Matematik 4 Dikey 1

İLKÖĞRETİM
MATEMATİK
4. SINIF
DERS KİTABI
ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI
1. KİTAP
Bu kitap, Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 10.10.2011 tarih ve
148 sayılı kurul kararıyla 2012-2013 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süreyle ders kitabı
olarak kabul edilmiştir.
Yazarlar
Cüneyt ŞENYURT Erhan KARAKUYU
DİKEY YAYINCILIK
Her hakkı saklıdır ve DİKEY YAYINCILIK SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. ne aittir. İçin-
deki şekil, yazı metin ve grafikler, yayın evinin izni olmadan alınamaz; fotokopi, tek-
sir, film şeklinde ve başka hiçbir şekilde çoğaltılamaz, basılamaz ve yayımlanamaz.
ISBN: 978-975-91-68-22-3
Editör
Pınar KARAKUYU
Dil Uzmanı
Kürşat EFE
Görsel Tasarım Uzmanı

Yrd. Doç. Dr. Anıl ERTOK ATMACA
Program Geliştirme Uzmanı

Yusuf SARIGÜNEY
Ölçme Değerlendirme Uzmanı

Kenan GEDİK
Rehberlik / Gelişim Uzmanı

Filiz DİLMEN
DİKEY YAYINCILIK
Kavacık Subayevleri Mah. Fahrettin Altay Cad. Nu.: 4/8 Keçiören/ANKARA

tel.: (0.312) 318 51 51- 50 • Belgeç : 318 52 51
II
İSTİKLÂL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl! Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın... Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
III
ATATÜRK’ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriye-

tini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, se-

nin, en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum
etmek isteyecek, dahilî ve haricî, bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl
ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için,
içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu
imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve
cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş
bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bü-
tün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları da-
ğıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu
şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde,
iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabi-
lirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî
emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap
düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, va-

zifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kud-
ret, damarlarındaki asîl kanda, mevcuttur!
IV
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
V
D E R S K İ TA B I İ Ç İ N D E K İ L E R
ORGANİZASYON ŞEMASI ......................................................................................................8
1. ÜNİTE: DÜNYAMIZI ŞEKİLLENDİREN GEOMETRİ ................................................................9
Açıların Özellikleri ....................................................................................................................10
Açı Ölçü Birimleri ......................................................................................................................11
Açıların Çizimi ve Ölçümü ........................................................................................................12
Ölçülerine Göre Açı Çeşitleri ....................................................................................................15
Dikdörtgen, Kare ve Üçgen ......................................................................................................17
Köşegenin Belirlenmesi............................................................................................................19
Açılarına Göre Üçgenler ..........................................................................................................20
Kare ve Dikdörtgenin Kenar ve Açı Özellikleri ........................................................................24
Dik Üçgen, Kare ve Dikdörtgen Çizimi ....................................................................................26
Simetri ......................................................................................................................................28
Örüntü ve Süslemeler ..............................................................................................................30
ÖĞRENDİKLERİMİZİ DEĞERLENDİRELİM ..........................................................................32
2. ÜNİTE: DOĞAL SAYILARA YOLCULUK ..............................................................................35
Sayılarla Örüntü ......................................................................................................................36
Sütun Grafiği ............................................................................................................................39
4,5 ve 6 Basamaklı Doğal Sayılar............................................................................................42
Doğal Sayılarda Çözümleme ..................................................................................................45
Doğal Sayıların Sıralanması ....................................................................................................46
Doğal Sayılarla Toplama İşlemi................................................................................................50
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Çözme ..............................................................................53
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Kurma ..............................................................................56
Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi................................................................................................57
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Çözme ..............................................................................61
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Kurma ..............................................................................62
ÖĞRENDİKLERİMİZİ DEĞERLENDİRELİM ..........................................................................63
VI
Ö Ğ R E N C İ Ç A L I Ş M A K İ TA B I İ Ç İ N D E K İ L E R
ORGANİZASYON ŞEMASI ..............................................................................................................8
PERFORMANS GÖREVLERİ............................................................................................................9
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI ÇALIŞMA TAKVİMİ ÖRNEĞİ ............................................................10
1. ÜNİTE: DÜNYAMIZI ŞEKİLLENDİREN GEOMETRİ ..........................................................................11

PROJE: Geometri Tahtası Yapımı ....................................................................................................11
Açıların Özellikleri ............................................................................................................................12
Açı Ölçü Birimleri..............................................................................................................................13
Açıların Çizimi ve Ölçümü ................................................................................................................14
Eğlenelim..........................................................................................................................................16
Ölçülerine Göre Açı Çeşitleri ............................................................................................................17
Dikdörtgen, Kare ve Üçgen ..............................................................................................................18
Köşegenin Belirlenmesi ....................................................................................................................19
Açılarına Göre Üçgenler ..................................................................................................................20
Kare ve Dikdörtgenin Kenar ve Açı Özellikleri ................................................................................22
Dik Üçgen, Kare ve Dikdörtgen Çizimi ............................................................................................23
Simetri ..............................................................................................................................................24
Örüntü ve Süslemeler ......................................................................................................................26
Kelime Avı ........................................................................................................................................27
Kare Oluşturma ................................................................................................................................27
ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRMESİ ..............................................................................................28
ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU......................................................................................................30
AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU ..............................................................................................30
2. ÜNİTE: DOĞAL SAYILARA YOLCULUK....................................................................................31
PROJE: Sütun Grafiği Oluşturma....................................................................................................31
Sayılarla Örüntü................................................................................................................................32
Sütun Grafiği ....................................................................................................................................33
4,5 ve 6 Basamaklı Doğal Sayılar ....................................................................................................34
Sayı Avlama......................................................................................................................................35
Doğal Sayılarda Çözümleme............................................................................................................36
Doğal Sayıların Sıralanması ............................................................................................................37
Doğal Sayılarla Toplama İşlemi ........................................................................................................39
Sayıları Bulalım ................................................................................................................................41
Sayı Yakalamaca..............................................................................................................................41
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Çözme ......................................................................................42
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Kurma ......................................................................................44
Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi ........................................................................................................45
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Çözme ......................................................................................47
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Kurma ......................................................................................48
ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRMESİ ..............................................................................................49
TEKNOLOJİ......................................................................................................................................51
ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU......................................................................................................52
AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU ..............................................................................................52
SÖZLÜK ......................................................................................................................................EK-1
KAYNAKÇA ..................................................................................................................................EK-2
KISALTMA VE SEMBOLLER ......................................................................................................EK-2
VII
ORGAN‹ZASYON fiEMASI
Ders Kitabı’nızı daha kolay takip edebilmeniz için aşağıdaki yönlendirmeleri kullandık.
1.ÜN‹TE
DÜNYAMIZI
fiEK‹LLEND‹REN
GEOMETR‹
Ünitenin sıra numarası
Ünitenin adı
Açıların Özellikleri → Konu adı
→ Motivasyonla etkinliği ilişkilendirmek amacıyla verilen sorularda kullanılan işaret

Etkinliği yapacak grupları
oluşturan kişi sayısı
Etkinlik sembolü Etkinliğin adı
Etkinlikleri gösteren bölüm
Açımızı Oluşturalım, İsimlendirelim

Etkinlik araç gereç sembolü
: 40 cm uzunluğunda ip
Etkinlik yönergesi sembolü İki kişi ipin ucundan tutarak ipi gergin duruma getirsin.
Üçüncü kişi gergin ipin herhangi bir noktasından tutup çe-
kerek açı oluştursun.
Oluşturduğunuz açının köşesini belirleyerek köşeye bir
isim verin.
Oluşturduğunuz açının köşesini ve kenarlarını gösterin.
Etkinlik sorusu sembolü Oluşturduğunuz açının kaç köşesi ve kenarı var?
Yerlerinizi değiştirerek değişik açılar oluşturun.
Oluşturduğunuz her bir açının kaç köşesi ve kenarı var?
Örnek: → Kazanımı pekiştiren çözümlü sorular
Konu sonlarında, konuya ait kazanımları

ALIŞTIRMALAR pekiştirmek için kullanılan soruların yer
aldığı bölüm
Keşfedilmesi beklenen kazanımla ilişkili bilgi verilen kutucuk
12 Ders Kitabı’ndan, Öğrenci Çalışma Kitabı’nın belirtilen sayfasına yön-

lendirme yapmak için kullanılan sembol
Ünite sonlarında, üniteye ait kaza-

ÖĞRENDİKLERİMİZİ DEĞERLENDİRELİM
nımları ölçmek için kullanılan soru-
ların yer aldığı bölüm
8
1. Ü N İ T E
D Ü N YA M I Z I Ş E K İ L L E N D İ R E N
G EOM ETRİ
9
9
Açıların Özellikleri
Bisiklet, hem çocukların hem de büyüklerin sevdiği
taşıtlardan biridir.
Bisikletler birçok geometrik şekil kullanılarak tasar-
lanır. Bu tasarımda açı oldukça önemlidir.
Fotoğraftaki bisiklette oluşan açıları gösteriniz.
Açımızı Oluşturalım, İsimlendirelim
: 40 cm uzunluğunda ip
İki kişi uçlarından tutarak ipi gergin duruma getirsin.
Üçüncü kişi gergin ipin herhangi bir noktasından tutup
çekerek açı oluştursun.
Oluşturduğunuz açının köşesini belirleyiniz.
Açının köşesine alfabemizden seçeceğimiz büyük harften
birini isim olarak veriniz.
Oluşturduğunuz açının köşesini ve kenarlarını gösteriniz.
Oluşturduğunuz açının kaç köşesi, kaç kenarı var?
Yerlerinizi değiştirerek değişik açılar oluşturunuz.
Oluşturduğunuz her bir açının kaç köşesi, kaç kenarı var?
Örnek: Bir açı çizerek açının kenarlarını ve köşesini gösterelim:
açının kenarı (kolu)
açının köşesi açının kenarı (kolu)
Örnek: Fotoğraflardaki açıları isimlendirelim ve sembolle gösterelim:
A
M
D
M (M açısı) ya da A (A açısı) ya da D (D açısı) ya da

∠ M (M açısı) ∠ A (A açısı) ∠ D (D açısı)
Açılar, köşelerine yazılan büyük harflerle isimlendirilir ve “^” veya “∠” sembolleri kul-
lanılarak gösterilir.
ALIŞTIRMA
1. Aşağıdaki açıları isimlendirip sembolle gösteriniz.
2. Aşağıdaki geometrik şekillerin içlerindeki açıları çizerek gösteriniz.
12
10
Açı Ölçü Birimleri
Her ayakkabının bir ölçüsü vardır. Ayakkabının ilk ölçülen-
dirmesi yaklaşık 700 yıl önce İngiltere’de yapılmıştır. O za-
manlarda 13 arpa tanesi uzunluğundaki bir ayakkabı 13 nu-
mara kabul ediliyordu. Daha sonraları ayakkabı numaralan-
dırma yöntemleri geliştirildi.
Ayakkabıların standart ölçüleri olmasaydı neler olurdu?
Standart bir açı ölçme birimi ile açıları ölçmeye ihtiyaç
var mıdır? Açıklayınız.
Açıları Nasıl Ölçelim?
: su bardağı, kalem, renkli kâğıt, makas, cetvel.

Su bardağının ağzını kullanarak renkli kâğıt üzerine bir
çember çizip bunu kesiniz.
Kestiğiniz şekli tam ortadan katlayınız.
Katladığınız şekli açarak kat izinden kesip iki eş parçaya
ayırınız.
Parçalardan birini önce 2’ye sonra 4’e katlayınız.
Diğer parçayı ise sırayla 2’ye, 4’e ve 8’e katlayınız.
Kâğıtları açarak kat izlerini kalemle belirginleştiriniz.
Katladığınız kâğıtlar kaçar dilimli oldu?
Makasın ağzını biraz açarak oluşan açıyı iki farklı di-
limli kâğıtla ölçünüz.
Makasta oluşan açılar kaçar dilimlidir?
Bulduğunuz sonuçlar birbirine eşit midir? Açıklayınız.
Açıları standart bir ölçme aracı kullanarak ölçmenin gerekliliğini açıklayınız.
Her açının bir büyüklüğü vardır ve bu

büyüklük uzunluk veya sıvılar gibi ölçülebi-
lir. Açıölçer (iletki) ve gönye ile açılar ölçü-
lüp çizilebilir. Açıları ölçmede kullanılan birim
o
“derece”dir ve ‘ ’ sembolü ile gösterilir.
ALIŞTIRMA
Aşağıda verilen açıları “Açıları Nasıl Ölçelim?” etkinliğinde oluşturduğunuz 4 ve 8
dilimli açıölçerleri kullanarak ölçünüz.
K T
13
D L
11
Açıların Çizimi ve Ölçümü
Uzay mekikleri uzaya ancak 27 derecelik açıyla gönderilebi-
lir, aksi takdirde bunların yanması söz konusudur. Ayrıca uzay
mekiğinin, dönüş yolunda atmosfere giriş açısı 40 derece olma-
lıdır. Eğer 40 derecelik açı tutturulamazsa uzay mekiği, su üs-
tünde bir taş gibi sekerek atmosferin bir tarafından girer öbür
tarafından çıkar.
Açı başka hangi meslekler için önemli olabilir? Açıklayınız.
Ölçüsü Verilen Açıyı Çizelim R
: açıölçer, kalem, dosya kâğıdı.

Dosya kâğıdına bir nokta işaretleyip bu noktayı isimlen-
80 100
90 110
diriniz.
70
60 100 80 120
110 70
13
50 12
0 60 0
0 50
13
14
40
0
0
14
40
150
30
30
15
Noktadan istediğiniz doğrultuda bir açı kenarı çiziniz.
160
20
160
20
170
10
180 170
10
180
0
0
Açıölçerin ortasındaki işaretli noktayı çizdiğiniz noktanın
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
R
üzerine koyarak açıölçeri açının kenarının üzerine yerleştiriniz.
Açıölçerin iç kısmındaki 55 sayısına karşılık gelen noktayı işa- 60
70
80
100
90
100
80
110
120
110 70
13
50 12
0 60 0
0 50
retleyiniz.
13
14
40
0
0
14
40
150
30
30
15
R
160
20
160
20
170
10
180 170
İşaretlediğiniz nokta ile isimlendirdiğiniz noktayı, açıölçerin
10
180
0
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
düzgün kenarını kullanarak birleştiriniz.

Kaç derecelik bir açı çizdiniz? 0
11
0
12
0
60
130
50
140 150
40 30
160
20
17
10
0
0
18
0
10
10 70
80
9
Aynı ölçüye sahip açıların duruşlarındaki farklılık açının ölçü-

90
80
8
100
70
130 120 110
7
60
6
50
5
140
40
sünde bir fark yaratır mı?

150
4
30
0
16
20
0
17
0
10 18
2
0
1
90° lik bir açıyı açıölçer kullanmadan nasıl çizebilirsiniz?

0
R
Açıklayınız.
Örnek: 135° lik bir açı çizelim:
Önce bir nokta işa- Noktadan istediğimiz Açıölçeri açının

retleyelim ve bu nokta- doğrultuda açının bir kenarı içeride kalacak
yı isimlendirelim. kenarını çizelim. biçimde, şekildeki gibi
yerleştirelim.
10
•T •T
9
0
18
0 0
17
8
0 10
16
20
7
0
15
30
0
130 14
40
• T
50
5
120
60
4
70
110
80
100
3
90
0
2
10
80
0
11
0 18
1
70 12 0
0 17
160 150 140 13 0
60 0
50 10
0
30 40 20
12
Açıölçerin iç kısmında- İşaretlediğimiz 135° lik bir açı Aynı açının farklı
ki sayılardan 135° ye nokta ile T noktası- çizmiş olduk. bir duruşunu
karşılık gelen noktayı nı birleştirelim. çizelim.
işaretleyelim.
10
9
0
18
0 0
17
8
0 10
16
20 10
7
0
15
9
30
8
0
•T
7
130 14
• T
40
180
6
0
5
• T
50
170
5
10
3
120
60
160
20
1
135°
4
70
110
30
150
180
80
100
0
40
140
170
90
10
50
16
135°
0
0
10
13
0
60
80
20
0 15
11 0 0
0 18 12 70 14 30
1
70 12 0
0 17 0
160 150 140 13 0 0 80 130 40
60 0 11 120
10 0 110 100
50 10 90 50
0
30 40 20 60
80 70
•
T
Çizdiğimiz açının ölçüsünü sembolle gösterelim. s(T) = 135°
T açısının ölçüsü 135 derecedir.
Aynı ölçüye sahip açıların duruşlarındaki farklılık açının ölçüsünde etkili değildir.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıda ölçüsü verilen açıları çiziniz.
• s(A) = 80° • s(K) = 180° • s(E) = 37° • s(G) = 156°
2. 50° olarak çizilmiş olan U açısı aşağıdakilerden hangisidir?
B) C) U D)
A)
U
U
U
3. Aşağıdaki açı ölçümlerinden hangileri doğrudur? Açıklayınız.
a. C
b. c. ç.
10
10
170 180 170 180

9
160 160
150 10 0 150 10 0
0 20 0 20
14 30 14 30
8
0
40 40
0
0
13
13
0
50
50
1
120
120
1
7
7
60
60
2 2
110
110
14
70
70
3 3
18
0
6
100
100
0 17
180
10
4
80
80
4
10
0 160
170
R
90
90
20
5
5
6
160 150 140
20
A
100
100
150 140 130
30
80
80
7 6
30
110
110
8
4
7
40
70
70
9
0
0
40
12
12
10 8
60
60
50
0
0
130
3
13
13
120
0
50
9
180
Ö
50
50
0 0
60
12
14 14
10
10
11
0 0
0
60
15
2
15
2
17
40 40
0
11
0
20
70
160 160
0
18
10
180 170 180 170

10
10
0
30 30
70
0
16
30 0
0
20 20
80
17
0 40 80 80 10 0 10 0 20 90
1
15 50 60 70
90 80
0 30 70
0 16 40 60
14 100 0 50 100
130 120 110 15
120 110
130 140
0
Tahmin Edelim, Ölçelim
: renkli karton, makas, açıölçer, cetvel.

10 cm uzunluğunda düzgün ve ince bir karton şerit kesiniz.
Karton şeridi ortasından, istediğiniz büyüklükte bir açı oluş-
turacak şekilde katlayınız.
Oluşturduğunuz açının ölçüsü hakkındaki tahmininiz nedir?
Not ediniz.
Sıra arkadaşınızın oluşturduğu açının ölçüsü hakkındaki tah-
mininiz nedir? Not ediniz.
Oluşturduğunuz açıyı açıölçerin üzerine fotoğraftaki gibi yer-
leştiriniz.
13
Açının kolu, açıölçerin iç kısmında kaç dereceyi göstermektedir?
Ölçtüğünüz açıyı yazınız.
Tahmininizle ölçme sonucunuzu karşılaştırınız.
Sıra arkadaşınızın oluşturduğu açı hakkındaki tahmininizle arkadaşınızın ölçme
sonucunu karşılaştırınız. Tahmin stratejinizi açıklayınız.
Örnek: Aşağıda resimde gösterilen açıların ölçüsünü tahmin edelim ve daha sonra
da ölçüm yaparak ölçme sonucunu tahminimizle karşılaştıralım.
Sandalyede oluşan açı dik açıdır.

90°
Kuşun kanatlarında oluşan

127°
açı geniş açıdır. Bu açı 90°
den büyüktür.
Tahminlerimizi ölçüm yaparak kontrol edelim:

Sandalyede oluşan açı 90° dir. Kuşun kanatlarında oluşan açı 127° dir.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki fotoğraflarda belirtilen açıların ölçülerini tahmin ediniz. Belirtilen açı-
ları ölçerek tahminlerinizi ölçümlerinizle karşılaştırınız.
2. Açının inşaat sektöründe nasıl kullanıldığını araştırarak bir rapor hazırlayınız. Ha-
zırladığınız raporu sınıfta bir sunum yaparak arkadaşlarınızla paylaşınız.
15
14
Ölçülerine Göre Açı Çeşitleri
Uçaklar yüksek hız kabiliyetleri nedeniyle ula-
şım ve taşımacılıkta önemli bir yere sahiptir.
Rüzgâr, uçağın uçuş hızını etkiler. Uçak tasa-
rımcıları bu etkilenmeyi en aza indirgemek için
farklı ölçülerdeki açılardan yararlanır.
Fotoğraftaki uçakta dar, dik, geniş ve doğru
açılardan hangilerini görüyorsunuz? Açıklayınız.
Açıların Çeşitlerini Bulalım
: karton, makas, raptiye, açıölçer, cetvel, gönye.

Kartondan onar santimetrelik iki adet şerit kesiniz.
Şeritleri üst üste yerleştiriniz ve bir ucundan raptiye ile tutturunuz.
Gönye, cetvel kullanarak deftere yandaki tabloyu çiziniz.
Oluşturduğunuz açı modelini kullanarak dar,
dik, geniş ve doğru açı oluşturunuz. Oluşturulan Açıların
Oluşturduğunuz her açıyı, ölçerek tabloya Açılar Ölçüleri
kaydediniz. Dar açı
Açılara neden dar, dik, geniş ve doğru açı di- Dik açı
yoruz? Açıklayınız.
Geniş açı
Bir açının ölçüsü en az kaç derecedir?
Bir açının ölçüsü en fazla kaç derecedir? Doğru açı
Örnek: Aşağıda verilen açıların çeşitlerini belirleyelim.

M
s(M) = 90° M açısı, dik açıdır.
L
80°
K 45°
30°
Z
s(Z) = 30° s(K) = 45° s(L) = 80°
Z, K ve L açılarının kollarının açıklığı 90° den küçüktür. Z, K ve L açıları dar açıdır.
R
P
100°
160° 145°
T
s(R) = 100° s(T) = 160° s(P) = 145°
R, T ve P açılarının kollarının açıklığı 90° den büyüktür. R, T ve P açıları geniş açıdır.
15
Örnek: Aşağıda verilen açıları isimlendirelim, ölçme yaparak bu açıların çeşitlerini be-
lirtelim:
a. b. c. ç.
0
1
b.
2
a.
3
0
18
0 17
4
10
C
0
5
20
160 150 140 13
6
30
7
100 110 120
130 8
90
40
80 80 70 14
60 50 0
70 0
9
10 40
15
50
0
0
10
11
0
60
90°
12
30
0
16
0
0
12
0
60°
18
60
50
0
20
11
10
0
170
13
0
0
10
70
17
20
40
10
0
140
0
180
80
16
30 80 90
0
20 30
40
160 150
0 50 60 70
15
10 140 110
100
120 130
9
8
180 170
F
7
10
6
5
0
4
3
2
1
0
s(F) = 60° F açısı dar açıdır. s(C) = 90° C açısı dik açıdır.
c. 30
40
14
50
0 13
60 70 80
0 120 110 100 90 10
0
ç. 10
0
80
110
70
120
60
130 140 150
50 40 30
20
16
0 17
0
10
18
90
10
0 80
20
15
11
0
80
0
0
16
140°
0
70
10
10
180°
9
12
70
0
0
17
110
60
0
130
180
8
60
0
50
0
140 130 12
140
7
40
50
2
150
30
6
3
40
4
H
160 17
20 10
0
Y
5
60 15
30
5
6
4
0
20
0
0
17
180
10
3
0
8 18
9 0
2
10
1
0
s(Y) = 180° Y açısı doğru açıdır. s(H) = 140° H açısı geniş açıdır.
Açı ölçüsü en az 0° ile en fazla 180° dir. Dar açı 0° ile 90° arasındadır. Geniş açı
90° ile 180° arasındadır. Dik açının ölçüsü 90° dir. Doğru açı ise 180° dir.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki çizimde belirtilen açıları ölçünüz. Ölçme sonuçlarına göre aşağıdaki
tabloda istenilen bilgileri doldurunuz.
T Açıların Açıların Açıların Açıların sembolle
ismi ölçüsü çeşidi gösterimi
N
M
2. Aşağıdaki saatlerde bulunan akrep ve yelkovan arasında oluşan açıları ölçerek

bunların çeşitlerini saatlerin altlarında verilen noktalı yerlere yazınız.
16, 17
................ ................ ................ ................ ................

16
Dikdörtgen, Kare ve Üçgen
Ev, işyeri okul vb. binalarda pencereler bulu-
nur. Pencerelere takılan camlarla binanın içine
güneş ışınlarının girmesi sağlanır. Bu sayede
binaların içleri güneş ışığı ile aydınlatılabilir.
Görmüş olduğunuz pencereler hangi geo-
metrik şekle benziyor?
Binanın dış yüzeyi hangi geometrik şekle
benziyor?
Dikdörtgen, Kare ve Üçgeni İsimlendirelim
: geometri şeritleri ve pimleri, karton kutu, kâğıt, kalem,

makas.
Kâğıdımızı küçük parçalara ayıralım.
Geometri şeritlerini kullanarak dikdörtgen, kare ve üçgen
oluşturunuz.
Oluşturduğunuz dikdörtgen, kare ve üçgenleri karton
kutuya koyunuz.
Her gruptan bir kişi, karton kutudan bir geometrik şekil
alsın.
Karton kutudan alınan geometrik şekillerin hangi gruba
ait olduğunu nasıl anlarsınız?
Oluşturduğunuz dikdörtgen, kare ve üçgeni, diğer grup-
ların oluşturduğu geometrik şekillerden ayırt edebilmek için bir
yöntem geliştiriniz. Geliştirdiğiniz bu yöntemi açıklayınız.
Daha önceden kestiğiniz küçük kâğıtların üzerine grup
arkadaşlarınızın isimlerinin baş harflerini yazınız. İsmi aynı
harfle başlayan arkadaşlarınız varsa onların soyadlarının baş
harflerini yazınız.
Bunları dikdörtgen, kare ve üçgenlerin köşelerine yapış-
tırınız.
Oluşturduğunuz şekilleri ve bu şekillerde kullandığınız
harfleri dosya kâğıdına not ediniz.
Geometrik şekilleri yeniden kutunun içine koyunuz.
Her gruptan birer kişi sırayla kutudan farklı üç geometrik şekil alsın.
Karton kutudan alınan geometrik şekillerin kendi grubunuza ait olup olmadığını
anlayabildiniz mi? Açıklayınız.
Oluşturduğunuz dikdörtgen, kare ve üçgenin kenarlarını nasıl isimlendirebilirsi-
niz? Açıklayınız.
17
Örnek: Aşağıdaki dikdörtgen, kare ve üçgenin kenarlarını isimlendirelim.
[EF] [AR]
↑ A ↑ R
E F
[DE]← → [FG] → [RM]

[NA]←
D ↓ G
[GD] N ↓ M
[MN]
Yukarıdaki geometrik şekil FGDE
dikdörtgenidir. Köşeleri E ile F olan Yukarıdaki geometrik şekil ARMN
doğru parçası [EF] olarak gösterilir. EF karesidir. [AR] karenin bir kenarıdır.
doğru parçası diye okunur. [AR]’nın uzunluğu, |AR| ile belirti-
[EF]’nın uzunluğu, |EF| ile belirtilir. lir.
EF doğru parçasının uzunluğu diye
okunur.
[NŞ] Yandaki geometrik şekil FNŞ üçgenidir.
N
↑
Ş
FNŞ şeklinde gösterilir. FNŞ üçgeni diye okunur.
[ŞF]← → [FN] [FN] üçgenin bir kenarıdır.
[FN]’nın uzunluğu, |FN| ile belirtilir.
F
Geometrik şekiller, komşu köşeler sırasıyla takip edilerek isimlendirilirken harfler al-
fabetik sıraya uygun olarak seçilmeyebilir. Dikdörtgen ve kare, sembolle gösterilmez.
Üçgen ise “ ” sembolü kullanılarak gösterilir.
Dikdörtgen, kare ve üçgenin kenarları bir doğru parçasıdır. Bunlar “ – ” veya “[ ]” sem-
bolleri kullanılarak gösterilir. Doğru parçasının uzunluğu ise “| |” sembolü kullanılarak
gösterilir.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki geometrik şekilleri isimlendiriniz.
2. Aşağıdaki geometrik şekillerin kenarlarını isimlendiriniz. Kenar uzunluklarını sem-

bol kullanarak belirtiniz. N A G
Ö
P B
Ç N
E C 18
S
18
Köşegenin Belirlenmesi
Fotoğrafta görülen tabela, bir yerleşim yerinden çık-
mak üzere olduğunuzu gösterir.
A N K A R A Daha önce böyle bir tabela gördünüz mü?
Tabela hangi geometrik şekle benziyor?
Kırmızı çizgi nerede başlayıp nerede bitiyor?
Komşu Olmayan Köşeleri Birleştirelim
: geometri tahtası, paket lastiği, tel, makas.

Geometri tahtasında paket lastiği ile bir kare
oluşturunuz.
Teli komşu olmayan iki köşe üzerine düz olarak
yerleştiriniz ve fazlalığını makas ile kesiniz.
Kestiğiniz teli komşu olmayan diğer iki köşeyi
birleştirmek için de kullanınız.
Kestiğiniz tel ile karenin kenar uzunluklarını
karşılaştırınız.
Telin uzunluğu ile karenin kenarlarının uzunlukları hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Geometri tahtasında bir dikdörtgen oluşturun ve aynı işlemleri dikdörtgen için de
tekrarlayınız.
Köşegenlerin uzunlukları ile dikdörtgenin kenarlarının uzunlukları hakkında ne-
ler söyleyebilirsiniz? Açıklayınız.
Örnek: Aşağıdaki dikdörtgen ve karenin köşegenlerini gösterelim:
1. A T
[AT], [TN], [NK], [KA] dikdörtgenin kenarlarıdır.
[AN] ve [KT] dikdörtgenin köşegenleridir.
K N |AN| = |KT|
2. P N [PN], [NR], [RA], [AP] karenin kenarlarıdır.

[PR] ve [AN] karenin köşegenleridir.
|PR| = |AN|
A R
Komşu olmayan köşeleri birleştiren doğru parçası “köşegen” dir.

Dikdörtgenin ve karenin iki köşegeni vardır ve köşegenlerinin uzunlukları birbiri-
ne eşittir.
Üçgenin köşegeni yoktur.
ALIŞTIRMA
Aşağıdaki geometrik şekillerin köşegenlerini çiziniz.
19
19
Açılarına Göre Üçgenler
Bazı yapıların iskeleti oluşturulurken kalın
demir bloklar kullanılır. Bu kalın demir bloklar
birbirlerine rastgele birleştirilmez. Çeşitli he-
saplamalar yapılarak binayı en dayanıklı ve en
kullanışlı duruma getirecek şekilde birleştirilir.
İskeletin sağlam olmasını sağlamak için geo-
metrik şekillerin özelliklerini bilmek ve demir
blokları bu özelliklere göre birleştirmek gerekir.
Fotoğraftaki yapının iskeletinde bulunan bütün üçgenlerin açı ölçüleri aynı olabi-
lir mi? Açıklayınız.
Üçgenlerin Açıları
: kareli defter kâğıdı, açıölçer, cetvel, kalem.

Kareli defter kâğıdımıza aşağıdaki gibi üçgenler çizelim.
........................ ........................ ........................
Üçgenlerin açılarını açıölçerinizle ölçünüz.

Ölçtüğünüz açıların ölçülerini üçgenlerin üzerine yazınız.
Üçgenleri açılarına göre nasıl isimlendirirsiniz?
Üçgenleri açılarına göre isimlendirdikten sonra, üçgenlerin isimlerini altlarına ya-
zınız.
Üçgenleri açılarına göre kaç değişik şekilde sınıflandırırsınız?
Örnek: Aşağıdaki üçgenlerin açılarını, açılarının ölçülerini ve açıların çeşitlerini yazalım:
B BÜH nin açılarının ölçüleri ve açılarının çeşitleri

1.
65° s(B) 65° Dar açı
60° s(Ü) 60° Dar açı

55° Ü
H s(H) 55° Dar açı
BÜH dar açılı üçgendir.
20
K
2.
KYV nin açılarının ölçüleri ve açılarının çeşitleri
45°
V s(K) 45° Dar açı
45° s(V) 90° Dik açı
s(Y) 45° Dar açı
Y
KYV dik açılı üçgendir.
3.
AED nin açılarının ölçüleri ve açılarının çeşitleri
A 40° 40° E
s(A) 40° Dar açı
100°
s(E) 40° Dar açı
D s(D) 100° Geniş açı
AED geniş açılı üçgendir.

Örnek: Aşağıda verilen üçgenleri inceleyim.
D F
50° Bütün açıları dar açı olan
E 60°
70°
üçgenler dar açılı üçgendir.
60°
50° 70°
D E
F
A
B
40
°
Bir açısı 90° olan üçgenler

dik üçgendir.
50° 40° 50°
B C A C
U
B 40° Bir açısı geniş açı olan üç-
120° genler geniş açılı üçgendir.
12
40°
0°
20° 20°
U R R
B
Yukarıdaki üçgenler incelendiğinde farklı duruşlardaki üçgenlerin özelliklerinin de-
ğişmediği görülür.
Farklı duruşlardaki üçgenlerin özellikleri değişmez.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıda verilen üçgenlerin açılarına göre çeşitlerini altlarına yazınız.
D H
A 21° C 30
°
69° 53°
110° 40°
F
65° 62°
B E K
G
....................... ....................... .......................
21
2. Aşağıda verilen ifadelerin başına ifadeler doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.
a) .............. Bir açısı 90° olan üçgenlere geniş açılı üçgenler denir.
b) .............. Bir üçgenin açıları sırasıyla 73°, 50°, 57° ise böyle üçgene dar
açılı üçgen denir.
c) .............. Bir üçgende bir açısının ölçüsü 92° ise bu üçgene geniş açılı üç-
gen denir.
3. Dar açılı bir üçgenin bir açısının ölçüsü aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A. 63 B. 76 C. 87 D. 91
4. Geniş açılı bir üçgenin bir açısının ölçüsü aşağıdakilerden hangisi
olabilir? 20
A. 80 B. 84 C. 89 D. 95
Katlayalım, Boyayalım, Görelim!
: boya kalemleri, kâğıt, kalem, makas

Kâğıda dar açılı bir üçgen çizip bunu kesiniz.
Üçgenin açılarını farklı renklerdeki boya ka-
lemleri ile boyayınız.
Üçgenin açılarının arka tarafını da aynı renk-
li kalemlerle boyayınız (Bir açının ön taraftaki ve ar-
ka taraftaki renginin aynı olmasına dikkat ediniz.).
Üçgeni, işaretli yerlerden köşeleri birbirine
değecek şekilde katlayınız.
Bir doğru açı çizerek katladığınız kâğıdı fo-
toğraftaki gibi doğru açının üzerine yerleştiriniz.
Köşelerin bir araya gelmesiyle oluşan açı
hangi açıdır?
Üçgenin iç açılarının ölçülerinin toplamı kaç derecedir? Açıklayınız.
Örnekler: 1. Aşağıdaki üçgenlerin iç açılarının ölçülerini toplayalım:

M S
57°
a. A b. c.
70° D 40° K
30°
33°
60° 50° 110°
B C
T N
s(A) = 70° s(T) = 110° s(M) = 90°
s(B) = 60° s(D) = 40° s(S) = 57°
s(C) = 50° s(K) = 30° s(N) = 33°
s(A) + s(B) + s(C) = 180° s(T) + s(D) + s(K) = 180° s(M) + s(S) + s(N) = 180°
22
2. K s(K) = 80°
80°
s(L) = 63° veriliyor.
63° ?
L C C nın ölçüsünü bulalım.
s(K) + s(L) + s(C) = 180° olduğunu biliyoruz.
s(K) + s(L) = 80° + 63° = 143°
180° – 143° = 37° s(C) = 37° olarak bulunur.
Üçgenlerin iç açılarının ölçüleri toplamı 180° dir.
ALIŞTIRMALAR
1. P
s(P) = 35°
35°
s(M) = 120°
120° s(Y) = ?
M Y
2. A
s(A) = 56°
56°
s(P) = ?
T P
3. A
64° s(A) = s(B) = 64° ise
s(C) = ?
64°
B C
4. Bir dik açılı üçgende, dar açılardan birinin ölçüsü 43° ise diğer dar açının öl-
çüsü ................ derecedir.
5. Bir üçgenin iki iç açısının ölçüleri toplamı 135° ise üçüncü açının ölçüsü
................ derecedir.
6.
62° Yandaki şekle göre verilmeyen açının ölçü-
60° ? sü kaç derecedir?
7. Açılarından biri 25° olan bir üçgende diğer açının ölçüsü verilen 21
açının iki katından 30° fazladır. Buna göre üçgenin verilmeyen
açılarını bulunuz.
23
Kare ve Dikdörtgenin Kenar ve Açı Özellikleri
Trafik levhaları trafiğin daha düzenli olması, araçların, yayaların yollarda rahat ha-
reket etmeleri ve kazaların önlenmesi için çok önemlidir. Her trafik levhasının bir anla-
mı vardır. Trafik kurallarına mutlaka uymalıyız.
Günlük yaşantımızda karşılaştığımız trafik levhaları hangi geometrik şekillere ben-
zemektedir?
Dikdörtgen ve Kare Oluşturalım
: 8 m ip, metre, gönye, kurdele.

8 m’lik ipi 2 m aralıklarla ölçüp kurdele ile bağ-
layarak işaretleyiniz.
İpin iki ucunu birleştiriniz ve birleştirdiğiniz ye-
ri kurdeleyle bağlayınız.
Kurdele bağlı yerlerden tutarak bir kare oluş-
turunuz.
Oluşturduğunuz karenin kenarlarının uzunluk-
ları hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Gönyenin dik kenarını kullanarak oluşturdu-
ğunuz karenin köşelerindeki açıları ölçünüz.
Karenin köşelerindeki açıların ölçüleri hakkın-
da ne söyleyebilirsiniz?
8 m’lik ipi sırasıyla, 1 m, 3 m, 1 m ve 3 m aralıklarla kurdele ile bağlayarak işa-
retleyiniz.
İpin iki ucunu birleştiriniz ve birleştirdiğiniz yeri kurdeleyle bağlayınız.
Kurdele bağlı yerlerinden tutarak bir dikdörtgen oluşturunuz.
Oluşturduğunuz dikdörtgenin bütün kenarlarının uzunlukları birbirine eşit mi?
Dikdörtgenin hangi kenarlarının uzunlukları birbirlerine eşittir?
Gönyenin dik kenarını kullanarak oluşturduğunuz dikdörtgenin köşelerindeki açı-
ları ölçünüz.
Dikdörtgenin köşelerindeki açıların ölçüleri hakkında ne söyleyebilirsiniz?
24
Örnekler: Kenar Köşe
RMZN karesinin Köşe
1. kenarları uzunlukları açılarının açılarının Z
2 cm ölçüleri çeşidi
2
R M
cm
cm
[RM] 2 cm 90° Dik açı
2
2 cm
2 cm M N
[MZ] 2 cm 90° Dik açı
cm
[ZN]
cm
N Z 2 cm 90° Dik açı
2
2 cm
[NR] 2 cm 90° Dik açı R
EPCŞ dikdört- Kenar Açılarının Açılarının

geninin kenarları uzunlukları ölçüleri çeşidi
1 cm
C
C P [EP] 2 cm 90° Dik açı
1
cm
cm
[PC] 1 cm 90° Dik açı
2 cm
2 cm
P
C
Ş 1
[CŞ] 2 cm 90° Dik açı
cm
2
1 cm 90° Dik açı
cm
Ş E [ŞE]
1 cm
E
Karenin bütün kenarlarının uzunlukları birbirine eşittir. Bütün açıları 90° dir.
Dikdörtgenin karşılıklı kenarlarının uzunlukları birbirine eşittir. Bütün açıları 90° dir.
Kare ve dikdörtgenin duruşlarının değişmesi özelliklerini değiştirmez.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki soruları şekle göre cevaplayınız.
4 cm 2 cm 4 cm
Yandaki şekilde ........ tane kare vardır.
Yandaki şekilde ........ tane dikdörtgen vardır.
4 cm 2 cm 4 cm
2. Aşağıdaki şekillerde verilmeyen kenar uzunluklarını bulunuz.
F
D C |AB| = 8 cm |GD| = 3 cm
|BC| = 4 cm |DE| = 3 cm
4 cm
G E
|DC| = ? |EF| = ?
3
cm
cm
A B |DA| = ? |FG| = ?
3
8 cm D
3. Aşağıda verilen geometrik şekilleri bu geometrik şekillere ait bilgi ile eşleştiriniz.
R
S
Bir kenarının uzunluğu 2 U
2 cm
D Kısa kenarı 1 cm, uzun

Y
cm olan kare T 4 kenarı 3 cm olan dik-
cm
1
cm
cm
1 R
N dörtgen
A E
R L
1 cm
Bir kenarının uzunluğu 22

2 cm
V 3 cm D
1 cm olan kare
T 2 cm S
25
Dik Üçgen, Kare ve Dikdörtgen Çizimi
Kübizm, ressamların çalışmalarında sadece geomet-
rik şekilleri kullanmaları ile ortaya çıkmış bir sanat akı-
mıdır.
Geometrik şekiller kullanılarak oluşturulan bu sanat
eserleri insanların dikkatini çekmiştir.
Dik üçgen, kare ve dikdörtgeni nasıl çizebilirsiniz?
Açıklayınız.
Pablo Picasso - Üç Müzisyenler - 1921
Üçgenden Kare ve Dikdörtgene
: açıölçer, 30°-60°-90° lik gönye, 45°-45°-90° lik

gönye, cetvel, kalem, kâğıt.
Her iki çeşit gönyenin de kenarlarını model olarak
kullanıp kâğıt üzerine gönyelerin şeklini çiziniz.
Hangi şekilleri elde ettiniz? Elde ettiğiniz şekillerin
özellikleri nelerdir? Açıklayınız.
45°-45°-90° lik gönyenin kenarlarını kullanarak bir
üçgen çiziniz.
Çizdiğiniz üçgenin uzun kenarının üzerine gelecek
şekilde 45°-45°-90° lik gönyenizi yerleştiriniz.
Gönyenin kenarlarını kullanarak bir üçgen daha çizi-
niz.
Hangi geometrik şekli elde ettiniz?
Çizdiğiniz geometrik şeklin köşegenini gösteriniz.
Elde ettiğiniz geometrik şeklin kenar uzunlukları hak-
kında ne söyleyebilirsiniz?
30°-60°-90° lik gönyenin kenarlarını kullanarak bir
üçgen çiziniz.
Çizdiğiniz üçgenin uzun kenarının üzerine gelecek
şekilde 30°-60°-90° lik gönyenizi yerleştiriniz.
Gönyenin kenarlarını kullanarak bir üçgen daha çizi-
niz.
Hangi geometrik şekli çizdiniz?
Çizdiğiniz geometrik şeklin köşegenini belirtiniz.
Elde ettiğiniz geometrik şeklin kenar uzunlukları hak-
kında ne söyleyebilirsiniz?
26
Örnekler: Aşağıda kenar uzunlukları verilen şekilleri çizerek gösterelim:
1. Kısa kenarı 4 cm, uzun kenarı 6 cm dikdörtgeni çize-
lim.
Cetvelimizle 6 cm lik CD doğru parçası çizelim.
Gönyemizin dik kenarlarından yararlanarak 4 er cm’lik
CA ve DB doğru parçalarını çizelim. A ve B noktalarını cet-
velimizle birleştirince ABCD dikdörtgeni çizilmiş olur.
2. Bir kenar uzunluğu 5 cm olan kareyi çizelim.

Cetvelimizle 5 cm’lik FG doğru parçasını çizelim.
Gönyemizin dik kenarlarından yararlanarak 5’er cm’lik
FD ve GE doğru parçaları çizelim. D ve E noktalarını cetve-
limiz birleştirince DEFG karesi çizilmiş olur.
3. Defterinize dik kenarlarından birinin uzunluğu 3 cm,

diğerinin uzunluğu 5 cm olan dik üçgeni siz çiziniz.
Önce 3 cm uzunluğunda bir doğru parçası çiziniz.
Çizdiğiniz doğru parçasının bir kenarına gönye yerleşti-
rerek 90° yi işaretleyiniz.
Kenardan işaretlediğiniz noktaya doğru 5 cm uzunluğunda bir doğru parçası daha
çiziniz. Çizdiğiniz şeklin iki kenarını, gönyenin dik kenarını kullanarak birleştiriniz.
Bir dik üçgen çizdiğinizi gördünüz mü?
ALIŞTIRMALAR
1. Kenar uzunlukları 6 cm olan KYSN karesini çizerek gösteriniz.
2. Yandaki şeklin dikdörtgen olabilmesi için aşağıdaki

kenarlardan hangisi kullanılmalıdır?
A) B) C) D)
3. Dik kenarlarının uzunlukları 5 cm olan ABS dik üçgenini çiziniz.

4. Dik kenarlarının uzunlukları 6 cm ve 3 cm olan dik üçgen çiziniz.
5. Uzun kenarı 7 cm, kısa kenarı 5 cm olan dikdörtgen çiziniz.
23
27
Simetri
Kar tanelerinin şeklinin nasıl olduğunu hiç dü-
şündünüz mü?
Kar kristalleri, hiçbir zaman birbirlerinin aynı ol-
maz. Ancak biçimleri bazı temel gruplara ayrılır.
Aşağıda bazı kar kristallerinin şekilleri ve isim-

leri vardır.
Yıldız Levha Üçgen
Yukarıdaki kar kristallerinin simetri doğrularını gösterebilir misiniz?
Simetri Doğrusunu Belirleyelim
: kare şeklinde kâğıt, cetvel, kalem, makas.

Kâğıdınızın köşegenini çiziniz.
Elde ettiğiniz köşegenin üzerinden kâğıdı katlayınız.
Katladığınız yerden 2 cm uzaklıkta bir nokta belir-
leyiniz.
Belirlediğiniz yerden kâğıda bir delik açınız.
Katladığınız kâğıdı açınız.
Oluşan deliklerin, karenin simetri doğrusuna uzak-
lığı hakkındaki tahmininiz nedir? Tahmininizi not ediniz.
Deliklerin simetri doğrusuna uzaklıklarını ölçünüz.
Ölçüm sonucunuzla tahmininizi karşılaştırınız.
Oluşturduğunuz delikler simetrik midir?
Simetrik nokta çiftlerinin, simetri doğrusuna uzak-
lıkları hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Örnekler: Aşağıdaki şekillerin simetri doğrularını çizelim.
1.
Karenin dört tane simetri doğrusu vardır.
2. Dikdörtgenin iki tane simetri doğrusu vardır.
28
3.
Şekildeki yıldızın beş tane simetri doğrusu vardır.
HMB
4.
Yanda verilen harflerin simetri doğ-
rularını çizelim.
Düzlemsel simetrik şekillerde yatay, düşey ve köşegen simetri doğrusu kullanılabilir. Si-
metrik şekillerdeki simetrik nokta çiftlerin simetri doğrusuna olan uzaklıkları eşittir.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki şekillerin bütün simetri doğrularını çiziniz.
a) b) c)
2. Aşağıdaki gösterimlerden hangisine birden fazla simetri doğrusu çizilebilir?
A) K B) T C) 8 D) 3
3. Aşağıdaki şekilleri simetri eksenlerine göre tamamlayınız.
a) b) c) ç)
4. Aşağıda fotoğrafları verilen nesnelerin simetri doğrularını çiziniz.
24,25
29
Örüntü ve Süslemeler
Geometrik şekillerin ritmik tekrarlarıyla çeşitli de-

senler oluşturulur. Desenler kullanılarak süslemeler
elde edilir.
Geleneksel Türk halı ve kilim dokumacılığında ge-
ometrik şekiller kullanılır. Bu şekillerin kullanılmasıyla
sanat eseri değerinde halılar ve kilimler dokunmuştur.
Siz de uygun karesel, dikdörtgensel ve üçgensel
bölgeleri kullanarak motifler oluşturabilir misiniz? Açık-
layınız.
Örüntülerle Motif Oluşturalım
: artık kumaş parçaları, yapıştırıcı, karton, makas, ka-

reli kâğıt.
Oluşturacağınız örüntüdeki motifi kareli kâğıt üzerinde çi-
zerek tasarlayınız.
Kartondan, örüntüde kullanacağınız büyüklükte karesel,
dikdörtgensel ve üçgensel bölgelerin kalıplarını kesiniz.
Kalıpları kullanarak kumaş parçalarından karesel, dikdörtgensel ve üçgensel böl-
geler kesin. Örüntü oluşması için her geometrik bölgede farklı bir kumaş kullanınız.
Kestiğiniz geometrik kumaş parçalarını çizdiğiniz tasarıma bakarak karton üzeri-
ne bir örüntü oluşturacak şekilde yapıştırınız. Kartonun yüzeyinde boşluk kalmaması-
na dikkat ediniz.
Yapıştırdığınız geometrik şekilli kumaş parçaları nasıl bir tekrarlama dizilimine
sahiptir?
30
Örnekler: Aşağıdaki süslemelerde kullanılan örüntüleri inceleyelim:
1. 2.
3. 4.
Karesel, dikdörtgensel ve üçgensel bölgeler kullanılarak birçok süsleme yapılabilir.

Çevrenizde benzer süslemeler var mı? Böyle süslemeler varsa kullanılan desen-
leri noktalı, izometrik veya kareli kâğıtta oluşturunuz.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki örüntüleri devam ettiriniz.
a. b. c.
2.
Yandaki kareli kâğıtta verilen şekilleri birleştirerek
bir karesel bölge elde ediniz. Ancak bunu yaparken
uymanız gereken bir kuralımız var. Aynı renkli karesel
bölgeler köşelerinden ve kenarlarından birbirine de-
ğecek.
26
31
1. Aşağıda çizimi verilen açıların sembolle gösterimi doğru ise D’nin altını, yanlış ise
Y’nin altını işaretleyiniz.
a. b. G c.
F G S
D Y D Y D Y
F S
2. Şekilde verilen K açısının ölçüsü aşağıdakilerden hangisidir?
A) 45° B) 70° C) 60° D) 35°

K
3. Ölçüsü 45° olan bir açı çizerek bu açıyı isimlendiriniz.
4. Açıların, standart ölçme birimleriyle ölçülmesi hakkındaki düşüncelerim:

.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
∧
5. Aşağıda verilen s(N ) hakkında tahminde bulununuz. Açıölçerle yaptığınız ölçme
sonucunu tahmininizle karşılaştırınız. Açının çeşidini yazınız.
N
Açının ölçüsü Ölçme Açının
Açı hakkındaki tahminim sonucu çeşidi
s(N)
6. 114° lik bir açı ..................... açıdır.
7. Dik açıyı hem açıölçer hem de ............................ kullanarak çizebiliriz.
8. L T Yandaki dikdörtgen EŞTL dikdörtgeni olarak isimlendirilir.

Yukarıdaki ifade doğru ise D’nin altını, yanlış ise Y’nin altını işaret-
leyiniz.
E Ş D Y
32
9. Bütün açıları dar olan üçgene ......................................... denir.
10. Aşağıdakilerden hangisi RMH dir?

A) D B) C) N D) M R
R
R H
P R M H
M
11. A Yandaki dikdörtgeni aşağıdakilerden hangisi ile isimlendireme-

N
yiz?
A) AVNH dikdörtgeni B) ANVH dikdörtgeni
H V
C) HANV dikdörtgeni D) VNAH dikdörtgeni
12. K M Yandaki karenin kırmızı renkli kenarının isimlendirilmesi

aşağıdakilerden hangisidir?
H D A) [KM] B) [HK] C) [MD] D) [HD]
13. Ö 7 cm Z Yandaki şeklin dikdörtgen olabilmesi için aşağıdaki doğru

parçalarından hangisi kullanılmalıdır?
3 cm
E G
Ö Ö Ö Ö
A) B) C) D)
4 cm 3 cm 7 cm 5 cm
E
E
E
E
14. Aşağıdaki şekillerden kaç tanesine köşegen çizilebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
33
15. A Yandaki dik üçgende s(A) = 90° olarak verildiğine göre s(B)
ve s(C) ölçülerinin toplamı kaç derecedir?
B C
16. PRT üçgeninde s(P) = 30°, s(R) = 40° olduğuna göre s(T) kaç derecedir?
17. Yandaki şeklin kaç tane simetri

doğrusu vardır? Çiziniz.
18. En fazla simetri doğrusu çizilebilecek düzlemsel şekil aşağıdakilerden hangisidir?
19. Aşağıdaki bölgeleri hiç boşluk kalmayacak şekilde döşeyip süsleyiniz.
20. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Derece, açıları ölçmede kullanılan birim değildir.
B) Gönye ile bütün açılar ölçülebilir.
C) Dikdörtgen, kare ve üçgenin kenarları birer doğru parçasıdır.
D) Üçgenlerin iç açılarının ölçüleri toplamı 90° dir.
28, 29
34
2.ÜNİTE
D O Ğ A L S AY I L A R A YO L C U LU K
35
Sayılarla Örüntü
Mısır piramitleri, dünyanın yedi harikasından biridir. Piramitlerin yapımında kullanı-

lan taşlar belli bir sayı düzenine göre dizilmiştir. Mısır piramitleri insan gücünün ve ka-
biliyetinin ortaya çıkardığı en güzel örneklerdendir.
Dünyanın yedi harikasının neler olduğunu araştırınız.
Dünyada sadece insanların meydana getirdiği eserlerde değil,
diğer varlıklarda da sayısal düzen görülebilir. Çam kozalağının
yaprakları da bir sayı düzenine sahiptir.
Ayçiçeği üzerindeki çekirdekler de belli bir sayı düzenine

göre dizilmektedir.
Örüntü Oluşturalım
: fasulye, plastik bardak (5 adet), çekirdek.

Birinci bardağa 8, ikinciye 12, üçüncüye 16, dör-
düncüye 20, beşinciye 24 adet fasulye koyunuz.
Yaptığınız işlemi sayısal olarak ifade ederek oluşan
dizilimi anlatınız.
Bardakları boşalttıktan sonra birinci bardağa 11, ikin-
ciye 13, üçüncüye 16, dördüncüye 20 çekirdek koyunuz.
Beşinci bardağa kaç tane çekirdek koymalısınız? Açıklayınız.
Bardaklara belli bir sayı örüntüsünde çekirdek koyunuz.
Oluşturduğunuz sayı örüntüsünü arkadaşınızdan bulmasını isteyiniz.
36
Örnek: Doktor Nihat Bey bir hastanede çalışmaktadır.
Mayıs ayı boyunca hastanede nöbetçi olduğu günleri
ajandasındaki takvime işaretlemek istiyor. Her üç günde
bir nöbeti var. İlk nöbet günü mayıs ayının 4. günü olduğu-
na göre, Doktor Nihat Bey’in mayıs ayının hangi günlerin-
de nöbet tutacağını hesaplayarak ajandaya işaretleyelim:
1. nöbet : 4 Mayıs 6. nöbet : 16 + 3 = 19 Mayıs

2. nöbet : 4 + 3 = 7 Mayıs 7. nöbet : 19 + 3 = 22 Mayıs
Örnek:
5 8 11 A 17 20 B C
Yukarıdaki sayı örüntüsünde A, B ve C yerine yazılabilecek sayıları bulalım:

Verilen sayı örüntüsünü incelediğimizde, terimlerin üçer artarak devam ettiğini görünüz.
5 + 3 = 8, 8 + 3 = 11
Bu kurala göre
A = 11 + 3 = 14, B = 20 + 3 = 23, C = 23 + 3 = 26 dır.
Örnek: Örüntülerdeki boşlukları örüntüye uygun olarak devam ettirelim:

a. Ο Δ ∇ Ο Δ ∇ ? → ΟΔ∇
b. Ο Ο Ο ? → Ο
c. ? →
ç. Δ ∇ ∇ Δ ∇ ∇ ? → Δ∇∇
d. MorKırmızıTuruncuYeşilMorKırmızıTuruncuYeşil ? → MorKırmızıTuruncuYeşil
e. C N A E C N A E ? → CNAE
f. 0 7 4 2 0 7 4 2 0 7 4 2 ? →0742
Örnek: Örüntüdeki “?” işaretinin yerine gelmesi gereken sayıyı bulalım:

Örüntüdeki ilk sayıya 5 eklenmiş, ikinci sayı elde edil-
13 11 8 + 5 = 13 miştir. İkinci sayıdan da 2 çıkarılarak üçüncü sayı elde
13 – 2 = 11
8 16 11 + 5 = 16
edilmiştir. Sayı örüntüsü aynı şekilde devam etmiştir.
16 – 2 = 14 “?” yerine gelecek sayıyı bulmak için, 17 ile 5’i top-
? 14 14 + 5 = 19 lamak yeterli olacaktır.
17 19 19 – 2 = 17
17 + 5 = 22
“?” yerine “22” sayısı gelecektir.
Belirli bir kurala göre birbiriyle ilişkili olacak şekilde ritmik olarak tekrar eden sayı
veya simgelere örüntü denir.
37
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki sayı örüntülerini tamamlayınız.

a. 2, 3, 5, 8, 12, 17, ..... b. 81, 77, 73, 69, ..... c. 5, 10, 20, 40, 80, .....
ç. 5, 8, 16, 19, 38, 41, ..... d. 1, 6, 9, 54, 57, 342, ..... e. 6, 12, 10, 20, 18, .....
2. Şekildeki sayılar belli bir kurala göre dizilmiştir. “?” yerine

27
90 36 hangi sayı gelmelidir?
81 45
72 54
?
3. Aşağıdaki örüntüyü açıklayarak içi boş olan üçgene hangi sayının gelmesi ge-
rektiğini bulunuz.
2 3 4 5
4 5 4 ?
5 6 4 7 3 8 2 9
4. Aşağıdaki şekiller belirli bir kurala göre dizilmiştir.
1. şekil 2. şekil 3. şekil

Buna göre 4 ve 5. şekillerdeki üçgen sayılarının toplamı kaçtır?
5. 5 8 9
19 38 ?
7 2 6 5 12 7
Yukarıdaki şekiller belirli bir kurala göre düzenlenmiştir. Buna göre soru işareti
olan yere hangi sayı yazılmalıdır?
6. 1, 9, 2, 8, 3, 7, 4, 6, ? soru işareti yerine gelecek sayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2
7. 3 6 8 16 18
Yukarıda verilen sayı örüntüsünün kuralıyla aşağıdaki örüntülerden hangisinin ku-
ralı aynıdır?
A) 4 8 16 32 64 B) 5 9 13 17 21
C) 7 14 28 56 112 D) 2 4 6 12 14
32
38
Sütun Grafiği
Side, Manavgat’ın 7 km uzaklığında tarihi bir yer-
leşim merkezidir.
Eşsiz bir işçiliği olan Side antik kentinin ana ka-
pısı iki kulenin arasındadır. Side kentinde iki ana
cadde vardır. Bu caddeler, “antik çağın” sütunlu
caddelerine örnektir.
Bir haftada Side antik kentini ziyaret eden turist
sayısını şekil grafiği ile gösterebilir miyiz? Açıklayınız.
En Sevilen Meyveler
: kareli kâğıt, kalem.

Sınıf arkadaşlarınızın elma, portakal, muz ve çilek meyvelerinden en çok hangi-
sini sevdiklerini belirleyiniz.
Sevilen meyveleri ve kişi sayısını gösteren çetele ve sıklık tablosu oluşturunuz.
Tablo: Sevilen meyveler çetele tablosu Tablo: Sevilen meyveler sıklık tablosu
Sevilen Meyveler Öğrenci Sayısı Sevilen Meyveler Öğrenci Sayısı
elma elma
portakal portakal
muz muz
çilek çilek
Sevilen meyvelere ait verileri kareli kâğıtta nesne grafiğini oluşturarak isimlendiriniz.
Grafik: Sevilen Meyveler Nesne Grafiği
. . . .
. . . .
. . . .
elma portakal muz çilek
Nesne grafiğini dikdörtgensel bölgelere dönüştürerek sütun grafiği oluşturunuz.

Oluşturduğunuz grafiğin eksenlerini ve grafiği isimlendiriniz.
Grafiğe bakarak en çok ve en az hangi meyvenin sevildiğini söyleyiniz.
Sutün grafiği oluştururken verilerden nasıl faydalandınız? Açıklayınız.
Sutün grafiği incelenerek veriler nasıl yorumlanır? Açıklayınız.
39
Örnek: Aşağıdaki grafikte, beş dakika boyunca koşan Armağan’ın birer dakika ara
ile nabız sayıları verilmiştir.
Grafik: Beş dakika içinde nabız sayısı Yandaki grafiği yorumlayalım.

Dakika a. 1. dakikada nabız sayısı en azdır.
5. dakika
b. 2. dakikada nabız sayısı 90’dan fazladır.
4. dakika
c. 3. dakikada nabız sayısı 100’dür.
3. dakika
ç. 4 ve 5. dakikada nabız sayısı eşittir ve
2. dakika
110’dan azdır.
1. dakika
Nabız
d. 4. dakikaya kadar koşma süresi arttıkça
10 50 80 100 110 sayısı nabız sayısı da artmıştır.
Örnek: Grafikte bir köyde yıllara göre üretilen badem miktarları verilmiştir. Aşağıda-
ki grafiği yorumlayalım.
Grafik: 2006-2010 yılları arasındaki badem üretimi

• 2007 ve 2010 yıllarında eşit mik-
Badem miktarı (ton)
tarda badem üretilmiştir.
• En fazla badem üretimi 2009
300
yılında olmuştur.
250
• En az badem üretimi 2006 yılında
200 olmuştur.
175
• Badem üretiminde bir önceki yıla
Y›llar
göre en fazla yükseliş 2009 yılında
2006
2007
2008
2009
2010
olmuştur.
Sütun grafiğindeki veriler, yatay ve dikey çizgilerin birleştiği yer bulunarak okunur.
Sütun grafiğini oluşturan sütunların genişlikleri aynı olmalıdır.
Sütun grafiklerini içeren gazete kupürlerini inceleyiniz. Bunların nasıl oluştuğunu kı-
saca açıklayınız ve yorumlayınız. Düşüncelerinizi rapor hâlinde sununuz.
ALIŞTIRMALAR
1. Denizli ilinde bulunan Pamukkale’yi ziyaret eden yerli ve yabancı turistleri taşı-
yan araç sayılarının ilk altı aya göre dağılımı tabloda verilmiştir. Tablodaki verilerden
yararlanarak sütun grafiğini oluşturunuz.
Araç
Tablo: Ziyaretçi taşıyan araç sayısı sıklık tablosu sayısı Grafik: Ziyaretçi taşıyan araç sayısı
Aylar Araç sayısı

Ocak 350
Şubat 300
Mart 400
Nisan 500
Mayıs 700
Haziran 1100 Aylar
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran
40
2. Atatürk ilköğretim okulunda 4-B sınıfında yapılan sınıf başkanlığı seçiminde
adayların aldıkları oyların çetele tablosu aşağıdaki gibidir.
Tablo: 4-B sınıfında adayların başkanlık seçiminde aldıkları oylar
Aday Aldığı Oy
Selim Siz de çetele tablosundan faydalanarak

sıklık tablosu düzenleyiniz ve sütun grafiği
Buse
oluşturunuz.
Emir
Ahmet
3. Grafik: Sağlık görevlileri
Personel sayısı
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
Sağlık
Hekim Diş Eczacı Sağlık Hemşire Ebe Personeli
Hekimi Memuru
Aşağıdaki soruları “Sağlık Görevlileri Grafiği”ne göre cevaplandırınız.

a. Eczacı sayısı kaç kişidir?
b. Hangi personel grubunun toplam sayısı 400’dür?
c. Hemşire sayısı sağlık memuru sayısından az mıdır? Açıklayınız.
ç. Hekim sayısı kaç kişi olabilir? Anlatınız.
d. Personel sayısı en az olan grup hangisidir?
33
41
4, 5 ve 6 Basamaklı Doğal Sayılar
Ağrı Dağı
Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı, Doğu Anadolu bölgesindeki Ağrı ilinin Do-
ğubeyazıt ilçesinde bulunmaktadır. Ağrı Dağı’nın yüksekliği beş bin yüz otuz yedi met-
redir. Ağrı Dağı, dağcılık sporu için önemli bir yerdir. Ağrı Dağı’nda dört bin iki yüz met-
re yükseklikten sonra dört mevsim kar görmek mümkündür. Dağcılar, yaklaşık 937 met-
re doruk tırmanışı yaparak Ağrı Dağı’nın zirvesine ulaşırlar. Kışın bu tırmanış oldukça
zorlu olacağından Ağrı Dağı’na çıkış için en uygun zaman ağustos ayıdır. Çıkış ve iniş
en az 4 gün sürer.
Yukarıdaki metinde geçen sayıları bularak bu sayıların kaç basamaklı olduğunu

söyleyiniz.
Sayı Modelleme
: onluk taban blokları, kâğıt, kalem.

Üç basamaklı 999 sayısını onluk taban blok-
ları kullanarak modelleyiniz.
999 sayısı kaç yüzlük, kaç onluk, kaç tane
birlikten oluşmuştur?
Modellediğiniz sayıya 1 birlik ekleyiniz.
Modellediğiniz sayınız kaç tane birlikten oluş-
maktadır?
Oluşan on birliği 1 onluk olarak onluklara ekleyiniz ve modelleyiniz.
Modellediğiniz sayıda kaç tane onluk oluştu?
Oluşan on onluğu 1 yüzlük olarak yüzlüklere ekleyiniz ve modelleyiniz.
Modellediğiniz sayıda kaç tane yüzlük oluştu?
10 tane yüzlük bloğu nasıl ifade edebiliriz?
Oluşan yeni sayıyı söyleyiniz.
Etkinliği 5 ve 6 basamaklı sayıların oluşturulması için de tekrarlayınız.
42
Örnek: Ağrı Dağı’nın yüksekliğini gösteren beş bin yüz otuz yedi doğal sayısını mo-
delleyelim:
5 1 3 7
Yüzler Onlar Birler
Binler basamağı basamağı basamağı basamağı
beş bin yüz otuz yedi
Beş bin yüz otuz yedi doğal sayısı dört rakamdan oluşmaktadır. Bu sayı, dört basa-
maklı doğal sayıdır.
Binlikleri modellerken “binlik küp” kullanılır.
Binlik küp; on tane yüzlükten veya yüz tane onluktan veya bin tane birlikten oluşmaktadır.
5137 doğal sayısındaki 5 rakamı, binler basamağındadır ve “beş bin” olarak okunur.
5137 okunuşu “beş bin yüz otuz yedi”
Örnek: Ağrı ilinin turistik ilçesi Doğubeyazıt’ın nüfusunu belirten “elli altı bin iki yüz
altmış bir” doğal sayısını basamak tablosunda gösterelim:
Bölük Adları Binler Bölüğü Birler Bölüğü

Yüz On
Basamak binler binler Binler Yüzler Onlar Birler
Adları basamağı basamağı basamağı basamağı basamağı basamağı
Sayı
56 261
Rakamın
basamak
değeri 50 000 6000 200 60 1
Okunuşu elli altı bin iki yüz altmış bir

56 261 doğal sayısındaki 5 rakamı “on binler basamağındadır”. “50 tane binlikten”
oluşan bu rakamın basamak değeri “50 000”dir.
56 261 okunuşu “elli altı bin iki yüz altmış bir”
Beş ve beşten fazla basamaklı doğal sayıları kolay okuyup yazabilmek için ra-
kamlar sağdan sola doğru üçerli gruplara ayrılır. Bu grupların her biri “bölük”tür.
43
Örnek: Ağrı ilinin nüfusunu belirten “dört yüz otuz yedi bin doksan üç” doğal sayısı-
nı basamak tablosunda göstererek sayının bölüklerini ve rakamların basamak değeri-
ni belirtelim:
Bölük Adları Binler Bölüğü Birler Bölüğü
Basamak Yüz binler On binler Binler Yüzler Onlar Birler
adları basamağı basamağı basamağı basamağı basamağı basamağı
Sayı
437 093
Rakamın basamak
değeri 400 000 30 000 7000 0 90 3
Okunuşu dört yüz otuz yedi bin doksan üç
Dört yüz otuz yedi bin doksan üç doğal sayısının yüzler basamağındaki “0” (sıfır) ra-
kamının basamak değeri “0” (sıfır)dır. 437 093 doğal sayısının yüzler basamağında hiç
“yüzlük” olmadığı için yüzler basamağına “0” (sıfır) yazılmıştır.
437 093 okunuşu “dört yüz otuz yedi bin doksan üç”
Birler bölüğü; birler, onlar ve yüzler basamaklarından oluşur. Binler bölüğü ise bin-
ler, on binler ve yüz binler basamaklarından oluşur.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi 8704 sayısının okunuşudur?
A) Sekiz bin dört yüz yedi B) Sekiz bin yetmiş dört
C) Sekiz bin yedi yüz dört D) Sekiz bin kırk yedi
2. Aşağıda verilen doğal sayıları basamak tablosunda gösterip okunuşlarını yazınız.
a) 3048 b) 56 618 c) 170 013 ç) 100 201
3. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazı-
nız.
( ) Dört basamaklı en küçük doğal sayı 111’dir.
( ) Beş basamaklı en büyük doğal sayı 99 999’dur.
( ) Altı basamaklı en küçük doğal sayı 100 000’dir.
( ) Beş basamaklı en küçük doğal sayı 10 000’dir.
4. Aşağıdaki doğal sayıları okunuşları ile eşleştiriniz.
6418 Dokuz yüz dokuz
Üç yüz kırk sekiz bin beş yüz dört
30 514
Altmış dört bin on sekiz
909 Otuz bin beş yüz on dört
348 504 Altı bin dört yüz on sekiz
34, 35
44
Doğal Sayılarda Çözümleme
333 333 sayısını oluşturan üç rakamının değeri her basamakta aynı mıdır? Neden?
Çözümleme 123 231
: 6 farklı renkte karton, makas, cetvel. 100 000 10 000 1000 100 10 1
333 333 sayısını oluşturan üç rakamının değeri

10 000 1000 100 10
her basamakta aynı mıdır?
Her renk kartondan dokuzar tane dikdörtgen 1000 10
çizerek bunları kesiniz.
Aynı renkteki kartonlara aynı sayıları yazmak koşuluyla 1, 10, 100, 1000, 10 000
ve 100 000 sayılarını yazınız.
Grubun her üyesi küçük bir kâğıt parçasına 4, 5 veya 6 basamaklı bir sayı yaza-
rak bu kâğıdı ters çevirsin. Kâğıtları karıştırınız.
Her grup elemanı sırasıyla ters çevrilen kâğıtlardan birini açsın.
Grup elemanı açtığı sayıyı okusun ve kartları kullanarak resimdeki gibi basamak
değerlerini belirtsin.
Grup elemanları yapılan basamak değerlerini kontrol etsin.
Sayıların basamak değerlerini belirlerken kartların dizilişinde nelere dikkat ettiniz?
Sayının basamaklarındaki rakamların basamak değerleri toplamı hangi sayıya
eşittir? Açıklayınız.
Örnekler:
a. 7562 doğal sayısını çözümleyelim:
7562 = 7 binlik + 5 yüzlük + 6 onluk + 2 birlik
b.10 253 doğal sayısını çözümleyelim.
10 253 = 1 on binlik + 0 binlik + 2 yüzlük + 5 onluk + 3 birlik
c. 8 yüz binlik + 0 on binlik + 1 binlik + 5 yüzlük + 1 onluk + 2 birlik şeklinde çözüm-
lenmiş olan sayıyı bulalım.
8 yüz binlik + 0 on binlik + 1 binlik + 5 yüzlük + 1 onluk + 2 birlik = 801 512
Bir doğal sayıyı rakamlarının basamak değerlerinin toplamı şeklinde yazmaya, bu
doğal sayıyı çözümleme denir.
ALIŞTIRMALAR
1. “8 yüz binlik, 6 binlik, 4 yüzlük, 3 birlik” ten oluşan sayıyı yazınız.
2. 85 940 sayısını çözümleyiniz.
3. 946 204 sayısının on binler basamağındaki sayının basamak değeri kaçtır?
A) 40 B) 400 C) 4000 D) 40 000
4. Aşağıdaki sayılardan hangisinin binler basamağındaki sayının basamak değeri
7000’dir?
A) 543 706 B) 485 047 C) 7314 D) 50 071
5. Aşağıdaki çözümlemelerden doğru olanın başına (D), yanlış olanın başına (Y) koyunuz.
( ) 104 = 1 yüzlük + 4 birlik
( ) 2419 = 2 binlik + 4 yüzlük + 1 onluk + 9 birlik
( ) 3 yüz binlik + 9 on binlik + 4 binlik + 5 yüzlük + 6 onluk + 1 birlik = 349 516
36
45
Doğal Sayıların Sıralanması
Okuduğunuz kitapların elinize gelinceye kadar yaptığı
yolculuğu düşündünüz mü?
Yayınevi; kitapların yazıldığı ve dağıtımlarının yapıldığı
yerdir.
Aşağıdaki tabloda bir yayınevinin yıl boyunca sattığı ki-
tapların sayısı verilmiştir.
Tablo: Türlerine göre kitap satışı
Roman Hikâye Şiir Seyahat Çocuk Kitapları Bilim ve Teknoloji

265 096 358 758 123 000 78 214 356 214 9058
Yukarıdaki metne göre yayınevinin hikâye kitabı satışı mı yoksa çocuk kitapları
satışı mı daha fazla olmuştur? Açıklayınız.
Hangi Denizimizin Kıyısı Daha Uzundur?
: Türkiye Dilsiz haritası, kâğıt, kalem.
Türkiye’nin Kıyı Uzunlukları

Ege Denizi : 2805 km
Karadeniz : 1695 km
Akdeniz : 1577 km
Marmara Denizi : 1189 km
Harita üzerinde Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’in kıyı uzunluklarını göste-

riniz.
Kıyıların uzunluklarını söyleyiniz.
Kıyıların uzunluklarını büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
Sıralarken nasıl bir strateji izlediniz? Açıklayınız.
46
Örnek:
Çizelgeden yararlanarak Ali ve Ayşe’nin boylarının uzunluklarını karşılaştıralım:
Tablo: Öğrenciler ve boy uzunlukları

Ayşe’nin boyu: 1 5 9 cm
Ali’nin boyu : 1 5 4 cm Öğrencinin Adı Öğrencinin Boyunun
Uzunluğu
eşit eşit 9 > 4 Sevgi 148 cm
Mehmet 145 cm
159 > 154 veya 154 < 159 olur. Ali 154 cm
Zeki 134 cm
Ayşe 159 cm
Örnek:
“800 500, 34 216, 782 154, 7819, 51 004” sayılarını büyükten küçüğe doğru sırala-
yalım.
Sayıların basamak sayıları birbirinden farklıdır. Basamak sayısı büyük olanları kar-
şılaştıralım.
800 500 782 154 34 216 51 004
8>7 3<5
O hâlde; 6 basamaklı sayılar 5 basamaklı sayılar 4 basamaklı sayılar

800 500 > 782 154 > 51 004 > 34 216 > 7819
Çantalar ve valizler seyahatler için

vazgeçilmez eşyalardır. Çantalar ve
valizlerin bir kısmı birbirine benzer.
Herhangi bir karışıklık durumunda özel
eşyalarının başkalarının eline geçme-
sini istemeyenler şifreli olan çanta ve-
ya valizleri tercih ederler.
Şifresi dört basamaklı bir sayıdan oluşan bir çantanın şifresini siz hangi rakam-
lardan oluşturursunuz? Açıklayınız.
47
Sayı Oluşturalım
: pinpon topu (10 adet), kar-

ton kutu, keçeli kalem.
Her pinpon topunun üzerine fark-
lı bir rakam yazarak kutunun içine atı-
nız.
Grubun her üyesi kutunun için-
den rastgele dört top çeksin.
Çekilen topların üzerindeki ra-
kamları kullanarak
→ Dört basamaklı en büyük doğal
sayıyı,
→ Dört basamaklı en küçük doğal sayıyı,
→ Dört basamaklı en büyük çift sayıyı,
→ Dört basamaklı en küçük tek sayıyı oluşturunuz.
Dört basamaklı en büyük ve en küçük doğal sayıyı oluştururken kullandığınız
stratejiyi açıklayınız.
Örnek: 4, 9, 6 ve 1 rakamları ile oluşturulabilecek dört basamaklı farklı özelliklerde
sayılar belirleyelim:
• En büyük sayı 9641,
• En küçük sayı 1469,
• En büyük çift sayı 9614,
• En küçük çift sayı 1496,
• 7000’den küçük en büyük tek sayı 6941,
• 4000’den büyük en küçük çift sayı 4196,
• 9000’den büyük en küçük tek sayı 9461,
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki tabloda dünyanın en uzun nehirlerinin uzunlukları verilmiştir. Tablodan
yararlanarak nehirlerin uzunluklarını büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
Dünyanın En uzun Nehirleri
Nehirler Uzunlukları (kilometre)

Amazon Nehri 6448
Yenisey Nehri 5540
Nil Nehri 6670
Mississippi Nehri 5970
2. Aşağıda verilen sayıların arasına “<”, “>” veya “=” sembollerinden uygun olanı ya-
zınız.
a. 1476 1746 b. 4832 8432 c. 813 98
ç. 72 516 70 159 d. 3945 3945 e. 235 012 235 002
48
3. 165 372 < 175 372 < 265 897 < 265 807 < 265 987 sayılarının sıralanışının doğ-
ru olması için hangi sayının yerinin değiştirilmesi gerekir?
A) 165 372 B) 265 987 C) 265 807 D) 175 372
4. 83A5 > 8367 ifadesinin doğru olabilmesi için A yerine yazılabilecek rakamların
toplamı kaçtır?
5. 3, 0, 1, 8 rakamları ile oluşturulabilecek;

– Dört basamaklı en büyük doğal sayı
– Dört basamaklı en küçük doğal sayı
– Dört basamaklı en büyük tek doğal sayı
– Dört basamaklı en büyük çift doğal sayı
– Dört basamaklı en küçük çift doğal sayı
– Dört basamaklı en küçük tek doğal sayı
6. 3467 doğal sayısı; 4, 3, 7 ve 6 rakamları kullanılarak oluşturulabilecek en

........................... doğal sayıdır.
7. Aşağıdaki cümlelerin başına verilenlere göre doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1, 5, 0 ve 8 rakamları ile oluşturulabilecek dört basamaklı;
( ) En büyük doğal sayı 8501’dir.
( ) En küçük doğal sayı 1058’dir.
( ) En küçük tek doğal sayı 1085’tir.
( ) En büyük çift doğal sayı 8510’dur.
( ) 5000’den küçük, en büyük tek doğal sayı 1805’tir.
( ) 8000’den küçük, en büyük çift doğal sayı 5801’dir.
8. Verilen rakamları kullanarak tablodaki boşluklara uygun sayıları yazınız.
Oluşturulabilecek Oluşturulabilecek
Rakamlar
en küçük doğal sayı en büyük doğal sayı
1, 9, 2, 3
5, 0, 8, 9
7, 2, 5, 1
3, 4, 2, 1
2, 5, 0, 9
37, 38
49
Doğal Sayılarla Toplama İşlemi
Okullar arası basketbol turnuvasının final maçında Ata-
türk İlköğretim Okulu’nun 490, Güzelsu Yatılı İlköğretim Böl-
ge Okulu’nun ise 565 taraftarı salonda maçı izlemektedir.
Salondaki toplam taraftar sayısını nasıl bulabiliriz?
Açıklayınız.
Sayıları Topla
: onluk taban blokları.

1561 ve 1245 sayılarını onluk taban bloklarını kullana-
rak modelleyiniz.
Sayıları modellerken kullandığınız onluk taban blokların-
dan binlikleri, yüzlükleri, onlukları ve birlikleri bir araya getire-
rek gruplayınız.
Kaç tane binlik, yüzlük, onluk ve birlik elde ettiniz?
Oluşturduğunuz sayıyı söyleyiniz.
Toplamı bulurken uyguladığınız yöntemi açıklayınız.
Örnek: 1500, 1270 ve 145 sayılarını modelleyerek toplayalım:
1500
1270
145
+
2915
2 9 1 5
Toplamını bulduğumuz sayıyı yazalım: 2915
1 elde 1 elde
1500 1500 1500 1500
Bu işlemi toplama 1270 1270 1270 1270
işlemi yaparak + 145 + 145 + 145 + 145
gösterelim: 5 15 915 2915
birliklerin onlukların yüzlüklerin binliklerin
toplamı toplamı toplamı toplamı
50
Topladığımız sayıların yerlerini değiştirerek işlem yapalım:
1270 Toplanan 145

145 Toplanan 1500
+1500 Toplanan +1270
2915 Toplam 2915
Yaptığımız işlemleri hesap makinesiyle de yaparak kontrol edelim:
Yaptığımız işlem doğrudur.
Toplama işleminde toplananların yerinin değişmesi sonucu değiştirmez.
Örnek: Verilmeyen toplananı bir strateji belirleyerek bulalım:

Stratejimiz elde
5 7 0 4 4+ 7 = 11 → 1 onluk +1 birlik
0+1+ 5 = 6 onluk
+ 7+ 0 = 7 yüzlük
8 7 6 1 5+ 3 = 8 binlik
3 0 5 7 → 3057
Örnek: Toplama işleminin basamaklarındaki verilmeyen rakamları bulalım:

elde
2 A 3 7 7 + 8 = 15 → 1 onluk + 5 birlik D=5
B 2 C 8
+ 30+10
+ C = 100
9 7 0 D ↓ elde
40 + 60 = 100 → 1 yüzlük + 0 onluk C=6
A + 100+200
= 700
↓
400 + 300 = 700 A=4
2000 + B = 9000
↓
2000 + 7000 = 9000 B=7
2437 + 7268 = 9705
51
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdakilerden hangisi 5716 + 802 işleminin sonucudur?
A) 6408 B) 6518 C) 6508 D) 7518
2. Aşağıdaki toplama işlemlerini yapınız.

a. 7 3 0 8 b. 7 3 0 8 c. 5 6 3 2 ç. 1 0 0 0
+_ 6 8 _4 7 6 8 5 6 4 7 3 1 0 0
+ 3 4 6 + 1 2 3 1 0
+ 1
3. Halley kuyruklu yıldızı 76 yılda bir dünyanın yakınından geçmektedir. En son

1986 yılında dünyanın yakınından geçen Halley’in bir sonraki geçişini hesaplayınız.
4. Birbirlerinden farklı, üç basamaklı üç doğal sayının toplamı 842’dir. Bu sayıların

en büyüğü en çok kaç olabilir?
5. Elma (1 kg) 1 TL, ekmek (tane) 20 Kr, ayçiçek yağı (5 L) 11 TL, süt (1 L) 1 TL 40 Kr,
yumurta (10’lu) 90 Kr, yoğurt (1 kg) 1 TL 50 Kr, deterjan (1 kg) 2 TL, ayakkabı 21 TL,
çorap 90 Kr.
Yukarıdaki verilerden yararlanarak 26 TL’yi geçmeyecek bir alışveriş listesi oluştu-
runuz.
6. Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen sayıları bulunuz.

a. b. 7 3 9 4
9 3 4 8
+
1 0 3 5
+ 9 6 9 3
19 1 3 7
c. 1008 + = 4587 ç. 9213 + 5228 + = 22 564
7. Aşağıdaki işlemlerin basamaklarında verilmeyen rakamları bulunuz.
a. 5 7 9 b. 2 1 0 3 c. 2 43
9 1 7 3 + 5 7 8
+
4 2 7 + 8 7 11 3 1
3 3 9
8. Rakamları farklı dört basamaklı en büyük çift sayı ile rakamları farklı üç basamak-
lı en küçük tek sayıyı toplarsak sonuç ne olur?
1
39, 40, 4
52
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Çözme
Ersan, okul izcilik kulübü ile birlikte kampa katılı-
yor. İzci çadırını kurduktan sonra pusulasını kullana-
rak çevreyi incelemek için gezintiye çıkıyor. 300 met-
re kuzeye yürüdükten sonra 210 metre batıya yürü-
yor. Güneye döndükten sonra 170 metre yürüyüp
doğuya dönerek 210 metre daha yürüyor.
Ersan çadırından ne kadar uzaklıktadır?
Ersan toplam ne kadar yol yürümüştür?
Problemi Anlayalım: Ersan’ın yürüdüğü mesafeleri şekil üzerinde gösterelim:
B 210 m K
170 m
300 m
G 210 m D
Plan Yapalım: İlk olarak Ersan’ın, çadırına göre hangi yönde olduğunu bulaca-
ğız. Böylece Ersan’ın çadırından ne kadar uzaklıkta olduğunu bulabiliriz.
Ersan’ın toplam ne kadar yol yürüdüğünü bulmak için gittiği bütün yolların me-
safelerini toplayacağız.
Problemi Çözelim: Şekilden de görüleceği gibi Ersan’ın en son bulunduğu yer
çadırına göre kuzey yönündedir.
300 – 170 = 130 m → Çadırdan bulunduğu uzaklık
300 + 210 + 170+ 210 = 890 m → Katettiği toplam mesafe
Kontrol Edelim: 890 – 210 = 680 m (210 m batıya)
680 – 170 = 510 m (170 m güneye)
510 – 210 = 300 m (210 m doğuya)
300 m → Kuzeye doğru yürüdüğü mesafe
Yaptığımız işlem doğrudur.
ALIŞTIRMALAR
1. Fatma teyze, çay bahçesinden birinci yıl 3463 kg, ikinci yıl 4583 kg ve üçüncü yıl
2176 kg çay toplamıştır. Buna göre Fatma teyze üç yılda toplam kaç kg çay toplamıştır?
2. Ailenizden geçen aya ait elektrik, su ve telefon giderlerini öğrenerek aile bütçe-
nizden bu giderlere kaç TL ödendiğini hesaplayınız?
3. Çift şeritli bir yolun sol tarafından 1 saatte 346 araç geçiyor. Yolun sağ tarafından
1 saatte geçen araç sayısı daha fazla olduğuna göre, bu yoldan 1 saatte geçen toplam
araç sayısını bulunuz.
Yukarıdaki problemde veri eksikliğini gidererek problemi çözünüz. 42
53
Gazete haberi
Gazeteden yukarıdaki yazıyı okuyan Yağmur, okumayı alışkanlık hâline getirmek is-
tiyor. 1. gün 16, 2. gün 18, 3. gün 20, 4. gün 22 ve 5. gün de 24 sayfa kitap okuyor.
Yağmur 5 günde toplam kaç sayfa kitap okumuştur? Toplama işlemi yapmadan kısa
yoldan hesaplayabilir misiniz? Açıklayınız.
Toplamları Kaç?
: onluk taban blokları, kâğıt, kalem.
Onluk taban bloklarını kullanarak 11, 12, 13, 14 ve 15 doğal sayılarını yan yana
modelleyiniz.
Modellediğiniz sayıları yazınız.
Bu sayıların toplamını toplama işlemi yapmadan bulabilir misiniz? Açıklayınız.
Ortadaki sayıyı 5 ile çarparak
sonucu not ediniz.
Şimdi de modellenen sayıları or-
tadaki sayıya eşitlemek için fazla olan
gruplardan az olanlara ekleme yapa-
rak hepsinin sayısını eşitleyiniz.
Birbirine eşit olan 5 sayısının
toplamını kısa yoldan bulmak için sa-
yıyı 5 ile çarpınız. Çarpımı söyleyiniz.
Sonuçları karşılaştırınız.
Birbirini takip eden 5 sayının top-
lamını kısa yoldan bulmak için neden
ortadaki sayıyı 5 ile çarpmış olabilirsi-
niz? Açıklayınız.
54
Örnek: “21, 22, 23, 24, 25” doğal sayılarının toplamını kısa yoldan iki farklı strateji
ile bulalım:
1. strateji: Sayılar ardışıktır. Bunun için ortadaki 2. Strateji:
sayıyı buluruz ve 5 tane sayı olduğundan
5 ile çarparız. 21 22 23 24 25
+ 25 24 23 22 21
21 22 23 24 25 Ortadaki sayı 23 46 46 46 46 46
Her toplamdan 5 tane var.

46 x 5 = 230
22+1=23 24–1=23 Her sayı iki kez yazıldı.
230 ÷ 2 = 115
21+2=23 25–2=23
Ardışık sayıların toplamı 115’tir.
23 23 23 23 23
23 x 5 = 115 sayıların toplamıdır.

Örnek: 44, 46, 48, 50, 52 ardışık çift doğal sayılarının toplamını kısa yoldan bulalım:
1. strateji: Sayıların hepsi çift ve ardışık doğal sayıdır. Ortadaki sayıyı buluruz ve
5 tane doğal sayı olduğu için 5 ile çarparız. 48 x 5 = 240
2. strateji:
44 46 48 50 52
96 x 5 = 480
+ 52 50 48 46 44
480 ÷ 2 = 240 bulunur.
96 96 96 96 96
Örnek: 51, 53, 55, 57, 59 ardışık tek doğal sayılarının toplamını kısa yoldan bulalım:
1. strateji: 51, 53, 55, 57, 59 sayıları birbirlerini takip eden ardışık tek doğal sayı-
lardır. Ardışık oldukları için ortadaki doğal sayıyı bularak 5 ile çarparız. Ortadaki doğal
sayı 55’tir. 55 x 5 = 275 → ardışık sayıların toplamı 275’tir.
2. strateji:
51 53 55 57 59 110 x 5 = 550
550 ÷ 2 = 275 bulunur.
+ 59 57 55 53 51
110 110 110 110 110
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıda verilen doğal sayıların toplamını kısa yoldan bulunuz.
a. 5 + 6 + 7 + 8 + 9 b. 17 + 19 + 21 + 23 + 25
c. 18 + 20 + 22 + 24 + 26 ç. 28 + 29 + 30 + 31 + 32
2. Beş kardeşin en küçüğü olan İpek 12 yaşındadır. Her kardeşin arasındaki yaş farkı
iki olduğuna göre kardeşlerin yaşları toplamı kaçtır?
3. Fatih, okumaya başladığı kitaptan ilk gün 30 sayfa, daha sonraki günlerde ise sıra-
sıyla 32, 34, 36 ve 38 sayfa okumuştur. Fatih beş günün sonunda toplam kaç say-
fa kitap okumuştur? Kısa yoldan hesaplayınız.
43
55
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Kurma
Tablo: Çiçek çeşitleri
Çiçeklerin Çiçek
İsimleri Sayıları
Gül 5078 Tablodaki verilerden yararlanarak
Papatya 4896 bir problem kuralım:
Lâle 7888 Parkın çiçeklendirilmesinde 7888
adet lâle, 5078 adet gül kullanılmış-
Zambak 972
tır. Parkta kullanılması düşünülen
Nergis 7647 972 zambaktan ise sadece 808 ta-
Sümbül 684 nesi dikilmiştir.
Parkın düzenlenmesinde kullanılan çiçek sayısı toplamı ne kadardır?

Siz de tablodaki verilerden yararlanarak toplama işlemi gerektiren problemler ku-
runuz ve kurduğunuz problemleri çözünüz.
Problem kurabilmek için verilerden yararlanılır. Kurulan problemlerin çözülebi-

lir olmasına dikkat edilir. Problem, anlamlı ve kurallı cümlelerle kurulur.
44
56
Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi
Duman işaretleriyle başla-
yan iletişim, modern dünyamı-
zın ilk iletişim cihazı olarak ka-
bul edilen “telefon” un 1849’da
Alexander Graham Bell (Alek-
sandır Graham Bell) tarafından
icat edilmesiyle yeni bir boyut
kazandı.
19. yüzyılda mobil telefon
iletişimi, GSM teknolojisi ile
bütün dünyaya hızla yayıldı.
Türkiye’de 1994 yılında faali-
yete geçen bu teknoloji ile cep
telefonu kullanımı ülkemizde
yaygınlaştı.
1849’da telefonun icadından kaç yıl sonra GSM teknolojisi Türkiye’de faaliyete
geçmiştir?
Onluk Taban Blokları
: onluk taban blokları.
2587 sayısını modelleyiniz.
1235 sayısının modelini, 2587 sayı-
sına ait modelin içinde gösteriniz.
Modellediğiniz 1235 sayısını ayrı bir yere alınız.
İlk modellediğiniz sayıda kaç tane binlik, onluk, yüzlük ve birlik kaldı?
Kalan sayıyı okuyunuz.
Kalan sayıyı bulmak için uyguladığınız yöntemi açıklayınız.
57
Örnek: Atatürk’ün 1919 yılında Samsun’a çıktığı zaman kaç yaşında olduğunu mo-
delleyerek bulalım:
Binler Yüzler Onlar Birler

basamağı basamağı basamağı basamağı
1919
1919’un içinden
1881’ini ayıralım.

1881
1 onluktan 8 onluk ayıramayacağımız için 1 yüzlük (yani 10 tane onluk) onlar basa-
mağına eklenir ve 11 onluk elde edilir.
Kalan sayıyı modelleyerek gösterelim:

38
Modellediğimiz işlemi yapalım.

8 11
11
1 9 1 9 1 9 1 9
1 8 8 1 1 8 8 1
3 8 0 0 3 8
45
58
Verilmeyeni Bulalım
: fasulye, poşet, tabak, kâğıt, kalem.

Gruptaki her üye poşetin içerisine yirmişer tane fasulye koysun.
Bir üye poşetin içinden bir avuç fasulye alsın ve tabağın içine
koysun.
Tabağın içinde kaç tane fasulye olduğunu, fasulyeleri sayma-
dan nasıl bulabilirsiniz?
Poşetin içinde kalan fasulyeleri sayınız.
Poşete ilk koyduğunuz fasulye sayısından, poşetin içinde kalan
fasulye sayısını çıkarma işlemi yaparak bulunuz.
Bulduğunuz sonucu, tabağın içindeki fasulye sayısı ile karşı-
laştırınız.
Çıkarma işleminde verilmeyen çıkanı nasıl bulabilirsiniz? Açıklayınız.
Çıkarma işleminde verilmeyen eksilen sayıyı bulmak için bir strateji geliştiriniz.
Geliştirdiğiniz stratejiyi açıklayınız.
Örnek: Aşağıdaki çıkarma işleminde verilmeyen rakamları bulalım:

İşlemi yapmak için onluk bozulur.
4 3 9 0 0–4= 9 onluktan 1 onluk birliklere eklenir. Onlar
– 4 basamağında 8 onluk kalır.
3 8 7 10 – 4 = 6 =6
Onlar basamağında 8 onluk kalmıştı.
4 3 9 0 80 – = 70
5
1 4 ↓
– 80 – 10 = 70 =1
3 8 7
300 – = 800
6
İşlemi yapabilmek için binlik bozulur. (1000

+ 300) – = 800
4 binlikten 1 tane binlik 3 tane yüzlüğe 1300 – = 800
eklenir. Binliklerde 3 binlik kalır. ↓
1300 – 500 = 800 =5
Örnek: a b c d İşleminde verilmeyen eksileni bulalım: 3216 çıkan
– 3 2 1 6 Toplama işlemi yaparak eksileni bulalım: + 5 4 0 3 fark
5403 8619 eksilen
Bulduğumuz sayının doğruluğunu işlem yaparak kontrol edelim.
8619
– 3216
5 4 0 3 İşlemimiz doğrudur. O hâlde; a = 8, b = 6, c = 1 ve d = 9 olur.
Örnek: Bir çıkarma işleminde eksilen, çıkan ve farkın toplamı 648’dir. Buna göre
eksilen sayı kaçtır?
Eksilen + Çıkan + Fark = 648 olduğundan Eksilen = 648 : 2
Eksilen + Eksilen = 648 Eksilen = 324 olur.
59
ALIŞTIRMALAR
1. Farkı 4605 olan çıkarma işlemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) 6880 – 3275 B) 6996 – 2301 C) 6680 – 1275 D) 6906 – 2301
2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeler yazınız.

a. Bir çıkarma işleminde çıkan ile farkın toplamı ..................... eşittir.
b. Bir çıkarma işleminde eksilen sayı artırılıp çıkan sayı aynı kalırsa fark ..............
3. 8 4 6 3 ise ABCD – 1279 işleminin sonucu kaçtır?

A B C D
–
5 6 0 9
4. Alper’in 26 TL’si vardı. Kendisi için 12 TL değerinde bir pantolon ile 9 TL

değerinde bir gömlek satın aldı. Alper’in kaç TL’si kalmıştır? Alper, kalan parasıyla 8 TL
değerinde olan tişörtten satın alabilir mi? Açıklayınız.
5. Aşağıdaki işlemleri doğru sonuçlarla eşleştiriniz.

946 – 635 1934
4901 – 2780 5130
311
8080 – 6146 4205
5573 – 443 2121
6. Aşağıdaki çıkarma işlemlerinde verilmeyen rakamları bulunuz.
a. 7 2 1 9 b. 7 0 6 c. 9 9

ç. 8 0 0

3 9 4 4 7 7 1 6 3 5
– – – –
2 2 6 7 8 4 6 8 5 5
7. Aşağıdaki çıkarma işlemlerinde verilmeyen eksilenleri ve çıkanları bulunuz.

a. b. c. 7 0 0 5 ç. 7 6 5 8
2 1 5 3 5 0 4 8
– – – –
2 6 7 6 2 2 5 9 4 2 4 2 2 7 0 7
8. Çıkanı 602, farkı 3549 olan çıkarma işleminin eksileni kaçtır?

A) 4145 B) 4148 C) 4150 D) 4151
9. Bir çıkarma işleminde eksilen, çıkan ve farkın toplamı 748’dir. Buna göre eksilen
sayı kaçtır?
45,46
60
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Çözme
Uluslararası takvim ve saat ülkemizde kullanılmaya başlandığında Atatürk 44 yaşın-
daydı. Uluslararası takvim ve saatin kabulünden kaç yıl sonra Atatürk’ün vefat ettiğini
bulalım:
Problemi Anlayalım : Atatürk 1881 yılında doğmuştur. Atatürk’ün doğumundan 44
yıl sonra uluslararası takvim ve saatin kullanılması kabul edilmiştir. Uluslararası takvim
ve saatin kabul edilişinden kaç yıl sonra Atatürk’ün vefat ettiğini bulacağız.
Plan Yapalım : Uluslararası takvim ve saatin kabul edildiği yılı bulmak için toplama
işlemi yapalım. Bu tarihten kaç yıl sonra Atatürk’ün vefat ettiğini bulmak için ise çıkar-
ma işlemi yapalım.
Problemi Çözelim: 1881 Atatürk’ün doğum yılı
+ 44 Atatürk’ün yaşı
1925 Uluslararası takvim ve saatin kabulü
1938 Atatürk’ün vefat ettiği tarih

– 1925 Uluslararası takvim ve saatin kabulü
0013 Uluslararası takvim ve saatin kabulünden 13 yıl sonra
Atatürk vefat etmiştir.
Kontrol Edelim : 1925 Uluslararası takvim ve saatin kabulü

+ 13 Aradan geçen yıl
1938 Atatürk’ün vefat ettiği tarih
1925 Uluslararası takvim ve saatin kabulü

– 44 Atatürk’ün yaşı
1881 Atatürk’ün doğum yılı Yaptığımız işlemler doğrudur.
ALIŞTIRMALAR
1. 2000 metre uzunluğundaki bir yolun 1250 metresi asfalt, 180 metresi toprak, ge-
riye kalanı ise taşlık yoldur. Buna göre, yolun taşlık olan kısmı kaç metredir?
2. Bir araba fabrikasında 4500 işçi çalışıyor. Bu fabrikada 2375 işçi daha göreve
başlıyor. Bir süre sonra, araba satışlarında azalma olunca 3850 kişi işten çıkartılıyor.
En son durumda fabrikada çalışan işçi sayısı kaçtır?
3. Babam 235 TL’ye bir kaban, kabanın fiyatının 147 TL eksiğine ise bir pantolon
aldı. Babam aldıklarına toplam kaç TL ödedi?
4. Selin’in babası 1500 TL maaş almaktadır. Maaşının 450 TL si ile ev kirasını,
120 TL si ile elektrik, su, telefon faturasını ödedikten sonra geriye kaç TL si kalır?
47
61
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Kurma
“Alman matbaacı Johan Gutenberg (Jon Gutenberg) ilk işlevsel matbaayı 1440 yı-
lında icat etmiştir. 1727’de İbrahim Müteferrika tarafından ilk Türk matbaası kurulana
kadar hiç Türkçe kitap basılmamıştır.”
Yukarıdaki metne uygun bir problem kuralım.
1440 yılında ilk işlevsel matbaanın kurulmasından 1727’de ilk Türk matbaasının ku-
rulmasına kadar kaç yıl geçmiştir?
Problem kurulurken eksilen sayının, çıkan sayıdan büyük olmasına dikkat edilir.
Örnek: Aşağıdaki tablodan yararlanarak örnek bir problem kuralım.
Tablo: Mobilya fiyatları
Mobilyaların İsimleri Mobilyaların Fiyatları

Oturma grubu 2400 TL
Salon takımı 4650 TL
Yemek odası 3250 TL
Yatak odası 4270 TL
Çocuk odası 1890 TL
Bilgisayar masası 230 TL
Sehpa 60 TL
Sandalye 70 TL
Bir mağazada bir salon takımının fiyatı 4650 TL, oturma grubunun fiyatı ise 2400 TL’dir.
Salon takımının fiyatı, oturma grubunun fiyatından kaç TL fazladır?
Siz de tablodan yararlanarak çıkarma işlemi gerektiren anlamlı ve kurallı cümle-

lerle problemler kurunuz. Kurduğunuz problemi çözünüz.
48
62
1. 155, 205, 200, 250, 245, ........., ........ örüntüde verilmeyen sayıları bulup yazınız.
2. İç Anadolu Bölgesindeki bazı dağlara ait yükseklikler aşağıda verilmiştir. Verileri kul-
lanarak sıklık tablosu ile sütun grafiğini oluşturunuz.
(Kösedağ 2812 m, Aladağ 2339 m, Yıldızdağı 2552 m, Tekelidağı 2643 m)
3. Tablodaki boşlukları doldurunuz.
2005
Yüz bir bin yedi yüz dokuz
Dokuz yüz kırk altı bin on dört
59 843
Altı bin üç yüz kırk
124 619
4. Aşağıda verilen basamak tablosundaki eksik bilgileri tamamlayınız.
Bölük adları ............ bölüğü Birler bölüğü

Basamak adları Yüz binler ............... Binler ............... Onlar Birler
basamağı basamağı basamağı basamağı basamağı basamağı
? ? 0 ? 9 ?
Sayı
Rakamların
basamak 200 000 70 000 ? 800 ? 9
değerleri
5. 6 yüz binlik + 8 on binlik + 7 yüzlük + 9 birlik

Yukarıda çözümlenmiş olarak verilen doğal sayıyı okuyunuz ve yazınız.
6. 714 325, 34 216, 9482, 30 612, 714 379 sayılarını küçükten büyüğe doğru sembol
kullanarak sıralayınız.
7. 6 0 3 9 rakamlarını birer kez kullanarak yazılabilecek dört basamaklı en
büyük doğal sayı ile dört basamaklı en küçük doğal sayının toplamı kaçtır?
A) 12 699 B) 12 679 C) 12 079 D) 5719
8. Aşağıda verilen toplama işlemlerini yapınız.
a. 3048 b. 4 0 4 4 c. 9865 ç. 6 3 4 1
+ 151 +1 8 0 8 + 144 +3 2 3 0
63
9. Aşağıdaki toplama işlemlerinin basamaklarındaki eksik rakamları ve verilmeyen
toplananları bulunuz.
a. 2 7 4 b. 3 7 4 c.
6065
ç. ....
+
6 27 2 0 9 .... 8338
+
9 8 7 9 1 + 3918 + 7025
12736 17353
10. Tarık, su tankerine birinci gün 46 514 L, ikinci gün 8416 L su dolduruyor. Üçüncü
gün tankerdeki suyun 13 606 L’sini tarlayı sulamak için kullanıyor. Tarık, işini bitir-
dikten sonra depoda kaç litre su kalmıştır?
11. Tablodaki verileri kullanarak toplama ve çıkarma işlemleri kullanmayı gerektiren
problemler kurunuz.
Tablo: Buğday miktarları
Yıllar Satılan Tohumluk için ayrılan

buğday miktarı buğday miktarı
1998 4296 kg 783 kg
1999 3619 kg 643 kg
2001 7843 kg 976 kg
2003 5300 kg 884 kg
2004 6704 kg 500 kg
2005 9909 kg 808 kg
12. 7502 – 1021 işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?

A) 6031 B) 6481 C) 6301 D) 6471
13. Verilen çıkarma işlemlerinin basamaklarındaki eksik rakamları, eksileni ve çıkanı
bulunuz.
a. 4 8 2 b. 2 5 6 c. .... ç.
3963
–
2 5 7
–
4 5 7 – 3579 – ....
2 3 9 1 17 4433 1854
14. Aşağıda verilen ardışık sayıların toplamını kısa yoldan bulunuz.
a. 37, 38, 39, 40, 41 b. 23, 25, 27, 29, 31 c. 68, 70, 72, 74, 76
15. Aşağıdaki tablolarda boş bırakılan kutucuklara uygun olan sayıları yazınız.
1203 + = 7200 b. 8001 – 5263 =
1501 + = 3501 – 1503 = 5002
+ 3572 = 9500 7311 – = 1342
3201 + 5463 = – 336 = 9000
+ 638 = 7854 3543 – = 999 49, 50
64
ORGANİZASYON ŞEMASI
Öğrenci Çalışma Kitabı’nı daha kolay takip edebilmeniz için aşağıdaki yönlendirme-
leri kullandık.
PERFORMANS ÖDEVİ - 1 Her bir ünite için ayrı ayrı perfor-
(1. ünite için hazırlanmıştır.) mans ödevleri hazırlanmıştır.
Kazanımlar
1. ÜNİTE ünitelere dağıtılarak her bir
DÜNYAMIZI ŞEKİLLENDİREN GEOMETRİ ünite için ünite sıra
numarası ve ünite başlığı
kullanılmıştır.
Ünite başlarında verilen projeler ünite
PROJE
süresince hazırlanarak değerlendirilecektir.
Ünitelere dağıtılan kazanımları daha kolay

pekiştirebilmeniz için konu başlıkları kullanılmıştır.
1.
Çalışmalar konu içerisinde sıralanmıştır.
Ünite boyunca hazırlayacağınız projeyi takip

Proje Uyarısı: edebilmeniz için küçük uyarılar kullanılmıştır.
Eğlenelim Ünite kazanımlarını içeren ve matematiği

Kelime Avı eğlenerek öğrenmeniz için hazırlanmış bölümdür.
Kare Oluşturma
Anlamlı matematik
öğretimi için teknolojinin etkin T E K N O L O J İ
kullanılması amacıyla hazırlanmıştır.
Etkinlik bölgesi ve etkinlik sembolüdür. Proje sonunda

Etkinliği yapacak grupları oluşturan kişi sayısıdır. kendinizi
değerlendirmeniz
Etkinlik araç gereç sembolüdür. için hazırlanmıştır.
Etkinlik yönergesi sembolüdür. Sınıf etkinliklerinde
de kullanabilirsiniz.
Etkinlik sorusu sembolüdür.
ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU
Proje sonunda
arkadaşınızın çalışmasını
değerlendirmeniz için AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU
hazırlanmıştır. Sınıf etkinlik-
lerinde de kullanılabilir. Proje sonunda grubunuzun
çalışmasını değerlendirmeniz için
hazırlanmıştır. Sınıf etkinliklerinde de
GRUP DEĞERLENDİRME FORMU kullanılabilir.
Ünite sonlarında, üniteye ait kazanımları ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRMESİ

ölçmek için kullanılan sorulardan oluşur.
8
PROJELER
PROJE-1
(1. ünite için hazırlanmıştır.)
Ödevin Konusu: Geometrik şekilleri (üçgen, kare, dikdörtgen vb.) kullanarak bir re-
sim, halı deseninin oluşturulması.
Çalışmayı Hazırlama Süresi : 1 hafta
Yönerge: Sizlerden;
a. Çalışmanızın ismini koymanız,
b. Öncelikle kullanacağınız geometrik şekilleri ayrı ayrı bir kartona çizerek çevrele-
rini göstermeniz,
c. Oluşturacağınız resmi veya halı desenini karton üzerine çizmeniz,
ç. Sadece geometrik şekilleri kullanarak resmi veya deseni renkli karton üzerine çi-
zip boyamanız,
d. Çalışmalarınızı sınıfa getirerek sunmanız istenmektedir.
PROJE-2
(2. ünite için hazırlanmıştır.)
Ödevin Konusu: Ailenizin bir haftalık tüm harcamalarını (gıda, giyim vb.) not ede-
rek neyi ne kadara aldığınızın ve bunlara toplam ne kadar ödediğinizin araştırılması.
Çalışmayı Hazırlama Süresi : 1 hafta
Yönerge: Sizlerden;
a. Pazardan, marketten alınan ürünlerden hangilerini, ne kadara aldığınızı belirle-
meniz,
b. Harcamaları tablo hâline getirmeniz,
c. Toplam ne kadar para harcadığınızı belirlemeniz,
ç. Ürünlerin daha ucuza nas›l sat›n al›nabilece¤i ile ilgili k›sa bir metin yazman›z,
d. Ödevinizi raporlaştırarak sınıfta sunmanız istenmektedir.
9
Ö⁄RENC‹ ÜRÜN DOSYASI ÇALIfiMA TAKV‹M‹ ÖRNE⁄‹
Aşağıdaki çalışma takvimi örnek olarak verilmiştir. Süre ve içerikte uygulamalara
bağlı olarak değişiklikler yapılabilir.
YAPILACAK VELİMİN YAPACAĞI

SÜRE YAPACAĞIM İŞLER
İŞLER İŞLER
• Velim ve öğretmenimle birlikte ürün

dosyasının amaçlarını ve en iyi ürünleri • Ürün Dosyası ile ilgili bilgi
Ürün edinecek.
10 Eylül seçmek için gerekli ölçütleri
Dosyasını • Çalışma hedeflerini belir-
28 Eylül belirleyeceğim.
Tanıma lememde katkıda bulu-
• Bu ölçütleri yazılı olarak dosyaya konacak.
yacağım.
• Ürün eleme geliştirme
aşamalarından haberdar
• Hafta hafta ürünleri seçeceğim. olacak.
30 Ekim Döneme
• Seçilen ürünler üzerinde eleme ve • Süreçteki ihtiyaçlarımı
30 Kasım Ait Ürünlerin
geliştirme çalışmaları yapacağım. karşılayacak.
Biriktirilmesi
• Ürünlerle ilgili görüş
bildirecek.
• Dönem boyunca seçilen ürünler için-

den son elemeyi yaparak iki veya üç
Ürün Dosyasına
ürün belirleyeceğim. • Ürünler üzerinde yapaca-
3 Aralık Konacak
• Bu ürünleri seçme gerekçelerimi ya- ğım son elemeye yardım
7 Aralık Ürünlerin
zacağım. edecek.
Seçilmesi
• Seçilen ürünler için ürün kontrol liste-
sini dolduracağım.
• Ürün dosyasının kapağını ve içindeki-

ler listesini hazırlayacağım. • Yapacağım işler için uygun
Ürün
10 Aralık • Matematik dersiyle ilgili kendimi yan- ortam hazırlayarak bana
Dosyasının
14 Aralık sıtan bir öz geçmiş yazacağım. ihtiyaç duyduğum desteği
Tamamlanması
• Çalışma sürecini yansıtan bir özet ya- sağlayacak.
zacağım.
• Sunumuma katılacak.
• Sunum yönergesi doğrultusunda ürün • Ürün dosyasıyla ilgili
Ürün
17 Aralık dosyasını sunuma hazırlayacağım. görüşlerini sözlü ve yazılı
Dosyasının
21 Aralık • Öğretmen ve velimin katılımıyla olarak belirtecek.
Sunumu
sunumumu yapacağım. • Geri bildirim formunu
dolduracak.
• En çok hangi ürünümü

Değerlendirme • Aldığım geri bildirimlerle ilgili öğretme- beğendiğini, kendimi hangi
17 Aralık ve Geri nimle görüşme yapacağım. alanlarda geliştirmem
21 Aralık Bildirimlerin • Ürün dosyamın değerlendirmesini öğ- gerektiğini ve bana nasıl
Yapılması retmenimle yapacağım. yardımcı olabileceğini
belirten bir mektup yazacak.
10
1. ÜNİTE: DÜNYAMIZI ŞEKİLLENDİREN GEOMETRİ
PROJE GÖREVLERİ
Projenin Adı : Geometri Tahtası Yapımı
Projenin Amacı : Matematik dersinde kullanılabilecek bir geometri tahtası yapabilme.
Proje Öncesi Hazırlık : Okulda bulunan geometri tahtasının incelenmesi.
Projenin Planlanması :
1. Projede Kullanılacak Malzemelerin Seçimi : 21 cm uzunluğunda ve genişliğin-
de, 1 cm kalınlığında kare şeklinde tahta, 36 adet 2 cm’lik çivi, çekiç, cetvel ve ka-
lem.
! Çivilerin çakılmasında yetişkin yardımı alınız.
2. Projenin Uygulanması :
• Tahtanın bütün kenarlarından üçer santimetre içeride olacak şekilde tahta üzerinde
bir kare çiziniz.
• Çizilen karenin bütün kenarlarına 3 cm aralıklarla işaret koyunuz.
• Karenin karşılıklı kenarlarında karşı karşıya gelen noktaları birleştirerek karesel böl-
geler elde ediniz.
• Oluşan karelerin köşelerini noktalar koyarak işaretleyiniz.
• Noktaların üzerine, hepsinin tepe yüksekliği aynı olacak şekilde çiviler çakınız.
3. Projenin Sunumu :
• Proje konusunun ne olduğunun,
• Niçin böyle bir projeye gerek duyulduğunun,
• Projenin nerede yapıldığının,
• Projenin ne kadar sürede yapıldığının,
• Projenin nasıl yapıldığının,
• Proje süresince kimlerden, niçin, nasıl yardım alındığının,
• Projenin nerede, ne için, nasıl kullanılmasının düşünüldüğünün sınıf ortamında su-
nulması.
• Hazırlanan geometri tahtasının sınıf ortamında sergilenmesi.
4. Projenin Değerlendirilmesi :
Proje ile ilgili olarak öz değerlendirme, akran değerlendirme ve proje değerlendirme
formlarının doldurulması.
11
1. Aşağıdaki fotoğraflarda bulunan açıları belirleyiniz. Belirlediğiniz açıların kenarlarını
çiziniz. Kenarlarını çizdiğiniz açıları isimlendiriniz.
a. b. c.
2. Aşağıdaki açıları isimlendiriniz ve sembolle göstererek yazınız.

a. b. c.
3. Açılar köşelerine yazılan ............................................. isimlendirilir.

∧
4. “Yandaki açı sembolle D şeklinde gösterilir.” ifadesi doğru ise “Doğ-
D
ru” yanlış ise “Yanlış” seçeneğine “” işareti koyunuz.
Doğru Yanlış
5. Aşağıdaki açıları sembolle gösterimleriyle eşleştiriniz.
V
H
R
R
M V
A
H
12
Açı Ölçü Birimleri
1. Açı ölçmede kullanılan araçları işaretleyiniz.
2. Aşağıda verilen açıları “Ders Kitabı’nın 11. sayfasındaki etkinlikte” elde ettiğiniz 8 di-
limli açıölçerle ölçerek ölçme sonucunuzu yazınız.
Ölçümler: ___________ ___________ ___________

3. Aşağıdaki açıları kendi oluşturduğunuz dilimli açıölçerle ölçünüz. Bulduğunuz sonu-
cu açının altındaki noktalı yerlere yazınız.
a. b. c.
................. dilim ................. dilim ................. dilim
13
Açıların Çizimi ve Ölçümü
1. Tabloda ölçüsü verilen açıları çiziniz ve sembolle gösteriniz.
Açıların Açıların a. b.
isimleri ölçüleri
M 45°
K 90°
H 170°
c. ç.
I 180°
2. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde 56° lik açının çizim gösterimi verilmemiştir?

A) B) C) D)
3. s(D) = 120° dir. D nı çiziniz.
4. s(L) = 143° dir. L nı çiziniz.
5. s(H) = 39° dir. H nı çiziniz.
Proje Uyarısı: Projede kullanacağınız malzemeleri temin ettiniz mi?
14
6. Aşağıdaki açıları kendi oluşturduğunuz dilimli açıölçerle ölçünüz. Bulduğunuz sonu-
cu açının altındaki noktalı yerlere yazınız.
a. b. c.
................ dilim ................ dilim ................ dilim

7. Aşağıdaki açıları açıölçerle ölçünüz ve ölçüm sonuçlarını açıların altlarına yazınız.
a. b. c.
8. Aşağıda belirtilen açıların ölçülerini tahmin ediniz. Açıölçerle açıları ölçerek tahmini-
nizi açının gerçek ölçüsü ile karşılaştırınız.
K
V T E
L
Açıların Açıların ölçüsü ile Ölçme Açıların Açıların ölçüsü ile Ölçme
isimleri ilgili tahminim sonucu isimleri ilgili tahminim sonucu
s(V) s(E)
s(T) s(P)
s(L) s(K)
15
Eğlenelim
1. Aşağıdaki kavramları uygun kutucuklara yerleştiriniz.
Açı
Açıölçer
Derece
K
Gönye E
Kenar N
Köşe A
Ölçme R
Tahmin
2. Resimdeki noktaları
cetvel kullanarak alfa-
betik sıraya göre bir-
leştiriniz ve aşağıdaki
cümlede bulunan nok-
talı yerleri doldurunuz.
Oluşturduğumuz şekil-
de ......... tane geniş;
......... tane dar; .........
tane dik ve ......... tane
doğru açı vardır.
16
Ölçülerine Göre Açı Çeşitleri
1. Kutuların üzerinde yazan numaraları kullanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
180° 36° 168° 90° 121°

1 2 3 4 5
2° 10° 42° 91°
6 7 8 9
a. Dar açı ölçüleri hangi kutularda verilmiştir?

.......................................................................................
b. Geniş açılara ait ölçüler hangi kutularda verilmiştir?
.......................................................................................
c. Hangi kutuda dik açı ölçüsü vardır?
.......................................................................................
ç. Doğru açının ölçüsünün bulunduğu kutu hangisidir?
.......................................................................................
2. Aşağıdaki açıları ölçerek açıları çeşitleriyle eşleştiriniz.
• Dar açı
V
• Dik açı
H
• Doğru açı
D
• Geniş açı
3. Aşağıda verilen cümlelerdeki noktalı yerleri doldurunuz.

a. Geniş açı, ölçüsü ...................................................................... olan açıdır.
b. Standart açı ölçme birimi ............................................................................
c. Açılar; ................. , ......................... , ..................... ve ................ açılar olarak
sınıflandırılır.
17
Dikdörtgen, Kare ve Üçgen
1. Aşağıdaki şekilleri isimlendiriniz.
2. Aşağıdaki şekillerle onlara uygun ifadeleri eşleştiriniz.

A
KNPR dikdörtgeni
Ç B
P
AÇBR dikdörtgeni
Ç E
T PÇTE karesi
P N
AÇB
R K
3. Aşağıdaki şekillerin kenarlarını isimlendirip geometrik şekillere ait doğru parçaları-

nı sembol kullanarak yanlarına yazınız.
............ ............
............
............ ............
............
............ ............
............
............ ............
4. Yandaki şeklin kenar uzunluklarını ölçerek şeklin A L

üzerine yazınız.
K T
18
Köşegenin Belirlenmesi
1. Aşağıdaki şekillerin köşegenlerini çiziniz.
2. Aşağıdaki şekillerde, köşegenlerin oluşturduğu doğru parçalarını sembol kullanarak

yazınız.
P C
R
T C
A B
K
N Y
E D
3. U Ü Yandaki şeklin köşegenlerini çizip telle ölçerek uzunlukla-

rını karşılaştırınız.
V Z
4. Karenin ................................... köşegeni vardır ve köşegenlerinin uzunlukları birbi-

rine ....................................
5.
Yandaki fotoğrafta kare ve karenin bir
köşegeni geometri tahtasında oluşturul-
muştur.
Dikdörtgeni ve dikdörtgenin bir köşe-
genini de geometri tahtasında siz oluştu-
runuz. Oluşturduğunuz şekli kareli kâğı-
da çiziniz.
Proje Uyarısı: Gerekli ölçüm ve çizimleri yaparak geometri tahtasına çakacağınız çi-
vilerin yerini belirlediniz mi?
19
Açılarına Göre Üçgenler
1. Aşağıdaki üçgenleri açılarına göre sınıflandırınız.
K D L
L B N T P S
.............. üçgen .............. üçgen .............. üçgen
2. Aşağıdaki üçgenlerin iç açılarını ölçünüz. Tabloda boş kalan yerleri verilen üçgen-
lere göre doldurunuz.
a. K b. P
L M S
R
c. ç.
T T
P P
Z Z
Üçgenin Üçgenin Üçgenin Üçgenin

Açıları Kenarları Adı Çeşidi
a. 35° [KL] [MK] KLM

b. 105° 30° [RS] Geniş açılı
c. 60° 80° [ZP] ZTP
ç. 60° [TZ] Dik açılı
3. Aşağıdakilerden hangisi üçgenin bir özelliği değildir?

A) Bir açısı 90° büyük ise üçgen geniş açılı üçgendir.
B) Bir açısı 90° ise üçgen dik üçgendir.
C) Üçgene köşegen çizilemez.
D) Bir açısı 90° küçükse üçgen dar açılı üçgendir.
20
A
4. Yandaki ABC üçgeninde s ] A g = 72°, s ] B g = 43° ise s ] C g

72°
kaç derecedir?
43°
B C
D
5. Yandaki şekilde s ] D g = 40° ve E açısının ölçüsü D açı-
sının ölçüsünden 5° fazladır.
Buna göre F açısının ölçüsü kaç derecedir?
F E
6. Bir KLM üçgeninde, K açısının ölçüsü 35° dir. L açısının ölçüsü K açısının ölçüsü-
nün 2 katına eşittir. Buna göre M açısının ölçüsü kaç derecedir?
7. “Bir üçgenin bir iç açısının ölçüsü 15° ise bu üçgenin geniş açısının ölçüsü kaç de-
recedir?” Bu problemde verilenlerle sonuca ulaşabilir misiniz? Açıklayınız.
8. Aşağıdaki üçgenlerden hangisi dar açılı üçgen değildir?

A) A B) K C) N D) N
83° 43° 73°
50° 48° 41°

40° P S G A
B C
68°
L M
K
9. Yandaki KLM üçgeninde s ] K g = 70° ve s ] L g = 68° dir.

Buna göre M açısının ölçüsü kaç derecedir?
M
L
P
10. Yandaki PRS üçgeni bir dik üçgendir.
s ] R g = 90° olduğuna göre, P ve S açılarının ölçü-
leri sırasıyla aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) 43;37 B) 53;37 C) 55;45 D) 75;25
R S
21
Kare ve Dikdörtgenin Kenar ve Açı Özellikleri
1. Aşağıdaki kare ve dikdörtgenin kenar uzunluklarını ve açılarını ölçüp belirtilen yer-
lere yazınız.
P Ö C A
K V Ş F
∧ ∧
|PÖ| = ............ s(P ) = ............ |CA| = ............ s(C) = ............
∧ ∧
|ÖV| = ............ s(Ö) = ............ |AF| = ............ s(A) = ............
∧ ∧
|VK| = ............ s(V ) = ............ |FŞ| = ............ s(F) = ............
∧ ∧
|KP| = ............ s(K) = ............ |ŞC| = ............ s(Ş) = ............
2. Kare ve dikdörtgenin açıları yönünden benzerlikleri: .................................

....................................................................................................................
....................................................................................................................
3. Kare ve dikdörtgenin kenarları yönünden farklılıkları: .................................

....................................................................................................................
....................................................................................................................
4. “Karenin bütün açıları 90 derecedir.” Doğru Yanlış

Uygun olan seçeneği işaretleyiniz.
5. Aşağıdaki doğru parçalarının uzunluklarını ölçünüz. Kare ve dikdörtgen oluştura-
cak uygun doğru parçalarını şekillerle eşleştiriniz.
M E
E R
İ K
L E
A K
K L
22
Dik Üçgen, Kare ve Dikdörtgen Çizimi
1. Bir kenarının uzunluğu 3 cm olan PSMK karesini açıölçer ve gönye kullanarak çi-
ziniz.
2. Kısa kenarının uzunluğu 3 cm, uzun kenarının uzunluğu 5 cm olan dikdörtgeni açı-
ölçer ve gönye kullanarak çizip isimlendiriniz.
3. Dik kenar uzunlukları 3 cm ve 4 cm olan BML dik üçgenini açıölçer ve gönye kulla-
narak çiziniz.
4. Yukarıda verilen 1, 2 ve 3. alıştırmada çizeceğiniz dikdörtgen, kare ve dik üçgenin

farklı bir duruşunu geometri tahtasında oluşturunuz. Oluşturduğunuz şekilleri
çiziniz.
Proje Uyarısı: Çivileri çakarak geometri tahtasını oluşturdunuz mu?
23
Simetri
1. Aşağıdaki fotoğrafların simetri doğrularını belirleyerek çiziniz.
2. Simetri doğrularına göre aşağıdaki şekillerin simetrilerini oluşturunuz.
a. b. c.
3. Aşağıdaki şekillerin simetri doğrularını çiziniz.
24
4. Aşağıdaki açıların, çizilen doğrulara göre simetrilerini ok yönünde çiziniz.
5. Aşağıdaki harflerin simetri doğrularını çizerek tabloda istenen bilgileri doldurunuz.
A BCÇDEFGĞHIİJ
KLMNOÖPRSŞTU
ÜVYZ
Sadece dikey Sadece yatay Hem yatay hem Hiçbir simetri
simetri doğrusu simetri doğrusu dikey simetri doğrusu
olanlar olanlar doğrusu olmayanlar
olanlar
A, E, H, F,
25
Örüntü ve Süslemeler
Aşağıdaki örüntüleri devam ettiriniz.
a.
b.
c.
ç.
d.
Proje uyarısı: Proje sunumu için rapor hazırladınız mı?
26
Kelime Avı
Verilen sözcükleri tabloda bulup işaretleyiniz. Geriye kalan harfleri soldan sağa doğ-
ru kutucuklara sırasıyla yazınız ve gizli cümleyi bulunuz.
Doğru parçası Derece D G K Ö Ş E S Ü E A Ç I
Dikdörtgen Üçgen O O M R E T Ü Ç R İ B İ
Uzunluk Gönye Ğ Ö Z Ü K D S G İ E Ğ L
R L T N Ö İ L E T K İ S
Köşegen Kenar
U Ç A T Ş K E N A R E İ
Simetri Tablo P Ü B Ü E D M N D İ U M
Süsleme Kare A R L İ G Ö E R S D Z E
Örüntü Köşe R Ü O D E R E C E N U T
Ç Y A M N T A H M İ N R
İletki Ölçü
A I Z I Ş G E K B İ L İ
Tahmin Açı S L K A R E L E O N U D
Sembol I İ R G Ö N Y E L İ K R
Kare Oluşturma
Aşağıda eşit uzunluklarda verilen çubuklardan beşinin yerini değiştirerek 2 tane kare
elde edebilir misiniz?
Proje Uyarısı: Proje sunumunu yaptınız mı?
27
ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRMESİ
1. L açısının doğru gösterimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) T B) A C) L D) L
2. Açıların büyüklüğü sıvılar veya uzunluk gibi ölçülemez. .........

(Doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.)
3. 160 ve 48° lik açıları aşağıya çiziniz.
4. Aşağıdaki kavramların anlamını yanına yazınız.

Dik Açı: ................................................................................................................
Dar Açı: ...............................................................................................................
Geniş Açı: ............................................................................................................
Doğru Açı: ...........................................................................................................
5. Aşağıdaki şekillerin köşelerine harf yazınız. Şekillerin isimlendirilişini altına

yazınız. Şekillerin kenarlarını belirtiniz.
İsimlendirme: .................... .............................. ..............................

Kenarlar : .................... .............................. ..............................
.................... .............................. ..............................
28
6. Aşağıda verilen şıklardan hangisinde birbirinin simetriği olan şekiller vardır?
A) B)
C) D)
7. Bir açısı 40° olan bir üçgen kesinlikle dar açılı üçgendir. ....
(Doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.)
V h = 110°, s ^ W
VYZ ’nin s ^ W Z h = 40° olduğuna göre Y açısı kaç derecedir?
&
8.
9. Farklı duruşlara sahip kare ve dikdörtgenin özellikleri hakkında ne söylenebilir?
.............................................................................................................................
10. Aşağıdaki malzemelerden hangisi dik üçgen, kare ve dikdörtgeni çizmek için
kullanılamaz?
A) Cetvel B) Açıölçer C) Dereceli kap D) Gönye
11. Aşağıdaki düzlemsel şekillerin simetri doğrularını çiziniz.
12. Aşağıdaki örüntüyü devam ettiriniz.
29
Adı - Soyadı : ............................................... Tarih :................
Sınıfı : ................
Yönerge: Bu form, kendinizi değerlendirmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Aşağıdaki her bir ölçütü göz
önüne alarak kendinizi yazılı olarak değerlendiriniz.
• Bu ünitede neleri öğrendim?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Bu ünitede neleri öğrenirken, yaparken zorlandım?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Bu ünitede karşılaştığım zorlukları nasıl aştım?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Bu ünitede neleri severek yaptım?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Ayrıca bu ünitede şunları da yapmayı isterdim:
...............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU

Değerlendiren Arkadaşının
Adı Soyadı : ............................................... Tarih:................
Sınıfı : ................
Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün yeterliliğini göz önünde bulundurarak grubunuzu değerlendiriniz.
DERECELER
BECERİLER Yeterince
Evet Çok az Hayır
değil
1. Derse hazırlıklı (araç-gereçle) geldi.
2. Eğitim ortamını düzenledi.
3. Konuyu anlatırken dikkatimizi çekti.
4. Konuyu anlatırken rahat davrandı.
5. Daha önce öğrendiğimiz konularla bağlantı kurdu.
6. Açık ve anlaşılır bir şekilde konuştu.
7. Jest ve mimik hareketlerini kullandı.
8. Konuyu anlatırken birçok duyu organımıza hitap etti.
9. Bizlerin derse katılımını sağladı.
10. Zamanını iyi kullandı.
11. Sorularımıza doyurucu cevaplar verdi.
12. Konuyu anlatırken çevreden örnekler verdi.
13. Araç gereçleri uygun kullandı.
Yorumunuz: ..............................................................................................................................................
(“Öz Değerlendirme Formu” ve “Akran Değerlendirme Formu” projenin sonunda kendinizi değerlendirmeniz ve
arkadaşınızın değerlendirmesini almanız için hazırlanmıştır. Bu formları, sınıf içi etkinliklerinizin sonunda da çoğal-
tarak kullanabilirsiniz.)
30
2. ÜNİTE: DOĞAL SAYILARA YOLCULUK
PROJE GÖREVİ
Projenin Adı : Sütun Grafiği Oluşturma
Projenin Amacı : Toplanan verileri kullanarak sütun grafiği oluşturabilme.
Proje Öncesi Hazırlık : Çeşitli çetele ve sıklık tabloları ile grafiklerin incelenmesi.
Projenin Planlanması :
1. Projede Kullanılacak Malzemelerin Seçimi : Sütun grafiği oluşturulacak konu-
nun belirlenmesi.
Konu belirlerken öğretmeninizden veya yakın çevrenizdeki yetişkin insanlardan yar-
dım alabilirsiniz.
Araştırmanın yapılacağı yer veya bölgenin belirlenmesi.
Belirlenen konuda çetele ve sıklık tablosu oluşturmak için veriler elde edilmelidir.
Verilerin elde edileceği kişilerin belirlenmesi.
2. Projenin Uygulanması :
• Belirlenen yer, bölgede görüşmelerin yapılması ve verilerin toplanması.
• Verilerden yararlanarak çetele tablosunun oluşturulması.
• Verilerden yararlanarak sıklık tablosunun oluşturulması.
• Verilerden yararlanarak şekil grafiğinin oluşturulması.
• Sütun grafiğinin oluşturulacağı karton üzerinde yatay ve dikey eksenin çizilerek
isimlendirilmesi.
• Grafiğin oluşturulması ve isimlendirilmesi.
• Grafikteki verilerle ilgili raporun hazırlanması.
3. Projenin Sunumu :
• Proje konusunun ne olduğunun,
• Niçin bu konunun seçildiğinin,
• Araştırmanın nerede yapıldığının,
• Araştırmanın ne kadar sürede yapıldığının,
• Araştırmanın nasıl yapıldığının,
• Araştırma süresince kimlerden, niçin ve nasıl yardım alındığının,
• Grafikteki bilgilerden hangi sonuçların çıkarılabileceğinin sınıf ortamında sunulması.
• Hazırlanan çalışmaların sergilenmesi.
4. Projenin Değerlendirilmesi :
Proje ile ilgili olarak öz değerlendirme, akran değerlendirme ve proje değerlendirme
formlarının doldurulması.
31
Sayılarla Örüntü
1.
?
Örüntünün devam etmesi için “?” yerine aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) B) C) D)
2. 7, 15, 11, 19, 15, ,

Verilen örüntüde ve yerine gelmesi gereken sayıları bulunuz.
3.
2 4 3 4 5 6
36 49 ?
Yukarıdaki şekiller bir kurala göre düzenlenmiştir. Buna göre, soru işareti olan yere
hangi sayı yazılmalıdır?
A) 144 B) 121 C) 98 D) 81
4. A, B, C, D B, C, D, A C, D, A, B ?
Yukarıdaki örüntüde “?” yerine aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) A, B, C, D B) D, A, B, C C) B, C, A, D D) D, C, B, A
5.
72 24 36 12 24
Yukarıdaki örüntüde ve yerine gelebilecek olan sayıları bulunuz.
6.
3 7 8
11 15 ?
8 6 12 10 15 13
Yukarıdaki veriler bir kurala göre düzenlenmiştir.

Buna göre, soru işaretli olan yere hangi sayı gelmelidir?
A) 23 B) 22 C) 21 D) 20
7. “Fibonacci Dizilimi” hakkında araştırma yapınız. Araştırma sonuçlarınızı bir rapor hâ-
line getirerek sınıfta sununuz.
Proje Uyarısı: Sütun grafiği oluşturulacak konuyu belirlediniz mi?
32
Sütun Grafiği
1. Sınıf arkadaşlarınızın sevdiği müzik türlerini araştı- Çetele Tablosu
rarak çetele tablosuna kaydedin. Bilgileri sıklık tab-
Müzik Türleri Kişi Sayısı
losuna aktararak sütun grafiğini aşağıdaki kareli
bölgede oluşturunuz.
Grafik eksenlerini ve grafiği isimlendiriniz.
Sıklık Tablosu
Müzik Türleri Kişi Sayısı
2. Aşağıdaki boşlukları grafikteki verilere göre doldurunuz.
Grafik: Bir doktorun bir hafta içinde muayene ettiği hasta sayısı
• Doktor, pazartesi ve salı günü toplam Hasta sayısı
............................ hasta muayene etmiştir. 60

50
• Doktorun perşembe günü muayene ettiği has- 40
ta sayısı cuma günkü hasta sayısından 30
........................ fazladır.
• Doktorun en çok hasta muayene ettiği gün ile Günler

Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
en az hasta muayene ettiği gün arasında

................................... fark vardır.
• Doktor 1 haftada toplam ..............................

hasta muayene etmiştir.
Proje Uyarısı: Araştırma yapacağınız yer veya bölgeyi belirlediniz mi?
33
4, 5 ve 6 Basamaklı Doğal Sayılar
1. Aşağıdaki sayıların karşılarına okunuşlarını yazınız.
a. 1453: _____________________________________________________
b. 1071: _____________________________________________________
c. 64 216: ____________________________________________________
ç. 249 000: ___________________________________________________
d. 504 405: ___________________________________________________
2. Aşağıda okunuşları verilen sayıları rakamlarla yazınız.
a. Üç bin altı yüz doksan yedi: ___________________________________
b. Dokuz bin on dokuz: _________________________________________
c. Yirmi altı bin beş yüz: ________________________________________
ç. Beş yüz bin altı yüz: _________________________________________
d. Yedi yüz on altı bin sekiz yüz on altı: ____________________________
3. Aşağıdaki sayıları okunuşları ile eşleştiriniz.
24 516 otuz dokuz bin iki yüz bir
39 201 iki yüz kırk beş bin on altı

dört bin on yedi
328 843
üç yüz yirmi sekiz bin sekiz yüz kırk üç
4017 yirmi dört bin beş yüz on altı
4. “Üç yüz bin üç” sayısının rakamlarla yazılışı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 3003 B) 30 003 C) 300 003 D) 300 033
5. “72 516” sayısının okunuşu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yedi yüz yirmi beş bin on altı B) Yedi bin beş yüz on altı
C) Yetmiş iki bin beş yüz on altı D) Yedi yüz yirmi beş
6. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümle doğru ise “Doğru” sütununa, yanlış ise “Yan-
lış” sütununa “” işaretini koyunuz.
Doğru Yanlış Sayılar Sayıların okunuşu

6204 Altmış iki bin dört
39 518 Otuz dokuz bin beş yüz on sekiz
400 216 Dört yüz bin iki yüz altı
5014 Beş bin on dört
25 801 Yirmi beş bin sekiz yüz bir
7. 10 000, 20 000, 30 000, 40 000, —— sayı örüntüsünü devam ettiriniz.
34
Sayı Avlama
3 2 2 7 9 8 5 6 5 5 6 4
1 8 3 7 5 4 8 6 5 2 6 8
6 5 6 0 5 5 1 1 5 9 9 0
0 5 8 4 7 9 9 1 2 8 6 6
3 3 5 0 3 5 2 3 2 0 6 4
3 6 9 9 3 8 6 7 3 7 3 2
9 5 4 4 5 6 9 8 0 4 4 8
9 7 3 5 9 2 0 0 0 8 0 8
1 0 5 7 0 7 0 7 2 9 5 5
5 7 3 6 3 2 1 2 6 0 0 1
5 2 6 6 4 0 0 7 9 2 2 4
1 9 2 3 5 6 5 0 6 2 9 1
9 8 8 3 7 1 5 3 8 8 5 6
8 1 7 1 0 7 2 6 6 6 9 4
8 1 2 6 5 7 4 0 5 3 8 7
3 9 3 1 0 0 6 8 4 3 3 5
5 8 5 3 1 0 7 4 7 4 4 5
5 8 7 6 3 9 3 5 4 5 3 5
9 0 3 7 1 5 0 2 1 5 7 8
6 2 6 3 2 2 3 6 5 8 5 1
5 0 6 5 1 5 6 2 4 2 9 2
7 9 6 8 5 7 1 8 5 1 5 8
Sayı kümesinin içine yatay, dikey ve çapraz olarak yerleştirilen sayıları bulup işaretle-
yiniz.
53 107 707 072 75 486 84 526 9354
50 215 654 741 1369 73 632 12 600
571 851 955 733 15 388 4569 640 163
5851 40 945 590 345 926 900 105 524
11 274 80 448 7445 63 316 10 726
5062 287 235 279 206 958 627 77 009
Proje Uyarısı: Verileri elde edeceğiniz kişiyi belirlediniz mi?
35
Doğal Sayılarda Çözümleme
1. Aşağıdaki doğal sayıları çözümleyiniz.
a. 4805 b. 10 793 c. 563 891
2. Çözümlenmiş ifadelerin karşılığı olan sayıları yazınız.

a. 4 yüz binlik + 5 binlik + 2 yüzlük + 7 birlik
b. 3 binlik + 7 yüzlük + 5 onluk + 8 birlik
c. 9 yüz binlik + 5 on binlik + 3 yüzlük + 1 birlik
3. Aşağıda verilen ifadeleri karşılıkları ile eşleştiriniz.

35 009
3 yüz binlik + 5 yüzlük + 9 birlik
35 900
3 on binlik + 5 binlik + 9 birlik
3590
3 on binlik + 5 onluk + 9 birlik 30 059
3 binlik + 5 yüzlük + 9 onluk 300 509
4. “Dünyanın en yüksek tepesi Everest’tir. Yüksekliği 8848 m’dir.” Bu dağın yüksekliği-

ni belirten sayıyı çözümleyiniz.
5. Kutucukları uygun şekilde doldurunuz.

a. 5789 = 5 binlik + 7 yüzlük + +9 birlik
b. 355 034 = 3 yüz binlik + 5 on binlik + + 3 onluk +
c. 45 307 = 4 on binlik + + 3 yüzlük +
6. Tablodaki verileri kullanarak aşağıdaki sayılardan hangisi yazılamaz?
300 000 900 3

500 000 5 20
70 000 200 8000
5000 1000 200 000
A) 578 023 B) 8905 C) 201 200 D) 72 223
36
Doğal Sayıların Sıralanması
1. 75E4 > 7566’dır. E yerine aşağıdaki rakamlardan hangisi yazılamaz?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9
2. 7062, 706, 70 062, 70 602, 700 620, 706 020, 700 062 sayılarını küçükten büyüğe
doğru sıralayınız.
3. Aşağıdaki sayıların arasına “>” veya “<” sembollerinden uygun olanı yazınız.
1051 15 010
15 001 10 510 15 100 1510
10 051 151
4. Aşağıdaki sayı ve sembollerin her birini bir kez kullanarak karşılaştırmalar doğru
olacak şekilde sayıları eşleştiriniz.
25 075 > 47 103
47 103 < 17 702
270 217 = 572 403
631 250 < 981 109
5. 2175, 2275, 2165, 2185, 2255 doğal sayıları veriliyor. Bu doğal sayıları büyükten
küçüğe doğru sıralayınız.
6. Sınıftan boylarının uzunlukları 125 cm, 157 cm, 137 cm, 120 cm, 161 cm olan beş
öğrenci seçiliyor. Bu öğrencilerin boylarını uzundan kısaya doğru sıralayınız.
37
7. 6 1 9 0 rakamlarını kullanarak dört basamaklı;
a. En büyük tek doğal sayıyı,
b. En büyük doğal sayıyı,
c. En küçük doğal sayıyı,
ç. En küçük çift doğal sayıyı,
d. 7000’den küçük en büyük tek doğal sayıyı,
e. 5000’den büyük en küçük tek doğal sayıyı yazınız.
8. En büyük üç basamaklı çift doğal sayıdan, en küçük üç basamaklı tek doğal sayıyı
çıkarınca sonuç aşağıdakilerden hangisi olur?
A) 899 B) 898 C) 897 D) 998
9. Aşağıdaki ifadelerde, noktalı yerlere ifade doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.
a. ....... En küçük dört basamaklı doğal sayı 1111’dir.
b. ....... En büyük dört basamaklı doğal sayı ile en büyük üç basamaklı sayının toplamı
1999’dur.
c. ....... En büyük dört basamaklı doğal sayı 9876’dır.
10. En büyük dört basamaklı doğal sayı, ....................
11. Tablodaki rakamları kullanarak istenen sayıları yazınız.
Rakamlar 3, 9, 0, 5 1, 2, 7, 4 8, 0, 6, 2 5, 4, 1, 9 4, 2, 0, 8
Dört basamaklı en
küçük doğal sayı
Dört basamaklı en
büyük doğal sayı
12. 7, 5 ve 9 sayıları ile aşağıdaki hangi sayıyı kullanırsak rakamları birbirinden farklı
4 basamaklı en büyük tek doğal sayı oluşur?
A) 4 B) 3 C) 6 D) 8
Proje Uyarısı: Verilerden yararlanarak çetele ve sıklık tablolarını oluşturdunuz mu?
38
Doğal Sayılarla Toplama İşlemi
1. Aşağıdaki toplama işlemlerini yapınız. Bulduğunuz sonuçlara karşılık gelen harfleri
tablodaki uygun yerlere yazarak gizli cümleyi bulunuz.
37 1975 2070 5201

+ 43 + 333 +1 0 7 1 + 6425
Ç M Ü İ
79 239 8372 9876
+ 48 + 655 +1 0 0 9 + 4404
N T E B
Gizli cümle:
14 280 9381 127 11 626 2308 14 280 3141 894 80 9381 2308
2. Okların üzerindeki işlemleri yaparak doğru sonuçlarla eşleştiriniz.
75 + 25 25
71
437 + 1200 0
10 89
10
3205 + 3920 05
30
5789 + 4400 37
16 189
10
2855 + 150
3. Aşağıdaki kutucuklara uygun olan sayıları yazınız.

5+7=
+ 13
+ 82 =
112
+
+ 912 =
1852
+
+ 7256 =
39
4. Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen sayıları bulunuz.
a. 4563 b. • • • • c. 1011 ç. • • • •
+• • • • +2412 +2990 + 356
6721 7260 • • • • 7002
d. 2582 e. • • • • f. 3001 g. 1056

+• • • • + 309 + • • • +7122
7231 8102 3987 • • • •
5. Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen rakamları bulup yerlerine yazınız.
a. 7 0 0 b. 3 2 6 c. 1 5h ç. 3h0 5
+ 1h 3L + 8 5 + 4 8 7 + 6 1 7
5 5 6 4 2h2 47 3 9 1 9
6. Hesap makinesi kullanarak tablolarda boş bırakılan yerleri doldurunuz.
1203 + = 7200 4705 + = 8035

1501 + = 3501 + 3509 = 6213
+ 3572 = 9500 + 3445 = 8662
3201 + 5463 = 5630 + = 8117
+ 638 = 7854 2742 + 3465 =
7. 1 0
Yandaki toplama işleminde verilmeyen rakamların sayı
+ 5 4h 0 değerleri toplamı aşağıdakilerden hangisidir?
77 3
A) 15 B) 16 C) 17 D) 20
40
Sayıları Bulalım
13 5
32
11
6 8
Her bir düz çizgi üzerindeki dört sayının toplamı 32 olmalıdır. Boş kalan yerlere han-
gi sayılar gelmelidir?
Sayı Yakalamaca
12
12 10
15 11
8 11
10 12
15 11 11
13
9
Dairede boş olan bölümlere öyle sayılar yazın ki her bir dilimdeki üç sayının toplamı
tüm dilimlerde eşit olsun. Eğer bunu doğru biçimde yaparsanız iç içe dairelerin her
birindeki sayıların toplamları da birbirine eşit olacaktır.
Proje Uyarısı: Verilerden yararlanarak şekil grafiğini oluşturdunuz mu?
41
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Çözme
1. Aysun, sabah yürüyüşü sırasında 1 saatte 2750 metre yol yürüdükten sonra biraz
mola verip 2250 metre daha yol yürümüştür. 2 saatte yürüyüşünü tamamlamıştır.
Aysun, 2 saat sonunda toplam kaç metre yol yürümüştür?
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
2. Müze Müdürü Cemil Bey, yılın ilk iki ayında müzeyi ziyaret edenlerin toplam sayısı-
nı belirlemek istiyor. Müzeyi ocak ayında 3418 kişi, şubat ayında 2906 kişi ziyaret
etmiştir. İki aydaki toplam ziyaretçi sayısı kaç kişidir?
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
3. Atatürk İlköğretim Okulu ve Cumhuriyet İlköğretim Okulu öğrencileri ortak bir ağaç
dikimi projesi geliştiriyorlar. Orman Haftası’nda Atatürk İlköğretim Okulu öğrencileri
6718, Cumhuriyet İlköğretim Okulu öğrencileri 8413 adet fidan dikerek bir ağaçlan-
dırma sahası oluşturuyorlar. Bu sahanın adını da “Kardeşlik Ormanı” olarak koyu-
yorlar. Kardeşlik Ormanı’na toplam kaç fidan dikilmiştir?
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
4. Fatih İlköğretim Okulu öğrencileri Dünya Çevre Günü’nde vatandaşları bilinçlendir-
mek için bir kampanya başlatıyorlar. Dördüncü sınıf öğrencileri 6743, beşinci sınıf
öğrencileri 8406 adet broşür dağıtıyorlar. İki sınıfın öğrencileri toplam kaç adet bro-
şür dağıtmıştır?
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
42
5. Aşağıda verilen ardışık sayıların toplamını kısa yoldan bulup karşılarındaki sonuç-
lar ile eşleştiriniz.
71 73 75 93
108
33 35 37
114
34 36 38
219
30 31 32 105
6. 68 + 70 + 72 + 74 ardışık çift sayılarının toplamı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 282 B) 284 C) 286 D) 288
7. 91 + 93 + + 97 + 99 ardışık tek sayılarının toplamı 475 olduğuna göre ortada-

ki sayı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 92 B) 94 C) 95 D) 96
8. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri doldurunuz.
a. 32 + 33 + 34 + 35 + 36 ardışık sayılarının toplamını kısa yoldan bulmak için

............... sayısını ................. ile çarparız.
b. 52 + 54 + 56 + 58 ardışık çift sayılarının toplamını kısa yoldan bulmak için ilk ola-
rak sayılar .............. sırasıyla yazılarak sayı çiftleri oluşturulur. Sayı çiftlerinden
birinin toplamı ....................... ile çarpılır. Çıkan sonuç, sayılar iki defa toplandığı
için .................. ile bölünür. Bu sayıların toplamı ...................
9. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına ise “Y”
harfi koyunuz.
.......... 13 + 15 + 17 ardışık tek sayılarının toplamı 45’tir.
.......... 82 + 84 + 86 + 88 ardışık çift sayılarının toplamı 360’tır.
.......... 61 + 63 + 65 + 67 + 69 ardışık tek sayılarının toplamı 325’tir.
.......... 50 + 52 + 54 + 56 + 58 ardışık çift sayılarının toplamı 280’dir.
43
Toplama İşlemi ile İlgili Problemler Kurma
1. Alınan Satılan İade edilen Yandaki tabloda yıllara göre bir kır-
Yıl kitap sayısı kitap sayısı kitap sayısı
tasiyedeki alınan, satılan ve iade
2000 500 455 45 edilen kitap sayıları verilmiştir.
2001 900 795 105
2002 1150 997 153 Tablodaki verilenden yararlana-
2003 1780 1483 297 rak çözümünde toplama işlemi
2004 2370 2165 205 olacak problemler kurunuz ve
çözünüz.
2. Gömlek Pantolon Ayakkabı Yandaki verileri kullana-

rak toplama ve çarpma
Fiyatı 60 TL 80 TL 90 TL
işlemleri gerektirecek bir
Günde kaç adet satıldığı 15 17 6 problem kurunuz ve
çözünüz.
3. Yandaki tabloda verilen sayıları kullanarak aşağıdaki metni ta-

18 22 mamlayınız.
35 57
Büyük bir kare bulmacada sütun boşlukları, satır boşluklarından daha fazladır. Bul-
macada ............ tane sütun boşluğu, ............. tane satır boşluğu olmak üzere top-
lam .......... tane boşluk vardır. Bu bulmacayı çözmek yaklaşık ........... dakika sürer.
Numaraları hangi boşluklara yerleştireceğinize nasıl karar verdiniz?
Proje Uyarısı: Sütun grafiğini oluşturdunuz mu? Sütun grafiğinin yatay ve dikey
eksenlerini çizerek isimlendirdiniz mi? Sütun grafiğini isimlendirdiniz mi?
44
Doğal Sayılarla Çıkarma İşlemi
1. Aşağıdaki çıkarma işlemlerini yapınız. Elde ettiğiniz sonuçlara karşılık gelen harfleri
tabloya yazarak gizli kelimeyi bulunuz.
E R A I
285 2760 5843 8000
– 111 – 583 –2631 – 4500
İ V Ş L
765 9848 9000 5010
– 48 –5129 –4 7 5 1 – 2005
Gizli kelime:
3212 3005 3500 4249 4719 174 2177 717 4249
2. Aşağıdaki işlemlerin başına, sonuçları doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
a. ( ) 8245 – 5924 = 2321 b. ( ) 681 – 459 = 212
c. ( ) 6028 – 5005 = 1028 ç. ( ) 7004 – 2005 = 4999
3. Arabaların üzerindeki işlemleri yaparak doğru sonuçlarla eşleştiriniz.
5268 – 3749 560
4092
951 – 391
2039
6048 – 956
1519
8009 – 5970 5092
4. “Bir ailenin aylık kazancı 1000 TL’dir. Bu aile ev kirası veriyor, ailenin okula giden 3
çocuğu var, mutfak masrafları, yakacak, su ve elektrik giderleri bulunuyor. Ayrıca bu
aile aylık kazancından bir miktar arttırıp yatırım yapmak istiyor.”
Yukarıdaki metne uygun bir gelir ve gider tablosu yapınız.
45
5. Aşağıdaki çıkarma işlemlerinde verilmeyen sayıları bulunuz.
a. • • • • b. 5001 c. 9991 ç. • • • •
–1250 –• • • • –6899 – 705
4102 378 • • • • 4809
d. 3512 e. • • • • f. 3579 g. • • • •
–3002 –1301 –• • • • – 199
• • • 5701 1009 3701
6. Aşağıdaki çıkarma işlemlerinde eksik rakamları bulup yerlerine yazınız.
a. 1 0 b. 8 0 3 c. 9L7 h ç. 8h0 2
– 5 4h0 – 9h7 –8 5 6 – 7 1 2L
3L 3 8 7 2 8L 4717 89
7. Hesap makinesi kullanarak tablolarda boş bırakılan yerleri doldurunuz.
8001 – 5263 = 9517 – = 3702

– 1503 = 5002 – 4670 = 4522
7311 – = 1342 1209 – = 723
– 336 = 9000 – 4741 = 365
3543 – = 999 7325 – = 3205
8. 8 4 5 Yandaki çıkarma işleminde verilmeyen rakamların sayı

–h 5 4 değerleri toplamı aşağıdakilerden hangisidir?
51 9

A) 25 B) 24 C) 15 D) 27
46
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Çözme
1. 3398 52 63 73 Yandaki tabloda bulunan uygun sayıları kul-

3523 72 102 103 lanarak aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
Bir toptancının yanında çalışan Murat, sabah mal dağıtmak için arabaya bindiğin-
de, arabanın kilometre sayacının .................... olduğunu görür. Murat, arabayla öğ-
lene kadar ................ kilometre, öğleden sonra ise ............... kilometre yol gitmiştir.
İşi bittiğinde arabanın kilometre sayacına bakan Murat, ................. sayısını görür.
2. Erciyes Dağı’nın yüksekliği 3917 m, Uludağ’ın yüksekliği ise Erciyes Dağı’nın yüksek-
liğinden 375 m daha az olduğuna göre Uludağ’ın yüksekliği kaç metredir?
3. Kaan 312 sayfalık bir kitap aldı. Kitabın, ilk gün 87 sayfasını okudu. Kaan’ın İkinci
gün okuduğu sayfa sayısı ilk gün okuduğu sayfa sayısından 18 fazla olduğuna gö-
re Kaan, kitabı bitirmek için kaç sayfa daha okumalıdır?
4. İstanbul’u Fatih Sultan Mehmet fethetmiştir. İstanbul fethedileli kaç yıl olmuştur?
5. Cumhuriyetimizin kuruluşunun 10. yıl dönümünde Atatürk kaç yaşında idi?
Proje Uyarısı: Proje sunumu için grafikteki verilerden yararlanarak rapor hazır-
ladınız mı?
47
Çıkarma İşlemi ile İlgili Problemler Kurma
1. 2272 yolcusuyla İstanbul’dan Girne’ye hareket eden bir geminin sırayla uğradığı li-
manlar ile limanlarda inen ve limandan gemiye binen yolcu sayıları tabloda verilmiştir.
Tablo: Limanlar ve limanlarda inen binen yolcu sayıları
Limanlar İnen yolcu sayısı Binen yolcu sayısı
Tablodaki verilerden ya-
İstanbul — 2272
rarlanarak defterinize çözü-
İzmir 409 375
münde çıkarma işlemi yap-
Kuşadası 1430 1703
mayı gerektiren problemler
Antalya 504 26
kurunuz ve çözünüz.
Girne 2033 —
2. Tablo: Günler ve satış Bir gazete satış noktasında bir hafta boyun-
rakamları ca satılan gazetelerin sayıları tabloda verilmiş-
Günler Satış rakamları tir.
Pazartesi 9304 adet
Salı 7029 adet Tablodaki verilerden yararlanarak defterinize
Çarşamba 6500 adet çözümünde çıkarma işlemi yapmayı gerekti-
Perşembe 8410 adet ren problemler kurunuz ve çözünüz.
Cuma 6400 adet
Cumartesi 9081 adet
Pazar 8604 adet
3. Tablo: Akvaryum balıkları ve sayıları Tabloda akvaryum balıklarının toptan

Balıkların Balık Satılan
satışını yapan akvaryumcunun bir ay-
cinsi sayısı balık sayısı da sattığı balıkların sayıları gösteril-
Japon balığı 5649 3526 miştir.
Lepistes 2124 1071 Tablodaki verileri kullanarak defterini-
Çöpcü 6029 2407 ze çözümünde toplama ve çıkarma iş-
Vatoz 7704 3097 lemleri yapmayı gerektiren üç problem
Melek 8206 571 yazınız.
4. “Salih dede bahçe işleri ile ilgilenmekten çok hoşlanır. Geniş bir arazisi olan Salih de-
de, büyük bir bahçe oluşturmak için kolları sıvıyor. Bahçesine 1402 portakal, 803 man-
dalina, 401 limon ve 376 greyfurt fidanı dikiyor. Bahçesi ile ilgilenmesi için yanında ça-
lıştırdığı bahçıvan fidanları sulamayı unutunca portakal fidanlarının 304’ü, mandalina
fidanlarının 29’u ve greyfurt fidanlarının da 172’si kuruyor. Salih dede bu duruma çok
üzülüyor. Bahçıvan yaptığı hatadan büyük pişmanlık duyuyor ve hatasını telafi etmek
için yeni fidanlar dikiyor. Bahçıvanın bu davranışı Salih dedenin üzüntüsünü biraz ha-
fifletiyor.”
Yukarıdaki metnin verilerinden yararlanarak defterinize çözümünde toplama ve çı-
karma işlemleri gerektiren problemler kurunuz.
Proje Uyarısı: Proje sunumunu yaptınız mı?
48
ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRMESİ
1. 5, 8, 12, 17, 23, ? Verilen örüntüde “?” yerine gelmesi gereken sayı aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) 26 B) 28 C) 30 D) 32
2. //// ..................... Verilen örüntüde boş bırakılan yere aşağı-

daki gruplardan hangisi gelmelidir?
A) B) / C) D)
3. Belirlediğiniz beş arkadaşınızın boylarının uzunluklarını sıklık tablosuna yazınız.

Tablodaki bilgileri kullanarak sütun grafiğini oluşturunuz.
4.
Grafik: Ankara’ya Yağan Yağmur Miktarı Grafiği
Miktar (kg)
Yanda verilen sütun grafiğine göre;
60
50
a. En fazla yağış hangi ayda olmuştur?
40
30 b. Aynı miktarda yağışın olduğu aylar hangileridir?
20
10 c. En az yağış hangi ayda olmuştur?
Ekim
Eylül
Aralık
Kasım
Ocak
Aylar
5. Aşağıdaki sayıların okunuşlarını yazınız.

a. 1975 b. 23 500 c. 301 009
6. “Dokuz yüz beş bin yedi yüz yedi” sayısının rakamlarla yazılışı aşağıdakilerden
hangisidir?
A) 950 770 B) 905 777 C) 950 707 D) 905 707
7. “3 yüz binlik + 6 on binlik + 4 binlik + 1 birlik” Çözümlenmiş olarak verilen sayıyı

yazınız.
8. “255 314 > 74 161 > 5803 > 5901 > 319” Hangi sayının yeri değiştirilirse sıralama
doğru olur?
A) 255 314 B) 74 161 C) 5803 D) 319
9. 5, 3, 0 ve 6 rakamlarını birer kez kullanarak yazılabilecek dört basamaklı en küçük

ve en büyük doğal sayı kaçtır?
49
10. Aşağıda verilen toplama işlemlerini yapınız.
a. 5008 + 315 b. 2599 + 3087 c. 7100 + 2803
11. Aşağıdaki toplama işlemlerinde verilmeyen sayı ve rakamları bulunuz.
a. 2719 b. 53• 9 c. • • • •
+• • • • +• 27• +8067
5582 9• 97 9876
12. İbrahim, 870 TL’ye bulaşık makinesi, 750 TL’ye çamaşır makinesi, 2350 TL’ye buz-
dolabı ve 1475 TL’ye televizyon satın almıştır. Satın aldığı ürünlere toplamda ne
kadar ödemiştir?
13. “61 + 63 + + 67 + 69 ardışık tek sayılarının toplamı 325 olduğuna göre verilme-
yen sayı 66’dır.” İfade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yi işaretleyiniz. D Y
14. “25 TL 3 adet, 17 TL 2 adet ve 40 TL 1 adet” verilerini kullanarak toplama ve çarp-

ma işlemlerini gerektirecek bir problem kurunuz. Kurduğunuz problemi çözünüz.
15. Aşağıdaki çıkarma işlemlerinde verilmeyen sayı ve rakamları bulunuz.
a. 8813 b. 6145 c. • • • •
–• • • • –2• 3• –2071
3381 • 107 5213
16. Pelin’in 5300 TL’si vardır. Parasının 1450 TL’si ile dizüstü bilgisayar, 830 TL’si ile
cep telefonu ve 375 TL’si ile fotoğraf makinesi satın almıştır. Pelin’in geriye ne ka-
dar parası kalmıştır?
17. İpek 240 sayfalık bir kitabın 1. gün 70 sayfasını, 2. gün 80 sayfasını, 3. gün 75 say-
fasını okumuştur. Geriye kitabın okunmamış kaç sayfası kalmıştır?
18. Tablo: Tarla Ürünleri

Ürünler Miktarı (kg)
Buğday 5184 Tablodaki verileri kullanarak çıkarma işle-

mini gerektirecek problemler kurunuz ve çö-
Arpa 3067
zünüz.
Pamuk 6500
Susam 4809
50
T E K N O L O J İ
HESAP MAKİNESİ
Sayılar, insanoğlunun
ilgisini daima çekmiştir.
Daha kolay hesap yapa-
bilmek için önceleri küçük
taşlardan yararlanılıyordu.
Teknolojinin gelişmesiyle
ve buna bağlı olarak he-
sap makinelerinin ortaya çıkmasıyla bugün bu iş için hesap makineleri kullanılıyor.
Bundan 2500 yıl önce Çinliler hesap işlerinde ipler üze-

rinde kolayca hareket edebilen boncuk taneleri kullanma-
ya başladılar. “Çin işi abaküs” bugün bile kullanılmaktadır.
Hesap makinesi, ilk zamanlar dört işlemi yapabilen da-

ha sonraları geliştirilerek her türlü sayısal işlemi yapabilir
hâle getirilen elektronik veya mekanik bir araçtır.
Hesap makinesi; ritmik saymalarda, dört işlem (topla-
ma, çıkarma, çarpma, bölme) becerilerinde kullanılabilir.
Hesap makinesi üzerinde rakamlar ve semboller ile açma/kapama tuşları bulunur.
Hesap makinesi üzerinde bulunan M-, M+, MR ve MC tuşları ile işlemler hesap maki-
nesinin hafızasından yapılabilir.
Aşağıdaki işlemleri hesap makinesini kullanarak
sırasıyla yapalım:
• “4216 + 1249 =” yazıp M+ tuşuna basalım.
• “5050 – 3003 =” yazıp M+ tuşuna basalım.
• “832 ÷ 16 =” yazıp M+ tuşuna basalım.
• Hesap makinesinin üzerindeki MR tuşuna ba-
salım.
Hafıza tuşlarını kullanarak yaptığımız işlemlerin
sonuçları toplamını hesapladık.
• Siz de hesap makinenizi kullanarak farklı uygu-
lamalar deneyiniz.
51
Adı - Soyadı : ............................................... Tarih :................
Sınıfı : ................
Yönerge: Bu form, kendinizi değerlendirmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Aşağıdaki her bir ölçütü göz
önüne alarak kendinizi yazılı olarak değerlendiriniz.
• Bu ünitede neleri öğrendim?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Bu ünitede neleri öğrenirken, yaparken zorlandım?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Bu ünitede karşılaştığım zorlukları nasıl aştım?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Bu ünitede neleri severek yaptım?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
• Ayrıca bu ünitede şunları da yapmayı isterdim:
...............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU

Değerlendiren Arkadaşının
Adı Soyadı : ............................................... Tarih:................
Sınıfı : ................
Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün yeterliliğini göz önünde bulundurarak grubunuzu değerlendiriniz.
DERECELER
BECERİLER Yeterince
Evet Çok az Hayır
değil
1. Derse hazırlıklı (araç-gereçle) geldi.
2. Eğitim ortamını düzenledi.
3. Konuyu anlatırken dikkatimizi çekti.
4. Konuyu anlatırken rahat davrandı.
5. Daha önce öğrendiğimiz konularla bağlantı kurdu.
6. Açık ve anlaşılır bir şekilde konuştu.
7. Jest ve mimik hareketlerini kullandı.
8. Konuyu anlatırken birçok duyu organımıza hitap etti.
9. Bizlerin derse katılımını sağladı.
10. Zamanını iyi kullandı.
11. Sorularımıza doyurucu cevaplar verdi.
12. Konuyu anlatırken çevreden örnekler verdi.
13. Araç gereçleri uygun kullandı.
Yorumunuz: ..............................................................................................................................................
(“Öz Değerlendirme Formu” ve “Akran Değerlendirme Formu” projenin sonunda kendinizi değerlendirmeniz ve
arkadaşınızın değerlendirmesini almanız için hazırlanmıştır. Bu formları, sınıf içi etkinliklerinizin sonunda da çoğal-
tarak kullanabilirsiniz.)
52
SÖZLÜK
A L
arşın : Yaklaşık olarak 68 cm’ye eşit olan lam : Mikroskopta incelenecek maddele-
uzunluk ölçüsü. rin üzerine konulduğu dar, uzun cam
antik kent : Eski Yunan ve Roma uygarlıklarına parçası.
ait olan kent. M
atmosfer : Yeri veya herhangi bir gök cismini matbaa : Basımevi.
saran gaz (hava) tabakası. medeniyet : Uygarlık.
B modern : Çağa uygun, çağdaş.
bank : Çoğunlukla bahçelerde, parklarda motif : Bir eserde sık sık tekrarlanan süsle-
oturulacak sıra. yici öge.
N
basma : Üzerinde baskı ile yapılmış, renkli
nabız : Kalp atışının sağladığı kan basıncın-
biçimler bulunan pamuklu kumaş.
dan dolayı atardamarlara ve özellikle
bütçe : Devletin, bir kuruluşun, bir aile veya bilekteki atardamara parmakla basıl-
kimsenin gelecekteki belirli bir süre dığında duyulan kımıldama.
için tasarladığı gelir ve giderlerini tür nesne : Belli bir ağırlığı ve hacmi, rengi, mad-
ve ayrıntılarıyla gösteren çizelge. desi olan her türlü cansız varlık, şey.
C P
cüsse : İnsan gövdesi. piramit : Mısır firavunlarının mezarlarına veri-
Ç len ad.
çağdaş : Bulunulan çağın anlayışına, şartları- R
na uygun olan, modern. raf : Üstüne öte beri koymak için duvara
D veya dolabın içine birbirine paralel
dağcılık : Dağa tırmanma sporu. olarak tutturulmuş, genellikle geniş,
dekor : Bir yere süsleme amacıyla yapılmış uzun tahta veya metal levha.
çizgi resimlerin hepsi. ritim : Olayların düzenli aralıklarla tekrar-
E lanması niteliği, dizem, tartım.
endaze : 65 cm boyunda bir uzunluk ölçüsü. S
egzersiz : Alıştırma. İdman. senfoni : Bir veya birden çok çalgı için yazıl-
enstrüman : Çalgı. mış değişik çalgıların yer almasıyla ve
eksen : Bir cismi iki eşit parçaya bölen çizgi. tınıların çeşitliliği ile nitelenen orkes-
tra eseri.
F
sergi : Alıcının görmesi, seçmesi için dizil-
figür : Bir dansı oluşturan ölçülü adımlarla
miş şeylerin tümü ve bu nesnelerin
beliren zincirleme hareketlerden her bi- serildiği yer.
ri. stajyer : Staj yapan kimse.
G Ş
geleneksel : Geleneğe dayanan, gelenekle ilgili şeffaf : Saydam.
olan, ananevi. T
H tasarım : Zihinden canlandırılan biçim.
hasılat : Ürün. Gelir, kazanç. teknoloji : Bir sanayi dalı ile ilgili yapım yön-
hekim : İnsanlardaki hastalıkları teşhis eden temlerini, kullanılan araç gereçlerin,
ve onları ilaçlarla veya bazı araçlarla takımların işlem yöntemlerini ve alet-
tedavi eden kimse, doktor. leri kapsayan bilgi.
heybe : İçine öteberi koymaya yarayan, kilim tekstil : Dokuma-dokumacılık.
veya halıdan yapılmış iki gözlü torba. turnuva : Oyuncu veya sporcular arasında sı-
İ rayla yapılan yarışma dizisi.
icat : Yeni bir şey yaratma, bulma. U
ihracat : Bir ülkenin ürettiği malları başka bir uzay mekiği : Uzaya gitmek veya uzay araştırmala-
ülkeye veya ülkelere satması, dış sa- rı için yapılmış taşıt.
tım. V
iletişim : Telefon, telgraf, televizyon, radyo gi- veri : Bir problemde bilinen belirtilmiş an-
latımlardan bilinmeyeni bulmaya ya-
bi araçlardan yararlanarak yürütülen
rayan şey.
bilgi alışverişi, haberleşme.
Y
K
yansıma : Işık dalgalarının yansıtıcı bir yüzeye
kabiliyet : Yetenek. çarparak yön değiştirmesi, aksetmek.
kefe : Terazi gözlerinden her biri. yatay : Durgun bir su yüzeyine paralel.
kostüm : Ceket, pantolon ve bazen de yelek- Z
ten oluşan erkek takım giysisi. zirve : Doruk, tepe, dağın tepesi. En üst aşa-
kule : Çoğunlukla kare veya silindir biçi- ma.
mindeki yüksek yapı.
EK-1
KAYNAKÇA
ALTAMURO Vincent J., CLARKSON Sandra Pryor, Exploring With Pattern Blocks, Learning
Resources Inc.
Bilim Çocuk, TÜBİTAK Yayınları,2004-2005 yılına ait sayılar, Ankara.
BRITEN Paul, Mastermaths, Oxford.
EICHOLZ Robert E., O’DAFFER Phares G., FLEENOR Charles R, Addison - Wesley Mathe-
matics, USA 1999.
GINSBURG Herbert P., GUSTAFSON Deborah B., LEUTZİNGER Larry P., SILVER BUR-
DETT & GINN MATHEMATICS, USA 1994.
HALICI, Emrehan, Zekâ Oyunları, TÜBİTAK Yayınları, Ankara 2005.
KIERNAN, Denise, Great Graphs, Charts & Tables That Build Real Life Math Skills, Scho-
lastic Professional Books, USA 2001.
MEB, İlköğretim Matematik Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara 2009.
MEB, İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar), Ankara 2009.
MEB, İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara 2005.
MEB, İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara 2005.
Scolastic Real - Life Math, Sholastic Profesional Books, USA 2001.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye İstatistik Yıllığı 2004, Ankara 2005.
Türk Dil Kurumu, Yazım Kılavuzu, Ankara 2008.
Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara 2005.
KISALTMA VE SEMBOLLER
cm : Santimetre mg : Miligram
m : Metre t : Ton
km : Kilometre [AB] : AB doğru parçası, AB kenarı
mm : Milimetre |AB| : AB kenar uzunluğu
L : Litre ∠ : Açı
mL : Mililitre
ABC : ABC üçgeni
g : Gram
° : Derece
kg : Kilogram
EK-2

Matematik 4 Dikey 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematik 4 Dikey 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İLKÖĞRETİM

Görsel Tasarım Uzmanı

Program Geliştirme Uzmanı

Ölçme Değerlendirme Uzmanı

Rehberlik / Gelişim Uzmanı

Kavacık Subayevleri Mah. Fahrettin Altay Cad. Nu.: 4/8 Keçiören/ANKARA

Mehmet Âkif ERSOY

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriye-

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, se-

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, va-

1. ÜNİTE: DÜNYAMIZI ŞEKİLLENDİREN GEOMETRİ ..........................................................................11

Açıların Özellikleri → Konu adı

→ Motivasyonla etkinliği ilişkilendirmek amacıyla verilen sorularda kullanılan işaret

Açımızı Oluşturalım, İsimlendirelim

Örnek: → Kazanımı pekiştiren çözümlü sorular

Konu sonlarında, konuya ait kazanımları

Keşfedilmesi beklenen kazanımla ilişkili bilgi verilen kutucuk

12 Ders Kitabı’ndan, Öğrenci Çalışma Kitabı’nın belirtilen sayfasına yön-

Ünite sonlarında, üniteye ait kaza-

Açımızı Oluşturalım, İsimlendirelim

açının köşesi açının kenarı (kolu)

Örnek: Fotoğraflardaki açıları isimlendirelim ve sembolle gösterelim:

M (M açısı) ya da A (A açısı) ya da D (D açısı) ya da

2. Aşağıdaki geometrik şekillerin içlerindeki açıları çizerek gösteriniz.

Açıları Nasıl Ölçelim?

: su bardağı, kalem, renkli kâğıt, makas, cetvel.

Her açının bir büyüklüğü vardır ve bu

Ölçüsü Verilen Açıyı Çizelim R

: açıölçer, kalem, dosya kâğıdı.

İşaretlediğiniz nokta ile isimlendirdiğiniz noktayı, açıölçerin

düzgün kenarını kullanarak birleştiriniz.

Aynı ölçüye sahip açıların duruşlarındaki farklılık açının ölçü-

sünde bir fark yaratır mı?

90° lik bir açıyı açıölçer kullanmadan nasıl çizebilirsiniz?

Örnek: 135° lik bir açı çizelim:

Önce bir nokta işa- Noktadan istediğimiz Açıölçeri açının

170 180 170 180

150 140 130

180 170 180 170

Tahmin Edelim, Ölçelim

: renkli karton, makas, açıölçer, cetvel.

Sandalyede oluşan açı dik açıdır.

Kuşun kanatlarında oluşan

Tahminlerimizi ölçüm yaparak kontrol edelim:

Açıların Çeşitlerini Bulalım

: karton, makas, raptiye, açıölçer, cetvel, gönye.

Örnek: Aşağıda verilen açıların çeşitlerini belirleyelim.

s(R) = 100° s(T) = 160° s(P) = 145°

R, T ve P açılarının kollarının açıklığı 90° den büyüktür. R, T ve P açıları geniş açıdır.

2. Aşağıdaki saatlerde bulunan akrep ve yelkovan arasında oluşan açıları ölçerek

................ ................ ................ ................ ................

Dikdörtgen, Kare ve Üçgeni İsimlendirelim

: geometri şeritleri ve pimleri, karton kutu, kâğıt, kalem,

[DE]← → [FG] → [RM]

1. Aşağıdaki geometrik şekilleri isimlendiriniz.

2. Aşağıdaki geometrik şekillerin kenarlarını isimlendiriniz. Kenar uzunluklarını sem-

Komşu Olmayan Köşeleri Birleştirelim

: geometri tahtası, paket lastiği, tel, makas.

Örnek: Aşağıdaki dikdörtgen ve karenin köşegenlerini gösterelim:

2. P N [PN], [NR], [RA], [AP] karenin kenarlarıdır.

Komşu olmayan köşeleri birleştiren doğru parçası “köşegen” dir.

: kareli defter kâğıdı, açıölçer, cetvel, kalem.

........................ ........................ ........................