Harmonia wokalna

Język turecki jest językiem aglutynacyjnym. Aglutynacja to jeden ze

sposobów, za pomocą których w językach naturalnych zachodzi tworzenie form
gramatycznych. Polega on na dołączaniu (doklejaniu czy też zestawianiu w
zespoły) do rdzenia afiksów, z których każdy pełni tylko jedną, ściśle określoną
funkcję.
W języku tureckim istnieje też harmonia wokalna. Czym jest harmonia
wokalna? Jest to dążenie samogłosek (i w pewnym stopniu spółgłosek) do
ujednolicenia.

W języku tureckim istnieje 8 samogłosek długich i 8 samogłosek krótkich:

a, e, i, o, u, ı, ü, ö
Samogłoski te dzielą się na tylne i przednie, wysokie, niskie, okrągłe i płaskie.

Jest to ważne w gramatyce opisowej. Dla samej nauki języka wystarczy

zapamiętać, że po niektórych samogłoskach mogą iść tylko ich określone
odpowiedniki.

Sufiksy mogą być:

a). jednopostaciowe - np. ki (samogłoska "i" nie zmienia się bez względu na to,
jaka inna samogłoska stała w rdzeniu wyrazu)

b). dwupostaciowe - np. ler(lar). A więc w skrócie, sufiks, który zawiera w sobie
samogłoskę a lub e może być tylko dwupostaciowy i to warunkuje, że jeśli
jakikolwiek inny sufiks po nim dochodzi również jest dwupostaciowy,
harmonizowany do poprzednika.

c). czteropostaciowe - np. sin(sın, sun, sün).

Bardzo ważne jest aby zapamiętać, jaka samogłoska może następować po jakiej:

* a - a, ı
* ı - ı, a
* e - e, i
* i - i, e
* u - u, a
* ü - ü,e
* o - u, a
* ö - ü, e

Przykłady:

Ad - imię

Moje imię: adım

po "a" mogą dochodzić tylko dwie samogłoski: "a" (gdy kolejny sufiks jest
dwupostaciowy) lub "ı" (gdy dochodzący sufiks jest czteropostaciowy). 

Tutaj dodaliśmy 4-postaciowy sufiks posesywny - (i)m - a więc tylko  ı mogło

dojść po samogłosce "a".

A więc warto zapamiętać:

Harmonia wokalna jest stosowana ZAWSZE i przy KAŻDYM dodawanym
sufiksie. Samogłoski harmonizują się do OSTATNIEJ samogłoski wyrazu,
nawet po dodaniu kilku sufiksów.

np. ev - dom
      da- sufiks locativu oznaczający "w"
      (y)im - sufiks predykatywny I osoby l. pojedynczej "ja"

I w ten sposób chcąc powiedzieć: Ja jestem w domu : Evdeyim.

Sifiks liczby mnogiej to –lar/ler. Jest on dwupostaciowy.

WAŻNE!
Kolejność sufiksów:
wyraz+ posesywny+ l. mnoga => ABLAMLAR (moje starsze siostry)
Wyraz+ l. mnoga+ posesywny => ABLALARİM (mam starsze siostry)
Liczby mnogiej nie dodajemy po:
Birkaç- kilka
Az, biraz- mało, trochę
Çok, birçok- dużo, wiele
Her, herhangi- każdy
Hiç, hiçbir- żaden
Çoğu insan bunu bilmiyor- Większość ludzi tego nie wie.