SAMOGŁOSKI (LE VOCALI)

przednie tylne
i u
e o
ɛ ɔ
a
niska (otwarta)

Samogłoski przednie – wymagają przedniej pozycji języka. Znaczy to, że czubek języka pozostaje w kontakcie z dolnymi
przednimi zębami, a przód języka idzie do przodu i podnosi się ku podniebieniu twardemu. Usta są w pozycji poziomej,
niezaokrąglone.

Samogłoski tylne – wymagają tylnej pozycji języka. Znaczy to, że czubek języka wciąż pozostaje w kontakcie z dolnymi przednimi
zębami, a tył języka unosi się ku podniebieniu miękkiemu. Cofnięciu się języka towarzyszy zaokrąglenie się ust.

Samogłoska niska – język jest w najniższej pozycji. Nie jest to samogłoska tylna ani przednia, gdyż język leży luźno na dnie jamy
ustnej. Usta nie są ani rozciągnięte poziomo, ani zaokrąglone, ich pozycja jest luźna, neutralna.

7
 SAMOGŁOSKA [i]

Włoskie [i] brzmi identycznie jak francuskie [i] (midi, fini) czy niemieckie [i] (Lied, tief).
Przy wymawianiu włoskiego [i] szczęki są blisko siebie, lecz zęby nie mogą być złączone. Dolna szczęka musi być swobodna i luźna. Pozycja ust
szeroka, robimy ją jednak mięśniami policzkowymi okalającymi usta, a nie samymi wargami, które powinny być swobodne i miękkie.
Gdy czubek języka jest w kontakcie z dolnymi zębami, język przesuwa się do przodu, a jego boki dotykają górnych zębów trzonowych.
Odległość między językiem i podniebieniem twardym jest dość mała.
Należy zwrócić uwagę na czysty atak, z przygotowaniem organów mowy. Właściwy atak nie angażuje krtani (można pomyśleć o h przed
wypowiedzeniem samogłoski, by tego uniknąć).

1. Najpierw powiedz, potem zaśpiewaj na wygodnej wysokości poniższe sylaby, przytrzymując samogłoski. Artykulacja spółgłosek nie może psuć
jakości samogłoski.

[bi], [mi], [di], [ti], [li], [fi], [vi], [ni] [ib], [im], [id], [it], [il], [if], [iv], [in]

2. Najpierw powiedz, potem zaśpiewaj poniższe słowa dobrze opartym głosem wydłużając samogłoski. Oba [i], akcentowane i nieakcentowane,
powinny brzmieć tak samo i z taką samą intensywnością.

ivi [ˈivi] tam vidi [ˈvidi] widziałem/am divini [diˈvini] boscy

miti [ˈmiti] łagodni vini [ˈvini] wina (l.mn. wino) dipinti [diˈpinti] namalowane
liti [ˈliti] kłótnie ridi [ˈridi] śmiejesz się Iris [ˈiɾis]
vivi [ˈvivi] żyjesz/żywi (przym.) pini [ˈpini] pinie Mimì [miˈmi]
tipi [ˈtipi] typy, rodzaje fili [ˈfili] nić, źdźbło

8
 SAMOGŁOSKA [e]

Jest ona zwana e „zamkniętym”, mamy ją także we francuskim (été, épée) oraz niemieckim (See, Meer). Termin e „zamknięte” wiąże się z tym,
że ta samogłoska wymaga mniejszego otwarcia ust niż tzw. e „otwarte” [ɛ]. Klasyfikuje się ją jako samogłoskę średnio wysoką przednią.
Przy [e] szczęka opada nieco niżej, niż miało to miejsce przy [i]. Usta, nieco mniej rozciągnięte niż przy [i], powinny być miękkie i swobodne, a
ich pozycja utrzymywana przez mięśnie policzkowe. Czubek języka pozostaje przy dolnych zębach, język przesuwa się ku przodowi, ale nieco mniej
niż przy [i]. W związku z tym odległość pomiędzy językiem a podniebieniem twardym jest nieco większa. Boki języka dotykają górnych zębów
trzonowych.

3. Wypowiadaj naprzemiennie [i] oraz [e] biorąc oddech po każdej z nich.

4. Najpierw powiedz, potem zaśpiewaj poniższe sylaby. Artykulacja spółgłosek nie może psuć jakości samogłoski.

[be], [pe], [de], [te], [le], [ne], [fe], [ve] [eb], [ep], [ed], [et], [el], [en], [ef], [ev]

5. Poćwicz słowa, czytając lub śpiewając je parami. Wyraźnie zróżnicuj samogłoski [i] oraz [e].

Cina [ˈʧina] Chiny cena [ˈʧena] kolacja, wieczerza

vile [ˈvile] podły vele [ˈvele] żagle
fitta [ˈfitta] ostry ból fetta [ˈfetta] kromka, plasterek, kawałek
pinna [ˈpinna] płetwa penna [ˈpenna] pióro (ptasie/do pisania)
vizzo [ˈvittso] nieświeży, zwiędły vezzo [ˈvettso] zwyczaj, pieszczota
stilla [sˈtilla] kropla stella [sˈtella] gwiazda
vinti [ˈvinti] pokonani venti [ˈventi] dwadzieścia
fritta [ˈfritta] usmażona fretta [ˈfretta] pośpiech
pira [ˈpiɾa] stos pera [ˈpeɾa] gruszka

9
 SAMOGŁOSKA [ɛ]

Jest ona zwana e „otwartym”, mamy ją także we francuskim (mère, neige) oraz niemieckim (Herz, schnell). Termin e „otwarte” wiąże się z tym,
że ta samogłoska wymaga większego otwarcia ust niż tzw. e „zamknięte” [e]. Klasyfikuje się ją jako samogłoskę średnio niską przednią.
Przy [ɛ] szczęka opada nieco niżej, niż miało to miejsce przy [e]. Usta, nieco mniej rozciągnięte niż przy [e], powinny być miękkie i swobodne,
a ich pozycja utrzymywana przez mięśnie policzkowe. Czubek języka pozostaje przy dolnych zębach, język przesuwa się ku przodowi, ale nieco mniej
niż przy [e]. W związku z tym odległość pomiędzy językiem a podniebieniem twardym jest nieco większa. Boki języka już nie dotykają górnych zębów
trzonowych.

6. Wypowiadaj kolejno [i], [e], [ɛ] biorąc oddech po każdej z nich, następnie w odwrotnej kolejności: [ɛ], [e], [i]. Obserwuj ruch szczęki, kształt
ust i pozycję języka.
7. Najpierw powiedz, potem zaśpiewaj poniższe sylaby wydłużając samogłoskę.

[lɛ], [nɛ], [bɛ], [pɛ], [dɛ], [tɛ], [vɛ], [sɛ], [zɛ] [ɛl], [ɛn], [ɛb], [ɛp], [ɛd], [ɛt], [ɛv], [ɛs], [ɛz]

8. Poćwicz słowa poniżej, wypowiadając je parami. Wyraźnie zróżnicuj [e] i [ɛ] – od wymowy zależy właściwe znaczenie tych słów.

esse [ˈesse] one esse [ˈɛsse] “s”

pesca [ˈpeska] połów pesca [ˈpɛska] brzoskwinia
pera [ˈpeɾa] gruszka pera [ˈpɛɾa] niech zginie
tema [ˈtema] strach tema [ˈtɛma] temat
affetta [afˈfetta] kroi affetta [afˈfɛtta] pragnie/wywiera wpływ/pretenduje

10
 9. Czytaj słowa od lewej do prawej, różnicując samogłoski [i], [e], [ɛ].

vinti [ˈvinti] pokonani venti [ˈventi] dwadzieścia venti [ˈvɛnti] wiatry

pira [ˈpiɾa] stos pera [ˈpeɾa] gruszka pera [ˈpɛɾa] niech zginie
ditte [ˈditte] firmy dette [ˈdette] powiedziane dette [ˈdɛtte] dałem/dałam
affitto [afˈfitto] wynajem affetto [afˈfetto] kroję affetto [afˈfɛtto] uczucie, afekt
misto [ˈmisto] pomieszany mesto [ˈmesto] mieszam mesto [ˈmɛsto] smutny

SAMOGŁOSKA [u]

Pierwsza z tzw. spółgłosek tylnych jest identyczna z niemieckim [u] (du, Blume). Termin „tylna” odnosi się do pozycji języka, nie zaś do
miejsca artykulacji z tyłu jamy ustnej lub w stronę gardła. Wszystkie włoskie samogłoski są przednie, „na masce”, w czym ma pomagać pozycja czubka
języka przy dolnych przednich zębach.
Przy wypowiadaniu włoskiego [u] szczęki znajdują się dość blisko siebie, dolna szczęka luźna. Usta układają się w na tyle małe kółko, że kąciki
ust niemal przestają być widoczne. Wargi się nie spinają; ruch wykonywany jest za pomocą mięśni policzkowych. Czubek języka pozostaje w kontakcie
z dolnymi przednimi zębami, a tył języka unosi się ku podniebieniu miękkiemu.

10. Najpierw powiedz, potem zaśpiewaj wydłużając samogłoskę.

[bu], [mu], [du], [nu], [lu], [ʃu], [ʤu], [vu] [ub], [um], [ud], [un], [ul], [uʃ], [uʤ], [uv]

11
 11. Powiedz, potem zaśpiewaj każdą samogłoskę (akcentowaną czy nieakcentowaną) tak samo starannie.

tu [ˈtu] ty uscio [ˈuʃʃo] wyjście lume [ˈlume] światło, pochodnia, oko

giù [ˈʤu] w dół, niżej urlo [ˈurlo] krzyk, krzyczę muto [ˈmuto] niemy
uno [ˈuno] jeden luna [ˈluna] księżyc cruda [ˈkruda] okrutna
frusta [ˈfrusta] bicz unico [ˈuniko] jedyny funebre [fuˈnɛbre] żałobny, pogrzebowy
giuro [ˈʤuɾo] przysięgam ululo [ˈululo] jęk, wycie furore [fuˈɾoɾe] żądza, gwałtowność, gniew
stupito [stuˈpito] zdumiony virtù [virˈtu] cnota Turiddu [tuˈɾiddu]
umile [ˈumile] pokorny fanciulla [fanˈʧulla] dziewczyna Nabucco [naˈbukko]
udire [uˈdiɾe] crudele [kruˈdɛle] okrutny Ulrica [ulˈrika]

SAMOGŁOSKA [o]

Jest ona zwana o „zamkniętym”, występuje także w języku francuskim (beau, rose) i niemieckim (Not, Wohl). Klasyfikujemy ją jako samogłoskę
średniotylną, gdyż język jest mniej cofnięty niż przy [u].
Przy [o] szczęka opada niżej niż przy [u], pozycja ust zmienia się w niewielkim stopniu, wargi nie są napięte. Czubek języka znajduje się przy
dolnych przednich zębach, tył języka jest zaś dalej od podniebienia miękkiego niż przy [u]. Różnica w ruchu mięśni jest niewielka przy przejściu od [u]
do [o].

12. Wypowiadaj naprzemiennie [u] oraz [o] biorąc oddech po każdej z nich.
13. Powiedz, a potem zaśpiewaj poniższe sylaby. Artykulacja spółgłosek nie może psuć jakości samogłoski.

[lo], [mo], [do], [to], [ko], [go], [zo], [so], [fo] [ol], [om], [od], [ot], [ok], [og], [oz], [os], [of]

12
14. Powiedz, a potem zaśpiewaj.
onda [ˈonda] fala
onta [ˈonta]wstyd, dyshonor
ombra [ˈombra] cień
dono [ˈdono] dar
dolce [ˈdolʧe] słodki, łagodny
stolto [sˈtolto] głupi, tępy
molto [ˈmolto] bardzo
voce [ˈvoʧe] głos
conte [ˈkonte] hrabia
15. Ćwicz wymowę słów, czytając od lewej do prawej. Wyraźnie zróżnicuj samogłoski [u] i [o].
uve [ˈuve] winogrona
unta [ˈunta] namaszczony
urlo [ˈurlo] krzyk, krzyczę
duna [ˈduna] wydma
fuga [ˈfuɡa] ucieczka
urna [ˈurna] urna
multa [ˈmulta] mandat
punte [ˈpunte] ukłucia, rany, kłujące ostrza
culto [ˈkulto] kult
fusti [ˈfusti] gałąź, stelaż
mostro [ˈmostro] potwór
amore [aˈmoɾe] miłość
dolore [doˈloɾe] ból
ardore [arˈdoɾe] żar, namiętność
dottore [dotˈtoɾe] doktor
canzone [kanˈtsone] pieśń
mondo [ˈmondo] świat
Rodolfo [roˈdɔlfo]
forse [ˈforse] być może
ove [ˈove] gdzie
onta [ˈonta] wstyd, dyshonor
orlo [ˈorlo] brzeg, skraj
dona [ˈdona] daje, daj
foga [ˈfoɡa] furia, impet
orna [ˈorna] zdobi
molta [ˈmolta]
ponte [ˈponte] most
colto [ˈkolto] uczony, wykształcony, uprawiany (o ziemi)
fosti [ˈfosti] byłeś
13
 SAMOGŁOSKA [ɔ]

Jest ona zwana o „otwartym”, występuje także w języku niemieckim (Gott, Wort). Klasyfikujemy ją jako samogłoskę średnioniską tylną, gdyż
język jest mniej cofnięty niż przy [o].
Przy [ɔ] szczęka opada dużo niżej niż przy [o], usta przyjmują kształt pionowego owalu. Aby uzyskać właściwy układ ust i szczęki pomocne
będzie lekkie naciśnięcie palcami na policzek w okolicach zębów mądrości. Szczęka opadnie wtedy do właściwej pozycji, usta ułożą się jak trzeba, a
wargi nie będą napięte. Wargi kierujemy lekko ku przodowi.
Czubek języka znajduje się przy dolnych przednich zębach, tył języka jest zaś dalej od podniebienia miękkiego niż przy [o]. Różnica w ruchu
mięśni jest znaczna przy przejściu od [o] do [ɔ].

16. Powiedz, a potem zaśpiewaj następstwo [u], [o] i [ɔ], a następnie w odwrotnym kierunku: [ɔ], [o], [u].
17. Powiedz, a potem zaśpiewaj poniższe sylaby. Artykulacja spółgłosek nie może psuć jakości samogłoski.

[lɔ], [nɔ], [ʃɔ], [ʧɔ], [ʤɔ], [zɔ], [dzɔ] [ɔl], [ɔn], [ɔʃ], [ɔʧ], [ɔʤ], [ɔz], [ɔdz]

18. Powiedz, a potem zaśpiewaj.

oh [ˈɔ] och morte [ˈmɔrte] śmierć figliola [fiʎˈʎɔla] córka

ho [ˈɔ] mam gote [ˈgɔte] policzki povero [ˈpɔveɾo] biedny
no [ˈnɔ] nie orrido [ˈɔrrido] potworny Tonio [ˈtɔnjo]
poˈ [ˈpɔ] nieco, trochę ristoro [riˈstɔɾo] wytchnienie Antonio [anˈtɔnjo]
odo [ˈɔdo] słyszę alloro [alˈlɔɾo] laur Floria [ˈflɔɾja]
oro [ˈɔɾo] złoto tesoro [teˈzɔɾo] skarb Flora [ˈflɔɾa]
poco [ˈpɔko] niewiele solito [ˈsɔlito] zwykły, zwyczajny Goro [ˈgɔɾo]
loco [ˈlɔco] miejsce morbido [ˈmɔrbido] miękki Lindoro [linˈdɔɾo]
14
 19. Poćwicz poniższe słowa czytając od lewej do prawej. Wyraźnie zróżnicuj [o] i [ɔ].

botte [ˈbotte] beczka botte [ˈbɔtte] ciosy

voto [ˈvoto] przysięga
colto [ˈkolto] uczony
tosco [ˈtosko] Toskańczyk
torre [ˈtorre] wieża
torta [ˈtorta] ciasto, tort
volto [ˈvolto] twarz, oblicze
corso [ˈkorso] biegający
accorsi [akˈkorsi] nadbiegający
voto [ˈvɔto] przysięgam
colto [ˈkɔlto] złapany, pochwycony
tosco [ˈtɔsko] trucizna
torre [ˈtɔrre] zabierać (togliere)
torta [ˈtɔrta] wykrzywiona, wykręcona, zgięta
volto [ˈvɔlto] zwrócony, obrócony
corso [ˈkɔrso] Korsykanin
(mi) accorsi [akˈkɔrsi] zorientowałem się

SAMOGŁOSKA [a]

Włoskie [a] jest identyczne z niemieckim (Saal, Rast). Jest klasyfikowane jako samogłoska niska środkowa.
Przy wymowie [a] szczęka swobodnie opada, bez jakiegokolwiek wysiłku lub napięcia. Usta są w pozycji neutralnej: ani nie zwężone, ani nie
rozciągnięte.
Język, całkowicie luźny, leży nisko na dnie jamy ustnej, bez jakiegokolwiek unoszenia się. Jest płaski, a więc już nie tylko jego czubek, ale cały
język ma kontakt z dolnymi dziąsłami.

20. Powiedz, a potem zaśpiewaj następstwo [i], [e], [ɛ], [a] i odwrotnie [a], [ɛ], [e], [i], biorąc oddech po każdej z samogłosek.
21. Powiedz, a potem zaśpiewaj następstwo [u], [o], [ɔ], [a], a następnie w odwrotnym kierunku: [a], [ɔ], [o], [u].
15
22. Powiedz, a potem zaśpiewaj poniższe sylaby. Artykulacja spółgłosek nie może psuć jakości samogłoski.

[ka], [ga], [ʧa], [ʤa], [tsa], [dza],[ʃa], [za] [ak], [ag], [aʧ], [aʤ], [ats], [adz], [aʃ], [az]

23. Powiedz, a potem zaśpiewaj. Zwróć uwagę na różnicę w układzie aparatu mowy między samogłoskami [o], [ɔ] i [a].

caro [ˈkaɾo] drogi madonna [maˈdɔnna] Madonna

mora [ˈmɔɾa] niech umrze ancora [anˈkɔɾa] jeszcze, wciąż
fola [ˈfɔla] bajka soave [soˈave] łagodny
foglia [ˈfɔʎʎa] liść somaro [soˈmaɾo] osioł
gota [ˈgɔta]policzek corallo [koˈɾallo] koral
fato [ˈfato] los sgorgava [zgorˈɡava] wytryskiwał/a
tavola [ˈtavola] stół Lola [ˈlɔla]
compagna [komˈpaɲɲa]towarzyszka Bartolo [ˈbartolo]
Amonasro [amoˈnazro] Giovanna [ʤoˈvanna]
Fontana [fonˈtana]

16