zaprzeczają.
• Są literackie dowody, które mogłyby potwierdzić to powiedzenie, ale przykłady z życia pokazują co
innego.
• Nie wydaje mi się, żeby (ktoś) miał rację, ale przytoczę kilka przykładów, żeby nabrać pewności.
• Czy na pewno założenie to jest prawdziwe? Wydaje się, że można mu zaprzeczyć. Sprawdźmy
więc, kto ma rację.

Na końcu rozprawki – przejście do tezy

• Przytoczone przeze mnie przykłady pokazują, że (ktoś) nie miał racji.
• Okazuje się, że więcej argumentów przemawia za tezą…
• Powyższe argumenty każą mi zaprzeczyć postawionej na początku hipotezie.
• Założenie, że (…) okazało się fałszywe. Mogę już śmiało postawić tezę, że…
• Nie jest jednak tak, jak wydawało mi się na początku. Teraz śmiało stawiam tezę, że…

Tematy z hipotezą
Jeśli nie szata zdobi człowieka, to w czym tkwi jego wartość?
Przykładowe hipotezy:
• Hipoteza w formie pytania:
Znamy powiedzenie, że nie szata zdobi człowieka, ale co w takim razie stanowi jego ozdobę?
• Hipoteza w formie zdania oznajmującego:
Postaram się odnaleźć takie przykłady z literatury i historii, które pokażą, co tak naprawdę
stanowi o wartości człowieka.

Możliwe tezy
• Podane przykłady pozwalają mi zdecydowanie odpowiedzieć na postawione na początku
pytanie, że ozdobą człowieka jest jego wnętrze.
• Nie ulega wątpliwości, że o wartości człowieka świadczą jego czyny, a nie wygląd.

„Błogosławiony trud”. Jakie zajęcie, Twoim zdaniem, może dać człowiekowi najwięcej
szczęścia i satysfakcji?
Przykładowe hipotezy:
• Hipoteza w formie pytania:
Jaki trud można w dzisiejszych czasach nazwać błogosławionym?
• Hipoteza w formie zdania oznajmującego:
Niełatwo znaleźć zajęcie, które nie dość, że można nazwać „trudem błogosławionym”, to
jeszcze ma dawać szczęście i satysfakcję.
Możliwe tezy
• 1. Wydaje mi się, że literackie i rzeczywiste portrety matek, które podałam, wystarczająco
przekonują, że zajęciem dającym szczęście i satysfakcję jest „błogosławiony trud”
wychowywania dzieci.
• 2. Ogromne szczęście, satysfakcja z dobrze przeżytego życia pojawia się, gdy człowiek robi
coś pożytecznego dla innych.
Tworzenie biblioteki w internecie to moda czy konieczność?
Przykładowe hipotezy
• Hipoteza w formie pytania:
Czy naprawdę wszystko, nawet książki, musimy komputeryzować, przenosić do internetu?
Czy nie jest to tylko chwilowa moda?
• Hipoteza w formie zdania oznajmującego:
Zastanawiam się, na ile tworzenie biblioteki w internecie jest modą, a na ile koniecznością.
Możliwe tezy
• Choć zdecydowanie wolę wziąć książkę do ręki, rozumiem, że dla niektórych ludzi biblioteka
internetowa stanowi jedyną szansę na zapoznanie się z wieloma dziełami literackimi.
• Powyższe rozważania skłaniają mnie do wniosku, że gdyby motywacją do budowania
bibliotek internetowych była jedynie moda, już by przeminęła. Tymczasem życie pokazuje, że
biblioteki w internecie stają się koniecznością.

Rodzaje rozprawki (nieco na wesoło)

Czy widzisz jakąś różnicę między podanymi powyżej tematami? Może niewyraźnie, ale jednak
czujesz, że coś je różni – oczywiście poza lekturami. O co chodzi? O różne rodzaje rozprawek. A to
jest bardzo ważne, bo w zależności od tego, o jaką rozprawkę nam chodzi, inaczej będziemy ją
pisać. Brzmi strasznie, ale jest prostsze niż się wydaje. Żeby było jeszcze prościej, podzielimy je i
nazwiemy po swojemu.

1. Typ pierwszy: „Nie mam wątpliwości”

Nie wahasz się, nie masz trudności z odpowiedzią. Od początku wiesz, o co Ci chodzi i musisz to
potem tylko dobrze uzasadnić. Rozpoznać ją można po temacie:
• Najczęściej nie ma pytania. Trzeba tylko uzasadnić, że to, co jest w temacie, to prawda. –
Starość bywa dobrym nauczycielem dla młodości. „Stary człowiek i morze” oraz
„Latarnik” prezentują bohaterów, od których wiele się można nauczyć. Rozprawka.
• A jeśli pytanie pojawi się, to tak naprawdę trzeba na nie odpowiedzieć twierdząco. – Miło
śmiać się beztrosko, ale pożyteczniej śmiać się i uczyć. Czy nauczyłem się czegoś czytając
„Zemstę” A. Fredry? Po pierwsze, na takie pytanie aż wstyd odpowiedzieć przecząco. Po
drugie, pierwsza część tematu wyraźnie wskazuje, że powinieneś się jednak czegoś
nauczyć…
Schemat takiej pracy będzie wyglądał następująco:
• A. Temat: Udowodnij, że świat jest piękny.
• B. Teza: czyli problem, który nie jest wcale wielkim problemem, bo z góry wiemy, o co nam
chodzi.
• C. Argumenty: My wiemy, że świat jest piękny, ale musimy to jeszcze udowodnić.
Tłumaczymy więc osobie, która naszą pracę przeczyta, że świat jest piękny, ponieważ… (A.
świeci słońce, B. ludzie są sympatyczni, C. istnieją lody czekoladowe…).
• D. Potwierdzenie tezy: W zakończeniu innymi słowami ujmujemy to, co już było w tezie,
czyli potwierdzamy, że świat jest piękny.
2. Typ drugi: „Nie jestem pewien”
Wprawdzie masz swoje zdanie, ale wciąż pojawiają się wątpliwości: czy inna odpowiedź na pytanie
nie jest lepsza, mądrzejsza i bardziej przemyślana? Praca, chociaż będzie zmierzać do
udowodnienia, że masz rację, może więc zawierać po drodze argumenty przeciwstawne. Inaczej
mówiąc, wciąż jeszcze zastanawiasz się.
• Jak oceniasz wybór drogi życiowej dokonany przez bohaterów „Siłaczki” S. Żeromskiego?
– Właściwie znasz odpowiedź na to pytanie, ale wiesz, że jest jeszcze inna możliwość.
Pochwalisz Siłaczkę, bo na to zasłużyła, ale czasami korci Cię, by trochę skrytykować ją za
idealizm. I to wszystko właśnie znajdzie się w Twojej rozprawce.
• Czy warto „zdobywać góry” i ambitnie dążyć do celu? Uzasadnij w formie rozprawki na
podstawie zachowań znanych bohaterów literackich oraz własnych przemyśleń. – Pewnie
odpowiesz, że warto, ale w czasie uzasadniania może pojawić się jakaś wątpliwość, więc ją
też wpleciesz w wypracowanie.
I dlatego schemat tej rozprawki będzie wyglądał tak:
• A. Temat: Czy lubię morze?
• B. Teza: „Lubię morze, choć czasami wolę góry.”
• C. Argumenty: „Dlaczego lubię morze?”
• D. Kontrargumenty: „Ale dlaczego czasami wolę góry?”
• E. Podsumowanie: „Gdybym miał wybierać miejsce swojego zamieszkania, to jednak
wybrałbym morze, ponieważ dostrzegam w nim więcej zalet niż w górach”.

3. Typ trzeci: „Muszę się nad tym poważnie zastanowić”

Te rozprawki są najtrudniejsze, ponieważ tematy niczego nie podpowiadają. Tu nie ma już jasnych
poleceń: uzasadnij, udowodnij, wskaż. Nikt nie sugeruje, że powinniście coś potwierdzić. Nie
wystarczy powiedzieć „zgadzam się” albo „mam przeciwne zdanie”. Trzeba zastanowić się nad
swoimi odczuciami, przemyśleć temat bardzo indywidualnie. W tych rozprawkach liczy się osobiste
zaangażowanie i własne zdanie. Cudze opinie mogą być uzupełnieniem, nie podstawą. Dlaczego?
Ponieważ wygląda to tak:
• Walka młodzieży polskiej z rusyfikacją w „Syzyfowych pracach” S. Żeromskiego, a Twoje
rozumienie obowiązku wobec ojczyzny. – Pierwsza część jest oczywista, wszyscy wiemy
jak walczyła młodzież w tej lekturze. Ale druga część to już prawdziwa zagadka…
• Gdy myślę wojna… Rozwiń wypowiedź, odwołując się do poznanych utworów literackich,
innych źródeł informacji oraz do własnych przemyśleń. – Choćbyś nie wiem jak próbował
tego unikać, na ten temat musisz pisać samodzielnie, od siebie.
Te rozprawki nie mają jakiegoś prostego schematu, ponieważ każdy z tych tematów stawia przed
piszącym zupełnie inne zadanie. Czasami trzeba opowiedzieć się po którejś ze stron konfliktu (kto
miał rację?). Innym razem nie będzie takiej podpowiedzi, a nasze stanowisko wynikać będzie z
przemyśleń nad lekturą i życiem.
Do rozprawki o „Syzyfowych pracach” plan mógłby wyglądać tak:
• A. Temat
• B. Walka młodzieży polskiej z rusyfikacją – część poświęcona omówieniu lektury (nie
streszczeniu!)
• C. Jak ja rozumiem patriotyzm?
• D. Czy moje rozumienie patriotyzmu bardzo różni się od tego, jak pojmowali go uczniowie
w carskiej szkole?
A do tematu wojennego zupełnie inaczej:
• A. Temat
• B. Gdy myślę wojna… przychodzą mi na myśl następujące utwory: „Kamienie na szaniec”
A. Kamińskiego, „Medaliony” Z. Nałkowskiej, „Bagnet na broń” W. Broniewskiego,
„Alarm” Słonimskiego itd.
• C. Gdy myślę wojna… przypominają mi się opowiadania babci, która przeżyła powstanie
warszawskie.
• D. Gdy myślę wojna… przypominam sobie nudne akademie szkolne w rocznice
zakończenia wojny, wizyty na cmentarzu żołnierzy polskich i głupie żarty moich kolegów.
• E. Zakończenie: Co czuję, gdy myślę wojna. Czy wywołuje to we mnie jakieś emocje?
Współczuję, czy obojętnie wzruszam ramionami?

Argumentacja
Co zrobić, żeby nasza rozprawka przekonała nauczyciela? Jak uzasadnić swoje zdanie? Jakimi
słowami uargumentować tezę?

I. Wstępy, tezy, hipotezy

W tej części przedstawiamy problem, nad którym potem będziemy się biedzić.
1. „Nie mam wątpliwości”.
• W pełni zgadzam się z opinią, że przyjaźń jest w życiu człowieka równie ważna jak miłość.
• Starość bywa nauczycielem dla młodości. Tę prawdę potwierdza nie tylko życie, ale także
literatura, z której przykłady przytoczę na potwierdzenie mych rozważań.
• Wielokrotnie przekonałem się, że powiedzenie „Miłość buduje, niezgoda rujnuje” jest
prawdziwe.
2. „Nie jestem pewien”.
• Moim zdaniem, Siłaczka jest osobą zasługującą na podziw. I będę jej bronić, choć są ludzie,
którzy myślą inaczej i trudno nie zgodzić się z niektórymi ich argumentami.
• Uważam, że Prometeusz jest postacią godną naśladowania. Ale jego postawa ma również
słabe strony, o czym nie wolno zapomnieć, nawet jeżeli chcemy brać z niego przykład.
• Jestem zwolennikiem spędzania wakacji nad morzem, choć rozumiem również, że ktoś
zachwyca się górami.
3. „Muszę się poważnie nad tym zastanowić”.
• Co jest ważniejsze: dobro ojczyzny czy szczęście osobiste? Czy można w ogóle
jednoznacznie rozstrzygnąć ten dylemat? Każdy może mieć na ten temat własne zdanie, ale
nie sądzę, by można było powiedzieć, że jedna ze stron ma absolutną rację. Moim zdaniem…
• Ten problem od wieków spędza sen z oczu wielu osobom. Zastanawiają się nad nim pisarze,
filozofowie, kapłani, a także zwyczajni ludzie. Ja również zabiorę głos w dyskusji…
• Ambicja to pojęcie dwuznaczne. Może oznaczać pragnienie podnoszenia swoich kwalifikacji
i osiągania coraz wyższej pozycji społecznej, zgodnie z umiejętnościami i wiedzą. I wtedy
jest zjawiskiem pozytywnym. Ale może też być dążeniem po trupach do celu, bez
poszanowania innych ludzi. Ja widzę to tak…
II. Argumenty i kontrargumenty
1. Zgadzam się.
• Argumentem przemawiającym za tym, że Siłaczka miała rację, jest okazywany jej szacunek
prostego ludu.
• Innym dowodem potwierdzającym słuszność jej postępowania są wyrzuty sumienia Pawła
Obareckiego, który dostrzegł swoją słabość.
• Uważam, że Stasia dobrze zrobiła, poświęcając się czynieniu dobra, ponieważ dzięki jej
staraniom być może kilkoro dzieci uniknęło losu tysięcy biednych, opuszczonych i
zaniedbanych rówieśników. I może był wśród nich jakiś przyszły pisarz lub odkrywca.
2. Nie zgadzam się.
• Stasia Bozowska wypełniała misję, ale czyniła to z narażeniem zdrowia i życia. A tego nie
można pochwalać.
• Pracowała ponad swoje siły i w końcu przegrała życie. To był jej błąd, którego nie można
usprawiedliwiać powołaniem. Najważniejsze powinno być jednak życie ludzkie.
• Zrezygnowała ze szczęścia osobistego w imię idei szerzenia oświaty wśród najbiedniejszych.
A być może razem, wspierając się wzajemnie, stworzyliby coś równie wielkiego i nie
narażaliby się na śmierć z wyczerpania.

III. Zakończenia
• Mam nadzieję, że z mojego wywodu jasno wynika, że życie jest piękne.
• Wszystkie przytoczone powyżej argumenty potwierdzają jedynie słuszność tezy, że przyjaźń
jest w życiu człowieka potrzebna tak samo jak miłość.
• Powyżej starałam się wykazać, że morze jest bardziej atrakcyjne na wakacyjny wypoczynek
niż góry.
• Jak wynika z przytoczonych argumentów, starość jest dobrym nauczycielem dla młodości.
• Podsumowując moje rozważania chcę stwierdzić, że bohater miał rację.
• To oczywiste, że życie jest piękne. Potwierdzają to zresztą przytoczone przeze mnie dowody.
• Uznanie społeczne, jakim cieszył się bohater, dopełniają całości i potwierdzają moją tezę, iż
jest to postać bardzo pozytywna.

IV. Słówka, słówka, słówka…

A przed Tobą zestaw uniwersalnych sformułowań, które przydadzą się w każdej rozprawce –
obojętne, jaki temat wybierzecie.
• Jestem odmiennego zdania niż większość moich kolegów.
• Ja jednak pozwolę sobie wyrazić opinię, która jest niezgodna z tym, co zwykle pisze się o
tym bohaterze.
• A ja mimo wszystko nie popieram zachowania tego człowieka.

V. Wprowadzanie kolejnych argumentów

• Po pierwsze…, po drugie…, po trzecie…
• Rozpocznę swoje rozważania od najsilniejszego argumentu…
 • Kolejnym argumentem, który przemawia na korzyść tej postaci, jest…
• Nie sposób pominąć jeszcze jednego argumentu…
• Na potwierdzenie tej tezy mogę podać następujące przykłady (dowody)…
• Ale to nie wszystko. Jest jeszcze jeden dowód na to, że mam rację…
• Następne wydarzenie w życiu tego bohatera również świadczy na jego korzyść. A było to…
• Moje rozważania byłyby niepełne, gdybym nie przytoczył jeszcze jednego argumentu…
• Jeżeli ktoś jeszcze ma wątpliwości, mogę dodać kilka przykładów…
• Zwrócę uwagę na bardzo ważny fakt z życia bohatera, który przemawia na jego korzyść.
• Jeżeli i to nie przekonało niedowiarków, służę kolejnymi argumentami.
• Jeżeli mimo wszystko ktoś ma jeszcze wątpliwości, przytoczę kolejny dowód na
potwierdzenie mej tezy.
• A jednak bohater pokonał wszystkie przeszkody. Również tę, o której nie można nie
wspomnieć…

Jak napisać dobrą rozprawkę w krótkim czasie (na egzaminie)

Skup się i przystąp do pisania z zegarkiem w ręku – jeśli dobrze rozplanujesz czas, na pewno
zdążysz.
1. Krok pierwszy – analiza tematu
Jeśli wydaje Ci się, że jeżeli od razu zaczniesz pisać, to zaoszczędzisz czas, jesteś w ogromnym
błędzie! Przed przystąpieniem do pisania bardzo, bardzo uważnie wczytaj się w treść polecenia – bo
dokładne zrozumienie tematu to podstawa. Często jest tak, że polecenie zawiera dokładne instrukcje
– ile ma być argumentów i jakiego typu. Jeśli tego nie doczytasz – praca w ogóle nie będzie się
klasyfikowała do sprawdzenia. Za rozprawkę możesz otrzymać najwięcej punktów, dlatego poświęć
wypracowaniu najwięcej uwagi i starania – szkoda byłoby je stracić w głupi sposób. Pamiętaj – co
nagle, to po diable – zanim więc złapiesz za długopis, dokładnie przeczytaj, czego się od Ciebie
wymaga.
2. Krok drugi – plan
Do dyspozycji masz brudnopis – korzystaj z niego! Nie musisz, oczywiście, pisać na brudno, a
potem przepisywać pracy, ale stworzenie planu wypracowania to podstawa! Wykorzystaj brudnopis
na przemyślenie, co chcesz powiedzieć, o czym będziesz pisać. Wynotuj tytuły książek, filmów,
obrazów, piosenek, które pomogą Ci w argumentacji i zobrazowaniu problemu.
Przykłady, postacie, które przyszły Ci do głowy na zilustrowanie tezy, wypisz w brudnopisie. A do
czystopisu przepisz tylko wybrane, te najbardziej pasujące, najbardziej na temat.
3. Krok trzeci – wstęp
We wstępie masz postawić tezę, którą potem będziesz udowadniać, wykorzystując argumenty.
Niech początek będzie konkretny.
4. Krok czwarty – rozwinięcie
Tu możesz się rozpisać. Ale pamiętaj, by poszczególne argumenty, akapity, informacje logicznie się
ze sobą łączyły.
5. Krok piąty – zakończenie
Pamiętaj, żeby nie był powtórzeniem wstępu! Jeśli np. we wstępie postawiłeś kilka pytań, w
zakończeniu powinno znaleźć się rozwiązanie sygnalizowanego problemu.
Pamiętaj: zakończenie to po prostu podsumowanie.
6. Krok szósty – ostatni rzut oka
To bardzo ważne – nigdy nie oddawaj pracy bez jej sprawdzenia! Zawsze zostaw sobie kilka minut
na jej przeczytanie i ostatnie poprawki. Za ortografię i interpunkcję możesz zarobić trzy punkty. Nie
śpiesz się więc przy dopieszczaniu pracy. Jeśli ją przeczytałeś i poprawiłeś przecinki, powtórzenia, i
błędy ortograficzne i zostało jeszcze trochę czasu – przeczytaj pracę jeszcze raz. Może poprzednio
jakaś usterka Ci umknęła.
Na co zwracać uwagę? Unikaj niechlujnego słownictwa, wyrazów potocznych, powtórzeń.
Sprawdź, czy poprawnie zastosowałeś związki frazeologiczne, dobrze odmieniłeś wyrazy i
połączyłeś zdania.

Punkty za kompozycję
Możesz złapać dodatkowe punkty. Za co? Za dobrą, klarowną i proporcjonalną kompozycję pracy.
• za wyraźny podział na wstęp, rozwinięcie i zakończenie (z zachowaniem odpowiednich
proporcji: część środkowa to zasadnicza, główna część pracy);
• za zgrabne połączenie, nawiązywanie do poszczególnych części.
• za to, że tekst nie jest chaotyczny, za logiczne uporządkowanie, udowodnienie, że
przemyślałeś i wiesz, o czym piszesz.
Uwaga! Forma wypowiedzi musi zgadzać się z formą żądaną w poleceniu! Przez cały czas pamiętaj
– piszesz rozprawkę – nie list, charakterystykę czy sprawozdanie.
Rady!
• Nie fantazjuj – wyraźnie nawiązuj do tematu!
Do argumentów możesz wykorzystać przykład, który pojawił się w poleceniu bądź innych
pytaniach testowych. Podaj co najmniej dwa własne przykłady (z literatury, filmu, własnego
życia). Pamiętaj, że przykłady mają uzasadniać tezę! Nie przesadzaj z liczbą
kontrargumentów. To logiczne, że powinno być ich mniej niż argumentów na potwierdzenie
tezy. Podsumowanie powinno, oczywiście, wynikać z rozważań w wypracowaniu.
• Dużo wcale nie znaczy dobrze – nie pisz wszystkiego, wybierz te argumenty, które najlepiej
zobrazują Twoje stanowisko.
• Zachowaj odpowiednie proporcje: nie rozgaduj się we wstępie i zakończeniu. Nie znaczy to,
że w obu częściach masz napisać jedno zdanie. Niech to będzie kilka zdań – ale
konkretnych.
• Podstawowa zasada – nie traktuj wypracowania jak życiowej twórczości, w której musisz
powiedzieć wszystko, co wiesz. Podejdź do tego jak do konkretnego zadania, za które masz
otrzymać maksymalną liczbę punktów!

Jeśli masz jeszcze siły wybierz jeden z tematów rozprawki proponowany

w tekście i... do dzieła!