OD WYDAWNICTWA

„Mówimy po francusku" stanow i po szerzo ną i zm odyfikow aną wersję

podręcznika „ Parlez-vous français?"". Przy jej op raco w an iu autorzy
wykorzystali kilkunastoletnie doświadczenia, spostrzeżenia i uwagi
z a ró w n o własne, j a k i sygnalizowane przez użytkow ników korzysta­
jących w różnej formie — przy uczeniu się bądź nauczaniu języka
francuskiego — z podręcznika „Parlez-vous fra n ça is ?"".
W prow adzenie zm ian dotyczących różnorakich aspektów języko­
wych. a więc zasobu tematycznego, leksykalnego i strukturalnego jak
i poświęcenie dużej uwagi problem o w i po praw nej wymowy p o d y k to ­
wane było dążnością d o podniesienia dydaktycznej wartości p o d ­
ręcznika.
W obecnej swej postaci podręcznik zawiera 70 jednostek lekcyj­
nych prezentujących wiadomości w zakresie podstaw owej z n a jo m o ­
ści języka francuskiego; m ateriał ten przy systematycznej nauce. w; wy­
miarze dwóch godzin tygodniow o, m oże być o p a n o w a n y w okresie
je d n eg o roku.
Z asó b leksykalny i zakres zagadnień gram atycznych o party na wy­
borze zastosow anym we français fondamental został w obecnej wersji
podręcznika znacznie poszerzony. W zbogacony został również zakres
tematyczny prezentujący podstaw ow e problemy codziennego życia
współczesnego, co łączy się z odpow iednim d o b o rem środków języ­
kowych.
W celu zapew nienia m aksym alnej efektywności w czynnym o p a n o ­
waniu języka francuskiego podręcznik stara się postaw ić d o dyspozycji
użytkow ników różne środki dydaktyczne. T a k więc jest on wyposa­
żony w nagrania tekstów lekcyjnych gw arantujących w pełni p o ­
p raw n y wzorzec w ymowy i to zarów no w postaci płyt, ja k i taśm m a ­
gnetofonow ych, a p o n a d to 10 pierwszych lekcji o ra z niektóre partie
kom entarza posiadają d o d a tk o w o zapis wymowy w formie transkrypcji

5
fonetycznej. T ek sto m lekcyjnym towarzyszy k o m e n ta rz wyjaśniający
w przystępnej formie pro blem y językowe występujące w poszczegól­
nych dialogach oraz zasady pisowni i wymowy. Zamieszczone w każ­
dej lekcji ćwiczenia służyć m ają dw ojakiem u celowi: kontroli o p a ­
now ania m ateriału, w czym p o m o c n y jest również klucz pozwalający
na sprawdzenie p o p raw n o ści ich w ykonania, a p o n a d to gruntowniej-
szemu i ak ty w n e m u przyswojeniu sobie om aw ianych zagadnień ję­
zykowych.
Podręcznik zatem — p o d w arunkiem systematycznej i z o rg an izo ­
wanej pracy — stwarza w arunki do gruntow nego o p an o w an ia języka
francuskiego w zakresie podstaw ow ym .
 SYSTEM FONOLOGICZNY JĘZYKA FRANCUSKIEGO

Z asób głosek w języku francuskim i ich wartość foniczna, zwłaszcza

w zakresie samogłosek, kształtują się odm iennie niż w języku polskim.
Przytoczone niżej zestawienia prezentują głoski języka francuskiego
w ujęciu systematycznym.
Jak o wzorzec wymowy m iaro d ajn e jest nagranie na płytach. Dla
ułatwienia je d n a k pracy z tekstem w p ro w ad zo n o w podręczniku,
w początkow ych 10 lekcjach, transkrypcję fonetyczną. Zapis transkryp-
cyjny stosow any jest równolegle z pisow nią oryginalną. Polega on na
zastosow aniu umownej pisowni posługującej się symbolami poszcze­
gólnych dźwięków w sposób konsekwentny. W prow adzenie tran sk ry p ­
cji u w aru n k o w an e jest brakiem ścisłej odpowiedniości między pi­
sownią oryginalną a wymową.
Z asto so w an a w; podręczniku transkrypcja o p a rta jest na systemie
m iędzynarodow ym , z tym, żc ograniczono ilość stosowanych symboli,
w prow adzając tam , gdzie było to możliwe, odpow iednie znaki alfa­
betu polskiego.
Prezentacja różnorodnych aspektów pisowni i wymowy p rzeprow a­
dzana będzie sukcesywnie w poszczególnych jednostkach lekcyjnych.

SAMOGŁOSKI

1. S a m o g ło s k i u stn e

S ym bol Iran s k r. O d p o w i e d n ik fra ncuski Przykłady

['] i ici [isi]

[e] e f e r m é (ścieśnione) été [ete]
e o u v e r t (otwarte) père [pe : r]

7
 |a a n t é r i e u r (przednie) patte [pat]
[a] *
|a p o s t é r i e u r (tylne) pas [pa]
o o u v e r t (otwarte) porte [port]
M o f e r m é (zam knięte) dos [do]
[u] ou f r a n ç a i s tout [tu]
[y] u fran ęais lune [lyn]
[o] eu f e r m é (ścieśnione) peu [jM
H eu o u v e r t (otw arte) sœ u r [sœ :
[<>] e m u e t (niestałe) le [la]

2. S a m o g ło s k i nosowe

S y mb o l t r a n s k r . Przykłady Charakterystyka

[f] fin t /e ] j a k w wyrazie kęs

W bon m wąs
[à] enfant W S] bank
[*] un [à] brak o d p o w ied n ik a w jęz.
polskim. Dźwięk zbliżony
do ę

3. P ó łs a m o g ło s k i
S y mb o l t r a n s k r . Przykładv Charakterystyka

[j] pied [Pje] ja k w wyrazie język

[“] oui ["/] „ „ „ ang. water
w nuit [m/i] brak odpow iednika w jęz.
polskim

SPOŁGŁOSKI

S y mb o l t r a n s k r . Przykłady Charakterystyka

[p ] papa [papa] ja k w wyrazie popełnić

[t] thé [te] „„ „ tępy

* P o n iew a ż a t y l n e za n ik a we w sp ó łczesn y m języku francuskim, a w praktyce

nauczania języka nacisk na o d r óżn ia n ie a p r z e d n i e g o od a t y l n e g o nic wydaje
się absolu tn ie k onieczny, autorzy nie uwzględnili w transkrypcji różnicy między tymi
s a m o g ło sk a m i, sprowadzając je d o dźw ięku w y p o śr o d k o w a n e g o i o znaczan ego w trans­
krypcji za p o m o c ą [«], zb liżo n eg o w w y m o w ie d o a polskiego.

8
 [*] roc [n k] jak w wyrazie kamień
[/>] beau [bo] 11 11 11 bania
[d] ride [rid] 1* ii dąb
[g] gare [ga : r] ii 11 *i góra
r/i frère [fre : r] ii ii ii funt
M sucre [sykr] 1' 51 11 sos
[./] ruche [ryf] 11 11 11 szopa
[V] vive [v/ : v] 11 11 11 wojna
[--] zéro [zero] 11 11 i* zero
[i] jardin [żardę] 11 11 11 żona
[/] laine [len] 11 11 11 lud
[r] rêve [re : v] ?1 11 71 rana
[m] mère [me : /*] 11 11 11 mały
[«] N oël [nJel] 11 15 11 napój
[ń] règne [reń] 11 11 11 krtań
[-) horizon [.niżą] h nie jest wymawiane

Uwagi:
Znak (:) o zn acza dłu g o ść poprzedzającej sa m o g ło sk i: [a :J a długie
Znak C') nad sam ogłoską o zn acza rozdzielną w y m o w ę sąsiednich sam ogłosek Noël
[#!**/]
Znak o z n a c z a koniec grupy rytmicznej
Znak oz n a c z a koniec zdania
Znak _ o zn acza łączenie m ięd zy w yrazow e
PREMIÈRE LEÇON LEKCJA PIERWSZA

R o d za jn ik nieokreślony . Elizja .
Ł ączenie m iędzy wyrazowe

U n e familie Rodzina

— Voici un J io m rn e . — O to mężczyzna.
vuasiœnom ||
— C'est m onsieur Vernet. — T o jest p an Vernet.
se md sj e verne ||
M onsieur Vernet est_un_hom m e. — Pan Vernet jest mężczyzną.
DiJsjo verne \ etœnom ||
— Voici une femme. — O to kobieta.
vuasi yn fa m ||
— C 'est m a d am e Vernet. — T o jest pani Vernet.
se ma clam verne |j
— M ad am e Vernet est^une femme. — Pani Vernet jest kobietą.
maclam verne | etyn fa m |!
— Voici un garçon. — O to chłopiec.
vuasi œ garsq ||
— C e s t Pierre. — T o jest Piotr.
se pje : r ||
Qui est P ierre? — K im jest P io tr?
k i e pje : r (|
— Pierre est^un garçon. — Piotr jest chłopcem.
pje : r etœ garsq H
— Voici une fille. — O to dziewczynka.
v“asi yn f i j ||
C ‘est Françoise. — T o jest Franciszka.
se fr a s ua : z\\
Qui est F ran ço ise? — K im jest F ran ciszka?
k i e fra sua : r ||
Françoise est^une jeun e fille. — Franciszka jest dziew­
fra sua : z | etyn iœ n fij || czynką.

10
 M onsieur Vernet e s t j n g é n i e u r . Pan Vernet jest inżynierem.
mdsjo verne | etężenjce : /* |!
— C'est_un bon J n g é n ie u r . — T o jest dobry inżynier.
setœ bonęzenjoe : r ||
— Et c'est^un bon mari. - 1 (to jest) * dobry mąż.
e | setœ bq m ari ||
— M onsieur Vernet est Polonais? — Czy pan Vernet jest Pola­
mdsjo verne e polo ne I1 kiem ?
— N o n . m o n sieu r Vernet — Nie pan Vernet
nq mdsjo verne
est Français. jest Francuzem.
e frase ||
— M onsieur Vernet. m adam e Ver­ — Pan Vernet, pani Vernet,
net,
mdsjo verne m adam verne
— Pierre et F r a n ç o is e ... — Piotr i F ra n c is z k a ...
pje : r e J'râsua : r i
— C ’est_une famille. — Stanow ią rodzinę (dosl.
setyn J a m ij || to jest rodzina).

Objaśnienia

filie = dziewczyna , dziewczynka : termin s to so w a n y w sensie przeciwstawienia go

wyrazowi garçon = chłopiec. W innej sytuacji, dla określenia mniejszej dziewczynki
stosuje się termin jeune filie lub petite filie.

* W nawiasach p o d a w a n e będą wyrazy, które trzeba pom in ąć lub uzupełnić w tłu­

maczeniu.

11
 Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

VOICI o to (tu), to właśnie

c 'e s t . . . to j e s t . . .

Pisow nia i wym

V owa

Pisownia stanowi graficzne odw zorow anie wymowy. Dźwiękom

języka m ów ionego o d p o w ia d a ją symbolizujące je znaki graficzne
(litery). Z m iany zachodzące w rozwoju języka p ro w a d z ą / biegiem
czasu do rozbieżności między a k tu a ln ą wym ow ą a tradycyjną pi­
sownią. Taki stan rzeczy stwarza potrzebę stosowania w nauce ję ­
zyków obcych d o d a tk o w e g o zapisu graficznego o partego na k o n ­
sekwentnej odpowiedniości z n ak u graficznego i dźwięku. System tego
rodzaju symboli nosi nazwę transkrypcji fonetycznej.
Poniew aż w jęz. francuskim istnieją rozbieżności między w y m o w ą
a pisownią, w podręczniku b ę d ą stopniow o prezentow ane zasady
pisowni i wymowy.
pisownia w ymowa przykłady
oi [vi V0IC1 [vuasi]
Ç [s] garçon Iga rsą]
m iędzy dw iem a
s a m o g ło sk a m i U] Françoise [frasua : z]

ai f spółgłoska Polonais [pJhne]

(nicw y m awiana)

R O D Z A J NIK N I E O K R E Ś L O N Y ( A R T I C L E IN D É F IN I)

W języku francuskim rzeczowniki występują zazwyczaj łącznie

z poprzedzającym i je rodzajnikam i. Funkcja rodzajnika polega m.in.
na w skazyw aniu rodzaju gram atycznego i liczby rzeczownika. W j ę ­
zyku polskim rodzajnik nie występuje, a rodzaj i liczba określane są
przez sa m ą form ę rzeczownika.
R o zró żn iam y rodzajnik o k r e ś l o n y i n i e o k r e ś l o n y .
R odzajnik n i e o k r e ś l o n y sygnalizuje, że rzeczownik, o którym
m o w a, nic jest dotychczas znany, czy to z poprzedzającego tekstu,
czy z sytuacji bądź też występuje ja k o nazwa gatunku.

12
 W tekście lekcji 1. występuje rodzajnik nieokreślony liczby p o ­
jedynczej dla rodzaju m ę s k i e g o — un [œ] i ż e ń s k i e g o — une [yn]
(un hom m e, un garçon, un m a ri; une femme, une fille).

U w a g i:

1. W języku francuskim nic ma rodzaju nijakiego.

2. Przed imionami własnymi rodzajnika się nie stosuje
C'est un garçon, a l e C e s i Pierre. C'est m onsieur Vernet.

ELIZ JA ( É L I S I O N )

C ’est ce + est — to je st

W wyrażeniu tym znak /'/ zwany ap ostro fem symbolizuje pom iniętą
w wymowie i w pisowni samogłoskę e w wyrazie ce. Zjawisko polega­
jące na pom ijaniu wymowy samogłosek a oraz e przed wyrazami
zaczynającymi się od samogłoski lub niemego h nosi nazwę e Ii7j i .
11 nieme — p a trz lekcja 9.

ŁĄCZENIE M IĘ D Z Y W Y R A Z O W E ( L I A I S O N )

Zdanie C ’est^un honime wymawia się ja k o [setœrvni]* tzn. wyma­

wia się końcowe spółgłoski w yrazów est [/] i un [n] przed wyrazami
zaczynającymi się od samogłoski lub niemego h. W pozostałych sy­
tuacjach nie są one wymawiane.
Zjawisko to, polegające na reaktyw ow aniu w wymowie końcowych
spółgłosek wyrazowych w przytoczonych wyżej sytuacjach, nosi nazwę
liaiso n .
Liaison pełni głównie role eufonicznego regulatora języka z a p o ­
biegając pow staw aniu tzw. rozziewu ( h i a t u s ) w w ypadku zbiegu
w wymowie dwóch samogłosek.

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania według wzoru:

Qui est Monsieur Vernet? Monsieur Vernet est un homme.

Qui est M a d a m e Vernet? Qui est Pierre? Qui est F r a n ço ise?

13
2. Wstawić odpowiedni rodzajnik nieokreślony:

C ’est . . . h o m m e . C ’est . . . f e m m e . C ’est . . . garçon. C ’est . . . mari. C ’est . . . fille. C ’est . . .

ingénieur. C ’est . . . f a m i l l e .

3. Przepisać zaznaczając za pomocą znaku w łączenia między wyrazowe:

C ’est un mari. C ’est un bon mari. C ’est un garçon. C ’est un bon garçon. C ’est un F r a n ­
çais. C ’est un bon Français. C ’est un h om m e. C'est un grand ho m m e. C ’est un bon
ingénieur.

DEUXIÈME LEÇON LEKCJA DRUGA

l iczba m noga r z ec z o w n ik ó w . Q u ’est-ce que c ’est? .

S a m o g ło sk a e

U n e chambre Pokój

Voici une cham bre. — O to pokój.

vuasi yn fa : br ||
C'est line cham bre. — T o jest pokój (sypialny).
setyn Jâ : br ||
1:1 voici des m eubles: — A oto meble:
e vuasi de mœbI ;
une table, une chaise, stół, krzesło,
yn tabl yn j \ : r |
un fauteuil et un lit. fotel i łóżko.
œ fo tœ j e à' li
Ht ça. qu'est-ce que c'est? — A to, co to je st?
e sa krskdse ||
C'est un électrophone — T o jest adapter,
seîœnehktrofon \
et voici des disques. a to płyty.
e vuasi de disk ||

14
 Et voici des rayons — A to półki
e vuasi de reją \
et des livres. i książki.
e de li : vr <i
Et voici des cahiers, — A o to zeszyty,
e vuasi de kaje |
des crayons et des papiers. ołówki i papiery.
de kreją | e de papje ||
Et ça, qu'est-ce que c'est? — A to, co to jest?
e sa || keskdse ||
Ça, c'est un placard. — To, to jest szafa ścienna.
sa | setœ plaka : r ||
Voici des cravates, des vestons, O to kraw aty, m arynarki,
vuasi de kravat | de vestq
des p antalo ns, des chemises spodnie, koszule
de patcdq ! de f m i : r \
et des chaussettes. i skarpety.
e de fo se t ||
Ce sont des vêtements d 'h o m m e 1 — T o są ubrania męskie (dosi.
se są de vetmà dom mężczyzny).
Et voici des jupes, des blouses — A o to spódniczki, bluzki
e vuasi de zyp \ de blu : z \
et des bas. i pończochy.
e de ba ||
Ce sont des vêtements de f e m m e 2. — To są ubrania damskie
sà są de vetmà dfam || (dosl . kobiety).

Objaśnienia

Chambre = w e w sp ó łczesn ym języku francuskim o zn acza wyłącznie pomieszczenie,

w którym się śpi. Inne pokoje określam y wyrazem pièce f pjes).

Et ça, qu’est-ce que c ’est? A ( to ), co to je st?

W m ow ie potocznej, pytając o konkretny przedm iot używ am y wyrażenia: Et ça, qu’est-ce
que c’est? O d p o w ie d ź na tego rodzaju pytanie brzmi: Ça, c ’e s t . . .

1 2 . . . d e s vêtements d’homme (de femme) — przyimek de przed rzeczownikiem zo

stanie objaśniony w lekcji 3.

15
 Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

qu’est-ce que c ’est? c o to jest?

ce s o n t . . . to s ą ...
des vêtements d’homme ubrania męskie
des vêtements de femme ubrania dam skie

Pisow nia i w ym ow a

p i s o w n ia wymowa przykłady

-au- M fauteuil [fotœj]

-ay- w crayon [kr (ją]
rayon [reją]
-que na k ońcu wyrazu (Al disque [disk]

L IC Z B A M N O G A R Z E C Z O W N I K Ó W

F orm y liczby mnogiej rzeczowników cechują w pisowni końcówki

-s lub -x oraz odpow iednia forma rodzajnika. K oń ców ki powyższe
(poza l i a i s o n ) nie są wymawiane.
Rodzajnik nieokreślony posiada w liczbie mnogiej formę des za­
równo dla rodzaju męskiego, jak żeńskiego.

P rz y k ła d y :
liczba pojedyncza liczba mnoga

un m eu ble [Æ mœbt] des m eu bles [de mœbi]

un cahier [«• kaje] des cahiers [de kaje]
une cham bre [yn iîi : br] des cham bres [de f a : br]
une cravate [yn kravat] des cravates [de kravat]
U w a g a : R zeczow niki z a k o ń c z o n e w liczbie pojedynczej na -s, -x, -z zachow ują w liczbie
mnogiej tę samą formę.
un corps ciało des corps ciała
un nez nos — des nez nosy
une voix g h s — des voix glosy

Q U 'E S T -C E Q U E C 'E S T

O d po w iedź na pytanie Q u ’est-ce que c'est [keslost] — Co to j e s t ?

może brzmieć albo C ’e s t . . . [se]... — To je s t.... gdv chodzi o jedn ą

16
osobę lub rzecz, albo C e s o n t . . . [sa są ]... — To s ą . .. jeśli jest mowa
o więcej niż jednej osobie lub rzeczy, n p.:

C ’est un livre.
Q u ’est’ce que c'est?
Ce sont des chaussettes.

SAM OGŁOSKA E

W języku francuskim istnieją dwa rodzaje samogłoski e:

[ e ] — e otwarte (e o u v e r t )
[<?]— e ścieśnione (e f e r m é )

P rzy k ła d y :

[e] — V e r n e t [verne]; c ’est [se]; français [frase] ; chaise [je : z] ; vêtement [vetma];
chaussettes [joset] ;
[e] — cahier [kaje ] ; parler [parle]; des fr/e]; gai [ge]

ĆW ICZENIA

1. Następujące zdania podać w liczbie mnogiej według wzoru:

C ’est un garçon. Ce sont des garçons.

C ’est une fille. Ce sont des filles.

C'est un h o m m e. C ’est une fem m e. C ’est une cham bre. C ’est un m euble. C'est un vê­
tement. C'est une table. C'est un ingénieur. C'est un placard.

2. Podać poniższe zdania w liczbie pojedynczej:

Ce sont des chambres. C ’est une chambre.

Ce sont des chaises. Ce sont des fauteuils. Ce sont des lits. Ce sont des disques. Ce sont
des cahiers. Ce sont des cravates. Ce sont des blouses.

3. Odpowiedzieć na pytania według podanego wzoru:

Voici une jupe. Q u ’est-ce que c ’est? C ’est une jupe.

Voici des bas. Q u ’est-ce que c ’est? Ce sont des bas.

Voici une blouse. Q u'est-ce q u e c'est? Voici d e s chaussettes. Q u ’est-ce que c'est? Voici
des pantalons. Q u ’est-cc q u e c ’est? Voici un veston. Qu'est-ce que c ’cst? Voici des v ê ­
tements. Qu'est-ce que c'est?

17
TROISIÈME LEÇON LEKCJA TRZECIA

--------------------------------------------------------------

R o d za jn ik określony . Przyimek d e.
Iloczas sam ogłosek

La chambre de Pierre P o k ó j P iotra

— Voici une cham bre. •— O to pokój.

V asi yn f â : br ||
— C 'est la ch a m b re de Pierre. — T o jest pokój Piotra.
se la fabra dd pje : r ||
— Voici le plafond, le plancher, — O to sufit, podłoga,
vua si la plafq | h plâfe |
les m urs, la porte et ściany, drzwi i
te rny : r \ la port e
les fenêtres de la ch am b re. o k n a pokoju.
le fnetra dla f â : br ||
— C 'est le plafo nd , c'est — T o jest sufit, to jest
se la plafą | se
le plancher, ce sont les murs, podłoga, to są ściany,
la plâfe | sa sq le m y : r |
c'est la porte, et ce sont to są drzwi, a to są
se la port \ e sa sq
les fenêtres de la cham bre o k n a poko ju
le fn etr | dla fâbra
de Pierre. Piotra.
dd pje : r ||
— Voici la table et les livres — O to stół i książki
v“asi la tabl e le li : vr |
de Pierre. P iotra.
dd pje : r ||
C 'est la table el ce sont — T o jest stół, a to są
se la tabl | e sa sq
les livres de Pierre. książki Piotra.
le livra da pje : r ||
— Et voici une p h o to . C'est — A oto fotografia. T o jest
e vuasi yn fa to || se

18
 la p h o to d 'A n d ré. fotografia Andrzeja.
la fo to dàdre ||
— Qui est A n d ré ? — K im jest A nd rzej?
k i etàdre ||
— A ndré est un ami de Pierre. — Andrzej jest przyjacielem
adre | et certami dd pje : r || Piotra.
- Et voilà Françoise, la sœ ur — A oto Franciszka, siostra
e ! vPala frâ sua : 2 | la sœr
de Pierre. Piotra.
dd pje : /• Il
— Pierre et Françoise ce sont — Piotr i Franciszka są
pje : r e fra sua : z | sd są
les enfants de m onsieur et m a ­
dam e dziećmi państw a (dosl. pana
lezâfâ dd mdsjo e madam
Vernet. i pani) Vernet.
verne ||
— Pierre est le fils de m onsieur — Piotr jest synem pana
pje : r \ e Id fis dd mdsjo
Vernet. Vernet.
verne ||
— Françoise est la fille de — Franciszka jest córką
frd sua : z | e la f i j dd
m onsieur Vernet. p a n a Vernet.
mdsjo verne ||
Pierre est le frère de Françoise. — Piotr jest bratem F ra n ­
pje : r \ e Id frer dd fra sua : z || ciszki.
Françoise est la so*ur de Pierre. — Franciszka jest siostrą
frâ sua : z \ e la sœr dd pje : /* | Piotra.

Objaśnienia

Pre7.cntacja. Przedstawiając k o g o ś używam y zw rotów :

Voilà monsieur X. O to pan X.

Voilà madame Y. O to pani Y.
Voilà mademoiselle Z . O to pani (panna) Z.

19
 Zwroty s to s o w a n e przy prezentacji d o sto so w a n e są d o płci i stanu cyw iln ego przed­
stawianej o so b y .

V oilà podobnie ja k voici znaczy oto , lccz jest w języku współczesnym

częściej używane.
La porte — drzw i ; w języku francuskim termin ten występuje
w I. pojedynczej, w języku polskim wyłącznie w liczbie mnogiej.

Pisow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

ph [/] photo ff i to]

eh [/] chambre [ja : br]
j [ż] bonjour [bąiu : r]
u [>•] mur [my : r]
œ u -f- spółgłoska sœ u r [sœ : r]
(w ym aw iana)
en [«] enfant [afa]
an [a] plancher [pluje]
am [a] chambre [ja : br]

R O D Z A JN IK OKREŚLONY

R odzajnik określony występuje przy rzeczowniku odnoszącym się

do rzeczy lub istoty ju ż znanej, o której p o siad am y ju ż informacje.
Rodzajnik określony posiada następujące form y:
liczba liczba
pojedyncza mnoga

rodzaj m ę s k i Ie (1’) les

rodzaj ż e ń s k i la (P) les

U w a g a : Form a rodzajnika o k r e ślo n e g o I’ występuje przed rzeczownikam i zaczyn ają­

cymi się o d sam ogłoski lub n iem ego h (1’a m i, Penfant, Phom m e). Z a c h o d zi tu zjawisko
elizji, p. str. 13.

Poniższe przykłady ilustrują zakres zastosow ania rodzajnika nie­

określonego i określonego.
Voici une cham bre. — C'est lu chambre de Pierre.
Voici une porte. — C'est la porte de la chambre de Pierre.
Voici un enfant. — C ’est / ’enfant de Monsieur Vernet.

20
 PRZYIM EK D E

Przyimek de przed rzeczownikiem sygnalizuje fakt przynależności

pełniąc funkcję analogiczną d o funkcji dopełniacza w jęz. polskim.
Przed wyrazami zaczynającymi się od samogłoski lub niemego h
przyimek ten m a form ę d \
C est la cham bre de Pierre. T o jest pokój Piotra.
Voici la porte et les fenêtres de la chambre. O to sa drzwi i o k n a p ok o ju .
Ce sont des vêtem ents d'hom m e. T o są ubrania m ęskie.

ILO CZAS SAM O G ŁO SEK

Samogłoski francuskie m o g ą być w ym aw iane d ł u g o lub k r ó t k o .

Jak o długie m o g ą występować tylko w pozycji akcentowanej, to znaczy
na końcu wyrazu lub na końcu grupy rytmicznej (p. str. 27).
Zgodnie z ustaleniem M iędzynarodow ego Tow arzystw a Fonetycz­
nego długość samogłosek zaznacza się dwiem a kropkam i umieszczo­
nymi po z n a k u fonetycznym samogłoski (:).
Samogłoski n o s o w e są długie przed każdą wymawianą spół­
głoską lub g ru p ą spółgłosek: enfance [afa : s ] dzieciństwo ; chambre
[Ja : br] p o k ó j ; ombre [ą : br] cień ; peintre [pę : tr] malarz.
Samogłoski [o], [0 ] również są długie przed każdą wymawianą
spółgłoską lub g ru p ą spółgłosek: saiic^ [so : s] so s ; autre [o : tr]
inny ; n o m b r e u x [nąbro : z] liczna : meute [rno : t] sfora psów.
Pozostałe samogłoski są długie przed pojedynczymi spółgłoskami
[r], [z], [i], [v], oraz przed g ru p ą spółgłosek [vr] : bonjour [bążu : r]
dzień dobry ; Aowze [du : z] dwanaście ; bei#£ [bs : i] beżowy ; Eve [f : v]
Ewa ; vi vre [vi : vr] żyć.
Przed innymi grupam i spółgłosek samogłoski te są krótkie: a rhre
[arbr] drzewo ; célèbre [selebr] sławny ; Chypre [fipr] C ypr ; propre
[propr] czysty.

ĆW ICZENIA

1. Przekształcić następujące zdania według podanych wzorów:

Voici un cahier. C ’est le cahier de Pierre.

Voici un livre. Voici un crayon. Voici un veston. Voici un électrophone.

21
Voici une chambre. C ’est la chambre de Françoise.
Voici u n e table. Voici une robe. Voici une photo. Voici une blouse.

Voici des blouses. C e sont les blouses de Françoise.

Voici d e s chaussettes. Voici des jupes. Voici des livres.

2. Uzupełnić poniższe zdania rodzajnikiem określonym le, la , lub i według wzoru:

C ’est . . . l i t de Pierre. C ’est le lit de Pierre.

C ’est . . . p h o t o de Françoise. C'est . . . l i v r e de M onsieur Vernet. C'est . . . c r a v a t e de

Pierre. C ’est . . . é lcctro p h o n e d'A ndré. C ’est . . . f r è r e de Françoise. C'est . . . s œ u r de
Pierre. C'est . . . f i l s dc M. Vernet. C'est . . . f i l l e de m a d a m e Vernet.

3. Trzy pierwsze zdania z ćwiczenia 2 podać w liczbie mnogiej.

U w a g a : c ’est w tym przypadku m usi być za stąpione przez ce sont to są.

QUATRIÈME LEÇON LEKCJA CZWARTA

Przyimki i wyrażenia określające miejsce . Liczba m noga

r z ec z o w n ik ó w z a k o ń c z o n y c h na - e a u . Liczebniki . Il y a .
Z dania pytające . G ru pa rytmiczna

D ans la chambre de Pierre W pokoju Piotra

C'est la c h a m b re de Pierre. — T o jest pokój Piotra.

se la fabrB ch pje : r ||
D an s la ch a m b re de Pierre il y a — W pokoju Piotra znajduje
tlà la fâbrd dd pje : r | ilja się
une table, une étagère et (jest) stół, etażerka i
yn tabl | ynetaże : r e
des chaises. krzesła.
de fe : z ||
S u r le p la n c h er il y a un — N a podłodze jest
syr h plâfe ilja te
tapis. dywan.
tapi ||

22
Sur les m urs il y a — N a ścianach są
syr le m y : r ilja
des tableaux. obrazy.
de tablo ||
Sur la table il y a — N a stole są
syr la tabl ' ilja
des livres, des cahiers książki, zeszyty
de li : vr de kaje |
et des crayons. i ołówki.
e de krejq ||
Derrière la chaise, sur le tapis — Za krzesłem, na dywanie
derjs : r la fe : z | syr h tapi
il y a aussi des livres. są również książki.
ilja osi de li : vr ||
D ans la pièce W pokoju
dâ la pjes |
il y a des livres p arto u t. są wszędzie książki.
ilja de li : vr partu ||
11 y a un électrophone — Czy jest ad a p te r
ilja œ nelektrjpn \
dans la ch am b re de Pierre? w pokoju P io tra ?
dâ la Jâbrd dd pje : r ||
Oui, d an s la cham bre il y a — T a k , w' pokoju jest
* / 1dâ la fâ b r \ ilja
un électrophone. adapter.
œnelektrofon j|
Où est ré le c tro p h o n e ? — G dzie jest a d a p te r ?
il e lelektrofjn 1|
Il est sur l'étanère, à droite. — Jest na etażerce; po prawej
il e syr letaże : r a druat i| stronie.
Et où so n t les disques? — A gdzie są płyty?
e | u sq le disk ||
Les disques sont à gauche. — Płyty są po lewej.
le disk sqta go : / | |
Oh! il y a là un, deux, trois, — O! jest ta m jedna, dwie,
o | ilja la | œ do trua \ trzy,
quatre, cinq, six, sept, huit, cztery, pięć, sześć, siedem,
katr | sę : k | sis | set i/it | osiem,

23
 D a n s la pièce, il y a
des livres partout

neuf. dix. onze, d ouze disques. dziewięć, dziesięć, je d en aś­

n œ f | dis \ ą : z \ du : z disk || cie, dwanaście płyt.
— D ans la pièce, il y a deux — Czy w pokoju są dwa
dâ la pjes \ ilja do
fenêtres? okna?
fn etr ||
— Oui, il y a deux fenêtres su r la — T ak, dwa o k n a (wychodzą)
ui | ilja do fnetr | syr la
rue. na ulicę.
ry II
— D ans la rue, devant la porte — Czy na ulicy, przed bram ą
dâ la ry | davâ la port
de la maison il y a une v o itu re? d o m u , stoi s a m o c h ó d ?
dla mezq | ilja yn vuaty : r ||
— Oui. C'est la voiture de m onsieur — T ak , to (jest) sam ochód
ui | se la vuaty : r | da m(a)sjo pana
Vernet. Vernet.
verne ||
— Est-ce qu'il y a un ascenseur, — Czy jest winda
eskilja œnasâsœ : r |
d a n s la m a is o n ? w (tym) d o m u ?
dâ la mezą ||
— N o n , il mv a seulement un escalier. — Nie, są tylko schody.
nq | ilja sœltnâ œneskalje ||
— Y a-t-il un arrêt de tram w ay. — Czy jest p rzystanek tr a m ­
ja til œnare da tramue wajowy

24
 près d 'ic i? w pobliżu (dosl. obok)
pre disi ||
Oui, derrière la m aison. — T ak , za domem.
ui derje : r ta mezq !j

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

il y a jest, znajduje się, są

à droite na praw o, po prawej stronie
à gauche na lew o, p o lewej stronie
arrêt de tramway przystanek tramwajowy
près d’ici niedaleko stąd, w p o b li/u

Pisownia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

au 10] aussi [osi]
eau [o] tableau [tablo]
ou [«] partout 1partu]
oi [“«] droite [druat]

P R Z Y IM K I I W Y R A Ż E N I A O K R E Ś L A J Ą C E M I E J S C E

dans [da] w, na dans la chambre

dans la rue
sur [av : r] na sur la table
derrière [derje r] /a derrière la chaise
devant [dJvâ] przed devant la porte
près f pre] n ie o p o d a l, w pobliżu près d'ici
à droite [a d ruat] na prawo, z prawej strony
à gauche [a go : /] na lew o, z lewej strony

L IC Z B A M N O G A R Z E C Z O W N I K Ó W
Z A K O Ń C Z O N Y C H W L IC Z B IE P O J E D Y N C Z E J N A -EA U

Rzeczowniki te otrzym ują w liczbie mnogiej końców kę -x:

un tableau ftf’ tablo ] o b raz des tableaux [de tablo] obrazy
1’eau [lo] woda les eaux [lezo] w od y

25
un oiseau [<ênuazo] ptak des oiseaux [dezuazo] ptaki
un veau [tr w ] cielę des veaux [de vo] cielęta

L IC Z E B N IK I

un, une ( ti\ yn] jeden, jedna sept [•ve/J siedem

deux [do] dwa huit [Hit] osiem
trois [trua] trzy neuf [ntrf] dziewięć
quatre [katr] cztery dix [dis] dziesięć
cinq [se :k) pięć onze fa : -1 jedenaście
six [sis] sześć douze [du : rl dw anaście

Uwaga: formy liczebników , z wyjątkiem un — une, o d n o s z ą się d o o b u rodzajów .

IL Y A

Il y a j e s t , znajduje s i ę ; s ą , znajdują się.

Il y a jest wyrażeniem nieosobow^ym, które pełni funkcję wskazy­
wania na istnienie czegoś. O dnosi się o no zaró w n o d o liczby p o ­
jedynczej, jak i mnogiej. Ze względu na ogólnie wskazujący ch ara k ter
występuje o n o w zasadzie przed rzeczownikami poprzedzonym i przez
rodzajnik nieokreślony lub liczebnik.
Pytającymi od po w ied nikam i wyrażenia il y a są:
y a - t - i l , . . ? lub est-ce qu’il y a . . . ?
Il y a une a u t o devant la porte. Y a-t-il une a u to devant la p orte?
Est-ce qu’il y a une a u to devant la p orte?

Wyrażenie to jest s tru k tu rą typow o francuską i nie posiada o d p o ­

wiednika w języku polskim.
Szyk zdań zawierających wyrażenie il y a m oże być dw ojaki.

1. 2.
Okolicznik miejsca - f il y a il y a - f podmiot podstawowy
-f podmiot podstawowy -j- okolicznik miejsca

D a n s la ch am b re il y a une table. Il y a une table dans la cham bre.

Sur les murs il y a des tableaux. Il y a des tableaux sur les murs.

U w aga: Jeśli zdanie zaczyna się o d p o d m io tu stosujemy następującą konstrukcję

La ta b le e s t dans la cham bre. L e s ta b le a u x s o n t dans la chambre.

26
 Z D A N IA PYTAJĄCE

Zdania pytające m o g ą być zb udo w an e w następujący sposób:

I. Przez zastosow anie odmiennej intonacji przy zachow aniu struk­
tury zdania orzekającego.
U y a un lit dans la chambre. 11 y a un lit dans la chambre?
(zdanie orzekające) (zdanie pytające)

2. Przez umieszczenie na p o czą tk u zdania formuły pytającej est-ce

q u e ... (est-ce qu‘ . . . ) , której odpow iednikiem w jęz. polskim jest czy.
Est-ce qu'il y a un lit dans la cham bre?

3. Przez zastosow anie inwersji (szyk przestawny).

Y a-t-il un lit dans la cham bre?

4. Przez zastosow anie odpow iednich zaim ków lub przysłówków

pytających.
Qui est m onsieur Vernet?
Où est l ’é le c tr o p h o n e ?

C echą charakterystyczną wszystkich typów zdań pytających jest

specyficzna intonacja charakteryzująca się zazwyczaj wznoszącą się
linią melodyczną w każdej grupie rytmicznej.

G R U PA RY TM IC ZN A

G ru p a rytmiczna jest g ru p ą słów objętych ogólnym akcentem

logicznym. G r u p a rytmiczna w języku francuskim odpow iada je ­
dnostce logicznej zdania. K a ż d a kolejna g ru p a rytmiczna zaczyna się
od tonu obniżonego w sto su nk u do zakończenia grupy poprzedniej.
W transkrypcji fonetycznej koniec każdej grupy rytmicznej zaznacza
się pionow ą kreską, koniec zdania — dwiem a kreskami pionowymi.
Dans la pièce, il y a des livres partout.
\da la pje s \ ilja de li : vr partu ||J

Zdanie powyższe zawiera trzy grupy rytmiczne, ja k to jest wy­

kazane w transkrypcji fonetycznej.

27
 G ru p ę rytmiczną wymawia się ja k o niepodzielną pod względem lo­
gicznym i melodycznym jed n o stk ę zdania.

ĆW ICZENIA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania w formie twierdzącej:

Y a-t-il des m eu bles dans la cham bre de Pierre? Y a-t-il un escalier dans la m a is o n ?
Y a-t-il des livres sur la ta ble? Y a-t-il un arrêt de tramway près de la m a is o n ? Y a-t-il
un tapis dans la c h a m b re?

2. Przekształcić pytania z poprzedniego ćwiczenia stosując formułę est-ce que (est-ce qu')
zamiast inwersji gramatycznej.

3. Przekształcić konstrukcję następujących zdań według wzoru:

Il y a un phono sur Tétagère. Sur l’étagère il y a un phono.

Il y a des livres dans la pièce. Il y a une table dans la cham bre. Il y a un tapis sur le pla n ­
cher. Il y a un arrêt de tramway derrière la m aison. Il y a une voiture devant la porte.

4. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où sont les livres de Pierre? Ils sont . . . . Où est l'électrop hone? Où est le tapis? Où
est la voiture? Où est l'arrêt de tram w ay? Où sont les tableaux?

5. Przetłumaczyć na język francuski według wzoru:

Płyty są po lewej stronie. Les disques sont à gauche.

Pokój jest po prawej stronie. Książka jest na stole. Pies jest w pokoju. A dapter jest za
krzesłem. Krzesło jest przy stole. Ogród jest za d o m e m .
CINQUIÈME LEÇON LEKCJA PIĄTA

O d m ia n a cza sow nika être — forma twierdząca,

przecząca, pytająca

Quatre pour le bridge Czterech do brydża

Bonjour, Pierre! Dzień dobrv.

mł y Piotrze!

bążu : r pje : r ||
Bonjour, mon vieux! Dzień dobry, przvjacielu
bążu : r mą \jo | (dos i mój stary)!
Tu es seul? -— Jesteś s a m ?
ty e sœl ||
Oui, je suis seul, p o u r le — T a k jestem chwilowo sam.
ui ! id sifi sœl pur h
m om ent.
momâ ||
Et où sont les a u tre s ? O ù est A gdzie są inni? Gdzie jest
c ; u są lezo : tr \ u e
Jacq u es? Jakub?
żak ||
Il est d a n s le jard in . — (On) jest w ogrodzie.
il e dâ h żardę ||
ht Suzanne, où est-ce qu'elle est? — A Z u zan n a, gdzie ona jest?
e syzan \ u tsk eh ||
S u zan n e? Elle est d an s la cour. — Z u z a n n a ? (Ona) jest na
syzan eh dâ la ku : r podw órzu.
Mais tiens \ voici Suzanne. A oto i Zuzanna.
me tję ' vuasi syzan ||
Bonjour. Jacques! — Dzień dobry, Jakubie!
bążu : r \ żak |i
Bonjour, Pierre! Dzień dobry, Piotrze!
bążu : r pje : r ||
Bonjour, Suzanne! — Dzień dobry, Zuzanno!
bążu : r syzan ||

29
 M a is tiens, voici S u z a n n e

N o u s somm es enfin tous Nareszcie jesteśmy wszyscy

nu som dfę tus
ensemble. razem.
ascl : bl ||
Com bien som m es-no us? Ilu nas je st?
kąbję som nu ||
N ous som m es trois. Jest nas troje.
nu som trua ||
En effet, nous sommes Faktycznie, jest nas
antft | nu som
seulement trois. tylko troje.
sœlmâ trna ||
N ous ne som m es pas assez Z a m ało nas (dosl. nie je ­
nu n(o) som pazase
nom breux p o u r le bridge. steśmy dosyć liczni) d o bry­
nqbro | pur lo bridé || dża.
N o n , nous ne som m es pas assez T ak, nie wystarczy nas
na nu no som pazase (dosl. nie jesteśmy wystar­
nom breux. czająco liczni).
nqbro ||
O n 2 frappe à la porte. K to ś p u k a do drzwi.
ą J'rap ala port
Entrez, s'il vous plaît! Proszę wejść!
dtre | 5/7 vu ple II
 Voilà m onsieur D u p o n t. — O to pan D upont.
vuala mdsjo dypq ||
Bonjour, m onsieur. Dzień dobry, panu.
bążu : r \ mdsjo \\
Bonjour, mademoiselle. — Dzień do bry pani.
bążu : r ' madmuazel ||
M onsieur D u p o n t, vous jouez — Panie D u p o n t, pan gra
mdsjo dypq ' vu żue
certainement au bridge. z pewnością w brydża.
sertenmci o bridż ||
Oui, j'a im e jo u e r au b r i d g e 3. — T ak , lubię grać w brydża.
ui ! żem ż ue o bridż ||
Com bien som m es-nous m a in ­ — Ilu nas teraz jest?
te n a n t?
kąbję som nu \ mętna ||
M aintenant nous somm es quatre. — Jest nas teraz czworo.
mętna \ nu som katr ||
Nous somm es enfin q u atre — Nareszcie jest nas czworo
nu som ąfę katr
p o u r le bridge. do brydża.
pur le bridż ||

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

Bonjour, mon vieux! D zień dobry mój przyjacielu {dosl. mój

stary)
pour le moment c h w ilo w o , na razie
tous ensemble wszyscy razem
entrez, s’il vous plaît! proszę wejść!

Objaśnienia

1 Tiens!, M a is tiens! — wyrażenie w y k rzykn ik ow e występujące często w potocznym

języku francuskim dla zw rócenia uwagi interlokutora na jakiś fakt. P od o b n ie jak wszyst­
kie wyrażenia w ykrzykn ikow e nie ma o n o ściśle określonej wartości znaczeniowej i p o ­
siada wartość afektyw ną, określającą stan e m o cjon a ln y m ó w ią ceg o . M o ż e więc o n o
nabrać odcienia zdziwienia, zaskoczenia, potwierdzenia itp. O dpow iednikam i polskimi
mogą być: a to {ci) dopiero! proszę! popatrz no!

31
 Zwracając się d o o s ó b . których nie znam y oraz z którymi n ie łączy nas zażyłość, u ży­
w am y zg o d n ie z w y m o g a m i ogła d y towarzyskiej, drugiej o s o b y liczby mnogiej —
vous. Zw racanie się przez t u ----- ty- jest w języ k u francuskim ozn ak ą zażyłości i ma za ­
sto so w a n ie jed ynie wśród rodzeństw a, bliskich przyjaciół, dzieci i młodzieży.
1 On frappe à !a porte — on — zaimek o s o b o w y n ieokreślon y; patrz lekcja 10.
3 Jouer au bridge au jest formą ściągniętą rodzajnika o k r e ślo n e g o le z przyimkiem
a. à le - au; patrz lekcja 9.

Pisownia i w wy m o w a

pisow ma wymowa przykłady

ui m je suis [ż<> sifi)

in [d enfin [afę]
ain [f] maintenant | mętna)
ien [k \ com bien Ikąbję]

O D M IA N A CZASO W NIK A ÊTRE BYĆ

C zas tera źn iejszy

Form a t \s i e r d / ą c a

je suis [z j v//'l jestem nous sommes [nu .îJ/w] jesteśmy

tu es [ty *1 jesteś vous êtes [vuzet] jesteście
il est 1/7 #•] on jest ils sont [// aq] oni są
elle est | fI o n a jest elles sont [tl .vr/] o n e są

Forma pr/eczaca

je ne suis pas nie jestem nous ne sommes pas nie jesteśm y

tu n’es pas nie jesteś vous n’êtes pas nie jesteście
il n’est pas o n nie jest ils ne sont pas on i nic są
elle n’est pas ona nie jest elles ne sont pas one nie są

U w agi:

1. Partykuła przecząca składa się z d w ó ch e lem en tó w : ne . . . pas. Cząstka ne poprzedza

c z a so w n ik , cząstka pas występuje po czasow niku.
2. W partykule ne sa m o g ło sk a e ulega elizji, gdy cza so w n ik po niej następujący za czyn a się
od sa m o g ło sk i lub h niem ego.

Form a pytając a

I. F o rm a utw o rzon a za p o m o c ą zw rotu est-ce que?

Est-ce que je suis? czy jestem ? Est-ce que nous som m es?
Est-ce que lu e s ? Est-ce que vous êtes?

32
 Est-ce qu’il est? Est-ce qu’ils sont?
Est-ce qu’elle est? Est-ce qu’elles sont?

II. U tw o rzo n a za p o m o c ą inwersji (szyku przestawnego)

suis-je? czy jestem ? sommes-nous?
es-tu ? . êtes-vous ?
est-il ? sont-ils ?
est-elle? sont-elles?

III. F orm ę pytającą m o ż n a poza tym wyrazić stosując przy for­

mie twierdzącej intonację pytającą, np.:
Vous êtes ingénieur?

ĆW ICZENIA

1. Napisać następujące zdania w formie pytającej stosując wyrażenie est-ce que (est-ce
<?«’):
Tu es seul. 11 est dans le jardin. Elle est dans la cour. N o u s s o m m e s nom breux. V ou s
êtes Français. Ils sont Anglais. C ’est M o nsieur Vernet. Il est ingénieur.

2. Napisać zdania z ćwiczenia 1. w formie pytającej stosując inwersję gramatyczną.

3. Napisać zdania z ćwiczenia 1. w formie przeczącej.

4. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-ce que M onsieur Vernet est journaliste? Est-ce que v o u s ôtes journaliste? Est-ce
que vous êtes Français. E st-ce que M onsieur D u p o n t est Français?

2 — M ó w im y po f r a n c u s k u
SIXIÈME LEÇON LEKCJA SZÓSTA

Skracanie w yrazów . Zaim ek przym iotny dzierżawczy .

R o d za j żeński r z ec z o w n ik ó w i p rzym iotników

L es enfants de m adam e Vernet D zieci pani Vernet

O ù sont v o s enfants, m a d a m e ? — Proszę pani, gdzie są pani

u są vozcifâ | madam || dzieci ?
Pierre est à l'école — Piotr jest w szkole,
pje : r | eta | lekol |
et F ra n ço ise est à la m a iso n . a Franciszka (jest) w dom u.
e fra sua : z | etala mszą ||
Est-ce que v o u s êtes c o n ten te — Czy jest pani zadow olona
esko vuzet kąta : t |
de v o s e n fa n ts ? ze swoich dzieci ?
dd vozâfa II
Je suis très c o n te n te — Jestem b ardzo zado w o lon a
żd stfi tre kąta : t |
d e m o n fils: il est gai ze swego syna: jest wesoły
dd mą fis \ il e ge
et gentil, m a is je ne suis pas i grzeczny, ale nie jestem
e zâti | me | zdn stfi pa
très c o n te n te de m a fille: zbyt zad ow o lon a ze swojej
tre kąta : t \ dd ma fij | córki :
elle est un peu paresseuse. (ona) jest trochę leniwa.
eletœpo pareso : z ||
V oici la p h o t o de m e s e n fa n ts O to fotografia m oich dzieci
vuasi la fo to do m ezàfâ |
avec leur père. z (ich) ojcem.
avek lœr pe : r ||
F r a n ç o ise est belle, — Franciszka jest ładna,
fra sua : z j e bel |
n'est-ce p a s ? praw da ?
nés pa j|

34
 Je suis con ten te de m on fils;
il est gai et g e n t i l .. .

• Oui, elle est b lond e et — T ak, ona jest blondynką

ui | ele blą : d | e i jest
grande. wysoka.
gra : d ||
Ses yeux sont bleus et ses Jej oczy są niebieskie, a jej
sezjo są blo | e se
sourcils sont épais et noirs. brwi są gęste i czarne.
sursi sątepe. | e nua : r ||
Et Pierre? — A P io tr?
e pje : r ||
Pierre n'est ni beau, ni — Piotr nie jest ani ładny, ani
pje : r \ ne ni bo ni
laid. brzydkr.
h ||
C om m ent est-il? — Jaki on je st?
komâ etil ||
Ses épaules sont larges, — M a szerokie ram iona,
sezepol są lari |
son front est haut, son nez est wysokie czoło, spiczasty
są frą e o \ są ne e nos,
pointu, sa bouche est grande, duże usta, kw adratow y pod­
puęty | sa b u f e grâ : d | bródek (dosl. jego ramiona
son m enton est carré. są szerokie, jego czoło jest
sq mâtq e kare || wysokie itd.)
— C ’est un joli garçon q u a n d même.
setœ żdli gar są k â mem ||
L es photos de fam ille
— Voici la p h o to de m a fiancée.
vuasi la fo to \ dd ma fjâse ||
— Quel est son p r é n o m ?
kel e są preną ||
— Son p ré n o m est Catherine.
są preną | e katrin \\
— Est-ce qu'elle est g ran d e?
eskele grâ : d ||
— Oui, elle est grande et belle.
«z | ele grâ : d | e bel ||
— Et quelle est la couleur
e | kele la kulœ : r \
de ses yeux et de ses cheveux?
dd sezjo | e dd se fvo ||
— Ses yeux sont noirs et ses
sezjo są nua : r | e se
cheveux sont bruns.
fvo są brœ ||
— C'est une jolie fille.
setyn zoli fij ||
— Et voici m ainten an t la p h o to
e vuasi mętna \ la fd to
de Sophie, la fiancée de mon
dd sdfi | la fjâse dd mą
frère.
fre : r |1
— Est-ce qu'elle est jolie?
eskele żdli ||
— Elle n'est pas jolie, mais
el ne pa żdli \ me
elle est intelligente.
eletęteliża : t ||
36
— Jednakże jest to ładny chło­
piec.
Fotografie rodzinne
— O to fotografia mojej n arze­
czonej.
— Ja k on a ma na imię (dosl.
jakie jest jej imię)?
— (Ona) m a na imię K a t a ­
rzyna.
— Czy o n a jest w ysoka?
— T a k (ona) jest wysoka
i ładna.
— A jakiego ko loru są
jej oczy i włosy (dosl. jaki
jest kolor )?
— Jej oczy są czarne a (jej)
włosy ciemne (dosl. b r u ­
natne).
— T o jest ła d n a dziewczyna.
— A teraz fotografia
Zofii, narzeczonej mojego
brata.
— Czy o n a jest ł a d n a ?
— O n a nie jest ła d n a, ale
jest inteligentna.
— Qui est son p ère? — K to jest jej ojcem ?
k i e są pe : r ||
— C'est m onsieur D u ra n d . — Pan D urand.
se mdsjo dyrâ ||
— Monsieur D u ra n d est le père — Pan D u ra n d jest ojcem
mdsjo dyrâ | e ld pe : r
de Sophie? Zofii?
dd sdfi ||
— Oui, c'est son père. — T ak , to jej ojciec.
ui | se są pe : r ||
— Et voici m a in te n a n t une p h o to — A o to fotografia
e vuasi mętna | yn fdto
de notre famille. naszej rodziny.
dd ndtrd fc m ij
Ici, c'est m a vieille T utaj — to m oja stara
isi se ma vjej
grand-mère. babcia.
grâ me : r ||
— Et là. c'est votre g ran d -p ère? — A tu, czy to p a n a dziadek
e la | se vdtrd grâpe : r ||
— Oui, il est assis. U n chien — T ak , on siedzi. Przy jego
ui | iletasi || œ fję
est couché à ses pieds. nogach leży pies.
e kufe a se pje ||
— Et vous, où êtes-vous? — A p an , gdzie pan jest?
e vu | u et vu ||
— Je suis debout, à côté de m a — Ja stoję koło swojej
żd si/i ddbu | a kote dd ma
grand-mère. babki.
grâ me : r ||
— Et ici, c'est votre p ère? — A tu, to jest p an a ojciec
e isi | se vdtrdpe : r ||
— Oui, ici c'est m o n père, — T ak , tutaj to mój ojciec,
ui | isi se mą pe : r \
et là, c'est m a mère. a tu m oja m atka.
e la se ma me : /* ||
— C'est une très belle photo. — T o jest bardzo ładna foto
setyn tre bel fd to || grafia.
 Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

n’est-ce pas? p ra w d a? nieprawdaż?

quand même m im o w szystko
être debout stać
être assis siedzieć (o d n o śn ie d o r. m ęskiego)
être couché leżeć »
à ses pieds u jeg o (jej) stóp, przy je g o (jej) nogach

P isow nia i w ym ow a

pilO w nil wymowa przykłady

eu w sylabie otwartej m bleu [ble]

heureux [ccre]
eu w sylabie zamkniętej [ar] leur [lœ r ]
Sylabą o t w a r t ą nazy w a m y sylabę z a k o ń c z o n ą w w y m o w i e sa m o g ło sk ą (n iezależ­
nie od pisowni).
Sylabą z a m k n i ę t ą nazy w a m y sylabę kończącą się w ym a w ia n ą spółgłoską.

SK RA CAN IE W YR AZÓ W

We współczesnym języku francuskim , podobnie ja k w wielu innych

językach, występuje zjawisko skracania wyrazów, tzn. redukow anie
pewnej części wyrazu, które pozw ala jed n ak na zachow anie ich pełnej
wartości znaczeniowej.
T ak więc m ów im y:
photo zamiast photographie
auto „ autom obile
métro „ métropolitain
cinéma lub ciné łt cinématographie

ZA IM EK P R Z Y M IO T N Y D Z IE R Ż A W C Z Y

Je suis con ten te de mon fils.

Ses yeux sont bleus.
Voici la p h o to de ma fiancée.

W zdaniach tych przed rzeczownikiem występuje z a i m e k przy-

m io tn y d zierżaw czy .

38
 Zaimek przymiotny dzierżawczy występuje p r z e d rzeczownikiem
i określa liczbę i rodzaj tego rzeczownika, wskazując zarazem na osobę
posiadającą.
Przymiotne zaimki dzierżawcze w języku francuskim zgodne są
z a w s z e co d o rodzaju gram atycznego i liczby z rzeczownikiem o z n a ­
czającym posiadany przedm iot, niezależnie od rodzaju gramatycznego
posiadacza, np. :
son fils = jego syn, je j syn
sa filie = jego córka, je j córka

Ze względu na różnice zachodzące w tym zakresie między języ­

kiem francuskim a polskim załączam y poniżej zestawienie p o ró w ­
nawcze.

Osoba posiadająca Przedm ioty posiadane

jedna osoba jeden przedm iot wiele przedm iotów

ja mon mój, swój ma moja, swoja mes m oi, moje,

swoje
ty ton twój, swój ta twoja, swoja tes twoi, twoje,
swoje
on, ona son jeg o , jej, swój sa jeg o . jej, swoja ses jego, jej, swoje

wiele osób

my notre nasz, swój notre nasza, swoja nos nasi, nasze,

swoje
wy votre w asz, swój votre wasza, swoja vos wasi, wasze,
swoje
oni, o n e leur ich, swój leur ich, swoja leurs ich, swoje

Uwagi:
1. Zaimki przym iotne dzierżawcze (łącznie z przyimkami) posiadają wyłącznie podan e
wyżej formy, które o d p o w ia d a ją wszystkim przypadkom w języku polskim, tzn. m ia ­
nownikowi i p rzypadkom zależnym.

2. Jeśli rzeczownik rodzaju ż e ń s k i e g o zaczyna się od sa m o g ło sk i lub h niemego, to

zamiast form ma, ta, sa używa się (dla uniknięcia rozziew u) form mon, ton, son, np.:
mon école moja szkoła , ton amie twoja przyjaciółka , son espérance jego (jej) na­
dzieja.

39
 R O D Z A J ŻEŃSKI R Z EC ZO W N IK Ó W I PRZYM IOTNIKÓW

Rodzaj żeński rzeczowników i przym iotników tworzy się prze­

ważnie przez dod an ie w pisowni niemego e do formy rodzaju męskiego,
np.:
le f ia n c é — la fiancée j o l i — jolie

F o rm a foniczna rzeczowników i przym iotników zakończonych na

samogłoskę nie ulega w rodzaju żeńskim zmianie (zmienia się jedynie
pisownia) le fiancé [la fjâse] — la fiancée [la fjâ se] ; joli [zoli] —
jolie [żali]. Jeśli je d n a k rzeczownik lub przym iotnik zakończony jest
w rodzaju męskim na spółgłoskę, to spółgłoskę tę, nie w ym aw ianą
w rodzaju męskim, wymawia się w rodzaju żeńskim, np.:
le marchand [/•? marjîi) la marchande [la mar ja : d]
grand [gra] — grande [gra : d)
U w a g a : K o ń c o w e spółgłoski dźwięczne nie ulegają ubezdźw ięcznieniu, ja k to ma miejsce
w języku p olskim ; są o n e zaw sze w y m a w ia n e dźwięcznie.

Przymiotniki rodzaju męskiego zakończone na e nieme zachow ują

w rodzaju żeńskim tę sam ą formę, np.:
jaune żółty — jaune żółta
rouge c zerw o n y — rouge czerw ona
rose r ó żo w y — rose różowa
large szeroki — large szeroka

W liczbie mnogiej form y rodzaju żeńskiego rzeczowników i przy­

m iotników przybierają w pisowni oprócz niemego e końcówkę liczby
mnogiej, np.
le fiancé — la fiancée, les fiancées
grand — grande, grandes

P rzym iotn iki tworzące nieregularną formę rodzaju żeńskiego

hlanc [bla] biały — blanche [bla : / ] biała

long [/q] długi — łon gue [lą : # ] długa
épais [epe] gęsty, gruby — épaisse [ip&f] gęsta, gruba
gros [tfroj gruby, duży — grosse [gro : s] gruba, duża
bas [ba] niski — bas.*? [ba : s] niska
beau [bo] * piękny — belle [bel] piękna

* Przed rzeczow nikam i zaczynającymi się o d sam ogłoski lub h niem ego przymiotnik
beau przybiera formę bel; patrz lekcja 13.

40
 Przymiotniki zakończone w rodzaju męskim na -eux posiadają
w rodzaju żeńskim końców kę -euse:
paresseux len iw y — paresseuse leniwa

vieux [yjo] stary ma form ę r. żeńskiego vieille [vjtj] stara

ĆW IC ZEN IA

1. Podać formę rodzaju żeńskiego następujących przymiotników oznaczających kolory:

noir, rouge, violet, bleu, orange, rose, gris, vert, jaune

2. Uzupełnić następujące zdania odpowiednimi przymiotnikami w rodzaju żeńskim:

Ils sont contents (Elles sont . . . ) . Il est content (Elle est . . . ) . (I est paresseux (Elle est . . . ) .
Ils sont blonds (Elles s o n t . . . ) . 11 est beau (Elle e s t . . . ) . C'est un joli garçon (C'est une . . .
fille). François est gai (Catherine est . . . ) . Pierre est intelligent (Sophie est . . . ) .

3. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où est Pierre? Où est F ra nçoise? Est-ce que Pierre est g a i? Est-ce q u e Françoise est belle?
Est-ce que Pierre est b ea u ? Qui est M o n sieu r D u r a n d ? Est-ce que Catherine est petite?
Quelle est la couleu r de ses y e u x ? Est-ce q u e S o p h ie est j o lie ? Est-ce que M a d a m e Vernet
est contente de ses enfants?

4. Przekształcić następujące zdania według wzoru:

C ’est la table de Pierre. C ’est sa table.

Ce sont les enfants de M a d a m e Vernet. C'est l'école de Françoise. Pierre est le fils de
Monsieur Vernet. Françoise est la fille de M o n sieu r et M a d a m e Vernet. C'est la p h oto
des enfants de M o nsieu r D u ra n d . C'est la p h o to des grands-parents de Pierre. Voici
le chien de Sophie.
SEPTIÈME LEÇON LEKCJA SIÓDMA

O dm iana c za so w n ik a avoir . Zdania z cza so w n ik iem avoir .

W y m o w a liczebników cinq, six, huit, dix

Avant le départ Przed odjazdem

— Alors vous êtes p rê ts? — A więc jesteście g o to w i?

a h : r | vuzet pre ||
— Oui, nous somm es prêts. — T a k , jesteśmy gotowi.
ui | nu sjm pre ||
N o u s somm es sur le départ. W krótce odjazd (dosl. je ­
nu som syr h) depa : r || steśmy na odjezdnym).
— Q u an d le d é p a r t ? — K iedy odjazd ?
ka h depa : r |1
— Ce soir. — Dziś wieczorem.
sj sva : r ||
— Est-ce que vous avez vos — Czy macie ju ż swoje (dosl.
eske vuzave vo wasze)
billets ? bilety?
bije ||
— N aturellem ent! — N aturalnie!
naîyrelma ||
— T u as b e a u c o u p de bag ages? — Czy m asz dużo bagaży?
ty a boku d(à) baga : ż ||
— J'ai deux valises. — M a m dwie walizki.
że do vali : 2 ||
— Et ta sœ u r Françoise, — A twoja siostra, Franciszka,
e ta sœ : r | frâ sua : r
com bien de valises a-t-elle? ile on a m a walizek?
kąbję dd vali : z | atel ||
— Elle a trois valises. — O n a m a trzy walizki.
ela trua vali : z ||
— Vous avez en tou t cinq valises. — Macie w sumie pięć walizek.
vuzave à tu | sę vali : z ||

42
 Et q u ’est-ce q u ’il y a dans
les valises de Françoise?

— En effet, nous avons en tout — Faktycznie, m am y razem

ânefr | nuzavq a tu |
cinq valises. pięć walizek.
sę vali : 2 ||
— Et vos p a r e n ts ? — A wasi rodzice?
e vo para ||
— Us ont ensemble trois valises. — Oni oboje mają trzy
ilzą asâ : bl | trua vali : r |! lizki.
— Ils n 'o n t pas — Oni nie mają
il nq pa
' beaucoup de bagages. dużo bagażu.
boku d(a) baga : i ||
Et vous, vous avez Ale wy, (wy) macie
e vu vuzave
trop de bagages. za dużo bagażu.
tro d(d) baga : i j|
Mais qifest-ce qu'il y a (Ale) co jest
me keskilja
dans tes valises? w twoich w alizkach?
dâ te vali : r ||
— Dans la g ran de valise il y a — W dużej walizce są
dâ la grâd vali : r ilja
des chaussures, des chaussettes. buty, skarpety.
de fosy : r | de f oset |
un m a n te a u , un p an talo n . płaszcz, spodnie,
œ mâto | œ pâtalq |

43
 une ceinture, six m ouchoirs pasek, sześć chusteczek,
yn sęty : r \ si m ufua : r |
et dix paquets de cigarettes. i dziesięć paczek p ap iero ­
e di pakt- dsig a n i sów.
— Et qifest-ce qu'il y a dans — A co jest w
e keskilja \ dâ
les valises de F ran çoise? walizkach Franciszki ?
le vali : z dâ fr â s ua : z ||
— D ans les valises de Françoise W walizkach Franciszki
dâ le vali : z dd frâsua : z |
il y a des jupes, des ceintures, są spódnice, paski,
ilja de żyp | de sęty : r
des bas. des blouses pończochy, bluzki
de ba j de blu : z \
et des fanfreluches. i (damskie) drobiazgi.
^ de fâfrslyf ||
— Alors, to u t est prêt. — W obec tego wszystko jest
a h : r \ tu tf pré || gotowe.
Eh bien, au revoir et bon A zatem, do widzenia
e bję o rdvua : r e bą szczęśliwej
voyage! podróży.
vuaja : ż ||

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

être sur le départ wyjeżdżać za chw ilę (wkrótce, zaraz)

ce soir dziś wieczorem
beaucoup de d użo
combien de ile
en tout w sumie
trop de zbyt wiele
tout est prêt w szystk o (jest) g o to w e
au revoir d o zoba czen ia , d o widzenia

P isow nia i w ym ow a
pisownia wymowa przykłady

e gendarm e [iadarm]
g przed i = UJ m agique [maiik]
y gym nastique [iimnastik]

44
 O D M IA N A CZASOW NIKA AVO IR M IEĆ

C zas tera źn iejszy

Forma twierdząca

j'ai fie] m am nous avons [nuzavq] m am y

tu as [tya\ m asz vous avez [vuzave] macie
il a [ila] on ma ils ont [Hzq] oni maja
elle a [fia] ona ma elles ont [elzą] o n e maja
F o r m a przecząca

je n ai pas me mam nous n avons pas

tu n'as pas vous n'avez pas
il n’a pas ils n'ont pas
elle n’a pas elles n’ont pas
Forma pytająca
I. /. zastosowaniem zwrotu est-ce que:

Est-ce que j’a i? czy m a m ? Est-ce que nous avons?

Est-ce que tu a s? Est-ce que vous avez?
Est-ce qu'il a ? Est-ce qu’ils ont?
Est-ce qu’elle a ? Est-ce qu’elles ont?

II. utworzona za p o m o c ą inwersji (szyku przestawnego):

ai-je czy m a m ? avons-nous?
as-tu ? avez-vous ?
a-t-il? ont-ils?
a-t-elle? ont-elles?

Z D A N I A Z C Z A S O W N I K I E M A V O IR

— Avez-vous des enfants?

— Oui, nous avons cinq enfants: trois filles et deux fils.
— Vous avez b eaucoup d 'e n fa n ts . Votre famille est nom breuse.
— fit vous-m êm es, avez-vous des e n fa n ts?
— Nous avons deux filles.
Vous n’avez pas de fils?
— N on , nous n’avons pas de fils.

U w a g a : Po wyrazach beaucoup i combien używa się de (d’) zamiast rodzajnika przed

rzeczownikiem:

Vous avez beaucoup d’enfants?

Combien de fils a v e z -v o u s ?

Również po przeczeniu zamiast rodzajnika używa się — de:

Nous n ’avons pas de fils.

45
 W Y M O W A L I C Z E B N I K Ó W C I N Q , S I X . H U I T , /) / A

1. W liczebnikach huit i cinq spółgłoski końcowe [/], [k] są wym a­

wiane na końcu grupy fonicznej i przy łączeniu międzywyrazowym,
natom iast nie wymawia się ich wewnątrz grupy fonicznej przed spół­
głoską:

P rzy k ład y :
a) na końcu grupy fonicznej:
cjuatre-vingt-huit [katr* vę ijit ]
j ’en ai cinq [zan? sç : k\

b) przy łączeniu m iędzyw yrazow ym :

huit^enfants [yitafa]
cinq^élèves [sękeh : v]

c) w ewnątrz grupy fonicznej przed spółgłoską:

huit valises [ifi va/i : r]
cinq bagages [v(' baga : i ]

2. W liczebnikach six i dix, występujących na końcu grupy fonicznej,

x wymawia się ja k o [s]:
six [sis]
dix {dis]
W sytuacji łączenia między wy razowego x wymawia się ja k o [r]:
mm **

six enfants [siza fa]

dix élèves [dizełc *. v]

W ew nątrz grupy fonicznej przed spółgłoską x jest nieme:

six m o u choirs [si m ujna : rj
dix m ouchoirs [di m ujua : r]

Ć W IC ZEN IA

1. Następujące zdania przekształcić na przeczące według wzoru:

Nous avons des bagages. Nous n'avons pas de bagages.

.l'ai une valise. Il y a des chaussures dans la grande valise. Llle a des bas jaunes. Elles
ont des fanfreluches. Tu as un billet.

2. /.dania z ćwiczenia I. zamienić na pytające stosując inwersję gramatyczną.

46
3. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Combien de valises Pierre a-t-il? C o m b ien de valises Françoise a-t-elle? Combien de

valises leurs parents o n t-ils? Est-ce q u e Pierre et Françoise ont beaucoup de bagages?
Combien de valises Françoise et Pierre ont-ils en tout?

4. Przekształcić następujące zdania według wzoru:

Dans la valise il y a des mouchoirs.

Dans la valise il y a beaucoup de mouchoirs.

U w a g a : Po wyrazie beaucoup zamiast des używa siç de.

J'ai des amis. Tu as des bagages. D a n s ses valises ily a des fanfreluches. Sur la table il y a
des cigarettes. Elle ades m ouchoirs. N o u s a v o n s des chaussettes.

HUITIÈME LEÇON LEKCJA ÓSMA

S am o g ło sk a o . O dm iana c z a s o w n ik ó w I grupy .
Zaimek przym iotny wskazujący

Parlez-vous français? Czy pan mówi po francusku ?

— Parlez-vous français? — Czy pan mówi po fran­

parle vu fra se || cusku?
— Oui. Le français est m a — Tak. Język francuski to mój
ui | /<? fra se e m a
lanaue maternelle. język ojczysty.
Idg maternel ||
— Vous êtes d onc F ran çais? Pan jest zatem F rancuzem ?
vuzet ciąk fra se \ ]
— Oui, et vous-même. — T ak, a pani (dosl. pani —
ui | e vu m em ! sama)
n'êtes-vous pas Française? czy pani nie jest F ra n ­
net vu pa fra se : r || cuzką?
— N o n , je ne suis pas Française, — Nie, ja nie jestem Francuzką,
ną zan si/i pa fra se : z j
 je suis Polonaise.
żd sifi pohne : r ||
Mais, votre français est
ou | vdtrd fretst: f
correct et vous parlez sans accent.
kdrekt | e vu parle sdzaksd ||
Quelles langues étrangères
kel Idg etrdże : r I
parlez-vous en co re?
parle vuzàkd : r \\
Je parle encore le russe.
id pari âkdr Id rys I
l'anglais et un peu l'allemand.
lâg k : e œ po lalnia ||
Vous êtes d o n c polyglotte.
vuZFt dąk p d l i g h t ||
Et votre ami. quelles
e vdtrawi kfil
langues étrangères parle-t-il?
IdgzetraŻF : r i parldtil ||
Il parle l'anglais et le russe.
il parle) lâgh e b rys ||
C est aussi un polyglotte.
SFtosi œ pjligl.it
Est-ce qu'il parle bien ces
Fskil par h bję se
deux langues?
do là : g !|
O ui. très bien.
ui | tre bję ||
Je regrette beaucoup, mais
żd rdgi'Ft boku nu
je ne parle ni polonais, ni
żdn p a rld ni pdlonF ni
anglais, ni russe.
ügle ni rys |
48
jestem Polką.
— Ale pani francuszczyzna jest
p o p ra w n a i mówi pani bez
(obcego) akcentu.
Jakie pani zna jeszcze języki
obce (dosl. jakim i jeszcze
językam i obcymi pani m ó ­
wi)?
— Mówię również po rosyjsku,
po angielsku i nieco p o n i e ­
miecki].
— Jest pani zatem poliglotą.
A pani przyjaciel, jakimi
językam i obcymi w ład a?
— (On) mówi po angielsku
i po rosyjsku.
T o również poliglota.
— Czy (on) biegle mówi tymi
d w e m a ję z y k a m i?
— Tak b a rd z o dobrze.
— Bardzo mi przykro, ale
nie mówię ani po polsku,
ani
po angielsku, ani p o ro­
syjsku.
-Alors, parlons français.
ah : r partą frase ||
Dans quelle école étudiez-vous
dâ kel ekol \ etydje vu
le français?
h frase ||
Dans une école p o u r les é tra n ­
gers.
dâzyn ekol \ pur lezetrâze |!
Est-ce qu'il y a beaucoup
eskilja boku
d ’étudiants dans cette école?
detydjâ | dâ se teko 1 1|
Oh oui! C'est une vraie
0 ui | setyn vre
Tour de Babel.
tur dd babel ,
Depuis com bien de temps
dcjpifi kąbję d(o)tâ |
étudiez-vous le français?
etydje vu la frase ||
Depuis six mois.
djpi/i si m ua ||
Alors, mes félicitations.
a h : r | me felisitasjq ||
Vous parlez déjà très bien.
vu parle deża tre bję ||
Z w roty i wyrażenia do zapam iętania
vous-meme
un peu
beaucoup dc* (dł )
parler sans accent
depuis combien de temps?
mes félicitations
— A więc m ów m y po fran­
cusku.
— W której szkole uczy się
pani
francuskiego?
— W szkole dla cudzoziem­
ców.
— Czy jest wielu
uczniów w tej szkole?
— O tak! T o (jest) prawdziwa
Wieża Babel.
— Od ja k daw na
uczy się pani francuskiego?
— O d sześciu miesięcy.
— A więc moje gratulacje.
Pani mówi ju ż b ardzo d o ­
brze.
pan sam, pani sam a (we własnej o sob ie)
trochę
wiele, dużo
m ów ić be/, o b c e g o akcentu
od ja k ieg o c z a su ? od jak d a w n a ?
moje gratulacje
49
 Pisow nia i w ym ow a
p i« o w n ia w y m o w a przykłady

-er [e] parler [parle]

-ez [e] v o u s parlez [vu parle]

SAM OGŁOSKA O

Sam ogłoska o występuje w języku francuskim w dw óch wariantach

brzm ienia:
pj otwarte

ścieśnione

M [o]
alors [al* r]; photo ffito ];
porte [ p*rt}\ vos [ w ] ;
g lo b e [gbb]\ aube [o : b]\
robę [rJb]\ tableau [tablo] ;
ép o q u e [ep9k]\ Saône [50 : «];
code [kod]\ chose [jo : z]\

U w a g a : W pisowni dźwięki [0 ], p ] przedstawia się za p o m o c ą różnych zn a k ó w o r t o ­

graficznych. a m ianow icie: o, ô, aô, au, eau.

O D M IA N A CZA SO W N IK Ó W I G RUPY

parter mówić
étudier uczyć się, studiować

Do pierwszej grupy koniugacyjnej należą wszystkie czasowniki

zak o ń czo n e w bezokoliczniku na -er, z wyjątkiem czasownika aller —
iść. O dm ieniają się one ja k p o d an y niżej w zorcowo czasownik parler.
K ońców ki osobowe czasu teraźniejszego czasownika I grupy są
następujące:

-c, -es, -e, -ons, -cz, -ent

50
 Dodajemy je do tem atu czasow nika otrzym anego po odrzuceniu
końcówki bezokolicznika, tzn. -er:
parl-er je pari 1 c, tu parl | e s . . .
regrett-er je regrett ! e, tu regrctt | e s . . .
étudi-cr j'étudi | e, tu ćtudi e s...

O d m ia n a czasow nika parler mówić

C zas tera źn iejszy

(présent)

Form a twierdząca
(forme affirmative)

je parle \żz pari ] nous parlons [nu parlq]

tu parles [ty pari J vous parlez [vu parle)
il (elle) parle [// (f/) pari) ils (elles) parlent [// (el) pari ]

Form a przecząca
(forme négative)

je ne parle pas nous ne parlons pas

tu ne parles pas vous ne parlez pas
il (elle) ne parle pas ils (elles) ne parlent pas

Form a pytająca
(forme interrogative)

est-ce queje parle? parlons-nous?

parles-tu? parlez-vous?
parle-t-il? parlent-ils?
parle-t-elle? parlent-elles?

W y k a z podstawowych czasowników
I koniugacji

accompagner [akqpane] — towarzyszyć chanter [jatę J śpiewać

acheter [ajte) — ku p o w a ć chauffer [jofe] — ogrzew ać
aimer [eme] kochać chercher [ferje] — szukac
allumer [alyme) — zapalić commencer [komase] — zaczynać
appeler [aple] — wołać, nazyw ać compter [kąte] — liczyć
apporter [aparté] przynosić continuer fkąt inife] kontynu ow ać
arriver [arive) - przybywać, przyjechać coûter [kute] — kosztow ać
attacher [ata je] — przywiązać déjeuner [dezone) jeść śniadanie
changer [faże] zmienić demander [d*made] prosić, pytać się

51
dîner [dine] jeść obiad penser [pase] — myśleć
donner [ifane) dawać peser [p*ze] ważyć
écouter [ekute] — słuchać préférer [préféré J — woleć
élever [ehe] podn osić, w y c h o w y w a ć préparer [préparé] — przygotow ać
entrer [a tre] w c h o d z ić profiter [profite] — korzystać
fermer [ferme] za m k n ą ć raconter [rakąte] o p o w ia d a ć
fumer [fyme] dymić regarder [rdgarde] — patrzeć
garder [garde] przechow yw ać, zach o w a ć, regretter [rdgreté] - żałow ać
strzec rencontrer [râkqtre] spotkać
habiller [ubije J — ubierać rentrer [ratre] — wrócić
habiter [abite] m ieszkać, zam ieszk iw ać rester [ras/e] p o zo sta ć
jouer [ i w^] grać retourner [raturne] pow rócić
manger [maże J jeść sonner [sJne] — d zw o n ić
marcher [marje] c h o d z ić sucrer [sykre] — słodzić
monter [mąte J iść pod górę, wejść na téléphoner [telepne] — telefon ow ać
górę tomber [tqbe] upaść
montrer [mątre J pokazać tousser l/w.vt*] — kasłać
nager [naże] — pływać travailler [travaje] — pracować
oublier [uh/ije] zap o m n ieć traverser [traverse] — przechodzić
parler [parle] - m ów ić visiter [vizite] — zwiedzić
passer [/?<?£?] — przejść, spędzić (czas),
nałożyć, przeciągnąć

Z A IM E K P R Z Y M I O T N Y W S K A Z U J Ą C Y

L iczb a p ojed yncza:

ce, cet ten; cette — ta

ce garçon ten ch ło p iec; cet h o m m e — ten mężczyzna
cette tille ta dziew czyna

L iczb a m noga:

ces — ci, te
ces garçons — ci chłopcy
ces filles te dziew czyny

F orm a cet ze względów eufonicznych występuje przed rzeczowni

kami rodzaju męskiego zaczynającymi się od samogłoski lub h nie
mego.
cet hom m e ten m ężczyzna cet oiseau — ten ptak

Rzeczownik w języku francuskim jest zazwyczaj poprzedzony określ

nikiem, np.: le, un, ce, mon itd.
 Użycie jednego z tych wyrazów określających wyklucza pozostałe,
np.:
le garçon — un garçon — ce garçon — mon garçon
les garçons — des garçons — ces garçons — mes garçons itd.

la fille — une fille — cette fille — ma fille

les filles des filles — ces filles mes filles deux filles itd.

ĆW ICZENIA

1. Następujące zdania twierdzące przekształcić na pytające stosując inwersję:

Vous parlez français. 11.est Français. Ils parlent sans accent. C'est un polyglotte. N o u s
étudions le français. Il y a b eau co u p d'étudiants dans cette école. Ils étudient le français.
Il étudie le russe.

2. /.dania z ćwiczenia 1. podać w formie przeczącej.

3. Uzupełnić poniższe /.dania właściwym zaimkiem przymiotnym wskazującym ( ce , cet,

cette , ces):
Nous parlons . . . langue sans accent. Je cherche . . . hom m e. V o u s aim ez . . . e n f a n t s . . . .
école est grande. . . . é t u d i a n t s étudient dans . . . é c o l e .
4. Przetłumaczyć na język francuski stosując konstrukcję ni ...n i .
U ne parle ni p o lonais ni russe.

U w a g a : Stosując przeczenie ni . . . n i nie używa się pas.

Nie jestem ani Francuzem, ani Anglikiem . N ie m ów ię ani po angielsku, ani po niemiecku.
Nie mówię ani po polsku, ani po rosyjsku. T o nie jest ani mój brat, ani mój narzeczony.
On nie mówi ani dobrze, ani źle. T o nie jest ani szkoła Piotra, ani szkoła Franciszki.
NEUVIÈME LEÇON LEKCJA DZIEWIĄTA

W artość foniczna litery h . O dm iana c za sow n ik a faire .

Il faut . C zasow n ik jouer . Liczebniki g łów ne od I d o 100 .
W y m o w a liczebnika vingt

Le jeu de cartes Gra w karty

Est-ce que vous aimez — Czy lubi pan

eska vuzeme
le h a s a rd ? hazard?
la aza : r ||
Oh, oui! j'a im e le hasard. O tak! Lubię hazard.
o ui żem la aza : r ||
Alors, jo u o n s au poker. — A więc zagrajmy w pokera.
ala : r | z uą o pake : r ||
Voici un jeu de cinquante-deux O to talia pięćdziesięciu
vuasi œ żo da sękat do dwóch
cartes. kart.
kart ||
Est-il c o m p le t? — Czy jest k o m p le tn a ?
etil kqple ||
Je crois bien, mais il faut Oczywiście, ale trzeba
ża k r 11a bję nu il fo
toujours c o m p te r les cartes. zawsze sprawdzić (dosl. p o ­
tużur kqte le kart || liczyć) karty.
Alors, je c o m p te : — A więc liczę:
ala : r ża kq : 1 1|
un, deux, trois, q u atre, cinq, jeden, dwa, trzy, cztery,
œ | do ! trua \ katr | sę : k | pięć,
six, sept, huit, neuf, dix, sześć, siedem, osiem, dzie­
sis | set i ijit | tu rf \ dis \ więć, dziesięć,
onze, douze, treize, quatorze, jedenaście, dwanaście, trzy­
q : z \ du : z \ tre : z katarz naście, czternaście, piętna­
ście,

54
 quinze, seize, dix-sept. dix-huit.
kę : z | se : z | disset | dizi/it \
dix-neuf, vingt,
diznœf | vę
vingt et un. vingt-deux,
vqteœ | vqtdo |
vingt-trois, vingt-quatre,
vęttrua | vçtkatr I
vingt-cinq, vingt-six.
vętsę : k \ yętsis ||
J'ai vingt-six cartes.
że vętsi kart ||
Est-ce que v o u s aim ez
le hasard?
— Moi aussi, j ’ai vingt-six
mua osi | że vęt$i
cartes.
kart ||
— Alors, vingt-six et
ah : r | vqtsis e
vingt-six font cinquante-deux.
vętsis | fą sękat do ||
— C ’est parfait, le jeu est
se parfe \ la Ż0 e
complet.
kąpie ||
— El quel est Tordre des cartes?
e kel e tordra de kart ||
szesnaście, siedemnaście,
osiemnaście, dziewiętna­
ście, dwadzieścia,
dwadzieścia jeden, dw a­
dzieścia dwa, dwadzieścia
trzy, dwadzieścia cztery,
dwadzieścia pięć, dwadzie­
ścia sześć.
M am dwadzieścia sześć
kart.
— Jak także m am dwadzieścia
sześć
kart.
— A więc, dwadzieścia sześć i
dwadzieścia sześć to pięć­
dziesiąt dwa.
— D oskonale, talia jest
kom pletna.
— A ja k a jest kolejność k a rt?
55
 L 'o rd re des cartes est le Kolejność kart jest
hrara de kart e h
suivant: następująca :
si/ivà I!
as, roi. dam e, valet, dix, as, król. dam a, walet, dzie­
a : s rua dam va le j dis I siątka,
neuf, huit, e t c . . . ju s q u 'à deux. dziewiątka, ósem ka it d .. .
n œ f i/it I et se fera zyska do aż do dwójki.
Alors, com m ençons! A więc zaczynajmy!
alJ : /* | kjm âsq ||

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

jouer à grać w . . .
je erois bien naturalnie, o w sz e m , oczywiście
moi aussi ja również
combien font ile j e s t . . .
c'est parfait d oskon ale

Pisownia i wym owa

pisownia w y ni o w a przykład y

e com m en cer (k unase)

c przed i M voici [vuasi]
y cygne [s/#t]
c przed innymi sam ogłoskam i [Al coucou [kuku]

la nous c o m m e n ç o n s (//// kJm asą J

ę przed !■']
1° garçon [garsą]

W A R T O Ś Ć F O N I C Z N A LIT ERY / /

We współczesnym języku francuskim litera h nie jest ju ż wym a­

wiana i występuje jedynie w pisowni, stanow iąc symbol dwóch ro ­
dzajów h — h n i e m e g o i h p r z y d e c h o w e g o .
O daw nej różnicy w wymowie tych dźwięków świadczy jedynie fakt.
że przed h n i e m y m zachodzi elizja l’hom me [hm] oraz liaison —
les hom m es [lez.)mJ, zaś przed h p r z y d e c h o w y m nie m a ani elizji.

56
ani łączenia międzywyrazowego — le hasard [la aza : /*]; les hasards
[le aza : r].
Ponieważ sami Francuzi nie rozróżniają często h n i e m e g o od
h p r z y d e c h o w e g o , w słownikach wyrazy zaczynające się od h p r / y -
d e c h o w e g o są zaznaczone ja k im ś znakiem drukarskim , na przykład
gwiazdką lub przecinkiem.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A F A IR E KO SIĆ. C Z Y N IĆ

Présent

(forme affirmative)

je fais [ŻJ fi] nous faisons [nu f* z q ]

tu fais [ry fi] vous faites [vu f i l ]
il fait [// fi] ils font [// fq]
elle fait [f/ f i ] elles font [et fq]
Combien font vingt-six et vingt-six? Ile jest (czyni) dw adzieścia sześć i dwadzieścia
sześć ?

IL F A U T

Il faut toujours co m p ter les cartes. Trzeba zawsze policzyć karty.

Il faut (b ezokoliczni k falloir) występuje tylko w formie bezosobo­

wej i tłumaczy się ja k o trzeba , należy. W wyrażeniu il faut il jest
jedynie znakiem gram atycznym , podobnie jak w wyrażeniu il y a.

C Z A S O W N I K J O U E R GRAĆ, B A W IĆ S IĘ

Czasownik jouer — grać, bawić się, odmienia się jak czasownik

parler.

P résent

je joue [ŻJ żu\ nous jouons [nu ż vq]

tu joues [ty r^l vous jouez [vu t ue]
il joue (// źu] ils jouent [// żu]
elle joue [tl iu] elles jouent [el żu ]

57
 W yrażenia z cz a so w n ik ie m jouer

jouer à la (à -f la à la)

jouer à la marelle grać w klasy

jouer à la balle grać w piłkę
jouer à la po u p ée bawić się lalką

jouer au (à -f- le au forma ściągnięta)

jouer au football grać w piłkę nożną

jouer au bridge grać w brydża
jouer au poker grać w pokera

jouer aux (à -t- les = aux forma ściągnięta)

jouer aux cartes grać w karty

jouer aux Indiens bawić się w Indian
jouer aux dés grać w kości

U w a g a : W występującym w tekście zdaniu Et quel est Tordre des cartes? des jest formą
rodzajnika określo n eg o les, ściągniętego / przyimkiem de (patrz lekcja następna).

LIC ZEBNIK I G Ł Ó W N E O D I D O 100

un [rr] jeden vingt et un [vęte~e] dwadzieścia jeden, d w u ­

une [yn] jedna
deux (do] dw a, dw ie, d w ó ch , dwaj
trois [rrua] trzy, trzech, trzej
quatre [katr] cztery, czterech, czterej
cinq [.Vf : A J pięć, pięciu
six Iv/.y] sześć, sześciu
sept [set ] siedem, siedm iu
huit [yit] osiem , ośmiu
neuf [turf] dziewięć, dziewięciu
dix [r//.v] dziesięć, dziesięciu
on/.e [ą : z] jedenaście, jedenastu
douze [du : r] dw anaście, dw unastu
treize [tr* : rl trzynaście, trzynastu
quatorze [kat>rz] czternaście, czternastu
quinze [kę : z] piętnaście, piętnastu
seize [.«• : z] szesnaście, szesnastu
dix-sept [disset] siedem naście, siedem nastu
dix-huit [dizifit] osiem n a ście, osiem nastu
dix-neuf [dizntrf] dziewiętnaście,
więtnastu
vingt [v-{*] dw adzieścia, dw udziestu
dziestu jeden
vingt-deux [yętdo] dwadzieścia dw a, d w u ­
dziestu d w ó c h , dwadzieścia dwie itd.
trente [ira : /J trzydzieści, trzydziestu
trente et un [tràteîr] trzydzieści jed en , trzy­
dziestu jeden
trente-deux [tratdo] trzydzieści dwa, trzy­
dziestu d w ó c h , trzydzieści dwie
quarante [kara : / ] czterdzieści, czterdziestu
quarante et un [karate »'J czterdzieści jeden,
czterdziestu jeden
quarante-deux [karatdo] czterdzieści dwa,
czterdziestu d w ó ch , czterdzieści dwie
cinquante [sęka : /] pięćdziesiąt, pięćdzie­
sięciu
cinquante et un [sękateut] pięćdziesiąt je­
den, pięćdziesięciu jeden
cinquante-deux [sękatdo] pięćdziesiąt dwa,
d z ie ­ pięćdziesięciu d w ó c h , pięćdziesiąt dwie
soixante [suasa : t] sześćdziesiąt, sześć­
dziesięciu

58
soixante et un [suasâtea ] sześćdziesiąt jeden, quatre-vingts [kafrJve Josiem d ziesią t,o siem ­
sześćdziesięciu jeden dziesięciu
soixante-deux [s11asatdo) sześćdziesiąt dwa, quatre-vingt-un [katrJvçœ] osiemdziesiąt
sześćdziesięciu d w ó ch , sześćdziesiąt jeden, osiem dziesięciu jeden
dwie quatre-vingt-dix [katr*vędis] dziewięćdzie­
soixante-dix [vu0.vSr<//.v] siedem dziesiąt, sie­ siąt. dziewięćdziesięciu
demdziesięciu quatre-vingt-onze \katr*vęą : z] dziewięć­
soixante et onze [suasateą : z] sied em d zie­ dziesiąt jeden, dziewięćdziesięciu jeden
siąt jeden, siedem dziesięciu jeden quatre-vingt-douze [katrJvç du : zj dzie­
soixante-douze [suasatdu : z] sied em d zie­ więćdziesiąt dw a, dziewięćdziesięciu
siąt dwa, siedem dziesięciu d w óch , sie­ d w ó ch , dziewięćdziesiąt dwie
demdziesiąt dwie cent [v«] sto, stu

W Y M O W A L IC Z E B N IK A V IN G T

W liczebniku vingt -t nie jest wymawiane przed spółgłoską nastę­

pującego rzeczownika: vingt francs [vę frâ].
Jeżeli po vingt następuje liczebnik, -t się wymawia: vingt-deux
[vętdo\, vingt-sept [vętset], vingt et un [vçteœ].
Wyjątek stanow ią : quatre-vingt-un [katrarętr]* quatre-vingt-deu\
[katrdvędo]y etc. gdzie -t nie jest wymawiane.

Ć W IC Z E N IA

L Odpowiedzieć na następujące pytania, stosując w odpowiedziach formę twierdzącą

i przeczącą:

W zór:
Est-ce que vous aimez le hasard?
Oui. j’aime le hasard. Non, je n’aime pas le hasard.

Est-ce que vous jo u e z au p oker? Est-ce que ce jeu est c o m p le t? Est-ce que vous com ptez
les cartes? Est-ce que v o u s avez un a s?

2. Przekształcić pytania z ćwiczenia I. stosując inwersję gramatyczną.

W z ó r : Aimez-vous le hasard?

3. Odpowiedzieć pisemnie na następujące pytania:

Combien font deux et d e u x ? C om bien font trois et cinq? C om b ien font dix et neuf?
Combien font vingt-deux et six? C om bien font quatre et douze?

59
4. Przetłumaczyć na język francuski:

Ona ma dw adzieścia lat. O to talia pięćdziesięciu dw óch kart. U c z c ie od jed n eg o d o d w u ­

dziestu. M am dwadzieścia dw ie karty. D w a d zieścia dwa i dw adzieścia trzy równa się
czterdzieści pięć. D o brydża potrzebne są pięćdziesiąt dwie karty.

5. Przekształcić następujące zdania według wzoru:

N ous comptons les cartes. Il faut compter les cartes.

N o u s a im o n s le hasard. N o u s é tu d io n s les langues étrangères. N o u s a v o n s vingt-six

cartes. N o u s s o m m e s polyglottes. N o u s a v o n s trois as. N o u s so m m e s quatre pour le
biidge.

DIXIÈME LEÇON LEKCJA DZIESIĄTA

e niestałe . Działania arytm etyczne .

Tryb rozkazujący . Przyimki à i de . Zaim ek o s o b o w y
nieokreślony on . Cela ça

I n jeu scientifique Rozrywka um ysłow a

— Choisissez deux nombres Proszę wybrać dwie liczby

J uazise do ną : br \
inférieurs à dix. mniejsze od dziesięciu.
çferjœ : i a dis ||
— Ç a y est. — G otow e.
sajs ||
— Alors, multipliez maintenant — Proszę p o m n o ż y ć teraz
a h : r myltiplije mętna \
le premier nom bre p a r deux pierwszą liczbę przez dwa
h pramje nqbr par do
et ajoutez cinq au produit. i d odać pięć d o iloczynu.
e azute sę : k o prodifi ||
— C'est fait. — G otow e.
^ f r i|

60
Multipliez m aintenant le résultat
mylliplije mętna | là rezylta
par cinq et ajoutez dix.
par sę : k | e a żute dis ||
Ça y est.
saje ||
Maintenant ajoutez le second
mętna ażute h SJgq
nombre et indiquez le résultat.
ną : br \ e ędike h rezylta j|
Le résultat est quatre-vingt-onze.
h rezylta e katrdvęq : z ||
Alors les nom bres pensés sont
ah : r \ le nqbrd pdse sq
cinq et six.
sęk e sis ||
Oui, c'est ça. Vous avez raison.
ui | se sa vuzave rezq ||
Mais com m ent faites-vous cela?
me ko ma fe t vu sla ||
C'est très simple.
se tre sę : pl
On retranche trente-cinq du
q rdtràf tratsę : k | dy
résultat final et les deux
rezulta final | e le do
chiffres du no m b re obtenu sont
fifrd dy- nq : br Dptdny ; sq
les nom bres pensés.
le nqbrd pdse ,
Faisons encore une fois
p z q âkdr yn J'ua
cet exercice.
setegzersis ||
Notre premier n o m b re est cinq.
nJtra prsmje nq : br e sę : k
notre deuxième six.
nJird dozjtm | sis ||
— Proszę pom nożyć teraz wy­
nik
przez pięć i dodać dziesięć.
— G otow e.
Teraz proszę dodać drugą
liczbę i podać wynik.
Wynik stanowi dziewięć­
dziesiąt jeden.
— A więc pomyślanymi licz­
bami są
pięć i sześć.
— T ak jest. Ma pan rację.
Ale jak pan to ro b i?
— T o bardzo proste.
odejmuje się trzydzieści pięć
od
końcowego wyniku i dwie
cyfry otrzymanej liczby są
liczbami pomyślanymi.
Z ró b m y jeszcze raz
to ćwiczenie.
Naszą pierwszą liczbą jest
pięć,
naszą d ru gą liczbą jest
sześć.
61
Alors cinq fois deux font dix; A więc pięć razy dwa jest
a h : r sę : k f ua do f q dis || dziesięć;
dix et cinq font quinze; dziesięć i pięć jest p ię tn a­
dis e sę : k \ f ą kę : z || ście;
quinze fois cinq font piętnaście razy pięć jest
k ę i f ua sę : k \J'q
soixante-quinze: siedemdziesiąt pięć;
suasatkę : z ||
soixante-quinze et dix font siedemdziesiąt pięć i dzie­
suasałkę : z e dis f q sięć
quatre-vingt-cinq ; jest osiemdziesiąt pięć;
kair3vęsę : k ||
quatre-vingt-cinq et six font osiemdziesiąt pięć i sześć
kaird\ęsę : k e sis f q jest
quatre-vingt-onze: dziewięćdziesiąt je d e n ;
katrd vęq : z ||
quatre-vingt-onze moins dziewięćdziesiąt jeden mniej
katrJvęq : z | m uę
trente-cinq font cinquante six; trzydzieści pięć jest pięć­
traisę : k \ f q sęk âtsis || dziesiąt sześć;
Donc les deux nom bres pensés Zatem dwiema pom yśla­
dq : k \ le do nqbrd pdse | nymi liczbami
sont cinq et six. są: pięć i sześć.
sq sę : k e sis ||

Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

ça y est g o t o w e , zrobion e
c ’est fait zro b ion e, g o to w e , w yk on an e
c ’est ça tak jest
avoir raison mieć rację
c ’est très simple to bardzo proste

P isow nia i wymowa

pisownia wymowa przykłady

u [y] multiplier [myl tipi i je] ;

résultat [rezylta];
obtenu [optJny]

62
 ou [«i ajouter [ażute] ; vous [»•«]
om m nombre [ną : br]
on M second [•?'?#<?}
in Id vingt \vę)
en [a] com m ent [U ma]
an [o] retrancher [rJtraje]

E N I E S T A Ł E (<’ ]

Termin e n i e s t a ł e pozostaje w związku z różnicami wymowy tej

głoski oscylującej między [œ] a [o). W wielu przypadkach jest ono
pomijane w wymowie; stąd inny termin — e n i e m e .
W pisowni — niezależnie od sposobu wymawiania (czy pomijania) - -
jest ono oznaczane tą sam ą literą e.
Przypadki niewymawiania e n i e s t a ł e g o .

1. Na końcu w yrazu lub grupy rytmicznej:

une porte [yn pJrr J

2. Między dwiema spółgłoskami:

la petite fille [la prit fij]

3. Między trzema spółgłoskami, tworzącymi grupę możliwą do

wymówienia
beaucoup de travail [bokudîravaj]

D Z I A Ł A N I A ;\ R Y T M E T Y C Z N E

(O péra lio n s a rit h m é t i q u e s )

L’addition la somme Dodawanie — suma

Combien font un et sept? Ile w ynosi jeden i sied em ?

I »7 = 8
l?n et sept font huit. Jeden i siedem wynosi (jest) osiem.

La soustraction le reste Odejmowanie różnica

Combien font n eu f m oins quatre? Ile jest dziewięć mniej cztery ?

9 -4 = 5
Neuf moins quatre font cinq. D ziew ięć mniej cztery jest pięć.

6.?
La multiplication le produit Mnożenie iloczyn

Combien font deux fois d eu x ? Ile jest dw a razy d w a ?

2 x2 = 4
D e u x fois deux font quatre. D w a razy dwa jest cztery.

La division le quotient Dzielenie — iloraz

Combien font n eu f divisé par trois? Ile jest dziewięć po d zielon e przez trzy?
9 :3 = 3
N e u f divisé par trois font trois. D ziew ięć po d zielon e przez trzy jest trzy.

TRYB ROZKAZUJĄCY — I M P É R A T I F

F orm y trybu rozkazującego różnią się od form trybu oznajmują-

ccgo brakiem zaim ka osobowego. Czasowniki 1 koniugacji tworzą
im pératif 2 . os. I. poj. bez końcówki -s.

Tryb o/ najm u jacy (indicatif) Tryb rozkazujący (im p é ratif)

Vous choisissez deux nombres. Choisissez deux nombres.

(W ybieracie dwie liczby) (W ybierzcie dwie liczby).

Vous multipliez le premier nombre. Multipliez le premier nombre.

(M n o życie pierwszą liczbę). (P o m n ó żcie pierwszą liczbę).

Tu ajoutes dix au total. Ajoute dix au total.

(D o d ajesz d o sum y dziesięć). (D o d a j do sum y dziesięć).

ł o r m a tw ie r d z ą c a F o r m a p rz e c z ą c a

Ajoute! Ajoutons! N'ajoute pas! N ’ajoutons pas!

Ajoutez! N ’ajoutez pas!
Fais! Faisons! N e fais pas! N e faisons pas!
Faites! N e faites pas!

P R Z Y IM K I À I DE

Przyimek à (do) wyraża kierunek, cel, przeznaczenie; z rodzajni-

kiem określo nym le tworzy formę ściągniętą au.
à -i- le au A joutez cinq au produit.

Przyimek de (od) wyraża m.in. pochodzenie; z rodzajnikiem le

tworzy formę ściągniętą du.
de t- le = du On retranche trente-cinq du résultat final.

64
 Przed rodzajnikiem les (I. mn. — oba rodzaje) przybiera po ściągnię­
ciu formę des (de + les).

Z A IM E K O S O B O W Y N I E O K R E Ś L O N Y O N

On retranche trente-cinq du résultat final.

Odejmuje się od wyniku k o ń c o w e g o trzydzieści pięc.

On jest zaimkiem odnoszącym się t y l k o do osoby. Etymologicznie,

wywodzi się on od łacińskiego słowa homo człowiek.
Zdanie: On est heureux à Paris, znaczy dosłownie: Człowiek jest
szczęśliwy w Paryżu. Człowiek ma tu szeroki zakres znaczeniowy
(ja , ty, on , m y, wy, oni , każdy , wszyscy).
Zaimek on występuje zawsze 7 form ą trzeciej osoby I. poj. cza­
sownika.
Dokładne znaczenie zaimka on zależne jest od kontekstu.
Tak więc:
On n'a pas les mêmes cartes m o ż n a tłumaczyć: Nie mamy
tych samych kart.
On ne fait pas attention — m ożna tłumaczyć: N ie uważamy. Nie
uważa się. Człowiek nie uważa.
On retranche — odejmuje się , odejmujemy , odejmujesz.

C E L A - ÇA

Mais com m ent faites-vous cela? — Ale jak pan to robi?

Ça y est! — G o to w e!
C'est ça — Tak jest (T o jest właśnie to).

Ce ( O , cela, ça zaimki wskazujące rodzaju nijakiego, o d p o ­

wiadające polskiemu to.
W języku potocznym cela ściąga się w formę ça.

Ć W IC ZEN IA

I. Odpowiedzieć pisemnie na następujące pytania:

Combien font quatre et sept? C o m b ien font o n z e et q u atorze? C om bien font n eu f moins
cinq? Combien font d o u z e m oins six? C om bien font trois fois huit? C om bien font
neuf fois trois?

3 — M ów im y po f r a n c u s k u 65
2. Poniższe zdania przekształcić na rozkazujące:

Vous fermez la porte. N o u s j o u o n s à un jeu scientifique. Tu multiplies le premier nombre

par deux. V o u s ajoutez cinq au total. N o u s entrons dans la classe. N o u s faisons cela.

3. Zdania z ćwiczenia 2. przekształcić na zdania przeczące.

4. Uzupełnić właściwą formą rodzajnika:

A jo u tez cinq . . . p r o d u i t . R etranchez trente-cinq . .. r é s u l t a t final. Les deux chiffres ...

nom bre o b ten u sont . . . nom bres pensés. N o u s j o u o n s . . . bridge. J’aim e . . . hasard.
Il y a . .. c h a u s s u r e s dans . . . g r a n d e valise.

ONZIÈME LEÇON LEKCJA JEDENASTA

Podział c z a so w n ik ó w na koniugacje . O dm iana czasow n ik a

finir . W y k a z najważniejszych c z a s o w n ik ó w II grupy .
Liczebniki p orządkow e . S am ogłosk i pośrednie

Une leçon de gymnastique Lekcja gim nastyki

N o u s visitons l'école de F r a n ­ Odwiedzam y szkołę Franciszki.

çoise. M aintenant nous sommes T eraz jesteśmy na sali gim na­
d an s la salle de gym nastique de stycznej. N a sali jest wielu ucz­
r école. D ans la salle il y a beau­ niów'. Zaczyna się lekcja.
coup d'élèves. La leçon c o m ­
mence.

— C o m m e n ç o n s le premier exer­ — Zacznijmy pierwsze ćwiczenie.

cice. Ecartez les ja m b e s et t o u ­ Stańcie w ro z k ro k u i dotykaj­
chez alternativem ent le sol cie ziemi na przem ian prawą
avec la main droite et la main (ręką) i lewą ręką.
gauche.
A ttention! un, deux, un, deux, Uwaga! raz, dwa, raz, dwa,
un. deux. raz, dwa.

66
 Lit maintenant passons à notre
deuxièm e exercice

— Et maintenant passons à notre A teraz przejdźmy do d r u ­

deuxième exercice.
Mettez les m ains sur les h a n ­
ches, balancez le buste à droite
et à gauche.
Attention! un, deux, un, deux,
un, deux.
— Troisième exercice. Mettez les
mains sur les hanches et pliez
le corps en avant et en arrière.
Attention! un, deux, un, deux,
un, deux.
— Quatrième exercice. M ainte­
nant, écartez les ja m b es et to u­
chez alternativement le pied
droit et le pied gauche avec
vos mains.
Attention! un, deux, un, deux,
un, deux.
— Merci. N o u s finissons la leçon.
giego ćwiczenia.
Połóżcie ręce na biodrach i wy­
konujcie (dosl. skłaniajcie tu ­
łów) skłony w praw o i w lewo.
Uwaga! raz, dwa, raz, dwa,
raz, dwa.
Trzecie ćwiczenie. Połóżcie rę­
ce na biodrach i róbcie skłony
w' przód i w tył.
Uw'aga! raz, dwa, raz, dwa,
raz, dwa.
— Czwarte ćwiczenie. Teraz stań­
cie w rozkroku i dotykajcie rę­
kami na przem ian stopy p r a ­
wej i (stopy) lewej.
Uwaga! raz, dwa, raz, dwa,
raz, dwa.
— Dziękuję. Kończymy lekcję.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

passer à . . . przejść d o . . .
à droite na prawo, w prawo
à gauche na lew o, w lewo

67
 en avant do przodu, w przód
en arrière d o tyłu, w tył
plier le corps zginać tułów (w y k o n y w a ć skłony)

P isow nia i wym ow a

pisownia wymowa p r z y k ł a d y

X \g A exercice [egzer sis]

(m iędzy dwiem a [ks] m a x im e [maksim]
sa m o g ło sk a m i)
qu [k] quatrième [katrijem]
-tion tewl attention [atasją]
Ç M leçon [l*są]
•

li] jam be [ća : />!

P O D Z IA Ł C Z A S O W N IK Ó W NA K O N IU G A C JE

Czasowniki języka francuskiego w zależności od typów koniuga-

cyjnych m o żna podzielić na trzy grupy. Przedstawia to niżej podane
zestawienie:

I g r u p a -er
K o ń c ó w k a b ezo k oliczn ik a: -er parler
K o ń c ó w k a im iesłowu czasu przeszłego: -é parlé

II g r u p a -ir (-iss-) .f finü.

K o ń c ó w k a b ezo k o liczn ik a : -i fini
K o ń c ó w k a im iesłowu czasu przeszłego:
Temat niektórych form o s o b o w y c h poszerzony o cząstkę (infiks) -iss- n o u s finissons

III g r u p a -ir, -oir, -re

•

A. K o ń c ó w k a b ezok o liczn ik a : -ir partir

•

K o ń c ó w k a im iesłowu cz. przeszł.: -i parti

B. K o ń c ó w k a b ezo k o liczn ik a : -oir voir

K o ń c ó w k a im iesłowu cz. przeszł.: -u vu

C. K o ń c ó w k a b ezokolicznika: -re mettre, craindre

K o ń c ó w k a im iesłow u cz. przeszł.: -s. -t mis, craint

C zaso w n ik i p o siłk o w e:
être być avoir mieć

68
 Czasowniki 1 grupy o m ó w io n o w lekcji 8 .
Podajemy poniżej odm ianę czasownika com m encer. Proszę zwrócić
uwagę na pisownię.

C om m encer zaczynać

Présent

je commence [i«? k^m a : s] nous commençons * [nu k^masa]

tu commences [ry kJnia : s] vous commencez [vu k^mâse]
mm

il (elle) commence [// ( e l ) k^m a : s] ils (elles) commencent [// (el) kJm a : sJ

Drugą grupę tw orzą czasowniki, które spełniają jednocześnie dwa

warunki :
1. Posiadają w bezokoliczniku końców kę -ir.
2. Tworzą niektóre formy w oparciu o temat poszerzony infiksem
-iss-.
Przy k ła d y :
choisir wybierać C hoisissez deux nombres!
finir kończyć — N o u s finissons la leçon.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A F IN IR K O Ń C Z Y Ć

P résent

Forme affirmative

je finis [r<> fini] nous finissons [nu finisq]

tu finis [ty fini] vous finissez [vu fini.se]
il (elle) finit [il (el) fini] ils (elles) finissent [il ( e l ) finis]

Forme négative

je ne finis pas nous ne finissons pas

tu ne finis pas vous ne finissez pas
il (elle) ne finit pas ils (elles) ne finissent pas

Forme interrogative

est-ce que je finis? finissons-nous?

finis-tu ? finissez-vous ?
finit-il? finissent-ils?

• W I os. 1. m n. przed k o ń c ó w k ą -ons występuje w pisowni zam iast znaku c znak ę

(cédille) o wartości fonicznej (s).

69
 W YKAZ N A JW A Ż N IE JS Z Y C H C ZASO W NIK Ó W
II G R U P Y

abolir uchylać, obalić grandir pow iększać się, rosnąć

accomplir — spełniać, d o k o n y w a ć grossir — grubieć, tyć
agir — działać, p o stęp o w a ć guérir — uzdrow ić, w yleczyć
assombrir zaciem niać haïr — nienawidzić
avertir — ostrzegać jaillir — wytrysk iw ać
atterrir — lą d ow a ć jaunir żółk nąć
bâtir — b u d o w a ć languir tęsknić
bénir pośw ięcać, błogosław ić mûrir — dojrzewać
blanchir — bieleć, siwieć noircir — czernieć
chérir — m iłow ać obéir być posłuszn ym
choisir — wybierać obscurcir — zaciem niać
durcir — twardnieć périr — ginąć, umierać
éblouir — olśniew ać réjouir — cieszyć, radow ać
élargir rozszerzać ralentir — zw alniać
embellir — upiększać, zdobić remplir — wypełniać
enrichir — w z b o g a c a ć retentir — rozbrzm iew ać
établir ustalać, ustanawiać reverdir — zielenić
finir — koń czy ć rougir — czerwieniec
fleurir kwitnąć saisir — ch w ytać, łapać
flétrir — w iędnąć trahir — zdradzić
franchir — przekraczać unir — jed n oczyć
frémir drżeć vieillir — starzeć się. postarzać

U w a g a : Z a m iesz c zo n y w y k a z najważniejszych c zasow n ik ó w II grupy m a na celu ułatwie­

nie uczącym się od różnianie ich od tych czasow ników III grupy, które są zakończone
w bezokoliczniku na -ir, lecz w ich od m ia n ie nie występuje cząstka -iss-.

Wszystkie czasowniki II grupy odmieniają się jak czasownik finir.

Czasowniki trzeciej grupy odmieniają się według różnych, nieregular­
nych wzorów koniugacyjnych. Podajemy poniżej odm ianę czasow­
nika mettre k ł a ś ć występującego w tekście lekcji.

M E T T R E K Ł A ŚĆ , P O Ł O Ż Y Ć

Présent

je mets [żem t] kładę nous mettons [nu nutą)

tu mets [ty mt] vous mettez [vu me te]
il met [// /77F] ils mettent [// met]
elle met [*7w f ] elles mettent [e/ met]

70
 Liczebniki porządkowe

Commençons le premier exercice. Zacznijmy pierwsze ćwiczenie.

Passons à notre deuxième exercice. Przejdźmy d o drugiego ćwiczenia.
Onzième leçon. Lekcja jedenasta.

Liczebniki porządk ow e, zarów no rodzaju męskiego jak żeńskiego,

tworzy się przez dodanie do liczebników głównych przyrostka -ième.
I tak:
L iczebnik g łó w n y L iczeb n ik porządkow y
deux deuxièm e drugi, druga
trois troisième trzeci, trzecia
quatre quatrième czwarty, czwarta

ale:
un (une) jeden (jedna) premier, première

Formy liczebników porządkow ych odpow iadające liczebnikom

złożonym z un (une) tworzy się zgodnie z p o d a n ą wyżej regułą,
a więc:
vingt et un vingt et unième
trente et un trente et unième

Liczebniki porządk ow e utw orzone od liczebników głównych za­

kończonych na e nieme tracą to e przy d odaw an iu końcówki -ième.
quatre quatrième
cin quante cinquantièm e

Liczebniki porządkowe

premier, première pierwszy, pierwsza 1 dixième dziesiąty

deuxième - drugi, druga onzième jedenasty
troisième trzeci douzième dw unasty
quatrième czwarty treizième trzynasty
cinquième piąty quatorzième czternasty
sixième szósty quinzième piętnasty
septième siódmy seizième szesnasty
huitième ósmy dix-septième siedem nasty
neuvième dziewiąty dix-huitième osiem nasty

1 Wszystkie dalsze form y o d n o s z ą się do obu rodzajów.

1 Istnieje także druga forma secon d, seconde.

71
dix-neuvième dziewiętnasty soixante et unième sześćdziesiąty pierwszy
vingtième dw udziesty soixante-deuxième sześćdziesiąty drugi
vingt et unième dw u d ziesty pierw szy soixante-dixième siedem dziesiąty
vingt-deux ième etc. dw u d ziesty drugi itd. soixante et onzième siedem dziesiąty pierw­
trentième trzydziesty szy
trente et unième trzydziesty pierwszy soixante-douzième siedem dziesiąty drugi
trente-deuxième trzydziesty drugi quatre-vingtième osiem dziesiąty
quarantième czterdziesty quatre-vingt unième osiem dziesiąty
quarante et unième czterdziesty pierwszy pierwszy
quarante-deuxième czterdziesty drugi quatre-vingt-deuxième osiem dziesiąty drugi
cinquantième pięćdziesiąty quatre-vingt-dixième dziewięćdziesiąty
cinquante et unième pięćdziesiąty pierwszy quatre-vingt-onzième dziewięćdziesiąty
cinquante-deuxième pięćdziesiąty drugi pierwszy
soixantièm e sześćdziesiąty centième setny

SA M O G ŁO SK I PO ŚR E D N IE

Podajemy na wstępie zestawienie francuskich samogłosek ustnych

z podziałem pod względem miejsca artykulacji i układów warg.

ê
S a m o g ł o s k i przednie S a m o g ł o s k i tylne

niezaokrąglone zaokrąglone zaokrąglone

M [>•] [«1
M [o]
[«1
W [«] W
M [-] t«l

Jak widać z zestawienia język francuski posiada samogłoski, które

nie występują w języku polskim [y] [o] [œ]; samogłoski te łączą w so­
bie pewne elementy foniczne samogłosek przednich niezaokrą-
glonych i tylnych zaokrąglonych.
Przy wymowie tych samogłosek położenie języka, to znaczy miejsce
artykulacji, jest takie ja k przy pokrew nych samogłoskach przednich
(po lewej stronie tabeli), a układ warg ja k przy samogłoskach tylnych
(po prawej stronie tabeli).
T ak więc wymowę samogłoski zaokrąglonej [y] charakteryzuje to
sam o położenie języka co w wymowie samogłoski [/] i ten sam układ

72
warg co w wymowie samogłoski [u]. N a to m ia s t z połączenia elemen­
tów wymowy [e] ścieśnionego i [o] ścieśnionego powstaje samogłoska
[0 ] ścieśnione zaokrąglone.

M > “ loi > W M > M

ĆW IC ZEN IA

1. Uzupełnić za pomocą odpowiednich form czasownika choisir:

N o u s . . . deux nombres. Tu . . . t a carte. V ou s . . . l e s disques. Ils . . . l e s photos. Je ...

mes cravates. Il . . . s c s amis.

2. Od podanych niżej liczebników głównych utworzyć liczebniki porządkowe:

sept, cinquante-trois, trente-quatre, cent, dix-huit, d o u ze, quarante et un, vingt-quatre,

soixante-deux.

3. Następujące zdania podać w 1. os. liczby mnogiej:

Je finis la leçon. Je choisis un nom bre. Je jo u e à un jeu scientifique. Je c o m m e n c e le pre­

mier exercice. Je mets les m ains sur les hanches. Je plie le corps. Je balance le buste
à droite et à gauche.

DOUZIÈME LEÇON LEKCJA DWUNASTA

Quelle heure est-il? . O kreślenia czasu . W yrażanie przeczenia .

W yrażenie il fait . O d m ian a c zasow n ik a aller .
System sp ó łg ło sk o w y języka francuskiego

Q uelle heure e st-il? Która jest godzina?

Françoise, quelle heure est-il — Franciszko, która jest teraz

m a in te n a n t? g o d z in a ?
II est sept heures. — Jest siódm a (dosl. jest 7 g o ­
dzin).

73
 Il f a u t profiter de la vie
— Ce n'est pas possible. Votre
m ontre avance.
— N o n , elle n ’avance pas. Elle
m arche bien. Regardez, il fait
déjà sombre.
— En effet! C o m m e le temps
passe vite!
— Oui, le temps passe vite et
nous vieillissons chaque jour.
Il faut profiter de la vie.
A propos, qu'est-ce que vous
faites ce soir?
— Ce soir, je vais au cinéma avec
mes amis.
— A quelle heure com m ence le
spectacle?
— A huit heures et quart.
- Et à quelle heure finit-il?
— A minuit.
— Alors, b o n n e soirée et à de­
m ain.
Mais, que faites-vous demain
m atin?
— Je reste à la maison. J'ai
beaucou p de travail.
74
— T o niemożliwe. Pani zegarek
się śpieszy.
— Nie, on się nie śpieszy. On
chodzi dobrze. Proszę z o b a ­
czyć, ju ż się ściemnia.
— Rzeczywiście! Jak (ten) czas
szybko mija!
— T ak, czas szybko mija i z każ­
dym dniem się starzejemy.
Trzeba korzystać z życia.
A p rop os, co pani robi dziś
w ieczorem?
— Dziś wieczorem idę z przyja­
ciółmi do kina.
— O której godzinie zaczyna się
seans?
— O 8.15 (kw adrans po ósmej).
— A o której się kończy?
— O północy.
— A więc przyjemnego wieczoru
i d o ju tra .
A co pani robi ju t r o ra n o ?
— Jestem (dosl. pozostaję) w d o ­
mu. M a m dużo pracy.
 — Et demain après-m idi? — A jutro po p o łu d n iu ?
— Demain après-midi, j'ai un — Ju tro po południu mam spot­
rendez-vous. kanie.
— Et le soir? A wieczorem?
— Le soir, j'ai une visite. — Wieczorem m a m wizytę.
— Vous n'êtes ja m a is libre. Vous — Pani nigdy nie jest wolna.
êtes toujours occupée. Zawsze jest pani zajęta.
— Oui. cette semaine je suis très — T ak , w tym tygodniu jestem
occupée. bardzo zajęta.
— Alors, à un de ces jours. A więc do zobaczenia wkrótce
(dosl. do jednego z tych dni).

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

ce n’est pas possible to niemożliwe

la montre avance zegarek się spieszy
avoir un rendez-vous mieć spotkanie
avoir une visite mieć wizytę, iść z w i/y tą
à un de ces jours d o zobaczenia wkrótce

Pisow nia i wym

•> ow a

pisownia wymowa przykłady

-pt [r] sept [sef]

-ain [f] demain [ddtnę]
-aine [*77) semaine [s9men\

Q U E L L E H E U R E E S T -IL ?

Podając godzinę stosujemy w jęz. francuskim liczebniki główne.

Il est une heure. Jest (godzina) pierwsza.
Il est sept heures. Jest (godzina) siódm a.

Zdania określające godzinę w p row adzane są przez zwrot il est,

którego odpowiednik w jęz. polskim stanowi czasownikowa forma
jest.
11 est deux heures. Jest godzina druga.

Wyrażenia określające niepełne godziny tworzymy następująco:

Minuty wskazywane przez du żą wskazówkę zegara po prawej stro-

75
nie tarcz) dodaje się d o godziny, która upłynęła, natom iast minuty
wskazywane po lewej stronic zegara, odejmuje się od godziny, która
nadejdzie.
11 est deux heures cinq. (Jest) 5 po drugiej.
Il est deux heures vingt. (Jest) 20 po drugiej.
Il est une heure et quart. (Jest) kw adrans po pierwszej.
Il est une heure et demie. (Jest) w p ół do drugiej (pierwsza trzy­
dzieści).

Il est trois heures moins vingt. (Jest) za 20 trzecia.

Il est trois heures moins dix. (Jest) za 10 trzecia.
Il est deux heures moins le quart. (Jest) za kwadrans druga.

Il est midi Jest południe Il est minuit — Jest północ

U w a g a : G o d z in y w języku urzędow ym podaje się identycznie jak w jęz. polskim , np.: il

est dix-neuf heures jest godzina dziewiętnasta.

O K R EŚL EN IA C Z A SU

ce matin dziś rano

cet après-midi dziś po południu
ce soir dziś wieczorem

Proszę zwrócić uwagę, żc w powyższych zw rotach ekwiwalentem

polskiego wyrażenia d iii jest zaimek przymiotny wskazujący ce, cet.

W Y R A Ż A N IE PR ZEC ZEN IA

W języku francuskim oprócz przeczenia złożonego ne . . . p a s sto­

suje się również inne formy złożone, w których drugi element określa
stopień negacji.
n e ...ja m a is nigdy nic
ne . . . point wcale nie
ne . . . plus już nie

W tego rodzaju konstrukcjach nie stosuje się ju ż partykuły prze­

czącej pas.
W Y R A Ż E N I E IL F A IT

Il fait sombre — ściemnia się

Czasow nik faire — robić , działać , może występować również

w formie bezosobowej. Ma to miejsce szczególnie w wyrażeniach

76
określających w arunki meteorologiczne lub zjawiska astrofizyczne,
np.: il fait beau — jest łacina pogoda ; il fait mauvais temps — jest
brzydka pogoda : il fait chaud — jest ciepło ; il fait froid — jest zimno ;
il fait c l a i r — jest jasno.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A A L L E R IŚĆ

P résent

je vais w;] idę nous allons [nuzatq]

tu vas [/y va) vous allez [vuzale]
il (elle) va [/'/ (et) »•«] ils (elles) vont [// (*■/) vq]

SY S T E M SP Ó Ł G Ł O SK O W Y JĘZYK A FR A N C U SK IEG O

Język francuski jest znacznie uboższy cd polskiego w zasób spół­

głosek, posiada ich bow iem tylko 17.
Spółgłoski francuskie m o żna podzielić na 4 grupy:
1. Spółgłoski z w a r t e ( w y b u c h o w e ) , przy wymawianiu których
narządy mowy ulegają chwilowemu zamknięciu, po którym następuje
rodzaj wybuchu (wskutek szybkiego ich rozwarcia).
2. Spółgłoski s z c z e l i n o w e , przy w ymawianiu których silnie zbli­
żone narządy mowy tw orzą szczelinę, przez którą wydobywa się p o ­
wietrze z ja m y ustnej.
3. Spółgłoski n o s o w e wymawiane z udziałem jam y nosowej.
4. Spółgłoski p ł y n n e .

Tabela spółgłosek francuskich

Bezdźw ięczne D źw ięczne

1. zwarte I/O W
I'] [d]
1*1 [ff]

2. szczelinow e (/) M
W U)
U) Ul

3. n o so w e Im), [n], [ń]

4. płynne [/]. w
77
 Spółgłoski dźwięczne (/>, d. g, v, r, ż), to znaczy spółgłoski, przy
w ym aw ianiu których d rg ają wiązadła głosowe, zachowują w języku
fran cu sk im swą dźwięczność na końcu wyrazu (w wygłosie).
W języku polskim spółgłoskę końcow ą w wyrazie nóż i tusz wy­
m awiamy je d n a k o w o . W języku francuskim należy odróżniać bouche
[buf] usîa i bouge [bu : ż] nora , brudne mieszkanie.
Porównajmy:

W yrazy o końcow ej W yrazy o końcow ej

s p ó ł g ł o s c e b e z d ź w ię c z n e j s p ó ł g ł o s c e d ź w ię c z n e j

vif [*-</] vive [vi : v)

hache M i âge [a : r]
basse \ba : s] base [ba : z]
bec [bfk | bègue
sept («' ] cède [sed]

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na pytania dotyczące scenki:

W zór:
Est-ce que la montre dc Françoise avance?
Non, elle n’avance pas, elle marche bien.

Où est-cc q u e Françoise va ce soir? Q ue fait-elle dem ain m atin? D em ain après-m idi?
D em ain soir? Est-cc que Françoise est très oc c u p é e cette sem ain e?

2. Uzupełnić za pomocą czasownika aller użytego we właściwej osobie:

P i e r r e . . . à l'école. N o u s . . . à la m aison. J e . . . à Paris. E l l e . . . chez sa grand-mère.

V o u s . . . a u jardin. Ils . . . à l'arrêt de tramway.

3. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A quelle heure c o m m e n c e z -v o u s votre travail? A quelle heure tinissez-vous votre travail?

A quelle heure rentrez-vous à la m a iso n ? A quelle heure c o m m e n c e la leçon de fran­
ç a is? A quelle heure finit-elle?
TREIZIÈME LEÇON
N azw y stron świata . Czas futur proche . O dm iana c za so w n ik a partir
Tous les ... toutes les . Przymiotnik beau
Un long voyage
— Bonjour, Henri!
— Bonjour, Sophie!
— Qu'est-ce que tu fais?
— Je p rép are m o n voyage à tra ­
vers la France. Voici une carte
avec les provinces françaises:
je vais visiter toutes ces p r o ­
vinces. Cette ligne, c'est mon
itinéraire.
— Tu vas faire un long voyage!
— Oui, je vais m o n ter vers le
Nord, descendre par l'Ouest
ju sq u 'a u x Pyrénées et les p r o ­
vinces du Sud et puis je vais
rentrer à Paris par l'Est.
Tu vas visiter toute la France
avec ses belles villes, ses beaux
villages et ses paysages variés.
Tu as de la chance!
Pars avec moi! 11 y a beaucoup
de place dans m a voiture.
— Avec plaisir.
— Voici le plan de Paris. La se­
maine prochaine nous allons
visiter cette belle capitale.
Regarde donc ce petit plan
LEKCJA TRZYNASTA
D łu g a podróż
— Dzień dobry, Henryku!
— Dzień dobry, Zofio!
— Co (ty) robisz?
— Przygotowuję swoją podróż po
Francji. O to m apa prowincji
francuskich: zwiedzę wszyst­
kie te prowincje. Ta linia, to
m cja m arszruta.
— Odbędziesz długą podróż!
— T ak , pojadę na północ, (na­
stępnie) poprzez zachodnią
(Francję) aż do Pirenejów
i prowincji południowych,
a potem wrócę do Paryża
przez teren\ na wschodzie
(dosl. s tro n ą wschodnią).
— Zwiedzisz całą Francję z jej
pięknymi miastam i, pięknymi
wioskami i urozmaiconymi
krajobrazam i. Masz szczęście!
Jedź ze mną! Jest dużo miejsca
w m o im samochodzie.
— Z przyjemnością.
O to plan Paryża. W przyszłym
tygodniu będziemy zwiedzać
tę piękną stolicę.
— Spójrz, proszę, na ten mały
79
 Pars avec moi

des m o n u m e n ts de Paris. N o u s plan zabytków Paryża. Prze­

allons p a rc o u rir ensemble t o u ­
tes ces rues et toutes ces places.
N o u s allons voir tous ces m o ­
numents. Voici la Place de
r O péra. Devant nous, nous
avons la C o lonn e Vendôme, et
à droite, l'Eglise de la M a d e ­
leine.
Ah! Que de merveilles! Paris
est vraim ent une ville m a g n i­
fique!
biegniemy razem wszystkie te
ulice i wszystkie place. Z o b a ­
czymy wszystkie te pomniki.
O to Plac Opery. Przed sobą
m am y kolum nę Vendôme, a na
praw o kościół św. Magdaleny.
Ach! Co za cuda! Paryż jest
rzeczywiście wspaniałym m ia­
stem!

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

à travers poprzez
jusqu’à (au, aux) aż do
avec plaisir z przyjemnością
vers le Nord w kierunku północy
par l’O uest przez zachód
avoir de la chance mieć szczęście
la semaine prochaine w przyszłym tygodniu

P isow nia i wym ow a

pisownia wymowa przykłady

sc sa m o g ło sk a [i] descendre [desa : dr]

-ille [/>] familie [famij]

80
 Wyjątki: 111e [//]
ville [v//]; mille [mil ] ; tranquille [trakil].

N A Z W Y S T R O N &WIATA

Les quatre points cardinaux — Cztery strony świata

Le Nord ( N ) [/<> nJ : r) p ó łn o c (Pn)

le Sud ( S ) [Ij syd] południe (Pd)
l*Est (E ) [lest] w schód (W)
l’Ouest ( O ) [ / uest] zachód (Z)

C Z A S F U TU R P R O C H E

Czas przyszły bezpośredni

Dla wyrażenia czynności przyszłej stosuje się w mowie potocznej

czas zwany futur proche. Jest to czas złożony, na który składają się
formy osobow e czasu teraźniejszego czasownika aller i bezokolicznik
odmienianego czasownika.
Tak więc:

futur proche = czas teraźniejszy c zasow n ik a aller -|- bezokolicznik.

Je vais faire un long v oy a g e à travers la France.

Je vais visiter toutes ces provinces.
Tu vas faire un long voyage.
Nous allons visiter cette belle capitale.
Nous allons parcourir en sem b le toutes ces rues et toutes ces places.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A P A R T /R W Y J E Ż D Ż A Ć

Prćsent

je pars [ż* pa : rj wyjeżdżam nous partons [nu partą ]

tu pars [ty pa : r] vous partez [vu parte)
il part [/'/ pa : r] ils partent [// part J

81
 T O U S L E S ... TO U TE S L E S ...

Tous les . . . = wszyscy

Toutes les . . . = wszystkie

N o u s a llon s voir tous ces m o n u m en ts. Z o b a czy m y wszystkie te pom niki.

N o u s a llon s parcourir toutes ces rues. Przemierzymy wszystkie te ulice.

U w a g a : Zam iast rodzajnika o k r e ślo n e g o m oże być użyty zaim ek wskazujący.

P R Z Y M I O T N I K B E A U Ł A D N Y . P IĘ K N Y

L ic z b a p o je d y n c z a L ic z b a m n o g a

Rodzaj m ęski Rodzaj żeński R o d z a j m ęs k i R o d z a j żeński

beau [bo] belle lbe\] beaux [bo] belles [bfl]

bel * [bel]

• p r z e d w y r a z a m i z a c z y n a j ą c y m i się o d s a m o g ł o s k i l u b h n i e m e g o

ĆWICZENIA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q ue fait H en ri? Où va-t-il aller? A vec qui va-t-il faire ce v o y a g e ? Est-ce qu'il y a b e a u ­
c o u p de place dans sa voiture? Q u an d va-t-il visiter la capitale de la F r a n c e 0

2. Następujące zdania napisać w fu tu r proche :

Je prépare un voyage. Il m on te vers le N o r d . N o u s rentrons à Paris. Elles visitent la France.

N o u s faisons un long voyage.

3. Przetłumaczyć na język francuski stosując fu tu r proche:

Zw iedzę w szystkie prowincje Francji. W y zw iedzicie Polskę. Mój ojciec pojedzic ze mną.
Przemierzymy razem wszystkie ulice Paryża. Franciszka zostanie w d o m u . Oni będą
grać w brydża.

4. Przetłumaczyć na język francuski stosując tous le s ... lub toutes le s...:

Z ob aczym y wszystkie pom niki Paryża. W szystkie te ulice są piękne. Wszyscy c h ło p c y lu­
bią grać w brydża. W szystkie walizki są w aucie. W szystkie dziew czyny będą tańczyć
dziś w ieczorem . W szyscy Francuzi są uprzejmi (gentils). Z o b a czę wszystkie fotografie Zosi.
QUATORZIÈME LEÇON
O znaczanie daty . N a z w y miesięcy . N a z w y dni tygodnia .
Przyimki de i à ( c .d .) . Przyimki dans i en .
O dm iana c z a so w n ik ó w savoir, connaître . C zasow n ik préférer
Les spectacles
— Est-ce que vous êtes libre,
ce so ir?
— Oui, ce soir je n'ai rien à faire.
— Alors, allons au cinéma.
— Non! Je préfère aller au th é­
âtre. A propos, qu'est-ce q u 'o n
joue m a in te n a n t dans les th é­
âtres parisiens?
— Voici le p ro g ra m m e des spec­
tacles du mercredi 27 mai au
mardi 2 juin. Eh bien, à la C o ­
médie Française on d o n n e «Un
homme com m e les autres» de
Salacrou et à l'Opéra — «Rigo-
letto» de Verdi.
— Je connais les pièces de Sala­
crou et je n'aim e pas la m u ­
sique d 'o p éra.
— Attendez, ce n'est pas tout.
A l'Atelier on jou e «l'Oeuf»,
une comédie de Félicien M a r ­
ceau et a u Petit T héâtre de Pa­
ris — «La vie parisienne».
— Alors, allons voir «La vie
parisienne».
5»
LEKCJA CZTERNASTA
Przedstaw ienia
— Czy m a pani czas (<dosl. jest
pani wolna) dziś wieczorem?
— T a k , dziś wieczorem nie m am
nic d o zrobienia.
— A więc chodźm y d o kina.
— Nie! Wolę iść d o teatru. A p r o ­
pos, co grają teraz w paryskich
te a tra c h ?
— O to pro gram przedstawień od
środy 27 maja do wtorku
2 czerwca. A więc w Comédie
Française wystawiają (sztukę)
„Mężczyzna ja k inni” Sala­
crou, a w Operze — „Rigo-
letto” Verdiego.
— Z n am sztuki Salacrou i nie
lubię muzyki operowej.
— Chwileczkę, to nie wszystko.
W Atelier grają „ Jajk o ” , ko­
medię Félicien Marceau,
a w Petit Théâtre de Paris —
„Życie paryskie” .
— A więc chodźm y na (dosl.
chodźm y zobaczyć) „Życie p a ­
ryskie” .
83
 La seance com m en ce
à 20 heures précises

— D 'accord. La séance c o m ­ — Zgoda. Przedstawienie za­

mence à 2 0 heures précises.
— Eh bien, à to u t à l'heure.
— A tout à l'heure.
Et n'oubliez pas: en France
on d o n n e toujours un p o u r ­
boire aux ouvreuses de thé­
âtre et de cinéma.
— Je sais bien. On do n n e aussi
un pourb oire aux chauffeurs
de taxi, aux garçons de café et
aux serveuses de restaurant.
czyna się dokładnie o godzi­
nie 2 0 .
— A więc do zobaczenia wkrótce.
— Do zobaczenia.
A proszę nie zap o m in ać: we
Francji daje się zawsze napi­
wek bileterkom w teatrze i ki­
nie.
— Wiem o tym. Daje się też na­
piwek kierow com taksówek,
kelnerom w kawiarni i obsłu­
dze restauracyjnej.

Objaśnienia

La Com édie Française — c z o ło w y teatr francuski, wystawiający głów nie utwory

wielkich k lasy k ów . Jest on pierw ow zorem teatrów n arodow ych i pierwszym na świccie
teatrem su b w en cjo n ow an ym przez państw o. Pow stał w 1680 r. O becnie mieści się w sali
Palais Royal przy ul. Richelieu. N a je g o scenie w y stęp ow a ło wielu słynnych aktorów,
m iędzy innymi T. J. Talma , Rachel , Sarah Bernhardt , Monet-Sulły.
L’Atelier Teatr zo rga n izo w an y przez Charles Dullin. Z a p o zn ał publiczność fran­
cuską z tw órczością Pirandella. W ystaw ia również sztuki m łodszych au torów , między
innymi Salacrou , Zim m era , Acharda itd.

Le Petit Théâtre de Paris — jed en z teatrów bulw arow ych Paryża.

Armand Salacrou — w spółczesny dramaturg francuski. Przez wiele lat współpracował

z Charles Dullin w teatrze Atelier. W sztukach swych wyraża niepokój czło w iek a wobec

84
problemów m oralnych. Jego najgłośniejsze sztuki: «La Terre est ronde » („Ziemia jest
okrągła"), «Les Nuits de la colère» („ N o c e g n ie w u ” ).
Félicien Marceau — w spółczesny krytyk literacki, pow ieściopisarz i dramaturg fran­
cuski, pochodzenia belgijskiego. W roku 1956 wydaje « l’O e u f» („Jajko” ) — sztukę
specyficznie paryską w sw o im dialogu, d ow cip ie i atmosferze.

Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

n’avoir rien à faire nie m ieć nic do zrobienia

attendez! Chwileczkę! Proszę poczekać!
ce n'est pas tout to nic w szystko
d'accord! zgoda!
à tout à l’heure d o zobaczenia wkrótce

P isow nia i wym

V ow a

pisownia wymowa przykłady

-ien [ję] parisien [parizję J

(na końcu wyrazu) physicien Ifizisję]
pharmacien [farm asję ]
bien [bję]
rien [r/f]

O Z N A C Z A N I E D A TY

Quel jour som m es-nous Aujourd’hui nous som m es

aujourd'hui? le seize novembre,

W języku francuskim przy oznaczaniu d at stosuje się liczebniki

główne, z wyjątkiem pierwszego dnia miesiąca.
Tak więc mówi się:
Le premier mai, ale — le deux mai, le trois mai, etc.
Kilka innych zw rotów powszechnie używanych w pytaniu o dzień:
Quel jour est-ce aujourd'hui? Jaki dziś (m am y ) dzień?
Aujourd'hui c'est lundi. Dziś jest poniedziałek.
En quel m ois som m es-nous? Jaki m a m y miesiąc?
Nous so m m es en mai.
lub Jest maj.
Nous so m m es au m ois de m ai.

85
 N A Z W Y M IESIĘC Y

janvier [zavje) styczeń juillet Iżyije) lipiec

février [fevrije] luty août [u] sierpień
mars fm ars] marzec septembre [sepia : br] wrzesień
avril [avril] kwiecień octobre [okt^br] październik
mai [me] maj novembre [n^va : br) listopad
juin [żyę] czerw iec décembre [desa : br] grudzień

N A ZW Y DNI TY G O D N IA

lundi [lirdi] poniedziałek vendredi [vadrzdi] piątek

mardi [mardi] wtorek samedi [sam d i) sobota
mercredi [merkr*di] środa dimanche [dima : /] niedziela
jeudi [żedi] czwartek

PR ZYIM K I DE I À

Przyimek de w jęz. francuskim służy m.in. d o wyrażania przyna­

leżności (funkcja odpow iadająca polskiemu dopełniaczowi), niektó­
rych okoliczników' czasu oraz d o określania stałych właściwości osób
lub przedm iotó w .

Wyrażanie przynależności (własności)

une pièce de Salacrou — sztuka Salacrou

la pou p ée de la petite filie — lalka dziew czynki
le livre du garçon — książka chłopca
le lit de l’enfant łó żk o dziecka
le program m e des spectacles — program przedstawień

Wyrażanie czasu

du mercredi 27 mai au mardi 2 juin — o d środy 27 maja d o wtorku 2 czerwca

Określnik stałych właściwości

garçon de café — kelner

la m u siq u e d 'opera — m uzyka o p ero w a
l'ouvreuse de théâtre — bilctcrka teatralna (w teatrze)

U w a g a : Przyimek de w funkcji okrcślnika występuje bez rodzajnika.

Przyim ek à w jęz. francuskim służy m.in. do wprowadzenia do-

86
pełnienia dalszego ( k o m u ? , czemu?), ja k również do wyrażania
miejsca, czasu, kierunku.

Dopełnienie dalsze

Je donn e une fleur à la fille. — Daję kwiat dziewczynie.

Je donn e un livre au garçon. — Daję książkę ch łop cu .
On donne un pourboire aux garçons de café. — Daje się napiwek kelnerom.

Wyrażanie miejsca

a Paris — w Paryżu
à la maison — w dom u
à VAtelier, o n jo u e une c om éd ie — w Atelier grają kom edię

Wyrażanie czasu

La séance c o m m e n c e à vingt heures. Seans zaczyna się o godzinie dwudziestej.

A tout à Vheure. — D o zobaczenia wkrótce.

Wyrażanie kierunku

Kierunek
(ku pew nem u celowi — d o k ą d ? )
Je vais à la Concorde. - Jadę d o placu Z gody.
Je préfère aller au théâtre. — W o lę iść d o teatru.
Le professeur parle aux élèves. — Profesor (nauczyciel) m ó w i d o uczniów.

P R Z Y IM K I D A N S I E N

Przyimki dans i en miały pierwotnie to sam o znaczenie: wewnątrz*

w. Z biegiem czasu przyimek en wypierał przyimek dans w różnych
sytuacjach jego pierw otnego użycia.
A. Przyimka dans używa się w zasadzie przed rzeczownikiem p o ­
przedzonym przez określnik (rodzajnik, zaimek dzierżawczy, wska­
zujący. pytający, nieokreślony lub liczebnik).
Qu'est-ce qu'on jo u e maintenant dans les théâtres parisiens ? — C o grają teraz vv te­
atrach paryskich?

B. Przyimka en używa się w zasadzie bezpośrednio przed rzeczow­

nikiem.
En France on d o n n e toujours un pourboire aux ou v reu ses de théâtre.
We Francji zawsze daje się bileterkom napiwek.

87
 O D M IA N A C ZA SO W N IK A S A V O IR W IED ZIEĆ, U M IEĆ

Présent

je sais [ż* j f ] nous savons [nu savą]

tu sais [ty se ] vous savez [vu save]
il sait [// se] ils savent (// sa : v]

O D M I A N A C Z A S O W N I K A C O N N A ÎT R E Z N A Ć

Présent

je connais [i<* fane] nous connaissons [nu k^nesq]

tu connais [ty fane] vous connaissez [vu fanèse]
il connaît [il fane] ils connaissent [// fanes]

C Z A S O W N I K P R É F É R E R W O LEĆ

E ścieśnione występujące w przedostatniej sylabie bezokolicznika

przechodzi w e otw arte przed sylabą niemą.
je préfère [ŻJ prefe : r] nous préférons [nu preferą]
tu préfères [ty prefe : r] vous préférez [vu préféré)
il préfère [// prefe : r] ils préfèrent [// prefe : r]

ĆW IC ZEN IA

1. Utworzyć pytania do niżej podanych odpowiedzi, stosując formę grzecznościową vous :

Je co n n a is l’anglais, l'allemand et le russe. Oui, je co n n a is cette pièce. Je donn e des

pourboires en Pologne. O ui, je suis libre ce soir.

2. Uzupełnić poniższe zdania odpowiednimi przyimkami (de, du, des lub à, uu , aux):

J'aime les pièces . . . Salacrou. C'est la p o r t e . . . la m aison. Le professeur donn e le

livre . . . garçon. Les robes . . . fem m es sont claires. La porte . . . jardin est fermée. Le
professeur parle . . . é l è v e s . N o u s a llon s . . . la place . . . la C on corde.

3. Odpowiedzieć na następujące pytania dotyczące tekstu scenki:

Q u'est-ce qu'on d o n n e à la C o m éd ie Française? Lst-ce que vo u s co n n a issez les pièces

de S alacrou ? Est-ce que v o u s a im ez la m usique d'o p éra ? Q u'est-ce qu'on jo u e à l'Atelier?
A quelle heure c o m m e n c e la séance au Petit Théâtre de Paris?

88
4 . Przetłumaczyć na język francuski:

Dziś jest poniedziałek. D ziś jest 30 kwietnia. Od 15 d o 30 maja jestem w olny. Znam
wszystkie sztuki Salacrou. D ziś wieczorem idziemy d o teatru. Zosia wyjeżdża we wtorek.
Znamy dobrze tę sztukę. C zy wiecie, o której godzinie zaczyna się przedstawienie?
Przedstawienie zaczyna się o godzinie 20 i kończy się o północy. W niedzielę jestem
bardzo zajęta.

QUINZIÈME LEÇON LEKCJA PIĘTNASTA

O dm iana c za so w n ik a voir . Si affirmatif . R odzaj żeński

rzeczow ników . Przyimek chez . Tout ja k o przymiotnik .
Faire voir . Sam ogłoski n oso w e

Album de photos Album z fotografiami

— Bonjour, André! — Dzień dobry, Andrzeju!

— Bonjour, Suzanne! T u es seule ?
— Oui, je suis seule.
— Tes parents ne sont pas à la
maison ?
— N on, ils sont chez mes grands-
parents.
— Qu'est-ce que tu fais?
— Je regarde un album de photos.
— Fais voir! Est-ce que ce sont
les p h o to s de ta famille?
— Oui. Voici la p h o to de mes
grands-parents. Regarde, m on
grand-père a une longue m ous­
tache et ma grand-m ère porte
un grand châle noir.
— Dzień dobry, Zuzanno! Jesteś
sam a?
— T ak, jestem sama.
— Twoich rodziców nie ma w d o ­
mu?
— Nie, są u moich dziadków.
— Co robisz?
— Przeglądam album z fotogra­
fiami.
— Pokaż! Czy to są zdjęcia tw o­
jej rodziny?
— T ak . O to fotografia moich
dziadków . Spójrz, dziadek ma
długie wąsy, a babcia nosi
długi czarny szal.

89
— C'est une très jolie photo.
— Et regarde m ain te n an t cette
p h oto en couleurs. C'est la
p h o to de mes parents.
— T o n père est très élégant et
ta mère est jeune encore. Quel
âge a-t-elle?
— Elle a seulement 38 ans.
— Et quelle 1 est cette p ho to,
à c ô té ?
— C'est la p h o to de m a cousine.
— C o m m e elle est jolie! Est-ce
qu'elle est m ariée?
— Oui. Voici la p h o to de son
mari.
— Est-ce qu'ils o nt des en fa n ts?
— Oui. ils ont un garçon et une
fille. Voici leurs photos. Et voici
la p h o to de toute notre famille.
— Je ne vois pas ta mère.
— Elle est là, à côté de mes
grands-parents.
— T o n frère n'est pas sur la
photo?
— Si, il est là. U est debout,
à côté de m o n père.
— T u as d 'a u tre s p h o to s ? Fais
voir!
— J'ai beaucoup d ’autres photos.
Regarde. Ici, c'est la maison
de mes grands-parents. M on
grand-père est devant la porte.
Il p o rte un chapeau de paille.
90
— T o jest b ardzo ładna foto­
grafia.
— A teraz spójrz na tę kolorową
fotografię. T o jest fotografia
moich rodziców.
— Twój ojciec jest bardzo ele­
gancki, a twoja m a tk a jest
jeszcze młoda. W jak im ona
jest w ieku?
— M a d o p ie ro 38 lat.
— A co to za fotografia — (ta)
obok?
— T o jest fotografia mojej ku­
zynki.
— Jaka ona ładna! Czy jest mę­
żatką?
— Tak. O to fotografia jej męża.
— Czy m ają dzieci?
— T ak, m ają chłopca i dziew­
czynkę. O to ich fotografie.
A oto fotografia całej naszej
rodziny.
— N ie widzę twojej m atki.
— Jest tam, o b o k m oich dziad­
ków.
— N ie ma na fotografii twego
b rata ?
— Ależ tak, jest tu ; stoi obok
ojca.
— Masz inne fotografie? Pokaż!
— M am dużo innych fotografii.
Patrz, tutaj — to d o m moich
dziadków. Dziadek jest przed
drzwiami. Ma słomkowy ka­
pelusz (dosl. nosi słomkowy
kapelusz).
 Et là, tu es avec tes p a re n ts? — A tu, jesteś ty z rodzicami?
Oui, là nous p a r to n s en va­ — T ak , tu wyjeżdżamy na wa­
cances. kacje.
Je ne vois pas ton frère. — N ie widzę twego brata.
Il n'est pas sur la photo. — N a tej fotografii jego nie ma.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

faire voir pokazać

une photo en couleurs fotografia kolorow a
quel âge a-t-il? ile o n ma lat?
à côté ob o k
à côté d e . . . obok (czegoś)
être debout stać
partir en vacances wyjechać na wakacje

P isow nia i wvm

V ow a

pisownia wy m o w a przykłady

Ph (/J photo ffito ]

-uni pm] album [albJ m)
t**
-uni [a] parfum [parjo ]

Objaśnienia

1 Q u e lle ... ja k a ? jest zaim kiem pytającym. Dla rodzaju m ęskiego używamy formy
quel; w I. mnogiej o d p o w ie d n io — quelles i quels.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A VO IR W ID Z IE Ć

Pre s e n t

je vois [żJ vua] nous voyons [nu vuają]

tu vois [ty vua ] vous voyez [v// vuaje J
il voit [// vua] ils voient [// vua]

Futur proche
je vais voir [ż* ve vua : r\ nous allons voir [nuzalą vua : r]
tu vas voir [ty va vua : r ] vous allez voir [vuzale vua : r]
il va voir [// va vua : r] ils vont voir [// vq vua : r]

91
 S I AFFIRM ATIF

S i= oui

T o n frère n'est pas sur la photo? Si, il est là.

O dpow iedzią twierdzącą na zdania pytające wyrażone w formie

przeczącej jest s i a nie o u i .
Dla podkreślenia twierdzenia s i poprzedza się zazwyczaj słowem
m ais.

T o n frère n’est pas sur la photo? Mais si, il est là.

RO D ZA J ŻEŃSKI R Z E C Z O W N IK Ó W

Rodzaj żeński rzeczowników tw;orzy się w zasadzie przez dodanie

w pisowni końcówki - e d o formy rodzaju męskiego. Szereg rzeczow­
ników m a je d n a k o d m ien n ą formę rodzaju żeńskiego, np.:
le père ojciec la mère m a t k a
le fils syn la fille c ó r k a
le neveu sio strz e n iec la nièce sio strz e n ica
Foncie stryj, wuj la tante c io t k a
le gendre zięć la bru s y n o w a
le grand-père d z ia d e k la grand-mère b a b c ia

U w a g a : w grand b r a k e n ie m e g o

PR Z Y IM E K CH EZ

Przyimek c h e z wyraża kierunek lub lokalizację, p o d ob nie jak

przyimek à — z tą różnicą, że przyim ka c h e z używa się przed rze­
czownikam i osobowym i, a przyim ka à przed nazwami rzeczy.
P o ró w n ajm y :
A. Chez a lle r chez le c o iffe u r pójść d o fryzjera
chez le coiffeur u fryzjera
chez d e s a m i s u przyjaciół
chez m es g r a n d s - p a r e n t s u m o ic h d z i a d k ó w

A a ller au s a lo n de coiffeur pójść d o z a k ł a d u fryzjerskiego

au s a lo n d e co iffeu r w sa lo n ie fry z jersk im
à l 'h ô p it a l w s z p ita lu
r e n t r e r à la m a is o n w ró cić d o d o m u

92
 TOUT JAKO PR ZYM IO TNIK

Tout h o m m e est m o rte l. K a ż d y c z ło w ie k jest śm iertelny .

Toute f a u te est pun ie.
Tous les h o m m e s s o n t m ortels.
Toutes les fa u te s sont p u n ies.
Tout le village d a n s e .
Toute la ville d a n s e .
K a ż d e p rz e w in ie n ie byw a u k a r a n e .
W szyscy lu d zie są śm iertelni.
W s z y s tk ie winy są k a r a n e .
C a ł a wieś tańczy.
C a łe m ia s to tańczy.

Z powyższych zdań wynika, że t o u t może występować w znaczeniu :

1. ka żdy (przed rzeczownikiem w I. pojedynczej nie poprzedzonym
rodzajnikiem lub słowem określającym);
2 . wszyscy (przed rzeczownikiem w liczbie mnogiej z rodzajnikiem
lub słowem określającym);
3. cały (przed rzeczownikiem w liczbie pojedynczej z rodzajnikiem
lub słowem określającym).
A więc:
C'est la p h o to de t o u t e notre famille to fotografia całej naszej
rodziny.
U w a g a : R o d z a j i liczba w y r a z u tout m usi być z g o d n a z o k r e ś l a n y m prze z n-iego rze ­
czownikiem.

F A IR E VOIR P O K A Z A Ć

Konstrukcja f a i r e - j - b e z o k o l i c z n i k czasownika podstaw ow ego często

występuje w języku francuskim i jest stru k tu rą nie dającą się prze­
tłumaczyć dosłownie na język polski.
Czasownik f a i r e , po którym bezpośrednio następuje bezokolicznik
użyty jest tutaj w znaczeniu: karać, powodować , spraw iać; tworzy on
wraz z bezokolicznikiem czasownika podstaw ow ego integralną całość
znaczeniową.
F a i s v o i r cette p h o to znaczy dosłow nie: Spraw , abym robacryl tę
fotografię, czyli: Pokaż m i tę fotografię.
Poniżej podajemy inne przykłady użycia f a i r e + b e z o k o l i c z n i k .
faire sortir w y p r o w a d z ić ;
faire savoir p o i n f o r m o w a ć ;
faire rire r o z ś m ie s z a ć ;
faire pleurer p o b u d z a ć d o p ła c z u , s ta ć się p o w o d e m płaczu.

93
 SAM OGŁOSKI NO SO W E

Język francuski p o siad a, ja k ju ż wiemy, cztery samogłoski nosowe:

k l k l [â], [ i l
K a ż d a z wyżej wymienionych samogłosek nosowych m a swój od­
powiednik wśród samogłosek ustnych, wymawianych przy tym samym
układzie ust i języka, lecz bez udziału rezonansu nosowego.
I ta k :
s a m o g ł o s k a n o s o w a [ę] o d p o w i a d a s a m o g ło s c e ustnej [ć]
„ lą] [o]

* Ę „ lal
W-1 „ Iff]

ĆW IC ZEN IE FO N E T Y C Z N E

Ćwiczenie samogłoski nosowej [ę] w systemie opozycji [e]j[ę]

M [fl
(je) vais [i<? Vf] vin M
mais w main [mę]
fait t/f] fin [k\
paix i/»-] pain Ipç]
(il) sait [‘t se] saint [ * ]

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

E st-ce q u e S u z a n n e est seule à la m a i s o n ? Q u e fait S u z a n n e ?

E s t-c e q u e la m è r e d e S u z a n n e est j e u n e ? Q u e l âge a -t- e lle ?
E st-cc q u e la c o u s in e d e S u z a n n e a d e s e n f a n t s ? C o m b i e n ?

2. Przekształcić poniższe zdania stosując zamiast présent — fu tu r proche :

T u est seul. Je r e g a r d e u n a l b u m . Elle a 38 a n s . Ils o n t u n e n f a n t . Je vois ta m ère . Il

a d 'a u t r e s p h o t o s . N o u s p a r t o n s en vacan ces.

3. Przetłumaczyć na język francuski:

Idę d o szkoły. Id z ie m y d o n a s z y c h p rzyjaciół. Idziesz d o k in a . S p ę d z a m w a k a c je u sw oich

d z i a d k ó w . O n jest w s z p ita lu . W r a c a m d o d o m u . I d ę d o Z u z a n n y . P r z e d s t a w i a m w a m

94
wszystkie nasze dzieci. O t o w szystkie m oje fotografie. C a ła r o d z i n a w y je ż d ż a na w a ­
kacje. K ażdy człow iek jest ś m ie rte ln y .

4. Odpowiedzieć na następujące pytania a ) przecząco, b) twierdząco, według wzoru:

Ton frère n’est pas sur la photo;

a) Non, il n’est pas sur la photo.
b) Si, il est sur la photo.

Suzanne n ’est pas s e u l e ? C e ne s o n t p a s les p h o t o s d e sa fa m ille ? C e n 'e s t pas une jolie

photo? M o n s ie u r D u p o n t n'est p a s é l é g a n t ? Elle n ’est p a s m a r i é e ? C e n 'e s t pas u n g a r ­
çon? Son frère n'est p a s s u r la p h o t o ? Il n 'a p a s d 'a u t r e s p h o t o s ?

SEIZIÈME LEÇON LEKCJA SZESNASTA

C z a s o w n i k aller w z w r o ta c h g r z e c z n o śc io w y c h . O d m i a n a
czasow nika venir i prendre . P rz y im k i en i de (c.d.) .
Z w roty z czasow nikiem faire . W y r a ż a n ie p o tw ie r d z e n ia

Dans un m agasin W sklepie

— Bonjour, Jacques! C o m m e n t — Dzień dobry, Jacku! Jak się

vas-tu? m asz?
— Bonjour, Catherine! Je vais — Dzień dobry, K atarzyno! Dzię­
bien, merci. kuję, dobrze.
— Viens avec moi faire des — C h o d ź ze m ną p o zakupy.
courses. T u vas porter mes Będziesz niósł moje paczki.
paquets.
Avec p la is ir... Mais, où est-ce — Z p rz y je m n o śc ią ... Ale d o ­
que tu vas? kąd idziesz?
— Entrons d 'a b o rd d an s ce m a ­ Wejdźmy najpierw d o tego
gasin, là à droite. sklepu — tam , na prawo.
(Ils entrent dans te magasin). (W chodzą d o sklepu).
— Bonjour, m adam e. — Dzień d o b ry pani.

95
 V iens avec m o i faire des c o u rs e s

— Bonjour, m a d a m e , bonjour, — Dzień dobry pani, dzień dobry

m onsieur. Q u ’est-ce que vous panu. Co pani sobie życzy?
désirez, m a d a m e ?
— Qu'est-ce que vous avez — Jakie pani m a dam skie p o ń ­
co m m e bas de fe m m e ? czochy?
— N o u s av o n s un très grand — M am y bardzo duży wybór.
choix. Il y a des bas de coton, Są pończochy bawełniane,
des bas de laine, de nylon, etc. pończochy wełniane, nylo­
nowe itd.
— Et avez-vous des chaussettes — A czy ma pani męskie skar­
d 'h o m m e s en n y lo n ? pety nylonow e?
— Parfaitement. — Oczywiście.
— Sont-elles résistantes? — Czy są (one) m o c n e?
— T o u s les articles en textiles — Wszystkie artykuły z włókna
synthétiques sont très rési­ syntetycznego są bardzo
stants. trwałe.
— Et, avez-vous des im perm é­ — A czy m a pani płaszcze nie­
ables? p rzem ak aln e?
— Voici un modèle très joli. — O to b ard zo ładny model.
— En effet, il est ravissant. Je — Rzeczywiście, jest zachwyca­
pren d s cet imperméable. C o m ­ jący. Biorę ten płaszcz nieprze­
bien ça fait? makalny. Ile to kosztuje?

96
— Ça fait 50 francs, m a d a m e . . . — Kosztuje 50 franków, proszę
Merci beau co up. Au revoir, p a n i . . . Dziękuję bardzo. Do
madame, au revoir monsieur. widzenia pani, d o widzenia
panu.

Z w ro ty i w y rażen ia do z a p a m ię ta n ia

comment vas-tu? j a k się c z u je s z ?

faire des courses r o b ić z a k u p y
avec plaisir z p r z y je m n o ś c ią
combien ça fait? ile t o k o s z tu j e ?
ça f a it .. to k o s z tu je ...

P iso w n ia i wym owa

pisownia wymowa p r z y k ł a d y

-cque [Ar] Jacques [żak]

-que [*] plastiq u e [plastik]
-th [/) C a th e r in e [katrin]
-emme lam ] femme [fam]

C Z A S O W N IK ALLER W Z W R O T A C H G R Z E C Z N O ŚC IO W Y C H

Przy pow itaniu Francuzi używają następujących zw rotów utw orzo­

nych przy udziale czasow nika a l l e r :
C o m m e n t allez-vous?
C o m m e n t vas-tu?
(w s t o s u n k a c h bliższej z n a jo m o ś c i czy p o u fało śc i)
C o m m e n t ça va?
Ça va?

O D M IA N A C Z A SO W N IK A VENIR P R Z Y C H O D Z IĆ

P résent

je viens [i<? yję] nous venons [nu vną]

tu viens ]ty vję] vous venez [va vne]
il vient [il vję] ils viennent [// vjen]

I m p é ra tif

viens! venons! venez!

[yję] [w ad [yne]

4 — M ów im y po f r a n c u s k u 97
 O D M IA N A C Z A SO W N IK A P R E N D R E BRAĆ, W Z IĄ Ć

P résent

je prends [ż pra] nous prenons [nu pr*ną]

tu prends [ty pra) vous prenez [vu prJne J
il prend [// pra] ils prennent [// pren )

Im p ératif

prends! prenons! prenez!

[pra] [pr<>nq] [prJne]

W p o d o b n y spo sób odm ieniam y wszystkie czasowniki pochodne

c d p r e n d r e , a więc:
apprendre uczyć , nauczyć się; comprendre rozumieć ; reprendre odebrać ; surprendre
zaskoczyć i inne.

PR ZY IM K I E N I DE ( c - d . )

D o funkcji pełnionych przez przyimki e n i d e należy również okre­

ślanie m ateriału, z którego w y kon any jest dany przedmiot.

A. Przyimek en:

les a rticle s en textile s y n t h é t i q u e — a r t y k u ł y z w ł ó k n a s y n te ty c z n e g o

u n e c h a is e en bois — k rz e s ło d r e w n i a n e (z d r e w n a )
u n e r o b e en laine — s u k n i a w e ł n i a n a (z w ełny)
u n e m o n t r e en or — zło ty z e garek

B. Przyim ek de:

des b a s de coton — p o ń c z o c h y b a w e łn ia n e
d e s b a s de laine — p o ń c z o c h y w e łn ia n e
u n p o n t de pierre — m o s t k a m i e n n y
u n c h a p e a u de paille — k a p e l u s z s ło m k o w y

Z W R O T Y Z C Z A S O W N I K I E M F A IR E

Francuzi m ów ią, że czasow nik f a i r e służy d o w yrażania wszystkiego.

(Le verbe f a i r e est un verbe à to u t faire). O d najdu jem y go istotnie
w wielu zw rotach idiomatycznych. O to kilka z nich:

98
 faire la classe — u c z y ć faire les courses — r o b i ć s p r a w u n k i
faire la cuisine — g o t o w a ć faire les commissions — r o b ić s p r a w u n k i
faire le lit — słać łó ż k o faire le marché — r o b ić s p r a w u n k i
faire la chambre — s p r z ą t a ć faire Timbécile w y g łu p ia ć się
faire de la couture — szyć

W YR A ŻA NIE PO TW IER D ZEN IA

— oczywiście — jest je d n ą z form wyrażających po-

P a rfa ite m e n t
twierdzenie. A oto inne wyrazy i zwroty stosowane w tej sytuacji:
évidemment — o czy w iście avec plaisir — z p rz y je m n o ś c ią
oni — tak en effet rzeczyw iście
mais oui — a le ż o w s z e m certainement — oczywiście
bien — d o b r z e sans doute — b e z w ą tp ie n ia
très bien — b a r d z o d o b r z e bien entendu — m a się r o z u m ie ć ,
bon! — z g o d a ! naturalnie
naturellement naturalnie volontiers — c h ę tn ie
bien sûr — n a p e w n o bien volontiers — b a r d z o c h ę tn ie
sûrement — n a p e w n o

Ć w ic z e n ie fo n ety czn e

Ćwiczenie samogłoski nosowej k] w systemie opozycji [o]/[ą]

W M
mot [mó\ mon [mą]
seau [sü] son [ay/]
eau [o] on [4 ]
peau [po] pont f pą)
dos [do] dont [dą]
beau [bo] bon [bą]

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où en tre C a t h e r i n e ? Q u 'e s t- c e q u 'e l le d e m a n d e ? Y a -t-il u n g r a n d c h o ix d e b a s d a n s

le m a g a s in ? E st-cc q u e les a rticle s en textile s y n th é t iq u e so n t r é s i s ta n t s ? Q u 'e s t - c e q u e
Catherine a c h è te ( k u p u j e ) ?

2. Podać dalsze osoby czasu teraźniejszego:

J 'a p p re n d s le fra n ç a is . Je c o m p r e n d s t o u t .

99
3. Następujące zdania napisać w 1. osobie liczby mnogiej czasu présent i fu tu r proche:

J ' a p p r e n d s le fran çais. Je c o m p r e n d s le russe. Je r e p r e n d s m es livres.

4. Przetłumaczyć na język francuski stosując wyrażenia z czasownikiem fa ir e :

Z o s ia lubi g o t o w a ć . N ie w y g łu p iaj się! K a ż d e g o w ie c zo ru ścielę sw oje łó żk o . Idziemy

r o b ić s p r a w u n k i . P a n i V e rn e t z a jm ie się szyciem , dziś w ieczo rem .

DIX-SEPTIÈME LEÇON LEKCJA SIEDEMNASTA

Użycie p r z y i m k ó w à i de ( c .d .) . P rz y im e k en ( c .d .) . Z w r o t ne que

La m aison D om

O ù cst-ce que vous habitez, G dzie pani mieszka, panno

C a th e rin e ?
— J ’habite Paris.
— Dans quel quartier, est-ce que
vous h ab itez?
— J ’habite rue de V augirard, au
numéro- vingt-cinq.
Hst-ce que c’est une maison
m oderne ?
N o n . c'est une vieille maison.
C'est une g rand e m a is o n ?
N on, elle n ’a que trois étages.
— Alors, il n'y a pas d'ascenseu r?
— Il n ’y a q u 'u n escalier.
Votre a p p a rte m e n t est g r a n d ?
C'est un a p p a rte m e n t de cinq
pièces.
Les fenêtres d o n n e n t sur la
rue ou sur la c o u r ?
K a ta r z y n o ?
— M ieszkam w Paryżu.
— W jakiej dzielnicy pani
mieszka ?
— M ieszkam przy ul. Vaugirard
p e d num erem 25.
— Czy to (jest) nowoczesny d o m ?
— Nie, to stary dom .
— Czy to (jest) duży d o m ?
— Nie, on m a tylko 3 piętra.
— A więc nie ma windy?
— Są tylko schody.
— Czy pani mieszkanie jest duże?
— T o jest mieszkanie pięciopo-
kojowe.
— Czy o k n a w ychodzą na ulicę
czy (też) na p o d w ó rz e ?

100
 Il n 'y a q u ’un escalier
— il y a q u atre fenêtres sur la rue
et trois fenêtres sur la cour.
— Et où est-ce que vous passez
vos vacances?
— Je passe mes vacances dans
ma maison de campagne.
— Com ment est cette m a iso n ?
— Cette m aison est petite, elle
n'est pas grande. Elle a un
étage. Il y a aussi une cave et
un grenier.
— En quoi est-elle?
C'est une maison préfabriquée.
Les murs sont en fibro-ciment,
(e plancher, le plafond et l'es­
calier sont en béton arm é, et
les cloisons sont en panneaux
de fibre de bois.
— Avez-vous beaucoup de pièces?
— J'ai une ch am b re à coucher,
une salle à m anger, une cuisine
et une salle de bain.
— Vous passez vos vacances d an s
une jolie maison.
— Cztery o k n a na ulicę, a trzy
(okna) na podwórze.
— A gdzie pani spędza wakacje?
— Spędzam wakacje w swoim
wiejskim dom u.
— Jaki jest ten d o m ?
■— Ten d o m jest mały, nie jest
duży. On ma je d n o piętro.
Jest (w nim) także piwnica
i strych.
— Z czego on jest (zbudow any)?
— T o jest d o m z prefabrykatów
(dosl. prefabrykow any). Ściany
są z supremy, podłoga, sufit
i schody są z b eto n u zbrojo­
nego, ścianki działowe (są)
z płyt pilśniowych.
— Czy m a pani dużo izb?
— M am sypialnię, jadalnię, kuch­
nię i łazienkę.
— Spędza pani wakacje w pięk­
nym do m u .
101
 Oh oui! C'est une maison très — O tak! T o jest b a rd z o przy­
agréable, su rto u t en été, q u an d jem ny d o m , zwłaszcza w lecie,
d an s le ja rd in il y a b e a u c o u p kiedy w ogrodzie jest dużo
de fleurs. kwiatów.

Z w ro ty i w y rażen ia do z a p a m ię ta n ia

les fenêtres donnent s u r .. . okna wychodzą n a ...

passer les vacances s p ę d z a ć w a k a c je
en quoi est-ce? z czego to jest?
en été w lecic

P iso w n ia i wym owa

p i s o w n i a w y m o w a p r z y k ła d y

-eille M vieille [vjej]

sc ( p rz e d e) [s] a s c e n s e u r [asasct : r]
sc ( p rz e d i) [s] science U/a : s]
sc [sk] escalier [eskalje]

P o d aw an ie adresu

P ytanie O d pow iedź

J ' h a b i t e à Paris.
Où est-ce que vous habitez? J 'h a b i t e r u e V a u g ira r d .
J ’h a b ite place d ’Italie.
A quel numéro? A u n u m é r o 25
Quelle rue habitez-vous? La ru e V a u g i r a r d .

U Ż Y C IE P R Z Y IM K Ó W À I DE ( c . d . )

P rz y im e k à ( au , a u x )

Przyimek à służy d o w yrażania:

1. M i e j s c a
à l’école w s z k o le ; à la maison w d o m u ; à Varsovie w W a r s z a w ie ; à Paris w P a r y ż u ;
au balcon n a b a l k o n i e ; au numéro 25 p o d n u m e r e m 25;

102
 2. C e l u (przeznaczenia)
une c h a m b r e à coucher s y p ia ln ia ; une salle à manger j a d a l n i a ; u n e tasse à café fi­
liżanka d o k a w y ;

3. C z a s u
à trois heures o trzeciej;

4. S p o s o b u
à pied p ie s z o ; à cheval k o n n o

Przyimek à w p ro w ad za p o n a d t o :

1. P r z y d a w k i
une c h a m b r e à un lit p o k ó j j e d n o o s o b o w y (dosł. z j e d n y m łó ż k ie m ) ; u n e m a is o n
à deux étages d o m d w u p i ę t r o w y ; u n p o s te de r a d i o à trois gammes d’ondes a p a r a t
radiow y trzy z a k re s o w y

2. D o p e ł n i e n i e d alsze
Le p ro fe s s e u r d o n n e u n livre au garçon. P r o f e s o r d a je k s ią ż k ę c h ło p c u .

P rz y im e k de ( d \ du, des)

Przyimek de służy d o :

1. W y r a ż a n i a p rzezn a czen ia
salle de bain ł a z ie n k a , s a la d o k ą p ie li; r o b e de plage s u k i e n k a p l a ż o w a ; lycée de jeunes
filles liceum żeńskie ( d la dziew cząt).

2. O k r e ś l a n i a m a t e r i a ł u , z którego dany przedm iot został wy­

konany
des b a s de soie p o ń c z o c h y j e d w a b n e ; d e s b a s de laine p o ń c z o c h y w e łn ia n e ; d e s bas
de nylon p o ń c z o c h y n y l o n o w e ; le p o n t de pierre m o st k a m i e n n y

3. P e ł n i e n i a fu n k cji d o p ełn iacza

C'est la c h a m b r e de Pierre. T o jest p o k ó j P io tr a . Voici la p o r t e et les fenê tre s de la
chambre. O t o są d r z w i i o k n a p o k o j u . C c s o n t les livres de Pierre. T o są książki P io tra .

4. O kreślania pochodzenia
Il vient de 1'Est. O n p o c h o d z i ze W s c h o d u .

103
 5. O k r e ś l a n i a zaw arto ści
u n e lasse de café filiżan ka k a w y

6 . P ełn ien ia fu n k cji przydaw ki k w alifik u jącej

u n e p la c e de face m iejsce ś r o d k o w e ; u n e p la c e de côté miejsce b o c z n e ; u n a p p a r t e m e n t
de cinq pièces m ie s z k a n i e p i ę c i o p o k o j o w c ; u n e m a i s o n de campagne d o m letni

U w a g a ; P o s ło w a c h w y r a ż a ją c y c h ilość ( o p r ó c z lic z e b n ik ó w ) u ż y w a się z aw sze przyim ka

de: une livre de sel , un kilo de farine , deux kilos de sucre et une barre de savon.

Podobnie w pytaniach dotyczących ilości: c o m b i e n d e . . . ? ile...?;

t r o p d e . . . za wiele , za d u żo ...\ b e a u c o u p d e . . . d u żo ...

Przyimka d e używa się również zamiast rodzajnika nieokreślonego

p o przeczeniu.

P o ró w n aj: U y a un ascenseur. Il n 'y a pas d'ascenseur.

PR ZYIM EK E N ( c . d . )

P rzypom inam y, że przyimek e n służy między innymi d o określania

m ateriału, z którego w y kon any jest dany przedm iot. Pytania o m a­
teriał, z którego w y k o n a n o jakiś przedm iot, m ają następujące formy:

En quoi e s t...? En quoi s o n t...?

P rz y k ła d y :

En quoi est la m a i s o n ? F.lle est en pierre.

En quoi est l'e s c a lie r? Il est en béton armé.
En quoi sont les m u r s ? Ils s o n t en fibro-ciment.

P rzyp om inam y również, że przyimek e n występuje bardzo często

w znaczeniu d a n s wewnątrz , w.
O dnajdu jem y go p o n a d t o w wielu wyrażeniach skostniałych: e n
m er na morzu , e n v i l l e w mieście , e n c l a s s e w klasie , e n sa iso n w se­
zonie. O to kilka innych przykładów w zdaniach:
Je v o y a g e en avion. P odróżuję sam olotem .
En saison, il y a b e a u c o u p d e to u ris te s . W se zo n ie jest d u ż o tu ry s tó w .
A llo n s faire u n e p r o m e n a d e en mer. Z r ó b m y p rz e ja ż d ż k ę po m orzu.
En été il y a b e a u c o u p de fleurs. W lecie je s t d u ż o k w ia tó w .

104
 ZWROT N E . .. QUE

Cette m a is o n n'a que troisétages. T e n d o m m a ty lk o trzy p ię tra .

Il n’y a qu 'un escalier, il n ’y a p a s d 'a s - S ą t y lk o s c h o d y , nie m a w indy,
censeur.

Wyrażenie przysłówkowe n e . . . q u e jest odpow iednikiem znacze­

niowym przysłówka s e u l e m e n t tylko. Wskazuje o no na ograniczenie
treści wyrażonej w orzeczeniu.
Je n’ai que vingt ans. M a m d o p i e r o d w a d z ie ś c ia lat.
Je n’ai qu’ww enfant. M a m ty lk o j e d n o d z ie c k o .

Pierwsza część zw rotu, tj. ne (n') stoi przed orzeczeniem, a druga —

que (ą u ) przed dopełnieniem.
W każdym w ypadku n e . . . q u e może być zastąpione przysłówkiem
s e u l e m e n t o prostszym sposobie stosowania.

Je n’ai que vingt a n s = J ’ai seulement vingt a n s.

Ć w ic z e n ie fo n ety c zn e

Ćwiczenie samogłoski nosowej [a] w systemie opozycji \a]j[a]

[a] [ü ]
bas \ba ] banc [ba]
gras [gro] grand [grâ]
pas [pa] pan [pa]
âcre [a : kr] ancre [a : kr]
pâte [pa : /] pente [pa : t]
•M
âtre [a : tr] antre [« : tr]

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où est-ce q u e C a t h e r i n e h a b i t e ? Q u e lle ru e h a b ite -t- e lle ? Est-ce q u ’elle h a b ite d a n s u n e

maison m o d e r n e ? E s t-c e q u ’il y a u n a s c e n s e u r d a n s la m a i s o n ? O ù e s t-c c q u e C a t h e r i n e
passe ses v a c a n c e s ? E st-ce q u e sa m a i s o n d e c a m p a g n e est g r a n d e ? C o m b i e n d e t a g e s
a-t-elle? C o m b i e n d e pièces c o m p t e - t - e l l e ? P o u r q u o i c e tte m a is o n est-elle a g ré a b le
en é té ?

2. Uzupełnić zdania właściwym przyimkiem:

Mon g a rç o n va . . . l’école. Il h a b ite . . . Paris. Il y a des fleurs . . . b a lc o n . Elle p o r te des

105
bas...soie. C'est un pont . . . pierre. C'est une m aison . . . trois étages. Je r e nt r e . . .
la m aison . . . t r o i s heures. Je prends une tasse . . . c a f é . J'achète un kilo . . . s u c r e .

3. Zastąpić przysłówek seulement wyrażeniem ekwiwalentnym ne . . . q u e :

Lille a seulem ent vingt-cinq ans. Ils ont seulem ent un enfant. N o tr e m aison a seulement
deux étages. Il aim e seulem ent Catherine.

4. Odpowiedzieć na następujące pytania:

F.n quoi est votre m on tre? En q u o i est votre im perm éab le? En quoi est la robe de Sophie?
En quoi est votre m a is o n ? En qu oi sont les chaussettes d ’h o m m e s ? En quoi est votre
chaise?

DIX-HUITIÈME LEÇON LEKCJA OSIEMNASTA

W yrażenia w yk rzykn ikow e . Przyimek pour . Impératif ( powt . ) .

O dm iana c z a so w n ik a attendre . Zaim ki o s o b o w e

A la gare N a dworcu

— P renons un taxi! — Wsiądźmy do taksówki!

— Très volontiers! “N ous avons
trop de bagages p o u r aller
à pied. Hé! taxi! taxi!
— Hé! là-bas! taxi!
— Tiens, voici enfin un taxi.
M ontons!
— Il y a b e a u c o u p de place ici.
Mets les valises sur le siège.
Voilà, c’est l’ait. Et m ain te n an t
à la gare, s'il vous plaît. Passez
par la place de la Concorde.
N'allez pas trop vite; nous
avons encore beau co u p de
temps et la gare n'est pas loin.
— Bardzo chętnie! M am y zbyt
dużo bagaży, aby iść pieszo.
Halo! taksów ka!
— Hej tam! taksówka!
— N o , nareszcie jest taksówka.
Wsiadajmy!
— T u jest dużo miejsca. Połóż
walizki na siedzeniu.
— N o , gotowe. A teraz proszę na
dworzec. Proszę jechać przez
plac Zgody. Niech pan nie je-
dzie zbyt szybko; mamy jesz­
cze dużo czasu, a dworzec nie
jest daleko.

106
 Mais regarde, nous sommes
déjà sur place.
— Alors, p ay o n s le taxi et dé­
chargeons 1 les valises. N o s
enfants attendent déjà devant
la gare. Pressons!
Que de m o n d e devant les gui­
chets et nous n'avons pas e n ­
core nos billets.
— Pressons!
— Pierre, va acheter q u atre bil­
lets de seconde p o u r Paris.
Moi, je vais enregistrer nos
valises dans la salle des baga­
ges. Et toi, Françoise, tu vas
attendre m a m a n d an s la salle
d'attente. Alors, à tout à
l'heure!
— Voulez 2-vous, monsieur, e n ­
registrer ces deux valises?
— Tout de s u ite ... Voici votre
bulletin.
— Merci. Tiens, tu es déjà là,
Pierre? Et les billets?
— Les voici 3!
— Bon, nous avons m ain tenant
tout ce qu'il faut. En avant!
— Sur quel quai part notre train ?
— Sur le quai 4, voie 7.
— N ous avons encore beaucoup
de temps. Le train va arriver
dans dix minutes seulement.
— Spójrz! Już jesteśmy na miej­
scu.
— Zapłaćm y zatem za taksówkę
i wyjmijmy (dosl. wyładujmy)
walizki. Nasze dzieci czekają
ju ż przed dworcem. Pospiesz­
my się!
— He ludzi przed okienkami,
a my nie m a m y jeszcze bi­
letów.
— Szybko!
— Piotrze, idź kupić cztery bi­
lety drugiej klasy do Paryża.
Ja pójdę nadać nasze walizki
na bagaż. Ty Franciszko, p o ­
czekasz na m a m ę w pocze­
kalni. A więc do zobaczenia.
— Czy zechce pan przyjąć (dosl.
zarejestrować) te dwie wa­
lizki?
— Z a r a z . . . O to pański kwit ba­
gażowy.
— Dziękuję. O, ty ju ż tu, Piotrze?
A bilety?
— O to one!
Dobrze, m am y teraz wszystko
co potrzeba. N ap rzód!
— Z którego peron u odjeżdża
nasz p o ciąg ?
Z pero nu 4, toru 7.
— M am y jeszcze d użo czasu.
Pociąg nadejdzie dopiero za
dziesięć minut.
107
 Objaśnienia

T a xi! Przywołując ta k só w k ę w o ła m y: taxi! albo po prostu hé! lub hep!

La place de la Concorde, la Concorde plac Zgody, jed en z największych placów
Paryża p o ło ż o n y nad brzegiem Sekw any. Pośrodku placu wznosi się obelisk przywieziony
z Lgiptu w roku 1836 i dwi e m onum en talne fontanny.

1 W wyrazie déchargeons po sp ółgłosce g została w staw io n a sa m o g ło sk a e w celu za­

pewnienia w y m o w y g j a k o dźw ięku [ż]. Zagadnienie to będzie o m ó w io n e w lekcji 23.
- O d m ian a c z a so w n ik a vouloir podan a w lekcji 19.
3 Les voici; patrz lekcja 20.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

très volontiers bardzo chętnie

aller à pied iść pieszo
c ’est fait g o to w e
être sur place być na miejscu
à tout à l’heure d o zobaczenia wkrótce
tout de suite natychm iast, od razu
avoir tout ce qu’il faut mieć w szystko co trzeba
en avant naprzód

P isow n ia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-oin (“#] loin [luę]

foin l f nę]
coin [kuę]

W Y R A Ż E N IA W YK RZYK NIK OW E

Za p o m o c ą : quel (quelle), com m e, que m o ż n a tworzyć wyrażenia

w ykrzyknikow e.
Quel beau temps! Jaka piękna pogoda!
Com m e on est bien ici! Jak tu (jest) dobrze!
Q ue de m on d e! Ile ludzi!

PR ZYIM EK PO U R

W poniższych przykładach p o d a n o podstaw ow e znaczenia przyim ka

pour.

108
Ce n’est pas pour m oi, c'est pour m a fem m e. To nie dla mnie, to dla mojej żon y.
Un billet pour mercredi. Bilet na środę.
Je mange pour vivre. Jem, aby żyć.
Je pars pour Paris. Jadę do Paryża.

U w a g a : W konstrukcjach zd aniow ych z cza so w n ik ie m partir wyjeżdżać stosuje się

zawsze przyimek pour dla określenia ki erunku.

Je pars pour Paris. V ous partez pour Londres.

IMPÉRATIF

(Powtórzenie)

T ry b o r z e k a j ą c y ( i n d i c a t i f ) T ry b rozkazujący ( i m p é r a t i f )

Nous prenons un taxi. Prenons un taxiî

Nous montons. Montons!
Vous mettez les valises sur le siège. M ettez les valises sur le siège!
Vous passez par la place de la C o n co r d e . Passez par la place de la Concorde!
Vous n’allez pas trop vite. N ’allez pas trop vite!
Nous payons le taxi et nous déchargeons Payons le taxi et déchargeons les valises!
les valises.

Form a trybu rozkazującego jest, ja k widać z przytoczonych przy­

kładów, taka sama jak form a czasu teraźniejszego trybu orzekającego,
brak jest tylko zaim ka osobow ego.
Po czasownikach występujących w trybie rozkazującym używa się
często zw rotu s ’il vous plaît dla złagodzenia kategoryczności wyra­
żonej przez tę formę. Należy również zaznaczyć, że ze względów
grzecznościowych w życiu towarzyskim używa się innych form za­
stępujących tryb rozkazujący. F o rm y te będą wyjaśnione w dalszych
lekcjach (I. 48).

O D M IA N A CZA SO W NIK A A T T E N D R E C ZEK AĆ

Présen t

j'attends [żata] nous attendons [nuzatadą)

» ^
tu attends \ty ata] vous attendez [vuzatade]
il attend [// ut a) ils attendent [ifzata : d)

Futur proche

je vais attendre ctc. nous allons attendre etc.

109
 Impćratif

attends! attendons! attendez!

[ata] [atadą ] [ata de]

C zasow nik attendre czekać wymaga w jęz. francuskim dopełnienia

bliższego — Tu vas attendre m am an ! W języku polskim występuje
natom iast dopełnienie dalsze (z przyimkiem) czekać na kogoś .

P o ró w n ajm y :
«l'attends le professeur — C zek am na profesora.

Analogicznie do czasow nika attendre odm ienia się wiele czasow­

ników III grupy. Są to czasowniki z a k o ń c z o n e na:
-endre (z wyjątkiem prendre i p o c h o d n y ch ); -andre; -erdre
-o m pre; -ondre; -ordre

L IST A W A Ż N IE JS Z Y C H C Z A S O W N IK Ó W O D M IE N IA JĄ C Y C H S l£ JA K A T T E N D R E :

confondre mieszać, pom ieszać, prétendre twierdzić, że

pom ylić répondre o d p o w ia d a ć
défendre zabraniać répandre rozsiewać
entendre słyszeć rompre łamać, rozbijać, tłuc
mordre gryźć, ugryźć tendre w yciągać (ręce)
perdre zgubić, stracić vendre sprzedaw ać

Z A I MK I O S O B O W E

Formy z a i m k a pełniące funkcję p o d m iotu

Forma Forma
nicakccntowana akcentowana

je: moi
tu toi
il, elle lui, elle

nous nous
vous vous
ils, elles eux, elles

N ieak ce n to w an e formy zaim ków osobowych występują p rzed cza­

sownikiem i stanow ią łącznie z nim jednolitą je d n o stk ę w ym ów ieniow ą
z akcentem na ostatniej sylabie czasownika.

Tu vas attendre m am an.

110
 Formy ak cen tow an e występują samodzielnie, bez pow iązania z cza­
sownikiem. p o czasow niku, lub p o przyim ku, i posiadają własny akcent
logiczny.

ĆW IC ZEN IA

1. Napisać w trybie rozkazującym:

Tu prends un taxi. N o u s allons à pied. V o u s mettez les valises sur le siège. Tu vas à la
gare. N o u s passons par la place de la C o n co r d e . V ous attendez devant la gare.

2. Odpowiedzieć na następujące pytania:

F.st-ce qu'il y a b eau cou p de place dans le t a x i ? O ù M adam e Vernet met-elle les valises?
Par où passe le taxi ? Qui attend devant la gare? Est-ce q u ’il y a b eaucoup de m onde
devant la gare? C o m b ien de billets faut-il acheter? Sur quel quai part le train? D ans
combien de minutes va-t-il arriver?

3. Przetłumaczyć na język francuski:

Wyjeżdżamy d o Paryża ze s w o im ojcem . Jesteśmy bardzo z a d ow o len i. Przejeżdżamy

przez Pragę i W iedeń. P ozostajem y trzy dni w W iedniu. N ie m am y jeszcze biletów.
Nasz pociąg odjeżdża z peronu 4 toru 7.

4. Uzupehiić za pomocą czasownika attendre w czasie teraźniejszym:

Nous . . . u n taxi. Pierre et Françoise . . . l e u r s parents devant la gare. Elle . . . l e train

de Paris. Sophie . . . André dans la salle d’attente. J’ . . . mo n train. V ous . . . v o s enfants
devant la porte de la maison.
DIX-NEUVIÈME LEÇON
C zas futur simple . O d m ian a c z a so w n ik ó w pouvoir, vouloir, devoir,
tenir . O puszczanie rodzajnika . Zaimek y . W y m o w a e niem ego
w przedostatniej sylabie w futur simple
Dans le compartiment
— Qui veut cette place coin fenê-
tie?
— Moi!
D 'accord. Moi, je préfère voya­
ger le dos à la machine.
— Mets cette valise dans le filet
et do nne-m oi le jo u rn al.
A quelle heure arriverons-nous
à P aris?
N ous v serons ce soir. 'Nous
v o y a ge r o n s pe n d a n t huit
heures.
— Est-ce un c o m p a rtim e n t p o u r
f u m e u rs ?
N o n . mais tu peux aller fumer
d an s le couloir.
Quelle chaleur! Je commence
à avoir soif. Passons au wagon-
-restaurant. N ous y p ren d ro n s
un rafraîchissement.
— A ttendez une minute. Je vois
le contrôleur. P réparo ns nos
billets.
M on Dieu! Je ne trouve pas
mon billet.
112
LEKCJA DZIEWIĘTNASTA
W przedziale
— K to chce (mieć) miejsce w rogu
przy o k n ie ?
— Ja!
— Zgoda. Ja wolę podróżować
tyłem d o lokomotywy.
— Połóż tę walizkę na siatce
i daj mi gazetę.
— O której godzinie przyjedzie-
my d o P aryża?
Będziemy tam dziś wieczorem.
Będziemy jechali (dosl. p o d r ó ­
żowali) osiem godzin.
— Czy to jest przedział dla pa­
lących ?
— Nic, ale możesz (iść) palić na
korytarzu.
— Co za upał! Zaczynam odczu­
wać pragnienie. Przejdźmy do
w agonu restauracyjnego. Wy­
pijemy (dosl. weźmiemy) tam
coś orzeźwiającego.
— Poczekaj chwilkę. Wridzę kon­
trolera. Przygotujmy bilety.
— (Mój) Boże! Nie mogę zna­
leźć swego biletu.
— Mais tu tiens ton billet à la
main!
— Ah! Que je suis distrait!
— Ouvrons 1 cette fenêtre et re­
gardons le paysage!
— Attention! 11 est dangereux de
se pencher.
Est-ce un com partim ent
pour fum eurs?
— Bon, je ferai attention. Re­
garde! La vue est nette! D e­
main nous au ro n s certaine­
ment un temps magnifique.
— Tiens! Le train s'arrête. 11 doit
y avoir un signal rouge.
— Quand repartirons-nous?
— Au signal vert.
— Et p ar où passerons-nous
m a in te n a n t?
— Bientôt, nous traverserons une
rivière et après nous passerons
sous un tunnel.
— Przecież trzymasz swój bilet
w ręku!
— Ach! Jakiż ja jestem roz­
targniony.
— O tw órzm y (to) o k n o i p o ­
patrzm y na krajobraz!
— Uwaga! Niebezpiecznie jest się
wychylać.
— Dobrze, będę uważał. Spójrz!
W idoczność jest d o bra (dosl.
widok jest czysty). Jutro bę­
dziemy mieli na pewno wspa­
niałą pogodę.
— C o t o ? Pociąg się zatrzymuje.
(Widocznie) musi być czer­
wony sygnał.
— Kiedy znow u ruszym y?
— G d y będzie (dosl. na) zielony
sygnał.
— A którędy teraz pojedziemy?
— W krótce przejedziemy przez
rzekę, a potem (przejedziemy)
przez tunel.
113
 Il faut donc fermer la fenêtre; — Trzeba wobec tego zamknąć
au trem ent nous au ro n s le com- okn o , inaczej będziemy mieli
partim ent plein de fumée. przedział pełen dymu.

Objaśnienia

1 O d m ia n a c z a so w n ik a ouvrir w lekcji 20.

Z w roty i w yrażenia do zapam iętania

une place coin fenêtre miejsce przy oknie

une place coin couloir miejsce od (strony) korytarza
voyager le dos à la machine p o d r ó ż o w a ć tyłem d o kierunku jazdy
avoir so if być spragnionym
être distrait być roztargnionym
faire attention uważać
il est dangereux de . . . niebezpiecznie jest . . .
il doit y avoir . . . musi być (zn ajdow ać się) . . .

P isow nia i w ym ow a

pisow aia wymowa przykłady

-gn- m signal [sińjal]

m agnifique [mań ifik]

CZAS FUTUR SIMPLE

O b o k czasu futur proche o konstrukcji aller + infinitif czasownika

podstaw ow ego język francuski dysponuje również innym czasem słu­
żącym do wyrażania czynności przyszłych, a mianowicie futur simple.
P orów najm y dwa poniższe zd an ia: pierwsze z zastosow aniem czasu
futur proche, drugie — futur sim ple.
Nous allons prendre un rafraîchissement Nous prendrons un rafraîchissement.

W pierwszym zdaniu czasownik aller w czasie teraźniejszym stwa­

rza p om ost między teraźniejszością a czynnością przyszłą; można
zatem powiedzieć, iż futur proche wyraża czynność przyszłą powią­
zaną z chwilą obecną, z chwilą, w której o tej czynności mówimy.

114
 Futur simple natom iast wyraża czynność przyszłą w oderwaniu od
chwili obecnej.
Porównajmy jeszcze takie zd an ia:
Je vais donner ce livre à Pierre. J e donnerai ce livre à Pierre.

Obietnica w yrażona w; pierwszym zdaniu wydaje się być bardziej

zdecydowana i realniejsza niż ta sam a obietnica w drugim zdaniu wi­
dziana, być może, w perspektywie nieokreślonej przyszłości. W ję­
zyku potocznym znacznie częściej spotykam y się z form ą futur proche.
Jak się tworzy futur sim p le?

Czas przyszły — futur sim ple — tw orzy się przez dodanie do bez­
okolicznika końców ek: -ai, -as, -a ; -ons, -ez, -ont.

Przy wymowie należy zwracać uwagę na fakt przekształcania się

-e- [e] z końcówki bezokolicznika czasow ników pierwszej koniu­
gacji w e [j] nieme ( m u e t ) w futur sim ple, które w wymowie może
być nawet pomijane.

W Z O R Y O D M I A N C Z A S O W N I K Ó W W FU TU R S IM P L E

voyager podróżować
je voyagerai [że vuajażre ] będę p o d r ó ż o w a ł nous voyagerons [nu vuajażrq ]
tu voyageras [ty vuajażro ] vous voyagerez [vu vuajażre]
il voyagera [// vuajażra\ ils voyageront [// vuajażrq]

être być
je serai [że s(*)re] będę nous serons [nu 5(^)rwJ
tu seras [ty s(z)ra] vous serez [vu s(<>)reJ
il sera [// s{*)ra] ils seront [//

avoir miec
j’aurai [żJre] będę miał nous aurons [nuzOrq]
tu auras [ty ora) vous aurez [vuz^re]
il aura [// Jra) ils auront [ilzOrq]

aller iść
j’irai [żire) pójdę nous irons [nuzirq]
tu iras [ty ira ] vous irez [vuz ire]
il ira [il ira] ils iront [ilzirq]

115
 O D M IA N A C ZA SO W NIK Ó W P O U V O IR , V O U L O I R , D E V O I R , rftV/J?

pouvoir moc

Prése n t Futur simple

je peux [re /w ] m ogę je pourrai [że pure] będę mógł

tu peux [ry /?<?] tu pourras [ty pura]
il peut [// /w ] il pourra [il pura]

nous pouvons [nu puvą] nous pourrons [nu purą]

vous pouvez [vu puve] vous pourrez [vu pure)
ils peuvent [// par : v] ils pourront [// purą]

vouloir chcieć

P ré se n t Futur simple

je veux [Ż3 vo] chcç je voudrai [i^ vudre] będę chciał

tu veux [ty vo) tu voudras [ty vudra]
il veut [// vé?] il voudra [// vudra]
nous voulons [nu vulq) nous voudrons [nu vudrq]
vous voulez [vu vule] vous voudrez [vu vudre]
ils veulent [il val] ils voudront [// vudrq]

devoir musieć , być zobowiązanym

Présent Futur simple

je dois [żd d ua] muszę je devrai [te ddvre] będę musiał

tu dois [ty d ua ] tu devras [ty ddvra)
il doit [// d va] il devra [/'/ dJvra]
nous devons [nu ddvq] nous devrons [nu d^vrq)
vous devez [vu d*vé] vous devrez [vu d*>vre]
ils doivent [// d ua : v] ils devront [// d*vrq)

tenir trzymać
Czasow nik tenir trzymać , odm ienia się tak sam o ja k czasownik
venir.

Pr és ent F u t u r s i mp l e
je tiens [żJ tję] trzymam je tiendrai [ŻJ tjędre] będę trzymał
tu tiens [ty tję] tu tiendras [ty tjędra]
il tient [// tję ) il tiendra [// t jądra)

1 16
nous tenons [nu tną ] nous tiendrons [nu tjędrą]
vous tenez [vu tne] vous tiendrez [vu tjçdre J
ils tiennent [// tjen] ils tiendront [// tjędrą)

U w a g a : C zasow n ik tenir należy d o grupy c z a so w n ik ó w , które w futur simple zm ie­

niają temat.

O P U S Z C Z A N IE R O D Z A JN IK A

W zdaniu: Je com m ence à avoir so if — występuje zjawisko opu sz­

czenia rodzajnika przed wyrazem soif. Występuje o n o w zwrotach
czasownikowych, okoiicznikowych i skostniałych, np. : avoir faim być
głodnym, avoir chaud być zgrzanym , perdre connaissance stracić przy­
tomność., sur terre et sur mer na lądzie i na morzu , un compartiment
pour fumeurs przedział dla palących.

Z A IM E K Y

Zaimek przysłówkowy y = tam

Nous y serons cc soir. = N o u s serons ce soir à Paris.
Nous y prendrons un rafraîchissement. N o u s prendrons un rafraîchissement à la
maison.

Y występuje przeważnie bezpośrednio p r z e d czasownikiem.

Qu'est-ce que v ou s prendrez au wagon-restaurant?
J'y prendrai un rafraîchissement.
Londres, c'est une ville triste: N ’y attez pas\

Uwa g a : Y występuje po c z a so w n ik u , gdy ten stoi w formie twierdzącej trybu rozka­

zującego.

Paris, c ’est une jolie ville. Allez- y!

W czasie futur proche y występuje przed b e z o k o l i c z n i k i e m .

Besançon est une ville universitaire: Je vais y faire mes études.

WYMOWA E N I E M E G O W P R Z E D O S T A T N I E J S Y L A B IE W F U TU R S IM P L E

E tak zwane niestałe (nieme) występujące w futur sim ple w przed­

ostatniej sylabie z poprzedzającą je spółgłoską jest wymawiane w m o ­
wie uroczystej, natom iast pom ijane w mowie potocznej.

117
 placer [plase ]
ję z y k uroczysty mowa potoczna

je placerai [żt piastre) [żt plasre )

tu placeras [ty plastra) [ty plasra)
il placera [il plastra ] [il plasra]
nous placerons [nu piastrą) [nu plasrq]
vous placerez [vu piastre ] [vu plasre)
ils placeront [il plastrq) [i7 plasrq)

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q uand n o s voyageurs seront-ils à Paris? Pendant com b ien de tem ps voyageront-ils?

Qu'est-ce q u ’ils prendront au w agon-restaurant? Par où passeront-ils?

2. Napisać w fu tu r sim ple :

N o u s a v o n s le com partim ent plein de fumée. Je traverse une rivière. Le train passe sous
un tunnel. Ils ont un tem ps magnifique. V ous faites attention. Je regarde le paysage.

3. Odpowiedzieć twierdząco na następujące pytania, stosując zaimek przysłówkowy y :

Est-ce que n o u s resterons longtem ps à Paris? Est-ce que n o u s verrons b eaucoup de

m on u m en ts à Paris? F.st-ce que nous prendrons des rafraîchissements au wagon-re­
staurant? Est-ce q u ’on parle b eau co u p dans les cafés?

4. Przetłumaczyć na język francuski następujące zdania:

C h cę być w Paryżu dziś w ieczorem . M usicie wyjechać ze m ną. Czy m ożecie położyć
tę walizkę na siatce. On trzyma gazetę w ręku. Będziecie mogli palić na korytarzu. Ona
będzie musiała p od r ó ż o w a ć tyłem do lo k o m o ty w y . On zechce p o zosta ć w Paryżu.
VINGTIÈME LEÇON
Z aim ek o s o b o w y n ieakccn tow any . Przysłówek . O dm iana
c zasow n ik a ouvrir . W y m o w a e niestałego
Pendant le voyage
— Pardon, monsieur, d an s c o m ­
bien de temps serons-nous
à Paris?
— Dans dix m inutes; il est quatre
heures moins le quart.
— Pouvez-vous m 'a id e r à des­
cendre 1 cette valise?
— Très volontiers, mademoiselle.
Mais cette valise est ouverte 2.
— Oui, je l'ouvre facilement, mais
je ne sais pas la fermer.
— Voilà, c'est fait.
— Merci, monsieur.
— A votre service, mademoiselle.
C'est un grand plaisir p o u r
moi de voyager en votre c o m ­
pagnie.
— Vous êtes bien aimable.
— Combien de jo u rs passerez-
-vous à Paris?
— Près de quinze jours. M ais
savez-vous à quelle gare ce
train nous a m è n e ra ?
— A la gare de l'Est.
— Est-ce que la gare du N ord est
loin de la gare de l'Est?
LEKCJA DWUDZIESTA
P o d cza s podróży
— Przepraszam pana, za ile (cza­
su) będziemy w P ary żu ?
— Za dziesięć m in u t; jest za kw a­
drans czwarta.
— Czy może mi p an pom óc zdjąć
tę walizkę?
— Bardzo chętnie, proszę pani.
Ale ta walizka jest otwarta.
— T ak , ja j ą z łatwością otwie­
ram, ale nie potrafię jej
zam knąć.
— Proszę. Gotowe.
— Dziękuję panu.
— Służę pani. T o dla mnie wielka
przyjemność podróżow ać
w' pani towarzystwie.
— Pan jest bardzo uprzejmy.
— Ile dni spędzi pani wf P aryżu?
— O koło piętnastu dni. Ale, czy
pan wie, n a który dworzec przy-
jedziemy tym pociągiem (dosl.
zawiezie nas ten pociąg)?
— N a Dworzec Wschodni.
— Czy Dworzec Północny jest d a ­
leko od Dworca Wschodniego ?
IJ 9
— Non. c'est tout près. Mais Nie, to b a rd z o blisko. A oto
nous voilà déjà à Paris, au ju ż jesteśmy w Paryżu, u kresu
terme de notre voyage. Dans naszej podróży. D o którego
quel hôtel descendrez-vous? hotelu pani się u d a ?
— Je ne sais pas encore. Jeszcze nie wiem.

V o u s êtes bien aimable

Allez prendre des inform ations — Proszę p oinfo rm ow ać się

au bureau de renseignements.
Ce n'est pas loin; c'est juste
en face.
Merci, monsieur.
Au revoir, mademoiselle.
w biurze informacji. T o nie­
d alek o ; a k u ra t naprzeciw.
— Dziękuję panu.
— Do widzenia pani.

Au bureau de renseignements W biurze informacji

— P ardon monsieur, pouvez- — Proszę p a n a , czy może mi pan

-vous m 'in d iq u e r un hôtel pas
tro p cher et assez c o n fo r­
ta b le?
— Très volontiers. Voici la liste
des hôtels classés par catégo­
ries et par prix.
wskazać jakiś hotel niezbyt
drogi i w miarę w ygodny?
— Bardzo chętnie. O to wykaz ho­
teli sklasyfikowanych według
kategorii i cen.

120
— Merci bien. Mais à quel hôtel
me conseillez-vous de des­
cendre?
— A l'hôtel du Palais Royal. Les
chambres y sont agréables et
les prix relativement bas.
— Merci, c'est justem ent ce q u ’il
me fa u t.
— Bardzo dziękuję. A do którego
hotelu radzi mi się pan udać?
— D o hotelu Palais Royal. Po­
koje są tam przyjemne, a ceny
względnie niskie.
— Dziękuję, o to mi właśnie
chodzi.

Objaśnienia

1 Czasownik descendre w sw o im p od staw ow ym znaczeniu (schodzić, zejść) jest cz a ­

sownikiem nieprzechodnim . M o że m ieć jednak wartość przechodnią i znaczy w ów czas
znieść, zdjąć — jak w tekście lekcji.
1 Strona bierna c z a so w n ik ó w będzie dokładniej wyjaśniona w lekcji 42.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

dans combien de temps. za ile (czasu) . . . ?

descendre la valise znieść, zdjąć walizkę
très volontiers bardzo chętnie
c ’est fait g o to w e
à votre service d o usług, d o dyspozycji
en votre compagnie w pani (pana) towarzystwie
combien de j o u r s ...? ile d n i . . . ?
près de quinze jours o k o ło 15 dni
loin d e . . . dalek o o d . . .
tout près zupełnie, całkiem blisko
au terme d e . . . u k r e s u ...
ce n’est pas loin to niedaleko
juste en face na wprost
c’est ce qu’il me faut to (jest) właśnie to, czeg o potrzebuję;
o to mi właśnie chodzi

Pisow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-oin [uf ] loin [luę]

-oins [tte] m oins [m uf ]
-oine m oine [m*an]

121
 Z A IM E K O S O B O W Y N I E A K C E N T O W A N Y

A quel hôtel me conseillcz-vous de descendre?

P o u v ez-v o u s m'aider à descendre cette valise?
Je l'ouvre facilement, m ais je ne sais pas la fermer.
A quelle gare ce train dous am ènera?
C'est justem ent ce q u ’il me faut.

We wszystkich t y c h zdaniach występują zaimki o so b o w e nieakcen-

tow ane pełniąc f u n k c j ę dopełnienia bliższego lub dalszego.

Z a i m k i o so bo w e — fo r m a n ie a k c e n to w a n a

w f u n k c ji w f u n k c ji w f u n k c ji
podm iotu d o p e łn ie n ia bliższego d o p e łn ie n ia d a l s z e g o
(k to ? ) (k o g o ? ) ( k o m u ?)

je me me
tu te te
il, elle le, la lui
nous nous nous
vous vous vous
ils, elles les leur

Przykłady:
Funkcja podmiotu Funkcja dopełnienia bliższego i dalszego

j ’entre en classe; les élèves me saluent et me p o se n t des questions,

w c h o d zę d o klasy;
tu entres en classe;
il entre en classe;
elle entre en classe;
nous entrons en classe;
vous entrez en classe;
ils entrent en classe;
elles entrent en classe;
u czn iow ie pozdrawiają mnie i zadają m i pytania,
les élèves te saluent et te posent des questions,
les élèves le saluent et lui posent des questions,
les élèves la saluent et lui posent des questions,
les élèves nous saluent et nous posent des questions,
les élèves vous saluent et vous posent des questions,
les élèves les saluent et leur posent des questions,
les élèves les saluent et leur posent des questions.

N ous v o ilà d é jà à P a ris

W wyrażeniu tym zaimek osobowy w formie nieakcentowanej wy­

stępuje w funkcji dopełnienia bliższego.

122
 P o ró w n ajm y :
me voilà — o t o ja nous voilà — o t o my
te voilà — o to ty vous voilà — o t o wy
le voilà - o t o on les voilà o t o oni
la voilà o to ona les voilà — o t o one

U w a g a : T o sa m o o d n o si się me voici, te voici... itp.

C ’est ce qu’il me faut

W wyrażeniu tym zaimek osobow y w formie nieakcentowanej wy

stępuje w funkcji dopełnienia dalszego.

P o ró w n ajm y :
c'est ce qu'il me faut c'est ce qu'il nous faut
c’est ce qu'il te faut c'est ce qu'il vous faut
c’est ce qu'il lui faut (à lui) c'est ce qu'il leur faut (à eux)
c’est ce qu'il lui faut (à elle) c'est cc qu'il leur faut (à elles)

PRZYSŁÓW EK Lł A 1) V E R B E

Je l'ouvre facilement.
Les prix sont relativement bas.
C’est justement ce q u ’il me faut.
Parlez lentement! — Proszę m ów ić powoli!

Przysłówek tworzy się w większości przypadków od form przy­

miotnikowych przez dodanie końcówki -ment d o formy rodzaju
żeńskiego.
Przymiotnik ( a d j e c t i f ) P rz y słó w e k (adverbe)

lent. lente p o w o ln y (-a) lentement — w o ln o , pow oli

chaud, chaude ciepły (-a) chaudement — ciepło
heureux, heureuse — szczęśliwy (-a) heureusement — szczęśliwie
relatif, relative — względny (-a) relativement — względnie

Od przy m io tnik ów zakończonych w rodzaju męskim na samogłoskę

tworzy się przysłówki przez dodanie końcówki -ment d o formy ro­
dzaju męskiego.
joli, jolie — ładny (-a) joliment — ładnie
vrai, vraie praw dziw y (-a) vraiment prawdziwie

123
U w a g a : Wyjątek stanow i tu przymiotnik gai, gaić — w esoły, w esoła, który tworzy
przysłówek przez d o d a n ie końców ki -ment do rodzaju żeńskiego, a więc:

gaiement wesoło

Od p rzy m io tn ik ó w wielosylabowych zakończonych na -ant, -ent

przysłówki tw orzone są przez dodanie końcówek -anim ent, -emmenl
d o te m a tu , np.:
suffis | ant wystarczający suffisamment wystarczająco
prud ent — przezorny prudemment — przezornie

O D M I A N A C Z A S O W N I K A O U V R IR O T W IE R A Ć

Présent Futur simple

j’ouvre fiw : vr] j'ouvrirai [zuvrire]

tu ouvres [ty u : vr] tu ouvriras [ty uvrira]
il ouvre [// u : vr] il ouvrira [// uvrira)

nous ouvrons [nuzuvrq] nous ouvrirons [nuzuvrirq]

vous ouvrez [vuzuvre] vous ouvrirez [vuzuvrire]
ils ouvrent [ilzu : vr] ils ouvriront [ilzuvrirq]

Im p é ra tif

ouvre! ouvrons! ouvrez!

[u : vr] [uvrq] [uvre]

W Y M O W A E N IESTA ŁEG O

W ym ow a samogłoski e ( n i e s t a ł e g o ) w przedostatniej sylabie cza­

sowników ty p u : am ener [arnane]

A. W czasownikach mających w przedostatniej sylabie bezokolicz­

nika e ( m u e t ) , na przykład amener [amane], peser [paze], lever [lave],
acheter [afate] wymawia się to e ja k o [a ], jeżeli w końcowej sylabie
jest i n n a sam ogłoska niż e n i e m e .
vo u s amenez [vuzan&ne]albo [vuzamne]
n o u s amenons [nuzam*nq] a lb o [nuzamnq]

B. T o sam o e wymawia się ja k e o t w a r t e [f], jeżeli w sylabie na-

stępnej występuje e n i e m e . W pisowni pojaw ia się accent grave (è)
lub też następująca spółgłoska ulega podwojeniu.
j ’a m èn e [żamen]
jc jette (ié* żer]

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-cc que la gare du Nord est loin de la gare de l'Est? Où va-t-on prendre des infor­
mations? Y a-t-il b eau cou p d'hôtels à Paris? Les cham bres à l'hôtel du Palais Royal,
sont-elles agréables? Q uel est le prix de ces cham bres?

2. Przetłumaczyć na język francuski następujące zdania używając właściwego zaimka

nieakcentowanego :

On mnie kocha. On daje jej książkę. Oni nas widzą. On na nią czeka. My widzimy ich
z daleka. Oni go znają.

3. Napisać poniższe zdanie uwzględniając kolejno wszystkie osoby:

J'arrive à Paris; m on ami m'attend sur le quai et me fait des signes am icaux.
Tu arrives à Paris; ton ami . . . etc.

4. W miejsce kropek wstawić odpowiedni przysłówek:

lilie est légère; elle ne marche pas . . . . N e m angez pas vite, m a n g e / . . . . Cette
petite fille est co q u e tte ; elle est habillée . . . . — Cette leçon n'est pas difficile; vous
l’apprendre/ . . . . — J'ai beaucoup de ch oses à vo u s raconter; je v ou s écrirai . . . .
VINGT ET UNIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA PIERWSZA

Zaimek o s o b o w y a k cen tow a n y . O dm iana c zasow n ik a conduire .

Futur simple (c.d .) . Zaim ki względne qui, que

En route vers l'hôtel W drodze do hotelu

Hé taxi, taxi! Hej! taksówka!

Enfin, vous voilà! Conduisez- N o, nareszcie pan jest! Proszę
-moi à T Hôtel d u Palais Royal mnie zawieźć do hotelu Palais
Royal.

C on duisez-m oi à l'Hôtel du Palais-Royal

Très bien, mademoiselle. — Dobrze, proszę pani.

Quelle est cette rue que nous
traversons m a in te n a n t?
C'est le Boulevard de Stras­
bourg. Et maintenant nous
allons passer devant la porte
Saint-Denis. Tenez, la voilà.
Ah! J'y suis! N ous passerons
par le Boulevard Poissonnière.
C ’est ça, et après par le Bou­
levard M o n tm a rtre et la place
de l'O péra.
Co to za ulica, którą teraz je-
dziem y?
— T o (jest) Bulwar Strasburski.
A teraz będziemy przejeżdżać
przed b ra m ą St. Denis. Pro­
szę, oto ona.
— Ach, ju ż wiem! Pojedziemy
przez Bulwar Poissonnière.
— T ak jest, a potem przez Bul­
war M o n tm a rtre i Plac Opery.

126
 il faut réserver un dim anche
à la visite des boulevards.
Bien sur. Mais voilà l'hôtel
du Palais Royal.
Combien la co u rse?
Cinq francs.
Voici, m onsieur.
A la réception
Bonjour, m onsieur. Avez-vous
une cham bre libre avec salle
de bains?
Au troisième étage, nous avons
une cham bre à un lit. N o u s
n'avons rien d'autre. £ n été,
il y a beaucoup de m onde
à Paris.
Quel est le prix de cette c h a m ­
bre?
— Vingt francs p a r jour.
— Elle fera m o n aiTaire. Je la
prends.
— Voici votre clé: vous avez le
numéro 13.
Garçon! Conduisez m adem oi­
selle à sa cham bre.
Zwroty i wyrażenia do zapam iętania
Ah! J ’y suis!
c ’est ça
bien sûr
une chambre à un lit
rien d’autre
il y a beaucoup de monde
par jour
cela fait mon affaire
— Trzeba (będzie) zarezerwować
je d n ą niedzielę na zwiedzanie
bulwarów.
— Oczywiście. Ale oto hotel P a­
lais Royal.
— Ile płacę (dos i ile za kurs)?
— Pięć franków.
— Proszę.
W recepcji
— Dzień dob ry panu. Czy pan
ma jakiś wolny pokój z ła­
zie n k ą ?
— M am y na trzecim piętrze jeden
pokój jednoosobow y. Nie m a ­
my nic innego. W lecie jest
w Paryżu m nóstw o ludzi.
— J a k a jest cena tego p o k o ju ?
— Dwadzieścia franków za dobę.
— Będzie mi odpowiadał. Biorę
ten pokój.
— Proszę klucz: m a pani nu­
mer 13.
— Portier! Proszę zaprowadzić
panią do pokoju.
A ch, rozum iem ! A c h , ju ż wiem!
tak jest
oczyw iście
pokój je d n o o s o b o w y
nic innego
jest d u żo , m n ó stw o ludzi
za d obę
to mi o d p o w ia d a
127
 Objaśnienia

la rue ulica
la grand-rue głów n a ulica
la petite rue — uliczka
l’avenue szeroka, prosta arteria w ysadzana drzewami (aleja): l'avenue des Champs-
-Eiysées, à Paris
le boulevard - szeroka, reprezentacyjna arteria kom unikacyjna, w ysadzana drze­
wami (bulwar, prom enada). T eg o rodzaju arterie pow staw ały zazwyczaj na miejscu
daw n y ch m urów fortyfikacyjnych.
le quai — ulica biegnąca w z d łu ż rzeki (wybrzeże)
la place — plac
la porte Saint-Denis — jed en z łuków triumfalnych Paryża w zniesiony w 1672 r. dla
upamiętnienia zw ycięstw odniesion ych prze/ Ludw ika XI V. A rchitekci: François
Blondel i G irardon.

ZA IM EK O S O B O W Y A K C E N T O W A N Y

Oui veut cette place dc coin cô té fenêtre? — M oi.

M oi, je préfère voyager le d o s à la machine.
C'est un grand plaisir pour moi de voyager en votre com p agnie.
C on duisez-m oi à l'hôtel du Palais R o y a l.

Forma i zastosow anie

zaim ków osobowych akcentow anych

I. W funkcji p o d m io tu i po przyim ku

moi A. Bez pow iązania z czasow n ik iem

toi Qui frappe? — M oi. K to p u k a ? — Ja.
lui, elle Lui, il reste ici. O n, on zostaje tutaj.

B. Po przyimku
nous
Ce n'est pas pour lui, c'est pour elle
vous
T o nie dla niego, to dla niej.
eux, elles

II. W funkcji dopełnienia bliższego p o czasowniku w trybie rozkazu­

jącym (form a twierdząca)

128
 C. P o twierdzącej formie trybu rozkazującego
moi
toi Aime-moi! Kochaj mnie!
le, la
Êcoutons-les! Słuchajm y ich!
nous
vous
Conduisez-nous! P row ad źcie nas!
les

III. W funkcji dopełnienia dalszego po czasowniku w trybie roz

kazującym (form a twierdząca)

moi D . P o twierdzącej formie trybu rozkazującego

toi
Dites-moi votre n o m . N iech mi pan p od a swoje nazw isko.
lui
Donne-lui to n livre. Daj m u (jej) swoją książkę.
nous
TOUS Donnez-leur v o s livres. D ajcie im sw oje książki.
leur

O D M I A N A C Z A S O W N I K A C O N D U IR E P R O W A D Z IĆ

Présent Futur simple

je conduis [żd kądifi] je conduirai [żd kądyire] etc.

tu conduis [ty kądifi ]
il conduit [// kądyi]
nous conduisons [nu ką d yizą ] nous conduirons [nu kądyirą) etc.
vous conduisez [vu ką dyize ]
ils conduisent [// ką d yi : z]

FUTUR SIM PLE

( s u i t e — ciąg dalszy)

Futur sim ple, ja k wiemy, tworzy się przez dodanie d o bezokolicz­

nika końcówek -ai, -as, -a ; -ons, -ez, -ont. (P atrz uwaga w' L. 19).
Niektóre je d n a k czasowniki 111 grupy mają w futur sim ple odmienny
temat.
Poniżej podajem y futur sim ple (1. osobę) poznanych ju ż czasowni­
ków 111 grupy.

5 — Mówimy po f r a n c u s k u 129
 Futur simple Futur simple
F o rm a regularna F o r m a n ie r e g u l a r n a
(zm iana tem atu)

Infinitif I n f i n i ti f
mettre: je mettrai faire: je ferai
•
partir: je partirai aller: j irai
connaître: je connaîtrai savoir: je saurai
prendre: je prendrai voir: je verrai
attendre: j’attendrai venir: je viendrai
ouvrir: j’ouvrirai pouvoir: je pourrai
conduire: je conduirai vouloir: je voudrai

Z A I M K I W Z G L Ę D N E Q U I, Q U E

k. względny qui występuje w funkcji p o d m i o t u :

La rue passe à côté de notre maison.

Voici la
passe à côté d e notre m aison.

L’étoile brille.

R egardez cette ! étoile

qui brille.
I I
Z aim ek względny que występuje w funkcji d o p e ł n i e n i a
N ous traversons cette rue.

Q uelle est cette

n o u s traversons?

J ’aime cette robe.

Voici la
j'aime.

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q u e d e m a n d e notre touriste à la réception? C o m b ie n de cham bres libres reste-t-il

à l’h ô te l? Est-ce q u ’il y a b e a u c o u p de m o n d e à Paris en é té ? Q ui est-ce qui conduit
notre touriste à sa c h a m b r e?

130
2. Poniższe zdania przekształcić na zdania rozkazujące:

Vous me con d u isez à ma cham bre. Tu lui d o n n es un journal. V ous leur achetez les billets.
Tu le conduis à la gare. V ous me d o n n ez des fleurs. Tu prends ma valise. Tu lui montres
la chambre.

3. Przekształcić zdanie: Ce n ’est pas pour moi . c'est pour mon enfant , stosując zaimki
osobowe i dzierżawcze dla pozostałych osób.

4. W podobny sposób jak w ćwiczeniu 3. przekształcić zdanie:

Ce n'est pas pour moi, c ’est pour mes enfants.

5. Przetłumaczyć poniższe zdania:

To jest ulica, która biegnie (passer) o b o k naszego dom u . Jak nazywa się ulica, którą
teraz przechodzimy (traverser)? Paryż to m iasto, które bardzo lubię. Z aprow adź mnie
do teatru, który wystawia sztuki Salacrou.

VINGT-DEUXIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA DRUGA

C zasow n iki zw rotn e . Zaim ek nieokreślony tout .

O puszczanie rodzajnika (c.d.)

A l’hôtel W hotelu

— Voici votre chambre. C om m e — O to pani pokój. Jak pani wi­

vous voyez, to u t y est m oderne ;
eau courante, chauffage cen ­
tral, salle de bains et téléphone.
A droite du liî, il y a un b o u ­
ton de sonnette; vous p o u rrez
appeler la femme de chambre.
— Cette ch am b re est plutôt pe­
tite.
dzi, wszystko tutaj jest n ow o­
czesne; woda bieżąca, cen­
tralne ogrzewanie, łazienka
i telefon. N a praw o od łóżka
jest przycisk d z w o n k a ; będzie
pani m ogła wezwać p o k o ­
jówkę.
— Ten pokój jest raczej mały.

131
■— Oui, mais elle est claire et sa
fenêtre d o n n e sur l'avenue.
— Ça va, je vais m'installer.
— Au revoir, mademoiselle.
— Au revoir, monsieur.
— Que désirez-vous, m a d e m o i­
selle?
— Voulez-vous me p ré p a re r un
bain ?
— Très bien, mademoiselle.
— Après le bain, je vais m 'a l­
longer p o u r me reposer un
peu. Réveillez-moi à sept
heures, s'il vous plaît.
— C'est entendu.
— A pportez-m oi le petit déjeuner
dans la cham bre. Demain je
me lèverai un peu plus tard.
— Alors demain matin, je ne vien­
drai pas faire votre cham bre.
— Venez p lutô t d an s Faprès-
-midi.
— Très bien.
— Alors, c'est tout p o u r l'instant.
— Si vous avez besoin de quelque
chose, appelez-moi.
— Merci d'avance.
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
à droite d e . . .
ça va
c ’est entendu
faire la chambre
dans l’après-midi
c ’est tout pour l’instant
avoir besoin d e . . .
132
— T ak, ale jest jasny i (jego) okno
wychodzi na ulicę (dosl. na
aleję).
— Dobrze. J a k o ś się urządzę.
— Do widzenia pani.
— Do widzenia panu.
— Czego pani sobie życzy?
— Czy zechce pani przygotować
(mi) k ąpiel?
— (Bardzo) dobrze, proszę pani.
— Po kąpieli położę się, aby
trochę wypocząć. Proszę mnie
obudzić o siódmej.
— Proszę bardzo.
— Proszę przynieść mi pierwsze
śniadanie d o p okoju. Jutro
wstanę trochę później.
— A więc ju t r o nie przyjdę sprzą­
tać pani p o k o ju rano.
— Proszę przyjść raczej po po­
łudniu.
— Bardzo dobrze.
— A więc na razie to wszystko.
— Jeśli pani będzie czegoś po­
trzebowała, proszę mnie we­
zwać.
— Z góry dziękuję.
na prawo o d . . .
dobrze
z g o d a , tak jest
sprzątać pokój
po południu
na razie to w szystk o
p o t r z e b o w a ć ...
 quelque chose coś
merci d’avance z góry dziękuję

P iso w n ia i wym owa

p ii o w n i » w y m o w a p r z y k ła d y

-eill- [ej] réveiller [reveje]

[tj] il se réveille [il ss revrj 1

C ZASO W NIK I Z W R O T N E

Je vais m ’installer, (s’installer)

Après le bain je vais m’allonger pour me reposer un peu. (s’allonger; se reposer)
Demain je me lèverai un peu plus tard, (se lever)

W zdaniach tych występuje form a zw ro tn a czasowników.

Znamieniem formy zwrotnej czasowników' jest zaimek zwrotny.
Występuje on w formie se (się) w bezokoliczniku (se laver), 3. os. 1. p o ­
jedynczej i mnogiej (il se lave, ils se lavent) oraz w formie nieosobowej
(on se lave). Pozostałym o so b o m towarzyszą następujące formy
zwrotne, będące form am i dopełnieniowymi odpowiednich zaimków
osobowych: me, te, nous, vous.
Zaimki zwrotne występują przed czasow nikiem ; wyjątek stanow'i
forma twierdząca trybu rozkazującego, w' której zaimki te usytuowane
są po czasowniku, a p o n a d to występują w formie akcentowanej.
Przed czasownikami zaczynającymi się od samogłoski (lub h nie­
mego) zaim ki: se, me, te występują w formie elidowanej s \ m \ t'
(s'allonger).
P rzy k ład y :
se laver m yć się

Présent
Forma twierdząca Forma przecząca Form a pytająca

je me lave je ne me lave pas est-ce que je me lave?

tu te laves tu ne te laves pas te laves-tu?
il (elle) se lave il (elle) ne se lave pas se lave-t-il?
nous nous lavons nous ne nous lavons pas nous lavons-nous?
vous fous lavez etc. etc.
ils (elles) se lavent

133
 Futur simple Futur proche
je me laverai je vais me laver n o u s allo n s nous laver
etc. tu vas te laver vous a lle z vous laver
nous nous laverons il va se laver ils vont se laver
etc. elle va se laver elles vont se laver

Impératif
Forma twierdząca Forma przecząca

la ye-toi! n e te lave pas!

lavons-noMJ.' ne nous lavons pas!
lavez-poi/s/ ne vous lavez pas!

O to niektóre ważniejsze czasowniki zw rotne

s ’a m u s e r baw ić się se laver m y ć się
se ch au sser o b u w a ć się se lever w sta w a ć
se c o u c h er p o ło ż y ć się, iść spać se peigner czesać się
s’e m b ra sse r uściskać się, c a ło w a ć się se p ro m ener przechadzać się
s’essuyer wycierać się se r a s e r golić się
s’h ab iller ubierać się se réveiller b u d zić się
sc savonner n am yd lać się

Z A I M E K N I E O K R E Ś L O N Y TO UT

W yraz tout jest nie tylko przymiotnikiem, ale i zaim kiem nieokre­
ślonym . M oże być:
1. J a k o zaimek rodzaju nijakiego tout = wszystko
V o u s ne p o u v e z pas to u t visiter en une N ie m ożecie w szystk iego zw iedzić za
seule fois. je d n y m razem.
Tout y est m oderne. W szystko tu jest n o w o cz e sn e .
C'est to u t pour l'instant. N a razie to w szystko.

2. J a k o zaimek rodzaju męskiego 1. mn. tous [tus] — wszyscy

V enez tous c h e z m o i. Przyjdźcie wszyscy d o mnie.

3. J a k o zaim ek rodzaju żeńskiego 1. mn. toutes wszystkie

Brunes ou b londes, je v o u s aim e to u tes. Brunetki czy b lo n d yn k i, wszystkie was
kocham .

O P U S Z C Z A N I E R O D Z A J N I K A (c. d.)

Zjawisko opuszczania rodzajnika przed rzeczownikami występuje

między innymi przy ich wyliczaniu. Rzeczowniki są tu traktowane

134
jako zbiór elementów składających się na obszerniejszą całość p o ­
jęciową.
Tout y est m oderne: eau courante, chauffage central, salle de bains et téléphone.
(elementy w yp osażenia p o koju h o telo w eg o )

Ć W IC Z E N IA

1. Uzupełnić z a pom ocą w łaściw ych zaim k ów zw rotnych (me, te, se, nous, vous):

Vous . . . réveillez à six heures. Je . . . lave avec de l ’eau et du savon. N o u s . . . chaussons.

Suzanne . . . habille p our sortir. Tu . . . prom ènes le soir. N o u s . . . installons dans cette
chambre. Elle . . . a l l o n g e p our . . . r e p o s e r . II . . . l è v e tard. Ils ne . .. d i s p u t e n t pas. Ils
n e . . . serrent pas la main. Est-cc que v o u s . . . l a v e z à l'eau froide?

2. Powyższe zd an ia p odać w fu tu r proche.

3. Powyższe z d a n ia podać w futur simple.

4. P rzetłum aczy ć n a jęz y k fra n c u sk i sto su jąc form ę z w ro tn ą :

Idę spać (kładę się) o god zin ie 10. G o lę się codzienn ie. O której go d zin ie wstajesz w nie­
dzielę. Moja babcia budzi się bardzo wcześnie. On się kąpie w W iśle (la Vistule). Po
kąpieli wycieramy się ręcznikiem.

VINGT-TROISIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA TRZECIA

A rticle p a rtitif . O puszczanie rodzajnika (c.d .) . O dm iana

c z a so w n ik ó w m an g er i co m m en cer . Wartości foniczne liter c, ç i g

Les repas en France P o s iłk i we Francji

En France les repas sont: le Posiłki we Francji są (nastę­

petit déjeuner, le déjeuner, le pujące): petit déjeuner, dé­
goûter i le dîner. jeuner, goûter i dîner.

135
 Au petit d é je u n e r, les F r a n ç a i s m a n g e n t p e u

— Le petit déjeuner est le premier Petit déjeuner jest pierwszym

repas de la journée, c'est p o u r ­ posiłkiem dnia. Stąd nazywa
quoi on l'appelle aussi premier się go również premier dé­
déjeuner p o u r le distinguer du je u n e r — pierwszym śniada­
second qui se prend vers le mi­ niem, dla odróżnienia od dru­
lieu de la journée. giego śniadania, które spo­
żywa się w środku dnia.
— Au petit déjeuner, les F rançais N a pierwsze śniadanie Fran­
m a n g e n t peu. Ils prennent en cuzi jedzą mało. Piją (dosl.
général du café au lait et du biorą) na ogół kawę z mle­
pain ou des croissants avec kiem i (jedzą) chleb lub roga­
du beurre ou des confitures. liki z masłem albo z konfi­
turam i.
Le déjeuner est le second repas Déjeuner jest drugim posił­
de la jo u rn ée . 11 c o m p o rte kiem dnia. Składa się mniej
à peu près le même nom bre de więcej z takiej samej ilości dań
plats que le d îner: hors- co dîner: przystawek na go­
-d 'œ u v re chaud s ou froids, rąco lub na zimno, ryb, mięsa,
poisson, viande, légumes, fro­ jarzyn, serów i deserów.
mages et desserts.
— Beaucoup de Français ne p ren ­ Wielu F ran cu zów o godzinie
nent rien 1 à q u a tre heures mais czwartej nie je nic; lecz
les enfants m angent du pain et dzieci jedzą chleb z masłem
du beurre, ou du pain et de la lub chleb z konfiturami. Ten
confiture. Ce petit repas s 'a p ­ lekki posiłek nazywa się goûter
pelle goûter ou thé. lub thé.

136
 Vers huit heures du soir, les
Français prennent leur dîner.
C'est le dernier repas de la
journée.
Les repas
Combien de repas faites-vous
par j o u r ?
— Quatre: à huit heures du m a ­
tin, je prends m on petit dé­
jeuner, à midi — je déjeune,
vers q u a tre heures de l'après-
-midi — je prends mon thé, et
vers huit heures du soir — je
dîne.
— Est-ce q u 'o n m ange beaucoup
en France au petit déjeuner?
— N on. en général, on ne prend
que du café au lait et du pain.
— Les Anglais, eux, m angent
beaucoup au petit déjeuner,
n'est-ce pas A n d ré ?
— Oh, oui! En Angleterre on
prend en général du ja m b o n
et des œufs. On fait un petit
déjeuner copieux.
— A propos, où déjeunerons-
-nous? J'ai déjà faim.
— A Paris, il ne m a n q u e pas de
restaurants: il y a «Le Coti­
sée», «Le D ra p d'O r», «Le
Jardin de l'Etoile», «Le T o u ­
riste», «Le G eorge Sand» et
beaucoup d'autres.
O k oło (godziny) ósmej wie­
czorem Francuzi spożywają
obiad — diner. Jest to ostatni
posiłek dnia.
P o siłk i
— Ile razy dziennie pan j a d a ?
— Cztery: o ósmej rano jem
pierwsze śniadanie, w' p o łud ­
nie jem (drugie) śniadanie,
około czwartej po południu
(jem) podwieczorek i około
ósmej wieczorem (jem) obiad.
— Czy we Francji ja d a się dużo
na pierwsze śniadanie?
— Nie, na ogół tylko kawę z mle­
kiem i chleb.
— Anglicy, ci jedzą dużo na
pierwsze śniadanie, prawda,
A n drzeju?
— Tak! w Anglii ja d a się zazwy­
czaj szynkę i jaja. Pierwsze
śniadanie ja d a się obfite.
— A p rop os, gdzie zjemy (dru ­
gie) śniadanie? Jestem już
głodny.
— W Paryżu nie b rak restauracji:
jest „Cotisée” , „Le D rap d 'O r ” ,
„Le Jardin de F Etoile'", „Le
T o u riste", „Le G eorge Sand"
i wiele innych.
137
 Allons au «G eorge Sand». Ce — C hodźm y d o „G eorge Sand".
doit être un restaurant bien T o musi być restauracja typo­
français. wo francuska.

Objaśnienia

1 U żyw a ją c zw rotu ne . . . r i e n o p u s z c z a m y partykułę przeczącą pas.

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

à peu près mniej więcej

par jour dziennie
prendre son petit déjeuner jeść pierwsze śniadanie
déjeuner jeść obiad
faire un repas spożyw ać posiłek
en général na o g ó ł, zazwyczaj
avoir faim być głodnym
il ne manque pas nie brak
ce doit être to musi być ( przypuszczenie)

Pisow nia i wym owa

puownia wymowa

l’œ u f [/<?/]
les œ u fs [leze]

A R T IC L E P A R T I T I F — R O D Z A J N I K CZĄSTKOWY

W języku francuskim rodzajnik cząstkowy stosuje się przed rze­

czow nikam i oznaczającymi przedm ioty niejednostkowe, podziel ne,
zazwyczaj substancje, które w każdej swej części zachowują właści­
wości cechujące całość, np. woda , kawa , cukier , chleb itp.
R odzajnik cząstkowy wskazuje na pew ną część takiej całości.
Występuje on najczęściej po czasownikach manger, boire, prendre
itp.
apporte le café! przynieś kaw ę (p rzygotow an ą porcję, a więc pewną
ok reślo n ą całość)
apporte du café! przynieś kaw y (pew ną nieokreśloną ilość)

138
donnez-moi le pain! daj mi chleb (cały bochenek lub wszystek chleb, który
jest na stole)
donnez-moi du pain! daj mi chleb a (trochę, krom kę itp.)

Form y rodzajnika cząstk ow ego

du

je prends du pain Przed rzeczow nikam i rodzaju m ęskiego w 1. pojedyn­

je prends du café czej zaczynającym i się od spółgłoski
je prends du thé

de la

je prends d e la confiture Przed rzeczow nikam i rodzaju żeńskiego w 1. pojedyn­

je prends de la viande czej zaczynającym i się od spółgłoski
je prends de la marmelade

de V

je prends d e Veau ( / ) Przed rzeczow nikam i w I. pojedynczej zaczynającymi

je prends de Yhuile ( / ) się od sa m og łosk i lub h niem ego, niezależnie o d r o ­
je prends d e Valcool (m) dzaju.

U w a g a : P o przeczeniu zamiast rodzajnika c z ą stk o w eg o używa się de (d’).

j’ai du pain je n ’a i pas de pain
nous avons de l'alcool nous n ’avons pas d'alcool
tous avez de l'eau de C o lo g n e vous n ’avez pas d'eau de C o lo gn e

O P U S Z C Z A N I E R O D Z A J N I K A (c.d .)

Rodzajnik opuszczam y m.in. w następujących w ypadkach:

a) przed orzecznikiem rzeczownym :

André est é tu d ia n t, S o p h ie est P o lo n aise.
Ce repas s'appelle premier déjeuner.

b) jeżeli przed rzeczownikiem znajduje się przyimek en:

En F ran ce, o n fait trois repas par jour.

c) w tytułach książek, rozdziałó w :

Première leçon. Vocabulaire

139
 O D M IA N A C ZASO W NIK A M A N G E R JEŚĆ

Présent

je m ange [żd m a : z] nous m angeons [nu m ażą ]

tu m anges [ty m a : il vous m an g ez [vu maże]
il m ange [// ma : ż] ils m angent [// ma : i]

O D M IA N A C Z A SO W N IK A C O M M E N C E R Z A C Z Y N A Ć

Présent

je com m ence fa m a : .v]

[żd nous com m ençons [nu f a masą ]
tu com m ences [ty fa m a : .v] vous com m encez [vu fa m a se J
il com m ence [// fa m a : 5 ] ils com m encent [// fa m a : 5 ]

W A R T O ŚC I F O N IC Z N E L IT E R C , Ç , 1 C

C wymawia się ja k [/c] przed a, o, u

carnaval [karnaval]; cacao [kakao)\ colline [kolin ] ; cwlte [kylt J

C w ym aw ia się ja k [s] przed e, i, y

cette [j */]; voie/ [vmûsî ]; cygne [j w ]

Dla oznaczenia dźwięku [s] przed samogłoskami a, o, u stosuje się

zam iast c — ç (cédille);
je reçois [żd rdsua] nous recevons [nu rdsvą ]
je c o m m e n c e [żd fam as] nous c o m m e n ç o n s [nu fa m a są ]

G w ym aw ia się ja k [g] przed a, o. u

garçon [garsą]; g o m m e [g*m]; aig u [egy]

G wymawia się jak [ż] przed e, i, y

geler [ź(<*)/e]; g/vre [ ii: v r ] ; gym nastique [Hm nas tik]

W niektórych wyrazach litera e p o g odgrywa jedynie rolę „ z n a k u 44.

N a przykład w wyrazie G eorges [źjtż], litera e nie jest wymawiana,
sygnalizuje o n a tylko, że g m am y mów ić ja k [i], a nie ja k [g]. Zja­
wisko to występuje również w odm ianie czasow ników .
P o ró w n ajm y :
je m ange [żd ma : i] n o u s m a n g e o n s [nu mażą]
tu nages [ty na : ż] nous nageon s [nu naią]

140
 Ć W IC Z E N IA

1. N apisać n astęp u jące zd an ia w form ie p rzeczącej:

Ils ont un appartement. Elle a une robe bleue. V ou s avez de l'eau de C o lo g n e. N o u s

avons des roses dans la cham bre. Je prends du café au lait. J'aime les roses. Je vois
l'horizon.

2. Z a m ia st czaso w n ik a aimer zasto so w ać czasow nik prendre zm ien iając rów nocześnie
rodzajniki ok reślo n e na ro d za jn ik i cząstk o w e według wzoru

J ’aime le choco lat. J e prends du chocolat.

J'aime le ja m b on . N o u s a im o n s la viande. Ils aiment le café. Il aim e l'alcool. V ous aimez
l'eau.

3. Odpow iedzieć na n astęp u jące p y ta n ia :

Que prenez-vous pour votre petit déjeuner? A quelle heure d éjeu n ez-vou s? M an g ez-vo u s
de la viande? M ettez-vous du sucre dans votre c a fé ? A quelle heure d în e z -v o u s?

4. C zasow niki w n aw iasach podać w odpow iedniej form ie czasu teraźn iejszeg o :

Nous (prendre) notre petit déjeuner à 8 heures du mati n. N o u s (prendre) du café au lait
et (manger) du pain et du beurre. Ensuite nous (aller) à l’éc o le . N o u s (déjeuner). N o u s
(diner) à sept heures du soir. Les Français (manger) b eau cou p de pain.

VINGT-QUATRIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA CZWARTA

O dm iana czasow nika s’a sseo ir . O dm iana czasow n ik a boire .

Zai mki przym iotne pytające . Przyimek p a r . Zaim ek dont .
Przysłówki porów n aw cze

Au «G eorge Sand» W (restauracji) „George Sand”

Où voulez-vous déjeuner, Gdzie państw o wolą (dosl.

à l'intérieur ou d e h o rs ? chcą) jeść śniadanie, wewnątrz
czy na d w o rz e ?

141
— Plutôt dedans. Il fait un peu
frais dehors.
— Alors, entron s d an s la salle.
Voici ju stem en t une table libre.
Asseyons-nous! Voilà le gar­
çon qui vient.
Bonjour, m onsieur et m adam e.
Voici la carte du jo u r. Quels
plats désirez-vous?
— A pportez-n ous deux truites
à la crème et du bourgogne.
Pendant ce tem ps nous ch o i­
sirons 1 les au tres plats.
Très bien, monsieur.
Eh bien, m ain te n an t choisis­
sons notre viande: il y a du
veau, du m o u to n , du rôti de
bœuf et du poulet, mais je re­
co m m a n d e la poularde à la fi­
celle, c'est une spécialité de la
maison.
— Voici le couvert qui arrive:
Bon appétit. Sophie.
Bon appétit, André.
— Qu'est-ce que c'est que cette
p o u la rd e à la ficelle?
— On appelle ainsi une p o u lard e
rôtie verticalement. C'est un
plat très fin, inventé p a r un
des gran d s cuisiniers de Paris.
— R egardez l'aphorism e qui est
en tête du m e n u : «La destinée
des n atio n s dépend de la m a ­
nière d o n t elles se nourris­
sent 2».
De qui est cet a p h o ris m e ?
142
— Raczej wewnątrz. N a dworze
jest nieco chłodno.
— Wejdźmy więc na salę. Jest
a k u ra t wolny stolik. Siadajmy!
Proszę, o to (podchodzi) kel­
ner.
— Dzień dobry państw u. Oto
dzisiejsze menu. Co (jakie da­
nia) państw o z am aw iają ?
— Proszę nam podać dwa pstrągi
w śmietanie i burgunda. Przez
ten czas wybierzemy dalsze
dania.
— (Bardzo) dobrze proszę pana.
— A więc wybierzmy teraz danie
mięsne: jest cielęcina, bara­
nina, pieczeń wołowa i kurczę,
ale polecam pulardę à la fi­
celle, specjalność (tego) lo­
kalu.
O to już nakryw ają: smacznego.
Zofio.
— Smacznego, Andrzeju.
— Co to jest (właściwie) ta pu-
larda à la ficelle?
— W ten sposób nazy wa się pu­
lardę pieczoną pionow o. To
jest bardzo delikatna potrawa,
wymyślona przez jednego ze
słynnych kucharzy paryskich.
— Spójrz na aforyzm na p o ­
czątku jad łospisu: „Los na­
rodów zależy od sposobu,
w jaki się odżyw iają” .
— Czyj to a fo ry z m ?
 Les Français sont de gros mangeurs de pain
— De Brillat-Savarin.
— Je suis to u t à fait d'accord
avec lui et c'est po urq uoi je
mange le borschtch.
— A propos, pouvez-vous me
dire, Sophie, quel est le plat
national en Pologne?
— C'est précisément le borschtch.
Nous aim on s aussi la c h o u ­
croute que nous savons bien
préparer. Mais d an s notre
pays, on boit moins pendant
le repas qu'en France.
— En effet, en France on boit
beaucoup p en d an t le repas et
on m ange b eauco up de pain.
Les Français sont de gros m a n ­
geurs de pain.
— Mais, il est tem ps de songer
aux légumes et surtou t au fro­
mage car en F rance il n'y a pas
de repas sans fromage. Alors
que c o m m an d ero n s-n o u s c o m ­
me plat de légumes, du riz ou
des p o m m e s de terre frites?
— Moi, je préfère les pom m es
de terre frites.
— Brillat-Savarin.
Całkowicie się z nim zgadzam
i dlatego jem barszcz.
— A propos, czy możesz mi p o ­
wiedzieć, Zofio, ja k a jest na­
rod ow a potraw a w Polsce?
— Właśnie barszcz. Lubimy też
kw aszoną kapustę, którą p o ­
trafimy dobrze przyrządzać.
Ale przy posiłku pije się w na­
szym kraju mniej niż we Fran-
«•
cji.
— Rzeczywiście, we Francji przy
posiłku dużo się pije i je się
dużo chleba. Francuzi są wiel­
kimi „zjadaczam i" chleba.
— Ale czas ju ż pomyśleć o d r u ­
gim daniu (dosl. o jarzynach),
a zwłaszcza o serze, ponieważ
we Francji nie ma posiłku bez
sera. A więc co zamówimy na
drugie danie, jarzyny, ryż czy
frytki?
— Ja wolę frytki.
143
 Objaśnienia

B rilla t-S a v a rin (A nselm e) w ysoki urzędnik i literat francuski, u r o d z o n y w Belley

w 1755, zmarły w Paryżu w 1826. Epikurejczyk i humanista o n iep osp olitym dowcipie,
jest przede wszystkim znany ze sw eg o dzieła g astr o n o m icz n e g o «P h y sio lo g ie du goût»
(„Fizjologia s m a k u ” ), w y d a n e g o w 1825 r.

’• 2 C za so w n ik i choisir, n o u rrir odm ieniają się jak finir.

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

il fait fra is jest c h ło d n o

pendant ce tem ps przez ten czas, tym czasem
l’un (l’une) . . . des jeden (jedna) . . . z
en tê te de na p oczątk u , na czele
to u t à fait zupełnie, całkow icie
ê tre d ’a c co rd avec . . . zg a d z a ć się z . . .
il est tem p s de . . . ju ż czas na . . .

Pisow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-tch- [//] borschtch [bdrjtf]

O D M I A N A C Z A S O W N IK A S 'A S S E O IR S IA D A Ć

Présent

je m ’assieds [żd mas je] nous nous asseyons [nu nuzasdjq)

tu t ’assied s [ty tasje) vous vous assey ez [vu vuzaseje]
il s’assied [// sas je) ils s'a sse y e n t [// sasej]

Im p é r a t i f

assieds-toi! asseyons-nous! asseyez-vous!

[asje t ua] [asdjąnu J [asejevu]

Futur proche Futur simple

je vais m ’a sseo ir je m ’assiérai

[żd vf masua : r] [żd masjere]

144
 O D M I A N A C Z A S O W N I K A BO IRE PIĆ

Présent

je bois [żd bua ] nous buvons [nu byvq]

tu bois [ty bua ] vous buvez [vu byve]
il boit [// bua) ils boivent [// bua : v]

Futur proche Futur simple

je vais b oire etc. je b o irai etc.

[żd ve bua : r] [żd buare ]

Z A IM K I P R Z Y M I O T N E P Y T A J Ą C E — A D J E C T I F S INTERROGATIFS

I. p o j e d y n c z a 1. m n o g a

r. męski quel [kel] jak i, który quels [A:*?/] jacy, którzy

r. żeński quelle [kel] ja k a, która quelles [kel] jakie, które

Q uel est votre plat nation al? Q u e ls plats désirez-vous?

Q uelle heure esl-il? Q u elles langues parlez-vous?

P R Z Y IM E K PAR

Przyimek par w prow adza między innymi tak zwane dopełnienie

sprawcy ( c o m p l é m e n t d ' a g e n t ) występujące p o czasowniku w stro­
nie biernej.
C est un plat inventé par un des g ran d s cuisin iers d e Paris,
l-a P ologn e est habitée par les P o lo n ais.
Ce plat est ch o isi par m oi.

Z A IM E K DONT

La destinée des nation s dépend de la manière d ont elles se nourrissent.

W tym zdaniu dont = w ja k i, ja kim .

PRZYSŁÓW KI PORÓW NAW CZE

plus q u e = bardziej niż m oins q u e = mniej niż

En P o lo g n e o n boit m oins qu’en France.

En France on boit plus qu'en Pologne.

145
 Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Quel plat A ndré c o m m a n d e -t-il? C o m m e n t la poularde à la ficelle est-elle rôtie? Qu'est-ce

q u ’il y a en tête du m e n u ? Q uel est le plat national en P o lo g n e ? Est-ce q u ’en Pologne
on sait bien préparer la c h o u c r o u te ? Est-ce q u ’en P o lo g n e o n boit b e a u c o u p pendant
les repas? Peut-il y avoir en France un repas sans from age?

2. W yszukać w tekście lekcji rzeczowniki, przed którymi należy postawić zaimek wska­
zujący w formie cet.

3. W ypisać rzeczowniki poprzedzone rodzajnikiem cząstkowym.

4. W; miejsce kropek wstawić quel w odpowiednim rodzaju i liczbie:

. . . l a n g u e s co nnaissez- v o u s ? . . . heure est-il ? . . . tem ps fait-il? A . . . d i s t a n c e sommes-
- n o u s de Paris? . . . c h e m i n d e v o n s -n o u s prendre p our aller à V e r s a ille s ? ... est le prix
de cette voitu re? . . . m u s é e s a v e z -v o u s visités?

5. Przetłum aczyć na język francuski używając wyrażenia porównawczego plus que:

On pali więcej niż ty. M y pracujemy więcej niż oni. O na czyta więcej niż jej brat. Wy
jecie więcej niż my. Ty pijesz więcej niż ja. O ne o d p o c z y w a ją więcej niż oni. Ona się
nudzi bardziej niż ty.

VINGT-CINQUIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA PIATA

O d m ia n a c z a so w n ik ó w dire, recevoir, se souvenir . O dcienie

intensyw ności przym iotnika, przysłów ka i czasow n ik a
R od zajniki . T w orzenie liczby mnogiej rzeczow ników

Au téléphone P rzy telefonie

— Pouvez-vous me d o n n e r le n u ­ — Czy może mi pani p o d ać numer

m éro de téléphone de m o n ­ telefonu p a n a J a k u b a Durand,
sieur Jacques D u ra n d , p r o ­ profesora Liceum im. Hen­
fesseur au Lycée H enri IV? ryka IV ?

146
— Très volontiers, m ais quelle
est son adresse?
— 98, rue L ord Byron.
— Attendez un instant, je vais
consulter l'annuaire du télé­
phone. Jacques D u r a n d . . . A.
B. C, D, . . . Ç a y est! Jacques
D urand, professeur, 98, rue
Lord Byron. Vous n'avez q u 'à
appeler ELY sées 34-33.
— M erci.. . Allô! ELYsées 34-33?
— O ui.,.
— Est-ce que je p o u rra is parler
à m onsieur Jacques D u r a n d ?
— C'est de la p a rt de q u i?
— C'est de la part de m a d em o i­
selle Sophie Sokołowska.
— Ah! Mademoiselle Sophie.
Vous arrivez de Pologne, n'est-
-ce p a s ?
— C'est cela.
— Jacques est à la m aison. Vou­
lez-vous lui p a rle r?
— Oui, si c'est possible.
— Ne quittez pas!
— Allô, S o p h ie?
— Bonjour, Jacques! Je vous
d éran g e?
— Pas du tout!
— Dites-moi, que faites-vous cet
après-m idi? Etes-vous libre?
— Oui, p o u r q u o i ?
— Je reçois quelques amis cet
— Bardzo chętnie, a jaki jest
jego adres?
— Ulica L o r d a Byrona nr 98.
— Proszę chwilkę poczekać, za­
raz sprawdzę w książce tele­
fonicznej. J a k u b D u r a n d . . .
A, B, C, D, ... Jest! Jak u b
D u ra n d , profesor, ulica Lorda
Byrona nr 98. Wywoła pani
ELYsées 34-33.
— D z ię k u ję ... Halo! ELYsées
34-33?
— T ak ...
— Czy m ogłabym rozmawiać
z panem Jakub em D u r a n d ?
— K t o mówi (dosl. od kogo te­
lefon)?
— (Pani) Zofia Sokołowska.
— A! Pani Zofia. Pani jest z Pol­
ski, p r a w d a ?
— T ak jest.
— J a k u b jest w dom u. Czy pani
chciałaby (dosl. chce) z nim
rozm aw iać?
— T ak , jeśli to możliwa.
— Proszę zaczekać! (dosl. proszę
się nie wyłączać)
— Halo, Zofia?
— Dzień dobry, Jakubie! Czy ci
(nic) przeszk adzam ?
— Bynajmniej!
— Powiedz mi, co robisz dziś
po p o łu d n iu ? Czy jesteś
wolny ?
— T ak , dlaczego (pytasz)?
— Przyjmuję dziś p o południu
147
 Je reçois q u e lq u e s a m is cet a p rè s-m id i

après-midi. Voulez-vous être kilku przyjaciół. Czy chcesz

des n ô t r e s ? 1 przyłączyć się d o nas?
— Très volontiers! — Bardzo chętnie!
Venez vers q u atre heures. — Przyjdź koło czwartej.
— Vous êtes très aimable. — Jesteś bardzo miła.
— Alors, c'est entendu, je vous — A więc, ustalone, czekam na
attends. ciebie.
— C ’est p r o m i s . 2 — Przyrzeczone.
— Vous vous souvenez de m on — Czy pam iętasz mój adres?
ad resse?
— 45, rue M onsieur le Prince. 45. ul. M onsieur le Prince.
— C 'est cela. J'h a b ite au q u a ­ T ak jest. M ieszkam na czwar­
trième étage. Alors, à tout tym piętrze. A więc do ry­
à l'heure. chłego
w*7 zobaczenia.
— A tout à l'heure, et merci, — Do zobaczenia i dziękuję, że
d 'a v o ir téléphoné. zadzwoniłaś.

Objaśnienia

Telefony w Paryżu
D o n iedaw na w Paryżu num er telefonu składał się z trzech początk ow y ch liter nazwy
dzielnicy i z czterech cyfr. A więc, żeby p o łączy ć się z B O N aparte 18-15, należało najpierw
wykręcić trzy litery B O N , a p otem żąd an y numer. O becn ie w Paryżu są telefony siedmio*
cyfrowe.

148
 1 des nôtres (de - f les nôtres) zaim ek rzeczo w n y dzierżawczy różniący się o d zaim ka
przymiotnego dzierżaw czego o b ecn ością rodzajnika ora z pisow nią (nad ô występuje
accen t c i r c o n f l e x e ) . Les nôtres zastępuje rzeczow nik. W d o s ło w n y m tłum aczeniu
znaczy: czy chcesz być jednym z naszych (d o m yśln e: przyjaciół)?
J Czasownik promettre odm ienia się jak mettre.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

consulter l'annuaire sprawdzić w książce telefonicznej

de la part d e . . . o d , w i mi e ni u. . .
si c’est possible jeśli to m ożliw e
pas du tout w cale nie, bynajmniej
c’est entendu zgoda
à tout à l ’heure d o zobaczenia wkrótce

Kilka zwrotów stosowanych przy telefonowaniu

Est-ce que je pourrais parler à . . . C zy m ógłbym m ów ić z . . .

C’est de la part de qui? K to m ó w i? Od k o g o tele fo n ?
Qui est à l’appareil? K to przy aparacie?
Ne quittez pas! Proszę nie o d k ła d a ć słuchawki!
Merci d’avoir téléphoné! D ziękuję za telefon!

Pisow nia i w vm ow a

pisownia wymowa przykłady

-cqu- [Aj Jacques

acquérir [akeri : r]

O D M IA N A C Z A SO W N IK Ó W D IR E , R E C E V O IR , S E S O U V E M R

dire mówić

Présent

je dis [żd di) nous disons [nu dizq]

tu dis [ty d i ] vous dites [vu d it ]
il dit [// di) ils disent [// d i : z)

Impératif

dis! disons! dites!

[di] [dizq] [dit]

149
 Futur simple

je dirai [i* dire ] etc. nous dirons [nu dirq] etc.

recevoir otrzym yw ać

Présent

je reçois [ŻJ r^sua] nous recevons [nu r*s(d)vq]

tu reçois [ty r*sua] vous recevez [vu r*s(3)ve]
il reçoit [// r*sua] ils reçoivent [// rdsua : v]

Impératif

reçois! recevons! recevez!

[r?sua] lr*s(d)vą] [r2s(*)ve]

Futur simple

je recevrai [i<* r9s(9)vre] etc. nous recevrons [nu rzs(d)vrq) etc.

se souvenir pamiętać, przypom nieć sobie

Czasownik se souvenir odm ienia się p o d o bnie ja k venir i jest cza­

sownikiem zw rotnym .

Présent

je me souviens \id m suyję ] nous nous souvenons [nu nu suvnq ]

tu te souviens [ty tsuvjç] vous vous souvenez [vu vu suvne]
il se souvient [// s* suvję J ils se souviennent [// s* suvjen ]

Impératif

souviens-toi! souvenons-nous! souvenez-vous!

[suvjętua] [suvnqnu] [suvnevu]

F u t u r s i mpl e
je me souviendrai [z*m suvjçdre] etc. nous nous souviendrons [nu nu suvjçdrq] etc.

O D C IE N IE IN T E N SY W N O ŚC I PR ZY M IO TN IK A ,
PR Z Y SŁ Ó W K A I CZASO W N IK A

T rès bardzo , assez dość — określają najczęściej odcienie inten­

sywności p rzy m io tn ik a i przysłówka, np.: très joli bardzo ładny ,
très volontiers bardzo chętnie, natom iast beaucoup, pas beaucoup,

150
un peu, peu określają odcień intensywności czasownika, np.: je m ange
peu jadam m ało , tu bois beaucoup pijesz dużo.

R O D Z A JN IK I

Z estaw ien ie

a) R odzajnik określony — le, la, 1\ les

le père, la m ère, l’enfant, les parents

b) R odzajnik nieokreślony un, une, des

un père, une mère, des parents

c) Rodzajnik cząstkowy (dla ilości bliżej nieokreślonej) du, de la,

de r
il boit du vin, il m ange de la viande, il prend de Veau

d) Zastępow anie rodzajników nieokreślonych i cząstkowych przez

przyimek de
Forma twierdząca Forma przecząca

le, la, P, les le, la, r , les

Je vois le soleil Je ne vois pas le soleil

un, une, des de (d’)

J’ai un livre Je n'ai pas de livre

du, de la de (d’)

Il boit du vin Il ne boit pas de vin

T W O R Z E N I E L IC Z B Y M N O G I E J R Z E C Z O W M K O W

1. R eg u larn e

Liczba m n o g a liczba pojedyncza f s

un garçon des garçons

[te gar są) [de gar są)

151
 2. N i e r e g u l a r n e
końcówka przykłady końcówka przykłady

1. p o j . I. m n .

-au un tuyau -aux des tuyaux

-eau un oiseau -eaux des oiseaux
-eu un cheveu -eux des cheveux
-ou un genou -oux des genoux
-al un cheval -aux d e s chevaux
-s un bois -s des bois
-x une vo ix -x des voix
-z un nez -z des nez
-ail un travail -aux des travaux
Wyjątek : un œ i l des yeux

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A qui S op h ie télép h on c-t-elle? Qui est Jacques D u r a n d ? Où travaille-t-il? Où habitc-t-il?

Q uel est son num éro de télép h on e? Est-ce q u e Jacques est libre cet après-m id i? Qui
S o p h ie reçoit-elle cet après-m id i? Est-ce q u e Jacques se souvient de l'adresse de Sophie?
Q uelle est son adresse? A quel étage habite-t-elle?

2. Odmienić w czasie teraźniejszym we wszystkich osobach

Je me sou v ien s de m on séjour à Paris.

3. Napisać w liczbie mnogiej:

Le tableau est noir. L'oiseau ch a n te dans le bois. Le m anteau de S o p h ie est vert. Voici
un gant gris. Il finit so n travail. J'entends une voix. J'aime m on ch eval.
VINGT-SIXIÈME LEÇON
O dm iana c zasow n ik a entendre
c z a so w n ik ó w zw rotnych . Zaim ek o s o b o w y nieak cen to w a n y . Zaimek
o s o b o w y a k cen to w an y . Pourquoi? — Parce que . . . .
A la poste
Où allez-vous, So phie?
— Au bureau de poste. Je vais
téléphoner à n o tre ami A ndré
pour l'inviter à venir chez
nous. N o u s organisons un
bridge et il nous m a n q u e un
joueur.
— André aime beaucou p les car­
tes!
— C'est p o u rq u o i je veux l'invi­
ter à venir jo u e r avec nous.
— Est-ce que je peux vous a c c o m ­
pagner à la p o s te ?
— Vous me ferez grand plaisir.
— Est-ce que le bureau de poste
est loin d ’ici?
- N o n , c'est to u t près. Regardez,
c'est ju ste m e n t cette maison
blanche en face de nous. Il n'y
a q u 'à traverser la rue.
— Alors, prenons le passage
clouté qui est là-bas. Il y a ju s ­
tement des feux rouges, d é ­
pêchons-nous!
LEKCJA DWUDZIESTA SZÓSTA
. Przyimek à . Tryb rozkazujący
N a poczcie
— D okąd pani idzie, (pani) Z o ­
fio?
— N a pocztę. Idę zadzwonić do
naszego przyjaciela Andrzeja,
aby zaprosić go d o nas. O r ­
ganizujemy partię brydża
i b rak nam jednego gracza.
— Andrzej bardzo lubi (grać w)
kartv.
j
— Właśnie dlatego chcę go za­
prosić, żeby przyszedł zagrać
z nami.
Czy mogę towarzyszyć pani
na p o c z tę ?
— Zrobi mi pan wielką przyjem ­
ność.
— Czy poczta jest daleko stąd ?
— Nie, to b ardzo blisko. Proszę
spojrzeć, to właśnie ten biały
dom przed nami. Trzeba tylko
przejść przez ulicę.
— Przejdźmy więc (oznaczonym
gwoździami) przejściem, które
tam jest. A k u ra t są czerwone
światła, pospieszmy się!
153
 Il n ’y a q u ' à tra v e rse r la rue
Enfin, nous voilà, au bureau
de poste. A tlendez-m oi devant
la cab in e; je vais prendre un
jeton.
D onnez-m oi un je to n p o u r le
téléphone, s'il vous plaît.
Voilà, mademoiselle.
Merci. Est-ce que la cabine
est libre?
Oui. vous pouvez téléphoner.
Allô! Allô! Je v o u d r a i s 1 p a r ­
ler à m o n sieu r André.
N e quittez pas. je vous prie.
Allô! C'est vous, A n d ré ?
Oui. c'est moi! Bonjour,
Sophie. Parlez un peu plus
fort, je ne vous entends pas
bien.
Et m a in te n a n t vous m 'e n te n ­
dez?
Oui. très bien. C o m m e n t al­
lez-vous?
Très bien, merci. Ecoutez,
154
- N o , jesteśmy wreszcie na pocz­
cie. Proszę poczekać na mnie
przed kabiną. Z a ra z wezmę
żeton.
Proszę mi dać jeden żeton do
telefonu.
— Proszę (pani).
— Dziękuję. Czy kabina jest
w o ln a ?
— T a k , może pani telefonować.
— Halo! Halo! chciałabym mó­
wić z p a n e m Andrzejem.
— Proszę się nie wyłączać.
— Halo! T o ty, A n drzeju?
— T ak, to ja! Dzień dobry, Zo­
siu. M ów trochę głośniej, nie
słyszę cię dobrze.
— A teraz mnie słyszysz?
— T ak , bardzo dobrze. J a k się
m a sz ?
— Bardzo dobrze, dziękuję. Słu-
 André, pouvez-vous venir chez chaj, Andrzeju, czy możesz
nous ce soir ? N o u s organisons przyjść do nas dziś wieczorem ?
un bridge. Organizujemy (partię) brydża.
— Très volontiers, m ais à quelle — Bardzo chętnie, ale o której
heure? godzinie?
— Vers sept heures. O k oło siódmej.
— Avec plaisir. — Z przyjemnością.
— Alors, à ce soir! — A więc do wieczora!
— A bientôt, Sophie. — Do rychłego zobaczenia, Zosiu.

Objaśnienia

1 Forma je voudrais wyjaśniona będzie w lekcji 48.

Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

faire plaisir zrobić przyjemność

c’est tout près to jest zupełnie blisko
il n’y a qu’à -f infinitif wystarczy (tr/.eba tylko bezokolicznik)
le passage clouté przejście dla pieszych; we Francji często oznaczone
gw oździam i wbitymi w jezdnię
nous voilà jesteśm y na miejscu
un peu plus fort trochę głośniej
à ce soir d o zobaczenia dziś wieczorem
à bientôt d o zobaczenia wkrótce

O D M I A N A C Z A S O W N I K A E N T E N D R E S L YSZE Ć

Présent

j’entends [żata] nous entendons [nuzatadą]

tu entends [ty a ta ) vous entendez [vuzarade]
il entend [il ata] ils entendent [ilzatâ : d)

F u t u r si mpl e
mm m *m ~

j’entendrai [zatadre] etc. nous entendrons [nuzatadrq] etc.

Impératif

entends! entendons! entendez!

[ata] [atadą] [atade ]

155
 PRZYIMEK À

Przyimek à w prow adza zdania bezokolicznikowe.

Je veux l’inviter à venir jouer avec nous.
On invite les assistants à se retirer.
Inviter une jeune fille à danser.
Le professeur invite les élèves à voir ce film .

T R Y B R O Z K A Z U JĄ C Y C Z A S O W N I K Ó W Z W R O T N Y C H

W formie t w i e r d z ą c e j trybu rozkazującego czasow ników zwrot­

nych zaimek (akcentowany) występuje p o czasow niku; w formie
p r z e c z ą c e j zaimek stoi p r z e d czasownikiem i m a formę nieakcen-
tow aną.

C zasow nik se dépêcher spieszyć się

Forma twierdząca Form a przecząca

dépêches-fo/! ni* te dépêche pas!

dépèchons-/! 0«.?! ne nous dépéchons pas!
dépêchez -vousl ne vous dépêchez pas!

Z A IM E K O S O B O W Y N I E A K C E N T O W A N Y

P ronom personnel non accen tu é

A. Z aim ek nieakcentowany w funkcji dopełnienia bliższego

il veut m’inviter il veut nous inviter
il veut t'inviter il veut vous inviter
il veut l’inviter il veut les inviter

il m’a ccom p ag n e il nous a cco m p ag n e

il t’a ccom p a gn e il vous accom pagn e
il r a c c o m p a g n e il les accom pagn e

il me prie etc.

il m’entend etc.

U w a g a : C z a so w n ik i inviter, accompagner, prier, entendre w ym agają w jęz. francuskim

dopełnienia bliższego ( k o g o ? c o ? ). Są to c zasow n ik i przechodnie.

156
 B. Zaimek nieakcentow any w j n k c ji dopełnienia dalszego
il veut me téléphoner il veut nous téléphoner
il veut te téléphoner il veut vous téléphoner
il veut lui téléphoner il veut leur téléphoner

il me m a n q u e un joueur il nous m an q u e un jo u eu r
il te m anque un joueur il vous m an q u e un joueur
il lui m anque un jou eu r il leur m a n q u e un jo u eu r

il me fera grand plaisir il nous fera grand plaisir

il te fera grand plaisir il vous fera grand plaisir
il lui fera grand plaisir il leur fera grand plaisir

U w a g a : C zasow n ik manquer występuje i w formie b ezosob ow ej (patrz lekcja 12).

Z A IM E K O S O B O W Y A K C E N T O W A N Y

P ronom personnel acce n tu é

Zaimek osobow y akcentow any występuje między innymi

A. Po przy im ku
Chez moi; ch ez toi; c h e z lui; c h e z elle;
chez nous; ch ez vous; ch ez eux; c h e z elles

P rzy k ład y :
Je t'invite à venir chez moi. Tu m ’invites à venir chez toi.
Je l’invite à venir chez moi. Tu l'invites à venir chez toi.
Je vous invite à venir chez moi. Tu les invites à venir chez toi.

avec m oi; a vec toi; avec lui; avec elle;

avec nous; avec vous; avec eux; avec elles

P rzy k ład y :
Je t’invite à venir jouer avec moi. Tu m'invites à venir jouer avec toi.
Je l’invite à venir jo u er avec moi. Tu l'invites à venir jouer avec toi.
Je vous invite à venir jouer avec moi. Tu n o u s invites à venir jou er avec toi.

B. Po wyrażeniu c'est, ce sont

c'est moi; c ’est toi;, c'est lui; c ’est elle;
c ’est nous; c'est vous; ce sont eux; ce sont elles;

C. Przed wyrażeniem voici, voilà

me voilà; te voilà; le voilà; la voilà;
nous voilà; v o u s voilà; les voilà; les voilà
Zai mki , form a a k cen tow a n a , patrz lekcja 21.

157
 P O U R Q U O I? — P A R C E Q U E ...

Pytanie pourquoi? dlaczego? należy d o najczęściej stosowanych.

W sp osób najprostszy m ożna na nie odpowiedzieć: dlatego , że...
parce que . . .
N a pytania „ P o u r q u o i? ” M onsieur de la Palice, rycerz i filozof
francuski w jednej osobie, przyjaciel C y ran o de Bergerac, miał swoisty
sposó b o d p o w ia d a n ia : daw ał odpowiedzi posługując się truizmem,
p r a w d ą oczywistą, twierdzeniem banalnym , naiwnym. O to jego od­
powiedzi na niektóre p y ta n ia ;

Pourquoi fait-il c h a u d ? — Parce qu’il ne fait pas froid.

— Pourquoi fait-il nui t ? — Parce qu’il ne fait pas jour.
— Pourquoi êtes-v o u s triste? — Parce que je ne suis pas gai.

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Sophie, ou v a-t-elle? A qui veut-elle téléphoner? Pourquoi veut-elle inviter André chez
el l e? Est-ce qu André aim e les cartes? Est-ce que le bureau de poste est loin d e la maison
de S o p h ie ? Est-ce que la cabine téléphonique est o c c u p é e ?

2. Przetłumaczyć na język francuski:

On chce mnie zaprosić d o siebie. O n e ch cą nas zaprosić d o siebie. (M y ) chcem y zagrać

/. nimi w brydża. Ona nie ch ce przyjść d o nas. C hcę z tobą wyjść. Sprawi mi to wielką
przyjem ność. Brak im dw óch graczy.

3. N a pytanie: P o urq u o i...? proszę odpowiedzieć wzorując sie na odpowiedziach La Pa-

lice’a:

Pourquoi fait-il froid? (Parce qu'il ne fait pas ch au d ). Pourquoi fait-il s o m b re ? Pourquoi
est-il triste? Pourquoi m a rc h e z -v o u s vite?

4. Przekształcić następujące zdania zmieniając tryb orzekający na tryb rozkazujący:

Tu te réveilles à huit heures. Tu te laves aussitôt. Tu te rases c h a q u e jou r. Après le bain,

lu t'habilles et tu te chausses. Tu te réveilles à n e u f heures. Ensuite, tu vas à ton travail.
VINGT-SEPTIÈME LEÇON
Przyimki de i à . Zaim ek y . Tout ja k o
M o w a niezależna i zależna . R zeczo w n ik — tworzenie
rodzaju żeńskiego
Suzanne fait des achats
— Pardon, madam e, pouvez-vous
me d o n n e r quelques renseigne­
ments?
— Avec plaisir. De quoi s'agit-il?
— J'ai une foule d ’achats à faire
et je ne connais pas bien le
quartier. Pouvez-vous me dire
où vous achetez votre lait?
— A la crémerie qui est au bout
de la rue. Vous y trouverez
aussi des œufs bien frais.
— Et où est-ce q u 'o n peut trouver
des b rio c h e s?
— Chez le pâtissier de l'autre
côté de la rue.
— Et où achetez vous votre fro­
m age?
— A la même crémerie que le lait.
— Est-ce qu'il y a une épicerie
tout près d 'ic i?
— Oh, oui! 11 ne m a n q u e pas
d'épiceries dans le voisinage.
Tenez! En face de nous il v a
une petite épicerie où vous
LEKCJA DWUDZIESTA SIÓDMA
przysłówek .
Zuzanna robi zakupy
— Przepraszam panią, czy może
mi pani udzielić kilku infor­
macji ?
— Z przyjemnością. O co chodzi ?
— Muszę zrobić m nóstw o z a k u ­
pów, a nie znam dobrze dziel­
nicy. Czy mogłaby mi pani
powiedzieć, gdzie pani kupuje
m le k o ?
— W sklepie nabiałowym, który
jest na końcu ulicy. T a m d o ­
stanie pani (dosl. znajdzie)
również świeże jaja.
— A gdzie m ożna kupić ciastka
d ro ż d ż o w e ?
— W cukierence, po drugiej stro­
nie ulicy.
— A gdzie kupuje pani ser?
— W tym sam ym sklepie nabia­
łowym gdzie i mleko.
— Czy jest tu w pobliżu sklep
spożywczy ?
Och, oczywiście! N ie brak tu
w pobliżu (dosl. w sąsiedztwie)
sklepów spożywczych. Proszę
spojrzeć! N aprzeciw ko nas jest
159
 trouverez tout ce qu'il vous
faut.
— Merci, m adam e.
— Tiens! Pierre, Bonjour! C o m ­
m ent v as-tu ?
— Bien, merci. Et to i? T u es
pressée ?
— Je vais faire des courses dans
les magasins. Viens avec moi.
T u m 'a id e ra s à po rter mes
paquets.
Très volontiers. Mais, c ù est-ce
que nous allo n s?
— E ntrons d ’ab ord chez l’épicier.
Là, en face.
A l’épicerie
— Bonjour, mademoiselle, que
désirez-vous?
— D onnez-m oi une livre 1 de sel,
un kilo de farine, deux kilos
de sucre, une livre de riz et
deux kilos de p o m m e s de terre.
Avez-vous du beurre frais?
— Mais oui, mademoiselle. Il
est tout frais.
— Alors, une demi-livre, s'il vous
plaît.
Est-ce tout, mademoiselle?
— Oui, merci.
— Pcrmettez-moi de vous recom ­
m a n d e r nos conserves de
fruits; elles sont d 'u n e très
bo n n e qualité.
160
mały sklep spożywczy, gdzie
znajdzie pani wszystko, co
p a n i potrzeba.
— Dziękuję pani.
— Patrz! (jest) Piotr! Dzień do­
bry, ja k się m a s z ?
— Dziękuję, dobrze. A ty ? Spie­
szysz się?
— Idę robić spraw unki (w skle­
pach). C h o d ź ze m ną. Pomo­
żesz mi nieść zakupy (dosl.
pakunki).
— Bardzo chętnie. Ale dokąd
idziemy?
— Wejdźmy najpierw d o sklepu
spożywczego (dosl. do sprze­
dawcy). T am naprzeciwko.
W sklepie spożyw czym
— Dzień dobry pani, co pani so­
bie życzy?
— Proszę mi dać funt soli, kilo­
g ram mąki, dw a kilogramy cu­
kru, funt ryżu i dwa kilogramy
ziemniaków.
Czy ma p an świeże masło?
— Owszem, proszę pani. Ono
jest zupełnie świeże.
— A więc proszę pół funta.
— Czy to wszystko, proszę pani?
— T ak , dziękuję.
— Pozwoli pani, że jej polecę na­
sze przetwory owocowe; są
one bardzo dobrej jakości.
— Dans ce cas, donnez-m oi une — W takim razie proszę mi dać
boîte de prunes. pudełko śliwek.
— Voilà, mademoiselle. Voulez- — Proszę pani. Czy pani sobie
-vous autre ch ose? jeszcze coś życzy?
— N o n , merci. — Nie, dziękuję.
—• Alors, voici votre fiche p o u r — Proszę, oto pani kwit d o kasy.
la caisse.

Objaśnienia

Bonjour, monsieur w języku francuskim po bonjour oraz innych tego rodzaju zw ro ­

tach stosuje się wyrazy: madame, mademoiselle, monsieur. Występują o n e po pytaniach,
które nic są w yw oła n e tokiem rozm ow y, np. : Où habitez-vous, monsieur? lub Où est-ce
que vous habitez, monsieur? W t oku ro zm o w y wystarczy: Où hab itez-vou s?
1 Une livre funt = ok. 1/2 kg.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

de quoi s'agit-il o c o chodzi

avoir à faire . . . mieć c o ś d o zrobienia; m usieć c o ś /r o b ić
une foule de . . . wiele, m n ó s tw o , d użo
au bout de . . . na końcu, na krańcu
de l'autre côté de . . . po drugiej stronie . . .
tout près d'ici blisko stąd, w pobliżu
être pressé spieszyć się
faire des courses robić sprawunki
dans ce cas w t aki m razie, w takim przypadku
autre chose c o ś innego

L e m agasin

sk lep

Magasin Vendeur Vendeuse

sklep sprzedaw ca sprzedaw czyni

épicerie sklep spożyw czy épicier épicière

boulangerie piekarnia boulanger boulangère
boucherie sklep mięsny boucher bouchère
crémerie sklep nabiałow y crémier crémière
charcuterie sklep z wędlinami charcutier charcutière
pâtisserie skl ep ze słodyczam i pâtissier pâtissière

f> — M ó w im y po f r a n c u s k u 161
 PRZYIMKI DE i A

Po określnikach ilościowych przed rzeczownikiem oznaczającym

przedm ioty czy pro duk ty, których ilość podajemy, zamiast rodzajnika
występuje przyim ek de ( d ‘).
J’ai une* foule d ’achats à faire.
D o n n e z - m o i une livre de sel.
D o n n e z - m o i un kilo de farine.
D o n n e z -m o i deux kilos de sucre.

Przypom inam y, że przyimek à w pro w adza między innymi:

1. Okolicznik miejsca:
J'achète m on lait à la crémerie qui est au bout d e la rue.

2. Bezokolicznik w funkcji dopełnienia:

Tu m'aideras à porter m es paquets.
J'ai une fou le d'achats à faire.

Z A IM E K >

y = tant

Où a ch etez-vou s votre lait?

A la crémerie. Vous y trouverez aussi des œ u f s frais.

W tym zd an iu y —■ à la crémerie.

TOUT JAKO PRZYSŁÓW EK

Le beurre est tout frais. M a sło jest zupełnie świeże.

Fout (toute) występuje tu ja k o przysłówkowy wyznacznik stopnia

najwyższego przym iotnika. Zgodność formy tego przysłówka z przy­
miotnikiem co do rodzaju i liczby występuje tylko wtedy, gdy określa
on przym iotnik rodzaju żeńskiego zaczynający się od spółgłoski lub h
przydechow ego.

P o ró w n ajm y :
Il est tout heureux. On jest bardzo szczęśliwy.
Elle est tout embarrassée. Ona jest b a d zo zak ło p otan a .
Elle est toute seule. Ona jest (całkiem ) sama.

162
 Tout może również określać inny przysłówek.
C ’est tout près. T o jest całkiem blisko.

M O W A NIEZALEŻNA I ZA LEŻNA

Zwrot qu’est-ce q u e . . . ? — c o . . . ? występujący w pytaniu b ezpo­

średnim (w mowie niezależnej) jest w mowie zależnej zastąpiony
przez . . . ce que (ce q u \ . . )

P o ró w n ajm y :

mowa nie/ależna mowa zależna

Qu’est-ce qu’il v ou s faut? D ites-n o u s ce qu'il vous faut.

Czego wam potrzeba? Pow iedzcie nam, czeg o w am potrzeba.
Qu’est-ce que tu veux? D is -m o i ce que tu veux.
Czego ch cesz? P ow iedz mi, c z e g o chcesz.
Qu’est-ce que tu vas boire? D is -n o u s ce que tu vas boire.
Co będ/iesz pił? P o w ied z nam, c o będziesz pił.

R ZEC ZO W N IK T W O R Z E N IE R O D Z A J l ŻEŃ SK IEG O

Zasada o g ó ln a : rodzaj żeński rodzaj męski 4- e

un marchand — une marchande

Inne fo rm y :
końcówki końcówki
rodzaju rodzaju
m ęskiego p r z y k ł a d y ż e ń s k ie g o przykłady

-er un boulanger -ère une boulangère

-cl Marcel -elle Marcelle
-f un v e u f -ve une veuve
-on un lion -onne une lionne
-en un parisien -enne une parisienne
-eur un vendeur -euse une vendeuse
-teur un directeur -trice une directrice

163
 Ć W IC Z E N IA

1. O dpow iedzieć na następujące pytania:

Est-cc que Su za n n e a b e a u c o u p d'achats à faire? Qui est-cc qui l'aide à faire scs
a c h a ts? A qui Su zan n e d em a n d e -t-elle des renseignem ents? Où va-t-elle tout d ’abord?
Q u 'a ch ète-t-elle? Est-cc qu'il y a b ea u cou p d'épiceries dans le quartier?

2. P o d a ć następujące zdania w mowie zależnej poprzedzając je wyrażeniem: Dit es-moi:

Q u'est-ce que v ou s faites cc soir? Q u'cst-ce que v ou s prendrez? Qu'cst-cc qu'il veut?
Q u'est-ce qu'elle va acheter? Q u'cst-ce que v ou s me conseillez de faire?

3. Zastosować podane w nawiasach określenia ilości i odpowiednio przekształcić dopełnienia.

D o n n e z -m o i du beurre (un kilo). D o n n e z -m o i de la confiture (une boîte). Al l ez acheter

►
de la farine (deux kilos). Où peut-on acheter du from age (un peu) ? Où peut-on acheter
de la viande (une livre)?

4. Podać nazwę sprzedawców (w rodzaju męskim i żeńskim) pracujących w następujących

sklepach:

une ćpiccrie, une charcuterie, une pâtisserie, une crémerie, une boucherie, une boulan­
gerie.

VINGT-HUITIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA ÓSMA

O d m ian a c z a so w n ik a sortir . Zaim ek przysłów kow y y .

Zaim ek o s o b o w y en

Les achats Zakupy

T u sors, C a th e r in e ?
Oui, je vais à la crémerie. Viens
avec moi, nous allons faire
des courses tous les deux.
Est-ce que tu vas aussi chez
le b o u la n g e r?
— Wychodzisz, K a ta rz y n o ?
— T ak, idę d o sklepu nabiało­
wego. C h o d ź ze m ną, bę­
dziemy robić sprawunki oby­
dwoje.
— Czy idziesz także d o piekarza?

164
 Q u e v o u s faut-il e n c o r e ?
— Non, au jo u rd 'h u i je ne vais
pas chez le boulanger.
— Qu'est-ce que tu veux acheter
à la crém erie?
— Beaucoup de choses.
— Et après, qu'est-ce que tu fais?
— Après, nous passerons chez
le boucher.
— Mais voilà notre crémerie.
Entrons-y.
A la crémerie
— Bonjour, mademoiselle. Vous
désirez?
— Un litre de lait, s'il vous plaît.
— Voilà, mademoiselle. C'est
tout ce qu'il vous fau t?
- A v e z - v o u s des œufs frais?
— Oui, mademoiselle.
— Alors donnez m'en une d o u ­
zaine. Et quels fromages avez-
-vous?
— Nous avon s du cam em bert de
— Nie, dzisiaj nie idę do pie­
karza.
— Co chcesz kupić w sklepie n a ­
białow ym ?
— Dużo rzeczy.
— A co robisz p o te m ?
— Potem pójdziemy d o rzeźnika.
— Ale o to i (nasz) sklep nabia­
łowy. Wejdźmy d o niego.
W sklepie nabiałowym
— Dzień dobry pani. Co pani
sobie życzy?
— Poproszę o litr mleka.
— Proszę. Czy to wszystko, czego
pani p o tr z e b a ?
— Czy pani ma świeże ja ja ?
— T ak , proszę pani.
— A więc proszę mi dać ich tuzin.
A jakie pani m a sery?
— M am y cam em bert n o rm an d z -
165
 N o rm a n d ie , des petits-suisses
et du gruyère.
— Bon! D onnez-m oi du c a m e m ­
bert.
— Ce sera tout po u r a u jo u rd 'h u i?
— Oui, m a d a m e , merci. C o m ­
bien est-ce que je vous dois,
madame ?
— Ça fait 9 (neuf) francs 50 (cin­
quante) m adam e. Merci b e a u ­
coup. Au revoir, m adam e.
— Au revoir, m adam e. Viens,
Pierre. M aintenant, allons chez
le boucher. Ce n'est pas loin.
C'est le magasin suivant.
Tiens, nous y voilà.
A la boucherie
— Bonjour, monsieur.
— Bonjour, mademoiselle.
Qu'est-ce que vous désirez a u ­
jo u rd 'h u i ?
— Donnez-moi un gigot de m o u ­
ton.
Un morceau d 'u n kilo et demi,
vous sufliraM-il ?
— Largement.
— Q ue vous faut-il en c o re ?
— V o y o n s ? ... Avez-vous des c ô ­
tes de veau?
— N on, mademoiselle.
— Alors, donnez-moi un kilo de
bœuf et . .. une tranche de
bifteck.
— Et avec ç a ?
— C'est tout po u r a u jo u rd 'h u i.
166
ki, serki szwajcarskie i gruyère.
— Dobrze. Proszę mi dać ca­
membert.
— Czy to będzie wszystko na
dziś?
— T ak, proszę pani, dziękuję.
Ile jestem pani w inn a?
— T o wynosi 9 franków 50, pro­
szę pani. Bardzo dziękuję. Do
widzenia pani.
— Do widzenia pani. Chodź.
Piotrze. Chodźm y teraz do
rzeźnika. T o niedaleko. To
następny sklep. O to i jesteśmy
(na miejscu).
W sklepie mięsnym
— Dzień dobry panu.
— Dzień dob ry pani. C o pani so­
bie dziś życzy?
— Proszę mi dać udziec barani.
— Czy wystarczy pani kawałek
półtorakilogram ow y ?
— W zupełności.
— Co pani jeszcze po trzeba?
Z a r a z . . . czy ma pani mostek
cielęcy?
— Nie, proszę pani.
— Proszę mi dać wobec tego ki­
logram wołowiny i . .. jcdcr.
(kawałek) befsztyk.
— Co jeszcze?
— T o wszystko na dzisiaj.
 Objaśnienia

Camembert: jeden z gatunków tłustego sera.

Gruyère: ser z m leka krow iego, który ongiś w yra b ia n o jed y n ie w prowincji szwaj­
carskiej o tej samej n a /w ie . O becnie ser ten jest p ro d u k o w a n y również we Francji.
1 Czasownik suffire wystarczyć jest używany przeważnie w wyrażeniu ça suffit
oraz i! suffit de f bezokolicznik.

Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

Ions les deux ob y d w aj (obydw oje), razem

>ous désirez cz y m m o g ę służyć?
combien est-ce que je vous dois? ile jestem winien (w in n a )?
ça fait to st anowi , to czyni, to wynosi
et avec ça? a c o jeszcze?

O D M I A N A C Z A S O W N I K A S O R T I R W Y C H O D Z IĆ

Présent

je sors [żJ so : r] nous sortons [nu $Jrtą)

tu sors [ty $•> : r] vous sortez [vw sJrte]
il sort [// sJ : r] ils sortent [// s>rt)

Futur proche

je vais sortir fi<> vr sortir] etc. nous allons sortir [nuzalą sortir] etc.

Futur simple

je sortirai [ż* s^rtire] etc. nous sortirons [nu s^rtirq] etc.

Im p éra tif

sors! sortons! sortez!

[sJ : r] [sJrtq] [s^rte J

Z A IM E K PRZYSŁÓW KOW Y Y

Zaimek y jest, z pochodzenia, przysłówkiem miejsca i w tej funkcji

najczęściej jest używany:
J> suis, j y reste. Tu jestem i tu pozostaję.
Il a un grand jardin; il y cultive toutes Ma duży o g r ó d ; uprawia tam wszelkiego
sortes de légumes. rodzaju warzywa.

167
Est-il en France? Il y est. C/.y on jest w e Francji? Jest tam.
Q uelle grande m aison! O n y vit à l'aise. Jaki duży d o m ! Żyje się tam wygodnie

U w a g a : W trybie rozkazującym zaimek y występuje po c z a so w n ik u .

P o ró w n ajm y :
N o u s y entrons. Entrons-^!
N o u s y restons. Restons-^!

ZAI MEK O S O B O W Y E N

Zaimek en występuje m.in. zam iast po w tarzan ia rzeczownika po­

przedzonego rodzajnikiem nieokreślonym, cząstkowym , liczebnikiem
lub zaimkiem liczebnym.
A v e z -v o u s des o kufs? Oui , j'en ai ( j'ai des œufs).
M an gez-v ou s de laviande? Oui , j'en m ange ( je m ange de la viande).
As-tu de la monnaie? O ui, j'en ai ( j'ai de la monnaie).
As-tu un cahier? Oui , j'en ai un ( j'ai un cahier).
J'ai des œufs. C om b ien en v o u le z -v o u s ? ( com b ien d’œ u fs...)
J'en veux une d ouzaine. ( Je veux une d o u z a in e d’œ ufs).

W formie przeczącej ne (n’) występuje przed zaimkiem en, a party­

kuła pas po czasow niku:

Buvez-vous de la bière?

Oui , je bois de la bière. N o n , je ne bois pas de bière.

O ui, j ’en bois. N o n , je n ’en bois pas.

Mangez-vous des confitures?

Oui , je m ange des confitures. Non, je ne m ange pas de confitures

Oui , i’en mange. Non, je n'en m ange pas.

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où va C atherin e? Est-ce qu'elle va a u jou rd ’hui ch ez le boulanger? C om bien d'oeufs

achète-t-elle? Q uels from ages achète-t-elle? Q uels from ages trouve-t-on à la crémerie?
Q u'cst-ce qu'elle achète à la boucherie?

2. Odpowiedzieć twierdząco na następujące pytania, stosując zaimek przysłówkowy y\

A llez -v o u s au m u sée? Sont-ils da ns leur a p p artem ent? Est-ce que G eorges habite à Paris?

168
Est-ce que v ou s travaillez dans votre jardin? Est-ce qu'elle va à la Crémerie? Est-cc
qu'il entre dans la boucherie?

3. Na każde pytanie podać 4 odpowiedzi, według wzoru:

Buvez-vous du vin?

Oui, je bois du vin. Non, je ne bois pas de vin.

Oui, j’en bois. Non, je n’en bois pas.

Avez-vous du vi n? V o u le z -v o u s du c a fé ? B uvez-vous du lait?

4. Odpowiedzi z ćwiczenia 2. podać w formie przeczącej.

VINGT-NEUVIÈME LEÇON LEKCJA DWUDZIESTA DZIEWIĄTA

Rodzaj żeński przym iotników . Miejsce przymiotnika . Zaimek

o s o b o w y en ( c . d . ) . Skostniałe zwroty c z a s o w n i k o w e . O dmiana
c zasow n ik a vendre .

Au bureau de tabac W sklepie tytoniow ym

- Q u e désirez-vous, m onsieur — C o pan sobie życzy, panie

D u ran d ?
- Donnez-moi un paquet de G a u ­
loises et deux boîtes d 'a llu ­
mettes.
- Un paquet de Gauloises et deux
boîtes d ’a llu m e tte s... Voici,
monsieur D urand! Est-ce tout ?
- Est-ce que vous vendez du ta ­
bac am éricain?
- Mais oui, m onsieur D urand.
Nous avons à peu près toutes
les marques américaines. Mais,
D u ra n d ?
— Proszę mi dać paczkę G a u ­
loises i dwa pudełka zapałek.
— Paczkę Gauloises i dwa p u ­
dełka z a p a ł e k ... Proszę, parne
D urand! Czy to w szystko?
— Czy pan sprzedaje tytoń a m e ­
rykański ?
— Ależ tak, panie D urand. Mamy
prawie wszystkie marki a m e ­
rykańskie. Ale czy pali pan

169
 fumez-vous des cigarettes amé-
ricaines?
— Ce n'est pas p o u r moi. Je ne
fume que des Gauloises. C'est
p o u r m a femme. Moi, je
n'aim e pas le tabac américain.
D'ailleurs, vous savez, nous
autres ', les Français, nous
restons fidèles à nos Gauloises.
Et q u an t à nos femmes, elles
sont plutôt capricieuses.
El quant à nos fem m es, elles sont plutôt capricieuses
Qu'est-ce que vous voulez
com m e cigarettes am éricaines?
— D onnez-m oi un paquet de
Chesterfield [Jssterfild].
— Est-ce que vous n'avez pas
besoin d 'u n joli briquet ou
d 'u n e pipe d'excellente m a r ­
q u e ? Tenez, voici une belle
pipe en racine de bruyère.
— Bon, je la prends.
— Mais, p o u r la pipe il vous
faut un paquet de tabac gris.
170
papierosy am erykańskie?
— T o nie dla mnie. Ja palę jedy­
nie Gauloises. T o dla mojej
żony. Ja nie lubię tytoniu ame­
rykańskiego. Zresztą pan wie,
że my, Francuzi, pozostajemy
wierni naszym Gauloises. Jeśli
chodzi o nasze żony, są one
raczej kapryśne.
— Jakie papierosy amerykańskie
pan sobie życzy?
— Proszę mi dać paczkę Chester­
field.
— Czy nie potrzebuje pan ładnej
zapalniczki lub fajki dosko­
nałej m a rk i? Proszę spojrzeć,
oto ładna fajka z korzenia
wrzosu.
— Dobrze, biorę ją.
— Ale do fajki potrzeba panu
tytoniu fajkowego (szarego).
— Du tabac g r i s ? . . . N o n . je ne
veux pas de tab ac gris.
— Vous n'en voulez pas?
— Non, je n'en veux pas.
— Pourquoi, m onsieur D u r a n d ?
Pour la pipe, il faul du tabac
gris.
— Ma femme ne su ppo rte pas
l'odeur du tabac gris.
— Elle n'en supporte pas l'o d e u r?
Non, elle n'en su ppo rte pas
l'odeur.
— Alors?
— Alors, je ne peux pas fumer la
pipe. Il faut s'en passer.
Tytoniu fa jk o w e g o ? ... Nie,
nie chcę tytoniu fajkowego.
— N ie chce go p a n ?
— Nie, nie chcę.
— Dlaczego panie D u r a n d ? . . .
Do fajki potrzebny jest tytoń
fajkowy.
— Moja żona nie znosi zapachu
tytoniu fajkowego.
N ie znosi jego z ap ac h u ?
— Nie, nie znosi jego zapachu.
— A więc?
— A więc nie mogę palić fajki.
Trzeba się bez niej obejść.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

w
que désirez-vous? co pan sobie życzy?
à peu près prawie, niemal
ne . . . que tyl ko, jedynie
d’ailleurs zresztą
quant à . . . jeśli ch o d z i o . . .
avoir besoin potrzebow ać
se passer d e . . . obejść się bez czegoś

Objaśnienia

Le tabac gris większość Francuzów pali tytoń ciem ny, który ze względu na kolor
opakowania n a zw a n o „tabac gris“. Tak więc s ło w o gris z nazw y o p a k o w a n ia przeniesiono
na gatunek tytoniu.
Un paquet de gris s’il vous plaît — znaczy: proszę mi d ać paczkę ciem n ego tytoniu!
Spośród najbardziej znanych marek papierosów francuskich należy wym ienić Gau­
loises i Gitanes.
S’il vous plaît proszę — form a grzecznościow a d o d a w a n a po zw rotach w trybie roz­
kazującym dla złagodzenia rozkazu.
1 . . . nous autres . . . ; autres występuje po zaim ku o s o b o w y m nous lub vous bardziej
go podkreślając.

171
 R O D Z A J ŻEŃSKI PRZYM IO TNIK ÓW

Z asada o g ó ln a : rod/aj żeński rodzaj męski -f- e

un h o m m e fort — une fem m e forte

I n n c f o r ni y :
K ońców ka K ońców ka
rodzaju rodzaju
m ęskiego przykłady żeńskiego przykłady

-er léger -ère légère

-en ancien -enne ancienne
-on bon -onne bonne
-el cruel -elle cruelle
-et net -ette nette
-eux heureux -euse heureuse
-eur menteur -euse menteuse
-s bas -sse basse
-f vif -ve vive

Niektóre przym iotniki w rodzaju żeńskim mają o d m ie n n ą formę niż

w rodzaju m ęskim :
blanc blanche
d ou x douce
long longue

Kilka p rzy m io tn ik ó w ma form ę o b o czn ą w rodzaju męskim:

beau/bel belle
nouveau/nouvel nouvelle
vieux/ vieil vieille

D ruga form a używana jest przed rzeczownikiem rozpoczynającym

się od samogłoski albo h niemego, np.: bel ami, vieil homme.

M IEJSC E PR ZYM IO TNIK A

W większości w ypadków przymiotnik występuje p o rzeczowniku.

Ma to miejsce zwłaszcza w w ypadku przymiotników oznaczających:
przykłady

a) kolor le tabac gris

b) temperaturę l'eau chaude
c) kształt la table ronde
d) narodow ość le peuple français

172
 Ponadto: przym iotniki
o większej ilości zgłosek
niż określany rzeczownik un livre intéressant

oraz przym iotniki

z dopełnieniem une étagère pleine de livres

Przymiotniki krótkie i o dużej częstotliwości użycia występują na

ogół przed rzeczownikiem. N ależą d o nich:
grand duży long długi
petit mały gros gruby
bon dobry jeune m łody
mauvais zły vieux stary
joli ładny riche bogaty
beau ładny, piękny

Z A IM E K O S O B O W Y E N (c.d.)

W lekcji 28 była m ow a o zaim ku en zastępującym rzeczownik p o ­

przedzony rodzajnikiem nieokreślonym, cząstkow ym lub liczebnikiem.
W tekście niniejszej lekcji m am y trzy przykłady z zaimkiem en:
— Du tabac gris? N o n . je ne veux pas de tabac gris.
V ous n’en v o u lez pas?
N o n , je n’en veux pas.

Je n'en veux pas = je ne veux pas de tabac gris.

Zaimek en może również zastępować przydaw kę rzeczowną p o ­

przedzoną przyim kiem de:
Ma fem m e ne supporte pas l’o d eu r du tabac gris.
File n’en supporte pas l'odeur?
— N o n , elle n’en supporte pas l’odeur.

. . . elle n’en supporte pas l’o d e u r elle ne su p p o rte pas l’o d e u r du tabac gris

— Je ne peux pas fum er la pipe. Il faut s’en passer

Il faut s’en passer il faut se passer de la pipe.

SK O STN IA ŁE ZW R O TY C Z A SO W N IK O W E

W wyrażeniach czasownikowych skostniałych notujemy brak r o ­

d z a j n i k a przed rzeczownikiem następującym p o czasowniku. Oto
lista wyrażeń czasownikowych skostniałych.

173
 avoir besoin de . , p o t r z e b o w a ć ... avoir peur bać się
avoir chaud być zgrzanym avoir raison mieć słuszność
avoir envie d e . . . mieć o c h o t ę n a . . . avoir soif mieć pragnienie
avoir faim być głodnym avoir sommeil być śpiącym
avoir froid być zmarzniętym avoir tort nic mieć racji
faire mal boleć faire peur przestraszyć kogoś
rendre service o d d a ć przysługę prendre froid przeziębić się
avoir mal o d c z u w a ć ból

O D M IA N A CZA SO W N IK A VENDRE SPRZED AW AĆ

Czasownik vendre odm ienia się ja k czasownik rendre i wszystkie

inne czasowniki należące d o tej grupy.

Présent

je vends [i<? va] nous vendons [nu vadq]

tu vends [ty va] vous vendez [vu vade]
il vend [il va] ils vendent [// va : d)

Futur simple

je vendrai [zà vadre] etc. nous vendrons [nu vadrą) etc.

I mpératif

vends! vendons! vendez!

M [vadq] [vade]

CW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q u'est-ce q u e M onsieur D urand veut acheter au bureau de ta b ac? Est-ce que Monsieur
Durand fum e des cigarettes am éricaines? Pour qui veut-il acheter des cigarettes amé­
ricaines? Q uelles cigarettes fu m e-t-il? Est-ce que les Français aim ent le tabac amé­
ricain? Pourquoi M onsieur D urand ne veut-il pas acheter du tabac gris?

2. Podać rodzaj męski i żeński wszystkich przymiotników z tekstu dialogu.

3. Podać żeńskie formy przymiotników:

un joli livre une . . . cham bre

un large front une . . . bou ch e
un grand jardin une . . . é c o le
Paul est paresseux Marie est . . .

174
 il est heureux elle est . . .
un bon père une . . . mère
un gros chien une . . . chienne
un petit garçon une . . . fille

4 . Przetłumaczyć na język francuski zwracając uwagę na właściwe umiejscowienie przy­

miotnika:

Ty masz niebieskie oczy. Jest to dla mnie wielka przyjemność. Myję się ciepłą wodą.
Lubię bardzo ten mały kraj. O na m a okrągłą twarz. M am y d u ż o dobrych przyjaciół.
Palę papierosy marki francuskiej. W tym regionie jest d użo ładnych d o m ó w . Czytam
teraz interesującą książkę. O ne mają piękne suknie.

TRENTIÈME LEÇON LEKCJA TRZYDZIESTA

C zas passé composé . Z g o d n o ś ć imiesłowu uprzedniego

z dopełnien iem . Znaczenia si . O dm iana czasow n ik a offrir
Miejsce zaim ka o s o b o w e g o niea k cen tow an ego .
C zasow n ik promettre

Une rencontre Spotkanie

O h, la bonne surprise. Sophie! — O, co z a niespodzianka, Zosiu!

D 'o ù viens-tu?
— Du bureau de poste. J'ai e n ­
voyé une lettre à mes parents
et j'ai téléphoné à André. Il
va venir ce soir chez nous pour
le bridge. Et toi, M onique,
qu'est-ce que tu as fa it?
— J'ai été au cinéma avec mes
amies. Après le spectacle je
les ai accom pagnées chez elles
et elles m 'o nt m o n tré leur
maison.
Skąd idziesz?
— Z poczty. Wysłałam list do ro­
dziców i telefonowałam do
Andrzeja. Przyjdzie dziś do
nas wieczorem na bridża. A ty,
M oniko, co robiłaś?
— Byłam w kinie ze swymi przy­
jaciółkami. Po filmie o d p ro ­
wadziłam je (do domu), a one
pokazały mi swój dom.

175
 Ces journalistes sont toujours occupés
Mais voici Jacques qui arrive.
Il faut lui dire que nous o r ­
ganisons ce soir un bridge.
— C ’est déjà fait. 11 m 'a acco m ­
pagnée à la poste et nous avons
téléphoné ensemble à André.
— Est-ce q u 'A n d ré p o u rra venir
chez nous ce soir? Ces j o u r n a ­
listes sont toujours occupés!
— 11m'a promis de venir et d 'a il­
leurs il ne travaille pas ce soir.
— N o u s a u ro n s d onc des invités.
Mais qu'est-ce que nous allons
leur offrir? N o u s n ’avons pas
de thé. nous n'avons pas de
brioches, nous n'avons rien,
absolum en t rien.
— Il faut d o n c acheter quelque
chose. Veux-tu aller faire les
courses avec m o i?
— Je regrette beaucoup, mais je
n’ai pas le temps. Je dois filer:
j'ai un cours à la Sorbonne.
Je ne rentrerai q u 'à six heures.
Les invités vont venir à sept
176
Ale oto nadchodzi Jakub.
Trzeba mu powiedzieć, że or­
ganizujemy dziś wieczorem
partię bridża.
— T o już zrobione. Poszedł ze
m n ą na pocztę i razem tele­
fonowaliśmy do Andrzeja.
— Czy Andrzej będzie mógł
przyjść do nas dziś wie­
czo rem ? Ci dziennikarze są
zawsze zajęci!
— Obiecał mi, że przyjdzie. A p o ­
za tym dziś wieczorem nie p ra­
cuje.
— Będziemy więc miały gości.
Ale czym ich przyjmiemy?
Nie mamy herbaty, nie mamy
ciasteczek, nie m a m y nic, a b s o ­
lutnie nic.
— T rzeb a więc coś kupić. Chcesz
pójść ze m ną p o z a k u p y ?
— Bardzo żałuję, ale nie mam
czasu. Muszę zm ykać: mam
wykład na Sorbonie. Wrócę
dopiero o szóstej.
— Goście przyjdą o godzinie
 heures. Et rien n'est encore siódmej. A nic jeszcze nie jest
fait p o u r le thé de ce soir. przygotowane na przyjęcie (na
herbatę) dziś wieczorem.
Alors, dépêche-toi! — A więc, pospiesz się!

Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

oh, la bonne surprise! o, co 7a miła niespodzianka!

d'où viens-tu? skąd idziesz?
c ’est déjà fait już zrobion e, załatwione
la poste, le bureau de poste poczta
je dois filer m usze uciekać (dosl. zm ykać)

CZAS P A SSÉ CO M PO SÉ

J'ai envoyé une lettre à mes parents et j'ai téléphoné à André.

Il m a promis de venir.
Elles m'ont montré leur maison.
Lt toi, où as-tu été?
J'ai été au ciném a avec m es amies.
Il m'a accompagnée à la poste.
Je les ai accompagnées ch ez elles.

W zdaniach tych czasowniki występują w formie czasu przeszłego

dokonanego (passé com posé). Czas ten tworzy się z form czasu te­
raźniejszego czasownika posiłkowego avoir mieć i z imiesłowu
niego odm ienianego czasownika według schem atu:

Présent od avoir im iesłów uprzedni c z a so w n ik a p o d sta w o w eg o

Końcówki imiesłowów przeszłych według grup koniugacyjnych

1 grupa II g r u p a III g r u p a
-e r - i r , -issons - i r . - o ir , -re

•
-e -1 -i, -u występujące
najczęściej

177
 Przykład :

rapporter przynieść

j’ai rapporté nous avons rapporté

lu as rapporté vous avez rapporté
il (elle) a rapporté ils (elles) ont rapporté

P assé com posé czasowników, które występowały w dotychczasowych

lekcjach
etre j’ai été attendre j'ai attendu
a v o ir j'ai eu pouvoir j'ai pu
linir j'ai fini prendre j'ai pris
faire j’ai fait d e v o ir j'ai dû
v o u l o ir j’ai voulu p le u v o ir il a plu
m e ttr e j’ai mis voir j’ai vu
s a v o ir j'ai su ten ir j’ai tenu
connaître j’ai connu ouvrir j’ai ouvert
conduire j'ai conduit boire j’ai bu
d ire j’ai dit recev oir j’ai reçu
suffire j'ai suffi v e n d re j’ai vendu

Z G O D N O Ś Ć IM IESŁO W U U P R Z E D N IE G O Z D O P E Ł N IE N IE M

Imiesłów czasu przeszłego czasowników odmienianych z czasow­

nikiem posiłkowym avoir zgadza się w rodzaju i liczbie z dopełnieniem
bliższym, jeżeli dopełnienie to stoi p r z e d imiesłowem.

P o ró w n ajm y :
J 'a i accompagné Hélène .le l'ai accompagnée
J 'a i accompagné les dames Je les ai accompagnées
J 'a i accompagné les élèves Je les ai accompagnés

Imiesłów * nie zm ienia swojej formy, jeżeli dopełnienie bliższe

stoi p o nim, np.: j ‘ai accompagné les dam es — odprowadziłem panie.
Imiesłów' może również pełnić funkcję rzeczownikową. W tym
w ypadku poprzedzony jest r o d z a j n i k i e m , który wskazuje na jego
rzeczownikowy c h arak ter.
U w a g a : W z d a n i u Les invités v o n t venir à sept h e u r e s w y r a z invités je s t poprzedzony
r o d z a j n i k i e m , g d y ż w y stę p u je tu j a k o rze c z o w n ik .

* W d a ls z y m c ią g u p r a c y b ędzie u ż y w a n y t e r m i n : imiesłów u p r z e d n i.

178
 inviter — zaprosić
invité — zaproszony
les invités — zaproszeni (goście)

Z N A C ZEN IE S I

1. si = oui w odpowiedzi na pytanie w formie przeczącej

V ous ne comprenez pas le français? C zy pan nie rozum ie po francusku?
Si, je comprends assez bien le français. Przeciwnie, rozum iem d ość d o b r /e po
francusku.

2. si — jeśli
s’il vous plaît proszę {dosl. jeśli się w am tak p o d ob a)

O D M I A N A C Z A S O W N I K A O F F R IR O F IA R O W A Ć

Présent

j’offre [iJfr] nous offrons [nuzofrą]

tu offres [ty Jfr] vous offrez [vuzofre]
il offre [il ofr ] ils offrent [ilzJfr]

F u tu r sim p le

j'offrirai etc. nous offrirons etc.

P asse com posé

j'ai offert etc. nous avons offert etc.

Tak sam o odmieniają się czasowniki: souffrir cierpieć; ouvrir

otwierać; couvrir przykrywać.

M IE JSC E ZA IM K A O S O B O W E G O N IEA K C EN T O W A N E G O

Jeśli czasownik występuje w czasie złożonym, np. w passé composé,

to zaimek osobowy nieakcentow any w funkcji dopełnienia występuje
bezpośrednio przed czasownikiem posiłkowym.
Je les ai accompagnées.
Elles m 'ont montré leur m aison.
Il m'a promis de venir.

179
 CZASO W NIK P R O M E T T R E O BIECAĆ

Czasow nik promettre odm ienia się tak sam o ja k czasownik mettre.
Po czasow niku promettre występuje bezokolicznik poprzedzony
przyim kiem de.
Il m a promis de venir.
J e vou s promets d'être sage.

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

D 'o ù vient S o p h ie ? Q u'est-ce qu'elle a fait à la poste? Qui est-ce qui va venir ce soir
ch ez elle? Qui est A n d ré? Est-ce q u ’il travaille ce soir? Pourquoi M onique ne peut-elle
pas aller faire les courses avec S o p h ie ? Q u ‘est-ce que S op h ie organise ce soir chez elle?

2. Napisać następujące zdania w passé composé:

Ce soir, je jo u e au bridge. Je m ontre m a m aison à m es amis. J'achète une brioche. J'ai

un cou rs à la Sorb on n e. N o u s e n v o y o n s une lettre à nos parents. Tu téléphones à André.
Je v ou s a c c o m p a g n e à la poste. Il travaille ce soir. N o u s a v o n s des invites.

3. N a następujące pytania odpowiedzieć twierdząco w pierwszej osobie liczby pojedynczej.

A v e z -v o u s acheté une pipe? A v e z -v o u s téléphoné à vos p a r e n ts0 A v e z -v o u s montre

votre m aison à v o s a m is? A v e z -v o u s travaillé c e m atin? A v e z -v o u s été au cinéma hier
soir?
TRENTE ET UNIÈME LEÇON
Zaim ki w skazujące . Wyrażenia ze zwrotem avoir mal à . . . . Passé
composé (c.d .) . Participe passé c z a so w n ik ó w o d m ienianych z cz a ­
sow n ik iem p osiłk o w ym
A kcenty graficzne w języku francuskim
Jacq u es est m alade
— Alors, Jacques, ça ne va pas,
aujourd'hui ?
— Je ne suis pas tout à fait d an s
mon assiette. Je n'ai pas bien
dormi et j'ai toussé toute la
nuit.
— Est-ce que tu as de la fièvre?
— Je n'ai pas encore pris ma tem ­
pérature.
— Mais je te trouve fatigué et un
peu pâle. II ne faut pas te lever
au jourd 'hu i.
— Tu as raison, il vaut mieux
garder le lit.
— Evidemment! Appelle la fem­
me de ch am b re et dis-lui de
t'a p p o rte r une tasse de lait
bien chaud.
— Je vais téléphoner au docteur
G régoire. Il sera là d an s une
heure. Il te d o n n era des m édi­
cam ents et tu p o u rra s te lever
d an s deux ou trois jours.
La visite du docteur
— Bonjour, Jacques! Ça ne va
pas très bien?
LEKCJA TRZYDZIESTA PIERWSZA
être . O d m ian a c zasow n ik a dormir .
Jak u b jest chory
— A więc, Jakubie, źle się dzisiaj
czujesz?
— Jestem zupełnie nieswój (nie
w swoim sosie). Źle spałem
i kaszlałem całą noc.
— Czy masz gorączkę?
— Nie mierzyłem sobie jeszcze
tem peratury.
— Widzę jedn ak , że jesteś zmę­
czony i trochę blady. Nie p o ­
winieneś dziś wstawać.
— Masz rację, lepiej zostać w łóż­
ku.
— Oczywiście! Wezwij p o k o jó w ­
kę i powiedz jej. żeby ci przy­
niosła filiżankę gorącego mle­
ka.
— Zatelefonuję do d o k to ra G r é ­
goire. Będzie tu za godzinę.
Da ci lekarstwa i za dwa lub
trzy dni będziesz mógł wstać.
W izy ta lekarza
— Dzień dobry, Jakubie! Źle się
p an czuje?
181
— Oh! Ce n ’est rien, docteur.
Hier, j'ai pris froid et j'ai un
peu de fièvre.
— N o u s allons voir ça. Asseyez-
-vous sur votre lit. Oui. com m e
ç<t. Et m a in te n a n t tirez la lan­
gue. O ù avez-vous m a l ?
— J 'a i mal à la tête.
Vous n'avez pas mal au ventre ?
— N o n , mais je ne peux remuer
ni les bras, ni le cou.
— Etendez ]-vous sur le dos, je
vais vous ausculter. Bon! Et
m ain te n an t asseyez-vous el
respirez profondém ent. Oui.
com m e ça. 1 re s bien, merci.
Alors, cette fois-ci, ce n'est
rien. Vous avez pris froid. Mais
com m en t avez-vous fait po u r
vous en rh u m e r co m m e ç a ?
— Hier, je me suis prom ené m al­
gré le mauvais temps. Je suis
allé au ja rd in du Luxembourg.
Je suis revenu à la maison tard
d an s la nuit. Je me suis couché
com m e d'habitu de, mais je ne
me suis pas endorm i : j'ai passé
toute une nuit blanche.
— Je m 'aperçois que vous n 'a i­
mez pas être m alade; il faut
garder le lit pendant quelques
jours. Vous avez besoin de
vous reposer. Suivez mes c o n ­
seils, et vous reprendrez vite
vos forces. Voici l'o rd o n n a n c e ;
Sophie la po rtera chez le p h a r ­
macien.
182
— Oh! T o nic (takiego), doktorze.
Wczoraj się zaziębiłem i mam
trochę gorączki.
— Zaraz zobaczymy. Proszę
usiąść na łóżku. T ak, w ten
sposób. A teraz proszę poka­
zać (dosl. wyciągnąć) język. Co
( dosl. gdzie) p a n a boli?
— Boli mnie głowa.
— Brzuch p ana nie boli?
— Nie, ale nie mogę poruszyć
ani ram ionam i, ani szyją.
— Proszę położyć się na plecach,
zaraz pana zbadam . Dobrze!
A teraz proszę usiąść i głęboko
oddychać. T ak , w ten spo­
sób. Bardzo dobrze, dziękuję.
A więc tym razem to nic (po­
ważnego). Przeziębił się pan.
A co pan robił, że się pan tak
zakatarzy ł?
— Wczoraj, m im o złej pogody,
byłem na spacerze. Poszedłem
do ogrodu Luksemburskiego.
Wróciłem do d o m u późno
w nocy. Położyłem się jak
zwykle, ale nic usnąłem: spę­
dziłem całą noc bezsennie.
— Widzę, że pan nie lubi cho­
rować; trzeba przez kilka
dni poleżeć w łóżku. Potrze­
buje pan wypoczynku. Niech
się pan stosuje do moich za­
leceń, a odzyska pan szybko
siły. O to recepta; Zosia za­
niesie ją do aptekarza.
— C ’est tout, d o c te u r ?
— Je reviendrai vous voir ven­
dredi prochain. D ’ici là soi­
gnez-vous bien.
— Merci, docteur.
— Vous réglerez la note de mes
honoraires vendredi prochain.
— Czy to wszystko, doktorze?
— Przyjdę znów do p ana w' przy­
szły piątek. Do tego czasu
niech się pan starannie leczy.
— Dziękuję, doktorze.
— H o n o rariu m ureguluje pan
w przyszły piątek.

Objaśnienia

1 C zasow nik étendre od m ien ia się jak attendre.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

ne pas être dans son assiette czu ć się nieswojo; nic być w sosie
avoir de la fièvre mieć temperaturę
prendre la température mierzyć temperaturę
il vaut mieux lepiej, byłoby lepiej, jest lepiej
garder le lit zo stać (poleżeć) w ł ó /k u
prendre froid przeziębić się
avoir mal à cierpieć na coś
comme d’habitude jak zazwyczaj
passer une nuit blanche spędzić bezsennie noc

Z A IM K I W S K A Z U J Ą C E

Najczęściej używanymi w' języku francuskim zaim kam i wskazują­

cymi są: ce (c ’) i ça.
C e — występuje najczęściej w zespołach: c ’est, ce qui, ce que, np.:
C ’est tout — T o (jest) wszystko.
Voilà ce qui arrive O to co się dzieje.
Faites ce que v ou s voudrez R ób cie, co chcecie.

Ça — jest form ą b ard zo często stosow aną w języku potocznym

w odniesieniu d o rzeczy, np. :
C ’est ça — T o (jest) właśnie to. Właśnie o to ch od zi.

Wyrażenie to, o charakterze idiomatycznym, należy rozumieć ja k o

183
potwierdzenie trafności spostrzeżenia; jest o n o zatem synonimem
oui, lecz o silniejszej wartości ekspresywnej.
N o u s a l l o n s v o i r ça Z a r a z t o so bie o b e jr z y m y .

W Y R A Ż E N I A Z E Z W R O T E M A V O IR MAL A . . .

boli m n i e g ło w a j’ai mal à la tête la tête me fait mal

boli m n i e ż o łą d e k j'ai mal à l ’estomac l'estomac me fait mal
boli m n ie b r z u c h j’ai mal au ventre le ventre me fait mal
b o lą m m c nerki j'ai mal aux reins les reins me font mal

P A S S É C O M P O S É (c.d.)

FO R M A PY TA JĄ CA I P R Z E C Z Ą C A C Z A S O W N I K A F AIR E

forme i n t e r r o g a t i v e

est-ce que j'ai fait? ai-je fait?

est-ce que tu as fait? as-tu fait?
lub
est-ce qu'il a fait? a-t-il fait?
est-ce qu'elle a fait? a-t-elle fait?

est-ce que nous avons fait? avons-nous fait?

est-ce que vous avez fait? avez-vous fait?
lu b
est-ce qu'ils ont fait? ont-ils fait?
est-ce qu'elles ont fait? ont-elles fait?

fo rm e n ég a tiv e

je n'ai pas fait nous n'avons pas fait

tu n'as pas fait vous n'avez pas fait
il n'a pas fait ils n'ont pas fait
elle n'a pas fait elles n'ont pas fait

P A R T IC IP E P A S S É C Z A S O W N I K Ó W O D M I E N I A N Y C H
Z C Z A S O W N IK IE M P O S IŁ K O W Y M ÊTRE

N iektóre czasowniki, zwłaszcza te, które wyrażają ruch w sensie

zmiany miejsca, tw orzą czasy złożone — a więc passé com posé —
z czasownikiem posiłkowym être.
T ak w'içc passé com posé czasow nika aller m a strukturę następującą:

184
 form y czasow nika être (présent) H- imiesłów
przeszły czasow nika aller

aller

je suis allé poszedłem nous sommes allés

(u es allé vous êtes allés
il est allé ils sont allés
elle est allée elles son! allées
U w a g a 1: F o rm a im iesłowu przeszłego tych c z a s o w n ik ó w zgo d n a jest co d o rodzaju
i liczby z p od m iotem .

P orów n ajm y:
il est arrivé/allé elle est arrivée/allée
ils sont arrivés/allés elles sont arrivées/aliéer»

U w a g a 2: W szystkie c z a so w n ik i zw rotn e tw orzą czasy przeszłe zło ż o n e z czasow nikiem

posiłkowym être.

s ’a p e r c e v o i r zauw ażyć, spostrzegać

Présent

je m’aperçois [ż* mapers ua] nous nous apercevons [nu nuzaptrs*vą\

tu t’aperçois [ty tapeersua 1 vous vous apercevez (i h vuzapersJve]
il s’aperçoit [// sapersua) ils s’aperçoivent [// saperska : v]

F utur sim p le

je m’apercevrai etc. nous nous apercevrons etc.

Passé com posé

je me suis aperçu (e) etc. nous nous sommes aperçus (-u e s) etc.

W ykaz w a ż n ie jsz y c h c z a so w n ik ó w
o d m ie n ia ją c y c h się z c z a s o w n ik ie m p o siłk o w y m être

In fin itif Passé com p osé

aller je suis allé (allée)

entrer je suis entré (entrée)
partir je suis parti (partie)
sortir je suis sorti (sortie)

185
 monter je suis m onté (m ontée)
descendre je suis descendu (descendu e)
venir je suis venu (venue)
naître je suis né (née)
mourir je suis mort (morte)
tomber je suis tom bé (tom bée)
rester je suis resté (restée)

U w a g a : Jeżeli przez vous zw racam y się d o jednej tylko o so b y , to imiesłów uprzed­

ni nie przybiera cechy liczby mnogiej, zgadza się jedynie z rodzajem podmiotu.

P o ró w n ajm y :
vous êtes retourné
pan wrócił
vous êtes retournée
pani wróciła
vous êtes retournés
p anow ie wrócili
vous êtes retournées
panie wróciły

O D M IA N A CZA SO W N IK A D O R M IR S P A Ć
(3 G R U P A )

P résent

je dors [ż* do \ r] nous dormons [nu dormą]

tu dors [ty do : r\ vous dormez [vu dorme)
il dort [// do ; r] ils dorment f/7 d>rm ]

F utur sim p le

je dormirai etc. nous dormirons etc.

Passé com p osé

j'ai dormi etc. nous avons dormi etc.

I m p éra tif

dors! dormons! dormez!

[do : r] [dormq] [dorme]

AKCENTY G R A FIC Z N E W JĘ Z Y K U FRANCUSK IM

Barwa samogłoski jest w niektórych wypadkach oznaczana w pi­

sowni za p o m o c ą specjalnych akcentów graficznych. Akcenty te
pozwalają na odróżnianie i praw idłow ą wymowę niektórych sam o ­
głosek, m. in. e ś c i e ś n i o n e g o i e o t w a r t e g o .

IX 6
 W pisowni francuskiej stosowane są trzy takie akcenty:

accent aigu ('), accent grave ('),

accent circonflexe ( ).

służy do oznaczania e ś c i e ś n i o n e g o [e], które wystę­

A c c e n t a ig u
puje jedynie w sylabach otwartych, to znaczy w takich, które nie
kończą się wym aw ianą spółgłoską.
Oznaczanie ś c i e ś n i o n e g o e akcentem a i g u pomijane jest w nastę­
pujących sytuacjach:

1.gdy po e występują litery d , r , z, f le pied [l<> pje]

aimer \eme)
(nie wymawiane na końcu wyrazu)
v o u s chante/, [vu jute]
la c le f Ila kle]

2.gdy po e ś c i e ś n i o n y m występują effacer [efase]

essence [es7i : s]
dwie je d n ak o w e spółgłoski.
3.gdy e ś c i e ś n i o n e znajduje się w wy­ ces [.ve] mes [me]
des [de] ses [.ve]
razach jednosylabowych
les [le] tes [teJ
et [e»] chez [fc]

Wszystkie inne e ś c i e ś n i o n e oznaczam y za pom ocą a c c e n t a ig u .

Przy k ła d y :
séjour [seżu : r) poésie [pJezi]
région [reżją] régler [regle]
désirer [dezire] précis [presi)
téléphoner [telefone] alphabétique [alfabetik)
présenter {prezate ] métro [métro]

U w a ^ a : Jeśli w tego rodzaju pozycjach, z wyj. w y p a d k ó w podanych w punktach I. i 3.

nad literą e akcent nie występuje, zn aczy to, że jest to e n i e s t a ł e , np.:

secrétaire [s*krete : r) recevoir [r*svua : r)

entreprise [atr*pri : z) Marguerite [marg*rit)

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-ce que Jacques a bien dormi cette nuit? Est-ce que Jacques se lèvera aujourd’hui?
Où a-t-il m a l? Est-ce q u ’il a mal au ventre? Pourquoi a-t-il pris froid? C om bien de jours
devra-t-il garder le lit? Q uand le docteur reviendra-t-il le voir?

187
2. Napisać następujące zdania w passé composé:

J'arrive à l'école à n e u f heures. J'entre en classe. J'étudie le français jusqu'à midi. Ensuite,
je rentre à la m aison. Je déjeune et ensuite je lis m on journal. Je me c o u c h e â dix heures
du soir.

3. Napisać te same zdania w passé composé w 3. os. liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego.

4. Uzupełnić poniższe zdania:

J'ai mal . . . t ê t e . Tu as mal . . . e s t o m a c . N o u s a v o n s mal . . . r e i n s . V o u s a vez mal ...

ventre. Ils ont mal . . . d e n t s . Elle a mal . . . p i e d .

TRENTE-DEUXIÈME LEÇON LEKCJA TRZYDZIESTA DRUGA

W yrażenia n ie o so b o w e (c .d .) . Określenia czasu . R óżn e funkcje

que . Przyimek par (c.d.) . Accent grave

A la pharm acie W aptece

Bonjour, madam e. — Dzień dob ry pani.

— Bonjour, mademoiselle.
— Voici une o rd o n n a n c e rédigée
par le docteur Grégoire.
— C'est p o u r qui ?
C'est p o u r m onsieur D urand.
M onsieur D u ra n d est m a la d e ?
— Oui, il est couché 1 depuis deux
jours. 11 tousse et il a de la
fièvre.
Pauvre monsieur D urand! Il
est si gentil! Il a dû prendre
froid! Quel autom ne! Il pleut
depuis un mois. Il est très facile
de s'enrhum er. Chez moi, tout
— Dzień dob ry pani.
O to recepta wystawiona przez
d o k to r a Grégoire.
— Dla kogo (to)?
— Dla p a n a D urand.
— Pan D u ra n d jest ch o ry ?
— T ak, leży od dwóch dni, kaszle
i ma gorączkę.
— Biedny pan D urand! Jest taki
uprzejmy! Musiał się zaziębić!
Cóż za jesień! Pada (już) od
miesiąca. Bardzo łatwo jest się
zakatarzyć. U mnie wszyscy

188
 le m onde est malade. Et vous,
comment vous portez-vous,
mademoiselle?
— Je tousse mais je n'ai pas de
fièvre.
— Alors, vous avez de la chance!
Mais voyons cette o r d o n ­
n a n c e ...
— Dans combien de temps sera-
-t-elle p ré p a ré e ?
— Dans un instant.
— Alors, en a tte n d a n t donnez-
-moi un paquet de coton et
quelque chose contre les maux
de tête.
— Voilà, mademoiselle.
— Au revoir, m adam e.
— Mais, vous oubliez de prendre
votre m é d icam ent; il est déjà
prêt.
— Que je suis distraite!
— Voyons si c'est bien ça. «U ne
cuillerée dans un verre d'eau
avant chaque repas». Signé:
docteur Grégoire. Voilà, m a ­
demoiselle.
— Merci, m ad am e.
chorują. A pani, ja k się pani
czuje?
— Kaszlę, ale nie m a m gorączki.
— N o to, ma pani szczęście! Ale
zobaczmy tę recep tę...
— N a kiedy (dosl. za ile czasu)
będzie w y k o n a n a ?
— Za chwilę.
— A więc tymczasem proszę mi
dać paczkę waty i coś od bólu
głowy.
— Proszę pani.
— Do widzenia pani.
— Ale pani zapom niała wziąć
swoje lekarstwo; jest ju ż go­
towe.
— J a k a ż ja jestem roztargniona!
— Zobaczmy, czy wszystko w p o ­
rządku. „Łyżeczka na szklankę
wody przed każdym posił­
kiem” . Podpisano: d o k to r
Grégoire. Proszę pani.
— Dziękuję pani.
189
 Objaśnienia

1 Im iesłów uprzedni c z a so w n ik a cou ch er występuje tu z cza so w n ik ie m posiłkowym

être, w c h o d zą c w skład zw rotu être c o u c h é — leżeć (dosL być leżącym).

Z w roty i w yrażenia do zap am iętania

il pleut pada deszcz

il est facile d e . . . łatwo j e s t . . .
comment vous portez-vous? jak pan(i) się czuje?
avoir de la chance mieć szczęście
dans combien de temps? za ile c z a su ?
dans un instant za chw ilę
en attendant na razie

W Y R A Ż E N I A N I E O S O B O W E (c.d.)

Do oznaczania zjawisk przyrody służą skostniałe zw roty czasow­

nikowe; czasowniki tu stosowane mają w zasadzie tylko bezoko­
licznik i 3. os. liczby pojedynczej.
pleuvoir il pleut — pada deszcz
neiger il neige — pada śnieg
tonner il tonne — grzmi

O K R EŚL EN IA C ZA SU

Dans un instant dans un moment za Depuis huit jours od o śm iu dni

chwilę Depuis un mois o d miesiąca
D ans huit jours za o siem dni Depuis deux ans o d d w ó ch lat
D ans une semaine za tydzień Depuis une semaine o d tygodnia

R Ó ŻN E FUNKCJE QUE

Q u e może występować j a k o :
1. Przysłówek w ykrzyknikow y;
Q ue je suis distraite!
Q u e je suis contente!

190
 2. Zaimek względny (w funkcji dopełnienia)
Voici la m aison que j ’ai achetée.

J. Zaimek pytający (w funkcji dopełnienia)

Que fais-tu? Qu'est-ce que tu fais?

P R Z Y I M E K P A R P R Z E Z (c.d.)

Przyimek par wprow adza między innymi dopełnienie strony biernej.

P o ró w n ajm y :
Le docteur rédige l’ordonnance. L'ordonnance est rédigée par le docteur,
l e pharmacien prépare le médicament. Le m édicam ent est préparé par le phar­
macien.
Le docteur signe l’ordonnance. L’o r d o n n an ce est signée par le docteur.

U w aga: W pow yższych zdaniach participe passé zgadza się z p odm iotem .

ACCENT GRAVE

Accent grave służy do oznaczania w pisowni e o t w a r t e g o .

Samogłoska e ( o t w a r t e ) występuje zaró w n o w sylabie otwartej
(kończącej się fonetycznie samogłoską), jak i w sylabie zamkniętej
(kończącej się fonetycznie spółgłoską).
1. W sylabie o tw artej:
e o t w a r t e jest oznaczone akcentem (') jedynie przed niewyma-
wianym s ;
succès progrès [progre]
accès [tfte] procès

Wyjątek: tu es — 2 os. I. pojedynczej c z a so w n ik a être.

2. W sylabie zamkniętej e (otwarte) jest oznaczane przez accent

grave w następujących sytuacjach:
a) przed wym aw ianą spółgłoską, p o której następuje e n i e m e ;
rivière [rivje : r) il achète [// a jet)
il lève [// le : v]

b) przed dwiema wymawianymi spółgłoskami, z których drugą

jest r lub 1;
la règle [la regl ] la fièvre [la fje : vr]
la lèpre [la lepr}

191
 Sam ogłoska e o t w a r t e nie jest oznaczana za p o m o c ą accent
grave w następujących p rz y p a d k a c h :

1. G d y po końcowej wymawianej spółgłosce nie m a e n ie m e g o ;

la mer [la me : r J il perd [// pe : r ]
am er [ame : r]

2. Przed dwiema wymawianymi spółgłoskami, z których druga nie

jest ani r, ani I;
le reste [le rrst) Perse [ptrs]
la peste [la ptst]

3. Przed dwiema spółgłoskami jednakow ym i.

il appelle [// apel] il jette [il żet]
la charrette [la jar et]

Accent grave poza funkcją graficznego sygnalizowania barwy i wy­

mowy samogłoski e pełni również d ru g ą funkcję — służy mianowicie
d o odróżnienia tzw. homografów', czyli wyrazów, które m ają tę samą
wymowę i identyczną (poza akcentem) pisownię, a różne znaczenia.
P o ró w n ajm y :
(il) a (avoir) à (przyim ek)
la (rodzajnik) là (tam )
ou (albo) où (gdzie)

Poza tym accent grave występuje w słow ach: déjà, voilà.

«L 'accent grave» par J a c q u e s Prévert

Le professeur: Nauczyciel :
— Elève Hamlet! — (Uczeń) Hamlet!
L'élève H am let: H am let:
— H ein ... Q u o i... P ard o n ... — H m . . . C o . . . Przepraszam...
Qu'est-ce qui se p a s s e ... Co się d z ie je ...
Qu'est-ce qu'il y a . . . Co j e s t . . .
Qu'est-ce que c ' e s t ? . . . O co c h o d z i ? . . .
Le professeur: Nauczyciel:
— Vous ne pouvez pas répondre — N ie możesz odpowiedzieć
„présent" com m e tout le „obecny” , ta k ja k wszyscy?
monde?

192
— Pas possible *, vous êtes en­
core d an s les nuages.
L'élève H am let:
— Etre ou ne pas être d an s les
nuages!
Le professeur:
— Suffit. Pas tant de manières.
Et conjuguez-moi le verbe être,
com m e tout le monde, c'est
tout ce que je vous demande.
L'élève H am let:
— To b e . . . [tu bi]
Le professeur:
—En français, s'il vous plaît,
com m e tout le m onde.
L'élève H am let:
— Bien, monsieur.
Je suis ou je ne suis pas
Tu es ou tu n'es pas
Il est ou il n'est pas
N ous somm es ou nous ne som ­
mes p a s . . .
Le professeur:
— Mais c ’est vous qui n'y êtes
pas, m o n pauvre ami!
L'élève H am let:
— C'est exact, m onsieur le p r o ­
fesseur, je suis où je ne suis
pas, et, dans le fond, hein,
à la réflexion, être où ne pas
être, c'est peut-être aussi la
question.
Jacq u es Prévert — znany poeta francuski, ur. 1900 r. Zyskał rów­
nież rozgłos ja k o utalentowany scenarzysta i a u to r dialogów do fil-
* pas possible — zw rot używ any w języku p o to c z n y m ; znaczy: niemożliwe , czyżby
10 było możliwe .
7 — M ówimy po francusku
Niemożliwe, ty jeszcze wciąż
jesteś w obłokach.
Hamlet :
— Być albo nic być w obłokach!
Nauczyciel :
— Wystarczy. Bez tych dziwactw
(dosl. manier). I odmieniaj mi
czasownik być, ja k wszyscy;
to wszystko o co cię proszę.
H am let:
— (po angielsku) B yć...
Nauczyciel:
— Po francusku, proszę, ja k
wszyscy.
Hamlet :
— Dobrze, proszę pana.
Jestem albo nie jestem.
Jesteś albo nie jesteś
On jest albo nie jest
Jesteśmy albo nie je s te ś m y ...
Nauczyciel :
— Ależ to właśnie ty nie jesteś
(w znaczeniu: mylisz się) mój
biedny przyjacielu!
Hamlet :
— Słusznie, panie profesorze, je ­
stem tu, gdzie nie jestem (tzn.
nie m a m racji), a w gruncie rze­
czy hm, gdy się zastanowić
być gdzie się nie jest — to, być
może, również jest pytanie.
193
m ó w M. C arn ég o , m.in. «Quai des Brumes» („Ludzie za mgłą'’),
«Les portes de la nuit» („ W ro ta nocy” ). W' 1946 r. ukazał się zbiór
jeg o wierszy pt. «Paroles» („Słowa” ), który przypieczętował jego sławę
poetycką i dzięki którem u zdobył m iano jednego z wybitniejszych
i popularniejszych współczesnych poetów francuskich. Wiersz «L'ac­
cent grave» pochodzi właśnie z tom u «Paroles».

Ć W IC Z E N IA

1. N apisać następujące zdania w formie przeczącej:

A ndré est un ami dc Pierre. C'est un m édicam ent. C rest M onsieur Vernet. O ui, il travaille
beaucoup. Sophie téléphone. Elle aim e danser. Il veut apprendre l'allemand.

2. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-ce q u'A n dré est m a la d e ? D ep u is com b ien de jours est-il c o u c h é ? Pourquoi est-il
m a la d e ? D epu is c o m b ie n de tem ps pleut-il? Est-ce q u ’il est facile de s’enrhumer? Par
qui est rédigée l’o r d o n n a n c e ? D a n s com bien de tem ps sera-t-elle préparée?

3. Przetłumaczyć na język francuski:

G d y pada deszcz łatw o jest się przeziębić. Moja siostra zaziębiła się. W rócę za chwilę.
Ona ma zaw sze szczęście. M am gorączkę, poniew aż się zaziębiłem . N ie m am szczęścia.
A pan, jak pan się czuje? Czuję się bardzo dobrze.

TRENTE-TROISIÈME LEÇON LEKCJA TRZYDZIESTA TRZECIA

O d m ian a c z a so w n ik a courir . Zw roty p orów n aw cze . Intensyfikacja

cech i właściwości cech . Zaim ek przysłów kow y miejsca y (c .d .) .
Accent circonflexe

Une bonne nouvelle Dobra wiadom ość

— Bonjour, Sophie! — Dzień dobry, Zosiu!

— Bonjour, Jacques! — Dzień dobry, Jakubie!

194
 Enfin n o u s y s o m m e s
Je t'a p p o rte une bonne n o u ­
velle. Le directeur de l'hôtel
veut te d o n n e r une autre c h a m ­
bre.
Est-ce que tu as vu cette c h a m ­
bre ?
Oui, elle est moins grande que
la cham bre d 'A n dré, mais elle
est aussi claire et aussi haute.
C'est le num éro cinquante-qua-
tre, au troisième étage. Veux-
-tu voir celte c h a m b re ?
Mais certainement.
Alors, montons-y.
Sophie, ne cours pas si vite.
Tu oublies que je suis b e a u ­
coup moins jeune que toi. E n­
fin nous-v sommes.
Oh! Que cette ch am b re est
jolie! Elle est plus large que
ma ch am b re du deuxième.
— Przynoszę ci d ob rą wiado­
mość. D yrektor hotelu chce
ci dać inny pokój.
— Czy widziałeś ten p o kój?
Tak. jest on mniejszy od po­
koju Andrzeja, ale jest rów­
nie jasny i równie wysoki. To
jest num er pięćdziesiąty czwar­
ty, na trzecim piętrze. Czy
chcesz zobaczyć ten pokój?
— Ależ oczywiście.
— A więc chodźm y tam.
— Zosiu, nie biegnij tak szybko.
Z apo m in asz, że jestem dużo
starszy (dosl. mniej miody niż
ty). Nareszcie jesteśmy.
— Och! Jaki ten pokój jest pięk­
ny! Jest przestronniejszy od
mego pokoju na drugim pię­
trze.
195
— Et m oins chère! I tańszy!
Il faut q u e 1 je t'embrasse. — Muszę cię ucałować. Dzięki
G râce à toi j'ai une jolie c h a m ­ tobie mam piękny pokój.
bre.
Si tu as besoin de quelque — Jeśli czegoś potrzebujesz, mo­
chose tu peux toujours c o m p ­ żesz zawsze na mnie liczyć.
ter sur moi.
Merci. — Dziękuję.
Ah! Que je suis contente! — Ach! J a k a ż jestem zadowo­
M aintenant je vais chercher lona! Pójdę teraz po walizki.
mes valises.
— N e te presse pas tant. De­ — Nie spiesz się tak. Poproś ra­
m ande plutôt q u 'o n 2 t'aide un czej. żeby ci (ktoś) trochę po­
peu. T u n'es pas assez forte mógł. Nie jesteś na tyle silna,
p o u r porter des valises si lour­ aby nosić tak ciężkie walizki.
des.
— Q ue veux-tu? Je suis tellement — Cóż chcesz? Jestem tak bar­
heureuse! dzo szczęśliwa!

Objaśnienia

*• * Il faut q u e . . . ; demande q u 'o n ... Spójnik que (tu; w znaczeniu aby, żeby) wpro­
wadza tryb s u b j o n c t i f o m ó w io n y w lekcji 53.

W yrażenia i zwroty do zapam iętania

mais certainement ależ oczyw iście

montons-y! wejdźm y lam (p r/y kierunku do góry)
nous y sommes! jesteśm y na miejscu!
grâce à toi dzięki tobie
compter sur liczyć na

Pisow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

—0
sce [H descendre [desa : dr]
effervescence [eftrvesa : vj
incandescent [ękadesa]

196
 O D M I A N A C Z A S O W N I K A COURIR B IE C

Présent

je cours [żd kur] nous courons [nu kurą)

tu cours [ty kur) vous courez [vu kure]
il court [// kur] ils courent [// kur]

Futur simple

je courrai [żo kur ré] etc. nous courrons [nu kurrą] etc.

Passé composé

j'ai couru [że kury] etc. nous avons couru [nuzavą kury) etc.

I mpératif

cours! courons! courez!

fku.r) [kurą] [kure]

ZWROTY PORÓW NAW CZE

Przy porów nyw aniu gradacji cech wyrażanych za pom ocą przy­
miotnika, stosuje się następujące konstrukcje:
aussi . . . que ( = ) * André est aussi grand que Paul,
plus . . . que (4 ) A ndré est plus grand que Jacques,
moins . . . que (—) Pierre est moins grand que Jacques.

• Znaki sym bolizujące stopień gradacji: : rów norzędny, 4 wyższy, — niższy

-

U w a g a : D la w skazania na » zn a czn ą różnicę w w ystępow aniu pewnej cech y zw roty:

plus . . . que ( + ) oraz moins . . . que (— ) w zm acnia się stosując przysłówek beaucoup, np.:

Il est beaucoup plus grand que son frère. On jest znacznie wyższy od sw eg o brata.
Il est beaucoup moins grand que son frère. On jest znacznie mniejszy od sw eg o brata.

IN TEN SY FIK A C JA C E C H I W Ł A ŚC IW O ŚC I CECH

Que je suis contente! Jakaż ja jestem szczęśliwa!

Ne te presse pas tant! N ie spiesz się tak!

W powyższych zdaniach que (wykrzyknikowe) oraz tant nadają o d ­

cień intensywności cechom wyrażonym przez przymiotnik (contente)
i znaczenie czasownika (presser); t a n t = tak (szybko).

197
 A o to inne wyrażenia służące d o precyzowania stopnia inten­
sywności cech.
tout à fait Je suis tout à fait satisfait.
Jestem zupełnie (w pełni) z a d o w o lo n y .

hien Je suis bien conten t.

Jestem bardzo z a d o w o lo n y .

presque Il est presque guéri.

On jest niemal w yleczon y.

si Il est si grand.
On jest taki duży.

tellement Je suis tellement heureuse.

Jestem taka szczęśliwa.

ZA IM EK PR Z Y SŁ Ó W K O W Y M IE JSC A Y (c. d.)

Y występuje często w funkcji przysłówka miejsca w' znaczeniu

là — tam.
We wszystkich fo rm ach (z wyjątkiem trybu rozkazującego w formie
twierdzącej) występuje bezpośrednio przed czasownikiem.
N o u s y sommes
Montons-y ! ale N 'y montons pas\

W czasie futur proche — y występuje przed bezokolicznikiem.

N o u s a llon s y monter

U w a g a : W formie twierdzącej trybu rozkazującego zaimek przysłów kow y występujący

po cza so w n ik u stan ow i łącznie z nim jed n o s tk ę sk ład n iow ą , co jest z a z n a c zo n e w pi­
so w n i znakiem (-).

ACCENT CIRCONFLEXE

Z p u n k tu widzenia współczesnego jęz. francuskiego accent cir­

conflexe ( ) może z jednej strony wskazywać na długość akcento­
wanej samogłoski (wartość fonetyczna), z drugiej na etymologię pew­
nych wyrazów.
Ponieważ stosowanie accent circonflexe nie układa się konsek­
wentnie, kwestia popraw nego użycia jest kwestią zapam iętania pi-

198
sowni, w czym może p o m ó c znajomość etymologii niektórych słów
francuskich.
Accent circonflexe m o /e występować nad wszystkimi samogłoskami.
la fête [la ftr) la fenêtre [/« fm tr]
la pâte [la pa : /] bâtir [bati : r]
l’île [lii] l'épltre [lepiłr]
le rôle [Id ro : 1] le dôm e [/* do : m)
connaître [konttr] le gâteau [Id gafo)

Accent circonflexe może również służyć do odró żniania pew­

nych ho m ografów (słów o analogicznej ortografii a różnym z n a ­
czeniu).
du (rodzajnik) dû (im iesłów przeszły czasow n ik a devoir)
mur mur, ściana mûr dojrzały
sur (przyim ek) sûr pewny
il a cru (od croire) il a crû (od croître rosnąć)

Ć W IC Z E N IA

1. Biorąc pod uwagę przytoczony zestaw /d ań , odpowiedzieć na podane pytania:

Pierre est plus grand que Jean.

Jean est moins grand que Pierre.
Paul est aussi grand que Jean.

Qui est plus petit que Pierre? Qui est aussi grand que Jean? Est-ce que Paul est plus
grand que Jean? Est-ce q u e Pierre est m oins grand que Jean?

2. Utworzyć zdania wykorzystując podane wyrazy i stosując odpowiedni stopień po­

równania:

Suzanne (jeune f ) Pierre. M m e Vernet (grand ) M. Vernet. Le crayon (long -f ) la

craie. La tour EitTel (haute ~ ) les m aisons. Le vin (bon ) l'eau.

3. Poniższe zdania napisać w trybie rozkazującym w formie twierdzącej.

N ous y m on ton s. V ou s y restez. N o u s n o u s y arrêtons. V ou s y allez. N o u s y courons.

Vous y cherchez votre valise.

4. Napisać /dania z ćwiczenia 3. w trybie rozkazującym w formie przeczącej.

TRENTE-QUATRIÈME LEÇON
O d m ian a c z a s o w n ik ó w suivre i servir . Zaim ek rzeczow ny
wskazujący . M êm e . Funkcje łączenia między w y razow ego
La visite
M adam e D u ra n d reçoit m a ­
dam e D u p o n t.
— Bonjour, madame! Quelle joie
de vous revoir. C o m m e n t allez-
-vous?
Très bien, el vous-même, m a ­
dam e?
— Assez bien, merci.
C o m m e n t vont vos en fan ts?
— T o ute la famille va bien, merci.
Mais p ren ez place. Mettez-
-vous dans ce fauteuil. Je vais
vous servir une tasse de thé.
C o m m e n t aimez-vous le th é ?
Fort ou léger?
— Ni tro p fort ni tro p léger.
— Est-ce que vous prenez du lait
ou du c itr o n ?
— Du citron, s'il vous plaît.
— Aimez-vous le thé bien sucré?
N o n . En général je ne prends
q u 'u n m orceau de sucre.
G o û te z donc mes petits g â ­
teaux. C'est ma spécialité et
mes amis les trouvent déli­
cieux.
200
LEKCJA TRZYDZIESTA CZWARTA
W iz y ta
Pani D u ra n d przyjmuje panią
D u p o n t.
— Dzień dobry pani! Jak się cie­
szę, że p an ią znow u widzę.
Jak się pani czuje?
— Bardzo dobrze, a p a n i?
— Dość dobrze, dziękuję.
— Jak się czują pani dzieci?
Dziękuję, cała rodzina czuje
się dobrze. Ale proszę usiąść.
Proszę usiąść w tym fotelu.
Z araz p o d am pani filiżankę
herbaty. J a k ą pani lubi her­
batę? M ocną czy słabą?
— Ani za m o c n ą, ani za słabą.
— Czy pije pani z mlekiem czy
z cy try n ą ?
— Proszę z cytryną.
— Czy lubi pani herbatę dobrze
o sło d zo n ą?
— Nie. Przeważnie biorę tylko
jeden kawałek cukru.
— Proszę spróbow ać moich cia­
steczek. T o moja specjalność
i moi przyjaciele uważają je za
wyborne.
En effet! Ils sont exquis.
Alors, encore un petit gâteau.
Merci. Décidément je deviens 1
g o urm and e, et la gourm andise
c'est un péché.
Ne vous en faites pas. Pour un
péché, c'est un péché mignon.
Passons m ain te n an t au salon.
C'est la première fois que je
vois votre nouvel ap p artem en t.
C om bien de pièces avez-vous?
Q uatre grandes pièces.
Je vois que vous avez de très
jolis meubles.
C'est mon mari qui les a ach e­
tés. Voulez-vous voir le cabi­
net de travail de m o n m a r i ?
Très volontiers.
Alors suivez-moi, s'il vous
plaît!
Ah! quels jolis tableaux vous
avez là! Mais que représen­
tent-ils?
Celui-ci représente un cheval,
et celui-là un chien ou une
chèvre. C'est de l'art moderne.
Et m ain tenant si vous voulez
bien, passons à la cuisine.
Votre cuisine est bien a m é ­
nagée. Que de machines!
A quoi servent-elles?
Celle-ci sert à éplucher les lé­
gumes, et celle-là, à droite,
c'est une machine univer­
selle.
Vous avez deux fourneaux.
— Rzeczywiście! Są pyszne.
— A więc jeszcze je d n o cia­
steczko.
— Dziękuję. Zdecydowanie staję
się łakomczuchem, a ła k o m ­
stwo jest grzechem.
— Niech się pani tym nie przej­
muje. Jak na grzech, jest to
niewinny grzeszek.
Przejdźmy teraz do salonu.
— Po raz pierwszy widzę pani
nowe mieszkanie. Ile pani m a
p o k o jó w ?
— Cztery duże pokoje.
— Widzę, że m a pani bardzo
ładne meble.
T o mój m ą ż je kupił. Czy
zechce pani zobaczyć gabinet
(pracy) mego m ęża?
— Bardzo chętnie.
— A więc proszę za m ną.
— Ach! Jakie pani m a piękne
obrazy! A co one (właściwie)
przedstaw iają?
— Ten przedstawia konia, a t a m ­
ten psa lub kozę. T o jest
sztuka nowoczesna. A teraz,
jeśli pani sobie życzy, przejdź­
my do kuchni.
— Pani kuchnia jest dobrze urzą­
dzona. Ile urządzeń (dosl. m a­
szyn)! A d o czego one służą?
— T o służy do obierania warzyw,
a ta m to na praw o, to robot
uniwersalny.
— Ma pani dwie kuchenki.
201
— Oui, ce fourneau-ci est à gaz,
et ce fourneau-là à côté de la
fenêtre — à c h a rb o n . C o m m e
vous voyez je ne me fatigue
pas b eau co up p o u r faire du
feu. Et cette m achine que vous
voyez là-bas, c'est une m achine
à laver. Mais revenons à la
salle à m anger.
— T ak, ta kuch en ka jest na gaz,
a tam ta, obok okna, na węgiel.
Jak pani widzi, nie trudzę się
zbytnio, aby rozpalić ogień.
A to urządzenie, które pani
tam widzi, to pralka. Ale
wróćmy do pokoju stołowego
(jadalni).

Objaśnienia

1 C zasow n ik devenir od m ien ia się jak tenir.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

comment allez-vous? jak się pan(i) czuje?

et vous-m êm e? a pan(i) sa m (a)?
ne vous en faites pas niech się pan(i) nie przejmuje
servir à . . . służyć d o . . .
faire du feu rozpalać ogień

O D M I A N A C Z A S O W N I K A S U I V R E P O S T Ę P O W A Ć Z A , IŚ Ć Z A , IŚ Ć W ŚLAD,
Ś L E D Z IĆ

Présent

je suis [żd stfi] nous suivons [nu si/ivq)

tu suis [ty ^Vi J vous suivez [vu syive]
il suit [il sHi] ils suivent [// stfi : v)

Futur simple

je suivrai [żd suivre] etc. nous suivrons [nu syivrq] etc.

Passé composé

j’ai suivi [że jÿ/v/j etc. nous avons suivi [nuzavq syivi ] etc.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A S E R V IR S Ł U Ż Y Ć , P O D A W A Ć

Présent

je sers [żd se : r] nous servons [nu servq]

tu sers [ty se : r] vous servez [vu serve)
il sert [// se : r J ils servent [il serv]

202
 F u t u r simple
je servirai [żd servire] ctc. nous servirons [nu servirq) etc.

Passé composé

j’ai servi [że servi] etc. nous avons servi [nuzavq servi) etc.

Z A IM E K R Z E C Z O W N Y W S K A Z U J Ą C Y

celui-ci ten (tu) celui-là ten ( t am)

Są to zaimki wskazujące, które zastępują wymieniony ju ż uprzednio

rzeczownik. W zdaniu Celui-ci représente un cheval et celui-là
un chien ou une chèvre poprzednikiem zaim ków celui-ci et celui-là
jest rzeczownik tableau.
Dla lepszego zrozum ienia tych form p o ró w n a jm y :
ici tu là tam
ceci to (tu) cela tam to
celui-ci ten (tu) celui-là tamten
ce fourneau-ci ta k u ch en k a (tu) ce fourneau-là tam ta kuchenka

Z poró w n an ia tego wynika, źe zaimek rzeczowny wskazujący,

w wypadku przeciwstawienia dwóch rzeczowników, jest wzmocniony
za pom ocą partykuły ci lub là. F o r m a złożona z partykułą ci odnosi
się do osoby lub rzeczy bliższej, a form a z p artyku łą là do osoby lub
rzeczy dalszej, np. :
Je vois deux tableaux. Celui-ci, plus prés de m oi, représente un cheval et, celui-là,
plus loin, représente une chèvre.
Je vois deux m aisons. Celle-ci, plus près de m oi, est en briques et, celle-là, plus
loin, est en pierre.

F o rm y z a i m k a

Rod / a j męski Rodzaj żeński

1. p o j. 1. m n o g a 1. poj. 1. m n o g a

cclui-ci ten ceux-ci ci celle-ci ta celles-ci te

celui-là tamten ceux-là tamci celle-là tamta celles-là tamte

M ÊM E

W yraz m êm e, występując bezpośrednio po rzeczowniku lub zaim ku,

służy do szczególnego podkreślenia ich istoty (w tej funkcji o dpo w iada

203
o n o polskiem u: sam , we własnej osobie). Zaimek, p o którym wy­
stępuje m êm e, m a form ę akcentow aną.
moi-meme nous-memes
toi-même vous-mêmes
lui-même eux-mêmes
elle-même elles-mêmes

FU N K C JE Ł Ą C Z E N I A M I Ę D Z Y W Y R A Z O W E G O

Łączenie międzywyrazowe posiada m.in. funkcję składniową.

Istnienie lub brak łączenia jest czasem wskaźnikiem związku, jaki za­
chodzi między dwiema częściami zd an ia:
P orów najm y dwie wypowiedzi:
1. D e s m archands d e vins italiens [dc m a rja dvę italję]
2. D es m archands de vins^italicns [de m arja dvęzitalję]

W pierwszej wypowiedzi, gdzie brak jest łączenia międzywyrazo-

wego, przym iotnik italiens odnosi się d o marchands, a więc jest tu
m ow a o włoskich sprzedawcach win , w drugiej zaś — gdzie to łączenie
występuje, przymiotnik italiens odnosi się do vins, a więc chodzi tu
o sprzedawców win włoskich.

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q u'est-ce que m a d a m e D u ran d sert à m ad a m e D u p o n t ? Est-ce q u ’elle prend du lait

ou du c itr o n ? Est-cc q u ’elle aim e le thé fort ou léger? Est-ce q u e l l e aim e le thé bien
sucré? Est-ce q u e la gourm andise est un péché?

2. Przekształcić pytania z ćwiczenia 1. stosując inwersję czasownika.

3. W'edhig wzoru: Ce Uwre-ci est plus gros que celui-là , zbudować zdania przy zastosowaniu
następujących zestawów rzeczowników i przymiotników:
guide, com p let liste, longue rue, étroite m o n u m en t, beau — rom an, intéressant —
c a d e a u , distingué.

4. Przepisać zdania z ćwiczenia trzeciego używając rzeczowników vt liczbie mnogiej.

5. Przepisać jeszcze raz zdania z ćwiczenia trzeciego, zastępując stopień plus que stopniem
moins que.

204
TRENTE-CINQUIÈME LEÇON
O dmiana c za so w n ik a plaire . Zwrot c ’est à moi. Przeciwstawne określenia
miejsca . Miejsce zaim ków
M onsieur Dupont va chez le
coiffeur
Salon pour messieurs
— A qui le to u r ?
— C'est à moi.
— Vous désirez m o n s ie u r?
— Voulez-vous me coup er les
cheveux et me raser?
— Faut-il vous co u p e r les che­
veux c o u rts ?
— Coupez-moi les cheveux courts
derrière et sur les côtés, mais
ne me les coupez pas tro p
courts devant.
— Voulez-vous un s h a m p o o in g ?
— N o n , merci.
— Baissez un peu la tête, m on-
A qui le tour?
LEKCJA TRZYDZIESTA PIĄTA
o s o b o w y c h w zdaniu
Pan Dupont idzie do fryzjera
Salon m ęski
— N a kogo (teraz) kolej?
— N a mnie.
— C o pan sobie życzy?
— Zechce mnie pan ostrzyc (dosl.
obciąć włosy) i ogolić?
— Czy ostrzyc panu włosy k ró t­
ko?
— Proszę mi ostrzyc włosy k ró tk o
z tyłu i po bokach, ale niezbyt
k ró tk o z p rzed u .
— Czy życzy pan sobie umyć
głow ę?
— Nie, dziękuję.
— Proszę, niech pan pochyli nie-
205
 sieur. Voilà, c'est ça. Merci
bien. Vous avez beau co u ni de
pellicules; ferons-nous une
friction ?
— Très bien. Mais à l'eau de
Cologne.
— Voilà, c'est fini. Et m ainte­
nant je vais vous raser.
M a d a m e Dupont va chez
coiffeur
Salon pour d a m es
— Bonjour, monsieur.
— Bonjour, m adam e. Que d é ­
sirez-vous ?
— Pouvez-vous me faire un s h a m ­
p o o in g ?
— Certainem ent, m adam e. Asse-
yez-vous dans ce fauteuil.
D ans une seconde je suis à v o ­
tre disposition. Ferons-nous
une o n d u la tio n ?
— N o n , merci. Je p o rte les che­
veux longs et ils ne seront pas
suffisamment secs.
— Bien a u contraire! Sous le sé­
choir électrique, ils sécheront
très vite.
— Alors, dans ce cas, faites-moi
une p erm a n en te.
Regardez ce modèle. Est-ce
que cette mise en plis vous
plaît?
O ui. elle est assez jolie, mais
je préfère l'autre. Seulement
206
co głowę. Tak w ten sposób.
Dziękuję bardzo. Pan ma dużo
łupieżu; czy zrobim y nacie­
ranie?
— Bardzo dobrze. Ale wodą ko-
lońską.
— Już gotowe. A teraz pana
ogolę.
le Pani Dupont idzie do fryzjera
Salon dam ski
— Dzień dob ry panu.
— Dzień dob ry pani. Co pani
sobie życzy?
— Czy może mi p an umyć głowę?
Oczywiście, proszę pani. Pro­
szę usiąść w tym fotelu. Za
chwilę (za sekundę) jestem do
pani dyspozycji. Czy będziemy
robili ondulację?
— Nie, dziękuję. M am długie
włosy i nie wyschną (dosl. nie
będą dostatecznie suche) do­
statecznie.
— Wręcz przeciwnie! Pod su­
szarką elektryczną wyschną
bardzo szybko.
— W takim razie proszę mi zro­
bić trwałą (ondulację).
— Proszę spojrzeć na ten model.
Czy takie ułożenie pani się
podoba?
— T ak, jest dość ładne, ale wolę
to drugie. Proszę mi tylko
 ne me relevez pas tro p les zbytnio nie tapirow ać wło­
cheveux. sów.
Et ferons-nous une tein tu re? — Czy będziemy farbować
włosy?
Non, merci. — Nie, dziękuję.

Z w r o ty i w y ra ż e n ia do z a p a m ię ta n i a

à qui le tour? na k o g o kolej?

vous désirez monsieur (madame)? c o pan (pani) sobie życzy?
couper court ostrzyc krótko
c’est ça właśnie tak, w ten sp o sób
bien au contraire wręcz przeciwnie
dans ce cas w tym przypadku, w t aki m razie
mettre en plis ułożyć w fałdy

O D M I A N A C Z A S O W N I K A P L A IR E P O D O B A Ć S IĘ

Présent

je plais [żd ple] nous plaisons [nu plezą)

tu plais [ty p h ) vous plaisez [vu pleze J
il plaît [// pie] ils plaisent [il ple:z]

Futur simple

je plairai [żd phre) etc. nous plairons [nu plerq) etc.

Passé composé

j’ai plu [że ply] etc. nous avons plu [nuzavq p/y) etc.

1m p é r a t i f

plais! plaisons! plaisez!

[pie] [pltzq] [pleze)

Z W R O T C 'E S T À M O I

W zwrocie c’e s t à moi wyrażającym posiadanie, przynależność, po­

wiązanie, zaimek występuje w formie a k c e n t o w a n e j .
Ce rasoir est à toi (à lui etc.) — C ’est ton (son , etc.) rasoir.
C ’est à moi C'est m on tour

207
 P o d o b n ie:
C ’est à toi (Jui, elle, n ou s, v o u s, eux, elles) C'est ton (son, son , notre, votre, leur, leur)
tour.

P R Z E C IW ST A W N E O K R EŚL EN IA M IEJSC A

derrière z tyłu devant z przodu

dessus na w icr/chu dessous pod spodem
au-dessus nad au-dessous pod
sur na sous pod
à gauche na lewo à droite na prawo
près (tout près) blisko loin daleko

M IEJSC E ZA IM K Ó W O S O B O W Y C H W Z D A N IU

1. W zdaniach rozkazujących w formie twierdzącej i przeczącej:

a) f o r m a twierdząca b) f o r m a p rz e c z ą c a

C o u p ez-m o i les cheveux courts. Ne me c o u p e z pas les cheveux trop courts.

C o u p e z-les sur les côtés.
M ettez-moi un peu de poudre.
Asseyez-vous d a n s ce fauteuil.
Faites-moi une permanente.
Relevez-moi les cheveux.
N e les c o u p e z pas sur les côtés.
N e me m ettez pas de poudre.
N e vous asseyez pas dans cc fauteuil.
N e me faites pas de permanente.
N e me relevez pas les cheveux.

t t
Zaim ki o s o b o w e występują tu p o czasów Zaimki o s o b o w e występują tu p r z e d cza­
niku. sow nikiem .

2. W zdaniach pytających z zastosow aniem inwersji:

V o u lez-v ou s me couper les ch ev eu x et me raser?
P o u v ez-v o u s me faire un s h a m p o o in g ?

3. W zdaniach twierdzących w czasie futur proche:

W fu tu r p roche zaimek-dopełnienie występuje p o czasowniku po­
siłkowym a lle r i bezpośrednio przed bezokolicznikiem:
Je vais vous raser.
Je ne vais pas vous raser.
 Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A qui le coiffeur coupe-t-il les c h e v e u x ? Est-ce que M onsieur D u p on t veut un sh am p ooin g?

Que désire M m e D u p o n t ? Veut-elle se faire une teinture? Est-ce que ses cheveux se-
cheront vite? G râce à quoi sécheront-ils vite?

2. Przekształcić poniższe zdania według podanego modelu:

C’est son livre. Ce livre est à lui.

C'est m on cheval. C'est leur ballon. C'est sa robe. C ’est son enfant.

3. Wykorzystując zdania z ćwiczenia 2. wykonać ćwiczenie według podanych wzorów :

a) C’est son livre. Donnez-/*#/ ce livre.

b) Ce n’est pas son livre. N e lui donnez pas ce livre.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

Za naszym d o m e m jest mały ogród. Proszę skręcić w lew o. N a d m oim stołem znajduje
się lampa. N ie idźcie z b\ t daleko. W asz pies leży pod krzesłem. M ieszkam y na pierwszym
piętrze; pod nami jest parter. T o nic jest d alek o , to jest zupełnie blisko.

TRENTE-SIXIÈME LEÇON LEKCJA TRZYDZIESTA SZÓSTA

C zasow n ik i z a k o ń c z o n e na -ayer, -oyer, -uver . Stopień

najwyższy przymiotnika . Przysłówek (c. d. )

S o p h ie fa it d e s a c h a t s Z o s ia robi z a k u p y
Au m a g a s in de p ro d u its de W sklepie z k o s m e ty k a m i
b e a u té

Bonjour, monsieur. Dzień dob ry panu.

Bonjour, mademoiselle. Dzień dobry pani. Co pani
Qu'est-ce qu'il vous faut a u ­ sobie dzisiaj życzy?
jourd'hui ?

209
— Quelles crèm es avez-vous p o u r
les peaux sèches?
— N o u s avo ns plusieurs sortes
de crèmes. Voici une m a rq u e
que je vous recom m ande sour-
tout.
— - Est-elle vraim ent de bonne
qualité?
Oh! oui, elle r a j e u n i t 1 la peau
et rend - mille services, com m e
dit l'étiquette, en cas de plaies
et de blessures légères.
— Et co m m e n t rem ploie-t-on ?
— On nettoie la peau, on ap p li­
que cette crème à l'aide des
doigts et on la laisse sans es­
suyer le plus longtemps pos­
sible.
— Et ça coûte c o m b ie n ?
— T re n te francs.
— Bon, je prends cette crème. Et
avez-vous de bons p a rf u m s ?
— N ous av ons tout ce qu'il
210
— Jakie p an ma kremy na suchą
cerę?
— M am y kilka gatunków kre­
mów. Ale tę m arkę polecam
pani szczególnie.
— Czy on jest rzeczywiście do­
brej ja k o śc i?
Och! tak, o d m ła d z a skórę i od­
daje m nóstw o (dosl. tysiąc)
usług, ja k głosi etykieta,
w p rzy p ad k u blizn i drobnych
zranień.
— A ja k się go stosuje?
Oczyszcza się skórę, nakłada
się krem palcami i pozostawia
go nie ścierając możliwie naj­
dłużej.
— A ile on kosztuje?
— Trzydzieści franków.
Dobrze, biorę ten krem. A czy
ma pan dobre p e rfu m y ?
— M am y wszystkie najlepsze
 y a de meilleur: «Bocages»,
«Chypre». «Conquête», « T ro ­
piques», «M arrakech», «Peut-
-être», «Tendres Nuits». «La
Vallée Bleue », etc. e t c . . .
— Aidez-moi à faire m o n choix.
Je ne c o n n a i s :i pas votre goût ;
le p arfum est la plus person­
nelle des parures. Ainsi par
exemple, l'un c o n v i e n t 4 à une
sportive, d 'a u tre s à une brune
a i m a n t 5 plaire, à une blonde
rom antique, ou à une jeune
mariée.
— Je prends celui-ci: j'a im e
plaire.
Et moi. je vous trouve r o m a n ­
tique, et je vous conseille de
prendre celui-là.
— Bon, je le prends. Com bien
est-ce que je vous dois, m o n ­
sieur ?
— Ça fait en tout cinquante
francs, m adem oiselle... Merci
beaucoup. Au revoir, m a d e ­
moiselle.
— Au revoir, monsieur.
marki (dosl. wszystko co naj­
lepsze): „Bocages", „Chypre",
„ C o n q u ê te ", „Tropiques",
„ M a rr a k e c h " , „Peut-être",
„Tendres N uits", „La Vallée
Bleue" itd., it d .. .
— Proszę mi pom óc w wybo­
rze.
— Nie znam pani gustu; perfu­
my są najbardziej osobistą
z ozdób. Tak w ięc, na przykład,
jedne odpo w iad ają kobiecie
wysportowanej, inne brunetce,
lubiącej się podobać, inne ro­
mantycznej blondynce lub
młodej mężatce.
Wezmę te: lubię się podobać.
— A ja uważam panią za kobietę
rom antyczną i radzę wziąć
tamte.
— Dobrze, biorę je. Ile jestem
p a n u w inna?
— T o kosztuje razem pięćdzie­
siąt franków proszę p a n i .. .
Dziękuję bardzo. Do widzenia
pani.
— Do widzenia panu.

O b ja ś n ie n ia

1 C zasow nik rajeunir od m ien ia się jak finir.

1 C zasow nik rendre od m ien ia się jak attendre.
1 W zór o d m ia n y c zasow n ik a connaître znajduje się przy lekcji 70.
4 C zasow nik convenir od m ien ia się jak venir.
5 aimant — imiesłów współczesny, patrz lekcja 45.

21 1
 Z w r o ty i w y ra ż e n ia do z a p a m ię ta n i a

rendre service o d d a w a ć usługi, służyć

à l’aide d e . . . za p o m o c ą . . .
le plus longtemps possible m ożliw ie jak najdłużej
tout ce qu’il y a de meilleur w szystk o c o jest najlepsze
faire son choix wybierać, d o k o n y w a ć wyboru

C Z A SO W N IK I Z A K O Ń C Z O N E NA AYER, O Y E R , -U Y E R

Czasowniki I grupy zak o ń cz o n e w bezokoliczniku na -a y e r, -oyer,

-u y e r przed e niemym zam ieniają y na i.

O d m ia n a czasow nika nettoyer sprzątać

Présent

je nettoie f& w t ua] nous nettoyons [nu netuajq]

tu nettoies [ty n t t ua ] vous nettoyez [vu m t vaje]
il nettoie [// n n ua] ils nettoient [// netua]

Futur simpIe

je nettoierai [id m t uare] etc. nous nettoierons [nu nt'tuarq] etc.

Passé composé

j'ai nettoyé [że netuoje) etc. nous avons nettoyé [nuzavq netuaje ] etc.

O d m ia n a czaso w nika essuyer ścierać

Présent

j’essuie [że.syi] nous essuyons [ziuzesi/ijq]

tu essuies [ty esiji] vous essuyez [vuzestfije]
il essuie [// estfi] ils essuient [ilzestji]

Futur simple

j’essuierai [resifire) ctc. nous essuierons [nuzesijirq] etc.

Passé composé

j’ai essuyé [że esifije] etc. nous avons essuyé [nuzavq esifije] etc.

212
 O d m ia n a czasow nika payer płacić

Présent

jf paie [żd pt ] nous payons [nu p tjq J

lu paies [ty pi ] vous paye/, [n/ peje]
i! paie [/'/ pt] ils paient [il pt]

Futur simple

je paierai [żd pere] nous paierons [nu perą]

!ub payerai etc. lub payerons etc.

Passé composé

j*ai payé [że peje] etc. nous avons payé [nuzavq peje] etc.

Według tych w zorów odm ieniają się czasowniki: b a la y e r, zam iatać ;

s’ennuyer nudzić się ; envoyer wysyłać ; e ssa y e r p ró b o w a ćm ierzyć itd.

S T O P IE Ń N A JW Y Ż S Z Y PR ZYM IO TNIK A

Stopień najwyższy przym iotnika tworzy się przez dodanie d o stopnia

równego :
1. très,
il est très grand . très bon on jest bardzo duży, bardzo dobry.
2. łe (la) plus . . . ( - f ),
il est le plus grand o n jest najwyższy
3. le (la) moins . . . (— ),
il est le moins grand on jest najniższy.

Uwaga: stopień najwyższy przym iotnika bon (bonne):

bon le meilleur
bonne la meilleure

N iek tó re przymiotniki zakończone na -eur, np. m eilleu r, su p é rie u r

przyjmują w rodzaju żeńskim końców kę - e u re : m eilleure, su p é rieu re.

P R Z Y S Ł Ó W E K (c.d.)

Niektóre przysłówki mają formę nie wywodzącą się od rodzaju

żeńskiego przym iotnika, ja k n p .: bien dobrze ; m a i źle ; vite szyb ko ;
ensem ble razem.

213
 S topniow anie przysłówków jest po dobne ja k przy przymiotnikach,
tj. przez dod anie plus (m oins) w stopniu wyższym i le plus (le moins)
w sto p n iu najwyższym.

V.lte<..plus vite
.
moins vite
.4
le plus vite
.
le moins vite

Niektóre przysłówki stopniują się nieregularnie:

bien mieux le mieux
mal — pis — le pis
beaucoup plus — le plus
peu moins — le moins

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où S op h ie entre-t-elle? Q uelle crèm e achète-t-elle? C om bien coû te cette crèm e? F.st-cc

une crèm e de bonn e qual i t é? A l’aide de quoi applique-t-on cette crcm e sur la peau?
Est-ce que le vendeur connaît le goût de S o p h ie ? Lst-ce que Sophie aim e plaire?

2. Poniższe przymiotniki przekształcić na przysłówki zakończone na - m en t:

Froid, ch a u d , vrai, joli, exact, gai.

3. Przekształcić niżej podane zdania według wzorów:

a) Je ne sais pas faire mon choix. Aidez-moi à faire mon choix,

h ) Je ne sais pas faire mon choix. N e m’aidez pas à faire mon choix.

Je ne sais pas écrire cette lettre, il ne sait pas faire ce devoir. N o u s ne savo n s pas compter
les cartes. Ils ne savent pas faire les achats.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

W od a jest lepsza od w ina. S am o lot jest szybszy od sa m o c h o d u . M ężczyźni są mniej ka­

pryśni niż kobiety. On jest najinteligentniejszy z całej klasy. Pan Vernet jest bardzo za­
bawny. Pozostanę tu m ożliwie jak najdłużej. P okażę w am w szystko c o jest najlepsze
w tym mieście. Ten artykuł jest bardzo dobrej jakości. D ałem jej sw oją.m arynarkę do
czyszczenia.
TRENTE-SEPTIÈME LEÇON
Il reste . B udow a okresu w a r u n k o w e g o . R óżne funkcje que .
Łączenie między w yrazow e (c. d. )
Le p r o g r a m m e de la s e m a in e
— Bonjour, Sophie! Bonjour,
André!
— Bonjour, Jacques!
— Est-ce que vous savez qu'il
vous reste seulement une se­
maine à passer en F ran ce?
Faisons ensemble le p r o g r a m ­
me des journées que nous
avons encore à passer à Paris.
Voyons! Sophie, que veux-tu
faire d e m a in ?
— Tout d 'a b o r d , quel jo u r est-ce
demain ?
— Demain c'est lundi.
— Alors lundi, je désire m o n ter
au som m et de la T o u r Eiffel.
— C ’est entendu, dem ain, je vous
conduirai \ toi et André, au
sommet de la T o u r Eiffel. Et
toi A ndré, as-tu des projets
pour m ardi ?
— Mardi, je veux visiter la li­
brairie Hachette.
— C'est parfait. Et p o u r m e r­
credi, je vous propose une ex­
cursion à Reims, q u 'en dites-
-vous?
LEKCJA TRZYDZIESTA SIÓDMA
P r o g r a m ty g o d n ia
Dzień dobry Zosiu! Dzień
dobry Andrzeju!
— Dzień do bry Jakubie!
— Czy wiecie, że pozostaje wam
tylko tydzień pobytu (dosl.
d o spędzenia) we Francji?
Ułóżmy razem program dni,
które m am y jeszcze spędzić
w Paryżu. Proszę, Zosiu, co
chcesz robić j u t r o ?
— Przede wszystkim, jaki jest
ju t r o dzień ?
— J u tro jest poniedziałek.
— A więc w poniedziałek pragnę
wejść na szczyt Wieży Eiffla.
— Zgoda, ju tr o zaprow adzę was,
ciebie i Andrzeja, na szczyt
Wieży Eiffla. A ty Andrzeju,
czy masz jakieś projekty na
wtorek ?
— We wtorek chcę odwiedzić
księgarnię (wydawnictwa) H a­
chette.
— Doskonale. A na środę p ro ­
ponuję wam wycieczkę do
Reims. Co wy na t o ?
215
C'est une très bonne idée.
Mais co m m en t irons-nous
à Reim s? Par le train ou en
v o itu re ?
En a u t o c a r ; mais toi, André,
si tu veux, tu peux aller à b i­
cyclette.
Je ne suis pas assez bète p o u r
aller à Reims à bicyclette. Tout
d 'a b o r d , c'est tro p loin et
après, si j'arrive fatigué je
n'aurai pas envie de visiter
la ville.
Alors c'est entendu, to u t le
m o n d e va en a u to c a r et p er­
sonne ne reste à Paris.
Et s'il fait mauvais te m p s ?
S'il fait mauvais temps, nous
irons q u an d même. Et n 'o u ­
bliez pas vos appareils p h o to ­
graphiques.
Et p ar où p asserons-nous?
Par Meaux, La Ferté et par
d ’autres villes et villages de
Champagne.
Cette excursion sera assez fa­
tigante. C'est p o u rq u o i, jeudi
il fau dra te reposer. Vendredi
nous visiterons une dernière
fois Paris, samedi ch acu n fera
ce qui lui plaît et d i m a n c h e . ..
D im anche, c'est le départ.
O b ja ś n ie n ia
1 O dm iana c z a so w n ik a conduire podana w Ickcji 21.
216
T o bardzo d o b ra myśl. Ale jak
pojedziemy d o Reim s? Pocią­
giem czy sa m o c h o d e m ?
— A u to k a re m ; ale ty, Andrzeju,
jeśli chcesz, możesz jechać ro*
we rem.
— Nie jestem taki głupi, żeby je­
chać d o Reims na rowerze.
Przede wszystkim to jest zbyt
daleko, a po za tym, jeśli przy­
jadę zmęczony, nie będę miał
ochoty na zwiedzanie mia­
sta.
— A więc zgoda, wszyscy jadą
au to k arem i nikt nie zostaje
w Paryżu.
— A jeśli będzie brzydka pogoda?
— Jeśli będzie brzydka pogoda,
pojedziemy mimo wszystko.
I nie zapomnijcie aparatów
fotograficznych.
— A którędy pojedziemy?
Przez Meaux, La Ferté i przez
inne iniasta i wioski Szam pa­
nii.
T a wycieczka będzie dość mę­
cząca. Dlatego też w czwartek
trzeba ci będzie wypocząć.
W piątek ostatni raz zwie­
dzimy Paryż, w sobotę każdy
będzie robił, co m u się po­
doba, a w niedzielę...
— W niedzielę (jest) wyjazd.
 Z w r o ty i w y ra ż e n ia do z a p a m ię ta n i a

tout d'abord najpierw

c'est parfait d o sk o n ale
qu’en dites-vous c o o tym myślicie
avoir envie de infinitif mieć o c h o t ę na bezokolicznik
tout le monde wszyscy
quand même m im o w szystk o

IL R E S TIC

Czasownik r e s te r występuje często w formie bezosobowej (il reste)

P o ró w n ajm y :
Dans cc paquet, il reste deux cigarettes. W tej paczce zostają dw a papierosy.
Il me reste deux cigarettes. Zostają mi dwa papierosy.
Il vous reste une sem aine à passer en Pozostaje w am tydzień do spędzenia we
France. Francji.

W wyrażeniu il me re ste zaimek m e występuje w funkcji d o p e ł­

nienia dalszego.

P o ró w n ajm y :
il me reste il nous reste
il te reste il vous reste
il lui reste il leur reste

BUDOW A OKRESU W ARUNKOW EGO

Podstaw ow a stru k tu ra o k r e s u w a r u n k o w e g o — to związek

dwóch członów : zdania głównego z orzeczeniem w p ré se n t oraz zd a­
nia podrzędnego w prow adzanego za p o m o c ą spójnika si jeśli z orze­
czeniem również w p ré se n t.

P rzy k ład y :

Z d a n ie główne Zdanie podrzędne

{présent) (si h présent)

Je p a r s ................................................................... .s’il fait beau.

Je r e s t e ................................................................... s ’il pleut.
Je s o n ................................................................... si vous dites encore un mot.

217
J e vous donne ce l i v r e .................................. s ’il vous intéresse.
Tu peux s o r t i r ..................................................... si tu n’es pas content.
Tu peux y aller à b i c y c l e t t e ........................ si tu veux.
T é l é p h o i i e - m o i ..................................................... si tu es d'accord.

Orzeczenie w zdaniu głównym wyrażone w p ré s e n t ma wartość

czasu przyszłego.
O bok wyżej przedstawionej struktury istnieje również inna, w której
orzeczenie zdania głównego występuje w f u tu r sim ple.
Zdanie główne Zdanie podrzędne
(futur simple) U i -f présent)

Je p a r t i r a i ............................................................... s ’il fait beau.

Je r e s t e r a i ............................................................... s ’il pleut.
Je s o r t i r a i ............................................................... si vous dites encore un mot.
Je vous donnerai ce l i v r e ............................. s’il vous intéresse.

U w a g a : W okresie w a r u n k o w y m kolejność c z ło n ó w : zdanie g łó w n e — zdanie pod­

rzędne jest d o w o ln a .

Zdanie podrzędne Zdanie główne

(»J présent) (futur simple)

S i j’arrive fatigué.................................................. je n’aurai pas envie de visiter la ville.

.S’il fait b e a u ........................................................... nous irons en prom enade.
S* il fait m auvais tem p s..................................... nous irons quand mêm e.

W powyższych przykładach zdania podrzędne w prow adza spójnik

si jeżeli.
Nie należy go mylić z:
a) si = czy zam iast e st-c e q u e w zdaniach pytających zależnych:
Est-ce que vou s êtes très o c c u p é ?
D ites-m oi si v o u s êtes très occupé.

b) s i - ta k , îak bardzo — wyrażenie intensywności:

Il est si o ccu p é! On jest taki zajęty!

R Ó Ż N E FUNKCJE QUE

P oznane dotychczas funkcje que to:

a) zaimek pytający co w roli p o d m io tu lub dopełnienia:
Q u ’est-ce que c'est?
Q ue veux-tu faire d em a in ?
Q u ’en d ite s-v o u s?

218
 b) zaimek względny w prow adzający rozwinięcie dopełnienia bliż­
szego :
Faisons en sem b le le program m e des jo u rn ées que nous avons encore à passer à Paris.

W tekście lekcji spotykam y inną jeszcze jego funkcję; que wy­

stępuje ja k o spójnik że , w prow adzający zdanie podrzędne (dopełnie­
niowe).
F.st-cc que v o u s savez qu 'ii vous reste seulement une semaine à passer en France?

Podajemy kilka przykładów z takim zastosow aniem que.

Je trouve q u e . . . Uważam, ż c . . . J ’affirme que . . . Twierdzę, ż e . . .
Je pense q u e . . . M yślę, ż e . . . Je vois q u e . . . W idzę, ż c . . .
Je crois q u e . . . Sądzę, ż e . . . Je sais q u e . . . W iem , ż e . . .

Ł Ą C Z E N I E M I Ę D Z Y W Y R A Z O W E (c.d.)

Zjawiska fonetyczne towarzyszące łączeniu między wyrazowemu.

1. W artość foniczna końcowej spółgłoski wyrazu.
Końcowe spółgłoski wyrazów, które w łączeniu międzywyrazowym
„odzyskują" swą wartość foniczną, m ogą ulegać procesowi u b e z -
d ź w i ę c z n i e n i a lub u d ź w i ę c z n i e n i a . N a fakt takich zmian wska­
zują rozbieżności ich formy słownej i graficznej.
a) W łączeniu międzywyrazowym spółgłoski: p, t, z, n, r — wy­
kazują zgodność foniczno-graficzną.

P rzy k ład y :
p trop^aimable [îroptmabl ] ; t — petit^homme [plitJm] ; z prenez^en [prJneza]'.
n en^hiver [anivt r]\ r premierwćtage [prJmjereta : ż)

b) Spółgłoski d i g ulegają ubezdźwięcznieniu [/] i [A], zaś f, s, x

udźwięczniają się [v], [2 ], [z].

P rzy k ład y :
d grand „homme [gratem] f — neuf_ans [nœva]
g — long^été [lukete] s — des^enfants [dezafa]
x — dix_étudiants fdizetydja]

2. Z achow anie się samogłosek nosowych.

Samogłoski nosowe w procesie łączenia międzywyrazowego bądź
zachowują zabarwienie nosowe, bądź przekształcają się w zespół

219
samogłoski ustnej 4 spółgłoska nosowa, tzn. d e n a z a l i z u j ą się.
Czasem możliwe są obydw a warianty wymowy.

P rzy k ład y :
a) zachow ania nosow ości:
bien | bję]: bien aimable [bjętnmabl] ; rien à faire [rjęnaft : r\ en avant [anava J; en effet
[aneft] ; en hiver \anive : r] ; on entend [ąnata J; un enfant [wna fu J; aucun homme
«*>///]

b) denazalizacji:
pleiii air [płem: : rj; vilain enfant [vilvnafa]\ vain espoir [venesp^a : r]; certain écrivain
[strftnekrivç] ; bon enfant [/P/iq/u]; bonhomme [6^/f^m]; bonhomie [bonami]

Dotyczy to zwłaszcza samogłosek nosowych w wyrazach zakoń­

czonych
•* na -ain, -ein.
c) obydw u rodzajów wymowy:
mon enfant [mąnafa)\ \mOnafa\\ ton esprit [tąmspri], [nnrspri]: son oncle [sąną : A/].
[sonq : A/J

ĆWICZENIA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q u'est-ce q u e S op h ie veut faire d e m a in ? Qui est-cc qui conduira S op h ie au sommet

de la T o u r EifTel? Q u'est-ce q u'A n dré va visiter m ardi? C o m m en t nos a m is iront-ils
à Re i ms ? Pourquoi André ne veut-il pas aller à R e im s à bicyclette? N o s amis,
iront-ils à R eim s s’il fait m auvais tem p s? Est-cc q u e l'excursion sera fatigante?

2. Podać właściwą formę (osobę i czas) czasowników podanych w nawiasach:

Si tu m ’écris, je te (répondre). S'il fait beau, je (sortir) en ville. S'il pleut, n o u s (rester)
à la m aison. Si j'ai le tem ps, je (voyager). Si tu vas avec m oi, tu (être) fatigué.

3. Odpowiedzieć na następujące pytania w formie twierdzącej i z użyciem zaimków oso­

bowych:

Est-ce que v ou s trouvez que Pierre est beau? Est-ce que vou s pensez que M adam e Verne1
est co n ten te de ses e n fa n ts? Est-ce q u e vo u s croyez que cette excursion sera fatigante?
Est-cc que v o u s a v e / constaté que cette crèm e est b o n n e?

4. Pytania z ćwiczenia 3. przekształcić stosując inwersję gramatyczną.

220
TRENTE-HUITIÈME LEÇON LEKCJA TRZYDZIESTA ÓSMA

O dm iana c zasow n ik a paraître . O dm iana czasow n ik a couvrir .

Si w arun kow e . Si wzm acniające . Struktura zdania w języku
francuskim . Łączenie między w yrazow e (c. d. )

Au sommet de la Tour Eiffel Na szczycie W ieży Eiffla

— N ous voici au pied de la T o u r — O to jesteśmy u stóp Wieży

Eiffel. Sophie, regarde bien ce
m onu m ent. H a la forme d 'u n
A majuscule, la première lettre
du m o t . . .
— Amour!
Oui. c'est ça! Et maintenant
m o n to n s au sommet. De là-
haut, nous verrons tout Paris.
Eiffla. Przypatrz się Zosiu d o ­
brze tej budowli. Ma kształt
dużego A, pierwszej litery sło­
w a...
— A m o u r (miłość)!
- Tak jest! A teraz wjedźmy na
szczyt. Z góry zobaczymy cały
Paryż.
*

— Permets-moi 1 de regarder en­ — Pozwól mi jeszcze trochę p o ­

core un peu ce magnifique
m onum ent. En quelle année
a-t-il été co n stru it?
— En 1889 *. Sa construction
a duré deux an s; elle a été
commencée en 1887.
— Quelle est sa h a u te u r ?
— 306 mètres. C'est le plus haut
m o num en t du m o n d e après un
gratte-ciel de New York qui
a 403 mètres, avec 102 étages.
Mais ne nous a tta rd o n s pas
plus longtem ps ici et m o n to n s
au sommet. Un si beau p a n o ­
ram a nous attend là-haut.
patrzyć na tę wspaniałą b u ­
dowlę. W którym roku została
o n a wzniesiona?
— W 1889. Jej budo w a trwała
dwa lata; rozpoczęto ją w roku
1887.
— Jak a jest jej wysokość?
— 306 metrów. Jest to najwyższa
budowla świata po drapaczu
c h m u r w N ow y m Jorku, który
m a 403 metry i 102 piętra. Ale
nie zatrzym ujm y się tutaj dłu­
żej i wejdźmy na szczyt. Ocze­
kuje nas na górze przepiękna
panoram a.

* [dizij i sa katrà v{‘ nœf) albo [m il lji sa katrJ Vf n œ f J

221
 Enfin, nous voici au sommet.
Ah! Que Pdri-s est beau! Et
les gens paraissent petits c o m ­
me des mouches.
Les au tos ressemblent à des
jouets. Jacques, quels sont ces
ja rd in s au pied de la T o u r ?
U n si beau panoram a n o u s attend là-haut
— Ce sont les jard in s du C h a m p
de Mars. De l'autre côré coule
la Seine; au milieu de la Seine
tu vois les tours cariées de
N o tr e D am e. Et là-bas, très
loin, le d ô m e des Invalides
to u t couvert d 'o r.
Regarde, Jacques, ce grand
jard in, là-bas, derrière cette
église.
— Ce n'est pas un ja rd in , c'est
un cimetière.
— Mais, là, un peu plus près,
c'est bien un h ô p ital? Dans
222
— Wreszcie jesteśmy na szczycie.
— Ach! Jaki Paryż jest piękny!
A ludzie wydają się mali jak
muchy.
— S am ochody są p o d o b n e do
zabawek. Co to za ogrody
u stóp wieży, Ja k u b ie ?
— T o są ogrody na Polu Marso­
wym. Po drugiej stronie płynie
S ekw ana; pośrodku Sekwany
widzisz czw oro kątne wieże
N o tre D am e. A tam , w oddali,
k o p u ła pałacu Inwalidów, cała
pokryta złotem.
— Spójrz, Jakubie, na ten wielki
ogród, tam, za tym kościołem.
— T o nie jest ogród, to cmentarz.
— A tam , trochę bliżej, to za­
pewne szpital? N a dziedzińcu
 la cour, on voit des infirmiers
et des infirmières en tabliers
blancs.
— Oui, c'est un hôpital. Mais
il fait froid ici, couvre tes
épaules.
Quelles belles ph o to s on peut
faire d'ici.
En effet, la vue est nette a u ­
jo u rd 'h u i, et du som m et de
la T o u r Eiffel, on a une si
belle image de Paris. Mais
il faut déjà descendre, si nous
ne voulons pas être en retard
pour le dîner.
widać pielęgniarzy i pielę­
gniarki w białych fartuchach.
— T ak, to jest szpital. Ale tu
jest zimno, nakryj ramiona.
— Jakie piękne zdjęcia można
tu (dosl. stąd) robić.
Rzeczywiście, widoczność jest
dziś d o bra i ze szczytu Wieży
Eiffla ma się tak piękny obraz
Paryża. Ale trzeba ju ż scho­
dzić, jeśli nic chcemy się spóź­
nić na obiad.

Objaśnienia

Champ de Mars. U stóp Wieży Eiffla ciągnie się na przestrzeni I km długości i 220 m
szerokości park zwany Polem M arsow ym . Park ten został urządzony między 1908
a 1928 r. na terenie d a w n eg o pola m anew rów przyległego d o szkoły wojskowej (École
Militaire). Powierzchnia parku w ynosi o k o ł o 21 ha.
Hôtel des Invalides. Zespół b u d y n k ó w u r a z z kościołem ufu n d ow an y przez L ud­
wika XIV dla i nwal i dów wojennych. Budow a tego pięknego zespołu architektonicznego
trwała 5 lat, od 1671 d o 1676 r. pod ki erunki em architekta Libéral Bruant. Dziś znaj­
duje się tam M uzeum W'ojska, a pod w ielk ą kopułą kościoła le D ô m e des Invalides -
spoczywają prochy N a p o le o n a I.
1 C /asow n ik permettre odm ienia się jak mettre.

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

au pied d e . . . u stóp...
là-haut na górze, na szczycie
de là-haut z góry. ze szczytu
près blisko
plus près bliżej
un peu plus près trochę (nieco) bliżej
d’ici stąd
être en retard spóźnić się

223
 O D M I A N A C Z A S O W N I K A P AR A ÎT R E W Y D A W A Ć S I Ę

Présent
je parais [żd part] nous paraissons [/;// p a n są ]
tu parais [ty part] vous paraissez [vu par tse]
il paraît [// p a n ] ils paraissent [// pares]

Futur simple

je paraîtrai [żd p a n tre ) ctc. nous paraîtrons [nu pare trą] etc.

Passé composé

j'ai paru [że pary] etc. nous avons paru [nuzavq pary] etc

Według tego wzoru odm ienia się również czasownik connaître

znac.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A C O U V R IR P R Z Y K R Y W A Ć

Présent

je couvre [żd ku : vr] nous couvrons [nu kuvrq]

tu couvres [ty ku : vt] vous couvrez [vu kuvre]
il couvre (// ku : vr] ils couvrent f/7 ku : vr]

Futur simple

je couvrirai [żd kuvrire] etc. nous couvrirons [//// kuvrirq] etc.

Passé composé

j'ai couvert [że kuvt : r] ctc. nous avons couvert [nuzavq kuvt : r] etc.

Podobnie odm ieniają się czasowniki: offrir ofiarować; souffrir

cierpieć; ouvrir otwierać.

S ł WARUNKOWE

Il faut descendre, si nous ne voulons pas être en retard.

Il faut travailler, si nous vouions être riches.
Il faut n o u s respecter n o u s-m êm es, si nous voulons être respectés par les autres.

S / W ZM A C N IA JĄ C E

Un si beau panoram a n o u s attend là-haut.

La vue est si nette aujourd'hui.
D u so m m et de la T o u r Eiffiel o n a une si belle image de Paris.

224
 STRUKTURA Z D A N IA W JĘZ Y K U FRANCUSK IM

Zdanie orzekające w jęz. francuskim posiada najczęściej następu­

jącą stru k tu rę :

Podmiot -b Orzeczenie Dopełnienie; Orzecznik

Tu vois les tours

On voit des infirmiers
Les autos ressemblent à des jouets
Ce n’est pas un jardin
Les gens paraissent petits

Jeśli zdanie orzekające zaczyna się od okolicznika, a w orzeczeniu

występuje czasownik nieprzechodni (nie wymagający dopełnienia)
lub czasow nik zw?rotny, wówrczas jego stru k tu ra jest zazwyczaj n a ­
stępująca :

Okolicznik Orzeczenie -f* Podmiot

1 ---------- - - - _____ s-.,-_____ . - _____ -" - - 1
D e l ’autre côté coule la Seine
Au pied de la Tour Eiffel s’étend le Champ de Mars

Ł Ą C Z E N I E M I Ę D Z Y W Y R A Z O W E (c.d.)

O dróżniam y trzy rodzaje łączeń między wyrazowych :

1. Łączenie o b o w i ą z u j ą c e (liaison obligatoire).

Łączenie o b o w i ą z u j ą c e występuje zawsze, zarów no w mowie

potocznej, ja k i w mowie uroczystej, np.:
IIs_ont [ilzą]

Łączenie to będziemy oznaczać znakiem

2. Łączenie f a k u l t a t y w n e (liaison facultative)

Łączenie f a k u l t a t y w n e jest łączeniem, które m ożna uwzględnić

albo pom inąć. Uwzględnia się je na ogół w mowie uroczystej

S Mosvip.iv po francusku 225

lu b b a rd z o starannej. N a to m ia s t w mow ie potocznej raczej się je
pomija.
Łączenie f a k u l t a t y w n e będziemy oznaczać znakiem. [.
l’o u t ^ y va [tutiva], [tu i va]

3. Łączenie n i e d o z w o l o n e (liaison interdite)

Łączenie n i e d o z w o l o n e zaliczamy d o błędów wymowy.

Sytuacje, w których łączenie nie występuje, będziemy oznaczać
znakiem | .
Après onze heures [apre qzœ.r]

Podajemy kilka podstaw ow ych wskazówek dotyczących łączenia

o b o w iązu jąceg o .
a) między rodzajnikiem a rzeczownikiem po nim następującym:
4M Mf ^ 00 **

un_enfant [œnafa] ; des_ enfants [dezafa]

b) między przymiotnikiem a rzeczownikiem po nim następującym:

les petits _enfants [le ptizafa]

c) między zaimkiem a czasownikiem po nim następującym:

nous^avons [nuzavq]', ils^ont [iIzą]

d) m iędzy jednosylabowym i przyim kami a słowem po nich nastę­

pującym :
w **
en _ ćtć [anete]; dans^une rue [dazyn ry]

e) między w yrazem określającym a wyrazem określanym :

mon^enfant [mąnafa]; eet^enfant [srtafa]

f) między czasownikiem a zaim kiem -podm iotem w formie py­

tającej :
o n t^ ils [qtil]

g) między przysłówkami tout, très, bien i wyrazem, d o którego

się o d n o s z ą :
très^heureux [trezŒro] ; bien_aimable [bjęnemabl]

h) w wyrażeniach skostniałych:
Comment„allez-vous ? [k^matalevu]

226
 ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Quelle f o r m e la T o u r Eiffel a - t - e l l e ? Q u ’est-ce q u ’o n voit d u h a u t d e la T o u r Eiffel? E u

quelle a n n é e a-t-elle été c o n s t r u i t e ? C o m b i e n d e t e m p s a d u r é sa c o n s t r u c t i o n ? Est-cc le
plus h a u t m o n u m e n t d u m o n d e ? Q u e l est le p lu s h a u t m o n u m e n t d u m o n d e ? A q u o i
les a u to s resse m ble n t-e lle s d u h a u t de la T o u r Eiffel?

2. Przetłumaczyć na język francuski następujące zdania:

Jeśli b ę d z ie p a d a ć deszcz z o s ta n ę w d o m u . T e n w id o k jest t a k i piękny. (Ty) nie lubisz

tego k r e m u ? A le ż t a k , lubię g o b a r d z o . W ie ż a Eiffla jest b a r d z o w y s o k a . U s t ó p tej b u ­
dowli płynie S e k w a n a . Z n a j d u j e m y się w c e n t r u m P a ry ż a . W dali r o z c ią g a się Pole M a r ­
sowe. Spieszm y się, jeśli nie c h c e m y się s p ó ź n ić . Z w y s o k o ś c i wieży Eiffla w id a ć cały
Paryż. L u b ię s p a c e r o w a ć u s tó p wieży Eiffla.

3. Użyć w odpowiednim czasie i formie czasowniki w nawiasach:

Si tu veux, n o u s (aller) a u c i n é m a . S'il (venir), elles s e ro n t c o n te n t e s . Si n o u s tra v a illo n s,

nous (av o ir) b e a u c o u p d ’a r g e n t . Si je (être) sage, j ’a u r a i u n e r é c o m p e n s e . Si v o u s prenez
votre lait, v o t r e m ère v o u s ( d o n n e r ) d u c h o c o l a t . S'il fait f ro id , elles (rester) à la m a is o n .
Si tu ne r e s p e c te s p a s la loi, t u (av o ir) des e n n u is.

TRENTE-NEUVIÈME LEÇON LEKCJA TRZYDZIESTA DZIEWIĄTA

C z a s imparfait . W y r a ż a n ie celu . Imiesłów u p r z e d n i c z a s o w n ik ó w

o d m i e n i a n y c h ze sło w e m p o s i ł k o w y m avoir . O d m i a n a
c z a s o w n i k ó w écrire i lire . Ł ą c z e n ie m ię dz y w y r a z o w e ( c.d .)

l i n e lettre L is t

— Q u ’cst-ce que tu fais, So phie? — Co robisz, Z o siu ?

— J'écris à mes amis de Pologne — Piszę do swoich przyjaciół
p o u r leur dire que j ’ai fait un w Polsce (dosl. z Polski), aby
bon voyage. im donieść, że odbyłam piękną
(dosl. d o b rą) podróż.

227
— Voici m a lettre. Je l'ai écrite
en français. Veux-tu la lire?
P o ur corriger les fautes d'o r-
tographe?
— T u as bien deviné.
— Alors, voyons ce que tu as
écrit.
— «Chers Amis,
Je vous écris ces quelques m ots
po u r vous dire que j'ai fait un
bon voyage. D ans le train j'ai
fait la connaissance d 'u n jeune
professeur français, Jacques
D u ran d , qui voyageait en c o m ­
pagnie de son ami. A ndré, un
journaliste anglais. 11 faisait
très beau. Pendant le voyage,
Jacques fumait sa pipe et
lisait des jo u rn a u x . A ndré et
moi, nous regardions la c a m ­
pagne p a r les fenêtres et nous
parlions de nos voyages».
C o m m e n t trouves-tu m a let­
tre?
— - Il n'y a pas de fautes d 'o r t h o ­
g raphe mais la lettre est peu
intéressante. Je vois que tu ne
fais pas de progrès dans l'art
épistolaire. Il fallait dire à tes
amis co m m en t tu as passé ta
première semaine à Paris.
— T u trouves que m a lettre n'est
pas bien faite?
— Je ne dis pas ça, mais tu peux
dire à tes amis des choses
beaucou p plus intéressantes,
228
O to mój list. N apisałam go po
francusku. Czy zechcesz go
przeczytać?
Dla popraw ienia błędów orto­
graficznych ?
— (Dobrze) zgadłeś.
A więc zobaczmy, co napi­
sałaś.
•— „Drodzy Przyjaciele ,
Piszę d o W as tych kilka słów,
aby W am donieść, że odbyłam
piękną podróż. W pociągu po­
znałam pewnego młodego pro­
fesora francuskiego, Jakuba
D urand, k tó ry podróżował
w towarzystwie swego przyja­
ciela Andrzeja, dziennikarza
angielskiego. Była ładna po­
goda. W czasie podróży Jakub
palił fajkę i czytał gazety.
Andrzej i ja oglądaliśmy przez
o k n o k rajo b raz i mówiliśmy
o naszych p o d ró ż a c h ".
— J a k ci się p o d o b a (dosl. jak
znajdujesz) mój list?
— N ic m a błędów ortograficz­
nych, ale list jest mało inte­
resujący. Widzę, że nie robisz
postępów w sztuce pisania lis­
tów. Trzeba było powiedzieć
twoim przyjaciołom, ja k spę­
dziłaś swój pierwszy tydzień
w Paryżu.
— Uważasz, że mój list nie jest
dobrze napisany?
— Tego nie mówię, ale możesz
opowiedzieć swoim przyjacio­
łom o rzeczach znacznie bar-
 par exemple q ue nous avon s
éié au cinéma, que nous so m ­
mes m ontés au som m et de la
T o u r Eiffel, etc.
Alors je recommence m a lettre.
Voici le contenu de la d e u ­
xième lettre de Sophie:
« Chers A mis.
Je suis à Paris depuis un mois.
Com me le temps a passé vite!
Hier je suis m on tée au sommet
de la T o u r Eiffel. G râce à l'as­
censeur, au bout de cinq m i­
nutes je me suis trouvée au
troisième étage. Le soleil était
déjà couché et il faisait m oins
chaud que pendant le jo u r.
Une légère brise soufflait du
côté de la Seine. Sur le C h a m p
de M ars il y avait beau coup de
m on de et les gens semblaient
à des mouches. Les eaux de
la Seine avaient la c o u leu r du
ciel. C'était magnifique. Je
vous invite donc à venir à Pa­
ris et vous embrasse tous bien
fort.
Sophie»
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
faire la connaissance d e . . .
en compagnie d e . . .
grâce à . . .
au hout de cinq minutes
coucher
dziej interesujących, na przy­
kład, że byliśmy w kinie, że
wjechaliśmy na szczyt Wieży
Eiffla itd. ’
A więc zaczynam list na nowo.
O to treść drugiego listu Zo-
„ Drodzy Przyjaciele.
Jestem w Paryżu od miesiąca.
Jak szybko minął czas! W czo­
raj byłam na szczycie Wieży
Eiffla. Dzięki windzie, po pię­
ciu m inutach, znalazłam się na
trzecim piętrze. Słońce już za­
szło i było chłodniej ( dosl.
mniej ciepło) niż w dzień. Od
strony Sekwany wiał lekki
wiatr. Na Polu Marsowym
było dużo ludzi. Wyglądali oni
jak muszki. Wody Sekwany
miały kolor nieba. T o było
wspaniałe. Z a p ra sz a m Was za­
tem do przybycia do Paryża
i ściskam wszystkich bardzo
m ocno.
Zosia"
zawrzeć zn ajom ość z . . .
w t owar zys t wi e . . .
dz i ę k i ...
p o upływ ie pięciu m in u t
z a c h o d z ić (o słoń cu )
229
 CZAS IM PARFAIT

II faisait très b e a u .
J a c q u e s fumait s a p ip e et lisait d e s j o u r n a u x .
A n d r é et m o i nous regardions la c a m p a g n e p a r la f e n ê tre et nous parlions de n o s voyages.
L e soleil é ta it d é j à c o u c h é et il faisait m o i n s c h a u d q u e p e n d a n t le j o u r .
U fallait d ire à te s a m i s c o m m e n t t u a s p a s s é t a p r e m iè r e s e m a i n e à Paris.

W powyższych zdan iach czasowniki występują w formie imparfait

(czas przeszły niedokonany). Imparfait wyraża czynności trwające
lub pow tarzające się w przeszłości.
F orm y im parfait tw orzy się o d pierwszej osoby liczby mnogiej
czasu teraźniejszego przez odrzucenie końcówki -ons i dodanie dla
poszczególnych o sób następujących k o ń có w ek : -ais, -ais, -ait, -ions,
-iez, -aient.

P o ró w n ajm y :
Passé com posé Imparfait

j’ai fait z r o b i ł e m je faisais r o b iłe m

j’ai bu w y p iłem je buvais piłem
je me suis arrêté z a t r z y m a ł e m siç je m’arrêtais z a t r z y m y w a ł e m się

Imparfait c z a s o w n i k a fumer

je fumais [zJ f y m t ] nous fumions [nu fym jq]

tu fumais [ty fu m e ] vous fumiez [vu fymje]
il fumait [// fy m t] ils fumaient [// fymt:]

Imparfait c z a s o w n i k a être

j ’étais [żete] nous étions [nuzetjq]

tu étais [ty ete] vous étiez [vuzetje]
il était [il ete] ils étaient [ilzete]

Imparfait c z a s o w n i k a avoir

j’avais [.zave] nous avions [nuzavjq]

tu avais [ty avf] vous aviez [vuzavje]
il avait [il <jvf] ils avaient [ilzave]

230
 W Y R A Ż A N IE CELU

pour + b e z o k o l i c z n i k

W lekcji 26 om aw iane było wyrażanie p r z y c z y n y w zespo­

łach zdań pytających ( P o u r q u o i.,.? ) i orzekających (Parce que
(qu’) . . . ) .

Pourquoi est-il si o c c u p é ? D la c z e g o jest tak bardzo zajęty?

Parce qu'il a b eaucoup de travail. P o n iew a ż m a d użo pracy.

Pytanie P ou rq uoi? może również dotyczyć c e l u . W zdaniu o rzek a­

jącym cel ten może być w yrażony za p o m o c ą struktury : pour 4* b e z ­
o k o liczn ik .
— V eux-tu lire cette lettre?
— P ourqu oi?
— Pour corriger les fautes d ’orthographe.

Pourquoi travaillez-vous?
N o u s travaillons pour être heureux.

Pourquoi écrivez-vous à vos am is?

Je leur écris pour leur dire que j ’ai fait un bon voyage.

IM IE SŁ Ó W U P R Z E D N I C Z A SO W N IK Ó W
O D M I E N I A N Y C H Z E S Ł O W E M P O S I Ł K O W Y M A V O IR

Cette lettre, je l’ai écrite en français.

Imiesłów czasu przeszłego czasow ników odmienianych ze słowem

posiłkowym avoir (tutaj — écrite) zgadza się co do rodzaju i liczby
z dopełnieniem bliższym, jeżeli dopełnienie to stoi p r z e d i m i e ­
sło w em .
W przytoczonym zd an iu dopełnieniem bliższym jest 1’ — o d p o ­
wiednik la lettre (r. żeński, 1. pojedyncza).
G dy dopełnienie bliższe występuje p o c z a s o w n i k u , imiesłów
przeszły tych czasow ników pozostaje bez zmiany.

P o ró w n ajm y :
Il a écrit cette lettre en anglais II l'a écrite en anglais
Nous avons écrit ces lettres en français — N o u s les avons écrites en français

231
 O D M IA N A CZASO W NIK A É C R IR E P ISA Ć

Présent

j’écris [żekri] nous écrivons [nuzekrivq]

tu écris [ty e k ri] vous écrivez [vuzekrive J
il écrit [/'/ ekri] ils écrivent fiL ekri : v]

Futur simple
j’écrirai ctc. [żekrire] nous écrirons [nuzekrirq] etc.

Passé composé

j’ai écrit [że ekri ] etc. nous avons écrit [nuzavq ekri] etc.

I m p a r fait

j’écrivais [żekrive] nous écrivions [nuzekrivjq]

tu écrivais [ty ekrive] vous écriviez [vuzekrivje]
il écrivait [// ekrivt] ils écrivaient [ilzekrive]

O D M I A N A C Z A S O W N I K A L IR E C Z Y T A Ć

Présent

je lis [żd li] nous lisons [nu lizq]

tu lis [ty li] vous lisez [vu lize]
il lit [// li] ils lisent [// li : z]

Futur simple
je lirai [żd lire] etc. nous lirons [nu lirą] etc.

Passé composé

j’ai lu [że ly] etc. nous avons lu [nuzavq ly] etc.

Imparfait
je lisais [żd lize] nous lisions [nu lizjq]
tu lisais [ty lize] vous lisiez [vu lizje]
il lisait [// lize] ils lisaient [// lize]

Ł Ą C Z E N I E M I Ę D Z Y W Y R A Z O W E (c.d.)

Łączenie niedozwolone

Łączenie nie występuje w następujących w yp ad k ach :

a) między rzeczownikiem liczby pojedynczej a przymiotnikiem;
un soldat étranger [œsolda etraże]

232
 b) między zaim klem -pod m io tem ils, elles, on występującym mię­
dzy czasownikiem (w formie pytającej) a wyrazem następnym;
ont-ils eu peur? [ątil ! y pœ : r]
ont-elles assez, m angé [atel j use m aże ]

c) między rzeczownikiem -podm iotem a czasownikiem, który po

nim następuje;
Les Français aiment le vin [le frase | em v<?]

d) między spójnikiem et a wyrazem następnym ;

11 est paresseux et étourdi [ile pareso e | eturdi )

e) między comment a wyrazem n astęp n y m ;

Comment avez-vous passé vos vacances [k^ma avevu pase vo vaka : s]
Comment est-il? [koma | et il]

ĆW IC ZEN IA

1. Przekształcić poniższe zdania stosując imparfait :

Je suis en retard. Tu es conten t. J'écris une lettre. Les eaux de la Seine o n t la couleur
du ciel. Je ne dis pas ça. Je voyage en c o m p a g n ie de m on ami . Q u ’cst-ce que tu fais ce
matin? Je veux lire cette lettre. N o u s lisons des journaux. Sa lettre est peu intéressante.
Il faut travailler beaucoup.

2. Podać prawidłowe formy czasowników:

w s k a z ó w k a : pierwszy z czasowników w passé composé , drugi — w imparfait:

Quand je (rentrer), tu (écrire) une lettre. Q u an d vous (venir), je (travailler) dans m on

bureau. Q uand n o u s (arriver), v ou s ne (être) pas là. Q uand le téléphone (sonner), elle
(lire).

3. Odpowiedzieć na następujące p\ tania:

A qui Sophie écrit-elle? D e qui a-t-elle fait la co n n aissa n ce dans le trai n? Q ue faisait
Jacques pendant le v o y a g e ? Q u e faisait S o p h ie pendant ce tem p s? D epu is combien
de tem ps S op h ie est-elle à Paris?

4. I)wa pierwsze pytania z poprzedniego ćwiczenia sformułować bez zastosowania inwersji.

5. Przetłumaczyć na język polski następujące zdania, zwracając uwagę na wartość zna­

czeniową q u e :

Je trouve que vou s ne travaillez pas assez. Q ue faites-vous ce soir? C ’est Valentine que
je rencontre dans la rue. Je crois que v o s parents sont co n ten ts de vous. Voici un film
intéressant q u e je veux voir. Je sais q u e v ou s parlez français.

233
QUARANTIÈME LEÇON
O kolicznik i . Strona zwrotna
dans combien de tem p s... . Wyrazy o funkcji ekspresy wnej .
Łączenie m iędzy wy razowe (c. d.)
Vers Reims
— M o n to n s vite, notre a u to car
part d an s deux minutes.
— Enfin, nous voici in s ta llé s 1
à nos places. Jacques, range
nos affaires dans le filet!
— Tiens, nous p a r to n s déjà!
— En effet. N o u s somm es a r r i­
vés juste à temps.
— H eureusement p o u r n ous le
m o teu r ne fait pas b eau co u p
de bruit et nous p o u rro n s
p arler à notre aise.
— D a n s com bien de temps se-
rons-nous à R eim s?
— D ans deux heures.
— Alors, nous roulons à une
b o n n e allure.
— N o u s arriverons bientôt à Châ-
teau-Thierry.
— Est-ce que nous nous y a rrê ­
terons longtem ps?
— Oh non : juste le tem ps de nous
reposer un peu et de faire un
casse-croûte.
— Qu'il fait bon rouler à travers
la cam pagne! Regarde les
c h a m p s ; le blé est hau t et
23*4
LEKCJA CZTERDZIESTA
o znaczeniu biernym . Zwrot
Do Reims
— Wsiadajmy szybko, nasz au­
to k a r odjeżdża za 2 minuty.
— N o , nareszcie, siedzimy (już)
na swoich miejscach. Jakubie,
połóż nasze rzeczy na półce
(siatce)!
— Proszę, ju ż odjeżdżamy!
— Rzeczywiście. Przyszliśmy aku­
rat na czas.
— N a szczęście dla nas m o to r nie
robi dużo hałasu i będziemy
mogli swobodnie rozmawiać.
— Za ile czasu będziemy
w R eim s?
— Z a dwie godziny.
— Jedziemv więc z du żą (dosl
dobrą) szybkością.
— Przyjcdziemy wkrótce d o Châ-
teau-Thierry.
— Czy długo się ta m zatrzy­
mamy?
— O nie; tylko tyle (czasu), ile
potrzeba, aby trochę odpo­
cząć i coś przekąsić.
— Jak to milo jechać przez wieś!
Spójrz na p o la ; zboże jest wy­
sokie i żółte, ju ż jest dojrzałe.
 Q u ’il fait b o n r o u l e r à tra v e rs la c a m p a g n e !
jaune, il est déjà mûr. C'est
certainement du blé d'hiver.
On a dû le semer en novembre
et bientôt on le coupera.
— Mais regarde cette ferme Ià-
-bas, au milieu des cham ps,
avec sa m aison en briques.
C o m m e elle est jolie, n'est-ce
pas?
— Elle n'est pas mal. Et. à l'au­
tre bout de la cour, on voit un
petit âne qui m ange du foin.
— T u te tro m p es; c'est de la paille.
Mais cela ne m 'étonne pas,
à travers tes lunettes la paille
ressemble au foin. Com m e
elle est maigre la pauvre bête!
— O n l’a attachée à la branche
d ’un arb re p o u r l'empêcher
d'aller m anger l'herbe du j a r ­
din. Ah! Que les hom m es sont
m échants po u r les animaux!
— Je te conseille de mettre des
T o jest z pewnością zboże
ozime. M usiano je posiać w li­
stopadzie i wkrótce będzie się
je żąć (dosl. zetnie).
— Spójrz-no na tę fermę z m u ­
row anym (dosl. z cegły) d o ­
mem, tam , wśród pól. Jakże
o n a jest piękna, p r a w d a ?
— Jest niebrzydka. A z drugiej
strony p o d w ó rz a widać m a ­
łego osła, k tóry je siano.
— Mylisz się; to jest słoma. Nie
dziwi mnie to jedn ak, przez
twoje okulary słoma p o d o b n a
jest d o siana. Jakie o no jest
chude, to biedne zwierzę!
— Przywiązano je d o (gałęzi)
drzewa, aby nie m ogło jeść
(dosl. nie dopuścić do jedze­
nia) traw y w ogrodzie. Ach!
Jakże ludzie są źli dla zwie­
rząt!
— Radzę ci założyć różowe oku-
 lunettes roses. T u verras alors lary. Będziesz wówczas wi­
ła vie en rose. działa życie w różowych ko­
lorach ( dosl . na różowo).

Objaśnienia

1 . . . nous voici in s ta llé s ... = nous som m es installés . Voici zastępuje tutaj czasownik
être.

Z w ro ty i w y ra że n ia do z a p a m ię ta n ia

a rriv e r ju ste à tem ps przybyć akurat na czas

à son aise bez skrępow ania, sw o b o d n ie
ro u ler à une bonne allure jechać z dużą szybkością
juste le tem ps de faire un casse-croûte akurat tyle czasu, ile trzeba, aby przegryźć
à travers poprzez

O K O L IC Z M K I

O k o l i c z n i k i oraz rów now ażne im wyrażenia występują w języku

francuskim zazwyczaj p o czasow niku.

O d p o w ied z i P y ta n ia

M o n t o n s v i t e . .. C o m m en t ?
N o u s pourrons parler à n o tre aise. C o m m en t ?
N o u s rou lon s à une bonne allure. C o m m en t ?
N o tr e autocar part dans d eux minutes. Q uand?
N o u s partons déjà. Q uand?
N o u s s o m m e s arrivés ju ste à tem ps. Q uand?
R a n g e n o s affaires d a n s le filet. O ù?
N o u s n o u s y arrêterons longtem ps. C om bien de tem p s?

S T R O N A Z W R O T N A O Z N A C Z E N IU B IE R N Y M

Strona zw rotn a może posiadać wartość strony biernej.

Le blé se sème en novem bre = O n sème le blé en novembre.

T o sam o zdanie m ożna sform ułow ać w stronie biernej:

Le blé est semé en novembre.

236
 O to inne przykłady:
Cette maison se voit de loin.
Cette maison es! vue de loin.
O n voit de loin cette maison.

A travers ces lunettes, la vie se voit en rose.

A travers ces lunettes, la vie est vue en rose.
A travers ces lunettes, on voit la vie en rose.

Z W R O T D A N S C O M B IE N DE T E M P S ...

Pytanie: D ans combien de t e m p s ? jest pytaniem o okres (czasu), jaki

upłynie d o interesującego nas m om entu. O dpow iedź informująca
o przewidywanym upływie czasu posiada strukturę:

dans 4- okres (czasu)

Dans com bien de tem ps part notre a u to c a r? N o tr e autocar part dans deux minutes.
Dans com bien de tem ps sero n s-n o u s N o u s serons à Reim s dans d eux heures,
à R eim s?

W YRAZY O FUNKCJI EK SPR ES YW NEJ

Wyrazy si, que, com m e, quel występują często w funkcji stylistycz­

nej, służąc do wyrażania i potęgow ania aspek tu emocjonalnego.
C ’est si bon! T o takie dobre!
Il est si méchant! Jakiż o n (jest) zły!
Q u ’il fait bon ici! Jak tu dobrze!
C o m m e je suis heureux! Jaki jestem szczęśliwy!
C o m m e le tem ps passe vite! Jak sz y b k o mija czas!
Q u elle chance! C o za szczęście!
Q u e l malheur! C o za nieszczęście!

Ł Ą C Z E N I E M I Ę D Z Y W Y R A Z O W E (c .d .)

W niektórych sytuacjach istnieją wątpliwości, czy należy, czy też nie

należy zastosować łączenia (dotyczy to zwłaszcza form gramatycznych).

237
 Poniżej podajem y przykłady, z których m o ż n a łatwo wywnioskować,
w jakich p rzy p ad k ac h łączenie jest o b o w i ą z u j ą c e a kiedy nie­
d o z w o l o n e |.

ils elles
S o n t-ils heureux? S ont-elles heureuses?
Peuvent-ils 1entrer? Peuvent-elles | entrer?
S o n t-ils | arrivés? S ont-elles | arrivées?
Iront-ils au cin ém a ? Iront-elles au cin ém a?
R eviedront-ils aujourd’hui? R eviendront-elles aujourd'hui?
Ilsw aim en t leursw cnfants. E lleswa im e n t leu rs^ cn fants?
I ls _ y vont. E lle s ^ y vont.

ĆW IC ZEN IA

1. O dpow iedzieć n a n a stę p u jąc e p y ta n ia :

D a n s com b ien de tem ps n o s am is seront-ils à R e im s? Est-ce qu'ils s'arrêteront longtemps

à Château-Thicrry? F.n quelle saison de l'année sè m e -t-o n le blé d'hiver? En quelle saison
sc font les semailles d'été? C o m m en t S op h ie verra-t-elle la vie à travers les lunettes roses?

2. D o poniższych odpow iedzi utw orzyć p y tan ia stosując inwersję i w ykorzystując podane
w n aw iasach w yrazy p y ta ją c e:

N o u s m o n to n s vite ( C o m m e n t . . . ) . N o u s rangeons nos affaires dans le filet. ( O ù ...) .

N o u s partons dans deux m inutes. ( Q u a n d . . . ) . N o u s roulons à bonn e allure. (C o m ­
m e n t . . . ) . N o u s y resterons longtem ps. (C om bien de t e m p s .. .) .

3. S k o n stru o w ać te sa m e p y ta n ia bez inwersji.

4. P rz e tłu m a c z y ć n a język fra n c u sk i:

Będziemy w W arszawie za dwie godziny. On wyjeżdża za dw a dni. Wyjedziecie stąd za

trzy tygodnie. Za miesiąc będę u was. Za ile dni ta praca będzie u k o ń c z o n a ? W racam do
kraju za miesiąc.
QUARANTE ET UNIÈME LEÇON
Liczebniki u ła m k ow e . O dm iana czasow n ik a n a ître . Przedrostek
re- . W yrażanie gradacji ilości i intensyw ności . Zaimek
nieodm ienny le
A Château-Thierry
N o u s voici à C hâteau-Thierry.
C o m m e tu vois, c'est un petit
en droit très tranquille, non
loin de Paris.
— A com bien de kilomètres de
Reims so m m es-n ou s?
— Je ne sais pas, mais je vais
le voir sur m a carte. C'est
une carte de la région. Voici
Reims. C herch on s m a in te n an t
C h âteau -T h ierry qui se trouve
au sud-ouest de Reims. Ça
y est. J'ai tro uv é; nous som ­
mes à peu près à soixante-dix
kilomètres de Reims.
— Y a-t-il quelque chose d 'in té­
ressant à voir à C hâteau-
-Thierry ?
— La maison o ù est né La F o n ­
taine. Voyons, toi, qui aimes
tant la poésie, tu dois le sa­
voir.
- Si nous allions la voir? Qu'en
penses-tu? J'aim e tellement
les fables de La Fontaine.
— N o u s n'av o n s pas le temps. 11
y a ta n t de choses à voir
à Reims. D'ailleurs nous re-
LEKCJA CZTERDZIESTA PIERWSZA
VV Château-Thierry
— O to i jesteśmy vv Château-
-Thierry. Jak widzisz, jest to
mała miejscowość, bardzo spo­
kojna, niedaleko od Paryża.
— Ile (dosl. jesteśmy) kilometrów
od R eim s?
— Nie wiem, ale zaraz sprawdzę
to na mapie. T o jest mapa
(tego) regionu. O to Reims. Po­
szukajmy teraz Château-Thier-
ry, które leży na południowy
zachód od Reims. O, już. Z n a ­
lazłem; jesteśmy prawie sie­
demdziesiąt kilometrów' od
Reims.
— Czy w C hâteau-T hierry jest
coś ciekawego do zobacze­
n ia ?
— D om , w którym urodził się
La Fontaine. Proszę, ty, która
ta k lubisz poezję, musisz o tym
wiedzieć.
— G dybyśm y tak poszli go z o ­
baczyć? Jak myślisz? Tak
bardzo lubię bajki La Fon-
taine'a.
— Nie m am y czasu. Jest tyle
rzeczy do zobaczenia w Reims.
Zresztą za dwie m inuty od-
239
 E n effet, je suis t o u j o u r s d a n s la lu ne
p a rto n s d a n s deux minutes. Il
est m êm e tem ps de rem onter
dans l’au to car.
— Mais, si nous co n tinu on s ainsi,
nous ne verrons pas m êm e le
tiers, que dis-je, le q u a rt de
ce que nous nous sommes p r o ­
mis de voir.
— Que faire! Le temps presse.
Il faut m onter! Voilà qui est
fait. Et m a in te n an t remets ton
appareil p h o to g rap h iq u e dans
le filet. Tiens! c'est très c u ­
rieux. Je ne retrouve plus m o n
jo u rn a l.
— T u le tiens à la main.
— En effet. Je suis toujours dans
la lune.
— T u es très distrait.
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
nous voici
à peu près
240
jeżdżamy. Ju ż nawet jest czas
wsiadać do au to k aru .
— N o , jeżeli tak będziemy robili
dalej, to nie zobaczymy nawet
trzeciej, co mówię, czwartej
części tego, co obiecaliśmy so­
bie zobaczyć.
— C o robić! Czas nagli. Trzeba
wsiadać! G otow e. A teraz o d ­
łóż swój a p a ra t fotograficzny
na półkę. Proszę! T o bardzo
ciekawe. Nie m a (dosl. nie o d ­
najduję) mojej gazety.
— T rzym asz j ą w ręku.
— Rzeczywiście. Wciąż jestem na
księżycu.
— Jesteś bardzo roztargniony.
o t o jesteśm y
blisko, o k o ło
 quelque chose d’intéressant co ś ciekaw ego
d’ailleurs zresztą
voilà qui est fait g o to w e
être dans la lune być na księżycu (w znaczeniu:
być roztargnionym )

L IC Z E B N IK I U Ł A M K O W E

W języku francuskim używane są następujące liczebniki ułam kow e:

pół la moitié (un demi, une demi)
jed n a trzecia le tiers
jed na czwarta le quart
jed na piąta le cinquième, la cinquième (partie)

Pozostałe m ają identyczne formy z liczebnikami porządkowymi.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A N A ÎT R E U R O D Z IĆ S IĘ

Présent

je nais [żd w ] nous naissons [nu nesą]

tu nais [ty ne] vous naissez [vu ne se]
il naît [il «f] ils naissent [// m.v]

F u tu r sim p le

je naîtrai [zd ne tre] etc. nous naîtrons [nu netrq] etc.

1m p a r f a i t

je naissais [żd «fje] nous naissions [nu nesjq]

tu naissais [ty vous naissiez [vu nesje]
il naissait [// nese] ils naissaient [// nese]

P assé com posé

je suis né (née) [żd syi //?] etc. nous sommes nés (nées) [nu som ne] etc.

P R Z E D R O S T E K RE-

W języku francuskim przedrostek re- sygnalizuje powtórzenie czyn­

ności:
N o u s repartons.
fi est tem ps de remonter dans l’autocar.

241
 /frm ets ton appareil dans le filet.
Je ne retrouve plus m on journal.

W Y R A Ż A N I E G R A D A C J I IL O Ś C I I I N T E N S Y W N O Ś C I

Rzeczownik : beaucoup de tant de tellement de trop de

Czynność: beaucoup tant tellement trop
Cecha : très si tellement trop
Ok reślenie uzupełńiające : très si tellement trop

P rzy k ład y :
Rzeczownik
Il y a beaucoup de choses à voir. Il y a tellement de choses à voir.
Il y a tant de choses à voir. Il y a trop de choses à voir.

Czynność
J ’aime beaucoup la poésie. J ’aime tellement la poésie.
J ’aime tant la poésie. J ’aime trop la poésie.

Cecha
Tu es très distrait. Tu es tellement distrait.
Tu es si distrait. Tu es trop distrait.

Ok reślen ie uzupełńiajqce
C ’est très loin. C'est tellement loin.
C ’est si loin. C ’est trop loin.

ZA IM EK N IE O D M IE N N Y LE

Le m oże występować w funkcji zaim ka (nieodm iennego — p r o ­

n o m n e u t r e ) , który o d p o w ia d a polskiem u to:
Je ne sais pas, m ais je vais le voir sur ma carte.
N ie wiem , ale zaraz zo b a czę to na mapie.

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A com b ien de kilomètres de R eim s se trouve C hâteau-Thierry? Q u ’est-ce q u ’on peut

visiter à C hâteau-Thierry? Pourquoi nos am is ne sont-ils pas allés voir la maison où
est né La F o n tain e?

242
2. 1. zupełnie za pom ocą beaucoup de, beaucoup, très

Sur le ch a m p de Mars il y a . . . m o n d e . J'aime . . . l e s fables de La Fontaine. N ous

sommes . . . heureux de v ou s voir. Tu marches . . . lentement.

3. W ykonać ponownie ćwiczenie 2. sto su ją c: tant de, tant , si.

QUARANTE-DEUXIÈME LEÇON LEKCJA CZTERDZIESTA DRUGA

O dm iana czasow n ik a rire . Przysłówki sp o so b u . Bezokolicznik

w funkcji dopełnienia . Strona bierna c z a so w n ik ó w . Wyrażenia
c'e st . . . q u i , c ’est . . . q u e . Łączenie międ żyw y razow e (c.d.)

A Reims W R e im s

— Enfin, nous voici devant la — Wreszcie. Jesteśmy przed pięk­

belle cathédrale de Reims!
— Allons nous jo in d re à ce
gro up e de touristes; ils ont un
guide.
Bonjour, mesdam es et mes-
si e u r s. A p p roc hez-vo u s u n
peu.
La cathédrale que vous voyez
a été dém olie el brûlée en p a r­
tie pendant la guerre de dix-
-neufcent q u ato rz e — dix-neuf
cent dix-huit.
On p e u t lire l'histoire de ce
m o n u m e n t d an s la pierre et
dans les sculptures qui le dé­
corent. Voyez-vous là-bas cet
ną k a te d rą w Reims!
Przyłączmy się do tej grupy
turystów ; oni mają przew od­
nika.
•• Dzień dobry państwu. Proszę
się trochę zbliżyć.
K atedra, którą państw o widzą,
została częściowo zburzona
i spalona podczas wojny ty­
siąc dziewięćset czternaście —
tysiąc dziewięćset osiem na­
ście.
Historię tego zabytku można
odczytać z kamienia i rzeźb,
które go zdobią. Czy widzą
państw o tego (dosl. tam ) anio-

243
 ange en p ie rr e ? Il rit, n'est-ce
p a s ? N o n , m esdam es et mes­
sieurs, les anges ne rient pas,
les anges sourient et c ’est parce
que notre ange sourit q u 'o n
l'appelle le «Sourire de Reims».
Quelle belle dentelle de pierre!
Les m oyen s ne jou en t qu'un rôle
d e deuxièm e ordre
Oui, Mademoiselle, les sculp­
teurs du M oyen-Age savaient
bien m a n ier leurs outils. Mais
le beau vient av ant to u t du
c œ u r et de l'esprit; les moyens
ne jo u e n t q u 'u n rôle de d eu ­
xième ordre.
— Viens, on va faire quelques
photos.
— T u as raison, je n'aime pas
beaucoup les explications des
guides.
Mais, mon Dieu! J'ai oublié
244
ła z k am ien ia? Śmieje się,
p ra w d a ? Nie proszę państwa,
anioły nie śmieją się, anioły się
uśmiechają; ponieważ nasz
anioł się uśmiecha, nazywają
go „Uśm iechem Reims”
Jak a piękna k o ro n k a kamien­
na!
— Tak. proszę pani, rzeźbiarze
średniowiecza umieli dobrze
władać swymi narzędziami.
Ale piękno wypływa przede
wszystkim z serca i umysłu;
środki odgrywają rolę tylko
drugorzędną.
— C hodź, zrobimy kilka zdjęć.
— M asz rację, nie bardzo lubię
wyjaśnień przewodników.
— A\ch, mój Boże! Zupełnie za-
complètement dc prendre mon
appareil.
Mais non, tu l'as laissé dans
l'autocar.
Heureusement!
Eh bien, m aintenant allons vi­
siter l'intérieur de la cathé­
drale.
A ttends encore un instant, je
vais éteindre m a cigarette. Là.
c'est fait. Allons-y. Seulement,
ne parlons pas tr o p fort.
Et ne to u c h o n s à rien.
pom niałem wziąć aparat fo­
tograficzny.
Ależ nie, zostawiłeś go w a u ­
tokarze.
— N a szczęście!
— A więc chodźm y teraz zwie­
dzić wnętrze katedry.
— Zaczekaj jeszcze chwilkę, zga­
szę papierosa. G otow e. C h o d ź­
my tam . Tylko nie rozm a­
wiajmy zbyt głośno.
— I nie dotykajm y niczego.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

en partie częściow o
nłest-ce pas? nieprawdaż?; prawda?
c’est fait g otow e

O D M I A N A C Z A S O W N I K A R /R L Ś M IA Ć S IĘ

Présen t

je ris [z* ri] nous rions [nu rjq J

tu ris [ty ri] vous riez [vu rje]
il rit [// ri] ils rient [il ri]

Passe com pose

j’ai ri [z<> ri] etc. nous avons ri [nuzavq ri] etc.

Fut ur simple
je rirai [że rire] etc. nous rirons [///< rirq J etc.

Im p a r fa it

je riais [z<* rjt] nous riions [nu rijq]

tu riais [ty rjt] vous riiez [v« ri je]
il riait [// rjt] ils riaient [il rjt]

245
 PRZYSŁÓW KI SPO SO BU

bien dobrze
m al źle
vite szybko
volontiers chętnie

Funkcję przysłów ka spo so b u m ogą również pełnić niektóre przy­

m iotniki.
chanter faux fałszow ać (śpiew ać fałszywie)
chanter juste śpiewać czysto
parler h a u t, parler fort m ó w ić głośn o
parler bas m ó w ić cicho
voir clair w idzieć wyraźnie
payer cher płacić drogo
sentir bon pachnieć pięknie

Miejsce przy słó w k a:

Przysłówek sposobu występuje na ogół p o czasow niku:
Il parle lentem ent.
11 a parlé lentem ent.

Przysłówki bien i m al w orzeczeniach dwuczasownikowych (forma

osobow a - f bezokolicznik) występują zwykle bezpośrednio przed
bezokolicznikiem, a w' czasach złożonych bezpośrednio przed imie­
słowem.

P o ró w n ajm y :
Il travaille bien. Il n’a pas bien travaillé.
N o u s d ev o n s bien travailler.
Les sculpteurs savaient bien manier leurs II a bien travaillé.
outils.

B E Z O K O L IC Z N IK W F U N K C JI D O P E Ł N IE N IA

Bezokolicznik występujący ja k o dopełnienie poprzedzony jest naj­

częściej przyim kiem de:
J’ai o u b lié de prendre m o n appareil. Z ap o m n iałem wziąć swój aparat.

Inne przykłady czasow ników używanych z przyim kiem de: accepter,

continuer, finir, oublier, permettre, proposer, refuser.

246
 Rzadziej p o p rzed zo n y bywa przyim kiem à :
Les passants sc préparent à monter dans Przechodnie przygotowują się d o wejścia
l’autobus. d o autobusu.

W języku polskim występuje w tych sytuacjach bezokolicznik lub

rzeczownik odczasow nikow y, a więc: przygotowują się . by wejść lub
przygotowują się do wejścia.
Oto inne czasow niki używane z przyim kiem à : aimer, s ’amuser,
commencer, décider, s ’habituer, obliger, se préparer, renoncer.
Bezokolicznik-dopełnienie nie jest p o przed zan y przyimkiem, gdy
w orzeczeniu występują następujące czasowniki: pouvoir, devoir,,
espérer, savoir, vouloir, laisser, désirer, croire i b ardzo często aimer:
Je p eux aller à bicyclette.
V o u s devez apprendre à jouer au bridge.
Ils espèrent aller à R eim s.
Ils savaient manier leurs outils.
Je veux parler à André.
N o u s aim ons jouer au bridge.

S T R O N A B IE R N A C Z A S O W N I K Ó W ( V O I X PASSIVE)

F o rm y strony biernej tw orzone są według następującego schematu:

1

formy o s o b o w e czasow nika participe passé

p o siłk o w ego être c zasow n ik a p o d ­
(we wszystkich czasach) staw ow ego

P o ró w n ajm y :

S tron a c z y n n a S tron a b iern a

Ce m onsieur lit le journal. Le journal est lu p a r ce monsieur.

Ce m onsieur u lu le journal. Le journal a été lu p a r ce monsieur.
P ierre conduit la voiture. La voiture est conduite p a r P ierre.
P ie rre conduira la voiture. La voiture sera conduite p a r P ierre.
P ierre conduisait la voiture. La voiture était conduite p a r P ierre.

Passif de résultat

La cathédrale a é té brûlée. Les m a ison s ont été brûlées.

La cathédrale a é té dém olie. Les m aisons ont é té démolies.

247
 P a s s if de résultat wyraża wynik pewnego działania bez wskazania
w ykonaw cy (sprawcy).
U w a g a : Imiesłów uprzedni w form ach strony biernej wykazuje z g o d n o ś ć c o do rodzaju
gram atycznego i liczby z rzeczow nikiem , którego d otyczy cz y n n o ść (rezultat czynności)
w yrażona przez c z a so w n ik p od sta w o w y .

W Y R A Ż E N I A C'EST... Q U I , C ’EST... QUE

W yrażenia c ’e st . . . qui używamy, gdy chodzi o podkreślenie

i uwypuklenie p o d m io tu .
C ’est Sophie qui m ’attend.

Z d an ie to jest odpow iednikiem polskich: T o (właśnie) Zofia na

m nie czeka. (O soba), k tó r a na m nie czeka, to Zofia.
Inne części zd ania p odk reśla się za p o m o c ą wyrażenia c ’e s t . . . que:
C ’est parce que notre ange sourit qu'on T o (właśnie) dlatego, żc nasz anioł się
l’appelle le «Sourire d e Reim s». uśm iecha, nazywają go „Uśmiechem
R e im s” .

Podajem y p rzy k ła d o w o transformacje zd an ia: Sophie revenait du

m arché avec Pierre — uwypuklające kolejno trzy różne jego elementy
(op rócz o rzecze n ia) :
1. C ’est Sophie qui revenait du marche av ec Pierre.
2. C ’est du m a rc h é q u e S o p h ie revenait avec Pierre.
3. C ’est avec P i e r r e que Sophie revenait du marché.

Ł Ą C Z E N I E M I Ę D Z Y W Y R A Z O W E (c.d.)

Między przyimkiem à a wyrazem, który go poprzedza, na ogół nie

m a łączenia.
Ilustrują to niżej p o d a n e przykłady:
Bon | à rien. M a u v ais | à manger.
C o m p ter de un | à vingt. Ils so n t utiles à tout le m onde.
Ou bois | à brûler. Ils sont prêts | à discuter.
D e s gens | à la page. Le dîner est prêt | à servir.
D e s cuillers | à potage. D eux à deux.

248
 Ć W IC ZEN IA

1. W niżej podanych zd a n ia c h użyć przy słó w k a bien :

Tu lis. Tu ne lis pas. Tu as écrit cette lettre. Tu n'as pas écrit cette lettre. Il faut travailler.
Tu d ois pouvoir parler français.

2. W niżej podanych zd aniach użyć przy słó w k a m a l :

Ils lisent. Ils n’écrivent pas. Ils n'ont pas écrit cette lettre. Ils n ’ont pas chanté cette c h a n ­
sons. U ne faut pas écrire. Ils ne doivent pas écrire.

3. N a stęp u ją ce z d a n ia p rze k sz ta łcić trz y k ro tn ie stosując z a k a ż d y m raz e m wyrażenie

c'est . . . que odnośnie do innego ich elem entu:
a) Je m c prom enais hier soir à pied clans les rues de Reims.
b) N o u s so m m es allés hier à R e im s avec nos amis.

4. O dpow iedzieć na n astę p u jąc e p y ta n ia :

Quand la cathédrale de R eim s a-t-elle été brûlée? Q u ’est-ce q u ’o n peut )ire dans les
pierres et les sculptures qui décorent cette cathédrale? Q u'ap pelle-t-on le „Sourire de
Reims” ? D ’où vient le beau? Les m o y en s jouent-ils un rôle de premier ordre dans l’ar­
chitecture?

5. N a stę p u ją c e zdania podać w stro n ie biernej:

Un guide nous acco m p a gn e. N o u s avon s rejoint ce groupe. L’ennem i a dém oli la cathé­
drale. D e s sculptures décorent ce m o n u m en t. Les habitants ont appelé cet ange en pierre
«Le Sourire de Reim s». Tu as fait ces photos. Ils visiteront la cathédrale.
QUARANTE-TROISIÈME LEÇON
K onstrukcja: rzeczow nik : à
przym iotników ( p o w t .) . Zaim ek przysłów kow y y ( c . d . ) . Rodzajnik
przed rzeczow nikiem własnym
Paris
— Je ne reste q u 'u n e semaine
à Paris et je veux q u a n d m êm e
co nn aître celte ville.
— D ans ce cas vous n'avez pas de
temps à perdre. Si vous voulez
bien co n n aître Paris et ses h a ­
bitants, permettez-moi d'être
votre guide.
— Je veux bien. M ais que me
m o n trerez-v o u s?
— Je vous m o n trerai to ut d 'a b o r d
les plus grands m o n u m e n ts
de P aris: Le Louvre, un
des plus grands palais du
m o n d e ...
— C 'est a u jo u rd 'h u i un musée.
— Oui, c'est le plus g ra n d musée
de France. Je vous m o ntrerai
ensuite l'A rc de T rio m p h e de
l’Etoile, qui abrite le tom beau
du Soldat Inconnu, le Pont-
-Neuf, qui est au jo u rd 'h u i le
plus vieux p o n t de Paris, le
Palais de l'Institut, où siège
l'Académie Française, le Pan­
théon sur la m o n tag n e Saintc-
250
LEKCJA CZTERDZIESTA TRZECIA
bezokolicznik (c .d .) . S topniow an ie
Paryż
— Będę (dosł. pozostaję) w Pa­
ryżu tylko tydzień, a mimo to
chcę p o z n a ć to miasto.
— W ta k im razie nie m a pani
czasu d o stracenia. Jeżeli chce
pani d ob rze p o z n a ć Paryż i je­
go mieszkańców, proszę mi
pozwolić zostać jej przewod­
nikiem.
— Bardzo chętnie. Ale co mi pan
pokaże ?
— N ajpierw pokażę pani najważ­
niejsze zabytki Paryża: Luwr,
jeden z największych pałaców
ś w i a t a ...
Obecnie m uzeum .
— T ak, to jest największe mu­
zeum Francji. N astępnie po­
każę pani Ł u k T riu m falny na
Placu Gwiazdy, gdzie znajduje
się (dosl. który kryje) grób Nie­
znanego Żołnierza, M ost N o ­
wy, który obecnie jest najstar­
szym m ostem Paryża, pałac In­
stytutu, w któ ry m mieści się sie­
dziba Akademii Francuskiej,
 -Geneviève, où sont enterré*
les g ran d s hommes, et beau-
cou p d ’a ü t res m o n u me n t s.
Mais Paris, voyez-vous, ce ne
sont pas seulement ses m o n u ­
ments. Paris, ce sont encore
les chansons, les spectacles, les
plaisirs et tan t d 'a u tre s choses
q u 'o n y vient chercher.
A p rop os, irons-nous à M o n t­
m a rtr e ?
— Si vous voulez. C'est un q u a r ­
tier très fréquenté p a r les
étrangers. Ils y viennent a d m i­
rer les figurantes et les vedettes
des cabarets, voir le French
C ancan, b ref prendre une idée
du Paris nocturne.
— Oui, du Paris qui s’amuse. La
nuit, Paris s’amuse. M ais le
jour, Paris travaille: „Les a r ­
ticles de P aris" sont connus
d an s le m o n d e entier. Mais
q u ’est-ce q u 'o n appelle, au
juste, „articles de Paris1’ ?
— Ce sont ces plumes, ces fleurs,
ces m enus objets en cuir o u en
métal, ces bracelets, ces colliers
et ces boucles d ’oreilles p r o ­
duits p a r les artisans de notre
ville. Oui, notre ville est belle
non seulement p a r ses m o n u ­
ments, elle est belle par l’esprit
et le travail de ses habitants.
Panteon na wzgórzu św. G e n o ­
wefy, gdzie spoczywają {dosl.
są pochow ani) sławni ludzie
i wiele innych zabytków. Ale
Paryż, proszę pani, to nie
tylko jego zabytki. Paryż —
to także piosenki, widowiska,
przyjemności, i tyle innych
rzeczy, po które się tu przy­
jeżdża.
— A czy pójdziemy na M o n t­
m a rtr e ?
— Jeżeli pani sobie życzy. To
jest dzielnica często odwie­
d z a n a przez cudzoziemców.
Przychodzą tu oni podziwiać
statystów i gwiazdy k ab are­
tów, zobaczyć francuskiego
k a n k a n a , k r ó tk o mówiąc, chcą
mieć w yobrażenie o nocnym
Paryżu.
— T a k , o P aryżu, który się bawi.
N o c ą P aryż się bawi. Ale
w dzień Paryż pracuje: wyroby
paryskie znane są w całym
świecie. Ale co nazywamy wła­
ściwie wyrobami paryskim i?
—* Są to pióra, kwiaty, drobne
przedm ioty ze skóry lub z m e­
ta lu, bra nsolet k i, na szyj n iki
i kolczyki wyrabiane przez rze­
mieślników naszego miasta.
T ak, nasze m iasto jest piękne
nie tylko ze względu na swe
zabytki, piękne jest (również)
ze względu na ducha i pracę
swych mieszkańców.
251
 Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

quand même m im o w szystko

dans ce cas w takim razie
je veux bien bardzo chętnie, zg adzam się
tout d’abord najpierw
bref k ró tk o m ów iąc, jed n y m słow em
prendre une idée d e . . . z a p o z n a ć się z, mieć w yob rażenie o . . .
dans le monde entier na całym świecie

K ON STR UK CJA: R ZEC ZO W N IK f- A -f B E Z O K O L I C Z N I K (c.d.)

V ous n'avez pas de temps à perdre. N ie m acie czasu d o stracenia.

Tego typu k o n struk cja występuje w języku francuskim bardzo

często. Bezokolicznik po przed zo n y przyim kiem à wyraża tu cel.
O to inne p rz y k ła d y :
Ce n'est pas une histoire à raconter aux To nic jest historia do opowiadania
enfants. dzieciom .
Ce n'est pas un film à montrer aux enfants. T o nie jest film d o oglądania przez dzieci.
Ce n'est pas une maison à vendre. T o nie jest dom d o sprzedania.
C ’est un appartement à louer. T o jest m ieszkanie d o wynajęcia.

ST O P N IO W A N IE PR ZY M IO TN IK Ó W — ST O P IE Ń N A JW Y Ż S Z Y

(powtórzenie)

W języku francuskim istnieją dwie formy wyrażania stopnia naj­

wyższego p rz y m io tn ik a :
1, Z a p o m o c ą très występującego przed przymiotnikiem.
Jest to stopień najwyższy a b s o l u t n y .
Il est très grami.
C ’est un quartier très fréquenté.

2. Z a p o m o c ą : le plus, la plus, les plus lub le m oins, la moins, les

m oins występujących przed przym iotnikiem .
Jest to stopień najwyższy w z g l ę d n y .
W konstrukcji zawierającej stopień najwyższy względny p o przy­
m iotniku występuje zespół: de f rzeczownik ; zespół ten wyraża po­
równawczy m o m en t odniesienia.

252
 Ic plus p r z y m i o t n i k (z rz e c z o w n ik ie m ) -f de -f- r z e c z o w n ik

Les plus grands m o n u m en ts de Paris.

C'est le plus grand m u sée de France.
U n des plus grands palais du monde.
C'est le plus vieux p on t de Paris.

Z A I M E K P R Z Y S Ł Ó W K O W Y Y (c.d.)

Z aim ek przysłów kow y y jest rów now ażnikiem rzeczownika (z przy­

imkiem à lub dans) w' funkcji okolicznika miejsca.

y — à (dans) -r rzeczownik

Paris, ce sont les ch an son s, les spectacles, les plaisirs et tant d'autres choses qu'on y
vient chercher.
. . . qu'on y vient chercher = . . . q u ' o n vient chercher à Paris.

C'est un quartier très fréquenté par les étrangers. Ils y viennent admirer les figurantes.
Ils y viennent admirer les figurantes = ils viennent admirer les figurantes dans ce
quartier.

R O D Z A JN IK P R Z E D R Z E C Z O W N IK IE M W Ł A SN Y M

Le Paris nocturne
Le Paris qui s'amuse
L e Paris de Louis XIV

Przed P a ris stawia się rodzajnik le, gdy chce się określić specyficzne
oblicze Paryża lub Paryż określonej epoki.
U w a g a : o d n o si się to również d o innych nazw własnych:

La Varsovie d'aujourd'hui
Lx Berlin du X IX siècle

Ć W IC Z E N IA

1. Z dwóch zdań niezależnych utworzyć jedno zdanie rozwinięte z użyciem bezokolicznika,

według wzoru:

Je vais chez elle; elle me le demande. Elle me demande d'aller chez elle.

253
Je ne lis pas ce livre; o n m e le défend. Je ne vais pas voir cc film; o n m e l'a défendu.
Elle va visiter cc m usée; o n le lui a conseillé. N o u s rendrons visite au m alade; on nous
l'a permis. Il va quitter la ville; o n le lui a ordonné. Je v ou s accom pagn erai; vous me
l’avez dem andé.

2. Utworzyć zdania z użyciem stopnia najwyższego absolutnego i względnego, według

wzoru :

André est un garçon intelligent.

A ndré est un garçon très intelligent.
A ndré est le plus intelligent des garçons.

Paris est une grande ville. C ’est un bon guide. Le Louvre est un grand palais. C’est
un vieux pont de Paris.

3. Odpowiedzieć na następujące pytania w formie twierdzącej:

H a b itez-v ou s à V arsovie? E tes-v o u s allé au théâtre hier? E tes-v o u s m o n té au sommet

du Palais de la Culture et de la S cien ce? E tiez-vous à Paris l’année dernière?

4. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q uels sont les plus grands m o n u m en ts de Paris? Q u'est-ce que c ’est le L ouvre? Com­
ment s'appelle le plus vieux pont de Paris? Où l'A cadém ie Française siège-t-elle?
Où sont enterrés les grands hom m es de France? Q u'est-ce qu'on vient chercher
à Paris?

QUARANTE-QUATRIÈME LEÇON LEKCJA CZTERDZIESTA CZWARTA

Wyrażenia utw orzone za pom ocą b ezokolicznika . Partykuła

wzm acniająca donc . Miejsce przym iotnika (p o w t.)

Les journaux Gazetv

Bonjour, m o n vieux! Je ne le Dzień dobry, mój stary! Czy

dérang e p a s ? ci nie p rz e s z k a d z a m ?
- Pas du tout. T u vois, je suis — Wcale nie. (Jak) widzisz, czy­
en train de lire m on jo u rn al. tam właśnie gazetę.

254
 Tu vois, je suis en train de lire m on journal
— Et qu'cst-ce qu'il y a d 'in té­
ressant d an s ton j o u r n a l ?
— Il y a un article très intéressant
sur la presse quotidienne fran ­
çaise.
— De quoi y parle-t-on?
—- Du tirage, de la diffusion et
de la tendance politique des
jo u r n a u x français.
— De quels j o u r n a u x ?
— Des quotidiens co m m e:
«L *H u m a n ité», « Le Kiga r o »,
«L 'In fo rm atio n » . «Le M o n ­
de», et «La Croix».
- T o i , tu lis « L 'H u m a n ité » ?
— Oui, c'est le jo u rn a l qu e je
préfère. Il a une page très in­
téressante consacrée à l'actua­
lité scientifique. Ainsi p a r
exemple, d an s le n u m éro d 'a u ­
jo u rd ’hui, il y a un article sur
les voyages interplanétaires.
— Cela m'intéresse beaucoup,
mais lis-moi m a in te n an t la
page des sports.
A co jest ciekawego w gaze­
cie?
Jest bardzo ciekawv artykuł
o codziennej prasie francus­
kiej.
O czym ta m m ó w ią ?
— O nakładach, rozpowszech
nianiu i tendencji politycznej
gazet francuskich.
— K tórych gazet ?
— (Takich) dzienników ja k :
„ L 'H u m a n ité ” , „Le Figaro'",
„ L 'I n fo r m a tio n " , „Le M o n ­
d e " i „La C ro ix “ .
— A ty czytasz „ L 'H u m a n it é " ?
— T ak, ten dziennik lubię naj­
bardziej. Ma on bardzo intere­
sującą stronę poświęconą n o ­
wościom naukow ym . T a k na
przykład, w numerze dzisiej­
szym jest artykuł o podróżach
międzyplanetarnych.
•— T o mnie b a rd z o interesuje, ale
przeczytaj mi teraz w iad o ­
mości (dosl. stronę) sportowe.
255
— Très volontiers. V oyons: o ù
est-elle, ta page des s p o rts ?
Ici La vie politique, là. Les
faits divers et Les spectacles,
décidém ent je ne trouve pas la
ch ron ique sportive.
— T u ne sais pas chercher.
Attends. Encore une page c o n ­
sacrée aux nouvelles politi­
ques.
— Mais, la politique ne m ’in­
téresse pas. Vite passe aux
sports.
Attends. C o u rrier des lecteurs;
M ots croisés; M usique; Ex­
positions; H u m o u r.
Passe d onc aux sports. T o u rn e
la page.
Ça y est! J'ai trouvé La vie
sportive.
— Mais, c'est la dernière page.
Que tu es bête!
— Q ue veux-tu. Les sports m ’in­
téressent peu. Je préfère la
politique. C'est plus tranquille.
— Bardzo chętnie. Proszę, gdzie
jest ta twoja strona o sporcie?
T u Życie polityczne, tam Wy­
darzenia różne i Widowiska,
stanow czo nie znajduję kro­
niki sportowej.
— N ie umiesz szukać.
■— Poczekaj. Jeszcze jedna strona
poświęcona wiadomościom
politycznym.
— Ale polityka mnie nie inte­
resuje. Przejdź szybko do
sportu.
— Poczekaj. Poczta czytelników;
K rz y żó w k a ; M u z y k a ; Wysta­
wy; H u m or.
— Przejdźże do sportu. Przewróć
stronę.
- J e s t ! Znalazłem Życie spor­
towe.
— Ależ to jest ostatnia strona.
Jaki ty jesteś głupi!
•— C o chcesz. S po rt (wiadomości
sportowe) m ało mnie intere­
suje. Wolę politykę. To spo­
kojniejsze.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

pas du tout wcale nie, absolutnie

être en train d e . . . być w tr a k c ie ...
ainsi par exemple tak na przykład
ça y est jest; gotow e

W Y R A Ż E N I A U T W O R Z O N E Z A P O M O C Ą B E Z O K O L IC Z N IK A

J e vais parler je parlerai dans un instant (futur proche)

Je suis en train de parler = je parle maintenant (jestem w trakcie mówienia)

256
 Je reste ici sans parler — je reste ici et je ne parle pas.
Je garde le silence au lieu de parler milczę, zamiast m ó w ić

PARTYKUŁA W ZM A C N IA JĄ C A DONC

Donc występuje po czasow niku w trybie rozkazującym i spełnia

funkcję partykuły wzmacniającej odpowiadającej polskiemu że lub
no, które występują również po czasowniku.
P o ró w n ajm y :
Passe aux sports. Passe donc aux sports.
Przejdź d o sportu. Przejdźże do sportu.

M IE JSC E PR ZY M IO TN IK A

(Pow tórzenie)

W większości p rzy padk ów przym iotnik stawiamy p o rzeczowniku:

U n article intéressant Les voyages interplanétaires
La presse quotidienne française Les faits divers
U n e tendance politique La ch ron iq u e sportive
L’actualité scientifique La vie sportive

Przed rzeczownikiem staw iam y:

a) przym iotnik jednosylabow y przed rzeczownikiem wielosylabo-
wym :
un hel enfant

b) przymiotnik nawet kilkusylabowy wyrażający podziw, przera­

żenie lub ja k o ść czy wartość, z zabarwieniem uczuciowym:
un admirable tableau

c) niektóre krótkie, często używane przym iotniki, ja k : grand, petit,

bon, beau:
une grande m aison
les petits garçons
une belle prom enade

d) liczebniki p o rz ą d k o w e :
la première page

9 — M ó w im y po f ra n c u s k u 257
 Ć W IC ZEN IA

1. Przekształcić następujące zdania. Zam iast drugiego członu zdania proszę zastosować
konstrukcję sans -f bezokolicznik , według wzoru:

Pars et ne te retourne pas. Pars sans te retourner.

Travaille et ne fais pas d e bruit. Je te parlerai et je ne te cacherai pas la vérité. Je vous

montrerai to u s ces m o n u m e n ts mais je ne vo u s donnerai pas d ’explications. Lis-moi
la page des sports et ne tarde pas davantage.

2. Napisać w formie przeczącej:

V o u s p ouvez rester ici. Ils veulent parler à André. On le laisse parler. N o u s désirons vous
voir. Tu a im es te prom ener à pied.

3. Napisać zdania z ćwiczenia 2. w formie pytającej (za pomocą inwersji).

4. Odpowiedzieć na następujące pytania w formie twierdzącej używając przysłówka très

albo beaucoup:

A im e z -v o u s les sports? Est-ce que ce journal est intéressant? Est-ce que la page des sports
vo u s intéresse? Est-cc que v o u s aim ez les m ots croisés? Est-ce que cette exposition est
intéressante?

QUARANTE-CINQUIÈME LEÇON LEKCJA CZTERDZIESTA PIĄTA

N azw y krajów i o d p o w ia d a ją ce im przymiotniki . Przyimki przed

nazw am i krajów . Przyimek vers . Participe présent . O dmiana
c zasow n ik a mourir

L es gares de Paris Dworce Paryża V

Com bien de gares y a-t-il — Ile dw orców jest w Paryżu?

à P aris?
— A Paris il y a cinq grandes W Paryżu jest pięć wielkich
gares: dw orców :
la gare du N o rd , d 'o ù les Dworzec Północny, skąd od-

258
trains partent vers l'A ngle­
terre, la Belgique et la H ol­
lande;
la gare de l'Est, où arrivent
les trains venant d'A utriche,
de R F A et de Russie;
la gare de Lyon, où l'on prend 1
le train p o u r l'Afrique du
N ord , la Suisse et l'Italie;
la gare d'Austerlitz, d ’où l'on
part p o u r l'Espagne et le
P ortug al;
et la gare Saint-Lazare, où
prennent le train les voyageurs
qui vont en Angleterre, au C a ­
nada et aux Etats-Unis.
Et combien de classes les trains
ont-ils en F rance?
Il y a d ju x classes dans les
trains français. D ans les w a­
gons de première classe il y a
six voyageurs par c o m p a rti­
ment. et dans les wagons de
deuxième classe il y en a huit
par com partim ent.
Est-ce que les com partim ents
de deuxième classe ont des
banquettes de cu ir?
Oui, ils ont des banquettes
de cuir ou de d ra p et les c o m ­
partim ents de première classe
ont des fauteuils.
J'ai entendu dire que le réseau
français est un des plus d e n ­
ses.
chodzą pociągi do Anglii,
Belgii i H olandii;
Dworzec Wschodni, dokąd
przychodzą pociągi (przyby­
wające) z Austrii, z R F N
i z Rosji;
Dworzec Lyoński skąd o d ­
jeżdża się do Afryki Północ­
nej, Szwajcarii i W łoch;
Dworzec Austerlitz, skąd o d ­
jeżdża się d o Hiszpanii i Por­
tugalii;
i Dworzec św. Łazarza, skąd
odjeżdżają podróżni udający
się d o Anglii, K an ad y i Sta­
nów Zjednoczonych.
A ile klas m a ją pociągi we
Francji?
W pociągach francuskich są
dwie klasy. W wagonach
pierwszej klasy, w przedziale
jest sześciu pasażerów, a w wa­
gonach drugiej klasy — ośmiu
pasażerów (w przedziale).
— Czy przedziały drugiej klasy
m ają siedzenia (dosl. ławeczki)
sk órzane?
— T ak, mają siedzenia obite skó­
rą lub suknem , a przedziały
pierwszej klasy mają fotele.
— Słyszałem, że francuska sieć
kolejowa należy do jednej
z najgęstszych.
259
— Oui, il a une longueur de
42 000 [quarante-deux mille]
kilomètres. G râ ce au travail
de nos employés de gare, les
chem inots com m e on les app el­
le, les trains français sont très
rapides el assurent aux voya­
geurs un plein confort.
— Les Français voyagent beau­
coup, n'est-ce p as?
— Les jeunes Français voyagent
beaucoup, d an s l'esprit du
d icto n : «Les voyages forment
la jeunesse». Mais en France
on sait aussi que «P artir c'esl
m ourir un peu», c'est p o u r ­
quoi on s'embrasse beau cou p
sur les quais des gares fran­
çaises.
— T ak, m a 42 000 km długości.
Dzięki pracy naszych pracow­
ników dworcowych, „les che­
m in o ts", ja k ich nazywają,
pociągi francuskie są bardzo
szybkie i zapewniają podróż­
nym pełny kom fort.
— Francuzi dużo podróżują,
praw da ?
— Młodzi Francuzi dużo podró­
żują w myśl zasady (dosl. po­
wiedzenia): „Podróże kształcą
młodzież” . Ale we Francji wie­
dzą także, że „Wyjechać, to
znaczy częściowo umrzeć"
i dlatego też ta k bardzo całują
się na peronach dworców fran­
cuskich.

Objaśnienia

1 . . . o ù l’on prend . . . — 1’ pełni funkcję cufoniczną m iędzy wyrazami o brzmieniu

w ok aliczn ym dla uniknięcia rozziew u, czyli zbiegu dw óch sam ogłosek.

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

prendre le train wsiąść d o pociągu

partir p o u r ... wyjechać d o . . .
j’ai entendu dire q u e . . . słyszałem , ż e . . .
grâce à dzięki
dans l’esprit du diction w myśl pow iedzenia
partir c’est mourir un peu wyjechać (to), znaczy cz ęśc io w o umrzeć
c ’est pourquoi dlatego też

N A Z W Y KRAJÓW
1 O D P O W I A D A J Ą C E IM P R Z Y M I O T N I K I

l'Angleterre A nglia anglais

l'Autriche Austria autrichien

260
la Belgique Belgia belge
la Bulgarie Bułgaria bulgare
le Canada K anada canadien
la Chine Chiny chinois
l'Egypte Egipt égyptien
l'Espagne Hiszpania espagnol
les F t a t s - l nis Stany Z jed n o czo n e américain
la France Francja français
la Grande-Bretagne W ielka Brytania britannique
la Grèce Grecja grec. r. żeński: grecque
la Hollande 1lo la n d ia hollandais
la Hongrie Węgry hongrois
l'Italie W ło ch y italien
le Japon Japonia japonais
la Norvège N o rw eg ia norvégien
la Pologne Polska polonais
le Portugal Portugalia portugais
la République Fédérale ( R F N ) Republika Federalna
d'Allemagne N iem iec allemand
la République tchèque R epublika C zeska tchèque
la Roumanie R um unia roumain
la Russie Rosja russe
la Slovaquie Słowacja slovaque
la Suède S zu ecja suédois
la Suisse Szwajcaria suisse
la Turquie Turcja turc, r. żeński: turque

PRZYIM K I PR Z E D N A Z W A M I K RAJÓ W

Przed nazwami krajów rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej

oraz przed nazwami krajów rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej,
zaczynającymi się od samogłoski używa się przyim ka en, np. :

Je vais en Angleterre, en France, en Iran. Jadę d o Anglii, Francji, Iranu.

Przed innymi nazwami krajów używa się au lub aux, np.:

J’ai habité au Canada, aux Etats-Unis, M ieszkałem w K anadzie, Stanach Zjedno-

au Brésil. c z o n y c h , Brazylii.

261
 PRZYIM EK V E R S

Przyimek vers o z n a c z a :
a) kierunek ja k o o d p o w ied n ik polskiego ku:
C ’est de la gare du N ord que les trains partent vers la Belgique et la Hollande.

b) przybliżenie, co od po w iad a polskiemu około:

V enez vers deux heures de l'après-midi.

P A R T IC IP E P R É S E N T — IM IE SŁÓ W W SP Ó Ł C Z E SN Y

La gare de l’Est c ’est la gare où arrivent les trains \enant d ’Autriche, d ’Allemagne
et de Russie.

Participe présent w funkcji czasownikowej (wyrażając czynność

współczesną z czynnością orzeczenia) jest nieodmienny.
P articipe présent tw orzym y o d tem atu czasu teraźniejszego (1. os.
1. mn.), zastępując końców kę -ons przez -ant:
n o u s chantons chantant

K o n stru k c ja zd an io w a, w której występuje imiesłów, może być

zastą p io n a zd an iem względnym.
P o ró w n ajm y :
C ’est la gare où arrivent les trains venant d'Autriche.
C ’est la gare où arrivent les trains qui viennent d'Autriche.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A M O U R IR U M IE R A Ć

Présent

je meurs [i<? m a : r] nous mourons [//// murq]

tu meurs [ty m a : r] vous mourez [vu mure]
il meurt [// m a : r] ils meurent [// m a : r]

F utur sim p le

je mourrai [i<? murre] etc. nous mourrons [nu murrą ] etc.

Im p a r fa it

je mourais [i<? mure] etc. nous mourions [nu murjq] etc.

262
 Passé com posé

je suis mort(c) [i^ si/i ma : r] ctc. nous sommes m ort(e)s [nu sOm nP : r] etc

U w a g a : C za sow n ik mourir odm ienia się z czasow nikiem p osiłk ow ym être.

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania, stosując konstrukcję c'est ...q u e :

Où arrivent les trains venant d'A utriche? Où prend-on le train p our l’Afrique du N o r d ?
D 'où est-ce q u ’on part pour l’E sp a gn e? Où les voyageurs qui vont en Angleterre pren­
nent-ils le train? D a n s quels w a g o n s y a-t-il six v oy ageu rs par com p artim ent?

2. Stosując inwersję utworzyć do podanych zdań pytania dotyczące dopełnienia lub okoliez-
nika:

Leurs parents habitent en Pologne. Il pense à sa patrie. Elles parlent de leurs dernières
vacances. Il arrive de France.

3. Przepisać /dania z ćwiczenia 2. uwydatniając dopełnienie dalsze lub okolicznik za po­

mocą c'est . . . que.

4. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-cc que les jeu n es Français voyagent b e a u c o u p ? Pourquoi s’em brasse-t-on beaucoup
sur les quais des gares? Est-ce q u e les trains français sont rapides? C om bien de classes
les trains ont-ils en France?

5. Przetłumaczyć na język francuski:

M ieszkam w Polsce. M oja siostra spędziła wakacje w Wielkiej Brytanii. Zwiedziliście

d u ż o miast w Stanach Z jed noczonych. W e Francji jest d u ż o pięknych kobiet. Mój brat
został wysłany d o K anady ja k o dziennikarz. Jeden z m oich przyjaciół spędził kilka dni
w Japonii.

6. Przekształcić następujące zdania według wzoru:

C ’est la gare où arrivent les trains qui viennent d’Autriche. C ’est la gare où arrivent les
trains venant d’Autriche. Voici un portefeuille qui contient deux mille francs. Je vois
des a u to s qui vont à Paris. N o u s su iv o n s une route qui serpente entre les blés. Voici
un objet qui provient de l’espace interplanétaire. J'entends le bruit d'une voiture qui
roule au loin. La cou r est pleine de garçons qui jou en t au football.
QUARANTE-SIXIÈME LEÇON
Najczęściej używane przysłówki czasu . Przysłówek ilości que .
Zaim ki il i ce w funkcji b ezosobow ej . U sy tu o w a n ie zaim ków
w czaso w n ik a ch zwrotnych. D e p u is ... jusqu’à
Le métro
— Q ue de monde!
N e nous arrêto n s pas, suivons
la foule.
— Pour quelle direction prenons-
-nous le m é tr o ?
En direction de la Porte de
la Chapelle. Il n'y a q u 'à suivre
ce couloir.
— Ah! Q ue ces couloirs sont longs
et qu'il fait c h au d ici! C o m ­
bien de fois devons-nous c h a n ­
ger?
— Deux fois: à «Etoile» et à
«Pigalle».
— N o u s voilà enfin su r le quai.
Est-ce q u 'o n peut fum er ici?
— - N o n , c ’est interdit dans les
stations de m étro. D'ailleurs,
notre train va arriver tout de
s u it e ... Tiens, le voilà.
— M ais il est long, ce train.
— Oui, ch aq u e ram e c o m p re n d
quatre w agons de 2<: (seconde)
classe et un wagon de l rt‘
(première) classe.
— On m on te?
A tten d o n s un instant. Laissons
264
LEKCJA CZTERDZIESTA SZÓSTA
M etro
— Jakie m nóstw o ludzi!
— Nie zatrzym ujm y sic, idźmy
za tłumem.
W jakim kierunku pojedziemy
m e tre m ?
W kierunku Porte de la Cha­
pelle. T rzeba tylko iść tym
korytarzem .
— Ach! Jakie te korytarze są
długie i jak tu ciepło! A ile
razy musimy się przesiąść?
— Dwa razy: na (stacji) „Placu
G w iazdy" i na „Pigalle” .
— Jesteśmy wreszcie na peronie.
Czy można tu palić?
— Nie, to jest zabronione na
stacjach metra. Zresztą nasz
pociąg zaraz n a d je d z ie ... Pro­
szę, o to on.
— Jaki ten pociąg jest długi.
— T ak. każdy skład zawiera 4
wagony drugiej klasy i jeden
wagon pierwszej klasy.
— W siad a m y ?
- Poczekajmy chwilę. Pozwólmy
 to u t d ’ab o rd d e s c e n d r e 1 cette
foule de voyageurs. Ça y est:
nous p o u v o n s m onter.
A quelle p ro fo n d e u r le m étro
parisien descend-il sous terre?
Il n’y a q u ’à suivre ce couloir
— Parfois ju s q u 'à 65 (soixante-
-cinq) mètres. Mais il n'est pas
aussi p ro fo n d que le m étro
de M oscou. En revanche, il
a un grand no m b re de sta­
tions.
— C om bien ?
— A peu près 300 (trois cents).
N 'o u b liez pas qu'il transporte
4 millions de voyageurs p a r
jo u r .
— Est-cc qu'il n'y a plus de tr a m ­
ways [tramât] à P aris?
— N o n , il n‘y a plus de tram w ays
depuis 1937 (dix-neuf cent
trente-sept).
— Alors le m étro est l'unique
m oyen de tran sp o rt p o u r les
najpierw wysiąść ludziom
(dosl. temu tłumowi p o d ró ż­
nych). N o , możemy wsiąść.
— N a j a k ą głębokość schodzi me­
tro paryskie p o d ziemię?
— Niekiedy aż do 65 metrów.
Ale nie jest o n o tak głębokie
ja k m etro moskiewskie. Ma
natom iast dużo stacji.
— Ile?
— Prawic 300. Proszę nie zap o­
minać, że przewozi o no 4 m i­
liony podróżnych dziennie.
— Czy w Paryżu nie m a już
tra m w a jó w ?
— Nie, o d r. 1937 ju ż nie ma
tram wajów.
— A z a te m m etro jest jedynym
środkiem lokomocji dla Pa-
265
 Parisiens se rend an t au t r a ­
vail.
O h, non! Les Parisiens se ren­
dent aussi a u travail en a u t o ­
bus. en voilure, à vélo et même
à pied.
ryżan udających się do pracy.
O, nie! Paryża nie udają się do
pracy również autobusem , sa­
m ochodem , rowerem, a na­
wet pieszo.

Objaśnienia

1 C zaso w n ik descendre od m ien ia się jak attendre

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

que de monde! jakie m n ó stw o ludzi!

en direction d e . . . w k ie r u n k u ...
il n’y a qu’à -f- infinitif pozostaje tylko . . .
suivre q. chose iść za czym ś
il fait chaud jest ciepło
c ’est interdit — il est interdit jest za bronione, zabrania się
en revanche natomiast

N A JC Z ĘŚC IE J U Ż Y W A N E PRZYSŁÓ W KI C ZA SU

alors w tedy longtemps długo

bientôt wkrótce maintenant teraz
d’abord najpierw puis potem
déjà już quelquefois niekiedy
encore jeszcze toujours zawsze
ensuite następnie tout à l’heure zaraz, dopiero co
jamais nigdy tout de suite zaraz

P R Z Y S Ł Ó W E K IL O Ś C I Q U E

Przysłówek ilości que jest rów noznacznikiem com bien, ale tylko
w funkcji eksklam atyw nej.
Q ue de m onde ! = Combien de mondel
Q ue ces c o u lo ir s so n t longs!
Q u ’il fait chaud ici!

266
 Z A IM K I IL I C E W F U N K C J I B E Z O S O B O W E J

W niektórych sytuacjach zaim ek il nie odnosi się do żadnej osoby

lub p rze d m io tu ; stanowi on jedynie form alny, symboliczny podmiot
i nie tłumaczy się go na język polski. Orzeczenie w zdaniach z tzw.
il n e u t r e wyraża się w następujący sposó b:

a) za p o m o c ą czasow ników ułom nych, klóre m ają jedynie formy

bezokolicznika i 3. os. I. poj. (ma to miejsce np. przy określaniu
zjawisk p rzy ro d y ):
II pleut. Pada deszcz. 11 gèle. Jest mróz.
Il neige. P ada śnieg. Il tonne. Grzmi.

b) p op rzez form y osobow e niektórych czasow ników , które wystę­

pują wówczas w funkcji nieosobowej:
II est six heures. Jest g od zin a szósta.
11 fait beau temps. Jest p o g o d a .
II souffle un vent terrible. Jest (wieje) straszny wiatr.

N ależy więc odróżniać zdania typu: Il fait des progrès. (On) robi
postępy ; Il fait attention. (On) uważa; gdzie il pełni funkcję p o d m io tu
rzeczywistego, o d zdań ty p u : II fait beau tem ps itd., w których il jest
podm iotem nieosobowym, tzn. nie dotyczy żadnej osoby lub rzeczy,
lecz posiada jedynie form alną wartość podm iotu.
W podobnej funkcji występuje również zaim ek ce; zaim ka ce
zamiast il n e u t r e używa się wówczas, gdy bezokolicznik występujący
w funkcji po d m io tu rzeczywistego stoi na po czątku wypowiedzi.
U n ’est pas possible de faire cc travail.
Faire cc travail? Ce n ’est pas possible.
Il est nécessaire de travailler.
Travailler ? C ’est nécessaire.

U SY TU O W A N IE ZA IM K Ó W W CZASO W N IK A C H ZW R O TN Y C H

a) bezpośrednio przed form ą o s o b o w ą :

N o u s nous arrêtons (forma twierdząca)
N o u s ne nous arrêtons pas (form a przecząca)
Ne nous arrêtons pas\ (tryb rozkazujący, form a przecząca)

267
b) po formie osobow ej:
Arrêtons-nous! (tryb rozkazujący, form a twierdząca)
Q uand n o u s arrêterons- nous? (forma pytająca)

D E P U IS ... J U S Q U ’À

D epuis — od w określeniach miejsca i czasu w sensie p u n k lu wyj­

ściowego lub m o m e n tu p o czątk o w e g o ;
J u s q u ’à aż do w określeniach miejsca i czasu ja k o punktu do­
celowego lub m o m e n tu finalnego;
P orów najm y następujące określenia rozpiętości czasu:
de 1937 à 1968 (w okresie o d 1937 d o 1968)
depuis 1937 jusqu'à 1968 (począw szy o d 1937 aż do 1968)

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-cc q u ’il y a b eau cou p de m o n d e dans le m étro? Est-cc qu'il fait froid dans le métro?
Est-ce q u ’o n peut fumer dans le m étro? C om bien de w a g o n s c o m p te ch a q u e rame?
Est-ce que le métro de Paris est aussi profond que celui de M o s c o u ? C om p te-t-il beaucoup
de sta tion s? C o m b ie n ? C om b ien de voyageurs transporte-t-il par jo u r ? Est-ce qu'il y a des
tram w ays à Paris? Est-ce q u e le métro est l'unique m oyen de transport p our les Parisiens
se rendant au travail?

2. Zamienić zdanie rozwinięte, z formą bezosobową i bezokolicznikiem na dwa zdania

proste niezależne, według podanego wzoru, zaczynając pierwsze zdanie od nous pouvons
albo nous devons:

Il est permis de rester ici.

N ous pouvons rester ici; c ’est permis.

11 est nécessaire de travailler. Il est possible d'y aller à vélo. Il n'est pas possible d’y
aller à vélo. 11 est interdit de visiter cette fabrique. Il est interdit d e s ’arrêter ici.

3. Uzupełnić odpowiednią formą zaimka zwrotnego:

Je . . . s u i s levé tard. . . . lave-t-elle avec dc l’eau froide? Installe . . . i c i . N e ...a rr ê to n s

pas. Arrêtons . . . i c i . II faut . . . l e v e r tôt. Elles . . . s o n t réveillées à 6 heures.

4. Przetłumaczyć na język francuski używając il w funkcji zaimka bezosobowego:

Jaka jest dzisiaj p o g o d a ? Dzisiaj pada deszcz i jest w ilgotn o. W zim ie pada śnieg. Czy
jutro będzie c ie p ło ? G d y jest zim n o , pozostaję w d o m u . K tóra jest teraz god zin a? Jest
północ. Trzeba być grzecznym w o b ec wszystkich.

268
QUARANTE-SEPTIÈME LEÇON
O dm iana c z a so w n ik a croire . W y p ow ied zi w stronie czynnej
i biernej . W ykrzyknik . Zdania przeczące z użyciem non plus
oraz n i . Intonacja zd an ia francuskiego — zdanie oznajmujące
La vie culturelle
— Tiens! André, d 'o ù viens-tu?
Tu étais introuvable ces
jours-ci.
— Je reviens de Lyon. •*
— Est-ce que tu étais au Festival
d 'A r t D ra m a tiq u e ?
— Oui. évidemment. Je suis allé
à Lyon p o u r cela.
— Quelles sont tes impressions?
— Je suis enchanté par le jeu des
comédiens du T h éâ tre N a tio ­
nal Populaire.
— Pardonne-m oi mon ignorance,
mais qu*as-tu vu là-bas?
— J'ai assisté à la représentation
de la pièce «U n meurtre dans
la cathédrale». Mais loi, as-tu
vu cette pièce?
— Hélas, je ne l'ai pas vue.
— D om m age. Mais, es-tu déjà
allée au T h éâ tre depuis ton
arrivée en F ra n c e ?
— N o n , pas encore. Je voulais
aller au T h éâ tre Français, mais
il n'y avait plus de billets.
— Qu'est-ce q u 'o n do n n e m ain­
tenant au T h éâ tre Français?
LEKCJA CZTERDZIESTA SIÓDMA
Ż ycie kulturalne
— Wielkie nieba! Andrzeju, skąd
przybyw asz? Byłeś nieosią­
galny w ostatnich (dosl. tych)
dniach.
— W ra c a m z Lyonu.
— Czy byłeś na Festiwalu Sztuki
D ram atyczn ej?
— T ak, oczywiście. W tym celu
pojechałem d o Lyonu.
— Jakie są twoje w rażenia?
— Jestem zachwycony grą a r ­
tystów T h éâtre N a tio n a l P o­
pulaire.
— W ybacz (mi) moją ig n o ran ­
cję — ale co tam widziałeś?
— Byłem (obecny) na przedsta­
wieniu sztuki pt. „Zbrodnia
w' katedrze". A ty. czy widzia­
łaś tę sztu kę?
— Niestety, nie widziałam jej.
— Szkoda. Ale czy byłaś już
w teatrze od czasu twego przy­
ja zd u do F ran cji?
— Nie, jeszcze nie. Chciałam
pójść do T eatru Francuskiego,
ale nie było ju ż biletów.
— C o grają (dosl. dają) teraz
w Teatrze F ra n c u sk im ?
269
 Je ne me rappelle plus. Je crois
q u 'o n y joue m a in te n a n t une
pièce classique.
T u aimes les pièces classiques?
Oui. Mais je préfère les pièces
m o dernes.
Et l 'O p é r a ? As-tu déjà été
à l 'O p é r a ?
N o n plus. O n doit louer les
places une semaine d'avance.
Et puis, il faut faire la queue
si l'on désire des places moins
chères. Et moi, je n'aim e pas
faire la queue.
T u n'es allée ni au T h éâ tre
ni à l'O péra. Je vois que tu
as perdu 1 ton temps.
N o n . tu te trom pes. Je n'ai pas
perdu m on tem ps ici. J'ai visité
toutes les expositions d 'art
ouvertes actuellement à Paris.
La peinture te passionne-t-elle
to u jo u rs ?
Plus que jam ais.
T a n t mieux, car Paris est la
ville rêvée p o u r les am ateu rs
d 'a rts plastiques.
T u as raison. Lit France est un
pays aux trad itio n s artistiques
très riches.
De tous tem ps la France a été
une terre privilégiée p o u r les
artistes. Ils y trouvent une am -
m
biance favorable à l'épanouis­
sement de leurs talents.
270
— Ju ż sobie nie przypominam.
Zdaje mi się, że wystawiają
tam jakąś sztukę klasyczną.
Lubisz sztuki klasyczne?
Tak. Ale wolę sztuki współ­
czesne.
— A opera ? Czy byłaś ju ż w Ope­
rze?
— Nie byłam również. Trzeba za-
reze r w o wać m iej sca tydzień
wcześniej.
A poza tym trzeba stać w ko­
lejce, jeśli się chce (kupić bilety
na) tańsze miejsca. A ja nie
lubię stać w kolejce.
— Nie byłaś ani w teatrze, ani
w Operze. Widzę, że zm arno­
wałaś czas.
— Nie, mylisz się. Nie traci­
łam tutaj czasu. Zwiedziłam
wszystkie wystawy sztuki
otw arte w tym czasie w Pa­
ryżu.
— Czy malarstw o nadal cię pa­
sjonuje?
- Bardziej niż kiedykolwiek.
— Tym lepiej, bo Paryż jest wy­
m arzon ym miastem dla mi­
łośników sztuk plastycznych.
— Masz rację. Francja jest kra­
jem o (bardzo) bogatych tra­
dycjach artystycznych.
— Od dawien d aw n a Francja
była krajem (dosl. ziemią)
u p rzy w i Iej owa ny m dla a r ty-
stów. Z n ajd u ją tu oni sprzy­
jający klimat dla rozwoju
swych talentów.
 O bjaśnienia

1 C zasow nik perdre odm ienia się jak vendre.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

. . . n o n plus również nie

faire la queue stać w kolejce
plus que jamais bardziej niż kiedykolwiek
tant mieux tym lepiej
de tous temps zaw sze, od daw na

O D M I A N A C Z A S O W N I K A C R O IR E W IE R Z Y Ć , M Y Ś L E Ć , S Ą D Z IĆ

P résent

je crois [i«> k rva] nous croyons [nu k r uajq\

tu crois [ty k r ua\ vous croyez [vu kruaje}
il croit [// k r ua] ils croient [// k r ua ]

P assé com p osé

j’ai cru [ze k r y J etc. nous avons cru [nuzavq kry) etc.

F u tu r sim p le

je croirai [zJ k r uare] etc. nous croirons [nu k ruarq] etc.

Im p a rfa it

je croyais [ż<? k r ua jt ] nous croyions [nu k r uajq ]

tu croyais [ty k r uaje] vous croyiez [vu k r uaje]
il croyait [// k r uaje] ils croyaient [// k ruaje]

W Y P O W IE D Z I W S T R O M E C Z Y N N E J I BIERNEJ

Le jeu des c o m éd ien s m’enchante. Je suis enchanté par le jeu des comédiens.

Różnica w wypowiedziach w stronie czynnej i stronie biernej p o ­

lega na odmienności funkcji takich członów zdania jak p o d m i o t
i d o p e ł n i e n i e . Podm iot zdania, wypowiedzianego w stronie czynnej,
pełni funkcję dopełnienia dalszego w zdaniu w stronie biernej, d o ­
pełnienie zaś bliższe — podm iotu. Sens wypowiedzi jest identyczny.

271
 Należy zwrócić uwagę na odróżnianie form strony biernej w czasie
teraźniejszym od form w passé com posé strony czynnej czasowni­
ków. które odm ieniają się ze słowem posiłkowym être:

Strona bierna Strona czynna

P résent P assé com p osé

Je suis interrogé par le professeur. Je suis allé.

Jestem pytany przez profesora. Poszedłem.

W Y K R Z Y K N IK ( I N T E R J E C T I O N )

Interjection (wykrzyknik) jest to wyraz lub zespół wyrazów, które

w sposób spontaniczny wyrażają nasze reakcje uczuciowe.
W ykrzyknik może w yrażać:
a) cierpienie, strach, znudzenie, niezadowolenie:
Hélas! Ah! Aïe! H élas, je ne l’ai pas vue.

b) przyw ołanie do uwagi, upom nienie:

Tiens! Tenez! Dites donc! — Tiens! A ndré, d ’où viens-tu?

Z D A N IA PR ZEC ZĄ CE Z U Ż Y C IE M N O N P LU S O R A Z N I

N on plus

Tu n ’es pas allé à l'Opéra, non plus.

W zdaniu przeczącym non plus jest odpow iednikiem aussi, wystę­

pującego w zdaniach twierdzących.
W formie twierdzącej powyższe zdanie brzm iałoby:
Tu es allé à l’Opéra, aussi.

O to inne p rzy k ła d y :
Il n'est pas pressé, m oi non plus. On się nie śpieszy, ja również nie.
Tu ne l’aim es pas, m oi non plus. Ty go nie lubisz, ja także nic.

Ni

Tu n'es allé ni au Théâtre ni à l’Opéra. N ie byłeś ani w Teatrze, ani wr Operze.

Tu n'es pas allé au Théâtre ni à l'Opéra. N ie byłeś ani w Teatrze, ani w Operze.

272
 Gdy ni występuje dw ukrotnie, opuszczamy cząstkę przeczącą pas.
Ni lui ni elle n'ont dit un m ot. Ani on, ani o n a nie powiedzieli jednego
słowa.
Cette maison n'est ni à vendre ni à louer. Ten d o m nie jest ani d o sprzedania, ani
d o wynajęcia.

IN T O N A C JA Z D A N IA FR A N C U SK IEG O

Intonacja zdania francuskiego jest uzależniona od jego charakteru

ekspresywnego.
Z pun ktu widzenia wartości ekspresywnej wypowiedzi mogą być:
1. Oznajm ujące (deklaratyw ne);
2. P y ta ją ce;
3. Rozkazujące.
Wszystkie one m o g ą występować w formie twierdzącej lub prze­
czącej. W klasyfikacji tej pom inięto zdanie wykrzyknikowe, czyli
eksklamatywne, gdyż eksklamacja jest stopniem intensywności, który
może być udziałem każdego z tych trzech typów zdań.

IN T O N A C JA Z D A N IA O Z N A J M U J Ą C E G O (D EK LA R A TY W N EG O )

Linia melodyczna zdania deklaratyw nego składa się z części wzno­

szącej się i z części opadającej. Jeśli zdanie składa się z dwóch grup
rytmicznych, pierwsza g ru p a będzie miała linię melodyczną wzno­
szącą się, druga g ru p a linię opadającą. Jeśli zdanie składa się z trzech
lub więcej grup rytmicznych, p u n k t szczytowy przypadnie na końcu
jednej ze środkowych grup rytmicznych, wewnątrz zdania. Część
wznosząca zawsze coś zapow iada, wywołuje emocję, oczekiwanie.
Po tej części zapowiadającej oczekuje się części wyjaśniającej —
konkluzji; jest nią właśnie ta część zdania, której linia melodyczna
jest opadająca.

Linia melodyczna wznosząca się Linia melodyczna opadająca

S ’il fait b e a u ...................................... . t je partirai. \
S ’il p l e u t ............................................... . t je resterai. \
Si vous dites encore un mot . . . t je sortirai. |
S ’il vous i n t é r e s s e ........................ . t je vous le donnerai. |

273
A o to d iag ram intonacyjny zdania:
S ’il fait beau je partirai.

beau

s’il fait je parti

rai

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

P ourquoi A ndré est-il allé à L y o n ? Q u ’est-cc qui l’a enchanté au Festival d ’Art Dra­
m atique? Quelle pièce a-t-il v u e ? P ourquoi S o p h ie n ’est-elle pas allée à l’O péra? Q u’est-ce
q u ’elle a visité? E st-ce q u e la peinture l’intéresse? Pourquoi les artistes aiment-ils Paris?

2. Zamienić na stronę bierną:

Les Français habitent la France. Les spectateurs applaudissent les com édiens. Le pro­
fesseur interroge les étudiants. Le jeu des acteurs m ’enchante. Je visite toutes les ex­
positions.

3. Zam ienić na stronę czynną:

Tu es interrogé par le professeur. C e livre est lu par les étudiants. S op h ie est appelée
par une am ie. A n d r é est invité par S o p h ie à une grande prom enade. B e a u c o u p de pro­
vinces françaises sont visitées par les touristes.

4. Przekształcić następujące zdania według wzoru:

Pierre n’est pas beau; il n’est pas laid, non plus.

Pierre n’est n i beau ni laid.

Je n e suis pas triste; je ne suis pas gai, n o n plus. Ils ne savent pas travailler; ils ne savent
pas se reposer, n o n plus. C ette m aiso n n ’est pas à vendre; elle n’est pas à louer, non plus.
QUARANTE-HUITIÈME LEÇON
Conditionnel présent . Przyimek en . Adjectif
indéfini . Intonacja zdania francuskiego — zdanie pytające
A la librairie
— Que désirez-vous, m o nsieur?
— Je voudrais acheter quelques
livres.
— N o u s som m es à votre service,
avez-vous fixé votre ch o ix ?
— J'ai rem arqué en vitrine un
ouvrage sur le X IX e siècle
français.
— Le voici, voulez-vous le feuil­
leter, il fait partie de la col­
lection «Lu connaissance des
arts».
— Oh. c'est une très belle édition.
— Elle est présentée sous reliure
cartonn ée de luxe. Le volume
se divise en plusieurs chapitres :
la peinture, le mobilier. l'o r­
fèvrerie, les tapis, les objets
d ’arts. Mille illustrations er.
polychrom ie accom pagnent le
texte.
— Très bien, il fait mon alTaire.
— Avez-vous besoin d 'a u tre c h o ­
s e ? . . . Si la littérature scien­
tifique vous intéresse, je me
LEKCJA CZTERDZIESTA ÓSMA
W księgarni
— Czego pan sobie życzy?
— Chciałbym kupić kilka ksią­
żek.
— Jesteśmy do pana dyspozycji,
czy ju ż się pan zdecydował
(dosl. d o k o n a ł w yboru)?
— Zauw ażyłem na wystawie dzie­
ło o Francji X IX wieku.
— Proszę (oto ono), zechce pan
je przejrzeć, stanowi ono część
serii pt. „W iadom ości o sztu­
ce” .
— Ach, to jest bardzo ładne wy­
danie.
— W ydano je w luksusowej
sztywnej oprawie. T o m zawiera
(dosl. dzieli się na) kilka roz­
działów: malarstwo, meble,
złotnictwo, dywany, przedm io­
ty sztuki. M nóstw o wielo­
barwnych ilustracji uzupełnia
tekst.
— Bardzo dobrze, to mi o d p o ­
wiada.
— Czy p otrzeba panu jeszcze
czegoś? Jeżeli interesuje pana
literatura naukow a, to po-
275
 permets de vous conseiller n o ­
ire tou te dernière édition sur
les satellites artificiels.
— Merci bien, mademoiselle,
mais j ’ai besoin d 'u n guide
touristique.
N o u s a v o n s ce q u ’il v ou s faut
Quelle région, m on sieu r?
— L'Ile-de-France.
— N o u s avons ce q u ’il vous faut.
— Parfait. Em paquetez-m oi c h a ­
que ouvrage séparément.
Voici votre facture, monsieur,
veuillez passer à la caisse, s’il
vous plaît.
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
à votre service
fixer son choix
faire partie
avoir besoin d e . . .
276
zwolę sobie polecić panu nasze
najnowsze wydawnictwo o
sztucznych satelitach.
Bardzo pani dziękuję, po­
trzebny mi jest przewodnik
turystyczny.
— Jakiej okolicy, proszę pan a?
— Ile de France.
— M am y to, czego pan potrze­
buje.
— D oskonale, proszę mi zapako­
wać k a ż d ą książkę oddziel­
nie.
— O to pański rachunek, zechce
pan przejść do kasy, proszę
pana.
d o pana (pani) usług, dyspozycji
zd ecyd o w ać się na wybór
należeć, stanow ić część
p o t r z e b o w a ć ...
 C O N D ITIO N N E L P R É SE N T

W niektórych form ach grzecznościowych, jak również dla złago­

dzenia twierdzenia zamiast trybu oz najmującego, używa się t r y b u
p rzy p u szczająceg o .
P o ró w n ajm y :
Je veux acheter quelques livres. C hcę kupić kilka książek.
Je voudrais acheter quelques livres. C hciałbym kupić kilka książek.

Form y c o n d i t i o n n e l p r é s e n t tworzy się, dodając do tematu

f u t u r s i m p l e końców ki czasu i m p a r f a i t .

C o n d itio n n e l présent

trouver

je trouverais truvrf] nous trouverions [nu truv{3)rją]

tu trouverais [ty truvrf 1 vous trouveriez [vu truvdrje]
il trouverait [// truvre] ils trouveraient [// truvre]

finir rendre

je finirais je rendrais
tu finirais tu rendrais
il finirait il rendrait

nous finirions nous rendrions

vous finiriez vous rendriez
ils finiraient ils rendraient

avoir être

j'aurais Je serais
tu aurais tu serais
il aurait il serait

nous aurions nous serions

vous auriez vous seriez
ils auraient ils seraient

vouloir pouvoir

je voudrais je pourrais
tu voudrais tu pourrais
il voudrait il pourrait

nous voudrions nous pourrions

vous voudriez vous pourriez
ils voudraient ils pourraient

277
 O to trzy najczęstsze zwroty z użyciem conditionnel présent jako
form y łagodzącej wypowiedź:
Pourriez-vous ( + bezokolicznik)
Pourriez-vous me rendre un service? Czy m ógłby pan w yśw iadczyć mi przysługę?

Voudriez-vous ( - f b ezok oliczn ik ) Czy zechciałby p a n . . .

Auriez-vous la bonté d e . . . Czy byłby pan tak d o b r y . ..

( 4- b e z ok o liczn ik )

PR ZYIM EK E N

O to kilka przyk ład ów z lekcji, ilustrujących użycie przyimka en.

J’ai remarqué en vitrine un ouvrage sur le X I X e siècle français.
Le v o lu m e se divise en plusieurs chapitres.
M ille illustrations en polychrom ie a cco m p a gn en t le texte.

Przyimek en występuje przed rzeczownikami nie poprzedzonymi

rodzajnikam i. O dnajdujem y go w wielu wyrażeniach skostniałych:
en mer — na morzu , en ville — w mieście , en croix — na k rzyż , en
classe — w klasie , en saison — w sezonie.
O to kilka innych przy k ład ó w :
Je v oy a g e en avion Podróżuję sa m o lotem
A llo n s faire une prom en ade en mer Zróbm y przejażdżkę po morzu
Se prom ener en forêt Spacerow ać p o lesie
A ller en France Jechać d o Francji
Etre en disgrâce Być w niełasce
Venir en visite Przybyć z wizytą
U n e m a iso n en vente D o m d o sprzedania
U n e m aison en briques D o m z cegieł

A D JE C T IF IN D É F IN I

(Z a im e k przym iotny nieokreślony)

Je voudrais acheter quelques livres.

Le v o lu m e se divise en plusieurs chapitres.
E m paqu etez-m oi chaque ouvrage séparément.

Przy stosow aniu przym iotników quelques, plusieurs, chaque itp.

przed rzeczownikami nie używa się rodzajnika.

278
 ZESTAWIENIE N AJW AŻNIEJSZYCH PRZYM IOTNIKÓ W NIEOKREŚLONYCH

quelques garçons quelques filles

plusieurs garçons plusieurs filles
certains garçons certaines filles
aucun garçon aucune fille
un autre garçon une autre fille
d ’autres garçon d'autres filles
chaque garçon chaque fille

IN T O N A C JA Z D A N IA FR A N C U SK IEG O

Z danie pytające

Intonacja, czyli linia melodyczna zd an ia pytającego zależy od jego

struktury składniowej. Zasygnalizujemy trzy typy zdań pytających
o odmiennej strukturze, którym o d p o w iad a specyficzna linia m elo­
dyczna. Są to zdania najczęściej spotykane w naszych scenkach:
1. Zdanie pytające o strukturze zdania oznajmującego (deklara­
tywnego);
2. Zdanie pytające wyrażone za p o m o c ą inwersji (szyku przestaw­
nego);
3. Zdanie pytające zawierające wyraz pytający.

Linia melodyczna zdania pytającego

o strukturze zdania oznajmującego

Vous venez?

nez

ve

vous

Jak widać na diagram ie intonacyjnym, linia melodyczna tego typu

zdań nieprzerwanie się wznosi. Punkt szczytowy przypada na ostatnią
sylabę na poziomie czwartym, a więc wyżej niż p u n k t szczytowy zdania
deklaratywnego. W mowie potocznej Francuzi b ardzo często posłu­
gu ją się tego typu pytaniami.

279
 O to kilka p rzy k ła d ó w
Ça coûte combien? Vous croyez?
Vous l ’aim ez? Vous êtes pressé?
Vous avez soif? Vous désirez?

Il peut me recevoir? Ça va?

Vous avez rendez-vous? Vous n’avez pas besoin d’autre chose?
C ’est de la part de qui?

Linia melodyczna zdania pytającego

wyrażonego za pomocą inwersji

Voulez-vous des places dans une lo g e ?

vous

voulez. des places loge

dans une

Jak to obserwujemy na diagram ie intonacyjnym, w tego typu zda­

niach początek pytania sytuuje się intonacyjnie nieco wyżej niż w zda­
niach deklaratyw nych. P u n k t szczytu tonalnego p rzy p ad a na wyraz
znajdujący się w inwersji (w k on kretn ym w y p a d k u — vous), następnie
linia melodyczna o p a d a , aby się ponow nie lekko wznieść na końcu
zdania. Jak mogliśmy zauważyć, w naszych scenkach rzadko wystę­
pu ją zdan ia pytające o tej strukturze, gdyż należą one do języka bar­
dzo starannego, zaś w mowie potocznej Francuzi rzad ko posługują
się inwersją gram atyczną, stosując częściej wyrażenie est-ce q u e ...?

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q u'cst-ce que M. D u p o n t a remarqué en vitrine? IZst-cc que le livre lui plaît? En combien
de chapitres le v o lu m e sc divisc-t-il? Q u'cst-ce qui a c c o m p a g n e le texte? D e quoi M. D u ­
pont a-t-il besoin ?

2. Przetłumaczyć na język francuski:

K upiłem kilka książek. Z ob aczy łem na wystawie kilka interesujących książek. Niektórzy
uczniow ie nie pracują dobrze. K ażdy c złow iek jest śmiertelny. Profesor m ów i do wszyst­
kich uczniów .

280
3. Przekształcić następujące zdania na przeczące, zastępując aussi przez non plus oraz
et przez ni:

G eorges est pressé, moi aussi, je suis pressé. G eo rges et m oi, n o u s so m m es pressés.
Ce livre est intéressant, celui-là aussi. C e livre-ci et ce livre-là sont intéressants.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

K upiłem kilka książek dla Andrzeja. N iek tó re dzieci d u ż o czytają. Każda m łoda d ziew ­
czyna lubi się p o d ob ać. Ten apartament składa się z kilku p o k o i. N ie znam żadnej P a ­
ryżanki. Trzeba korzystać z każdej chwili (instant).

QUARANTE-NEUVIÈME LEÇON LEKCJA CZTERDZIESTA DZIEWIĄTA

Czas passé récent . Z a sto so w a n ie liczebników głównych

i porządkow ych . M owa zależna (c. d .) . Przyimek de
Intonacja zdania francuskiego — zdanie pytające (c.d.)

Cinéma Kino
Choix du film W ybór filmu

— Je vois que tu viens d 'acheter — Widzę, że właśnie kupiłeś

le dernier num éro de «La Se­
maine de Paris». Regarde,
s'il y a un beau film à voir.
— Je ne connais pas bien cette
revue. A quelle page faut-il
chercher les films?
— La rubrique des films est à la
page 6 (six).
— Ç a y est. J'y suis.
— E h bien. Quel est le p ro g r a m ­
me de la sem aine?
ostatni n um er „Tygodnika Pa­
ryskiego” . Spójrz, czyjest jakiś
ładny film do obejrzenia.
— N ie znam dobrze tego m a g a­
zynu. N a której stronie trzeba
szukać (repertuaru) filmów?
— R ubryka filmów jest na stro ­
nie szóstej.
— Jest. Znalazłem.
— A więc, jaki jest p ro g ra m ty­
godnia ?

281
— C o m m e films nouveaux, on
d o n n e cette semaine: «Le Fou
du cirque». «L'Indiscret»,
«Le Colosse fantastique», et
«L 'H isto ire de Jam es Dean».
- S i nous allions voir « L 'H is ­
toire de Jam es D ean » ; qu'en
penses-tu?
— D ’accord. Ça doit être bien.
Et je crois que c'est un film
en couleurs.
— Alors, je vais faire la queue
p o u r les places. Qu'cst-ce que
tu préfères, les fauteuils d 'o r ­
chestre ou les fauteuils de bal­
con?
— J'aim e mieux les fauteuils d 'o r ­
chestre.
— C'est parfait. Je vais acheter
les billets.
— Attends-m oi, je vais t'acco m ­
pagner.
Au cinéma
A la caisse
— Deux places p o u r ce soir, s'il
vous plaît.
Quelles places désirez-vous?
— Deux fauteuils d'orchestre.
A com bien sont-ils?
— Les fauteuils d'orchestre sont
à quinze francs.
— Et les fauteuils de balcon?
— Les fauteuils de balcon sont
à sept francs.
— Est-ce qu'il vous reste des pla­
ces de face au b a lc o n ?
282
— Jak o nowe filmy dają w tym
tygodniu:„S zaleniec w cyrku",
„N ied yskretny ", „Fantastycz­
ny człowiek-kolos” i „Histo­
ria Jam es D e a n a ” .
— Możebyśmy poszli zobaczyć
„Historię Jam esa D e a n a ” ; jak
myślisz?
— Zgoda. T o p o w in n o być do­
bre. I przypuszczam, że to jest
film kolorowy.
— A więc stanę w kolejce po bi­
lety. C o wolisz, miejsce na
parterze czy na balkonie?
— Wolę miejsca na parterze.
— Doskonale. K upię bilety.
— Poczekaj, idę z tobą.
W kinie
Przy kasie
— Proszę dwa bilety (miejsca)
na dziś wieczór.
— Jakie miejsca pan sobie życzy?
— Dwa miejsca na parterze.
Jaka jest ich c e n a ?
— Miejsca na parterze są po
15 franków.
— A miejsca na balkonie?
— Miejsca na balkonie są po
7 franków .
— Czy m a pani jeszcze środkowe
miejsca na balkonie?
— N on, il ne me reste que des — Nie, są tylko miejsca z boku.
places sur le côté.
— Alors, d an s ce cas, donnez- W takim razie, proszę mi dać
-moi deux fauteuils d'orchestre. dw a miejsca na parterze.
— Voilà, m onsieur. — Proszę pana.
— Merci, m adam e. A quelle — Dziękuję pani. O której go­
heure finit le spectacle? dzinie kończy się film (przed­
stawienie)?
— A onze heures trente. — O godzinie jedenastej trzy­
dzieści.
— Ah. très bien. Merci. — Ach, bardzo dobrze. Dziękuję.

Z w roty i w yrażenia do zapam iętania

j’y suis znalazłem

un film en couleurs
un fauteuil d’orchestre
un fauteuil de balcon
à combien sont-ils?
une place de face
une place de côté
film kolorow y
miejsce na parterze
miejsce na balkonie
po ile o n e są?
miejsce śro d k ow e
miejsce boczne

CZAS PASSÉ RÉCENT

Je vois que tu viens d’acheter le dernier numéro.

Czasownik w zdaniu p o d rzęd n y m (tu viens d’acheter) występuje

w czasie passé récent. P a ssé récent m a zastosow anie wówczas, gdy
czynność, o której m ow a, odbyła się w bezpośredniej przeszłości.

Passé récent = Présent od venir + de -f bezokolicznik

od m ie n ia n e g o czasow n ik a

acheter — kupować

je viens d’acheter (właśnie, d op iero c o ) kupiłem nous venons d’acheter

tu viens d’acheter vous venez d’acheter
il vient d’acheter ils viennent d’acheter

283
 Z A S T O S O W A N I E L IC Z E B N IK Ó W G Ł Ó W N Y C H I P O R Z Ą D K O W Y C H

W języku francuskim używa się liczebników głównych dla okre­

ślenia :
1. G o d z i n y : II est deux heures.
2. D a t y (dnia, roku) Je suis né le 2 (deux) juin.
1969 = mil neuf cent soixante-neuf.
3. S t r o n i c y : la page 4 (quatre)
4. R o z d z i a ł u : le chapitre 2 (deux)
5. P a n u j ą c e g o : Henri IV (quatre)

W jęz. polskim stosujemy w takich sytuacjach liczebniki po­

rządkow e.
Używa się jed n ak liczebnika premier dla określenia pierwszego dnia
miesiąca: le premier m ai, le premier juin.
Dla określenia wieku (stulecia) używa się zawsze liczebnika po­
rząd ko w ego : le vingtième siècle.
U w a g a : Przy określaniu kolejności lekcji m ów i się: la leçon deux lub la deuxième leçon.

M O W A Z A L E Ż N A (c.d.)

W wypowiedzi o charakterze pytającym zam iast zwrotu pytającego

est-ce q u e . . . występuje spójnik si. W jęz. polskim obu tym zwrotom
o d p o w ia d a w yraz czy.
Est-ce qu’il y a un beau film à voir?
Regarde s ’il y a un beau film à voir.

Est-ce qu’il v o u s reste deux places?

Regardez s ’il v o u s reste deux places.

Est-ce qu’on d o n n e « L ’Histoire de Jam es D e a n ? »

Dites-moi si l’on d o n n e «L'H istoire de James D e a n ? »

PR ZYIM EK D E

Przyimek de służy zazwyczaj do wyrażania przydawki rzeczowni­

kowej.
un fauteuil J'orchestre une place de face
un fauteuil de balcon une place de côté

284
 I N T O N A C J A Z D A N IA F R A N C U S K IE G O

Z danie pytające (c.d.)

Linia melodyczna zdania pytającego

z wyrazem pytającym

Q ui êtes-vous d on c? A qui parlez vous?

Qui qui

êtes donc ? A par vous?

vous lez

P u nk t szczytu tonalnego p rzy p ad a w tego rodzaju zdaniach na wy­

raz pytający, po czym linia melodyczna stopniow o o pada, aby lekko
wznieść się na ostatniej sylabie.
W pytaniach, w których występuje wyrażenie est-ce que, punkt
szczytu tonalnego p rzypad a na to wyrażenie.

Q uand est-ce que vous p artez?

est-ce que

Quand vous tez ?

par

L ista najczęściej spotykanych zdań pytających, zawierających wyraz

pytający

1. Q u i? K to? — zaimek pytający

Q ui est-ce? K to to jest?
A qui parlez-vous? D o k o g o pan m ó w i?

2. Q u ’est-ce qui? Co? (jako pod m io t)

Qu'est-ce qui est arrivé? C o się stało?

285
 3. Q u ’est-ce que? Co? (jak o dopełnienie)
Qu'est-ce que vous faites? C o p an ro b i?
Qu'est-ce que c’est? C o to je st?

4. Q u o i? Co? — pytanie o charakterze eksklam atyw nym

Quoi de nouveau? C o now ego?
Q uoi? C ol
A quoi sert cette machine? D o czego służy ta m aszyna?

5. Q uel? Q u elle? Ja ki? Jaka? K tóry? Która? w zdaniach:

Quelle heure est-il? Która jest g o d z in a ?
Q uel temps fait-il? Ja k a jest p o g o d a ?

6. O ù ? Gdzie? Q u a n d ? Kiedy? C om m en t? Jak?

Pourquoi? Dlaczego? Combien? //</?
Où est-ce que tu vas?
Quand est-ce que vous revenez?
Com m ent faites-vous cela?
Pourquoi êtes-vous triste?
Combien est-ce que je vous dois ?
D o k ą d idziesz?
K iedy pan (pani) wraca?
Jak to pan (pani) robi?
D la c z e g o jest pan sm u tn y ?
Ile jestem panu w inien?

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q uelle revue André vient-il d ’achetcr? Quel film nos am is vont-ils voir? A combien sont
les fauteuils d ’orchestre? Est-ce q u e les fauteuils d’orchestre so n t plus chers que les
fauteuils de b a lc o n ? Est-ce q u ’il reste à la caisse des places de face au b a lc o n ? A quelle
heure finit le spectacle?

2. Przekształcić następujące zdania stosując w orzeczeniu passé récent:

N o u s é c o u to n s la leçon de français. A ndré achète deux billets. V ou s é c o u te z la radio.

N o s am is sortent de la m aison. Je vois un beau film. V o u s feuilletez un livre. Ils passent
à la caisse. N o u s finissons notre travail.

3. Zamienić na mowę zależną poprzedzając każde zdanie wyrażeniem dites-moi:

Est-ce q u ’on d o n n e un nouveau film? Est-ce q u ’il v ou s reste encore deux places? Est-cc
q u e « L ’Histoire de Jam es D e a n » vo u s intéresse? Est-ce que v ou s avez acheté le dernier
n u m é r o ? Est-ce que vou s a vez vu ce film? Est-ce q u ’ils connaissent cette revue? Est-ce
qu'elle préfère les fauteuils d'orchestre?

286
4. Przetłumaczyć na język francuski następujące zdania w formie pytającej:

O kim m yślicie? C o wam się p o d o b a ? C o wam się stało? C o chcccic p o w ie d z ieć ? Czy
chcecie p o z o sta ć tutaj? C zy są jeszcze w o ln e m iejsca? K iedy wyjeżdżacie? C o chcecie
zwiedzić?

CINQUANTIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA

Zwrot avant de . Z danie sk u tk o w e . O dm iana czasow nika

éteindre . C za sow n ik i laisser i faire . Etre assis . Twierdzenie
z ła g o d zo n e . Participe présent; gérondif . Intonacja zdania
francuskiego — zdanie rozkazujące

Au cinéma W kinie

— Voilà. J'ai les billets. — O to ju ż m a m bilety.

— A ttendons un peu avant d 'e n ­
trer. D onne-m oi les billets. Je
les mettrai dans m on sac.
— L'artiste qui jo u e James
D e a n . . . Qui est-ce?
— Je ne sais pas.
— Est-ce qu'il y a un d o c u m e n ­
taire avec le grand film?
— Il y a un docum entaire sur les
satellites artificiels et les a c tu a ­
lités.
— Entrons. C'est déjà l’heure.
— Vos billets, s'il vous plaît.
Merci.
— R eg a rd e a u t o u r de toi. La salle
est remplie ju sq u 'a u x bords.
— Poczekajm y trochę, zanim wej­
dziemy. Daj mi bilety. Włożę
je do swojej torebki.
— A kto r, który gra James D e a ­
n a . . . K to to je s t?
— N ie wiem.
— Czy jest do datek d o filmu?
— Jest dodatek o sztucznych sa­
telitach i kronika filmowa.
— Wejdźmy. Ju ż czas.
— Bilety poproszę.
Dziękuję.
— Rozejrzyj się wokół. Sala jest
wypełniona po brzegi.

287
 O ù sont assis nos a m is?
— Je ne les vois nulle part.
- Il serait difficile de les recon­
naître au milieu d 'u n si grand
no m b re de personnes.
— Difficile? Dis plutôt im pos­
sible.
— Veux-tu ch an g er de place avec
m o i? Cette dam e, devant moi.
Veux-tu changer dc place avec m oi?
a un chapeau si haut et si large
qu'elle m 'em pêche de voir
l'écran.
— Je ferai to u t p o u r toi.
— Alors, mets-toi à m a place.
Le film va b ien tô t com m encer.
On éteint déjà les lumières.
Tiens! E n te levant, tu as larssé
to m b e r ton p ro gram m e.
— Ça ne fait r ie n ;je le ramasserai
to u t à l'heure. Mais tu sais,
moi non plus je ne vois pas
288
— Gdzie siedzą nasi przyjaciele?
— Nigdzie ich nie widzę.
— Byłoby tru d n o rozpoznać ich
wśród tak wielkiej liczby osób.
— T r u d n o ? Powiedz raczej nie­
możliwe.
— Chcesz się zamienić ze m ną na
miejsce? T a pani, przede mną
— _&
m a kapelusz tak wysoki i tak
szeroki, że zasłania mi ekran.
— Wszystko dla ciebie zrobię.
— A więc siadaj na m oim miej­
scu. Film zaraz się zacznie.
G asz ą ju ż światła. Patrz! Pod­
nosząc się upuściłeś program.
— T o nic; zaraz go podniosę.
Ale wiesz, ja również nie­
wiele widzę, a poza tym to
 grand-chose et puis j'ai so m ­ jestem śpiący. Wydaje mi się,
meil. Je crois que je vais m 'e n ­ że zaraz usnę.
d o rm ir.
Bonne nuit alors. D ors bien. — A więc d ob ran o c. Śpij dobrze.
Je te raconterai le film. Opowiem ci film.

Zw roty i w yrażenia do zapam iętania

autour d e ... w o k ó ł...

jusqu'aux bords aż p o brzegi
nulle part nigdzie
au milieu d e ... p o ś r o d k u .. .
ça ne fait rien nic nie szkodzi
tout à l’heure za chwilę
moi non plus ja również nie
pas grand-chose niewiele

ZW R O T A V A N T DE

Zw rot avant de + b e z o k o l i c z n i k sygnalizuje czynność, k tó ra na

stąpi po innej poprzedzającej ją czynności (wyrażonej za pom ocą
form y osobowej):
A tten d o n s un peu avant d 'entrer. Zaczekajmy chw ilę, zanim wejdziemy.
Je travaille avant de sortir. Pracuję przed wyjściem.
Je fu m e une cigarette avant de me lever. Palę papierosa przed wstaniem.
N o u s travaillons avant à'écouter la radio. Pracujemy przed słuchaniem radia.

U w a g a : W konstrukcji tej obie czynności d o ty czą t e g o sam ego podmiotu.

Z D A N IE SKUTKOW E

W języku francuskim zdania skutkow e w prow adzone są między

innymi za p o m o c ą spójnika si . . . que:
C ette d am e a un ch apeau si haut qu’elle m 'em p êch e de voir l'écran.
Il travaille si bien que tou t le m o n d e O n pracuje tak dobrze, że wszyscy go
1'admire. podziw iam y.
Il marche si vite que je ne peux le suivre. On idzie tak szyb k o, żc ja nie m ogę za
nim nadążyć.
Il parle si mal que je ne peux le com prendre. On m ów i tak źle, że nic m o g ę g o zrozumieć.

10 M ó w im y p o francusku 289
 O D M I A N A C Z A S O W N IK A É T E I N D R E G A S I Ć

Présent

j’éteins [żetę] nous éteignons [nuzeteńą]

tu éteins [ty etę] vous éteignez [vuzeterie]
il éteint [// etę] ils éteignent [ilzeteń J

Futur

j’éteindrai [żetędre] etc. nous éteindrons [nuzetędrą] etc.

Imparfait

j’éteignais [żeteńe] etc. nous éteignions [nuzeteńją j etc.

Passé composé

j’ai éteint [żeetę] etc. nous avons éteint [nuzavq etę] ctc.

W p o d o b n y sposób odm ieniają się wszystkie czasowniki zakoń­

czone na -eindre, -aindre o ra z na -oindre.
craindre obaw iać się
se plaindre skarżyć się
joindre połączyć

C Z A S O W N I K I L A IS S E R I F A IR E

Tu as laissé tomber ton programm e. U puściłeś swój program.

W tym zdaniu czasownik laisser występuje ja k o czasownik posił­

kowy.
Porównajmy:
Laissez partir ces gens. W ypuście tych ludzi.

W roli czasow nika posiłkowego może również wystąpić czasownik

faire, np.: faire venir — sprowadzić , przyprowadzić , faire tomber —
upuścić , przewrócić.

Ê T R E A S S I S S IE D Z IE Ć

Présent

je suis assis(e) nous sommes assis(es)

tu es assis(e) vous êtes assis(es)
il est assis ils sont assis
elle est assise elles sont assises

290
 W innych czasach formy osobowe przybiera również tylko cza­
sownik être.
U w a g a : J e suis assis, tu es assis . . . tłum aczym y — siedzę , siedzisz itp., dosłow nie —
jestem siedzący, jesteś siedzący . . .

T W IE R D Z E N IE Z Ł A G O D Z O N E

Dla złagodzenia twierdzenia używamy conditionnel présent (patrz

lekcja 48).
Porównajmy:
Il est difficile de comprendre cela.
Jest tru dno to zrozum ieć.
Il serait difficile de comprendre cela.
Byłoby trudno to zrozum ieć.
Il est impossible d'expliquer cela.
Jest niem ożliw e wyjaśnienie tego.
Il serait impossible d'expliquer cela.
Byłoby niem ożliw e wyjaśnienie tego.

PARTICIPE PRÉSENT; GÉRONDIF

En te levant tu as laissé tom ber ton programme.

Współczesność pewnych czynności wyrazić można również za p o ­

mocą gérondif, co odpow iada imiesłowowi przysłówkowemu w ję­
zyku polskim. N a formę tę składają się:

przyimek en + participe présent

G érondif wyrażając czynność równoczesną w stosunku d o czynności

zdania głównego jest zarazem okolicznikiem i odpow iada na pytanie
ja k ? (com m en t?) n p .:
Il répond en regardant le professeur.
Il répond com m ent? en regardant le professeur.
O d p o w ia d a j a k i -> patrząc na profesora.

P o r ó w n a j m y : participe présent, lekcja 45.

291
 I N T O N A C J A Z D A N I A F R A N C U S K IE G O

Z danie rozkazujące

Linia melodyczna zdania rozkazującego

Entrons dans la salie

En­

trons

dans

la salle

Linia melodyczna zdania rozkazującego, ja k to widać na diagramie

intonacyjnym, jest linią o p a d ającą od po czątku do końca.

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q uel docum entaire d o n n e -t-o n au cin ém a ? V a-t-il b eau cou p de m o n d e au cinéma?

Pourquoi S o p h ie veut-elle changer de place?

2. Przekształcić następujące zdania, stosując géro n d if według wzoru:

Il arrive . . . C om m ent ? II court, (il arrive en courant).

N o u s revenons. C o m m e n t? N o u s ch an ton s. V o u s apprenez le français. Comment?
V o u s travaillez b e a u c o u p . Tu fais plaisir à tes parents. C o m m e n t? T u étudies le français.
Il rentre. C o m m e n t? Il sourit.

3. Przekształcić następujące zdania według podanego wzoru, z zastosowaniem zwrotu

avant de } bezokolicznik:
Je travaille; après je sors. Je travaille avant de sortir. Je me lave; après je m'habille.
Je m ange; après je c o m m e n c e m on travail. Je fum e une cigarette; après je m e lève. Je
bois une tasse de thé; après je me cou ch e.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

Biegnąc upadł. O budźcie m nie pukając d o (m oich) drzwi. On wrócił śpiewając. Uczymy
się języka francuskiego pracując d u ż o . On o d p o w ia d a patrząc na profesora. Uśmie­
ch a łeś się, przechodząc przede m ną. Z ob aczyłem g o , w ychod ząc z d o m u . Złamałem so­
bie n ogę, biegnąc.

292
5. Przetłumaczyć na język francuski stosując wyrażenie si ... que :

On biegnie tak sz y b k o , że nic m o g ę za nim nadążyć. Oni są tak leniwi, że nie ch cą nawet
rozm aw iać z nami. Wiatr jest tak silny, żc nic m ogę posuw ać się naprzód (avancer).
Hałas jest tak silny, że nikt nie m oże spać. On jest tak zły, że nic ma ż a d n e g o przyjaciela.
Jest tak c ie m n o , że niebezpiecznie jest wyjść z d o m u . Jest tak zim n o, że zmuszeni j e ­
steśmy nosić ciepłe ubrania.

CINQUANTE ET UNIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA PIERWSZA

Okres w aru n k o w y . Zwroty z cza so w n ik iem prendre .

Conditionnel présent (c. d. )

Les autobus Autobusy

Beaucoup de Parisiens se ren­ Wielu Paryżan jeździ d o pracy

dent au travail en autobus.
A chaque station une machine
distribue des tickets qui portent
des numéros. Les voyageurs
montent suivant l'ordre des nu­
méros. Les invalides et les mères
qui portent un bébé ont la prio­
rité.
— Allons prend re l’autobus.
— T u as ra iso n ; l’a u to b u s est plus
c o m m o d e que le métro. Mais
dépêcho ns-no us; l’a u to b u s a r ­
rive à la station et nous n ’avons
pas encore nos tickets.
— H eureusem ent que c'est une
m achine qui distribue les
tickets.
au to busem . N a każdym przy­
stanku a u t o m a t wydaje num e­
row ane bilety. Podróżni wsia­
dają według kolejności num e­
rów. Inwalidzi i matki z dzieć­
mi na ręku m ają pierwszeń­
stwo.
— Pojedźmy autobusem .
— M asz rację; au tobusem jest
wygodniej niż metrem. Ale
pospieszmy się; a u to b u s d o ­
jeżdża do przystanku, a my nie
m am y jeszcze biletów.
— Szczęście, że to maszyna wy­
daje bilety.

293
— O h, oui! ça va très vite. Mais — O tak! idzie to b ardzo szybko.
si tu avais un bébé, tu ne serais Ale gdybyś miała dziecko, to
pas obligée d 'a tte n d re ton nie byłabyś zm uszon a ocze­
to u r ; tu aurais la priorité. kiwać swojej kolejki; miałabyś
(wówczas) pierwszeństwo.
— Ç a viendra un j o u r ; en a tte n ­ — T o się zdarzy pewnego dnia;
d an t, j'a i le n u m é ro 14, et toi, tymczasem ja m am num er 14,
tu as le n u m é ro 15. a ty — 15.
— Silence. Voici le receveur. Il — Cicho. O to k o n d u k to r. Zaraz
va ap p eler les num éros. będzie wywoływał numery.
— Les num éros, s'il vo us plaît! — Proszę n u m e r y ... 9, 10, 11,
. . . 9, 10, I I , 12, 13, 14, 15. 12, 13, 14, 15.
C om plet! K om plet!
— Enfin! N o u s n'av o n s pas a t ­ — Nareszcie! Nie czekaliśmy
tendu longtem ps. długo.

Zwroty i wyrażenia do zapamiętania

se rendre à . . . u dać się d o . . .

prendre l’autobus wsiąść d o au tob u su
être obligé d e . . . być z m u sz o n y d o . . .
en attendant na razie

Pisownia i wymowa

pisow nia wymowa przykłady

-us (w w ygłosie) [y] dessus [d*sy]

jus [ży]
-us (w w ygłosie) [yjJ autobus [otobys]
om nib us [Jmnibys]

OKRES W ARUNKOW Y

Zdanie p o d r z ę d n e (warunkowe) Zdanie nadrzędne

si im p arfa it (try b o zn ajm u jący ) co n d itio n n el présent (try b p rzy p u szczający )

S i tu avais un bébé ...................................... tu ne serais pas obligée d ’attendre ton tour.

W okresie w arunk ow ym o powyższej konstrukcji, zdanie nadrzędne

294
wyraża fakt niemożliwy lub nierealny bądź w teraźniejszości, bądź
w przyszłości.
Si j'é ta is riche, j ’a u ra is une auto. G d y b y m był bogaty, m iałbym auto.
S i j'avais de la v o lo n té , je cesserais dc fu- Gdybym miał (silną) wolę, przestałbym
mer. palić.
Si vous veniez dem ain, vous me feriez G d y b y ście przyszli jutro, sprawilibyście
plaisir. mi przyjemność.

W poprzednich lekcjach była ju ż m ow a o dwóch innych typach

okresów w arunkowych o poniższej konstrukcji.
Z d a n ie p o d r z ę d n e (warunkowe) Z d a n ie n a d r z ę d n e

si - f présent (tryb oznajm ujący) p résen t (tryb oznajmujący)

si ł présent (tryb oznajmujący) fu tu r (tryb oznajm ujący)
S 7 / pleut .................................................................... nous resto n s à la maison.
Jeśli pada deszcz, ................... .... . . . . to zostajem y w' d o m u .
Si tu m 'écris ............................................................ je te rép o n d rai.
Jeśli mi n a p i s z e s z , ........................................... o d p o w ie m ci.

W powyższych konstrukcjach fakt wyrażony w zdaniu nadrzędnym

jest możliwy do spełnienia w teraźniejszości albo przyszłości. K o n ­
strukcje te różnią się od poprzedniej (si + imparfait + conditionnel)
większym stopniem praw dopodobieństw a faktu wyrażonego w zdaniu
nadrzędnym.
W p o d an y m niżej wierszu proszę zwrócić uwagę na zdania wa­
runkowe.

Au cinéma W kinie

Et puis ce soir on s'en ira au A potem pójdziemy wieczo­

cinéma. rem do kina.
Les artistes qui sont-ce donc ? Artyści — kimże oni są?
Ce ne sont plus ceux qui culti­ To nie są już ci, którzy kulty­
vent les Beaux-Arts wują Sztuki Piękne
Ce ne sont pas ceux qui s'occu­ To nie są ci, którzy sztuką się
pent de F Art zajmują
Art poétique ou bien musique Sztuką poetycką czy też mu-
zyką
Les artistes ce sont les acteurs Artyści to aktorzy i aktorki.
et les actrices.

295
 S i nous étions des artistes G dybyśm y byli artystami
Nous ne dirions pas le cinéma Nie mówilibyśmy ciném a
Nous dirions le ciné. Mówilibyśmy ciné,
M ais si nous étions de vieux Ale gdybyśmy byli starymi
professeurs de province profesoram i z prowincji
Nous ne dirions ni ciné ni ci- Nie mówilibyśmy ani ciné, ani
r • r

ne ma cinéma
Mais cinématographe. Lccz ciném atographe.
GUILLAUME APOLLINAIRE

Z W R O T Y Z C Z A S O W N IK IE M PRENDRE

Allons prendre l’autobus

Czasow nik prendre występuje w języku francuskim bardzo często.

Używa się go w zw rotach odnoszących się d o :
a) śro d k ó w lokom ocji:
Je prends le train .
Je prends un ta x i.
Je prends l ’ascen seu r.

b) posiłków :
Je prends m on petit déjeuner.
Je prends de la confiture.
Je prends du lait.

c) u b io ru :
Je prends une chem ise propre.
Je prends m es sou liers neufs.
Je prends m on ch ap eau .

C O N D IT IO N N E L PR É SE N T

Czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -er

chanter
je c h a n te ra is [ż<> fatre ] nous ch a n te rio n s [nu iatJrjq]
tu c h a n te ra is [ty fatre] vous c h a n te rie z [vu fatorje]
il c h a n te ra it [// faire] ils c h a n te ra ie n t [// fatre]

296
U w a g a : W d w ó ch pierwszych o s o b a c h liczby mnogiej e nieme jest w w y m o w ie z a c h o ­
wane.

Czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ir

so rtir

je so rtira is [żd sortire ] nous so rtirio n s [nu sortir ją]

tu so rtira is [ty sdrtire] vous s o rtirie z [vu sdrtirje]
il s o rtira it [// s^rtire] ils s o rtira ie n t [il sort ire]

Czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -re

rendre
je ren d ra is [żd radre] nous ren d rio n s [nu radriją]
tu re n d ra is [ty radre] vous ren d riez [vu radrijé]
i l re n d ra it [/'/ radre] ils re n d ra ie n t [// radre]

U w a g a : W d w ó ch pierwszych o s o b a c h liczby m nogiej, m iędzy dźw iękam i [r] i [j] w y ­

stępuje [/'], zatem k ońców ki te należy w ym aw iać [-ijąJ, [-ije]. U w a g a ta dotyczy również
c z a so w n ik ó w z a k oń czo n ych na -oir.

Czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -o ir

recevoir
je recevrais [żd rdsdvre] nous recevrions [nu rdsdvriją]
tu recevrais [ty rdsdvre] vous recevriez [vu rdsdvrije]
il re c e v ra it [// rdsdvre] ils recev raien t [// rdsdvre]

Ć W IC Z E N IA

1. O dpow iedzieć na n a stę p u jąc e p y ta n ia :

C om m en t beaucoup de Parisiens se rendent-ils au travail? C o m m en t les voyageurs

m ontent-ils dans l’a u to b u s ? Qui est-cc qui a la priorité? Est-cc que l'autobus est
plus c o m m o d e q u e le m étro ? Q ue fait le receveur quand l'autobus arrive à la station?

2. U żyć w odpow iedniej form ie czasow niki podane w n a w ia sa c h :

S ’il faisait beau, je (sortir). S'il ne faisait pas beau, n o u s (rester) à la m aison. S'ils ne
sortaient pas, ils (finir) leur travail. Si nous étio n s en vacances, nous (faire) de belles
prom enades. Si tu (avoir) un bébé, tu aurais la priorité. S'il faisait beau, nous (rester)
debout sur la plate-form e de l'autobus et n o u s (pouvoir) m ieux voir la ville.

297
3. Z a m ie n ić poniższe zespoły zdaniow e n a o k resy w arunkow e sto su jąc n astęp u jące p rze­
k sz ta łc e n ia : a ) sp ó jn ik w arunkow y si w p ro w adzający zdanie p odrzędne; b ) imparfait
ind icatif w zdaniu pod rzęd n y m ; c ) conditionnel présent w zdaniu n ad rzęd n y m :
W zór:
Vous p arlez tro p vite. P e rso n n e ne vous com prend.
Si vous parliez tro p vite, personne ne vous comprendrait.

Tu as de l’argent, tu est conten t. Il part en vacances, il est heureux. Tu sors, je t’a c c o m ­

pagne. Tu as un bébé, tu as la priorité. V o u s êtes fatigué, v o u s v o u s, reposez.

CINQUANTE-DEUXIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA DRUGA

Z danie w a ru n k o w e (c .d .) . Przyimki .
Zaim ek nieodm ienny le

U n e é c o le d e f r a n ç a i s p o u r les S z k o ła język a francuskiego dla

é tra n g e rs cudzoziem ców

— N o u s voici sur le Boulevard — Jesteśmy (teraz) na Bulwarze

Raspail et cet immeuble que
tu vois là-bas, c'est une école.
— C ’est une école de français
p o u r les étrangers, n ’est-ce
pas?
— Oui, c’est bien la fameuse «Al­
liance Française». Les é tra n ­
gers y étudient la langue fran ­
çaise sous la direction de p ro ­
fesseurs de grande expérience
et selon les m éthodes les plus
m odernes : m agnétophones,
disques, projections de vues,
cinéma, théâtre, e t c . . .
Raspail, a ten budynek, który
ta m widzisz, to szkoła.
— T o szkoła (języka) francus­
kiego dla cudzoziemców,
p raw da ?
— T ak , to właśnie słynna „ A l­
liance Française” . Cudzoziem ­
cy studiują tam język fran­
cuski p o d kierunkiem d o ­
świadczonych profesorów i we­
dług najbardziej nowoczesnych
metod : magnetofony, płyty,
przeźrocza, kino, teatr itd ...

298
— Et les loisirs des élèves?
— O n organise à leur intention
des conférences, des p ro m e n a ­
des à travers Paris, des repré­
sentations dram atiques, e t c . . .
— Q u ’est-ce q u ’il faut faire pour
s'inscrire à cette école?
— Les candidats doivent se pré­
senter avec leur passeport et
une p h o to ; après quoi ils doi­
vent passer un examen.
— Est-ce que les cours sont g ra ­
tu its ?
— N o n , il y a un droit d 'in scrip ­
tion à payer p a r mois.
— Est-ce que cette école organise
des cours par corresp o n d an ce?
— Certainem ent. Et il faut dire
qu'elle le fait avec d ’excellents
résultats.
— Est-ce q u ’on peut visiter l'é­
cole?
— N aturellem ent. Si cela vous
intéresse, nous assisterons
à une leçon de français p o u r
les débutants.
Mais dépêchons-nous, si nous
ne voulons pas être en retard.
L a leçon va com m encer d an s
dix minutes.
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
à l'in ten tio n d e . . .
ê tre en re ta rd
— A pozaszkolny czas słucha­
czy?
— Organizuje się dla nich o d ­
czyty, spacery po Paryżu,
przedstawienia dram atyczne
i t d ...
— C o trzeba zrobić, aby się za­
pisać do tej szkoły?
— K andydaci winni się zgłosić
z paszportem i je d n ą foto­
grafią; następnie m uszą zło­
żyć egzamin.
— Czy wykłady są bezpłatne?
— Nic, trzeba płacić wpisowe
miesięczne.
— Czy ta szkoła organizuje kursy
korespondencyjne ?
— Oczywiście. A trzeba powie­
dzieć, że robi to z d o s k o n a ­
łymi rezultatami.
Czy m ożna zwiedzić szkołę?
— Oczywiście. Jeśli to panią in­
teresuje, możemy uczestniczyć
w lekcji języka francuskiego
dla początkujących.
Ale pospieszmy się, jeśli nie
chcemy się spóźnić. Lekcja
zacznie się za 10 minut.
d l a . . . , z r a c ji...
sp óźn ić się
299
 P isow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-ail [aj] Raspail [raspaj]

(w w ygłosie) rai! [raj]
ém ail [emaj]

Le cancre Hultaj

// dit non avec la tête Mówi „nic” głową (przeczy

głową)
mais il dit oui avec le cœur lecz mówi „ t a k ” sercem
il dit oui à ce q u il aime mówi „ ta k ” wszystkiemu, co
kocha
il dit non au professeur mówi „nie” profesorowi
il est debout stoi
on le questionne jest pytany
et tous les problèmes sont posés i wszystkie problem y m a przed
sobą
soudain le fou-rire le prend nagle ogarnia go śmiech sza­
lony
et il efface tout i wszystko zmazuje
les chiffres et les mots cyfry i słowa
les dates et les noms daty i nazwy
les phrases et les pièges zdania i pułapki
et malgré les menaces du maître i m im o gróźb nauczyciela
sous les huées des enfants pro­ przy gwizdach dzieci genial­
diges nych
avec des craies de toutes les kredkam i o różnych kolorach
couleurs
sur le tableau noir du malheur na czarnej tablicy nieszczęścia
il dessine le visage du bonheur. rysuje twarz szczęścia.
J A C Q U E S P R É VE R T. «PA R O LES»

Z D A N I E W A R U N K O W E (c.d .)

a) Si c e la vous intéresse , nous a ssiste ro n s à une leçon de français.

b) D épêchons-nous, si nous ne voulons pas être en retard.

300
 W obydw u wypowiedziach fakt wyrażony w zdaniu nadrzędnym jest
w pełni możliwy w przyszłości.
O to schemat tych konstrukcji:
Zdanie podr/.ędne Zdanie nadrzędne

a ) si -r présent in d ic a tif fu tu r in d ic a tif

b) si f présent in d icatif im p é ra tif

a)
S 'il pleut , nous reste ro n s à la m aison.
S 'il fa it froid, nous ne so rtiro n s pas.
Si j'a i le tem ps, je viendrai v o u s voir.
Si tu veuxy je so rtira i avec toi.

P R Z Y IM K I

Przyim ek dans:
L a leçon va co m m en cer d a n s 10 minutes.
Lekcja zacznie się za dziesięć minut.

Przyimek dans w prow adza tu okolicznik czasu.

O to inne przykłady:
D a n s co m b ien dc tem ps partirez-vous en vo y a g e?
N o u s partirons en voyage d a n s q u elq u es jours.
D a n s com bien de tem ps sauras-tu parler français?
Je saurai parler français d an s un an.

Okolicznik czasu może występować na początku lub na końcu

zdania.
Je partirai en voyage d an s un an.
D a n s un m ois il y aura des fleurs d a n s le jardin.

Inne przyim ki:

N o u s voici sur le Boulevard Raspail.
C ’est une é co le de français pou r les étrangers.
Ils étudient le français sous la direction d'un bon professeur.
Ils étudient le français selon les m éthodes les plus modernes.

301
 Il y a un droit à payer p a r m o is.
On organise à leur intention des conférences et des prom en ades à trav ers Paris.
Us doivent se présenter avec leur passeport.
Elle le fait avec d'excellents résultats.
L'école organise d e s cours p ar correspondance.

We wszystkich tych zdaniach występują przyimki. Są to, ja k wynika

z przykładów , nieodm ienne wyrazy w prow adzające dopełnienia, przy­
daw ki i okoliczniki (miejsca, sposobu itp.).

ZA IM E K N IE O D M IE N N Y L E ( P R O N O M NEUTRE)

Elle le fait avec d ’excellents résultats.

W przytoczonym zdaniu le jest zaim kiem nieodmiennym, o d p o ­

wiadającym polskiemu zaimkowa to i odnosi się d o sytuacji, o której
była ju ż poprzednio m ow a, stanowiąc jej skrótow y równoważnik.
Dla wyrażenia tego rodzaju sytuacji m ożna posłużyć się również
zaim kiem cela.
Elle fait cela avec d ’excellents résultats.

P o d o b n ie :
Je le c o m p re n d s = Je c o m p re n d s cela
Je peux le faire = Je peux faire cela
Je le veux = Je veux cela

Ć W IC Z E N IA

1. O d p o w ied zieć n a n a stę p u jąc e p y ta n ia :

O ù sc trouve l'école de français pour les étrangers? Selon quelle m éth o d e les étrangers
y étu dient-ils la la n g u e? Q u'est-cc q u ’on organise à l'intention des élèves? Q u e doivent
faire les can d id ats pour s ’inscrire à cette é c o le ?

2. C z a so w n ik i podane w n aw iasach w y ra z ić we w łaściw ym try b ie i c z a sie :

Si tu m'écris, je te (répondre). S ’il fait beau, je (sortir) en ville. S ’il pleut, nous (rester)
à la m a iso n . Si j ’ai le tem ps, je (voyager). Si je suis fatigué, je (se reposer).
•%
3. O dp o w ied zieć n a n a stę p u jąc e p y tan ia stosując 1 os. I. m n .:

D a n s c o m b ie n de tem ps sa u r e z-v o u s parler français? D a n s c o m b ie n de tem ps partirez-vous

en v a ca n ces? D a n s c o m b ie n de tem ps fête ro n s-n o u s le Premier M ai?

302
4. P rz e tłu m a c z y ć n a języ k fra n c u sk i:

Będę u ciebie za dziesięć minut. Za kilka dni Zofia wyjcdzic d o Francji. C o pani ma
w tej w alizce? Przejdźmy na peron. O której god zin ie będziem y w Paryżu? Będziemy
w Paryżu za dw ie go d zin y . C hcę p o d r ó ż o w a ć sa m o lo tem . M ieszkam w Warszawie,
w Polsce. Zofia m ieszka ze sw o im bratem. N ależy jeść. aby żyć. a nic żyć, aby jeść.

CINQUANTE-TROISIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA TRZECIA

Zaim ki nieokreślone . Przysłówek m êm e . Tryb subjonctif

L es cadeaux Prezentyv

— Jean, j'a i quelque chose à te — Ja n k u , m a m d o ciebie prośbę.

dem ander.
— De l'argent, com m e toujours. — Pieniądze, jak zwykle.
— Oui, je voudrais acheter des — T ak, chciałabym kupić pre­
cadeaux p o u r m a m an . C'est zenty dla m am y. J u tro jej uro­
son anniversaire dem ain. dziny.
— Tiens! C'est l'anniversaire de — Co mówisz! Urodziny mojej
m a belle-mère. Ç a alors, je teściowej. D o licha, nie przy­
n'y songeais m êm e pas. szło mi to nawet d o głowy.

Il faut q u e tu lui présentes tes vœ ux

303
 Oui, c'est son anniversaire.
D em ain, elle a u ra soixante-
-dix ans.
— Je l'ai com plètem ent o u b lié ...
Décidément p o u r une surprise,
c'est une surprise.
— T u ne peux pas oublier l'an ­
niversaire de ta belle-mère. 11
faut que tu lui présentes tes
vœ ux et que tu lui ap p o rtes
un cadeau.
— C ertainem ent. D'ailleurs, c'est
très agréable de fêter l'anniver­
saire de sa belle-mère.
— Alors donne-m oi de l'argent Sm*
p o u r les cadeaux.
— Voici 100 francs.
— Merci Jean , mais si tu pouvais
ajouter encore 50 francs, cela
me ferait 150 francs et avec
cette som m e, je p ourrais me
tirer d'affaires.
— Je veux bien, mais je ne te
donnerai rien de plus.
— Ah! Jean, tu es le meilleur des
maris. 11 faut que je t'em ­
brasse: tu es si gentil.
— Voyons, ne m'oblige pas
à ajo u te r encore 50 francs p o u r
fêter l'anniversaire de ma belle-
-mère.
— Je n'oserais m êm e pas. Mais
où est S ophie? Il faut qu'elle
vienne avec moi faire les c o u r­
ses.
— Il me semble qu'elle est dans
sa cham bre.
304
— T ak , to jej urodziny. Jutro
kończy siedemdziesiąt lat.
— Zupełnie o tym zap o m n ia­
ł e m . . . N ap ra w d ę , jeśli chodzi
0 niespodziankę — jest to
duża niespodzianka.
— N ie możesz zapom nieć o uro­
dzinach swojej teściowej. Trze­
ba, abyś jej złożył życzenia
1 przyniósł podarunek.
— Oczywiście. Zresztą jest to
wielka przyjemność uczcić uro­
dziny teściowej.
— A więc daj mi pieniądze na
p o d aru n k i.
— O to 100 franków.
— Dziękuję, Jan k u , ale gdybyś
mógł dodać jeszcze 50 fran­
ków, to miałabym 150 fran­
ków i z tą sum ą wybrnęłabym
z kłopotów.
— Owszem, ale nie dam ci nic
więcej.
— Ach! Jan k u , jesteś najlepszym
z mężów. Niech cię uściskam:
jesteś taki miły.
— Proszę, nie zmuszaj mnie, że­
bym d o d ał jeszcze 50 fran­
ków, aby uczcić urodziny teś­
ciowej.
— Nie śmiałabym nawet. Ale
gdzie jest Z o sia ? Trzeba, żeby
poszła ze m n ą po zakupy.
— Wydaje mi się, że jest w swoim
pokoju.
- Elle a oublié de descendre. 11 — Z apom niała zejść. Trzeba do
faut qu e je lui téléphone p o u r niej zadzwonić (dosl. żebym
lui dire que je l'attends en bas. d o niej zadzwoniła), aby p o ­
wiedzieć, że czekam na nią na
dole.

Zw roty i wyrażenia do zapam iętania

ç a alo rs! c o ś p o d o b n e g o !, d o licha!

se tir e r d ’affaires wybrnąć z sytuacji
rien de plus nic więcej, nic poza tym
il m e sem ble wydaje mi się

P isow nia i w ym ow a

piso w nia wymowa przykłady

-ille [//] p a stille [pastij]

a ig u ille [egifij]

a le : ville, m ille, tran q u ille

należy w ym aw iać: [w7], [mil], [trakil]

Z A IM K I N I E O K R E Ś L O N E

J’ai quelque chose à te dem ander.

Je ne te donnerai rie n de plus.

q u elqu e chose co ś
rien nie

A oto inne zaimki nieokreślone częściej spotykane

personne n ik t
ch acu n każdy
plusieurs kilku, wiele razy

Z astosow an ie zaim ków nieokreślonych

w funkcji podmiotu i dopełnienia

Podmiot Dopełnienie
Q u e lq u e chose est arrivé. Je vois q u elqu e chose.
C o ś się stało. W idzę coś.

305
 Rien n'est arrivé. Je ne vois rien.
N ic się nie stało. N ic nie w idzę.

PRZYSŁÓW EK M Ê M E

M ê m e ja k o przysłówek — nawet

Je n'y songeais même pas. Nawet o tym nie pom yślałem .

T ou t le m o n d e était là, même les enfants. W szyscy tam byli, nawet dzieci.
Je n'oserais même pas. N ic o d w a ży łb y m się nawet.

T R Y B S U B JO N C T IF

Po wyrażeniu il faut que czasownik zdania podrzędnego występuje

w trybie subjonctif.
Proszę p o ró w n a ć dwa z d a n ia :
Il faut qu’iV parle bien. — T rzeba, aby dobrze mówił.
J e sais qu’/ / parle bien. — W'icm, żc o n dobrze m ów i.

W pierwszym zdaniu czynność mówienia (parler) jest widziana

poprzez pryzm at woli, intencji mówiącego, a więc subiektywnie; w dru­
gim zdaniu ta sam a czynność jest przedstaw iona w sposób obiek­
tywny. T a k więc try b subjonctif jest trybem wyrażającym postawę su­
biektywną, natom iast tryb indicatif — trybem wyrażającym stwier­
dzenia o ch arakterze obiektywnym.
Subjonctif tworzy się od tem atu trzeciej osoby liczby mnogiej pré­
sent de 1’indicatif przez dodanie kolejno dla poszczególnych osób
k o ń có w ek : -e, -es, -e, -ions, -iez, -ent.
F o rm y pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej są identyczne z od­
powiednimi form am i imparfait de l’indicatif, a form a trzeciej osoby
liczby mnogiej tak a jak w présent de 1’indicatif, np.:
il faut que je parle que nous parlions
que tu parles que vous parliez
qu’il parle qu’ils parlent

que je vienne que nous venions

que tu viennes que vous veniez
qu’il vienne qu’ils viennent

306
 Czasow niki avoir i être tw orzą subjonctif w sposób nieregularny.

avoir être

que j ’a ie [ko że ] que je sois [ko żo s “a]

que tu a ie s [ko ty t] que tu sois [ko ty $«<7 ]
q u ’il a it [kile] q u ’il so it [kil J ua ]

que nous ay o n s [ko nuzeją ] que nous soyons [ko nu s uają ]

que vous a y e z [ko vuzeje ] que vous soyez [ko vu suaje]
q u ’ils a ie n t [kilze] qu’ils soient [kil s ua]

Inne p rzykłady:
11 faut que tu lui présen tes tes voeux.
Il faut que je t ’em b rasse.
Il faut qu’elle vienne avec m oi.
Il faut que n o u s téléphonions.
Il faut que v o u s lui a p p o rtie z un cadeau.

Ć W IC Z E N IA

I. Z a sto so w a ć w łaściw y try b czasow ników podanych w n a w ia sa c h :

Il faut q u e tu (avoir) le tem ps. Il faut que vo u s (écouter). Il faut q u ’il (être) sage. Il faut
q u e tu (écrire). Il faut q u e n o u s (s’aimer). 11 faut q u e v o u s lui (présenter) vos vœux.
11 faut q u e tu (être) le meilleur d e s maris. Il faut q u e v o u s (venir) a v ec m oi. Il faut que
je v ou s (embrasser).

2. Z a s tą p ić w yrażenie je sais que w yrażeniem il fa u t que zm ieniając jednocześnie try b

czaso w n ik a w zd an iu pod rzęd n y m :

Je sais q u e v o u s êtes co u rageu x. Je sais q u e tu as des c a d e a u x pour les enfants. Je sais

que tu m e donneras de l ’argent. Je sais que tu lui apporteras un cadeau. Je sais q u ’ils
sont gentils.

3. O dp o w ied zieć n a n a stę p u jąc e p y ta n ia :

Est-ce q u e Jean songeait à l’anniversaire d e sa belle-m ère? Q u an d fêtera-t-elle so n a n ­

niversaire? Q uel âge aura-t-elle? Est-ce que la fem m e de Jean a assez d ’argent pour
les c a d e a u x ? D e quelle s o m m e a-t-elle b esoin ?
CINQUANTE-QUATRIÈME LEÇON
C za so w n ik fallo ir . S u b jo n c tif niektórych czasow ników nieregularnych .
O d m ian a c z a so w n ik a
II faut rendre à C ésar ce qui
est à C ésar
André, nous n'avons plus que
trente francs à la maison.
Rien que trente francs? N e
plaisante pas, Jeanne!
Je ne plaisante point. Trente
francs et des dettes. Il faudra
nous passer de cinéma et de
théâtre.
Je peux très bien m 'en passer.
Ce sera une économie. Q uand
la femme n'est pas une bonne
ménagère, il faut que le nriri
fasse des économies. D 'accord,
nous n 'irons pas au théâtre,
ni au cinéma.
M oi, je ne suis pas bonne m é­
nagère? Ah! Etre la femme
d 'u n artiste, c’est un m alheur.
Qu'est-ce que tu as contre les
a rtis te s?
T u es trop indépendant. D ans
la ferveur de ton travail tu ne
songes pas assez à ta famille.
Je t'ai déjà dit de ne pas te
mêler de mes affaires. Je vois
que tu n ’as pas com pris.
308
LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA CZWARTA
se p lain d re . Zaim ek en (p o w t.) . W yrażanie
przeczenia
N a le ż y oddać cesarzow i co
cesarskie
\
— A ndrzeju, m am y ju ż tylko
trzydzieści franków w domu.
— Tylko trzydzieści franków ?
Nie żartuj, Janko!
— Wcale nie żartuję. Trzydzieści
franków i długi. T rzeba będzie
zrezygnować z kina i teatru.
— M ogę się obejść bez tego. Bę­
dzie to oszczędność. G d y ko­
bieta nie jest d o b r ą gospody­
nią, m ą ż musi oszczędzać.
A więc dobrze, nie pójdziemy
do teatru, ani d o kina.
— Ja nie jestem d o b rą gospody­
n ią ? Ah! Być żoną artysty to
(prawdziwe) nieszczęście.
— Co ty m asz do zarzucenia ar­
ty s to m ?
— Jesteś zbyt beztroski. Pochło­
nięty swoją p ra c ą za mało
myślisz o swej rodzinie.
— Już ci mówiłem, żebyś się nie
wtrącała d o m oich spraw. Wi­
dzę, że nie zrozumiałaś.

— Me mêler de tes affaires? J a ­
mais de la vie. T u crois que
je n'ai que ça à faire?
— Mais qu'est-ce que tu as d o n c ?
Je ne co m p re n d s pas. Je vois
que ma belle-mère a dû être
là ce matin. Elle arrive, et rien
ne va plus.
— Voilà bien les hommes! Q uand
ça ne va plus dans leur m é­
nage, la faute en est toujours
à leur belle-mère.
— Voyons, Jeanne, tu es très ner­
veuse. Sois un peu plus calme.
Viens près de moi et parlons
franc. C om bien d 'arg en t te
reste-t-il p o u r finir le m ois?
— T rente francs.
— C'est maigre.
— Oui, plutôt.
— Ecoute, Jeanne, je vais faire
encore un tableau et d an s une
semaine tu n'auras plus sujet
de te plaindre de moi. En at-
o
— Żebym się nie wtrącała do
twoich sp ra w ? N igdy w życiu.
Myślisz, że nie m am nic in­
nego d o r o b o ty ?
— Ale co ci je s t? Nie pojmuję.
N a pew no rano musiała być
tutaj m oja teściowa. Przycho­
dzi i w d o m u ju ż nic się nie
układa.
— O to jacy są mężczyźni! G dy
coś się nie układa w ich dom u,
winna jest zawsze teściowa.
— Słuchaj, Ja n k o , jesteś bardzo
zdenerw ow ana. U spokój się.
C h o d ź tu d o mnie i p o ro z m a ­
wiajmy szczerze. Ile pieniędzy
zostało d o końca miesiąca?
— Trzydzieści franków.
— T o niewiele.
— Raczej tak.
— Słuchaj, Jan k o , namaluję jesz­
cze jeden o b raz i za tydzień
nie będziesz miała pow odów
d o narzekań na mnie. A tym-
309
 te n d a n t voici cent Francs. czasem, proszę, sto franków.
Merci, A ndré. — Dziękuję, Andrzeju.

Z w roty i w yrażenia do zapam iętania

rien que tylko

se p a sse r d e . . . obejść się bez c z e g o ś . . .
sc m êler d es affaires des a u tre s m ieszać się w c u d z e sprawy
ja m a is de la vie nigdy w życiu
rie n ne va plus nic j u ż się nie układa
p arlo n s franc p o m ó w m y szczerze

P isow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-ain d re k : dr] se p la in d re [s* plę : dr]

-oindre [“<> : dr) jo in d re [ż"ę : dr]

C Z A S O W N I K F A L L O IR

C zasow nik falloir jest czasow nikiem posiadającym jedynie formy

trzeciej osoby liczby pojedynczej; stosowany jest w wyrażeniach
nieosobow ych.
P résent il faut
Futur proche il va falloir
Futur simple il fa u d ra
Imparfait il fallait
Passé composé il a fallu
Conditionnel il fa u d ra it
S u bj o n c t i f q u ’il faille

Bezokolicznik występujący p o czasow niku falloir nie jest poprze­

d z o n y przyim kiem .
Il fa u t rendre à César ce qui est à César.

Il fau t q u e . . .

Po wyrażeniu il faut que występuje zawsze tryb subjonctif. (Patrz

lekcja 53.)
Q uand la fem m e n’est pas ménagère, il fau t que le mari fasse des économ ies.

310
 S U B J O N C T I F N IE K T Ó R Y C H C Z A S O W N I K Ó W N IE R E G U L A R N Y C H

aller il faut
il faut
il faut

il faut
il faut
il faut

pouvoir il faut
il faut
il faut

faire il faut
il faut
il faut

savoir il faut
il faut
il faut

* W dalszych wzorach podan o jed ynie form y 1 o s . I. poj. o ra z 1 i 3 os. 1. mn.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A S E P L A IN D R E N A R Z E K A Ć , S K A R Ż Y Ć S IĘ

Présent

je m e plains [ż^m plę] nous nous plaignons [nu nu pleńą ]

tu te plains [ty tJplç] vous vous plaignez [vu vu pleńe ]
il se plaint [// sOplç] ils se plaignent [// sJ pleń]

Futur simple

je me p lain d rai [i2 m plçdre J etc.

I mparfait

je me plaignais [żJm pleńe] etc.

Passé composé

je m e suis p la in t(e ) [&m syi p lę(t )J etc.

Subjonctif

. . . que je me plaigne [kż*m pleń] etc.

U w a g a : P o d o b n ie odm ieniają się cz a so w n ik i: c o n tra in d re zmusić , a tte in d re — do­

sięgnąć, éte in d re — gasić , peindre — malować.

311
 Z A IM E K E N

(pow tórzenie)

P rzypom inam y, że zaimek en może zastępow ać:

a) przydaw kę rzeczow ną:

Q u a n d ça ne va plus dans leur ménage, la faute en est toujours à leur belle-mère,
(en = du fait q u e ça ne marche plus dans leur ménage)

b) rzeczownik poprzedzony przyim kiem de:

Peux-tu te passer de ciném a?
Je peux très bien m ’en passer.

(en = de cinéma)

W Y R A Ż A N IE PR ZEC ZEN IA

a) Z w ro t przeczący ne . . . point
Z w rot przeczący ne . . . point spotyka się raczej w języku literackim
i rz a d k o stosuje się go w mowie potocznej. Przeczenie to jest mocniejsze
niż ne . . . pas.
Je ne plaisante point.

b) Z w ro t przeczący ne . . . p l u s .
Przeczenie ne . . . p l u s znaczy ju ż nie, ju ż więcej nie.
R ien ne va plus. Już nic się nie układa.
T u n'auras plus sujet à te plaindre d e m oi. N ie będziesz ju ż miała p o w o d ó w d o na­
rzekania na mnie.

Przeczenie m oże być również w yrażone przy jednoczesnym zasto­

sowaniu dw óch zw rotów , np. :
N o u s n'avons plus que 30 francs. P ozostało nam j u ż tylko 30 franków
(dosł. N ie m a m y ju ż nic więcej jak
ty lk o ...)

c) Z w ro t przeczący ne . . . que
Z w ro t przeczący ne . . . q u e wyraża pew nego rodzaju twierdzenie,
gdyż drugi jego element w prow adza ograniczenie całkowitego zaprze­
czenia.
Je n 'ai que ça à faire. M am tylko to d o zrobienia, (w znaczeniu:
nie m a m nic innego d o zrobienia jak
tylko to)

312
N o u s n'avons que trente francs à la m aison. M am y tylko 30 franków w d o m u .
N o u s r?avons plus que trente francs à la N a utrzym anie pozostaje nam już tylko
m a iso n . 30 franków.

Ć W IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Q uelle est la profession d 'A n d ré? C o m m en t s ’appelle sa fem m e? Q ue faut-il que le mari
fasse quand la fem m e n'est pas bonn e m énagère? C o m b ien d ’argent reste-t-il à Jeanne?
Q u ’est-ce que Jeanne reproche à A n d r é ? (Elle lui reproche de bezokolicznik). Qu'est-ce
q u ’A ndré reproche à Jea n n e? (Il lui reproche d e . . . ) Q uelle s o m m e d ’argent, André,
donne-t-il à Jeanne?

2. Podać w odpowiednim trybie czasowniki w nawiasach:

Il faut q u e nous (partir). Il faut qu'ils (aller) a vec moi au ciném a. Il faut q u e vous lui
(répondre). Il faut q u ’il m e (dire) son n o m . Il faut que tu (pouvoir) travailler en paix.

3. Przetłumaczyć na język francuski:

On ju ż nie pracuje. O na ma dopiero 20 lat. Oni ju ż nie mają przyjaciół. W rócę dopiero
nazajutrz. M y m am y tylko przyjaciół. W lasach nie ma ju ż w ilków . M a m y tylko d w a ­
dzieścia franków. Pozostaje tylko jeden krok d o zrobienia. N ic m am nic innego.

CINQUANTE-CINQUIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA PIĄTA

Przyimek en (p o w t.) . Przyimek pour . Adjectif

possessif . Q uelle heure est-il? (p o w t.) . Konstrukcje
sło w n e zw iązane ze środkam i lokom ocji

Au bureau d'une com pagnie de W biurze lotniczym (W biurze

navigation aérienne towarzystwa żeglugi powietrz-
nej)

— Bonjour, mademoiselle. Est-ce — Dzień dobry pani. Czy mogę

que je peux avoir une place otrzym ać miejsce w samolocie,

313
 d a n s l'avion qui part pour
Varsovie à 9 h. 15?
— P o u r quel j o u r voulez-vous
avoir cette place?
— P o u r mardi.
— Je regrette beaucoup, mais
toutes les places sont déjà
retenues p o u r mardi.
— Alors donnez-m oi une place
d an s l'avion qui part vendredi.
— Votre passeport, s'il vous plaît.
— Le voilà mademoiselle ...
A quelle heure faut-il se pré­
senter à l'aéro g are?
— Vous vous présenterez à l'aé­
rogare des Invalides à 7 h. 55.
Et de là, on vous co n d u ira en
a u to c a r à l'a é ro p o rt du Bour-
get.
— C om bien de tem ps dure le vol ?
— Environ trois heures. L'avion
atterrira à l'aéro p o rt de V ar­
sovie à 10 h. 50. Voici votre
billet.
— Je vous remercie. Au revoir
mademoiselle.
A l'aérogare des Invalides
— Bonjour, mademoiselle.
— Avez-vous votre billet?
— Oui, le v o ic i...
— C'est p o u r le vol à destination
de Varsovie, n'est-ce p a s ?
— Oui.
314
który odlatuje do Warszawy
o godzinie 9 15?
— N a który dzień chce pani
mieć to miejsce?
— N a wtorek.
— Bardzo żałuję, ale wszystkie
miejsca na wtorek są ju ż za­
rezerwowane.
— A więc proszę mi dać bilet
(miejsce) na sam olot, który
odlatuje w piątek.
— Proszę p an ią o paszport.
— Służę pani . .. O której go­
dzinie trzeba zgłosić się na
dw orcu lotniczym ?
— Zgłosi się pani na dworcu
lotniczym Inwalidów o godz.
755. S tam tąd zawiozą panią au­
to k arem na lotnisko Le Bour-
get.
— Jak długo trwa przelot?
— O koło trzech godzin. Samolot
wyląduje na lotnisku w War­
szawie o godzinie 1050. Oto
pani bilet.
— Bardzo pani dziękuję. Do wi­
dzenia.
N a dworcu lotniczym na Placu
Inwalidów
— Dzień dobry pani.
— Czy m a pani bilet?
— T ak, p r o s z ę ...
— T o n a lot d o {dosl. w kierunku)
Warszawy, p ra w d a ?
— T ak.
— Vous êtes mademoiselle So­
kołow ska ?
— C ’est cela.
— Vos papiers sont en règle. Il
ne vous reste plus q u 'à payer
la taxe d 'a é ro p o rt et le ticket
de bus.
— Le ticket de b u s?
— Oui, vous payez le transport
en a u to b u s de l'aérogare des
Invalides à l'aéro p o rt du Bour-
gct. M ain ten an t, ayez la b o n té
de descendre d an s la salle
d'attente. Le départ p o u r Le
Bourget aura lieu d an s une
dem i-heure.
— Czy pani S o k o ło w sk a?
— Właśnie.
— Pani d o k u m e n ty są w p o ­
rządku. Pozostaje pani tylko
uregulowanie opłaty za wstęp
na lotnisko i za bilet a u to ­
busowy.
— Za bilet a u to b u so w y ?
— T ak, płaci pani za przejazd
au to b u so w y z dw orca na Placu
Inwalidów na lotnisko Le
Bourget. Zechce pani zejść
teraz d o poczekalni. Odjazd
do Le Bourget nastąpi za pół
godziny.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

par avion sa m o lo tem , drogą lotniczą

à destination d e . . . w kierunku (d o celo w y m ), d o . . .
en règle w porządku
ayez la bonté de -f- bezokolicznik p r o s z ę ...; zechce pan( i ) . . .

Pisow nia i w ym ow a
pisownia wymowa przykłady

-ion fją] avion [a\ją]

opinion \?pinją]
occasion [okazją]

PR ZYIM EK E N
(pow tórzenie)

Przyimek en m a ściśle określony zakres zastosow ania. Używa się

go j a k o :
a) okolicznika s p o so b u :
On v o u s conduira en autocar à l'aérodrome.

315
 b) okolicznika miejsca:
En Europe, en France, en Pologne
N o u s s o m m e s en classe.

c) wyrażenia skostniałego:
V o s papiers sont en règle.

P R Z Y IM E K P O U R

W pod an y ch przykładach, zaczerpniętych z tekstu lekcji, przyimek

pour występuje w różnych funkcjach.

a) okolicznika c e l u:
Elle s’e n v ole vers Varsovie pour y passer la fête du 1er Mai.

b) okolicznika m i e j s c a :
Est-ce q u e je peux avoir une place clans l’avion qui part pour Varsovie?
Le départ pour Le Bourget aura lieu dans une dem i-heure.

c) okolicznika c z a s u :
Pour quel jour v o u le z-v o u s avoir cette place?
T o u te s les places sont déjà retenues pour mardi.

ADJECTIF P O S S E S S I F — Z A I ME K P R Z Y M IO T N Y D Z IE R Ż A W C Z Y

A v e z -v o u s votre billet? C zy m a pani bilet?

Przykład ten wskazuje, że w języku francuskim, znacznie częściej

niż w polskim , stosuje się zaimki przym iotne dzierżawcze. Wynika to
z samej struktury języka francuskiego, w którym rzeczownik niemal
zawsze p o p rzed zo n y jest jak im ś określnikiem.
O ù est ta mère? O ù sont nos enfants?
Ils vo n t passer leurs vacances.
Il prépare son itinéraire.
E m ployer son temps.
Voici votre billet.

W systemie opozycji określników : r o d z a j n i k — z a i m e k przy-

m i o t n y d z i e r ż a w c z y , rodzajnik występuje w takim przypadku, gdy
przynależność jest przez kontekst zdania wystarczająco określona.

316
 J’ai mal à la tête. — Boli m nie głow a
(C hodzi o g ło w ę m ó w ią ce g o i zbyteczne jest bliższe precyzowanie).

Q U E L L E H E U R E E S T -IL ?

(p ow tórzenie)

10 h. 05 dix heures cinq 10 h. 35 onze heures moins

10 h. 10 dix heures dix vingt-cinq
10 h. 15 dix heures et quart 10 h. 40 onze heures moins
10 h. 20 dix heures vingt vingt
10 h. 25 dix heures vingt- 10 h. 45 onze heures moins
-cinq le quart
10 h. 30 dix heures et demie 10 h. 50 onze heures moins dix
12 h. il est midi
Oh. il est minuit

K O N STR U K C JE SŁ O W N E ZW IĄ ZA N E ZE ŚR O D K A M I LO K O M O CJI

G d y m ów im y o korzystaniu ze środków lokomocji, posługujemy się

m.in. następującymi konstrukcjam i:
aller par le train jechać pociągiem
à bicyclette rowerem
en auto, en voiture sa m o c h o d e m
en autobus a utobusem
à pied pieszo

voyager en avion, par avion sa m o lo tem

partir p o u r ... Varsovie, Paris, M oscou

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A quelle heure part l'avion p our V arsovie? Est-ce q u ’il y a des places libres pour mardi?
A quelle heure faut-il se présenter à l’aérogare? A quelle heure l ’avion atterrira-t-il à
l’aéroport d e V arsovie?

2. N apisać słownie:

Il est 8 h. 15. U est 9 h. 30. Il est 10 h. 20. 11 est 11 h. 40. Il est 2 h. 45. U est 7 h. 05.
Il est 13 h. 10. Il est 16 h. 55. Il est 12 h. U est 24 h. Il est 18 h. 20. Il est 19 h. 25.

317
3. W miejsce kropek wstawić odpowiednie przyimki:

J'irai . . . R e i m s . . . bicyclette. Je n'ai ja m a is voyagé . . . avion. J’irai . . . Paris . . . train

ou . . . voiture. J'aime b e a u c o u p me prom ener . . . p i e d .

4. Przetłumaczyć na język francuski:

W yjeżdżam y d o Francji. Czy będę miał połączenie d o B ordeaux? Ten sa m o lo t odlatuje

d o W arszaw y. Proszę o j e d n o miejsce na dziś wieczór. Proszę o j e d n o miejsce na wtorek.
K upiłem ten bukiet kw iatów dla mojej teściowej.

CINQUANTE-SIXIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA SZÓSTA

Miejsce za im k a o s o b o w e g o z c z a so w n ik a m i w futur proche

( powt . ) . Subjonctif po wyrażeniach spójnikow ych . O dm iana
c z a so w n ik a se sentir . O dm iana c zasow n ik a atterrir .
Przymiotnik demi

A l’aéroport du Bourget W porcie lotniczym L e Bourget

— Bonjour mademoiselle. Votre — Dzień dobry pani. Proszę

passeport et votre billet, s'il o paszport i o bilet. Gdzie są
vous plaît. O ù sont vos b a g a ­ pani b agaże?
ges?
— Les voici. — T utaj (Oto one).
— N o u s allons les peser. Vous — Z araz je zważymy. M a pani
avez q u a tre kilos d'excédent 4 kg nadwagi bagażu.
de bagages, mademoiselle.
— Alors je dois payer un supplé­ — Muszę więc zapłacić dodat­
m e n t? kowo?
— Vous pouvez prendre cette pe­ — Może pani wziąć tę małą wa­
tite valise avec vous. Vous la lizkę ze sobą. Umieści ją pani
placerez d an s le filet à b a ­ na półce na bagaże. W tym
gages. D ans ce cas vous ne w ypadku nie będzie pani do­
paierez pas de supplément. płacała.

318
 Je s u p p o r t e m a l les v o y a g e s en a v io n
— Alors, je prends cette valise
avec moi.
— M aintenant, attendez ju s q u 'à
ce q u 'o n annonce votre vol.
— A u revoir, m onsieur et merci
bien.
— A u revoir, mademoiselle.
— A ttention, s'il vous plaît!
A ttention, s'il vous plaît!
Messieurs les passagers de la
LOT, vol à destination de
Varsovie, sont priés de se
présenter devant l'entrée «A»
p o u r le d ép art im m édiat.
D ans l'avion
— N o u s faisons sept cents
mètres à l'heure. D ans
demi-heure, peut-être un
plus tôt, nous serons à
sovie.
— A więc biorę tę walizkę ze
sobą.
— Teraz, proszę zaczekać, aż za­
powiedzą pani lot.
— D o widzenia panu i bardzo
dziękuję.
— Do widzenia pani.
— Uwaga! Uwaga! Pasażerowie
LOT-u, udający się d o W ar­
szawy, proszeni są o stawienie
się przed wejściem „A ” do
natychm iastowego odlotu.
W sam olo cie
kilo­ — Lecimy siedemset kilometrów
une na godzinę. Za pół godziny,
peu być może nawet trochę wcześ­
V ar­ niej, będziemy w Warszawie.
319
— H eureusem ent p o u r moi. Je ne
me sens pas très bien, je s u p ­
porte mal les voyages en avion.
— Alors appelez l'hôtesse et de-
mandez-lui des pastilles de
m enthe ou du chewing-gum.
Ç a vous fera du bien.
— Oh! Ce n'est pas la peine.
N o u s som m es presque au ter­
me de notre voyage.
— Est-ce que vous voyagez p o u r
la première fois à bord d 'u n
IL 18?
— Oh! N on. J'ai déjà voyage plu­
sieurs fois à bord d'appareils
de ce type.
— Mais, voici que nous a p p r o ­
ch ons déjà de Varsovie.
— En effet. On distingue déjà les
co n to u rs de la ville. Il est
tem ps de se préparer à atterrir.
— A ttention, s'il vous plaît!
A ttachez vos ceintures et étei­
gnez les cigarettes. Merci.
D ans cinq m inutes nous allons
atterrir sur l'aérodrom e de
Varsovie. La LO T vous so u ­
haite un bon séjour dans la
capitale de la Pologne. Au re­
voir messieurs, au revoir mes­
dam es.
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
jusqu'à cc q u e . . .
ça te (vous) fera du bien
320
— Szczęśliwie dla mnie. Nie czuję
się zbyt dobrze. Źle znoszę
podróże samolotem .
— Proszę więc wezwać stewar­
dessę i poprosić ją o pastylki
miętowe lub gumę do żucia.
T o pani dob rze zrobi.
— Och! N ie w arto. Jesteśmy pra­
wie u kresu naszej podróży.
— Czy pani podróżuje po raz
pierwszy na pokładzie IŁ-a 18?
— Och! Nie. Podróżow ałam już
kilka razy na pokładzie m a­
szyn (dosl. a p a ra tó w ) tego
ty p u .
— Ale o to zbliżamy się j u ż do
Warszawy.
— Rzeczywiście. R ozróżnia się
ju ż zarysy miasta. (Już jest)
p o ra przygotow ać się d o lą­
dow ania.
— Uwaga!
Proszę zapiąć pasy i zgasić pa­
pierosy. Dziękuję. Za pięć mi­
nut wylądujemy na lotnisku
warszawskim. Linie lotnicze
„ L O T " życzą państwu przy­
jem nego pobytu w stolicy Pol­
ski. D o widzenia państwu.
aż d o . . . , d o chw ili g d y . . . ,
to ci (pani, -u) dobrze zrobi
 ce n’est pas la peine nic warto
au terme d e . . . u kresu (czegoś)
il est temps de - f bezokolicznik ju ż czas na (czy n n o ść wyrażoną b e z o k o ­
licznikiem)

P isow nia i w ym ow a

p is o w n ia w y m o w a p r z y k ła d y

-ein [f] éteindre [etę : dr]

ceinture [sęty : r]
-eim te) Reim s [rę : 5]

M I E J S C E Z A IM K A OSOBOW EGO Z C Z A S O W N I K A M I W F U TU R P R O C H E

(p o w tó rz e n ie )

W czasic futur proche zaimki osobowe le, la, les stoją między
czasownikiem aller a bezokolicznikiem czasownika podstaw o­
wego.
N o u s allons prendre l ’avion. Nous allons le prendre.
N o u s allons peser les bagages. Nous allons les peser.
Je vais prendre cette valise. Je vais la prendre.
V ous allez voir la ville. Vous allez la voir.

S U B JO N C T IF P O W Y R A Ż E N I A C H S P Ó J N I K O W Y C H

Po niektórych wyrażeniach spójnikowych używa się trybu sub­

jonctif:
A tten dez jusqu’à ce qu’on annonce votre vol.

O to niektóre wyrażenia spójnikowe, po których występuje sub­

jon ctif :
pour que aby en attendant que zanim , aż
avant que zanim jusqu’à ce que zanim

On n o u s enseigne la grammaire française pour que nous puissions parler bien.

Venez nous voir avant que vous partiez.
Je resterai ici en attendant qu 'on vienne me chercher.
Je t'attendrai jusqu’à ce que tu reviennes.

Il — M ó w i m y p o f r a n c u s k u 321
 O D M IA N A C Z A SO W N IK A S E S E N T IR C Z U Ć S IĘ

Présent

je me sens [ż^rnsa] nous nous sentons [nu nu satą J

tu te sens [ty /sa] vous vous sentez [vu vu sate ]
il se sent [/'/ sà sa] ils se sentent [// sd sait]

Futur simple

je me sentirai [ż^m satire J

I mparfait

je me sentais [z^msate]

Passé composé
«V
je me suis senti [i^ m syi sari]

Subjonctif présent

que je me sente [kż^rn .v^ :/ ]

O D M I A N A C Z A S O W N I K A A T T E R R IR L Ą D O W A Ć

C zasow nik atterrir należy do 11 grupy koniugacyjnej i odmienia

jak czasow nik finir.

Présen t

j’atterris [żateri] nous atterrissons [nuzatrrisą ]

tu atterris [ty ateri] vous atterrissez [vuzaterise]
il atterrit [// ateri] ils atterrissent [ilzateris]

Futur simple

j’atterrirai [żatarire ]

1 mparfait

j’atterrissais [żaterise]

Passé composé

j’ai atterri [że ateri ]

Subjonctif
que j'atterrisse [k* żateris]

322
 P R Z Y M IO T N I K D E M I

Przymiotnik demi, występując przed rzeczownikiem, jest nieod­

mienny.
dans une demi-heure za pół g odziny

W ystępując natom iast po rzeczowniku zgadza się z nim co d o ro ­

dzaju gram atycznego.
Il est dix heures et demie. Jest w pół do jedenastej.

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

C om bien de kilos d ’excédent de bagages, S o p h ie a -t-elle? D e v a n t quelle entrée les pas­

sagers sont-ils priés de se présenter? C o m b ien d e kilom ètres à l’heure l'avion fait-il?
Est-ce que S o p h ie supporte bien les v oy a g es en a v io n ?

2. Podane niżej zdania napisać w fu tu r proche zastępując dopebiienie bliższe odpowiednim

zaimkiem osobowym, według wzoru:

Vous prenez votre valise. Vous allez la prendre.

N o u s p eso n s les bagages. V ous payez le supplém ent. Tu places la valise dans le filet.
On a n n o n ce votre v o l. Ils attachent leurs ceintures. Elle éteint sa cigarette.

3. Czasowniki w nawiasach użyć w subjonctif présent:

Travaillez bien pour q u e v o s parents (être) contents de vous. D é p ê c h e z -v o u s pour que

ce travail (être) fini cc soir. A tten d e z ju s q u ’à cc qu'il (revenir). Je te d o n n e 14 francs
pour q u e tu (pouvoir) aller au ciném a.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

W szystko zrobię, abyś była szczęśliw a. Ojciec pracuje, a b y jeg o dzieci miały chleb. Zostań
u siebie d o chwili a ż ciebie za w ołam y. Porozm aw iajm y trochę, zanim o b ia d będzie p o ­
dany. N ie odjedziecie, zanim nie spróbujem y tego w ina. M ó w ię w o ln o , abyście mogli
mnie zrozumieć.
CINQUANTE-SEPTIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA SIÓDMA

Przyimek przed nazw am i krajów ( p o w t .) . Infinitif passé

Devoir • b e z o k o lic z n ik . Z aim ek dont

\ oyajje ;i traders le monde Podróż po świecie

Est-ce que tu as beaucoup — Czy dużo podróżow ałeś?

voyagé?
O h, oui, j'a i voyagé un peu — Och, lak, podróżow ałem wszę­
p a r to u t: au C a n a d a , au Jap o n , dzie po tr o c h u : p o Kanadzie,
en Italie, en Pologne, en Grèce. po Japonii, po Włoszech, po

Tu d o is être heureux d ’avoir

pu réaliser ton rêve

en Iran et d a n s b e a u c o u p Polsce, p o G recji, p o Iranie

d ’autres pays.
— Je t ’envie, tu as vu beaucoup
de pays.
— Au C a n a d a j'a i vu de belles
forets, en Italie j'ai visité les
anciens m o n u m e n ts de Rome,
de Venise et de Milan, et en
i po wielu innych krajach.
— Zazdroszczę ci, widziałeś wiele
krajów.
— W K anadzie widziałem piękne
lasy, we Włoszech zwiedzi­
łem starożytne zabytki Rzy­
m u, Wenecji i Mediolanu,

324
 Grèce et en Iran j'ai été é to n ­
né par la variété des paysages
et par l'industrie et l'agricul­
ture de ces pays.
— Je devine co m m e tu devais
être lier, une fois rentré d an s
ton pays, de parler de tes
voyages à tes amis.
— Je leur ai parlé su rto u t de la
France, pays que je connais le
mieux et dont j'ai visité toutes
les provinces.
— Visiter la France, c'était ton
rêve. T u dois être heureux
d 'av o ir pu enfin le réaliser.
Après un séjour de trois mois,
tu dois bien co n n aître ce pays.
— D étrom pe-toi. Il y a tant de
choses à voir en France q u 'o n
n'arrive jam ais à connaître ce
pays à fond. La F rance est si
riche en m onum ents et en
beaux paysages q u 'o n ne sait
pas toujours p a r quoi c o m ­
mencer.
— Alors, la France a su te sé­
duire.
a w G recji i w Iranie by­
łem z a sk o c z o n y r ó ż n o r o d n o ­
ścią k r a jo b r a z ó w o ra z prze­
mysłem i rolnictw em tych
krajów .
— W yobrażam sobie, ja k m usia­
łeś być du m n y opow iadając
przyjaciołom, po powrocie
d o kraju, o swych p o d ró ­
żach.
— O pow iadałem im przede
wszystkim o Francji, kraju,
który zn am najlepiej i w któ ­
rym (dosl. którego) zwiedziłem
wszystkie prowincje.
— Zwiedzić Francję — to było
twoje marzenie. Jesteś zapewne
szczęśliwy, żc mogłeś je wresz­
cie zrealizować. Po trzymie­
sięcznym pobycie musisz d o ­
brze znać ten kraj.
— Jesteś w błędzie. We Francji
jest tyle rzeczy do zobaczenia,
że nie sposób poznać d o ­
kładnie tego kraju. Francja
jest tak bogata w zabytki
i piękne krajobrazy, że czasem
nie w iadom o od czego zacząć.
— A więc Francja potrafiła cię
oczarow ać.

Zwroty i wyrażenia do zapam iętania

une fois rentré po przyjeździe, po pow rocie

tant dc choses tyle rzeczy
connaître à fond p ozn ać dokładnie
arriver à udać się w k o ń cu , dojść d o czegoś

325
 P isow nia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-ay- [ei] pays [pei]

paysage [peiza : i ]
L/J crayon [kreją]

PR ZY IM EK P R Z E D N A Z W A M I KRAJÓW

(powtórzenie)

Przed nazwami krajów' używa się następujących przyim ków :

a) en — przed nazwami krajów rodzaju żeńskiego:
en France (la France) w e Francji L’avion atterrit en France
en Pologne (la P o lo g n e) w P olsce U est en Pologne
en Italie (PItalie / ) w e W łoszech J'habite en Italie

b) en — przed nazwami krajów rodzaju męskiego zaczynającymi

się od sam ogłoski:
en Iran (l'Iran m ) w Iranie Je vis en Iran

c) au — przed nazwami krajów w rodzaju męskim zaczynającymi

się od spółgłoski:
au Canada w K anadzie
au Japon w Japonii

d) a u x — przed nazwami krajów w formie liczby mnogiej:

aux Etats-Unis w Stanach Zjednoczonych

U w a g a : N a z w y krajów kończące się e niem ym są rodzaju żeńskiego, z wyjątkiem

M ex iq u e (au M exiq u e). N a z w y krajów kończące się inną głosk ą są rodzaju męskiego.

IN F IN IT IF P A S S É

W języku francuskim występują dwie formy bezokolicznika: te­

raźniejsza — infinitif présent i przeszła — infinitif passé.

Infinitif présent Infinitif passé

voyager avoir voyage

visiter avoir visité

326
 ▼o ir avoir ru
pouvoir avoir pu
rentrer être rentré
se sentir s’être senti

Infinitif passé jest form ą złożoną z bezokolicznika czasu teraź­

niejszego słów posiłkowych avoir lub être i imiesłowu czasu przeszłego
( p a r t i c i p e p a s s é ) czasow nika podstaw owego.
Bezokolicznika czasu przeszłego używa się w zdaniach bezoko­
licznikowych dla wyrażenia czynności uprzedniej.
Tu d o is être heureux d'avoir pu réaliser ton rêve.
M usisz być szczęśliwy, że m ogłeś zrealizow ać sw oje marzenie.
Après être rentré dans ton pays, tu as parlé de tes v o y a g es à tes amis.
Po pow rocie d o (sw e g o ) kraju o p o w ia d a łe ś przyjaciołom o sw ych podróżach.

K onstrukcja après + infinitif passé jest często spotykana w języku

francuskim.

P o ró w n ajm y :
avant après

Avant de déjeuner, il se lave. Après avoir déjeuné, il travaille.

Avant de travailler, il m ange. Après avoir travaillé, il se repose.
Avant de manger, il se lave les mains. Après s’être lavé les m ains, il mange.

D E V O IR -f B E Z O K O L IC Z N IK

Poza futur proche — form ą utw orzoną z czasow nika aller w fo r­

mie osobowej i bezokolicznika — język francuski rozporządza rów­
nież inną form ą dla wyrażenia czynności przyszłej. Jest to form a utw o­
rzona z czasow nika devoir i bezokolicznika, która nadaje czynności
przyszłej odcień p raw dopodobieństw a.
J e dois partir dans un m ois.
M uszę wyjechać za miesiąc.

Przypom inam y odm ianę czasownika devoir:

Présent

je dois nous devons

tu dois vous devez
il doit ils doivent

327
 Imparfait

je devais etc.

Futur simple

je devrai etc.

Passé composé

j’ai dû etc.

Conditionnel

je devrais etc.

Subjonctif

que je doive etc.

Z A IM E K D O N T

Zaimek dont w p ro w ad za przydaw kç i jest funkcyjnym równoważ­

nikiem de qui (zaim ka względnego poprzedzonego przyimkiem de)
C ’est un chien dont la patte est cassée. T o jest pies, którego łapa jest złamana.
Voilà une forêt dont j'a im e les arbres. O to las, którego drzewa lubię.
Il y a des élèves dont je suis content. Są uczniow ie, z których jestem zado­
w olony.
C ’est un pays dont j 'a i visité toutes les pro- T o jest kraj, którego wszystkie prowincje
vinces. zwiedziłem.

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania, korzystając z tekstu i stosując w odpowiedzi

zaim ek y :

Q u 'e st-cc q u ’o n peut voir au C a n a d a ? Q u ’est-cc q u ’on peut visiter en Ital i e? Quels
paysages peut-on admirer en G rèce el en Iran? Q u ’cst-ce q u ’o n peut visiter à Rome?
Peut-on voir b e a u c o u p de c h o se s en France? T ro u v e-t-o n b ea u co u p de monuments
en F rance?

2. Urywek tekstu od «Visiter la France c'était ton rêve... d o . . . tu dois bien connaître
ce pays» , napisać w 2. osobie liczby mnogiej.

3. Z am ienić na stronę bierną:

Le professeur a interrogé les élèves. L’em p loyé a pesé les bagages. T o u s les élèves ont
appris la leçon. T o u t le m o n d e a com p ris la question. Il a a n n o n cé le vol. Elle m ’a ex-

328
 pliqué ce problèm e. Us ont visité ce m usée. J’ai visité toutes les provinces de cc pays.
La France Ta séduit.

4. Czasowniki w nawiasach podać w formie infinitif passé:

Après (se réveiller), je m e lève. Après (sc lever), je fais ma toilette. Après (faire m a toilette),
je m ange. Après (m anger), je travaille. Après (travailler), je m e repose. Après (voyager),
il est rentré dans son pays. A p rès (visiter) l’Italie, il ira en G ran de-B retagne.

5. Przetłumaczyć na język polski:

C ’est un livre dont je m e sers souvent. V oici un paysage dont j ’adm ire la variété. C ’est
un livre dont j ’aim e les illustrations. Voici un plat dont j ’a im e la saveur. C'est un pays
dont je co n n a is toutes les provinces. C ’est une ville dont j ’ai visité tous les anciens m o ­
numents. C'est une province dont l'agriculture se d évelop pe très vite.

CINQUANTE-HUITIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA ÓSMA

Zaim ki nieokreślone ( c . d . ) . Zaim ek w zględny dont

(c.d .). Pytania zależne

U n e belle page d'amitié Piękna karta przyjaźni

Les Polonais on l depuis long­ — Polacy od daw na uczestniczyli

temps participé à la vie fran­
çaise et le souvenir de certains
d'entre eux reste toujours vi­
vant dans la mémoire des
Français.
En effet, les Français connais­
sent les nom s des Polonais il­
lustres com m e T hadée K o ś ­
ciuszko. Frédéric C hopin, J a ­
rosław Dąbrowski, A dam Mic-
w życiu Francji (dosl. fran­
cuskim) i w spom nienie o nie­
których spośród nich pozostaje
wciąż żywe w pamięci F ra n ­
cuzów.
— Istotnie, Francuzi znają nazwi­
ska słynnych Polaków, takich
ja k T adeusz Kościuszko, F ry ­
deryk Szopen, Jarosław D ą ­
browski, A dam Mickiewicz

329
 kiewicz et M arie Curie-Sklo-
dow ska.
Ce sont là des Polonais qui
se sont engagés aux côtés de
la F rance populaire.
Mais p o u r les Français, c'est
A d am Mickiewicz qui est l'in­
carn atio n vivante de son pays.
N est-ce pas lui qui a dit:
« M on âm e est incarnée dans
m a Patrie . . . Moi et la Patrie,
ce n'est q u 'u n » ?
— E t savez-vous ce que Victor
H u g o a dit de lui? Il a dit que
«parler de Mickiewicz, c'est
parler du beau, du juste et du
vrai: c'est parler du droit,
d o n t il a été le soldat, du de­
voir, dont il a été le héros, de
la liberté, d o n t il a été l'apôtre,
et de la délivrance, d o n t il
a été le précurseur».
— Victor H ugo et A d a m Mic­
kiewicz sym bolisent bien l’am i­
tié entre nos deux peuples.
Zw roty i wyrażenia do zapam ięiania
certains d’entre eux
aux côtés d e . . .
Pisownia i w ym ow a
pisownia
ti {- sa m o g ło sk a
330
i M aria Curie-Skłodowska.
. T o są ci Polacy, którzy za­
angażowali się po stronie
Francji ludowej.
Ale dla F ran cu zó w właśnie
A dam Mickiewicz stanowi ży­
we wcielenie swego kraju. Czy
to nie on pow iedział: „Moja
dusza wcieloną jest w m oją oj­
czyznę . .. Ja i ojczyzna to
je d n o ” ?
— A czy pan wie, co powiedział
o nim W ik to r H u g o ? Powie­
dział, że „m ówić o Mickie­
wiczu, to mówić o pięknie,
sprawiedliwości i prawdzie, to
mówić o prawie, którego był
o b ro ń cą (dosl. żołnierzem),
o obow iązku, którego był bo­
haterem , o wolności, której był
apostołem , i o wyzwoleniu,
którego był p re k u rso re m ” .
— W ik to r Hugo i A dam Mic­
kiewicz doskonale symbolizują
przyjaźń między naszymi dwo­
ma narodam i.
niektórzy spośród nich
po s t r o n ie ...
wymowa przykłady
[sj] incarnation [ękar nas ją]

ti -f- sa m o g łosk a
traduction [tradyksją]
dévotion [de vosją]
patience fpasja : 5]
infectieux [çftksjo]
[tj] amitié [amitje]
centièm e [satjem]
cafetière [kafitje : r ]

Z A IM K I N I E O K R E Ś L O N E (c.d.)

D o grupy tej zaliczamy cały szereg wyrazów, które m ogą wystę­

pować w roli przym iotników , bądź rzeczowników.
Z a im ki nieokreślone przymiotne Z a im ki nieokreślone rzec zon ne
Le souvenir de certains Polonais. Le souvenir de certains d ’entre eux.
Chaque garçon est là. Chacun est là.
Chaque fille est là Chacune est là.
Plusieurs garçons ont réussi. Plusieurs ont réussi.
Plusieurs filles ont réussi. Plusieurs o n t réussi.
Tous les garçons sont venus. Tous sont venus.
Toutes les filles sont venues. Toutes sont venues.

Z A IM E K W Z G L Ę D N Y D O N T (c. d.)

Zaimek dont zastępuje zaimek względny poprzedzony przyimkiem

de :

dont dc qui
I

O to przykłady użycia dont:

Parler dc M ickiew icz, c'est parler du droit dont il a été le soldat.
M ó w ić o M ickiew iczu , to m ó w ić o prawie, którego był bojow nikiem .

Le livre dont je vous ai parlé se trouve à la bibliothèque.

K siążka, o której w am m ów iłem , znajduje się w bibliotece.

C e n'est pas la question dont il s'agit.

T o nie jest zagadnienie, o które ch o d zi.

U w a g a : U ży cie dont jest d o z w o lo n e tylko wtedy, g d y zaim ek ten występuje b e z p o ­

średnio po rzeczow niku , który określany jest przez w p ro w a d zo n ą przez dont przydawkę.

331
 PY T A N IA Z A L E Ż N E

a) Pytania niezależne:
Est-ce que les Français connaissent les n o m s des P o lo n a is illustres?
Q u ’est-ce que Victor H u g o a dit de M ick iew icz?

b) Pytania zależne:
Sa v ez-v o u s si les Français connaissent les n o m s des Polonais illustres?
S a v ez-v o u s ce que Victor H ugo a dit de M ickiew icz?

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-ce q u e les P o lo n a is o n t participé à la vie française? Est-ce q u e le souvenir de certains

P o lo n a is reste vivant d a n s la m ém oire des Français? Les nom s d e quels Polonais les
Français c o n n a issen t-ils? Q u ’est-ce q u e V ictor H u g o a dit e n parlant d ’A d a m M ic­
k ie w ic z ? Q u ’est-ce q u e Victor H u g o et A d a m M ickiew icz sym bolisent-ils?

2. Przetłumaczyć na język francuski używając zaimka dont:

T o jest piękna książka, którą się często posługuję. O to krajobraz, którego piękno po­
dziw iam . T o są w ina, których zap ach lubię. O to uczeń, o którym m ów ię. T o jest zagadnie­
nie, o które ch o d zi.

3 . Zamienić na mowę zależną, wprowadzając każde zdanie za pomocą wyrażenia savez-vous:

Est-ce q u ’il est heureux? Est-ce q u ’ils connaissent les œ u v r e s d e cet auteur? Q u ’est-ce
qu'il a lu? Q u ’est-ce q u ’il a dit de l ui ? Est-cc que c'est un auteur français?

4. Przekształcić następujące zdania zastępując zaimek nieokreślony przymiotny zaimkiem

nieokreślonym rzeczowny ni :

Le souvenir de certains h o m m es reste toujours vivant. C h a q u e fem m e veut plaire. Plu­

sieurs personnes sont sorties. T o u s les h o m m e s sont m ortels. T o u te s les filles sont belles.
CINQUANTE-NEUVIÈME LEÇON LEKCJA PIĘĆDZIESIĄTA DZIEWIĄTA

B ezok oliczn ik w roli p r z y d a w k i. Imparfait (p o w t.)

Ce q u i . . . ce q u e . . . ( p o w t . ) . W yrażenia n ie o so b o w e .
Określenia czasu (c. d. )

Souvenirs de Varsovie au len­ W spom nienia z W arszaw y

demain de la libération w dzień po wyzwoleniu

— En quelle année as-tu été en — W którym roku byłeś w Pol­

P o lo g n e ? sce?
— J ’ai eu la possibilité de me — Miałem możność udać się do
rendre en Pologne en 1945. Polski w 1945 r.
— Quelles villes y as-tu visitées? — K tó re (tam) miasta zwiedzi­
łeś?
— J ’ai visité Varsovie, G dańsk — Zwiedziłem Warszawę,
et Cracovie. G d a ń sk i K raków .
— C o m m en t as-tu trouvé Varso­ — Ja k wyglądała Warszawa
vie au lendemain de la libé­ w dzień po wyzwoleniu?
r a tio n ?
— C ’était un vaste paysage de — Był to rozległy obszar gruzów
décom bres et de ruines. Les h a ­ i ruin. Mieszkańcy spali w piw­
bitants couchaient dans les nicach lub pod gołym niebem,
caves ou en plein air, faisaient stawali w kolejkach, aby czer­
la chaîne p o u r aller chercher pać wodę z Wisły.
Peau à la Vistule.
—* Oui, à cette épo q u e les s o u ­ — T ak, w tym okresie bolesne
venirs douloureux de l'occu­ wspom nienia okupacji hitle­
pation nazie étaient encore rowskiej były jeszcze bardzo
vivants. żywe.
— Ce qui m 'a frappé surtout, — To, co mnie przede wszystkim
c'est le m oral des Varsoviens uderzyło, to postaw a warsza­
qui rentraient dans leur ville wiaków, którzy wracali do
avec la volonté farouche de swego m iasta z niezłomną wolą
la reconstruire. jego odbudow y.

333
— Les Varsoviens aim ent leur
ville et elle a grandi 1 entre
leurs m ains.
— A p ro p o s, as-tu vu le film
«Varsovie q u a n d m êm e»?
— Oui. je ra i vu, et il me semble
que tout le m o n d e devrait le
voir p o u r co m p re n d re les bien­
faits de la paix.
— W arszawiacy kochają swoje
m iasto i rosło ono pracą ich
rąk (dosl. w ich rękach).
— A czy widziałeś film „A jednak
W arszaw a” ?
— T ak , widziałem i wydaje mi
się, że wszyscy powinni go
zobaczyć, aby zrozum ieć d o ­
brodziejstwo pokoju.

Objaśnienia

1 C z a so w n ik grandir o d m ien ia się jak finir.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

au lendemain d e . . . nazajutrz p o ....

en plein air pod gołym niebem
faire la chaîne stać w kolejce
aller chercher quelque chose iść po coś

P isow nia i wym ow a

pisownia wymowa przykłady

-ien \ję] com édien [kimedję]

ancien [asję]
Varsovien [vars^vję]
-iens [ję] je tiens [ż* tję]
A m iens [amję]

B E Z O K O L IC Z N IK W ROLI PR ZYD AW K I

Bezokolicznik występujący w roli przydawki jest poprzedzony

przyim kiem de.
J’ai eu la possibilité de mc rendre en Po- M iałem m o żn o ść u dać się d o Polski,
logne.
Us rentraient avec la v olonté farouche de Wracali z niezłom ną w olą odbudow ania
reconstruire leur ville. sw eg o miasta.

334
 IMPARFAIT

(powtórzenie)

Czas ten służy, między innymi, do wyrażania stanów i czynności

powtarzających się lub trwających w przeszłości. Jest to form a często
używana w opisach :
Les habitants couchaient dans les caves.
Us faisaient la chaîne pour aller chercher l'eau.
A cette é p o q u e les souvenirs d o u lo u reu x étaient encore bien vivants.

CE QUI ... CE QUE

(powtórzenie)

Należy odróżniać ce qui (podm iot) od ce que (dopełnienie).

Ce qui . . . c ’est

Ce qui m*a frappé, c ’est le moral des Varsoviens.

C e qui m ’a éton né, c ’est son courage.

Ce que . . . c ’est

Ce que j ’aim e surtout, c ’est m o n pays.

Ce qu’il faut surtout, c ’est travailler.

W Y R A Ż E N I A M E O S O B O W ’E

11 me semble que

Po wyrażeniu nieosobow ym il m e sem ble que używa się trybu

indicatif.
II me semble qu’// est heureux.
Il me semble qu’// fin it son travail.

O K R E Ś L E N IA C Z A S U (c.d.)

le lendemain = le jour d’après nazajutrz

la veille = le jour d’avant w przeddzień
aujourd’hui dzisiaj

335
hier wczoraj
la semaine prochaine (dernière) w przyszłym (w ubiegłym ) tygodniu
le mois prochain (dernier) w przyszłym (w ubiegłym ) miesiącu
l’année prochaine (dernière) w przyszłym (w zeszłym ) roku
il y a (dix, quinze, vingt, etc.) jours przed (10, 15, 20 itd.) dniami
ce matin (soir) dziś rano (wieczorem )
hier matin (soir) wczoraj rano (wieczorem )
à midi w południe
à minuit o p ółnocy
vers midi o k o ło południa
vers le soir pod wieczór

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

C o m m e n t était Varsovie au lendem ain de la libération? Où les habitants couchaient-ils?

O ù allaient-ils chercher l’e a u ? P ourqu oi les Varsoviens aim ent-ils leur ville?

2. Napisać w im parfait :

Q u a n d notre père téléphone, n o u s l’atten d on s devant la cabine téléphonique. Quand

elle enten d la sonnette, elle se lève. Q uand il fait beau, je ne reste pas à la m aison. Quand
nous so m m e s en vacances, n o u s n o u s reposons. Q uand je t’appelle, q u ’est-ce que tu
fais? Q u an d il fait froid, tu ne sors pas.

3. Odmienić we wszvstkich osobach:

Ce que j ’a im e surtout, c ’est m on pays.

4. W miejsce kropek wstawić ce qui albo ce que:

... j ’adm ire surtout, c ’est le co u rage des Varsoviens. . . . me plaît surtout, c ’est le moral
des habitants. . . . m ’é to n n e surtout, c ’est votre grande résistance. . . . j ’ai vu, c ’était un
vaste paysage d e ruines. . . . r e s t e toujours vivant dans m a m ém oire, c ’est le souvenir
d e s h o m m e s qui o n t d o n n é leur vie pour la patrie. . . . j e voudrais voir sc renforcer, c'est
l’amitié entre n o s deux peuples.
SOIXANTIÈME LEÇON
K onstrukcja faire - f bezokolicznik (p o w t.) . Bezokolicznik
w form ie przeczącej .
d o pełnien iow e (c .d .) . R o d za j żeński przym iotników (c.d.)
L ’essayage d'une robe
— Bonjour, m adam e. Je viens
p o u r l'essayage.
— Bonjour, mademoiselle. Votre
robe est prête. La voici. Passez
tout d 'a b o r d le corsage. Oui,
com m e ça, et ensuite la jupe.
C ’est fait?
— Oui, m adam e.
— Alors, com m ent trouvez-vous
le corsage?
— II est un peu trop étroit; il
gêne mes mouvements.
— Ce n'est rien. N o u s élargirons
un peu les em m anchures et
tout ira bien. Et la j u p e ?
— II me semble qu'elle est un
peu tro p collante.
— Oui. vous avez raison. 11 faut
Félargir encore d ’un centimètre
aux hanches. El m aintenant
je vais a rro n d ir le bas de la
robe. Tenez-vous droite.
Merci.
— C 'e s t t o u t ?
— Encore une minute. Juste le
temps de passer la manche.
La voilà. Elle tom be bien.
LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA
O dm iana c z a so w n ik ó w II grupy . Zdanie
Przym iarka sukni
— Dzień dobry pani. Przychodzę
d o miary.
— Dzień dobry pani. Pani suknia
jest gotowa. O to ona. Proszę
włożyć najpierw bluzkę. Tak,
w ten sposób, a następnie
spódniczkę. Czy j u ż ?
— T ak, proszę pani.
— Jak więc p o d o b a się pani
b lu z k a ?
— Jest trochę za w ąska; krępuje
(moje) ruchy.
— T o drobiazg. Poszerzymy tro ­
chę pachy i wszystko będzie
dobrze. A spó d n ica?
— Wydaje mi się, że jest za
obcisła.
— T ak, m a pani rację. Trzeba j ą
poszerzyć jeszcze o centymetr
w biodrach. A teraz wyrów­
nam dół spódnicy. Proszę stać
p ro sto . Dziękuję.
— Czy to wszystko ?
— Jeszcze m inuta. A k u ra t tyle,
ile trzeba na dopasow anie rę­
kawa. Proszę. Ładnie leży.
337
 Et m aintenant retirer
d o u cem en t la robe
pour ne pas faire
tom ber les épingles

C'est parfait, merci. D oskonale, dziękuję.

— Et la longueur de la m a n c h e ?
— N o u s la réglerons au deuxième
essayage. Et m a in te n an t reti­
rez do ucem ent la robe p o u r
ne pas faire to m b e r les épin­
gles.
— Et q u a n d ferons-nous le deu ­
xième essayage?
— D em ain, si vous avez le temps.
— Très bien. Alors au revoir m a ­
dam e el à dem ain. Je suppose
qu'il n'y aura plus de retouches
à faire.
— Je ne crois pas. Au revoir, m a ­
demoiselle.
— A długość rę k a w a ?
— Wyregulujemy j ą przy drugiej
przymiarce. A teraz proszę
zdjąć suknię delikatnie, żeby
szpilki nie wypadły.
— A kiedy zrobim y dru g ą przy­
m ia rk ę ?
— Ju tro , jeśli pani m a czas.
— Bardzo dobrze. A więc do wi­
dzenia pani, do ju tra. Przy­
puszczam, że nie będzie już
popraw ek do zrobienia.
— N ie sądzę. D o widzenia pani.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

tout d’abord najpierw
comme ça tak, w ten sp o só b
c ’est fait g o to w e , zrobione
un peu t r o p ... trochę za d u ż o , trochę za wi e l e . . .
ce n'est rien to nic, to drobiazg
tout ira bien w szystk o będzie dobrze
avoir raison m ieć rację
c ’est tout to w szystk o
à demain d o jutra
je ne crois pas nic sądzę

338
 P isow nia i wym ow a

pisownia wymowa przykłady

em [â] em m anchure [am aj y : rj

«90

em m ener [amne ]
M
an [a] manche [ma : j]
am am bassade [aba sad]

K O N S T R U K C J A F A IR E { B E Z O K O L IC Z N IK

(powtórzenie)

Jest to konstrukcja często używana w języku francuskim. N a język

polski nic m o ż n a jej tłumaczyć dosłow nie; czasownika faire nie tłu­
maczy się bowiem samodzielnie, lecz w ścisłym powiązaniu z nastę­
pującym po nim bezokolicznikiem innego czasownika.
C zasow nik faire, po którym bezpośrednio następuje bezokolicznik,
użyty jest w funkcji kauzatywnej, tzn. pow oduje czynność lub stan
oznaczony przez jego temat. Tłum aczy się poprzez czasowniki:
kazać , powodować , sprawić.
Retirez d o u cem en t la robe pour ne pas faire tomber les épingles.
Proszę zdjąć suknię delikatnie, aby szpilki nie wypadły.

O to wykaz najczęściej stosowanych wyrażeń o podobnej k o n ­

strukcji :
faire voir pokazywać', faire sortir wyprowadzić ; faire tomber upuścić ; faire comprendre
wytłum aczyć ; faire rire rozśm ieszyć ; faire pleurer pobudzić do placzu\ faire marcher
uruchomić.

B E Z O K O L I C Z N I K W F O R M I E P R Z E C Z Ą C E .)

W języku francuskim form ę przeczącą bezokolicznika otrzymujemy

poprzedzającego obiem a partykułam i negacji: ne i pas.
Retirez d o u cem en t la robe p our ne pas faire tomber les épingles.

A o to kilka innych przy k ład ó w :

Je m ’habille p our ne pas prendre froid.
Je m e dépêche pour ne pas être en retard.
Il fait sem blant de ne pas comprendre.

339
 O D M I A N A C Z A S O W N I K Ó W II G R U P Y

O d m ian a czasow nika élargir poszerzać

Présent

j’élargis nous élargissons

tu élargis vous élargisse/
il élargit ils élargissent

Imparfait

j’élargissais etc. nous élargissions etc.

Futur simple

j’élargirai etc. nous élargirons etc.

Conditionnel présent

j’élargirais etc. nous élargirions etc.

Passé composé

j’ai élargi etc. nous avons élargi etc.

Subjonctif

que j’élargisse etc. que nous élargissions etc.

Infinitif présent

élargir

Participe présent

élargissant

Wielu czasow nikom II grupy odpow iada przym iotnik z tej samej
rodziny słów.
rougir — czerw ienieć rouge — czerw on y
arrondir — za o k rąglać rond — okrągły
élargir — rozszerzyć large — szeroki
grossir — grubieć gros — gruby
grandir — rosnąć grand — duży
verdir — zielenieć vert — zielony
blanchir — w ybielać blanc — biały

340
 Z D A N I E D O P E Ł N I E N I O W E (c.d.)

Zdanie dopełnieniowe jest rozwiniętym dopełnieniem bliższym i o d ­

pow iada najczęściej na pytanie c o l
Je su p p o se qu’il n'y aura plus de retouches Przypuszczam , że nie będzie już poprawek
à faire. do zrobienia.
Il me sem ble qu’elle est un peu trop collante. W ydaje mi się, że jest zbyt obcisła.

Zdanie dopełnieniowe jest w prow adzone za p o m o cą spójnika que,

toteż nazywa się je również zdaniem spójnikowym.
O to najważniejsze czasowniki, po których występuje zdanie d o ­
pełnieniowe: penser, croire, savoir, oublier, déclarer, espérer.
Je pense qu’il viendra.
Je crois que cette robe est trop collante.
Je sais qu’il est malade.
J’ai o u b lié que vous m’attendiez pour l ’essayage.
Il déclare qu’il ne reviendra plus ici.
J’espère que vous serez contente de cette robe.

R O D Z A J Ż E Ń S K I P R Z Y M I O T N I K Ó W (c.d.)

Żeńskiej formie przym iotnika tow arzyszą najczęściej zmiany gra­

ficzne i foniczne:
1. Z m ian a graficzna: dorzucenie e niemego.
2. Z m ian a foniczna: końcow a spółgłoska nie wymawiana w ro­
dzaju męskim jest w ym aw iana w rodzaju żeńskim.
P o ró w n ajm y :
prêt [pre] prête [prêt]
étroit [etrua] étroite [etruat]
collant [fala] collante [kila : t]
droit [drua] droite [druat]
parfait [parfe] parfaite [parfet]

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

C o m m en t S op h ie trouve-t-elle le co rsa g e? C o m m en t trouve-t-elle la ju p e ? Pourquoi

faut-il élargir la j u p e ? Est-ce q u e la m anche tom b e bien? Pourquoi S o p h ie retire-t-elle

341
d o u c e m e n t la robe? Q u a n d aura lieu le deuxièm e essa y a g e? Lst-cc qu'il y aura des retou­
ches à faire?

2. Utworzyć zdania używając konstrukcji faire + infinitif według wzoru:

Les enfants pleurent. La mère fa it pleurer les enfants.

Les en fa n ts rient. Le c lo w n . . . Les enfants sourient. Le portrait de la g r a n d -m è r e ... —

Papa entre. Pierre ouvre la porte e t . . . — Le m édecin est venu. M a m a n . . . — Je vois un
beau paysage. Le g u i d e . . . — J'ai com p ris cela. II...

3. Z dwóch zdań niezależnych utworzyć jedno zdanie rozwinięte według wzoru:

J e me dépêche et je ne suis pas en retard.

J e me dépêche pour ne pas être en retard.

Je travaille et je ne m an q u e pas d'argent. Je prends un m édicam ent et je ne tousse pas.

Je marche lentem ent et je ne m e fatigue pas. Il boit du café et il ne dort pas. Lille porte
d e s vêtem ents c h a u d s e l elle ne s'enrhum e pas.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

M am nadzieję, że moja su k n ia będzie g o t o w a na jutro. U w a ż a m , że bluzka jest za wąska.

M am nadzieję, że ta s ukni a nie będzie krępow ać pani ruchów. Sądzę, że będziem y mogli
zrobić drugą przymiarkę w przyszłym tygodniu.

SOIXANTE ET UNIÈME LEÇON LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA PIERWSZA

Tryb subjonctif (c .d .) . Przysłówek tout . Przyimek à ( p o w t . ) .

Zaim ek rzeczow ny wskazujący

L a radio Radio

— Q u ‘est-ce qu'il y a a u jo u r­ — Co dziś nadają przez radio?

d 'h u i à la ra d io ?
— Je vais te le dire tou t de suite.
Mais, où est le p ro g ra m m e ?
Ah! le voici.
V o v o n s ... à 15.18... concert
— Z araz ci powiem. Ale gdzie
jest p r o g r a m ? ‘ Ach! O to on.
O t ó ż . . . o godz. 15.18... kon-

342
 Il est grand tem ps d'acheter
un appareil nouveau
de disques; à 18.20... émission
théâtrale; à 19.48... orchestre
national.
— Quelle chance! J'aim e b e a u ­
coup les concerts de disques,
mais j'a i peur qu'il y ait des
parasites com m e hier soir pen ­
d a n t le concert de jazz.
— N o tre poste est déjà vieux.
Il est grand temps d'acheter
un appareil nouveau, avec les
tout derniers perfectionne­
m ents techniques.
— T u as raison. Mais tu oublies
que nous avons acheté, il n'y
a pas longtemps, un poste de
télévision, et que nous n'avons
plus d ’argent.
— Mais, les postes de radio ne
sont p a s chers!
— Cela dép en d de l'appareil.
V o y o n s .. . quel poste voudrais-
-tu a v o ir?
— Je voudrais avoir un récep­
teur à trois gam m es d ’ondes
cert płytow y; o godz. 18.20...
transm isja z teatru ; o godz.
19.48... orkiestra narodow a.
— Co za okazja! Bardzo lubię
koncerty z płyt, ale obawiam
się, że będą trzaski jak wczo­
raj wieczorem podczas k o n ­
certu jazzowego.
— N a sz odbiornik jest już stary.
Najwyższy czas kupić nowy
a p a ra t z najnowszymi (dosl.
z ostatnim i) udoskonaleniami
technicznymi.
— M asz rację. Ale zapominasz,
że kupiliśmy niedawno tele­
wizor, i że nie m am y ju ż pie­
niędzy.
— Ależ odbiorniki radiowe nie
są drogie!
— T o zależy od aparatu.
N o . . . , jaki a p a ra t chciałabyś
m ieć?
— Chciałabym mieć odbiornik
o trzech zakresach fal i z obu-
343
 et avec une ébénisterie en m a ­
tière plastique, co m m e celui
que nous avons vu chez M a ­
d am e Vernet. 1! m arche p a r ­
faitement : le son excellent...
— D epuis que nous avons un
tourne-disque, un poste de ra ­
dio et un poste de télévision,
nous ne faisons que les c h a n ­
ger, sans cesse, l’un après
l'autre.
— Que v e u x - tu ? ... la faute en est
à la technique. Il faut aller
avec le progrès.
— La faute en est aux femmes
capricieuses.
— C ’est parce que nous sommes
p o u r la technique et le p ro ­
grès q u 'o n nous traite de ca p ri­
cieuses. Voilà bien les ho m ­
mes!
— Ne nous d isp u to n s plus. Voy­
ons p lu tô t ce q u ’on do n n e a u ­
j o u r d ’hui à la télévision.
— «Elle lui sourit» — un film
de r O .R .T .F . *
— A quelle heure commence
rémission?
— A 15 heures.
— Alors ouvre vite le poste sans
cela nous m a n q u ero n s le film.
Zw roty i wyrażenia do zapam iętania
cela dépend d e . . .
il est grand temps de -f- bezokolicznik
* O .R .T .F . - Office de radiodiffusion-télévision française.
344
d o w ą z masy plastycznej, jak
ten, który widzieliśmy u pani
Vernet. Działa doskonale, od
biór dźwięku jest św ietny...
— O d k ą d m am y adapter, aparat
radiowy i a p a ra t telewizyjny,
nic, tylko je bez przerwy zmie­
niamy — jeden po drugim.
— Co c h c e s z ? ... W inna jest te­
m u technika. Trzeba iść z po­
stępem.
— W inne są temu kapryśne ko­
biety.
— T o dlatego, że jesteśmy za
techniką i postępem, traktuje
się nas ja k o kapryśne. Oto
mężczyźni!
— Nie sprzeczajmy się już. Zo­
baczmy raczej, co dziś jest
(dają) w telewizji.
— „O na uśmiecha się d o nie­
g o ” — film telewizyjny pro­
dukcji francuskiej.
— O której godzinie zaczyna się
nadaw anie (program u) ?
— O piętnastej.
— A więc włącz szybko aparat,
inaczej nie zobaczymy filmu.
to zależy o d . . .
najwyższy czas, a b y . . .
 depuis q u e ... o d czasu g d y . . .
l’un après l’autre jed en po drugim
la faute en est à . . . wina jest po s t r oni c . . .
être p o u r ... w y p o w ia d ać się z a . . .
manquer brakować, nic udać się, spóźnić się

P isow nia i w ym ow a

pisownia wymowa

jazz [dża:z]
( z a p o ż y c z e n i e z jęz. a n g .)

T R Y B S U B JO N C T IF (c.d.)

Jeśli w zdaniu nadrzędnym znajdują się czasowniki wyrażające

stany psychiczne, j a k : obawa, zdziwienie, radość, zadowolenie itp.,
w podrzędnym zdaniu dopełnieniowym występuje tryb subjonctif.
J ’ai peur qu'il y ait des parasites. O baw iam się, że będą zakłócenia.
J e suis étonné que vous ayez un si m auvais Jestem zdziw ion y, że m acie taki zły ra-
postc dc radio. dioodbiornik.
Je suis content qu’// soit avec nous. Jestem z a d o w o lo n y , że on jest z nami.
J e suis heureux que vous soyez ici. Jestem szczęśliwy, że jesteście tutaj.

P R Z Y S Ł Ó W E K TO U T

Les tout derniers perfectionnem ents techniques.

N ajnow sze u d osk on alen ia techniczne.

T out występuje często przed przymiotnikiem ja k o wzmocnienie

cechy ( bardzo , zupełnie , całkowicie , całkiem ), np.:
U n vêtement tout neuf. U b ran ie zupełnie nowe.
U n e robe toute neuve. Sukienka zupełnie now a.

PR ZYIM EK À

(pow tórzenie)

Przyimek à w prow adza między innymi przydawki:

U n poste à trois gammes d’ondes Aparat trzyzakresowy
U n e jeune fille aux yeux bleus D ziew czy n k a o niebieskich oczach

345
U n e m aison à trois étages D o m trzypiętrowy
U n e cham bre à un lit Pokój z jed n ym łóżkiem (jednoosobow y)

ZA IM E K R Z E C Z O W N Y W SK A Z U JĄ C Y

Je voudrais avoir un récepteur c o m m e celui que j ’ai vu c h e z M a d a m e Vernet.

Zaim ki rzcczowne wskazujące występują b a rd z o często przed zaim­

kami qui (podm iot) i que (dopełnienie).
Proszę p o ró w n a ć :
Celui qui ne lit rien, ne sait rien.
Celui qui veut. peut.
Les forts sont ceux qui luttent.
Il y a deux places libres: prenez celle que
vous voudrez.
K to nie czyta, nic nie wie.
Ten kto c h ce, to m oże.
Silni są ci, którzy w alczą.
Są d w a miejsca w o ln e : zajmijcie to, które
wam się pod o b a .

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A im ez -v o u s les concerts de d isq u es? Lst-ce que les postes de radio sont chers? Avez-vous
un é lc c tr o p h o n c ? tist-cc que votre poste de télévision marche bien? A vez-vou s vu le
film «El l e lui sourit»?

2. W ykonać ćwiczenie według podanego wzoru:

II y a des parasites. J e suis étonné qu'il y ait des parasites.

V o u s êtes avec nou s. N o u s s o m m e s heureux q u e . . . V o u s a vez un poste très vieux. Je
m 'éton n e que . . . . N o u s partons ensem ble. Je suis content q u e . . . . Il est si paresseux!
Je suis fâché que . . . . V o u s restez avec m oi. Je suis heureux que . . . .

3. W miejsce kropek wstawić odpowiedni zaimek wskazujący rzeczowny:

C ette robe, cc n'est pas . . . que je préfère. J'aime ce co stu m e, je n'aim e pas . . . que tu
as mis hier. Je n’a im e pas les fem m es coquettes, surtout . . . q u i dépensent beaucoup
pour leurs vêtem ents. V oici deux cravates: p r e n e z . . . q u e v o u s préférez. Je voudrais
avoir une robe c o m m e . . . q u e j'ai vue à la vitrine du magasin.

4. Przetłumaczyć na język polski następujące zdania z przyimkiem à :

C ’est un h o m m e à principes. Le vio lo n est un instrument à cordes. Ce verre à pied me

plaît b ea u co u p . C ’est à toi de répondre. 11 est le seul à sc plaindre. C ’est une fille à marier.
Il a un style à lui. A qui so n t ces cahiers? Ceci est à moi.

346
SOIXANTE-DEUXIÈME LEÇON
Conditionnel ( p o w t . ) . Z danie podrzędne do p ełn ien io w e ( c . d . ) .
W yrażanie intensyw ności (p o w t.)
Projets de vacances
— O ù voudrais-tu passer tes va­
can ces?
— Je voudrais aller dans le Midi,
me baigner d an s la mer, jo u e r
au ballon sur la p l a g e ...
— Faire des pâtés avec un seau
et une p e lle ...
— N e plaisante pas. A mon âge
on ne fait plus de pâtés. Dis-
-moi plutôt où toi, tu voudrais
passer tes vacances?
— M o i . . . à la m ontagne. J'aim e
beaucoup les hautes m o n ­
tagnes, les beaux paysages, les
v allées...
— Et le son des clochettes que
les vaches portent à leur
cou.
— O ui; tu as bien deviné.
Si tu veux, nous irons e n ­
semble au bord de la mer et
après à la m ontagne.
— Je veux bien.
— N o u s passerons ensemble tout
un mois.
— T u oublies que je n ’ai droit
q u ’à trois semaines de congé
payé.
LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA DRUGA
Projekty wakacyjne
— G dzie chciałabyś spędzić wa­
kacje ?
— Chciałabym pojechać na p o ­
łudnie, kąpać się w m orzu,
grać w piłkę na p la ż y ...
— Robić babki z piasku kubeł­
kiem i ł o p a t k ą . . .
— N ie żartuj. W moim wieku nie
robi się już „ b a b e k ” . Powiedz
mi raczej, gdzie ty chciałbyś
spędzić w akacje?
— J a . . . w górach. Bardzo lubię
wysokie góry, piękne kraj­
obrazy, d o lin y ...
— ł dźwięk dzw oneczków, które
krowy noszą na szyi.
— T ak, zgadłaś.
Jeśli chcesz, pojedziemy razem
nad morze, a potem w góry.
— Doskonale.
— Spędzimy razem cały miesiąc.
— Z ap o m in asz, że ja m a m prawo
tylko do trzech tygodni płat­
nego urlopu.
347
— Alors, nous passerons une se­
maine à la m o n ta g n e et deux
semaines au b o rd de la mer.
— Irons-nous d a n s les Pyrénées
ou d a n s les A lpes?
— D a n s les Alpes. Il y a là des
sites magnifiques. Et quels
splendides sommets!
— O ù h abiterons-nous?
— Je connais un petit hôtel très
confortable.
— F erons-nous des excursions?
— Evidem m ent. Je t ’em mènerai
sur les plus hauts sommets,
je te m ontrerai des précipices
et des torrents, des cascades,
des g la c ie r s ...
— Je ne te suivrai pas. Je ne
veux pas me tuer. La vie est
tellement plus calme au bord
de la mer.
— Tu n'aim es pas les m o n ta g n e s?
— Je ne dis pas cela. Mais je
préfère la mer. Les plages sont
tellement gaies. Si nous allions
directem ent à la m e r ? Q u ’en
p en ses-tu ?
— Avec toi, j'irai au bout du
m onde.
Z w roty i wyrażenia do zapam iętania
aller au bord de la mer
tout un mois
avoir droit à . . .
faire des excursions
qu’en penses-tu
aller au bout du monde
348
— A więc spędzimy tydzień w gó­
rach i dwa tygodnie nad m o ­
rzem.
— Czy pojedziemy w Pireneje
czy w A lpy?
— W Alpy. Są tam wspaniałe
krajobrazy. A jakie wspaniałe
szczyty!
— Gdzie będziemy mieszkali?
— Z n am bardzo wygodny ho­
telik.
— Czy będziemy robić wycieczki ?
— Oczywiście. Z abiorę cię na naj­
wyższe szczyty, pokażę ci prze­
paście, potoki, w odospady, lo­
d o w c e .. .
— Nie pójdę z tobą. Nie chcę się
zabić. Życie jest o wiele spo­
kojniejsze nad m o r z e m ...
— Nie lubisz g ó r?
— Tego nie mówię. Ale wolę m o­
rze. Plaże są tak wesołe. A mo­
że byśmy pojechali od razu
n a d m o r z e ? C o o tym myślisz?
Z toba pójdę na koniec świata.
je c h a ć nad morze
cały (jeden) micsiąc
mieć p ra w o d o . . .
c h o d z ić na wycieczki
c o o tym myślisz
jechać na koniec świata
 P iso w n ia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

-ai (czaso w n ik ) W je suivrai [ż 9 suivre]

-ai (rzeczow nik) w le balai [/* bale]
-ai (przym iotnik) w gai Ige]
w vrai [vre]

CONDITIONNEL

(p ow tórzenie)

Conditionnel występujący w zdaniach pojedynczych służy do w y ­

rażenia złagodzonego twierdzenia lub możliwości:
D is -m o i o ù tu voudrais passer tes vacances.
J e voudrais aller dans le Mi di .

Z D A N I E P O D R Z Ę D N E D O P E Ł N I E N I O W E (c.d.)

Jednym z najczęściej używanych zdań dopełnieniowych jest zdanie

w prow adzone za p o m o c ą spójnika que odpow iadającem u polskiemu
że.
Tu oublies que je n’ai droit qu’à trois semaines de congé payé.

Struktura zdania

Zdanie główne Zdanie podrzędne dopełnieniowe

présent dla czyn n ości współczesnej

présent futur dla czyn n ości przyszłej

passé composé dla czynności uprzedniej

Il dit q u ’il a trois sem aines de congé.

Il dit q u ’il aura trois sem aines de congé.
U dit q u ’il a eu trois sem aines de congé.

349
 W Y R A Ż A N IE IN T E N SY W N O ŚC I

(powtórzenie)

Poniższa tabelka podaje najczęściej używane wyrażenia intensy­

fikujące oraz kategorie gramatyczne, przy których te wyrażenia wy­
stępują.

Kategoria gramatyczna Wyrażenia intensyfikujące

c z a so w n ik beaucoup tellement
przym iotnik très tellement
przysłów ek très tellement

J'a im e beaucoup les hautes m ontagnes.

/ / travaille tellement!

Je c o n n a is un hôtel très confortable.

Les plages sont tellement gaies.

Il marche très vite.

11 m arche tellement vite]

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

O ù S u z a n n e voudrait-elle passer ses v a ca n ces? Q ue voudrait-elle faire? A v e c quoi les

enfants font-ils des pâtés? Et Jacques, où voudrait-il passer ses vacances? A combien
de sem aines de c o n g é S u z a n n e a-t-elle droit? D a n s quel hôtel nos am is habiteront-ils?
Pourquoi S u z a n n e préfère-t-elle la mer?

2. W yrazić w formie złagodzonej za pomocą conditionnel:

Je veux passer m es v a ca n ces au bord de la mer. N o u s p o u v o n s v o u s em m ener sur les

pl us haut s so m m ets. Elle veut v o u s parler. Il aim e cela. Je ne sais pas faire cela. Vous
v o u lez m e m ontrer la mer.

3. U ży ć odpowiedniego wyrażenia intensyfikującego ( beaucoup , très):

J’aim e la mer. C es m o n ta g n e s sont hautes. Il faut marcher lentement pour ne pas se

fatiguer. Il y a là de beaux sites. Les plages sont gaies. Je m e repose bien.

4. Przepisać każde zdanie dwa razy stawiając czasownik zdania podrzędnego:

I ) w fu tu r simple, 2 ) w passé composé:

Il sait q u e tu es ici. Il affirme que sa sœur travaille bien. N o u s s u p p o s o n s que vous êtes
c on ten t. V o u s dites qu elle n ’a que deux ex a m en s à passer. Tu o u b lies q u ’elle t’attend. Ils
croient q u e n o u s n ’a v o n s rien à faire.

350
SOIXANTE-TROISIÈME LEÇON
O d m ia n a c z a so w n ik a
K o ń c ó w k a -aine przy liczebnikach . Miejsce z a im k ó w
w zdaniu (p o w t.) . G ru pa -ill p o spółgłosce
A la montagne
— C om m e on respire bien ici!
Et quel beau paysage!
— Allons plus loin. Là-bas, au
bout du sentier, nous décou­
vrirons un p a n o ra m a encore
plus beau.
— Je suis un peu fatiguée. Prête-
-moi to n bâton.
— Le voici. Prends-le et suis moi.
— M o n tero n s-n o u s très h a u t ?
— N o n , parce que je ne connais
pas bien le chem in et il est
déjà tard. D em ain, si tu veux
nous nous lèverons un peu
plus tôt et nous reviendrons
a u m êm e endroit.
— Et s'il fait m a u v a is ?
— N o u s partirons même s’il fait
mauvais. Est-ce que tu as
peur de f o r a g e ?
— J'ai peur du bruit du tonnerre
et des éclairs. M ais voici deux
sentiers. Par o ù passerons-
-nous m aintenant ?
LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA TRZECIA
apercevoir Z danie przyzwalające
W górach
— Jak się tu lekko (dosl. dobrze)
oddycha! 1 jaki piękny kraj­
obraz!
— C hodźm y dalej. T am , przy k o ń ­
cu ścieżki, ujrzymy jeszcze
piękniejszy krajobraz.
— Jestem trochę zmęczona. Po­
życz mi swojego kija.
— Masz. Weź go i idź za mną.
— Czy wejdziemy bardzo wy­
soko?
— Nie, poniew aż nie znam dobrze
drogi i jest ju ż późno. Jutro,
jeśli chcesz, wstaniemy trochę
wcześniej i przyjdziemy znów
na to sam o miejsce.
— A jeśli będzie brzydka p o ­
goda ?
— Pójdziemy, nawet jeśli będzie
brzydka pog oda. Czy boisz
się burzy ?
— Boję się h u k u grzm otu i bły­
skawic. Ale oto dwie ścieżki.
K tórędy pójdziemy teraz?
351
 Où est-ce que tu m ’em m èn es?
— Prenons le sentier qui passe
le long d u bois.
— M arche plus lentement. Je
suis à b o u t de souffle.
— Alors, arrêto n s-n o u s pour
nous reposer.
— C'est une très bonne idée.
— Regarde, en bas, d an s la vallée,
on aperçoit notre village.
— C o m m e elles sont jolies toutes
ces m aisons avec leurs toits
à longue pente. Et com m e elles
sont coquettes. O n dirait des
jouets d ’enfants. A quelle al­
titude nous tro u v o n s -n o u s ?
— A deux mille mètres. Mais, ne
nous a tta rd o n s pas ici. Il nous
reste encore une cinquantaine
de mètres à faire.
— O ù est-ce que tu m 'em m è n e s?
— L à-h au t, sur ce rocher. Un
p a n o r a m a magnifique nous y
352
— C hodźm y ścieżką, która bieg­
nie wzdłuż lasu.
— Idź wolniej. Brak mi tchu.
— Z atrzym ajm y się więc, aby od­
począć.
— T o b a rd z o d o b ra myśl.
— Popatrz, tam nisko w dolinie
widać naszą wieś.
— Jakie ładne są wszystkie te do­
my ze spadzistymi dachami.
I jakie one są zabaw ne. Rzekł­
byś, zabawki dziecięce. N a ja­
kiej wysokości się znajdujemy?
— N a 2 tys. m etrów . Ale nie za­
trzym ujm y się tutaj dłużej. Po­
zostało n am jeszcze do zrobie­
nia około 50 metrów.
— D o k ąd mnie prow adzisz?
— T am , na tę skałę. Czeka tam
na nas wspaniały krajobraz.
attend. Voyons, encore un pe­
tit effort.
Mais, je ne veux pas me tuer.
N 'a ie pas peur. Avec moi tu
ne crains rien.
A więc jeszcze mały wysiłek.
— Ale ja nie chcę się zabić.
— N ie bój się. Ze m n ą nic ci
nie grozi.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

au bout d e . . . na k oń cu , u kr e s u. . .
il est tard (tôt) jest pó/.no (wcześnie)
un peu plus tôt trochę wcześniej
au même endroit w tym sam ym miejscu
le long d e . . . wzdłuż
être à bout d e . . . być u kresu
être à bout de souffle brakow ać tchu
en bas na dole
là-haut na górze

Pisownia i wvm ow a ¥

pisownia vv y r» O w a

toit (/"«)
jouet Ii“f]
sentier \sâlje]
bien l bit]
bruit Ibrli]
suis i*n

O D M I A N A C Z A S O W N I K A A P E R C E V O IR S P O S T R Z E G A Ć . Z A U W A Ż A Ć

Présent

j’aperçois nous apercevons

tu aperçois vous apercevez
il aperçoit ils aperçoivent

Imparfait

j’apercevais etc. nous apercevions etc.

Passé composé

j’ai aperçu etc. nous avons aperçu etc.

— Mówimy po francusku 353

 Futur simple

j’apercevrai etc. nous apercevrons etc.

Conditionnel

j’apercevrais etc. nous apercevrions etc.

Subjonctif

que j’aperçoive e tc . que nous apercevions etc.

Participe présent

apercevant

Z D A N IE PRZYZW ALAJĄCE

N o u s p a r tir o n s même s’il fait mauvais.

W y je d z iem y , n a w e t jeśli b ę d z ie b r z y d k a p o g o d a .

S tru k tu ra zdania
Zdunie główne Zdanie podrzędne

futur indicatif même si -f présent indicatif

J e viendrai même s’il fait fro id .

N ous monterons là - h a u t même si c ’est d a n g e re u x .

Zdanie przyzwalające (przyczyny niedostatecznej) wskazuje na przy­

czynę, która nie spow odow ała (lub nie spowoduje) oczekiwanego
sk u tk u .

K O Ń C O W K A -A IN E P R Z Y L I C Z E B N IK A C H

K o ń c ó w k a -aine d o d a n a d o niektórych liczebników nadaje im jedno

z d w óch znaczeń:
1. O kreśla pew ną całość, złożoną z jednostek je d n o ro d n y c h :
u n e douzaine d ’œ u f s — tu z in jaj

2. N a d a je liczebnikowi w artość przybliżoną:

u n e quinzaine d c j o u r s — o k o ł o 15 d n i
11 n o u s re s te e n c o r e u n e cinquantaine d e m è tre s à faire.

3 54
 M IE JSC E ZA IM K Ó W W ZD A N IU

(powtórzenie)

1. Z aim ki osobow e (p a trz lekcje 21, 46)

2. Zaimki zw rotn e

P rzypom inam y, że:

Przy odm ianie czasowników zw rotnych stosuje się ja k o dopełnienie
zaimki m e, te, se, nous, vous, se. W formie trybu oznajmującego
zaimki te występują przed czasownikiem, np.:
Je me lave. Tu ne te laves pas.
Il se lave. Ils ne se lavent pas.
N o u s nous lavons. Te laves-tu?

W trybie rozkazującym wformie twierdzącej zaimek osobowy wy­

stępuje p o czasow niku i m a form ę akcentow aną.
lave-/oi! myj się!
lavons-nows! myjmy się!
Iavez-v0«$! myjcie się!

W formie przeczącej zaim ek osobowy, wyrażający dopełnienie, stoi

przed czasownikiem i m a formę nie akcentow aną.
ne te laves pas!
ne nous lavons pas!
ne vous lavez pas!

G R U P A -ÏLL P O S P Ó Ł G Ł O S C E

G ru p ę -iii występującą po spółgłosce wymawia się w dwojaki spo­

sób:

a) zazwyczaj ja k o [ij]:
une je u n e filie L>vi żarn f i j ]
un billet [<» bije]

b) w yjątkow o ja k o [il]:
une ville [yn vil] un million [<x milją]
un village [œ vila : ż] tranquille [trakil]

355
 Ć W IC ZEN IA

1. O dp o w ied zieć n a n a stę p u ją c e p y ta n ia :

Où n o s am is se trouvent-ils m aintenant? M onteront-ils très h a u t? Q u an d reviendront-ils

au m êm e en d roit? Q u ’est-cc qui les attend au bout du sentier? D e quoi Su za n n e a-t-cllc
peur? A quoi ressemblent les m a ison s au fond de la vallée? C om bien d e mètres leur
reste-t-il en co re à faire?

2. P rz e k s z ta łc ić zd an ie im iesłow ow e n a zd an ie p o drzędne przyczynow e według w zoru:

Etant fatigué, je ne m o n te rai pas su r ce roch er.

J e ne m o n terai pas su r ce ro ch e r parce que je suis fatigué.

Etant m alade, Jacques reste à la m aison. N e connaissant pas le chem in, n o u s n'irons
pas plus loin. Etant paresseux, il ne travaille pas. N ’ayant pas d ’argent, je ne partirai
pas en vacances.

3. W y k o n a ć ćw iczenie według podanego w zo ru :

i l fait m auvais tem p s; nous p a rtiro n s quand m êm e.

N o u s p a rtiro n s même s ’il fa it mauvais temps.

N o u s n'avons pas d ’argent; nous partirons en vacances q u a n d m êm e. Il fait mauvais

tem ps; nous sortirons quand mêm e. Elle est fatiguée; elle montera sur le rocher quand
m êm e. La route est dure; n o u s c o n tin u eron s à marcher quand m êm e. Elle a peur; elle
m ontera là-haut quand mêm e.

4 . Z a s tą p ić rzeczow niki-dopełnienia (w y różnione) odpow iednim i z a im k a m i osobowymi:

J'aime m es parents. Tu respectes ta mère. J’e n v o ie une lettre à m on frcrc. Je donn e un

livre à m a s œ u r . E co u te tes parents! N o u s adm irons cct h o m m e courageux. V o u s avez
suivi ce chem in. N o u s a v o n s aperçu n o s amis. Prenons c c sentier! N e suivons pas cc
sentier! N o u s ne co n n a isso n s pas bien la région.
SOIXANTE-QUATRIÈME LEÇON
Wyrażenia w yk rzykn ikow e ( p o w t . ) . Zaim ek w zględny dont ( c . d . ) .
P a s s é récen t (p o w t.) Przyimek
; rzeczownik
Au b o rd de la m er
— Quelle jolie m e r . . . et com m e
l’air est doux!
— Et que de m onde!
— O n va prendre to u t d 'a b o r d
un bain de soleil et après un
bain dans la mer. N o u s ne
resterons q u 'u n q u art d 'heure
dans l'eau. Ce sera assez pour
le prem ier jo u r . Après on s 'h a ­
billera et o n ira dîner au res­
ta u ra n t.
— Qu'est-ce q u 'o n peut faire p o u r
ne pas s'ennuyer ici?
— Si tu veux, nous pouvons jo u e r
au ballon ou faire une p r o ­
m enade sur Peau. M ais en
a tten d an t reposons-nous et re­
g ardo n s la mer et les bateaux
qui reviennent de la pêche.
— Sais-tu bien n ag er?
— Assez bien, et to i?
— N o n , je ne sais pas nager. Je
crains toujours d ’être em portée
p a r l'eau.
— Alors je t'a p p re n d ra i à bien
nager sur le dos.
LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA CZWARTA
de przed grupą przymiotnik 4-
N a d brzegiem morza
— Jakie piękne m o r z e ..., a jakie
przyjemne powietrze!
— A ile ludzi!
— N ajpierw weźmiemy kąpiel
słoneczną, a potem kąpiel m o r ­
ską. N ie będziemy przebywać
w wodzie dłużej niż kwadrans.
T o wystarczy (dosl. będzie d o ­
syć) na pierwszy dzień. Potem
ubierzemy się i pójdziemy na
obiad d o restauracji.
— C o (m ożna) robić, żeby się tu
nie nudzić?
— Jeśli chcesz, m ożem y grać
w piłkę lub popływać łódką
(dosl. spacerow ać po wodzie).
Ale tym czasem odpocznijmy
i p o p atrz m y na morze i na
statki powracające z połowu.
— Czy umiesz dobrze pływ ać?
— Dość dobrze, a ty ?
— Nie, ja nie umiem pływać.
Zawsze się boję, że woda mnie
porwie.
— A więc nauczę cię dobrze pły­
wać na plecach.
357
 La plage semble très animée.
D a n s Peau l’a n im a tio n n'est
pas m o in s grande. C ’est l’heure
du bain.
Q ue fo n t ces enfants, là-bas?
Us font des châteaux de sable
et des pâtés.
Et ces jeunes filles?
N o u s ne resterons q u ’un quart d'heure dans Peau
— Elles ram assent des coquilla­
ges d o n t elles feronr de jolis
colliers.
— Tiens, il com m ence à pleuvoir.
Je viens de recevoir quelques
gouttes sur le visage.
— M ais non! Q ue tu es bête! Ce
sont les enfants qui s'am usent
à se jeter de l'eau.
— Allons nous baigner. T u dois
a p p re n d re à nager.
— M ais si je me n o i e ? 1
— Avec moi tu ne crains rien.
358
— Plaża wydaje się bardzo oży­
wiona.
— W wodzie panuje nie mniejsze
ożywienie. T o p o ra kąpieli.
C o robią te dzieci, ta m ?
Budują zamki z piasku i robią
„b ab k i” .
A te dziewczęta?
— Zbierają muszelki, z których
zrobią ładne naszyjniki.
— Ale cóż to, zaczyna padać.
Padło mi właśnie na twarz
kilka kropel.
Ależ nie! Jakiś ty niemądry!
T o dzieci baw ią się, oprysku­
jąc się wodą.
— C h o d źm y się kąpać. Musisz
nauczyć się pływać.
— A jeśli się utopię?
— Ze m ną nic ci nie grozi.
 Objaśnienia

1 O d m ia n a c zasow n ik a noycr: patrz lekcja 36.

Z w roty i w yrażenia do zapam iętania

que d e m onde! ile ludzi!

to u t d ’a b o rd najpierw
en a tte n d a n t na razie
assez bien d o ść dobrze

P isow n ia i w ym ow a

pisownia wymowa przykłady

a in [ę] le b a in [l* bę]

a in s je c ra in s [Ż3 krę]

W Y R A Ż E N IA W Y K R Z Y K N IK O W E

(powtórzenie)

Q u e l b eau paysage! Jaki piękny krajobraz!

Q u e lle jolie m er! Jakie piękne morze!
C o m m e on re sp ire bien ici! Jak dobrze się tu oddycha!
Q u e de m onde! Ile ludzi!
Q u e de fois! Ile razy!
Q u e tu es bête! Jakiś ty niemądry!

Z A I M E K W Z G L Ę D N Y D O N T (c.d.)

Z aim ek przysłówkowy dont, wywodzący się z przysłów ka o z n a ­

czeniu d ’où (skąd), b ard zo często zastępuje we współczesnym języku
francuskim zaimki względne p o przed zo ne przyim kiem de. Jego funkcją
syntaktyczną jest w prow adzanie zdań przydaw kow ych dotyczących
p o d m io tu lub dopełnienia.
Voici un chien, dont la p a tte e st cassée.
O to pies, którego łapa jest złam ana.

L e jo u rn a l, dont je vous ai p arlé n e paraît plus.

G azeta , o której panu m ów iłem , ju ż się nie ukazuje.

Elles ramassent des co q u illag es dont elles fe ro n t de jolis colliers.

Zbierają m uszelki, z których zrobią ładne naszyjniki.

359
 PASSÉ RÉCENT
(pow tórzenie)

J e viens de recevoir q u e lq u e s g o u t te s s u r le visage.

W p a s s é r é c e n t (o konstru kcji: j e v i e n s + d e + i n f i n i t i f ) wyrażamy

czynności, które zaszły w bezpośredniej przeszłości.
Il vient d e s o rtir dc 1'cau. D o p ie r o c o wyszedł z w od y .
E lle vient d e s’h ab iller. D o p ie r o c o się ubrała.

P R Z Y IM E K D E P R Z E D G R U P Ą P R Z Y M IO T N IK + R Z E C Z O W N IK

Rzeczowniki nieokreślone w liczbie mnogiej występują z rodzaj­

nikiem nieokreślonym d e s .
Jeśli rzeczowniki takie występują łącznie z przym iotnikam i, to w wy­
p ad k u , gdy przym iotnik stoi p o rzeczowniku, zachow ują one rodzajnik
d e s , jeśli je d n a k p rzym iotnik poprzedza rzeczownik, zamiast rodzaj­
nika nieokreślonego d e s używany jest przyim ek d e , np.:
des paysages v ariés ale de b e a u x paysages
des fruits m û rs ale de g ro s fruits
des filles intelligentes aie de belles filles

R od zajn ik d e s zostaje zachow any, jeśli przym iotnik i rzeczownik

tw orzą niepodzielną jednostkę znaczeniową.
une petite fille — d ziew czyn k a un voilier — żaglow iec (statek)
des petites filles — dziew czynki un petit voilier — ża glów k a (łódka)
des p etits voiliers — żaglów ki

Ć W IC Z E N IA

1. O dp o w ied zieć n a n a stę p u jąc e p y ta n ia :

Où n o s am is passent-ils m aintenant leurs vacances? Y a-t-il b eau cou p d e m o n d e sur

la plage? C o m b ie n d e te m p s resteront-ils dans l’e a u ? Q u e feront-ils après le bain?
Q u e font les enfants sur la p la g e ? Y a-t-il b eaucoup de m o n d e dans l’e a u ? Pourquoi?
Q u e font les jeu n es filles sur la plage?

2. Z a m ia s t d ru g ieg o z d a n ia niezależnego proszę użyć k o n stru k c ji pour | bezokolicznik

według w zo ru :

N ous jouons a u ballon et nous ne nous ennuyons pas.

N o u s jouons a u ballon pour ne pas nous ennuyer.

360
N o u s n o u s so m m e s c o u c h é s sur le sable et n o u s brunissons au soleil. N o u s restons ici
et n o u s n o u s reposons. Elles ramassent des co q u illages et elles font des colliers. N ou s
n o u s so m m e s habillés et nous n’a v o n s pas froid. Entrons dans l'eau et apprenons à nager.

3. W y ra z ić w passé récent n astęp u jące z d a n ia :

Il a jo u é au ballon. Il a fait une prom enade sur l'eau. Il a été em p orté par l'eau. J'ai
appris à nager. Il a plu. N o u s n o u s so m m e s baignés. V ou s v ou s êtes habillés. Elle a été
em p ortée par la vague. Tu as reçu quelques go u ttes d'eau sur le visage. J'ai appris à nager.
Il s’est noyé.

4 . P rz e tłu m a c z y ć na jęz y k fra n c u sk i:

R zym ianie zbudow ali piękne pom niki. M am ładne książki. Ona o dbyw ała (faire) długie
podróże. W idziałem wspaniałe krajobrazy. T o nic są małe błędy, to są duże błędy.
On ma małe oczy. W ielkie chm ury pokrywają niebo.

5. N a p is a ć w liczbie m nogiej:

U n grand mur. U n e jeu n e fille. U n e jolie mer. U n e plage animée. U n e grosse règle.
U n joli collier. U n crayon court. U n e petite fille.

SOIXANTE-CINQUIÈME LEÇON LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA PIĄTA

Le même . . . que . W yrażanie porów n ania . Z g o d n o ś ć im iesłowu

uprzedniego (participe passé)

L a langue française J ę z y k f ra n c u s k i

— Oui J ' a i m e la langue française. — T ak , lubię język francuski.

— Mais, qu'est-ce qui vous plaît 1
surtout dans cette langue?
— P our répondre à cette ques­
tion, je suis am enée à faire
les m êm es con statatio n s que
beaucoup d 'a u tre s ont déjà
faites av an t moi. Et bien, ce
— A co się pani szczególnie p o ­
d o b a w tym ję z y k u ?
— Aby odpowiedzieć na to py­
tanie, zm uszona jestem stwier­
dzić to sam o, co ju ż wielu in­
nych zrobiło przede mną.
A więc, to co mi się szczegól-

361
qui me plaît su rto u t dans le
français c'est la précision et
la simplicité de l'expression.
En effet, q u a n d on parle de la
langue française, on pense
to ujo u rs à la clarté, à la p ré­
cision, à la grâce, à la majesté
et à la finesse de cette langue.
Oui, cc sont là des formules
devenues proverbiales. Mais
j'a im e aussi le français parce
que c'est la langue d 'h o m m e s
tels que Louis Pasteur, Pierre
C urie et Frédéric Joliot. J'aim e
le français p o u r sa poésie, sa
prose et son théâtre.
Quels sont vos auteu rs français
p référés?
Ce sont Balzac, Stendhal et
A natole France. G râ ce à ma
connaissance d u français, j'ai
p u lire d a n s leur original pres­
q u e toutes les couvres de ces
auteurs.
Mes félicitations. Vous avez
été bien récompensée de la
peine que vous vous êtes d o n ­
née p o u r a p p re n d re le fran­
çais.
O b ja śn ie n ia
1 O dm iana c z a so w n ik a p la ire : patrz lekcja 35.
Z w roty i wyrażenia do zapam iętania
ê tre a m e n é à . . .
g râ c e à . . .
m es félicitation s
3 62
nie p o d o b a w języku fran­
cuskim, to ścisłość i prostota
wyrażania.
— Rzeczywiście, kiedy mówi się
0 języku francuskim , myśli się
zawsze o jasności, ścisłości,
wdzięku, dostojności i finezji
tego języka.
— T ak , to są właśnie określenia,
które stały się (już) przysło­
wiowe. Ale lubię francuski
także dlatego, że jest to język
ludzi takich, ja k Ludwik Pas­
teur, Piotr Curie i Fryderyk
Joliot. Lubię francuski ze
względu na jego poezję, prozę
1 teatr.
— Jacy są pani ulubieni pisarze
francuscy?
— Są to Balzac, Stendhal i A n a ­
tol France. Dzięki (mojej) zna­
jom ości francuskiego m ogłam
przeczytać w oryginale prawie
wszystkie dzieła tych autorów .
— Moje gratulacje. Została pani
szczodrze w ynagrodzona za
tru d, jaki pani włożyła
w naukę języka francuskiego.
być z m u sz o n y m d o . . .
d z i ę k i . ..
gratuluję ( dosl . moje gratulacje)
 P isow nia i w ym ow a

pisownia w y m o w »

simplicité [sçplisite]
majesté [mażeste]
clarté [klar te]
constatation [kąstatasją]
expression [ekspresją]
précision [presizją]

LE MÊME ... QUE

Je suis am en ée à faire les mêmes constatations que b e a u c o u p d’autres o n t déjà faites

avant m oi.
Jestem z m u sz o n a p oczynić te sam e spostrzeżenia, które zrobiło ju ż wielu innych
przede mną.

W powyższym zdaniu z w ro t les m êm es . . . que tworzy układ o d ­

niesienia o analogicznym ch arak terze sytuacyjnym.

F orm y zwrotu porów naw czego

L iczb a p ojed yn cza

rodzaj m ęski: le m êm e . . . que

rodzaj żeński : la m êm e . . . que

L iczb a m noga

(d la o b u rodzajów ): les mêmes . . . que

Elle portait la même robe qu'elle avait le jo u r de notre se c o n d e rencontre.

M iała na sobie tę sam ą su k n ię c o w dniu naszego drugiego spotkania.

J ’em p lo ie les m êm es m o y en s que vo u s av ez em p loyés.

Posługuję się tym sam ym środkiem , jakim w y się posłużyliście.

W Y R A Ż A N IE PO R Ó W N A N IA

P orów nanie w stopniu rów nym (tel que . .. etc.)

J'aim e le français parce q u e c ’était la langue des h o m m e s tels que L ou is Pasteur,
Pierre Curie et Frédéric Joliot.
Lubię francuski, pon iew a ż był to język takich ludzi, jak Ludw ik Pasteur, Piotr Curie
i Fryderyk Joliot.

363
 Formy struktury porównawczej

rodzaj m ęski , 1. p. tel q u e rodzaj żeński , 1. p. telle que

rodzaj m ęski , 1. m n . tels que rodzaj żeński t l . m n . telles que

Z G O D N O Ś Ć F O R M IM IE S Ł O W U U P R Z E D N IE G O ( P A R T I C I P E PASSÉ)

Podstaw ow e zasady stosow ania form participe passé przedstawiają

się n a s tę p u ją c o :
1. Czasow niki odm ieniane ze słowem posiłkowym avoir:
a) participe passé pozostaje bez zm iany — niezależnie o d rodzaju
i liczby dopełnienia bliższego — jeśli występuje o no p o o r z e c z e ­
n i u , np .:
11 a lu presque toutes les œ u v re s de Stendhal.
Elle a vu presque to u s les films de R ené Clair.

b) participe passé wykazuje zgodność co do rodzaju i liczby z do­

pełnieniem bliższym, jeśli występuje o no p r z e d o r z e c z e n i e m .
C om b ien d ’œuvres f/J d e Stendhal a-t-il lues?
C o m b ie n de films [m] a v e z -v o u s v u s?
Je suis am en é à faire les m ê m e s c o n sta ta tio n s que b eau co u p d ’autres ont déjà
fa ite s avant m oi.

2. Czasow niki odm ieniane ze słowem posiłkow ym être:

a) participe passé (p od o bn ie ja k przym iotnik) wykazuje zgodność
co d o ro dzaju i liczby z podm iotem .
Ils so n t allés . E lles sont allées.

b) w czasow nikach zw rotnych participe passé wykazuje zgodność

z zaim kiem stanow iącym dopełnienie bliższe, np.:
E lle s’est lavée. Il s’e st lavé, l is se s o n t lavés.

n ato m iast pozostaje bez zmiany, gdy dopełnieniem bliższym nie jest
zaimek zw rotny, dopełnienie zaś stoi p o orzeczeniu, np.:
E lle s’est lavé les m ains.

ĆWICZENIA

1. N a stę p u ją c e z d a n ia n iezależne p rze k sz ta łcić n a zależne posługując się zw rotem : /)/*

i es-m oi . ..
Q u ’est-cc q u e v ou s faites aujourd’hu i? Q u ’est-ce q u e v o u s v o u le z ? Q u ’est-cc que vous

364
d em an d ez? Q u ’est-ce q u e v ou s cherchez? Q u ’est-cc que vous allez prendre pour le petit
déjeuner?

2. Podać orzeczenie zdania głównego w formie przeczącej:

Elle portait le m êm e c o stu m e q u ’ellc avait l’autre jour. C c s t le m êm e livre que j'ai
acheté p our m es enfants. C ’est la m êm e robe q u e j ’ai vue dans la vitrine. Je me sers du
même co u tea u dont v o u s vous êtes servi. On v ou s fera le m êm e accueil q u ’on lui a fait.

3. Odpowiedzieć na następujące pytania:

A quoi pense-t-on toujours, quand o n parle d e la langue française? A im e z -v o u s la langue

n*
française? Q u ’est-ce qui v ou s plaît surtout dans la lan gu e française? Q uels sont vos
auteurs français préférés?

4. Uzgodnić odpowiednio imiesłów przeszły podany w nawiasach:

Je lui ferai ca deau d'une pou p ée q u e j ’ai (acheté) en France. C ’est la jeune fille que j ’ai
(rencontré) au cours de m o n voyage. V oici l'histoire q u 'o n m'a (raconté) en France. Us
nous o n t (invité) à dîner. N o u s so m m e s (resté) c h e z eux j u s q u ’à n e u f heures du soir.
Les fruits sont (to m b é) de l’arbre.

SOIXANTE-SIXIÈME LEÇON LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA SZÓSTA

Imparfait (c.d .) . O dm iana c z a so w n ik a obéir w imparfait .

O dm iana c z a so w n ik ó w III grupy (c .d .) . Zaim ek en ( p o w t . ) .
Znaczenia wyrazu même

Les chiens •— nos fidèles com­ P sy — nasi wierni tow arzysze

pagnons

T u sais, m ad am e Vernet a p e r­ — Wiesz, zginął pies pani Vernet.

d u son c h i e n ...
Quel dom m age! C 'était un — J a k a szkoda! T o był w spa­
ad o rab le setter anglais. Les en­ niały seter angielski. Dzieci
fants de m a d a m e Vernet l'ai- pani Vernet bard zo go lubiły.

365
 maient b eaucou p. Il avait des
yeux si intelligents!
— Rien d 'é to n n a n t. C 'était un
chien intelligent. M a d a m e Ver­
net m 'en parlait souvent. Hier
même, je l'ai recontrée m enant
son M éd o r en la isse ...
— M a d a m e Vernet aim e b eau ­
co u p les chiens.
— Bah! Les c h i e n s ... c'est son
sujet de conversation préféré.
Elle ne fait que parler de son
M édor.
— C 'était un anim al très bien
élevé. Figures-toi que M édor
était très discipliné, obéissait
à to u s les ordres. Il ne prenait
au cu n e au tre n o u rritu re que
celle qui lui était servie p a r sa
maîtresse.
— Cela ne me su rp ren d point.
Les chiens ne m a n q u e n t pas
d'intelligence et on peut leur
a p p re n d re b eau cou p de c h o ­
ses.
— Certes. Les chiens nous ren ­
dent encore a u j o u r d ’hui de
n o m b reu x services. A u cours
de son histoire l'h o m m e a uti­
lisé les chiens à des fins très
différentes.
— Chiens de chasse, chiens de
garde, de berger, de traî­
n e a u x . .. La liste des fonctions
assum ées p ar les chiens est
in é p u is a b le ...
— T u ne sais certainem ent pas
366
Miał takie inteligentne oczy!
— N ic dziwnego. T o był bardzo
m ą d ry pies. Pani Vernet czę­
sto mi o nim mówiła. Nawet
wczoraj sp o tk ałam j ą prowa­
d zącą M edora na sm y czy ...
— Pani Vernet bardzo lubi psy.
— Ba! P s y ... to jest jej ulubiony
tem at rozmowy. O n a bez
przerwy mówi o swoim Me-
dorze.
— T o było zwierzę b ard zo do­
brze wychowane. W yo braź so­
bie, że M edo r był bardzo
karny, posłuszny wszystkim
ro zkazom . N ie brał żadnego
innego pożywienia po za tym,
które zostało m u p od an e przez
jego panią.
— T o mnie wcale nie dziwi. Psom
nie brakuje inteligencji i moż­
na je nauczyć wielu rzeczy.
— Z pewnością. Jeszcze dzisiaj
psy o d d ają nam liczne usługi.
W swoich dziejach człowiek
posługiwał się psami w bardzo
ró żnorodnych celach.
— Psy myśliwskie, psy podwó­
rzowe, pasterskie, pociągo­
w e . . . Lista czynności spełnia­
nych przez psy jest niewy­
c z e r p a n a .. .
— Z pew nością nie wiesz, że są
 Les chiens n o u s rendent encore
aujourd’hui de nom breux services
q u ’il y a aussi des chiens p ê ­
c h e u r s ...
Des chiens pêcheurs? Je n ’en
ai ja m ais entendu parler!
Ce sont des chiens dressés
à plonger p o u r s'em p arer des
poissons. O n dit m êm e q u 'u n
chien-pêcheur peut pren dre en
deux ou trois heures de douze
à quinze gros poissons.
En revanche, tu ignores sans
d o u te que d an s l’an tiq u ité il
y avait des chiens médecins.
D ans la G rèce antique les
aveugles venaient se faire lé­
cher les yeux p a r les chiens
du temple d 'E p id a u re . C er­
tains — parait-il — recou­
vraient la vue. Et figures-toi,
w*
la science reconnaît a u jo u rd ’­
hui que la salive du chien
c o n tien t des substances an ti­
septiques.
także psy, które łowią ryby.
Psy łowiące ryby? Nigdy
o nich nie słyszałam!
Są to psy tresow ane w n u rk o ­
waniu, aby mogły chwytać
ryby. M ówią nawet, że jeden
pies łowiący ryby m oże schwy­
tać w ciągu dwóch lub trzech
godzin od d w un astu d o pięt­
nastu dużych ryb.
N ato m iast, ty p ra w d o p o d o b ­
nie nie wiesz, że w starożyt­
ności istniały psy-lckarze.
W starożytnej Grecji ślepcy
przychodzili daw ać sobie li­
zać oczy p so m ze świątyni
w E pidauros. N iektórzy, zdaje
się, odzyskiwali wzrok. I wy­
o b ra ź sobie, obecnie nauka
stwierdza, że ślina psa zawiera
substancje bakteriobójcze.
367
— Ah! Je co m p ren d s m aintenant — Ach! R o zu m iem teraz, dla­
p o u rq u o i J o b sc faisait lécher czego H io b daw ał psom lizać
les plaies p a r les c h i e n s ... 11 swoje r a n y . . . O n nie był taki
n'était p a s si bête que ça. le głupi, ten stary H iob.
vieux Job.
— C 'est là, une des images les — T o jeden z najbardziej w zru­
plus touchantes. szających obrazów .
— Q u a n d on réfléchit un peu. on — G d y się trochę zastanowić, d o ­
constate q u e le chien a pré­ chodzi się d o w niosku, że pies
cédé l'h o m m e d an s b eau cou p wyprzedził człowieka w wielu
de scs e x p lo its ... jego w y c z y n a c h ...
— M êm e sur les chem ins du ciel. — N a w e t na d ro gach w kosmos.

Z w roty i w yrażenia do zapam iętania

rien d ’é to n n an t! nic dziw nego!

re n d re service o d d a ć usługę
a u c o u rs d e . . . w trakcie czegoś
à des fins w celach
je n’en ai ja m a is entendu p arler nigdy o tym nie słyszałem
il n 'e s t p as si bête que ç a o n nie jest taki głupi

P isow n ia i w ym ow a

p isow n ia wymowa

intelligent [ęteliia]
intelligence [ęteliia :s\

I M P A R F A I T (c.d.)

C ’é ta it u n c h ie n trè s in te llig e n t.
E lle m ’e n p a rla it s o u v e n t.
H o b éissait à t o u s les o r d re s .

Im parfait służy d o w yrażenia:

1. N ieokreślonego trw ania jakiejś czynności lub stanu w prze­
szłości :
C ’é ta it u n a d o r a b l e s e tte r a n g la is ; les e n f a n ts l’a im a ie n t b e a u c o u p .

368
 2. Czynności i stanów pow tarzających się w przeszłości:
M m e Vernet me parlait souvent de c c chien.

3. Czynności lub stanów równoczesnych z innymi czynnościami

lub stanam i przeszłym i:
J e travaillais pendant qu'il chantait.

O D M I A N A C Z A S O W N I K A O B É IR W I M P A R F A I T

j’obéissais [to be i se] nous obéissions [nuzobeisją]

tu obéissais [ty obeise ] vous obéissiez [vuzobeisje]
il obéissait [il obeise] ils obéissaient [Hzobeise]

O D M I A N A C Z A S O W N I K Ó W III G R U P Y (c.d.)

W języku francuskim wiele czasow ników odm ienia się ja k cza­

sownik rendre. O to najważniejsze: perdre zgubić , entendre słyszeć,
attendre oczekiwać , répondre odpowiedzieć , vendre sprzedawać , pendre
wieszać , tendre wyciągnąć.

O dm iana czasow nika rendre

P r é s e n t : je rends; nous rendons; ils rendent etc.

I m p a r f a i t : je rendais etc.
F u t u r : je rendrai etc.
P assé c o m p o s é : j’ai rendu etc.
S u b j o n c t i f : que je rende; que nous rendions; qu’ils rendent
P a r tic ip e p r é s e n t : rendant

O dm iana czasow nika prendre

P r é s e n t : je prends; nous prenons; ils prennent etc.

I m p a r f a i t : je prenais etc.
F u t u r : je prendrai etc.
Passé c o m p o s é : j'ai pris ctc.
S u b j o n c t i f : que je prenne; que nous prenions; que vous preniez
P a r tic ip e p r é s e n t : prenant

U w a g a : W szystkie złożenia jak. reprendre, surprendre, apprendre, comprendre o d m ie ­

niają się tak s a m o jak cza sow n ik prendre.

369
 Z A IM E K E N

(P o w tó rz e n ie )

Z aim ek en zastępuje de lui, d’elle, d ’elles, d’e u x , de cela.

M a d a m e Vernet m ’en parlait souvent = M adame Vernet me parlait souvent
de lui.
J e n ’en ai jam ais en ten d u parler = Je n ’ai jam a is en ten d u parler d ’eux.

Z N A C Z E N IE W Y R A ZU M ÊM E

Hier m êm e je l ’ai rencontrée. Właśnie wczoraj ją spotkałem .

M ê m e sur les c h em in s du ciel Nawet na drogach w k o s m o s . . .
Je le ferai m oi-m êm e. Ja to zrobię sam (osobiście).

Ć W IC Z E N IA

1. O dpow iedzieć n a n a stę p u jąc e p y ta n ia :

Q u i est-ce qui a perdu son c h ie n ? C o m m e n t cc chicn s’ap p elait-il? Faites so n portrait.

Est-cc q u ’il y a des chiens pécheurs? Q u e font les chiens pêcheurs? C o m b ie n d e poissons
peuvent-ils prendre?

2. N a p is a ć w im parfait :

C ’est un chien ad orab le. Il a d e s yeux très intelligents. 11 se prom ène souvent avec sa
maîtresse et il a b o ie q u an d il aperçoit d ’autres chiens. C e chien s'appelle M édor. Les
enfants de M a d a m e Vernet l ’aim ent bea u co u p . M éd or c ’est leur sujet de conversation
préféré. Ils ne fon t q u e parler d e Médor.

3. Z a s tą p ić rzeczow niki zaim k iem enr p a m ię ta ją c, że za im e k ten występuje bezpośrednio

przed orzeczeniem :

Je parle d e M édor. Je n’ai pas en ten d u parler de cet h o m m e . Je bois souvent du café.
Je c o n n a is b e a u c o u p de chiens. Il plon g e p our s ’emparer des poisson s. Elle contient
des substances antiseptiques. On parle des chiens.

4 . P rz e tłu m a c z y ć n a jęz y k fra n c u sk i:

O p o w ia d a sz mi ciągle to sa m o . C zytam k a żd eg o roku te sam e książki. On był w tej samej

klasie c o ja. Jesteście w szyscy tego s a m e g o zdania. T o są własne sło w a naszego dyrektora.
Oni sami w to nie wierzą. T en człow iek to sa m a dob roć. N atu ra ludzka jest zaw sze ta
sam a. N a w et c zło w iek d o sk o n a ły ma swoje słab ości. Sp o tk ałem g o właśnie tutaj. Wi­
działem g o właśnie dzisiaj. Zrobim y to sami.

370
SOIXANTE-SEPTIÈME LEÇON
N a z w y k w iatów . B ezokolicznik j a k o dopełnienie
c z a so w n ik a (c .d .) . Przyimek de . N e . . . que (p ow t.)
Le jardin de Susanne
— O ù vas-tu S u zan n e?
— Je vais cultiver m on jardin.
T u oublies que j ’ai un ja rd in
tout près d'ici. Viens avec moi.
Tu m 'aideras à a rrach er les
mauvaises herbes.
— Avec plaisir. J'aim e beaucoup
le jardinage.
Est-il g ra n d ton ja r d in ?
— C o m m e un m o u c h o ir de p o ­
che. M ais cela me perm et de
le cultiver avec b eauco up de
soin.
— Avec le m êm e soin que ton
charm e et ton élégance?
— N e plaisantes p a s . . . N o u s
voilà arrivés sur place. E n­
tro n s p ar ici!
— O ù as-tu tes outils?
— D ans la petite cabane, derrière
le pom m ier que tu vois là-bas.
Entrons-y.
— T u as là un riche outillage:
une bêche, une pioche, un râ ­
teau, une fourche, un a r r o ­
soir, une b ro u e tte ; décidém ent
rien ne m an q u e ici. Et la terre,
c o m m e n t est-elle?
LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA SIÓDMA
Ogród Zuzanny
— D o k ą d idziesz, Z u z a n n o ?
— Idę upraw iać swój ogród. Z a ­
pom inasz, że mam ogród nie­
daleko stąd. C h o d ź ze mną.
Pomożesz mi wyrywać chwas-
ty-
— Z przyjem nością. Bardzo lu­
bię ogrodnictw o.
Czy twój ogród jest d u ży ?
— N iczym chusteczka d o nosa.
Ale pozw ala mi to uprawiać
go b a rd z o starannie.
— Czy na równi z dbałością
o swój wdzięk i elegancję?
— Nie ż a r t u j . .. O to jesteśmy na
miejscu. W ejdźmy tędy!
— G dzie m asz swoje narzędzia?
— W małej szopie za jabłonią,
k tó rą ta m widzisz. Wejdźmy
tam .
— M asz tu bogaty kom plet na­
rzędzi: łopata, m otyka, grabie,
widły, konew ka, taczki; d o ­
praw dy, niczego tu nie brak.
A ja k a jest ziem ia?
371
 Tu m ’aideras à arracher les m auvaises herbes
— Plutôt pauvre. C ’est une terre
sablonneuse.
— Alors, il fau t l’enrichir de
tourbe et de fumier.
— C ’est ce que je fais de tem ps
en temps. Cela exige b eau co u p
de travail.
— Et tes m oyens d'arrosag e, c o m ­
ment se présentent-ils?
— J'ai to u t ce qu'il faut. A côté
de la c ab an e il y a une bouche
d 'eau. P o u r arroser le ja rd in
je me sers d 'u n arrosoir. J 'e m ­
ploie aussi un to u rn iqu et fo n ­
ctio n n a n t au to m atiq u em en t.
— T u ne cultives que des fleurs?
Il y a de quoi peupler tout
le ja rd in bo tan iq ue.
— Je ne peux faire que cela.
C o m m e tu vois je ne dispose
que d 'u n petit terrain et je
fais to u t ce que je peux p o u r
en faire un petit coin agréable.
372
— Raczej uboga. Jest to ziemia
piaszczysta.
— T rzeba ją więc wzbogacić to r­
fem i nawozem.
— Robię to właśnie od czasu do
czasu. T o wymaga dużo pracy.
A ja k wyglądają (dosl. ja k się
przedstawiają) twoje urządze­
nia do p olew an ia?
— M a m wszystko, co potrzeba.
O b o k szopy jest hydrant. Aby
podlać ogród, posługuję się ko­
newką. Używam również desz­
czowni, k tó ra działa au to m a­
tycznie.
— U praw iasz tylko kw iaty?
Jest czym zapełnić cały ogród
botaniczny.
— Tylko to m ogę robić. J a k wi­
dzisz, dysponuję jedynie m a­
łym terenem i robię wszystko,
co mogę, aby z niego uczynić
przyjemny zakątek.
 Alors, mes félicitations. T u as
pleinement réussi. T o n petit
ja rd in est un véritable salon
en plein air.
Merci p o u r le com plim ent.
Juin c'est l'époque des roses.
Et moi, j'aim e b eau co u p les
roses.
A p art les roses, quelles Heurs
cultives-tu en c o re ?
Je veux que m o n ja rd in soit
en fleurs p en d an t toute Tan­
née et je fais une sélection de
plantes co rresp o n d a n t à c h a­
que saison. Je réserve beau­
co u p de place aux fleurs telles
q u e : pétunias, géraniums, c a ­
pucines, dahlias, hortensias,
narcisses, jacinthes, tulipes,
chrysanthèm es, glaïeuls, bé­
gonias, œillets et beaucoup
d 'a u tre s encore.
Il y a de quoi co m p o ser un
superbe b o u q u et de fleurs et
c'est ce que je vais faire p o u r
toi.
Z w roty i w yrażenia do zapam iętania
tout près d’ici
entrons par ici
de temps en temps
en plein air
à part
P iso w n ia i w ym ow a
pisownia
géranium
jacinthe
chrysanthème
A więc moje gratulacje. Osią­
gnęłaś pełny sukces. Twój mały
ogródek jest praw dziw ym sa­
lonem na powietrzu.
Dziękuję za komplement.
Czerwiec jest p o rą róż. A ja
bardzo lubię róże.
Jakie jeszcze kwiaty uprawiasz
o p ró cz róż?
Chcę, aby mój ogród kwitł
(dosl. był w kw iatach) przez
cały rok, dlatego dobieram
rośliny odpowiednie dla każdej
p o ry roku. Przeznaczam dużo
miejsca na takie kwiaty, ja k :
petunie, geranium, nasturcje,
dalie, hortensje, narcyzy, hia­
cynty, tulipany, chryzantemy,
mieczyki, begonie, goździki
i jeszcze wiele innych.
Jest z czego zrobić wspaniały
bukiet kw iatów i to właśnie
zrobię dla ciebie.
blisko, niedaleko stąd
wejdźm y tędy
o d czasu d o czasu
na świeżym powietrzu
op ró cz
wymowa
[żeranpm]
[żasę : t ]
[krizatem]
373
 N A Z W Y K W IA T Ó W

barwinek la pervenche lilia le lis (lys)

bez le lilas mak le coquelicot
bratek la pensée m im oza la sensitive
chaber le bleuet (bluet) narcyz le narcisse
chryzantem a le chrysanthème niezapominajka le myosotis
dalia le dahlia pierwiosnek la primevère
fiołek la violette piwonia la pivoine
goździk l ’œ ille t (m) przebiśnieg le perce-neige
hiacynt la jacinthe rezeda le réséda
jaskier la renoncule róża la rose
kaczcniec le bouton d’or stokrotka la pâquerette
konw alia le muguet storczyk Torchis (m)
lew konia la giroflée tulipan la tulipe
zawilec l’anémone ( f )

B E Z O K O L I C Z N I K J A K O D O P E Ł N I E N I E C Z A S O W N I K A (c.d.)

Tu m ’aideras à arracher les m auvaises herbes.

Cela m e permet de le cultiver avec b ea u cou p de soin.

Bezokolicznik występujący w funkcji dopełnienia jest połączony

z czasow nikiem aider za p o m o c ą przyim ka à, a z czasownikiem per­
m ettre za p o m o c ą p rz y im k a de.

aider à + infinitif

Je l’ai aidée à porter ses bagages à la gare.

Aidez-moi à descendre ce m eu b le à la cave.
J e vais v ou s aider à retrouver votre chien.

permettre de -f infinitif

S o n père lui permet d'utiliser sa voiture.

Permettez-moi de v o u s présenter m o n collègue.
Il ne permet pas à ses enfants de regarder la télévision le soir.
Ses o c c u p a tio n s ne lui permettent pas de sortir le soir.

374
 P R Z Y IM E K D E

Przyimek dc w prow adza między innymi rzeczownik w funkcji na

rzędnika.
Il faut enrichir cette terre de tourbe et de fumier.
P ou r arroser le jardin je m e sers <Tun arrosoir.
La rue était décorée de guirlandes.

N E ... QUE
(powtórzenie)

Przeczenie: ne . . . que ( nie ... ja k tylko) — jest w rzeczywistości

twierdzeniem i to o znacznej wartości ekspresywnej.
Je ne peux faire que cela. = Je peux faire seulement cela.
V ous ne cultivez que des fleurs. = V o u s cultivez seulement des fleurs.
Je ne dispose que d ’un petit terrain. = Je dispose seulement d ’un petit terrain.

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Où va S u zann e? Pourquoi invitc-t-clle A ndré à venir dans so n jardin? Est-ce q u ’André

aim e le jardinage? Est-ce q u e le jardin de Su zan n e est grand? Qu'est-ce qu’il y a dans
la c a b an e? Est-ce q u e la terre du jardin est b o n n e? D e qu oi Suzanne se sert-elle pour
arroser son jardin? Q u ’cst-ce q u ’elle y c u lliv c ? A qu oi so n jardin rcssem ble-t-il?

2 . Odpowiedzieć w formie przeczącej w 1. osobie liczby mnogiej, używając zaimka y :

A llez-v ou s au jardin? Ê tes-vous entrés dans cette c a b a n e ? Ê tes-vou s allés au théâtre?

Ê tes-vou s dans votre appartem ent? A v e z -v o u s habité dans cette m a iso n ? M ontez-vous
dans cet au to b u s?

3. Napisać w formie przeczącej:

Allons-y! Entrons-y! M on to n s-y! R cstons-y! N o u s y allons. N o u s y entrons. N o u s y m o n ­

tons. N o u s y restons. N o u s allons y entrer. N o u s allons y monter. N o u s allons y rester.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

P o m ó ż mi zrobić zadanie. P o z w ó lc ie mi wyjść! P o m ó ż cie mi uprawiać mój ogród! P o ­

m ożem y w am wyrywać chwasty. R o d z ic e nie pozw alają mi wyjechać d o K anady. P o z w ó l­
cie mi p o m ó c w am p o d la ć kwiaty! P o z w ó l mi ofiarow ać ci bukiet kwiatów! Ona nie
c h c e mi p o m ó c w ułożeniu tego bukietu.

375
SOIXANTE-HUITIÈME LEÇON
W yrażenie avoir peur de + bezokolicznik . O dm iana
c z a so w n ik a fuir . Zwrot
dop ełn ien io w e (c .d .) . W y m o w a litery x
Le so leil, notre ami
— Viens Sophie, on va s’exposer
au soleil. En vacances, il faut
bronzer.
— J'aim e avoir la peau bronzée,
mais j'a i peur d ’avoir des t a ­
ches de rousseur.
— Q ue veux-tu? D an s la vie il
faut to ujo urs choisir: ou bien
tu ne veux pas avoir de taches
de rousseur et alors tu fuis le
soleil, o u bien tu veux paraître
bronzée et alors tu t'exposes
au soleil. Choisis!
— Je c h o i s i s 1 le soleil!
— A lors vive le soleil! D'ailleurs,
ne t ’en fais pas, les taches de
rousseur sont à la m o de et
p u is...
— Et puis q u o i?
— Et puis, tu me plais même avec
des taches de rousseur.
— Tiens, je vais me mettre de la
crème.
— Ne fais pas cela. T u bronzeras
m oins vite.
— A rrêto n s-n o u s là . C ’est un cn-
3 76
LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA ÓSMA
ne pas s’en faire . Z danie
S ło ń c e , nasz przyjaciel
— C h o d ź Zosiu, pójdziem y się
opalać. N a urlopie trzeba się
opalić.
— Lubię mieć skórę opaloną, ale
boję się, że dostanę piegów.
— C ó ż chcesz? W życiu stale
trzeba wybierać: albo nie
chcesz mieć piegów i wtedy
unikasz słońca, albo chcesz
p a ra d o w a ć o p alon a i wtedy
zażywasz słońca. Wybieraj!
— W ybieram słońce!
— A zatem niech żyje słońce!
Zresztą, nie przejmuj się, piegi
są m odne, a poza t y m . . .
— C o poza ty m ?
— A poza tym p o d o b a sz mi się
nawet z piegami.
— Poczekaj, posm aruję się kre­
mem.
— Nie rób tego. Nie opalisz się
ta k szybko.
— Zatrzym ajm y się tu. T o jest
 droit idéal p o u r pren d re un
bain de soleil.
— C om bien de temps nous expo­
serons-nous au soleil?
— Juste le tem ps qu'il faut p o u r
b r u n i r . . . Il fait un soleil m a­
gnifique! D ans une demi-
-heure, nous au ro n s la peau
bronzée.
— Sophie, je crois que ça suffit.
Levons la séance! N e trouves-
-tu pas que n o tre prem ière ex­
position au soleil a d u ré un
peu tr o p lo ng tem ps?
— Pas du tout. T u te sens m a l ?
— Ce n ’est pas le m o t. Mais, j ’ai
un peu mal à la tête.
— Alors, tu as a ttra p é u n coup
de soleil. Oui, c'est ça. Je
vois des taches rouges sur ton
dos. D em ain, tu pèleras et tu
a u ra s certainem ent des clo­
ques. C'est une brûlure au p re­
mier degré.
— N e plaisante pas!
— Je ne plaisante pas. Au lieu
de bronzer, tu as rougi. Et
moi, com m en t me tro u v es-tu ?
J ’ai bruni, n'est-ce p a s?
— P eut-être?
— Que signifie ce «peut-être»?
— Je veux dire que je ne vois
que des taches de rousseur.
— Ça alors! Moi qui voulais
q u ’on adm ire m a peau halée!
— On peut y remédier.
idealne miejsce dla kąpieli
słonecznej.
— J a k długo zostaniemy na słoń-
— A k u ra t tyle, ile trzeba, aby
się opalić. Jest wspaniałe słoń­
ce! Z a pół godziny będziemy
mieli skórę opaloną.
— Zosiu, sądzę, że wystarczy.
Przerwijmy! Czy nie uważasz,
że nasze pierwsze opalanie
trw ało trochę za dłu g o ?
— Wcale nie. Czujesz się źle?
— T o niewłaściwe wyrażenie. Ale
trochę boli mnie głowa.
— A więc dostałeś porażenia sło­
necznego. T ak , m a m rację.
Widzę na twoich plecach czer­
wone plamy. Ju tro zacznie ci
schodzić skóra i na pewno
będziesz miał pęcherze. To
jest oparzenie pierwszego stop­
nia.
— Nie żartuj!
— N ie żartuję. Z am iast brązo­
wego zrobiłeś się czerwony.
A ja, ja k w yglądam ? Opaliłam
się, p ra w d a ?
— Być może ?
— C o znaczy to „być m oże” ?
Chcę powiedzieć, że nic nie
widzę poza piegami.
— D o licha! Ja, która pragnęłam,
aby p o dziw iano moją opale­
niznę!
- M o żn a temu zaradzić.
377
 C o m m en t cela? W ja k i sp o só b ?
T u sais, on va acheter un p r o ­ Wiesz, kupim y krem samoopa-
d u it à b ru n ir ou une lampe lający lub lampę kwarcową.
solaire. Le résultat sera le R ezultat będzie ten sam,
même avec m o in s de fatigue. a mniej fatygi.

Objaśnienia

1 C zasow nik choisir od m ien ia się jak finir.

Z w roty i wyrażenia do zapam iętania

s exposer a . . . wystaw iać się na c o ś, narażać się

avoir peur d e . . . bać się czeg o ś
ne t'en fais pas nie przejmuj się
ça suffit wystarczy
lever la séance za k o ń c z y ć posiedzenie
pas du tout wcale nie
un coup de soleil porażenie słon eczne
au lieu d e . . . z a m i a s t . ..
ça alors! do licha!

P isow nia i w ym ow a

pisownia wymowa
00

longtemps [Iqta ]
un coup de soleil [<£ kudsJlej)

W Y R A Ż E N I E A V O IR P liV R D E + B E Z O K O L IC Z N IK

J ’ai peur d 'avoir des taches d e rousseur.

Wyrażenie avoir peur de + b e z o k o l i c z n i k często występuje w ję­

zyku fran cu sk im .
O to kilka zd ań z tym w yrażeniem :
J ’ai peur de sortir toute seule.
U a peur de rester ici.
Ils ont peur de s'exposer au soleil.
Boję się w y c h o d zić sama.
(O n) boi się p ozosta ć tutaj.
(O ni) boją się opalać.

378
 O D M I A N A C Z A S O W N I K A F U IR U C IE K A Ć

P résent
je fuis [i* fy i] nous fuyons [nu fyiją]
tu fuis [ty fifi] vous fuyez [vu fil i je]
il fuit f/7 flfi] ils fuient [// fiji]

I m p a r f a i t : je fuyais, etc.
F u t u r : je fuirai, etc.
Passé c o m p o s é : j’ai fui, etc.
S u b j o n c t i f : que je fuie, etc.
P a r tic ip e p r é s e n t : fuyant

Z W R O T N E P A S S ’E N F A IR E N IE P R Z E J M O W A Ć S IĘ

P résent
je ne m’en fais pas nous ne nous en faisons pas
tu ne t’en fais pas vous ne vous en faites pas
il ne s’en fait pas ils ne s’en font pas
Jt

[m p é ra tif
ne t’en fais pas!
ne nous en faisons pas!
ne vous en faites pas!

Z D A N I E D O P E Ł N I E N I O W E (c.d.)

Je crois que ça suffit. Sądz^, że wystarczy.

N e trouves-tu pas que notre première ex- C z y nic sądzisz, że nasze pierwsze opa-
position a duré un peu trop longtemps? lanie trwało zbyt d łu g o ?
Je veux dire que je ne vois que des taches C hcę pow ied zieć, że nic nie widzę poza
de rousseur. piegami.

Orzeczenie zd ania dopełnieniowego, zaczynającego sic od que ż e ,

może wystąpić w czasie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym
w zależności od tego, w ja k im stosunku czynność zdania dopełnie­
niowego pozostaje d o czynności zdania głównego:
. qu’il vient (czy n n ość rów n oczesn a)

je crois cT qu’il est venu (czynn ość uprzednia)

qu’il viendra (czyn n ość przyszła)

379
 que ça lui suffît

je c ro is -------- — que ça lui a suffi

que ça lui suffira

P rz y k ła d y :
que je ne vois que.

Je veux dire C que je n’ai vu que

que je ne verrai q u e . . .

d u r e ...
/
Ne trouves-tu pas que notre e x p o s itio n — a d u r é ...
\
d u rera ...

VVYMOWA L IT E R Y X

Literę x czytam y j a k :
1. [A*] s'ex p oser [sekspoze], te x te [tekst], lexique [leksik], sexe
2. [gz] ex a m e n [egzamę], exister [igz/f/é], exagérer [egzażere], exiger fegziże]
3. fz] d e u x iè m e [dozjent], dixièm e [dizjeni], sixièm e [sizjem]
4. [jJ dix [dis], six [5/5], Bruxelles [brysel], so ix a n te [5“«jS : / ]

U w a g a : W wielu przypadkach litery x nie w ym aw ia się w o g ó le : je v e u x [ż* vo], jc

p e u x [ż<* po], d e u x [do], six crayons [si kreją], d ix cahiers [di kaje], c h o ix [jua]. crucifix
[k rysi fi]. W łączeniu m iędzyw yrazow ym x m a wartość fon iczn ą z: d ix _ é lè v e s [dizele : v),
d e u x ^ e n fa n ts [dozafa].

ĆW IC ZEN IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

Est-ce q u e S o p h ie aim e avoir la peau bronzée? D c qu oi a-t-elle peur? Q u e lui dit son
ca m a r a d e ? Q u ’e st-ce q u e S op h ie a c h o is i? Est-ce q u e les taches d e rousseur sont à la
m o d e ? Pourquoi le cam arade de Sophie a-t-il mal à la tête? Est-ce q u e S op h ie a bronzé?

2. W ykonać następujące ćwiczenie według podanego wzoru:

J ’ai des taches de rousseur.

J'a i peur d ’avoir des taches de rousseur.

380
Je m e trom pe. Je m e fatigue. N o u s n o u s e x p o s o n s au soleil. Elle a des c lo q u e s sur le dos.
Ils sc baignent. V o u s avez la peau bronzée. N o u s choisissons. V o u s v o u s m ettez de la
crème. II prend un bain de soleil.

3. Czasownik zdania podrzędnego użyć w: a ) fu tu r simple , b) passé composé :

Je vois q u ’il co m p ren d . Je crois q u ’elle veut paraître bronzée. Je sais q u e l l e lui plaît.
Je suis sûr q u ’o n adm ire sa peau hâlée.

4. Przetłumaczyć na język francuski:

Sądzę, żc o n a pojedzic ze m ną na wakacje. Sądzę, że jutro będzie ładna p o g o d a . Ona

uważa, że będziesz miał piegi. On twierdzi, że piegi są m o d n e. Czy nie uważasz, że o p a li­
liśmy się? O n m ó w i, że ty m u się p o d o b a sz. C h c ę pow iedzieć, żc to jest idealne miejsce
dla w y p o czyn k u . Wydaje mi się, żc to jest oparzenie pierw szego stopnia. U w a ża m , że
ten krem jest dobry.

SOIXANTE-NEUVIÈME LEÇON LEKCJA SZEŚĆDZIESIĄTA DZIEWIĄTA

Form uły pow itania i p ożegnania . Tryb rozkazujący czasow nika

vouloir . B ezokolicznik j a k o dopełnienie po przym iotniku i po
rzeczow niku . B ezokolicznik w m o w ie z a le ż n e j . Z m iany fonetyczne
przy tworzeniu rodzaju żeńskiego

U n e visite imprévue N ieprzewidziana wizyta

— M ad am e D u ran d peut-elle me — Czy pani D u ran d może mnie

recevoir? przyjąć ?
— C'est de la part de qui, je vous — K o g o m am zaanonsow ać, p ro ­
p rie ? szę p a n a ?
— De la part de m onsieur Vernet. — Proszę zaano n sow ać pana Ver-
net.
— Veuillez entrer! — Zechce pan wejść!
M ad am e D u ra n d vous prie de Pani D u ra n d prosi, aby pan
bien vouloir attendre quelques zechciał chwilę poczekać.
instants.
— Bonjour, cher m onsieur, je — Dzień dobry, drogi panie, je-

381
 V eu illez e n tre r!
suis agréablem ent surprise de
votre visite.
— M ais, c'est moi, m a d a m e qui
suis charm é de vous revoir.
Je m'excuse d 'ê tre venu à l’im­
proviste.
— Vous avez été très bien inspiré.
M ais prenez place. 11 fait très
c h a u d dehors. Boirez-vous un
verre de p o r t o ?
— Je ne resterai que quelques
m inutes. N e vous dérangez pas.
— Cela ne me d érange p a s . . .
Quelle bonne idée vous avez
eue de m e rendre v isite ... C o m ­
m ent se porte m a d a m e Vernet ?
— Très bien, merci. Et vous-
-même. m a d a m e ? Vos enfants ?
- T o ut le m onde va bien. Encore
un peu de p o r t o ?
— N o n , merci.
— Voyons, encore un tout petit
peu.
382
stem przyjemnie zaskoczona
p a ń sk ą wizytą.
— Ależ to ja , proszę pani, jestem
zachwycony, że znów panią
widzę. Przepraszam , że przy­
szedłem niespodziewanie.
— M iał pan wspaniały pomysł
(że pan przyszedł). Proszę
usiąść. N a dw orze jest bardzo
ciepło. Czy wypije pan szklan­
kę p o r to ?
— Będę tylko kilka m inut. Pro­
szę się nie trudzić.
— T o dla mnie żaden t r u d . ..
J a k ą d o b r ą myśl m iał p an skła­
dając mi wizytę. Jak się czuje
pani V ernet?
— Dziękuję, bardzo dobrze.
A p a n i? A pani dzieci?
— Wszyscy czują się dobrze.
Jeszcze trochę p o r t o ?
— Nie, dziękuję.
— N o , jeszcze troszeczkę.
Alors, juste une larme.
Etes-vous satisfait d 'av o ir
choisi notre région p o u r pas­
ser les vacances?
Je suis vraim ent heureux de
me tro uv er d an s un aussi c h a r­
m a n t endroit et parm i de si
c h a rm a n ts amis.
Le plaisir est p o u r nous.
Exquis votre p o rto .
II n'est pas mauvais. Encore
un peu.
N o n , merci.
Oh! Il est déjà sept heures.
Excusez-moi, je dois vous q u it­
te r .-
D éjà? Je suis désolée.
Je dois encore régler quelques
affaires avant mon départ. Et
puis je ne veux pas abuser de
vos instants.
Vous plaisantez! Mais, je ne
voudrais pas vous mettre en
retard.
U n grand merci p o u r votre
aim able accueil.
M o n bon souvenir à votre
femme et à vos enfants.
Zw roty i w yrażenia do zapam iętania
de la part d e . . .
à l ’improviste
prendre place
mettre en retard
P iso w n ia i w vm ow a
pisownia
accueil
A więc od robinę (dosl. łzę).
Czy jest p a n zadow olony, że
wybrał pan nasze strony, aby
spędzić w akacje?
Jestem prawdziwie szczęśliwy,
że znalazłem się w tak u ro ­
czym miejscu i wśród ta k m i­
łych przyjaciół.
C ała przyjemność po naszej
stronie.
Wyśmienite to pani porto.
N ie jest złe. Jeszcze trochę.
Nie, dziękuję.
O! Ju ż siódma. Proszę mi wy­
baczyć, ale muszę ju ż panią
opuścić.
J u ż ? Jestem niepocieszona.
Muszę jeszcze załatwić kilka
spraw przed wyjazdem. A poza
tym nie chcę zabierać pani
czasu.
Pan żartuje! Ale nie chciała­
bym, aby się p a n spóźnił.
Serdecznie dziękuję za miłe
przyjęcie.
Proszę pozdrow ić swoją żonę
i dzieci.
od ( k o g o ), w im ien iu .,
nieoczekiw anie
zająć miejsce, usiąść
o p óźn ić
wymowa
lokaj]
383
F O R M U Ł Y PO W ITAN IA
Dzień d o b ry panu!
Dzień d o b ry pani!
D obry wieczór!
M iło mi pana (panią) widzieć.
B ardzo się cieszę, że p ana (panią)
widzę.
J a k się p a n (pani) m ie w a ?
Czy wszystko d o b rz e ?
Dziękuję, świetnie. A pan (p an i)?
Proszę usiąść.
Czy Pan (pani) X jest w d o m u ?
Pan (pani) wyszedł (wyszła).
O której godzinie w róci?
F O R M U Ł Y P O Ż E G N A N IA
D o widzenia!
Żegnaj!
D o b ran o c!
D o zobaczenia wkrótce!
D o widzenia, wszystkiego d o ­
brego!
D o jutra!
D o widzenia, m ój drogi (moja
droga)!
Proszę mi wybaczyć, ale muszę
p a n a (p an ią ) opuścić.
B ardzo dziękuję za miłe przyjęcie.
Proszę przekazać mężowi (żonie)
pozdrow ienia!
Dziękuję za odwiedziny.
Pozdrow ienia dla d o m u .
Najlepsze pozdrow ienia d l a . . .
384
FO R M U LE S D E SA L U TA T IO N
Bonjour, monsieur!
Bonjour, m adam e!
Bonsoir!
Très heureux de vous voir.
Je suis ch arm é de vous revoir.
C o m m en t allez-vous?
Ça v a ?
Merci, très bien. Et vous?
Prenez place.
M onsieur (M ad am e) X est-il (elle)
chez lui?
M onsieur (M ad am e) est sorti(e).
A quelle heure rentrera-t-il (elle)?
FO RM U LES DE CONGÉ
Au revoir!
Adieu!
Bonne nuit!
A bientôt!
Adieu, portez-vous bien!
A demain!
Au revoir, m o n cher (m a chère)!
Excusez-moi, je dois vous quitter.
Un g ran d merci p o u r votre aim a­
ble accueil.
M on b o n souvenir à votre mari
(femme) je vous prie!
Je vous remercie de votre visite.
Mes amitiés chez vous.
Mes meilleurs souvenirs à . . .
Proszę pozdrow ić ode m n i e . .. Saluez de ma p a r t . . .
Moje ukłony dla p a n i . . . Mes hom m ages à m a d a m e ..

T R Y B R O Z K A Z U J Ą C Y C Z A S O W N I K A VO U LO IR

I form a II f o r m a

veux veuille
voulons veuillons
voulez veuillez

I formy używa się m .in . w w yrażeniu: en vouloir:

Ne m ’en veux pas. N ic miej mi tego za złe.
Ne lui en voulons pas. N ie miejmy m u tego za złe.
N e lui en voulez pas. N ie miejcie mu tego za złe.

I I form y używa się w form ułkach grzecznościowych:

Veuillez v ou s asseoir. Bądź łaskaw (a), zech ce pan(i) usiąść.
Veuille me rendre ce service. Zechciej mi o d d a ć tę przysługę.

B E ZO K O L IC ZN IK JA K O D O P E Ł N IE N IE P O P R Z Y M IO T N IK U

Bezokolicznik ja k o dopełnienie, występujący p o przym iotniku, jest

w prow adzony za p o m o c ą przyim ka de:
N o u s s o m m e s obligés d'attendre.
Je suis content de v o u s voir.
Je suis heureux de faire votre connaissance.
Je suis fier de travailler pour m a patrie.
Jesteśmy zm uszeni czekać.
Cieszę się, że was widzę.
M iło mi pana poznać.
Jestem du m n y , że pracuję dla ojczyzny.

B E ZO K O L IC ZN IK JA K O D O P E Ł N IE N IE P O R Z E C Z O W N IK U

Quelle b o n n e idée v o u s avez eu de me Jaką dobrą m yśl miał pan składając mi

rendre visite. wizytę.

Bezokolicznik j a k o dopełnienie, występujący p o rzeczowniku, jest

w prow adzony za p o m o c ą przyim ka de:
J'ai 1‘intention de rester ici.
J'ai l'intention de partir.

13 — M ów im y po frauicusku 385
 BE ZO K O L IC ZN IK W M O W IE Z A L E Ż N E J

Jeśli w m ow ie niezależnej występuje tryb rozkazujący, to w mowie

zależnej stosuje się konstrukcję: de + b e z o k o l i c z n i k .
Attendez un instant! Il v o u s d e m a n d e à'attendre un instant.
Restez! U v o u s d em an d e de rester.
Asseyez-vous! Il v o u s prie de vous asseoir.
Téléphonez-lui! Il v o u s prie de lui téléphoner.

Z M IA N Y F O N E T Y C Z N E P R Z Y T W O R Z E N IU R O D Z A JU ŻEŃSK IEG O

Tw orzenie rodzaju żeńskiego rzeczowników i przym iotników po­

ciąga za sobą niekiedy pewne zm iany fonetyczne. Podajem y wykaz
najważniejszych z m ian :

Rodzaj m ęski Rodzaj żeński

le] [fi : r]

boulanger boulangère
fermier fermière

W [i : z]

marquis marquise
surpris surprise
exquis exquise

[f] [v]
vif vive
naïf naïve
veuf veuve

[œ : r] [o : z]

vendeur vendeuse
danseur danseuse

Ć W IC Z E N IA

1. Odpowiedzieć na następujące pytania:

C h e z qui M. Vernet est-il venu? A -t-il a n n o n cé sa visite? P ourquoi s’excuse-t-il? Que

lui offre M m e D u r a n d ? A quelle heure M . Vernet se retire-t-il?

386
2. Przekształcić zespoły zdań według wzoru:

Je suis venu en retard; je m’excuse.

Je m’excuse d’être venu en retard.

J'ai fini m on travail; je suis conten t. N o u s avon s rencontre nos am is; nous som m es
heureux. Je v o u s ai quitté; je le regrette. J’ai oublié son n o m ; je suis désolé. Je lui ai
répondu; je me réjouis.

3. W yrazić rozkaz w mowie zależnej zaczynając każde zdanie od zwrotu : Je vous prie d e ...

A tte n d e / un instant. N e partez pas. Restez avec m oi. R cpétez-m oi cc mot. R appciez-m oi
votre nom .

4. Przetłumaczyć na język francuski:

Jestem zm u szo n y was opuścić. M iło mi (je suis heureux) panią poznać. Jestem dumny,
że pracuję dla swojej ojczyzny. Cieszę się, żc w as widzę. Jestem zachw ycony (je suis
charmé), że z n ó w panią widzę. Jesteśmy zm uszeni czekać. Przepraszam, że się sp ó ź ­
niłem. Jestem szczęśliwy, żc go poznałem.

SOIXANTE-DIXIÈME LEÇON LEKCJA SIEDEMDZIESIĄTA

O dm iana czasow n ik a vivre . D o p ełn ien ie bliższe . P od staw o w e

formy fleksyjne najważniejszych c z a so w n ik ó w nieregularnych

Bonnes vacances! D obrych wakacji!

— A u jo u rd 'h u i, c'est notre d er­ — Dzisiaj jest nasza ostatnia lek­

nière leçon de français.
— Les vacances vont bientôt
com m encer.
— Vous p ou rrez, co m m e Sophie,
bronzer, pêcher, plonger et
vivre en liberté.
— Ces vacances, vous les avez bien
méritées. Vous avez suivi as­
sidûm ent notre cours de fran-
cja francuskiego.
— W krótce zaczną się wakacje.
— Będziecie mogli, ja k Zosia,
o p alać się, łowić ryby, pływać
i żyć na swobodzie.
— N a te wakacje dobrze zasłu­
żyliście. Uczęszczaliście pilnie
na nasz kurs języka francus-

387
 çais, vous avez conjugué beau­
c o u p de verbes.
— N o u s vous so u h aito n s donc
de bonnes et heureuses vacan ­
ces, b eau co u p de soleil et beau­
co u p de joie.
— Vive les vacances, vive le so­
leil. vive la jeunesse!
— Soyons jeunes!
— Etre jeune, qu'est-ce que c'est ?
— Etre jeune, c'est vivre.
Etre jeune, c'est co m p re n d re
le m o n d e en m arche.
— Etre jeune, c'est avant to u t
être p o u r le progrès social.
— Etre jeune, c'est aim er le tr a ­
vail et le sport.
— Etre jeune, c'est aim er les va­
cances.
— Encore une fois, vive les va­
cances et soyez, chers amis,
tout à votre jeunesse.
Z w roty i wyrażenia do zapam iętania
suivre assidûment le cours
être pour le progrès social
être tout à sa jeunesse
Pisownia i wym owa
pisownia
les vacances
assidûment
avant
388
kiego, odmienialiście wiele cza­
sowników.
— Życzymy wam więc dobrych
i szczęśliwych wakacji, dużo
słońca i d użo radości.
— Niech żyją wakacje, niech żyje
słońce, niech żyje młodość!
— Bądźmy młodzi!
Być m łodym , co to znaczy?
— Być m łodym , to żyć.
— Być m łodym , to rozum ieć dą­
żenia świata.
— Być m łodym , to — przede
w szystkim — być za postępem
społecznym.
Być m łodym , to kochać pracę
i sport.
— Być m łodym , to kochać wa­
kacje.
— Jeszcze raz, niech żyją waka­
cje i oddajcie się, drodzy przy­
jaciele, poryw om młodości.
uczęszczać pilnie na kurs
być za postępem społecznym
o d d a w a ć się poryw om m łodości
wymowa
[le vaka : 5]
[as id y ma)
[ava]
 O D M IA N A C ZA SO W N IK A V IV R E Ż Y Ć

P résent

je vis [ż* vi] nous vivons [nu vivq]

tu vis [ty vi] vous vivez [vu vive]
il vit [/'/ vi] ils vivent [// vi : v]

F u t u r : je vivrai, etc.
I m p a r f a i t : je vivais, etc.
Passé c o m p o s é : j’ai vécu, etc.
S u b j o n c t i f : que je vive, etc.
P a r tic ip e p r é s e n t : vivant

D O PE ŁN IE N IE B L IŻ SZ E

Ces vacances, v ou s les avez bien méritées.

G dy zdanie zaczyna się od dopełnienia bliższego, wówczas p o w ta ­

rza się o n o w postaci zaim ka przed czasownikiem. Participe passé
zgadza się wówczas z zaimkiem, który reprezentuje dopełnienie
bliższe.

P O D ST A W O W E FO R M Y FLEKSYJNE
N A J W A Ż N IE J S Z Y C H C Z A SO W N IK Ó W N IE R E G U L A R N Y C H

Présent Im p a rfa it F u tu r P a r tic ip e

passé

er

aller — iść
je vais j’allais j’irai allé
nous allons

courir — biec
je cours je courais je courrai couru
nous courons

couvrir — nakryć
je couvre je couvrais je couvrirai couvert
nous couvrons

389
 Présent Imparfait Futur Participe
passé

cueillir — zrywać
je cueille je cueillais je cueillerai cueilli
nous cueillons

fuir — uciekać
je fuis je fuyais je fuirai fui
nous fuyons

offrir — ofiarować
j'offre j’offrais j’offrirai offert
nous offrons

ouvrir otwierać
j’ouvre j’ouvrais j’ouvrirai ouvert
nous ouvrons

sortir — w y ch o d zić
je sors je sortais je sortirai sorti
nous sortons

tenir — trzymać
je tiens je tenais je tiendrai tenu
nous tenons

venir — przyjść
je viens je venais je viendrai venu
nous venons

-re

atteindre — d osięgn ąć
j’atteins j’atteignais j’atteindrai atteint
nous atteignons

battre — bić
je bats je battais je battrai battu
nous battons

conduire prowadzić
je conduis je conduisais je conduirai conduit
nous conduisons

connaître znać
• •
je connais je connaissais je connaîtrai connu
nous connaissons

390
 Présent Im parfait Futur Participe
passé

dire — m ówić
je dis je disais je dirai dit
nous disons

écrire — pisać
j’écris j’écrivais j’écrirai écrit
nous écrivons

faire — robić
je fais je faisais je ferai fait
nous faisons

lire — czytać
je lis je lisais je lirai lu
nous lisons

mettre — kłaść
je mets je mettais je mettrai mis
nous mettons

naître — rodzić się

je nais je naissais je naîtrai né
nous naissons

plaire — p o d o b a ć się
je plais je plaisais je plairai plu
nous plaisons

prendre — brać
je prends je prenais je prendrai pris
nous prenons

rire — śm iać się

je ris je riais je rirai ri
nous rions

suivre następować
je suis je suivais je suivrai suivi
nous suivons

vivre — żyć
je vis je vivais je vivrai vécu
nous vivons

-oir

apercevoir -spostrzegać
j’aperçois j’apercevais j’apercevrai aperçu
nous apercevons

391
 Présent I mparfait Futur Participe
passé

devoir m usieć
je dois je devais je devrai dû
nous devons

falloir — potrzebow ać
il faut il fallait il faudra fallu

pouvoir — m óc
je peux je pouvais je pourrai pu
nous pouvons

recevoir — otrzym ać
je reçois je recevais je recevrai reçu
nous recevons

savoir — wiedzieć
je sais je savais je saurai su
nous savons

voir — widzieć
je vois je voyais je verrai vu
nous voyons

vouloir — chcieć
je veux je voulais je voudrai voulu
nous voulons
 KLUCZ DO ĆWICZEŃ

LEKCJA 1

Ćwiczenie 1
M onsieur Vernet est un h o m m e . M a d a m e Vernet est une fem m e. Pierre est un garçon.
Françoise est u n e fille.

Ćwiczenie 2
C ’est un h om m e. C ’est une fille.
C ’est une femme. C ’est un ingénieur.
C'est un garçon. C ’est une famille.
C ’est un mari.

Ćwiczenie 3
C 'cst^un mari. C ’estw un bon mari. C ’estw un garçon. C 'cst^ un bon garçon. C ’e s t_ u n
Français. C ’e st^ u n bon Français. C ’e s t^ u n ^ h o m m c . C ’estwun grandw h om m e. C ’estw un
b o n wingénieur.

LEKCJA 2

Ćwiczenie 1
Ce sont des garçons. Ce sont des filles. Ce sont des h om m es. C e sont des femmes. Ce
sont des cham bres. C e so n t des m eubles. C e so n t des vêtem ents. C e sont des tables. Ce
sont des ingénieurs. Ce sont des placards.

Ćwiczenie 2
C'est une cham bre. C ’est une chaise. C ’est un fauteuil. C ’est un lit. C ’est un disque.
C ’est un cahier. C ’est une cravate. C ’est une blouse.

Ćwiczenie 3
C'est une jupe. C e sont des bas. C ’est une blouse. C c sont des chaussettes. Cc so n t des
pantalons. C ’est un veston. Ce so n t des vêtem ents.

LEKCJA 3

Ćwiczenie 1
C'est le cahier de Pierre. C ’est le livre de Pierre. C ’est le crayon de Pierre. C ’est le veston
de Pierre. C'est l'électrophone de Pierre. C'est la cham bre de Françoise. C ’est la table
de Françoise. C'est la robe de Françoise. C'est la p h o to de Françoise. C ’est la blouse
de Françoise.
Ce sont les blouses d e Françoise. Ce so n t les chaussettes d e Françoise. C c so n t les jupes
de Françoise. Ce sont les livres d e Françoise.

393
Ćwiczenie 2
C'est le lit de Pierre. C ’est la p h o to de Françoise. C'est le livre de M onsieur Vernet.
C'est la cravate de Pierre. C'est l'élcctrophonc d'André. C'est le frère de Françoise.
C'est la sœ ur de Pierre. C'est le fils dc M . Vernet. C ’est la fille de M m e Vernet.

Ćwiczenie 3
Ce sont les p h o to s de Françoise. Ce sont les livres de M onsieur Vernet. Cc sont les cra­
vates de Pierre.

LEKCJA 4

Ćwiczenie 1
O ui, dans la ch am bre d e Pierre il y a des m eubles. O ui, dans la m aison il y a un escalier.
O ui, sur la table il y a des livres. Oui, près de la m aison il y a un arrêt de tram way. Oui,
d a n s la ch am bre il y a un tapis.

Ćwiczenie 2
Est-cc qu'il y a des m eu bles dans la cham bre de Pierre? Est-ce q u ’il y a un escalier dans
la m a is o n ? F.st-cc qu'il y a des livres sur la tab le? Est-ce q u ’il y a un arrêt de tramway
près de la m a is o n ? Est-cc qu'il y a un tapis dans la cham bre?

Ćwiczenie 3
Sur l'étagère il y a un p h o n o . D a n s la pièce il y a des livres. D a n s la cham bre il y a une
table. Sur le plancher il y a un tapis. Derrière la m aison il y a un arrêt de tramway.
D evant la porte il y a une voiture.

Ćwiczenie 4
Ils sont sur la table. Il est sur l'étagère. Il est sur le plancher. Elle est devant la porte
de la m aison. Il est derrière la m aiso n . Ils sont sur les murs.

Ćwiczenie 5
Les disques sont à gauche. I.a cham bre est à droite. Le livre est sur la table. Le chien
est dans la cham bre. L'élcctrophonc est derrière la chaise. La chaise est près de la table.
Le jardin est derrière la m aison.

LEKCJA 5

Ćwiczenie 1
Est-cc que tu es se u l? Est-ce qu il est dans le jardin? Est-ce qu'elle est dans la cour?
Est-ce q u e n o u s so m m e s nom breux ? Est-ce que \ o u s êtes Français? Est-ce qu'ils sont
A n g la is? Est-ce que c'est M onsieur Vernet? Lst-ce qu'il est ingénieur?

Ćwiczenie 2
Es-tu seul? Est-il dans le jard in ? Est-elle dans la c o u r ? S o m m e s -n o u s n o m b r e u x ? Etes*
-v o u s Français? Sont-ils A n g la is? Est-ce M onsieur Vernet? Est-il ingénieur?
jr
Ćwiczenie 3
Tu n'es pas seul. Il n'est pas dans le jardin. Elle n ’esi pas dans la cour. N o u s ne sommes
pas nom breux. V o u s n'êtes pas Français. Ils ne sont pas Anglais. Ce n'est pas Monsieur
Vernet. Il n'est pas ingénieur.

394
Ćwiczenie 4
N o n , il n'est pas journaliste, il est ingénieur. N o n , je ne suis pas journaliste (Oui, je suis
journaliste). N o n , je ne suis p ^ Français, je suis P olonais. O ui, il est Français.

LEKCJA 6

Ćwiczenie 1

Rodzaj m ęski Rodzaj żeński

noir noire
rouge rouge
violet violette
bleu bleue
orange orange
rose rose
gris grise
vert verte
jaune jaune

Ćwiczenie 2
Elles sont contentes. File est conten te. Elle est paresseuse. Elles sont blondes. Elle est
belle. C'est une jolie fille. Catherine est gaie. S op h ie est intelligente.

Ćwiczenie 3
Pierre est à l’école. Françoise est à la m aison. Oui, il est gai. O ui, elle est belle. Il n'est
ni beau, ni laid. M onsieur D u ra n d est le père de Sophie. N o n , elle n’est pas petite, elle
est grande. Scs yeux sont noirs. N o n , elle n'est pas jolie, m ais elle est intelligente. Elle
est très con ten te de son fils, m ais elle n'est pas co n ten te de sa fille.

Ćwiczenie 4
C'est sa table. Ce sont ses enfants. C'est son école. Pierre est son fils. Françoise est leur
fille. C'est la p h o to de ses enfants. C ’est la p h o to de ses grands-parents. Voici son chien.

grande valise. Elle n ’a pas de bas jaunes. Elles n’ont pas de fanfreluches. Tu n’as pas
de billet.

Ćwiczenie 2
A v o n s - n o u s des bagages? Ai-je une valise? Y a-t-il des chaussures dans la grande valise?
A-t-elle des bas ja u n e s ? Ont-elles des fanfreluches? As-tu un billet?

Ćwiczenie 3
Il a deux valises. Elle a trois valises. Ils ont trois valises. O ui, ils ont b eau cou p de bagages.
Ils ont en to u t cinq valises.

395
Ćwiczenie 4
D a n s la valise il y a b ea u cou p de m ouchoirs. J’ai b ea u cou p d ’amis. Tu as beaucoup
de bagages. D a n s scs valises il y a beaucoup de fanfreluches. Sur la table il y a beaucoup
de cigarettes. Elle a b e a u c o u p de m ouchoirs. N o u s a v o n s b eaucoup de chaussettes.

LEKCJA 8

Ćwiczenie 1
Parlez-vous français? Est-il F r a n ç a is? Parlent-ils sans a c c en t? Est-ce un polyglotte?
E tu d io n s-n o u s le français? Y a-t-il b ea u cou p d'étudiants dans cette é c o le ? Etudient-ils
le français? Etudie-t-il le russe?

Ćwiczenie 2
V o u s ne parlez pas français. 11 n’est pas Français. Us ne parlent pas sans accent. Cc n’est
pas un p olyglotte. N o u s n’étu d io n s pas le français. Il n’y a pas b ea u cou p d ’étudiants
dans cette école. Ils n ’étudient pas le français. Il n étudié pas le russe.

Ćwiczenie 3
N o u s parlons cette langue sans accent. Je cherche cet h o m m e . V o u s a im ez ces enfants.
Cette é cole est grande. C es étu diants étudient dans cette école.

Ćwiczenie 4
Je ne suis ni Français ni A nglais. Je ne parle ni anglais ni allem and. Je ne parle ni polonais
ni russe. Cc n’est ni m o n frère ni m o n fiancé. Il ne parle ni bien ni mal. Ce n ’est ni l’école
de Pierre ni l’é cole de Françoise.

LEKCJA 9

Ćwiczenie 1
O ui, j ’aim e le hasard. N o n , je n ’aim e pas le hasard; Oui, je jo u e au poker. N o n , je ne
jo u e pas au poker; O u i, il est com p let. N o n , il n‘est pas co m p let; Oui, je co m p te les
cartes. N o n , je ne c o m p te pas les cartes; Oui, j ’ai un as. N o n , je n ’ai pas d ’as.

Ćwiczenie 2
A im e z -v o u s le hasard? J o u e z -v o u s au p oker? Ce jeu, est-il c o m p le t? Comptez-vous
les cartes? A v e z -v o u s un a s?

Ćwiczenie 3
D eux et d eux font quatre. Trois et cinq font huit. D ix et n e u f font dix-neuf. Vingt-deux
et six font vingt-huit. Q uatre et d o u z e font seize.

Ćwiczenie 4
Elle a vingt ans. Voici un jeu de cinquante-deux cartes. C o m p te z de un à vingt. J’ai
vingt-deux cartes. Vingt-deux et vingt-trois font quarante-cinq. Pour le bridge il faut
cin q u an te-d eu x cartes.

Ćwiczenie 5
Il faut com p ter les cartes. Il faut aimer le hasard. Il faut étudier les langues étrangères.
Il faut avoir vingt-six cartes. Il faut être polyglotte. Il faut avoir trois as. 11 faut être
quatre pour le bridge.

396
 L E K C J A 10

Ćwiczenie I
Quatre et sept font onze. O nze et quatorze font vingt-cinq. N e u f m oins cinq font quatre.
D o u z e m o in s six font six. T rois fois huit font vingt-quatre. N e u f fois trois font vingt-sept.

Ćwiczenie 2
Ferm ez la porte. J o u o n s à un jeu scientifique. M ultiplie le premier nom bre par deux.
A joutez cin q au total. Entrons d a n s la classe. F aisons cela.

Ćwiczenie 3
V ous ne ferm ez pas la porte. N o u s ne j o u o n s pas à un jeu scientifique. Tu ne multiplies
pas le premier nom bre par deux. V o u s n’ajoutez pas cinq au total. N o u s n'entrons pas
dans la classc. N o u s ne faisons pas cela.

Ćwiczenie 4
A jo u tez cinq au produit. R etranchez trente-cinq du résultat final. Les deux chiffres
du nom bre obtenu sont les nom bres pensés. N o u s j o u o n s au bridge. J’aim e le hasard.
Il y a des chaussures dans la grande valise.

L E K C J A 11

Ćwiczenie 1
N o u s ch oisisson s deux nom bres. Tu choisis ta carte. V ous choisissez les disques. Ils
choisissent les p h oto s. Je choisis m es cravates. Il choisit ses amis.

Ćwiczenie 2
septièm e, cinquante-troisièm e, trente-quatrième, centièm e, dix-huitièm e, douzièm e,
quarante et unièm e, vingt-quatrièm e, soixante-deuxièm e.

Ćwiczenie 3
N o u s finissons la leçon. N o u s ch oisisson s un nom bre. N o u s jo u o n s à un jeu scientifique.
N o u s c o m m e n ç o n s le premier exercice. N o u s m etto n s les m ains sur les hanches. N o u s
plions le corps. N o u s balançons le buste à droite et à gauche.

L E K C J A 12

Ćwiczenie 1
N o n , elle n'avance pas, elle marche bien. Ce soir, elle va au ciném a avec ses amis. D em ain
matin, elle reste à la m aison. D e m a in après-m id i,elle a un rendez-vous. D em a in soir, elle
a une visite. Oui, elle est très oc c u p é e cette semaine.

Ćwiczenie 2
Pierre va à l'école. N o u s a llon s à la m aison. Je vais à Paris. Elle va ch ez sa grand-mère.
V o u s allez au jardin. Ils vont à l’arrêt de tramway.

Ćwiczenie 3
Je c o m m e n c e m on travail à 8 heures du matin. Je finis m on travail à 4 heures de l’après-
-midi. Je rentre à la m aison à cinq heures. La leçon de français c o m m e n c e à huit heures.
Elle finit à n e u f heures et demie.

397
 L E K C J A 13
Ćwiczenie 1
Il prépare son voyage à travers la France. Il va aller en France. Il va faire ce voyage avec
Soph ie. O ui, dans sa voiture il y a b eaucoup de place. Il va visiter la capitale de la France
la sem aine prochaine.

Ćwiczenie 2
Je vais préparer un voyage. 11 va m onter vers le N o r d . N o u s allons rentrer à Paris.
Files vont visiter la France. N o u s a llon s faire un lo n g voyage.

Ćwiczenie 3
Je vais visiter toutes les provinces d e la France. V o u s allez visiter la Pologne. M o n père
va partir avec m oi. N o u s a llon s parcourir en sem b le toutes les rues de Paris. Françoise
va rester à la m aison. Ils von t jou er au bridge.

Ćwiczenie 4
N o u s a llon s voir to u s les m o n u m en ts de Paris. T o u te s ces rues sont jolies. T o u s les
garçons aim ent jou er au bridge. T o u te s les valises sont dans la voiture. T o u te s les jeunes
filles vont danser ce soir. T o u s les Français sont gentils. Je vais voir toutes les photos
d e Sophie.
L E K C J A 14
Ćwiczenie 1
Q uelles langues c o n n a isse z -v o u s? Est-ce q u e v ou s co n n aissez cette pièce? (Connaissez-
- v o u s . . . ) D o n n e z -v o u s des pourboires en P o lo g n e ? Est-ce que vo u s êtes libre ce soir?
(E tes-v ou s lib r e ...) .

Ćwiczenie 2
J’aim e les pièces de Salacrou. C ’est la porte de la m aison. Le professeur d o n n e le livrt
au garçon. Les robes des fem m es sont claires. La porte du jardin est fermée. Le professeur
parle aux élèves. N o u s allons à la place de la C oncorde.

Ćwiczenie 3
A la C o m é d ie Française, on d o n n e « U n h o m m e c o m m e les autres» d e Salacrou. Oui,
je c o n n a is (n o n , je ne co n n a is pas) les pièces de Salacrou. Oui, j ’aim e (non, je n'aime pas)
la m usique d'opéra. A l’Atelier on jo u e «l'O euf», une com édie de Félicien Marceau.
Au Petit Théâtre d e Paris, la séance c o m m e n c e à 20 heures précises.

Ćwiczenie 4
A u jou rd ’hui c ’est lundi. A ujourd'hui, c'est le 30 (trente) avril. D u 15 au 30 mai je suis
libre. Je co n n a is toutes les pièces de Salacrou. Ce soir n o u s allons au théâtre. Sophie
part mardi. N o u s c o n n a isso n s bien cette pièce. Savez-vou s (Est-ce q u e vo u s savez) à quelle
heure c o m m e n c e le spectacle? Le spectacle c o m m e n c e à 20 (vingt) heures et finit à minuit.
D im a n c h e , je suis très occu p ée.

LE K C JA 15
Ćwiczenie 1
O ui, elle est seule à la m aison. Elle regarde un album de photos. O ui, elle est jeune. Elle
a 38 ans. O ui, elle a des enfants. Elle a deux enfants.

398
Ćwiczenie 2
Tu vas être seul. Je vais regarder un album . Elle va avoir 38 ans. Ils vont avoir un enfant.
Je vais voir ta mère. Il va avoir d'autres photos. N o u s a llo n s partir en vacances.

Ćwiczenie 3
Je vais à l’école. N o u s allons c h e z nos amis. Tu vas au ciném a. Je passe m es vacances
c h e z m es grands-parents. Il est à l’hôpital. Je rentre à la m aison. Je vais chez Suzanne.
Je v o u s présente to u s n o s enfants. Voici toutes mes p h o to s. T o u te la famille part en
vacances. T ou t h o m m e est mortel.

Ćwiczenie 4
N o n . il n ’est pas sur la p h o to . Si, il est sur la p h o t o ; N o n , elle n ’est pas seule. Si, elle
est seule; N o n , cc ne sont pas les p h o to s d e sa famille. Si, cc sont les ph oto s de sa famille;
N o n , ce n ’est pas une jo lie p h o to . Si, c'est une jolie p h o to ; N o n , M onsieur D u p o n t
n’est pas élégant. Si, M onsieur D u p o n t est élégant; N o n , elle n’est pas mariée. Si, elle
est mariée. N o n , cc n'est pas un garçon. Si, c ’est un garçon; N o n . il n’est pas sur la photo.
Si, il est sur la p h o to ; N o n , il n'a pas d ’autres photos. Si, il a d'autres photos.

L E K C J A 16

Ćwiczenie 1
Catherine entre dans un m agasin. Elle d e m a n d e des bas de fem m e et des chaussettes
d ’h o m m e . Oui, dans le m agasin, il y a un très grand ch oix de bas. O ui, les articles en
textile synthétique sont résistants. Elle achète un imperméable.

Ćwiczenie 2
J'apprends le français. T u apprends le français. Il apprend le français. N o u s apprenons
le français. V ous apprenez le français. Ils apprennent le français. Je com p ren d s tout.
Tu co m p re n d s tout. Il com p ren d tout. N o u s c o m p re n o n s tout. V ou s com p renez tout.
Ils com p renn en t tout.

Ćwiczenie 3
Présent: N o u s ap p renons le français. N o u s c o m p re n o n s le russe. N o u s reprenons nos
livres.
Futur proche: N o u s allons apprendre le français. N o u s a llo n s com prendre le russe.
N o u s allons reprendre nos livres.

Ćwiczenie 4
S o p h ie aim e faire la cuisine. N e fais pas l'imbécile! C h aq u e soir, je fais m on lit. N o u s
allons faire des courses. M ad am e Vernet fera de la c o u tu re, c e soir.

L E K C J A 17

Ćwiczenie 1
Catherine habite à Paris. Elle habite rue de Vaugirard, au num éro 25. N o n , elle habite
d a n s une vieille m aison. N o n , dans la m aison, il n ’y a pas d ’ascenseur. Catherine passe
ses vacances dans sa m aison de cam p ag n e. N o n , sa m aison de ca m p agne n'est pas grande,
elle est petite. Elle a un étage. Elle co m p te quatre pièces: une cham bre à coucher, une salle

399
à manger, une cuisine et une salle de bains. Cette m aison est agréable en été parce qu'elle
se trouve dans un jardin où il y a b ea u cou p de fleurs.

Ćwiczenie 2
M o n garçon va à l’école. 11 habite à Paris. Il y a des fleurs au balcon. F ile porte des bas
de soie. C ’est un pont de pierre. C ’est une m aison à trois étages. Je rentre à la maison
à trois heures. Je prends une tasse de café. J’achète un kilo de sucre.

Ćwiczenie 3
Elle n'a que vingt-cinq ans. Us n ’ont q u ’un enfant. N o tr e maison n'a que deux étages.
Il n ’aim e q u e Catherine.

Ćwiczenie 4
M a m ontre est en or. M o n imperm éable est en textile synthétique. La robe de Sophie
est en laine. Ma m aison est en pierre (en brique, en fibro-cimcnt ). Les chaussettes d'homme
sont en nylon ou en c o to n . Ma chaise est en bois.

L E K C J A 18

Ćwiczenie 1
Prends un taxi! A llo n s à pied! M ettez les valises sur le siège! Va à la gare! Passons par
la place de la C on corde! A tten dez devant la gare!

Ćwiczenie 2
O ui, dans le taxi, il y a b eau co u p de place. Elle met les valises sur le siège du taxi. Le
taxi passe par la place de la C on cord e. Les enfants attendent devant la gare. O ui, devant
la gare, il y a b eaucoup de m o n d e. 11 faut acheter quatre billets. Le train part sur le quai 4.
Il va arriver dans dix minutes.

Ćwiczenie 3
N o u s partons pour Paris avec notre père. N o u s so m m e s très contents. N o u s passons par
Prague et Vienne. N o u s restons trois jours à Vienne. N o u s n'avons pas encore de billets.
N o tr e train part sur le quai 4, voie 7.

Ćwiczenie 4
N o u s a tte n d o n s un taxi. Pierre et Françoise attendent leurs parents devant la gare. Elle
attend le train d e Paris. S o p h ie attend André dans la salle d ’attente. J’attends m on train.
V o u s attendez vos enfants devant la porte de la maison.

LE K C JA 19

Ćwiczenie I
U s y seront cc soir. Ils voy ageron t pendant huit heures. Ils y prendront un rafraîchissement.
Ils traverseront une rivière et après ils passeront so u s un tunnel.

Ćwiczenie 2
N o u s aurons le com partim ent plein de fumée. Je traverserai une rivière. Le train passera
s o u s un tunnel. Ils auront un tem ps magnifique. V ous ferez attention. Je regarderai le
paysage.

400
Ćwiczenie 3
O ui, n o u s y resterons longtem ps. O ui, n o u s y verrons b ea u cou p de m onum ents. Oui,
n o u s y prendrons des rafraîchissements. O ui, o n y parle beaucoup.

Ćwiczenie 4
Je veux être à Paris ce soir. V o u s devez partir avec m oi. P o u v ez-v o u s mettre cette valise
dans le filet. Il tient un journal à la main. V o u s pourrez fumer dans le couloir. Elle devra
voyager le d o s à la m achine. Il voudra rester à Paris.

L E K C J A 20
Ćwiczenie 1
N o n , la gare du N o r d est tou t près de la gare de l’Est. On va prendre des informations
au bureau d e renseignem ents. O ui, à Paris il y a b eau co u p d ’hôtels. Oui, les chambres
à l ’hôtel du Palais R oy al sont agréables. L e prix d e ces cham bres est relativement bas.

Ćwiczenie 2
II m ’aime. Il lui d o n n e un livre. Ils n o u s voient. Il l’attend. N o u s les voyons de loin.
Ils le connaissent.

Ćwiczenie 3
J’arrive à Paris, m on ami m ’attend sur le quai et m e fait des signes amicaux.
Tu arrives à Paris, ton ami t’attend sur le quai et te fait des signes amicaux.
11 arrive à Paris, so n ami l’attend sur le quai et lui fait des signes am icaux.
Elle arrive à Paris, son ami l’attend sur le quai et lui fait des signes amicaux.
N o u s arrivons à Paris, notre am i n o u s attend sur le quai et n o u s fait des signes amicaux.
V o u s arrivez à Paris, votre am i v o u s attend sur le quai et v o u s fait des signes amicaux.
Ils arrivent à Paris, leur ami les attend sur le quai et leur fait des signes amicaux.
Elles arrivent à Paris, leur ami les attend sur le quai et leur fait des signes amicaux.

Ćwiczenie 4
Elle est légère; elle ne m arche pas lourdem ent. — N e m a n g e z pas vite; m angez len­
tem ent. — Cette petite fille est co q u ette; elle est habillée coquettem ent. — Cette leçon
n’est pas difficile; vou s l’apprendrez facilem ent. — J’ai b e a u c o u p de choses à v ou s ra­
conter; je v o u s écrirai longuem ent.

L E K C J A 21
Ćwiczenie 1
Il d em a n d e une ch am bre libre. Il ne reste q u ’une ch am bre libre. En été, il y a beaucoup
de m o n d e à Paris. Le garçon le co n d u it à sa cham bre. (C ’est le garçon qui le conduit
à sa cham bre.)

Ćwiczenie 2
C o n d u isez -m o i à m a cham bre. D o n n e -lu i un journal. A chetez-leur les billets. Conduis-le
à la gare. D o n n e z - m o i des fleurs. Prends m a valise! M ontre-lui la chambre!

Ćwiczenie 3
C e n’est pas pour m o i, c ’est p our m o n enfant.
C e n ’est pas p our toi, c ’est pour ton enfant.

401
Ce n'est pas pour lui, c'est pour son enfant.
Cc n'est pas p our elle, c'est p our so n enfant.
Ce n ‘est pas p our nous, c'est pour notre enfant.
Ce n'est pas pour v o u s, c'est p our votre enfant.
Ce n'est pas p our eu x, c'est pour leur enfant.
Ce n’est pas p our elles, c'est p our leur enfant.

Ćwiczenie 4
Ce n ’est pas pour m oi. c ’est pour m es enfants.
Ce n'est pas p our to i, c'cst pour tes enfants.
Ce n'est pas p our lui, c'est pour ses enfants.
Ce n'est pas p o u r elle, c ’est p our ses enfants.
Cc n ’est pas p our n o u s, c'est pour n o s enfants.
Ce n'est pas p our v o u s, c'est pour v o s enfants.
Ce n'est pas p our eux, c'est pour leurs enfants.
Ce n ’est pas pour elles, c'est p our leurs enfants.

Ćwiczenie 5
V oici la rue qui passe à cô té de notre m aison. Q uel est le n o m de la rue (C o m m en t s'appelle
la rue) q u e n o u s traversons m aintenant? Paris, c'est la ville que j ’aim e bea u co u p . Con­
duis-m oi au théâtre qui d o n n e les pièces de Salacrou.

L E K C J A 22

Ćwiczenie 1
V o u s vo u s réveillez à six heures. Je m e lave avec de l’eau et du sav on . N o u s n o u s chaus­
sons. Su zan n e s’habille p o u r sortir. Tu te prom ènes le soir. N o u s n o u s installons dans
cette cham bre. Elle s’a llon g e pour se reposer. 11 sc lève tard. Ils ne sc disputent pas. Ils
ne se serrent pas la main. Est-ce que v o u s v ou s lavez à l ’eau froide?

Ćwiczenie 2
V o u s allez v ou s réveiller à six heures. Je vais m e laver avec de l’eau et du savon. Nous
allons n o u s chausser. Su zan n e va s’habiller pour sortir. Tu v a s t e promener le soir. Nous
a llo n s n o u s installer dans cette cham bre. Elle va s’allonger pour se reposer. Il va se lever
tard. Ils ne vo n t pas se disputer. Ils ne vont pas se serrer la main. Est-ce que v o u s allez
v o u s laver à l’eau froide?

Ćwiczenie 3
V o u s vous réveillerez à six heures. Je me laverai avec de l’eau et du savon. N o u s nous
chausserons. Su za n n e s’habillera pour sortir. T u te prom èneras le soir. N o u s nous in­
stallerons dans cette cham bre. Elle s'allongera pour sc reposer. Il se lèvera tard. Ils
ne sc disputeront pas. Us ne se serreront pas la m ain. Est-ce q u e v o u s vo u s laverez à l’eau
froide ?

Ćwiczenie 4
Je me c o u c h e à dix heures. Je me rase ch aq u e jour. A quelle heure est-ce que tu te lèves
le d im a n ch e? M a grand-mère sc réveille très tôt. Il se baigne dans la Vistule. Après le
bain, n o u s n o u s essu y o n s avec la serviette.

402
 L E K C J A 23
Ćwiczenie 1
Ils n’ont pas d ’appartement. Elle n'a pas de robe bleue. V o u s n’avez pas d ’eau de Cologne.
N o u s n’a v o n s pas de roses dans la cham bre. Je ne prends pas de café au lait. Je n ’aime
pas les roses. Je ne vois pas l’horizon.

Ćwiczenie 2
Je prends du c h o c o la t. Je prends du ja m b o n . N o u s prenons de la viande. Ils prennent
du café. Il prend de l'alcool. V ou s prenez de l’eau.

Ćwiczenie 3
Pour m on petit déjeuner je prends du café au lait, du pain avec d u beurre, des c o n n t u r e s ...
Je déjeune à d eux heures. O ui, je m ange de la viande. ( N o n , je ne m ange pas de viande).
Oui, je mets du sucre dans m on café. ( N o n , je ne m ets pas de s u c r e ...) . Je dîne à huit
heures.

Ćwiczenie 4
N o u s prenons notre petit déjeuner à 8 heures du matin. N o u s prenons du café au lait
et m angeons du pain et du beurre. Ensuite n o u s allons à l’école. N o u s déjeunons. N o u s
dînons à sept heures du soir. Les Français m angent b eau cou p de pain.

L E K C J A 24
Ćwiczenie 1
Il c o m m a n d e d e u x truites à la crèm e et du bourgogne. La poularde à la ficelle est rôtie
verticalement. En tête du m en u il y a un bel aphorism e. C'est le borschtch. Oui, on sait
bien la préparer. N o n , o n ne boit pas beau cou p . N o n , en France il ne peut pas y avoir
un repas sans fromage.

Ćwiczenie 2
cet appétit, cet aphorism e.

Ćwiczenie 3
du bourgogne, du veau, du m o u to n , du rôti, du bœuf, du poulet, du riz.

Ćwiczenie 4
Q uelles langues co n n aissez-v ou s ? Q uelle heure est-il ? Q uel tem ps fait-il ? A quelle distance
s o m m e s-n o u s d e Paris? Q uel chem in d e v o n s -n o u s prendre pour aller à Versailles? Quel
est le prix de cette voiture? Q uels m usées a v e z -v o u s visités?

Ćwiczenie 5
Il fum e plus que toi. N o u s travaillons plus q u ' e u x . Elle lit plus q u e so n frère. V ou s
m angez plus que nous. Tu bois plus q u e m oi. Elles sc reposent plus qu'eux. Elle s’ennuie
plus que toi.

L E K C J A 25
Ćwiczenie 1
Elle téléphone à Jacques D u r a n d . Il est professeur. Il travaille au Lycée Henri IV. Il
habite à Paris, 98, rue Lord Byron. Son num éro de téléphone est: E L Y sées 34—32. Oui,

403
il est libre cet après-m idi. Cet après-midi, S op h ie reçoit quelques amis. O ui, Jacques
se souvien t d e l ’adresse de Sophie. Son adresse est: 45, rue M onsieur le Prince. Elle
habite au quatrièm e étage.
r
Ćwiczenie 2
Je me souviens de m on séjour à Paris.
Tu te sou vien s de ton séjour à Paris.
Il se souvient de son séjour à Paris.
Elle se souvient de son séjour à Paris.
N o u s n o u s s o u v e n o n s de notre séjour à Paris.
V o u s v ou s so u v e n e z de votre séjour à Paris.
Us sc souvien nent de leur séjour à Paris.
Elles se souviennent de leur séjour à Paris.

Ćwiczenie 3
Les tableaux sont noirs. Les oiseaux chantent dans les bois. I.es m anteaux de Sophie
sont verts. V oici des gants gris. Ils finissent leurs travaux. N o u s en ten d o n s des voix.
N o u s a im o n s n o s chevaux.

L E K C J A 26

Ćwiczenie 1
Elle va au bureau d e poste (à la poste). Elle veut téléphoner à André. Elle veut inviter
André ch ez elle parce q u ’elle organise un bridge et il lui m a n q u e un joueur. O ui, André
aim e les cartes. N o n , le bureau de poste n’est pas loin de la m aison de Soph ie, il est tout
prés. N o n , la cabine téléphonique n’est pas occu p ée, elle est libre.

Ćwiczenie 2
Il veut m ’inviter c h e z lui. Elles veulent nous inviter ch ez elles. N o u s v o u lo n s jouer au
bridge avec eux. Elle ne veut pas venir ch ez nous. Je veux sortir avec toi. Cela me fera
un grand plaisir. 11 leur m anque deux joueurs.

Ćwiczenie 3
Parce q u ’il ne fait pas ch a u d . Parce qu'il ne fait pas clair. Parce q u ’il n'est pas gai. Parce
que je ne m arche pas lentement.

Ćwiczenie 4
Réveille-toi à huit heures! Lave-toi aussitôt! Rase-toi ch aq u e jour! Après le bain, habille-toi
et chausse-toi! Réveille-toi à n e u f heures! Ensuite, va à ton travail!

L E K C J A 27

Ćwiczenie 1
O ui, elle a b ea u cou p d ’achats à faire. Pierre l'aide à faire ses achats. Elle d em an d e des
renseignem ents à une dam e. Elle va tout d'abord à l’épicerie. Elle achète une livre
d e sel. un kilo de farine, deux kilos de sucre, une livre d e riz, deux kilos de p o m m es de
terre, une demi-livre de beurre et une boîte de prunes. O ui, dans le quartier, il y a beaucoup
d ’épiceries.

404
Ćwiczenie 2
D ites-m oi cc q u e v ou s faites ce soir. D ites-m o i ce que vo u s prendrez. D ites-m o i ce q u ’il
veut. D ites-m o i c c q u ’elle va acheter. D ites-m o i c e que v o u s me conseillez de faire.

Ćwiczenie 3
D o n n e z -m o i un kilo de beurre. D o n n e z - m o i une boite de confiture. A llez acheter deux
kilos d e farine. Où p eu t-on acheter un peu d e fr o m a g e ? Où p eu t-on acheter une livre
de via n d e?

Ćwiczenie 4
1) un épicier, un charcutier, un pâtissier, un crémier, un boucher, un boulanger
2) une épiciére, une charcutière, une pâtissière, une crémière, une bouchère, une b ou la n ­
gère

L E K C J A 28
r

Ćwiczenie 1
Elle va à la crémerie et à la boucherie. N o n . elle ne va pas aujourd'hui ch ez le boulanger.
Elle achète une d ou za in e d ’œ u f s . Elle achète du cam em bert. On y trouve du camembert
de N orm a n d ie, des petits-suisses et du gruyère. Elle y achète un kilo de b œ u f et une
tranche de bifteck.

Ćwiczenie 2
Oui, j ’y vais. O ui, ils y sont. Oui, il y habite. O ui, j'y travaille. O ui, elle y va. O ui, il y entre.
*

Ćwiczenie 3
O ui, j'ai du vin. N o n , je n'ai pas de vin.
Oui, j ’en ai. N o n , je n ’en ai pas.
O ui, je veux du café. N o n , je ne veux pas de café.
O ui, j ’en veux. N o n , je n ’en veux pas.
Oui, je bois du lait. N o n , je ne bois pas de lait.
Oui, j'en bois. N o n , je n'en bois pas.

Ćwiczenie 4
N o n , je n ’y vais pas. N o n , ils n’y sont pas. N o n , il n’y habite pas. N o n , je n’y travaille
pas. N o n , elle n’y va pas. N o n , il n’y entre pas.

L E K C J A 29

Ćwiczenie 1
Il veut acheter un paquet de G a u lo ises et deux boîtes d'allumettes. N o n , il ne fum e pas
de cigarettes américaines. Il veut acheter des cigarettes américaines pour sa fem m e. Il
fum e des G au lo ises. N o n , ils n'aiment pas le tabac américain. Il ne veut pas acheter du
tabac gris parce que sa fem m e ne supporte pas l ’o d e u r du tabac gris (elle n'en supporte
pas l'odeur).

Ćwiczenie 2
Américain — américaine; fidèle — fid èle;cap ricieu x— capricieuse; j o l i — jolie; excellent —
excellente; beau — belle; gris — grise.

405
Ćwiczenie 3
U n e jolie cham bre. U n e large bouche. U n e grande école. Marie est paresseuse. Elle est
heureuse. U n e b o n n e mère. U n e grosse chienne. U n e petite fille.

Ćwiczenie 4
T u as des yeux bleus. C ’est un grand plaisir pour moi. Je me lave avec de l'eau chaude.
J’aim e b e a u c o u p cc petit pays. Elle a un visage rond. N o u s a v o n s b eau cou p de bons amis.
Je fum e des cigarettes de marque française. D a n s cette région il y a b eaucoup de jolies
m aisons. Je lis m aintenant un livre intéressant. Elles ont de belles robes.

LEK C JA 30
Ćwiczenie I
Elle vient du bureau d e poste. Elle a en v o y é une lettre à ses parents et elle a téléphoné
à André. C ’est André qui va venir c e soir chez. elle. C'est un ami de S ophie et de Monique.
N o n , il ne travaille pas ce soir. Elle ne peut pas aller faire les courses a vec S op h ie parce
qu'elle a un cours à la So rb o n n e. C e soir, elle organise ch ez elle un bridge.

Ćwiczenie 2
Ce soir, j'ai jo u é au bridge. J’ai montré m a m a iso n à m es amis. J'ai acheté une brioche.
J'ai eu un cou rs à la Sorbonn e. N o u s a v o n s envoyé une lettre à n o s parents. Tu as té­
léphoné à A n dré. Je v ou s ai a c c o m p a g n és à la poste. 11 a travaillé ce soir. N o u s avons eu
d e s invités.

Ćwiczenie 3
O ui, j'ai acheté une pipe. O ui, j'ai téléphoné à m es parents. (Oui, je leur ai téléphoné).
O ui. je leur ai m ontré ma m aison. O ui, j'ai travaillé cc m atin. Oui, j ’ai été au cinéma
hier soir.

L E K C J A 31
Ćwiczenie 1
N o n . il n ’a pas bien dormi cette nuit. N o n . il ne sc lèvera pas aujourd’hui. 11 a mal à la
tête. N o n , il n'a pas mal au ventre. Il a pris froid parce qu'il s'est prom ené malgré le mau­
vais tem ps. Il devra garder le lit pendant d eux o u trois jours. Il reviendra le voir vendredi
prochain.

Ćwiczenie 2
Je suis arrivé à l'école à n e u f heures. Je suis entré en classe. J'ai étu d ié le français jusqu’à
midi. Ensuite je suis rentré à la m aison. J’ai déjeuné et ensuite j'ai lu m o n journal. Je me
suis c o u c h é à dix heures du soir.
•
Ćwiczenie 3
Elle est arrivée à l’é cole à n e u f heures. Elle est entrée en classe. Elle a étudié le français
jusqu'à midi. Ensuite elle est rentrée à la m aison. Elle a déjeuné et ensuite elle a lu son
journal. Elle s’est co u c h é e à dix heures du soir.

Ćwiczenie 4
J’ai mal à la tête. T u as mal à l’estom ac. N o u s a v o n s mal a u x reins. V o u s ’a v e z mal au
ventre. Ils o n t mal aux dents. Elle a mal au pied.

406
 L E K C J A 32
Ćwiczenie 1
André n’est pas un ami de Pierre. Cc n’est pas un m édicam ent. Cc n'est pas Monsieur
Vernet. N o n , il ne travaille pas beau cou p . Sophie ne télép h on e pas. Elle n'aime pas
danser. Il ne veut pas apprendre l'allemand.

Ćwiczenie 2
O ui, il est m alade. Il est c o u c h é depuis deux jours. Il est m alade, parce qu'il a pris froid.
11 pleut depuis un m ois. O ui, il est très facile de s'enrhumer quand il fait mauvais temps.
L’o r d o n n an ce est rédigée par le docteur Grégoire. Elle sera préparée dans un instant.

Ćwiczenie 3
Q uand il pleut, il est facile de prendre fio id . M a s œ u r a pris froid. Je vais revenir dans
un instant. Elle a toujours de la chance. J'ai d e la fièvre, parce que j'ai pris froid. Je n'ai
pas de chance. Et vous, c o m m e n t v ou s p o r tez -v o u s? Je me porte bien.

L E K C J A 33
Ćwiczenie 1
Jean et Paul sont plus petits q u e Pierre. Paul est aussi grand que Jean. N o n , Paul n'est
pas plus grand q u e Jean, il est aussi grand q u e Jean. N o n , Pierre n'est pas m oins grand
que Jean, il est plus grand que Jean.

Ćwiczenie 2
Suzanne est plus jeu n e que Pierre. M m e Vernet est m o in s grande que M. Vernet. Le crayon
est plus long que la craie. La T ou r Eiffel est plus haute q u e les m aisons. Le vin est meilleur
que Peau.

Ćwiczenie 3
M ontons-y! Restez-y! A rrêtons-nous-y! Allez-y! C ourons-y! Cherchez-y votre valise!

Ćwiczenie 4
N ’y m o n to n s pas! N 'y restez pas! xNe nous y arrêtons pas! N ’y allez pas! N ’y courons
pas! N ’y cherchez pas votre valise!

L E K C J A 34
Ćwiczenie 1
Elle lui sert une tasse de thé. Elle prend du citron. Elle n ’aim e le thé ni trop fort ni trop
léger (albo: Elle n'aime pas le thé trop fort ni trop léger). N o n , elle n'aime pas le thé
sucré. Oui, la gourm andise est un péché.

Ćwiczenie 2
Q u e sert M a d a m e D u ran d à M a d a m e D u p o n t ? Prend-elle du lait o u du citron ? A im e-t-elle
le thé fort ou léger? A im e-t-c llc le thé bien sucré? La gourm andise est-elle un péché?

Ćwiczenie 3
Ce guide-ci est plus co m p le t q u e celui-là.
Cette liste-ci est plus lo n gu e q u e celle-là.
Cette rue-ci est plus étroite que celle-là.

407
C e m on u m en t-ci est p lu s beau q u e celui-là.
C e rom an-ci est plus intéressant que celui-là.
C e cadeau-ci est plus distingué q u e celui-là.

Ćwiczenie 4
C es guides-ci sont plus c o m p le ts q u e ceux-là.
C es listes-ci sont plus lon g u es q u e celles-là.
C es rues-ci sont plus étroites que celles-là.
Ces m on u m en ts-ci sont plus beaux que ceux-là.
C e s rom ans-ci sont plus intéressants que ceux-là.
C es cad eau x -ci sont plus distingués q u e ceux-là.

Ćwiczenie 5
C e guide-ci est m o in s co m p le t q u e celui-là.
C ette liste-ci est m o in s longue q u e celle-là.
C ette rue-ci est m o in s étroite que celle-là.
C e m on u m en t-ci est m o in s beau q u e celui-là.
Ce rom an-ci est m o in s intéressant que celui-là.
C e cadeau-ci est m oins distingué que celui-là.

L E K C J A 35

Ćwiczenie 1
Le coifîeur c o u p e les ch ev eu x à M onsieur D u p o n t. N o n , il ne veut pas d e shampooing.
M a d am e D u p o n t désire un sh a m p o o in g et une permanente. N o n , elle ne veut pas sc
faire une teinture. O ui, ils sécheront vite. Ils sécheront vite grâce au séchoir électrique.

Ćwiczenie 2
C e livre est à lui. Ce cheval est à m oi. Ce ballon est à eux. Cette robe est à elle. Cet enfant
est à lui (albo à elle).

Ćwiczenie 3
a) D o n n e z - m o i ce cheval. D on n ez-leu r ce ballon. D o n n e z -lu i cette robe. Donnez-lui
cet enfant.
b) N e m e d o n n e z pas ce cheval. N e leur d o n n e z pas ce ballon. N e lui d o n n e z pas cette
robe. N e lui d o n n e z pas cet enfant.

Ćwiczenie 4
Derrière notre m aison, il y a un petit jardin. T ournez à gauche, s’il vo u s plaît. Au-dessus
de ma table, il y a une lampe. N ’allez pas trop loin. Votre chien est c o u c h é s o u s la chaise.
N o u s habitons au premier étage; a u -d e sso u s de nous, il y a un rez-de-chaussée. Ce n'est
pas loin, c'est tout près.

L E K C J A 36

Ćwiczenie 1
Elle entre dans un m agasin d e produits de beauté. Elle achète une crèm e pour les peaux
sèches. Elle coû te trente francs. O ui, c ’est une crèm e de bonne qualité. On l’applique sur
la peau à l'aide des doigts. N o n , il ne connaît pas le go û t de Sophie. O ui, elle aim e plaire.

408
Ćwiczenie 2
Froidem ent, ch au d em en t, vraiment, jolim ent, exactem ent, gaiement.

Ćwiczenie 3
a) A id e z -m o i à écrire cette lettre. A idez-le à faire ce devoir. A id e z -n o u s à com pter les
cartes. A idez-les à faire les achats.
b) N e m 'aidez pas à écrire cette lettre. N e l ’aidez pas à faire ce devoir. N e nous aidez
pas à c o m p ter les cartes. N e les aidez pas à faire les achats.

Ćwiczenie 4
L’eau est m eilleure q u e le vin. L ’a vio n est plus rapide que l’au to . Les hom m es sont
m oins capricieux que les fem m es. Il est le plus intelligent de toute la classe. Monsieur
Vernet est très plaisant. Je resterai ici le plus lo n gtem p s possible. Je vo u s montrerai
tout c e qu'il y a de meilleur d a n s cette ville. Cet article est d ’une très bonne qualité.
Je lui ai d o n n é m o n veston à nettoyer.

L E K C J A 37

Ćwiczenie 1
Elle veut m onter au so m m e t de la T o u r Eiffel. C'est Jacques qui la conduira au somm et
de la T ou r Eiffel. II va visiter la librairie H achette. Ils iront à Reim s par le train. Il ne veut
pas aller à R e im s à bicyclette parce q u e c'est trop fatigant. Oui, ils iront à Reim s quand
m ê m e . O ui, elle sera fatigante

Ćwiczenie 2
Si tu m'écris, je te répondrai. S ’il fait b eau , je sortirai en ville. S'il pleut, nous resterons
à la m aison. Si j ’ai le tem ps, je voyagerai. Si tu vas avec m oi, tu seras fatigué.

Ćwiczenie 3
O ui, je trouve q u ’il est beau. O ui, je pense q u ’elle en est contente. O ui, je crois q u ’elle
sera fatigante. O ui, j ’ai constaté qu'elle est bonne.

Ćwiczenie 4
T ro u v ez-vou s que Pierre est beau? P en sez-vo u s que M a d a m e Vernet est contente de ses
en fan ts? C ro y e z -v o u s que cette excursion sera fatigante? A v e z -v o u s constaté que cette
crèm e est b o n n e?

L E K C J A 38

Ćwiczenie 1
La T ou r Eiffel a la form e d ’un A majuscule. D u haut de la T our Eiffel, o n voit tout Paris.
Elle a été construite en 1889. Sa construction a duré deux ans. N o n , cc n'est pas le plus
haut m on u m en t du m o n d e. C ’est un gratte-ciel de N ew York qui est le plus haut m o n u ­
ment du m on d e. D u haut de la T ou r Eiffel, les a u to s ressemblent à des jouets.

Ćwiczenie 2
S'il pleut, je resterai à la m aison. Cette vue est si jolie. Tu n'aimes pas cette crème. - Mais
si, je l’aim e bea u co u p . La T our Eiffel est très haute. A u pied de ce m o n u m en t, coule
la Seine. N o u s n o u s trou vo n s au centre de Paris. A u loin s’étend le C h am p de Mars.

409
D é p ê c h o n s -n o u s , si n o u s ne v o u lo n s pas être en retard. D u haut de la Tour Eiffel, o n voit
tou t Paris. J’a im e m e prom ener au pied de la T o u r Eiffel.

Ćwiczenie 3
Si tu veux, n o u s irons au cin ém a. S'il vient, elles seront contentes. Si n o u s travaillons,
n o u s a u r o n s b e a u c o u p d ’argent. Si je suis sage, j ’aurai une récom pense. Si vous prenez
votre lait, votre mère vou s donnera du c h o c o la t. S'il fait froid, elles resteront à la maison.
Si tu ne respectes pas la loi, tu auras des ennuis.

LEK C JA 39
Ćwiczenie 1
J’étais e n retard. Tu étais conten t. J’écrivais une lettre. Les eaux de la Seine avaient la
couleur du ciel. Je ne disais pas ça. Je voyageais en c o m p a g n ie de m on am i. Q u ’est-ce
q u e tu faisais ce m a tin ? Je voulais lire cette lettre. N o u s lisions des journaux. Sa lettre
était peu intéressante. Il fallait travailler beaucoup.

Ćwiczenie 2
Q u a n d je suis rentré, tu écrivais une lettre. Q uand v o u s êtes venu, je travaillais dans mon
bureau. Q u a n d n o u s s o m m e s arrivés, vou s n ’étiez pas là. Q uand le téléphone a sonné,
elle lisait.

Ćwiczenie 3
Lille écrit a ses a m is de P ologn e. Llle a fait la connaissan ce dans le train d'un professeur
français et d'un journaliste anglais. Pendant le vo yage, Jacques fumait la pipe el lisait
les journaux. Pendant ce tem ps, Sophie regardait la cam p ag n e. Elle est à Paris depuis
un mois.

Ćwiczenie 4
A qui est-cc que S o p h ie écrit? D e qui est-ce q u e l l e a fait la con n a issan ce dans le train?

Ćwiczenie 5
U w a ż a m , że nie pracujecie dosyć. C o robicie dziś w ieczorem ? T o właśnie Walentynę
sp o ty k a m na ulicy. S ą d zę, żc wasi rodzice są z was z a d o w o le n i. O to interesujący film,
który ch cę zo baczyć. W iem , że m ów icie po francusku.

L E K C J A 40
Ćwiczenie 1
Ils seront à R e im s dans d eux heures. N o n , ils ne s’arrêteront pas lon gtem p s à Château-
-Thierry. On le sèm e en a u to m n e . Elles se font au printemps. Elle la verra en rose.

Ćwiczenie 2
Com m ent m o n to n s - n o u s ? Où ran g eon s-n ou s nos affaires? Q uand partons-nous?
C o m m e n t r o u lo n s-n o u s? C o m b ie n d e tem ps y resterons-nous?

Ćwiczenie 3
C o m m e n t est-ce q u e n o u s m o n to n s ? Où est-cc que n o u s rangeons nos affaires? Quand
e st-ce q u e n o u s partons? C o m m en t est-ce q u e n o u s rou lo n s? C o m b ie n de tem ps est-ce
q u e n o u s y resterons?

410
Ćwiczenie 4
N o u s serons à Varsovie dans d eux heures. Il part dans d eux jours. V ou s partirez d'ici
dans trois semaines. D a n s un mois, je serai c h e z vous. D a n s c o m b ie n de jours ce travail
sera-t-il fini? Je rentre dans le pays dans un mois.

LEK C JA 41
Ćwiczenie 1
Château-Thierry se trouve à peu près à soixante-dix kilomètres de Reims. On peut y vi­
siter la m aison o ù est né La Fontaine. N o s am is ne sont pas allés la voir parce qu'ils
n ’avaient pas le temps.

Ćwiczenie 2
Sur le C h a m p de Mars il y a b ea u cou p de m on d e. J’aim e b ea u cou p les fables de La F o n ­
taine. N o u s so m m e s très heureux de v o u s voir. Tu marches très lentement.

Ćwiczenie 3
Sur le C h a m p de Mars il y a tant de m on d e! J’aim e tant les fables de La Fontaine. N o u s
s o m m e s si heureux de vous voir. Tu marches si lentement.

L E K C J A 42
Ćwiczenie 1
Tu lis bien. Tu ne lis pas bien. Tu as bien écrit c elte lettre. Tu n ’as pas bien écrit cette
lettre. Il faut bien travailler. T u d o is pouvoir bien parler français.

Ć wiczenie 2
Ils lisent mal. Ils n'écrivent pas mal. Ils n’o n t pas mal écrit cette lettre. Ils n’ont pas mal
chanté cette c h a n so n . Il ne faut pas mal écrire. Us ne doivent pas mal écrire.

Ćwiczenie 3
a) C'est hier soir q u e je m e prom enais à pied dans les rues de R eim s. C ’est à pied que
je me prom enais hier soir d a n s les rues d e Reims. C'est d a n s les rues d e R eim s que
je m e prom enais hier soir.
b) C ’est hier q u e n o u s so m m e s allés à R eim s avec nos amis. C ’est â R eim s que nous
s o m m e s allés hier avec n o s amis. C ’est avec nos am is q u e n o u s so m m e s allés hier
à R eim s.

Ćwiczenie 4
La cathédrale de R eim s a été brûlée en partie pendant la guerre de d ix -n e u f cent qua­
t o r z e — d ix -n e u f cent dix-huit. D a n s les pierres et les sculptures qui décorent cette
cathédrale, on peut lire l’histoire de cc m onum en t. On appelle le «Sourire de Reim s» l’ange
de pierre qui sourit. Le beau vient d u c œ u r et de l’esprit. N o n , les m oyen s ne jouent pas
un rôle de premier ordre dans l’architecture; ils ne jouent q u ’un rôle d e deuxièm e ordre.

Ćwiczenie 5
N o u s s o m m e s a ccom p agn és par une guide. C e groupe a été rejoint par n ou s. La cathédrale
a été d ém o lie par l’ennem i. C e m onum en t est décoré par des sculptures. Cet ange en pierre
a été appelé le «Sourire d e R eim s» par les habitants. C es p h o to s ont été faites par toi.
La cathédrale sera visitée par eux.

411
 L E K C J A 43
Ćwiczenie I
Elle me d e m a n d e d ’aller c h e z elle. On me défend de lire ce livre. On m ’a défendu d ’aller
voir ce film. On lui a conseillé d'aller visiter ce m usée. On nous a permis de rendre visite
au m alade. On lui a o rd o n n é de quitter la ville. V ou s m ’avez d em a n d é de vo u s accom ­
pagner.

Ćwiczenie 2
Paris est une très grande ville. Paris est la plus grande des villes. C ’est un très bon guide.
C'est le meilleur des guides. Le Louvre est un très grand palais. Le Louvre est le plus
grand des palais. C'est un très vieux pont de Paris. C'est le plus vieux des ponts de Paris.

Ćwiczenie 3
O ui. j ’y habite. O ui, j ’y suis allé hier. Oui, j ’y suis m onté. O ui, j ’y étais l’année dernière.
<r

Ćwiczenie 4
Ce sont: Le Louvre, l’Arc de T riom p he de l’Etoile, le Pont N e u f, le Palais de l'Institut
et le Panthéon. C ’est un des plus grands palais du m o n d e et le plus grand m u sée de France.
Le plus vieux pont d e Paris s'appelle Pont N e u f. L’A ca d ém ie Française siège dans le
Palais de l'Institut. Les grands h o m m e s de France sont enterrés au Panthéon, sur la
m ontagn e Sainte-G eneviéve. On vient y chercher des ch a n so n s, des spectacles et des
plaisirs.

LE K C JA 44
Ćwiczenie 1
Pars sans te retourner. Travaille sans faire du bruit. Je te parlerai sans te cacher la vérité.
Je v o u s montrerai to u s ces m o n u m en ts sans vo u s donner des explications. Lis-m oi la
page des sports sans tarder davantage.

Ćwiczenie 2
V ous ne p o u v e z pas rester ici. Ils ne veulent pas parler à A ndré. On ne le laisse pas parler.
N o u s ne désirons pas v o u s voir. Tu n ’a im es pas te prom ener à pied.

Ćwiczenie 3
P o u v ez-v o u s rester ici? Veulent-ils parler à A n d ré? Le laissc-t-on parler? Désirons-nous
vo u s voir? A im es-tu te promener à pied?

Ćwiczenie 4
O ui, j'aim e b ea u cou p les sports. O ui, il est très intéressant. O ui, elle m ’intéresse beaucoup.
O ui, j'aim e b e a u c o u p les m ots croisés. O ui, elle est très intéressante.

LE K C JA 45

Ćwiczenie 1
C ’est à la gare de l’Est q u ’arrivent les trains venant d ’Autriche. C'est à la gare de Lyon
q u ’o n prend le train pour l’A friq u e du N ord . C'est de la gare d'Austerlitz q u ’o n part
pour l'F.spagne. C'est à la gare du N o r d q u e les voyageurs qui vont en Angleterre prennent
le train. C ’est d a n s les w a g o n s de première classe q u ’il y a six voyageurs par compartiment.

412
Ć w iczenie 2
Où leurs parents habitent-ils? A qu o i pense-t-il? D e quoi parlent-elles? D 'où arrive-t-il?

Ć w iczenie 3
C ’est en P o logne que leurs parents habitent. C ’est à sa patrie qu'il pense. C'est de leurs
dernières vacances qu’elles parlent. C ’est de France qu il arrive.

Ć w iczenie 4
O ui, ils voyagent beau co u p . On s'embrasse b eaucoup sur les quais des gares parce qu'on
sait que «Partir c ’est mourir un peu». Oui, ils sont très rapides. F.n France, les trains
o n t deux classes.

Ć w iczenie 5
J'habite en P o lo g n e. M a sœ ur a passé les v a c a n c e s en G rande-B retagne. V o u s a v e /
visité b eaucoup de villes aux Etats-U nis. En France, il y a b eaucoup de jolies femmes.
M o n frère a été en v o y é au C a n a d a c o m m e journaliste. U n de m es am is a passé quelques
jours au Japon.

Ć w iczenie 6
C ’est la gare o ù arrivent les trains venant d ’Autriche. Voici un portefeuille contenant
deux mille francs. Je vois des a u to s allant à Paris. N o u s suivons une route serpentant
entre les blés. Voici un objet provenant de l'espace interplanétaire. J'entends le bruit
d ’une voiture roulant au loin. La c o u r est pleine de garçons jouant au football.

L E K C J A 46
Ćwiczenie 1
Oui, dans le métro, il y a b eaucoup de m onde. N o n , il n'y fait pas froid, il y fait chaud.
N o n , on ne peut pas y fumer. C h aque rame c o m p te cinq w a g o n s: quatre w agons de
deuxièm e classe et un w a g o n de première classe. N o n , le métro de Paris n ’est pas aussi
profond q u e celui de M o sco u . Il c o m p te à peu près 300 stations (il en com pte 300).
Il transporte 4 millions d e voyageurs par jour (il en transporte 4 millions). N o n , à Paris,
il n’y a pas de tramways (n o n , il n’y en a pas à Paris). N o n , le métro n’est pas leur unique
m o y en de transport; les Parisiens se rendent aussi bien au travail en au to b u s, en voiture,
à vélo et m êm e à pied.

Ćwiczenie 2
N o u s p ou v o n s rester ici; c ’est permis. N o u s d ev o n s travailler; c ’est nécessaire. N o u s
p ouvon s y aller à vélo; c ’est possible. N o u s ne p o u v o n s pas y aller à vélo; ce n’est pas
possible. N o u s ne p o u v o n s pas visiter cette fabrique; c ’est interdit. N o u s ne pouvons pas
n o u s arrêter ici; c ’est interdit.

Ć w iczenie 3
Je m e suis levé tard. Se lave-t-elle avec de l’eau froide? Installe-toi ici. N e nous arrêtons
pas. A rrêtons-nous ici. 11 faut se lever tôt. Elles se sont réveillées à 6 heures.

Ćwiczenie 4
Quel temps fait-il au jourd’hu i? A u jo u rd ’hui, il pleut et il fait hum ide. En hiver, il neige.
Fera-t-il chaud d em a in ? Q uand il fait froid, je reste à la m aison. Quelle heure est-il
m aintenant? Il est minuit. Il faut être poli envers tous.

413
 L E K C J A 47
Ćwiczenie 1
Il est allô à L yon pour assister au Festival d'Art Dramatique. C'est le jeu des comédiens
qui l’a enchanté au Festival d'Art D ram atique. Il a vu la pièce: « U n meurtre dans la
cathédrale». Elle n’est pas allée à l'Opéra parce q u 'on doit louer les places une semaine
d'avance. Elle a visité toutes les exp o sition s d'art ouvertes à Paris. O ui, la peinture l'in­
téresse b e a u c o u p . Ils aim ent Paris parce qu'ils y trouvent une a m bian ce favorable à l’épa­
n ou issem ent de leurs talents.

Ć w iczenie 2
La France est habitée par les Français. Les co m éd ien s sont app la u d is par les spectateurs.
Les étu d ian ts sont interrogés par le professeur. Je suis enchanté par le jeu des acteurs.
T o u te s les ex p o sitio n s sont visitées par moi.

Ć w iczenie 3
Le professeur t’interroge. Les étudiants lisent ce livre. U n e am ie appelle Soph ie. Sophie
invite André à une grande prom enade. Les touristes visitent b eaucoup de provinces
françaises.

Ć w iczen ie 4
Pierre n'est ni beau, ni laid. Je ne suis ni triste ni gai. Ils ne savent ni travailler ni sc reposer.
Cette m a iso n n ’est ni à vendre ni à louer.

L E K C J A 48
Ćwiczenie 1
Il a remarqué en vitrine un ouvrage sur le X I X e siècle français. O ui, il lui plait. Le volume
sc divise en cinq chapitres. Ce sont des illustrations en polychrom ie qui accompagnent
le texte. II a besoin d ’un guide touristique.

Ć w iczenie 2
J'ai acheté quelques livres. J’ai remarqué en vitrine plusieurs livres intéressants. Certains
élèves ne travaillent pas bien. C h aque h o m m e est mortel. Le professeur parle à tous les
élèves.

Ć w iczenie 3
G eo r g e s n ’est pas pressé, moi non plus. G eo rg es ni m oi, n o u s ne s o m m e s pas pressés.
Cc livre n’est pas intéressant, celui-là non plus. Ce livre-ci ni cc livre-là ne sont pas
intéressants.

Ć w iczenie 4
J ’ai acheté plusieurs livres pour André. Certains enfants lisent b ea u c o u p . C haque jeune
tille a im e plaire. Cet appartement se c o m p o s e de plusieurs pièces. Je ne c o n n a is aucune
Parisienne. II faut profiter de c h a q u e instant.

L E K C J A 49
Ć w iczenie 1
Il vient d'acheter le dernier num éro de «La Sem aine de Paris». Ils vont voir « L ’Histoire
de James D e a n » . Les fauteuils d ’orchestre sont à quinze francs. O ui, ils sont plus chers

414
que les fauteuils de balcon. N o n , il ne reste que des places sur le côté. Le spectacle finit
à o n z e heures trente.

Ć w iczenie 2
N o u s ven o n s d ’écouter la leçon de français. A n d ré vient d ’acheter deux billets. Vous
venez d ’écouter la radio. N o s am is viennent de sortir de la m aison. Je viens de voir un
beau film. V o u s venez de feuilleter un livre. Ils viennent de passer à la caisse. N o u s venons
de finir notre travail.

Ć w iczenie 3
D ites-m o i si l’on d o n n e un nou v ea u film. D ites-m o i s ’il v o u s reste encore deux places.
D ites-m oi si « L ’Histoire de Jam es D e a n » v o u s intéresse. D ites-m o i si vous avez acheté
le dernier num éro. D ite s -m o i si v o u s a v ez vu ce film. D it e s - m o i s’ils connaissent cette
revue. D ites-m o i si elle préfère les fauteuils d'orchestre.

Ćwiczenie 4
A qui p e n sez-v ou s? ( A qui est-ce que v o u s pensez?) Q u ’est-ce qui v o u s plaît? Q u’est-ce
qui vous est arrivé? Q u e v o u le z-v o u s dire? (Q u ’est-ce que v o u s voulez dire?) Voulez-vous
rester ici? (Est-ce que v o u s v o u le z rester ici?) Y a-t-il encore des places libres? (Est-ce
qu'il y a encore des places libres?) Q u and partez-vous? (Q uan d est-ce que vous partez?)
Que v o u lez-v o u s visiter? ( Q u ’est-ce q u e v o u s v o u lez visiter)?

L E K C J A 50

Ćwiczenie 1
On d o n n e au cin ém a un docum entaire sur les satellites artificiels. O ui, il y a beaucoup
de m o n d e au cin ém a. Elle veut changer de place parce qu'une d a m e qui est assise devant
elle a un ch a p e a u si haut et si large q u ’il l ’e m p êch e d e voir l’écran.

Ćwiczenie 2
Il arrive en courant. N o u s revenons en chantant. V o u s apprenez le français en travaillant
beaucoup. T u fais plaisir à tes parents en étudian t le français. U rentre en souriant.

Ćwiczenie 3
Je travaille avant de sortir. Je m e lave avant de m ’habiller. Je m ange avant de com m encer
mon travail. Je fu m e une cigarette avant de m e lever. Je bois une tasse de thé avant de
me coucher.

Ćwiczenie 4
Il est to m b é en courant. R év eillez-m oi en frappant à ma porte. Il est rentré en chantant.
N o u s apprenons le français en travaillant beau co u p . Il répond en regardant le professeur.
Tu souriais en passant devant m o i. Je l'ai vu en sortant de la m aison. Je m e suis cassé
la ja m b e en courant.

Ćwiczenie 5
U court si rapidement q u e je ne peux pas le suivre. Ils sont si paresseux qu'ils ne veulent
même pas parler avec nous. Le vent est si fort q u e je ne peux pas avancer. Le bruit est
si fort q u e personne ne peut dormir. Il est si m échant qu'il n ’a aucun ami. Il fait si sombre

415
q u ’il est dangereux de quitter la m aison. Il fait si froid que nous s o m m e s obligés de
porter des vêtem ents chauds.

L E K C J A 51
Ć w iczenie 1
B ea u co u p dc Parisiens se rendent au travail en au to b u s. Les voyageurs montent dans
l'autobus suivant l’ordre des num éros. Les invalides et les mères qui portent un bébé
o n t la priorité. Oui. l’a u to b u s est plus c o m m o d e q u e le métro. Q uand l'autobus arrive
à la station, le receveur appelle les numéros.

Ć w iczenie 2
S'il faisait beau, je sortirais. S ’il ne faisait pas beau, n o u s resterions à la m aison. S’ils
ne sortaient pas, ils finiraient leur travail. Si n o u s étio n s en vacances, n o u s ferions de
belles prom en ades. Si tu avais un bébé, tu aurais la priorité. S'il faisait beau nous
resterions debout sur la plate-form e de l'autobus et n o u s pourrions m ieux voir la ville.

Ć w iczenie 3
Si v o u s parliez trop vite, personne ne v o u s comprendrait. Si tu avais de l'argent, tu serais
content. S'il partait en vacances, il serait heureux. Si tu sortais, je t’accompagnerais.
Si tu avais un bébé, tu aurais la priorité. Si v o u s étiez fatigué, v o u s v o u s reposeriez.

L E K C J A 52
Ć w iczenie 1
L’éco le d e français p our les étrangers se trouve Boulevard Raspail. Les étrangers y étudient
la langue selon les m éth o d e s les plus m odernes. On organise à leur intention des confé­
rences, des prom enades, des représentations, etc. Pour s ’inscrire à cette école, les candidats
doivent sc présenter avec leur passeport et une p h o to ; ensuite, ils doivent passer un
exam en.

Ć w iczenie 2
Si tu m ’écris, je te répondrai. S'il fait beau, je sortirai en ville. S ’il pleut, n o u s resterons
à la m aison. Si j'ai le tem ps, je voyagerai. Si je suis fatigué, je m e reposerai.

Ć w iczenie 3
N o u s saurons parler français dans un an. N o u s partirons en vacances dans trois mois.
N o u s fêterons le Premier Mai dans 25 jours.

Ćwiczenie 4
Je serai chez toi dans dix m inutes. D a n s quelques jours, Sophie partira pour la France.
Q u'est-ce q u e v o u s a v ez dans cette valise? ( Q u ’avez-v o u s dans cette valise?) Passons sur
le quai. A quelle heure se ro n s-n ou s à Paris? N o u s serons à Paris dans deux heures. Je
veux voyager en avion. J’habite à Varsovie, en P o lo g n e. S o p h ie habite avec son frère.
Il faut m anger pour vivre et non pas vivre pour manger.

L E K C J A 53
Ćwiczenie I
Il faut que tu aies le temps. Il faut que v o u s écoutiez. Il faut qu'il soit sage. Il faut que
tu écrives. Il faut q u e n o u s n o u s aim ions. Il faut q u e v o u s lui présentiez vos vœux. I!

416
faut que tu sois le meilleur des maris. II faut que v o u s veniez avec m oi. 11 faut que je vous
embrasse.

Ćwiczenie 2
Il faut que v o u s soy ez cou rageux. Il faut que tu aies des cadeaux pour les enfants. Il faut
q u e tu m e d o n n es de l’argent. Il faut que tu lui apportes un ca d ea u . Il faut qu'ils soient
gentils.

Ćwiczenie 3
N o n , il n ’y songeait pas. Elle fêtera son anniversaire demain. Lille aura soixante-dix ans.
N o n , elle n'en a pas assez. ( N o n , elle n'a pas assez d ’argent pour les cadeaux). Elle a be­
soin de 150 francs.

L E K C J A 54

Ć w iczenie 1
Il est peintre. Elle s’appelle Jeanne. Q u a n d la fem m e n'est pas bon n e ménagère, il faut
q u e le mari fasse des écon o m ies. Il ne lui reste que trente francs. Elle lui reproche d'être
trop indépendant. Il lui reproche d e se mêler de ses affaires. Il lui donn e cent francs.

Ć w iczenie 2
Il faut que n o u s partions. Il faut qu'ils aillent avec moi au ciném a. II faut que v o u s lui
répondiez. Il faut q u ’il m e dise son nom . Il faut q u e tu puisses travailler en paix.

Ć w iczenie 3
Il ne travaille plus. Elle n'a q u e 20 ans. Us n'ont plus d'amis. Je ne reviendrai que le len­
dem ain. N o u s n'avons q u e des amis. 11 n'y a plus de lo u p s dans les forêts. N o u s n’avons
que vingt francs. Il ne reste q u ’un pas à faire. Je n'ai rien d'autre.

L E K C J A 55
Ć w iczenie 1
L'avion part pour Varsovie à 9 h. 15. N o n , il n'y en a pas. ( N o n , il n'y a pas de places
libres pour m ardi.) Il faut s'y présenter à 7 h. 55. Il y atterrira à 15 h. 50.

Ć w iczenie 2
Il est huit heures quinze (huit heures et quart). Il est n e u f heures trente (neuf heures et
dem ie). U est dix heures vingt. Il est midi m o in s vingt. II est trois heures moins quinze
(m oins le quart). Il est sept heures cinq. Il est treize heures dix. Il est seize heures c in ­
quante-cinq. Il est midi. Il est minuit. Il est dix-huit heures vingt. Il est d ix -n eu f heures
vingt-cinq.

Ć w iczenie 3
J’irai à R eim s à bicyclette. Je n'ai jam ais voyagé en avion. J’irai à Paris par le train
o u en voiture. J'aime b ea u co u p me promener à pied.

Ć w iczenie 4
N o u s partons pour la France. Est-cc que j ’aurai la correspond ance p our Bordeaux?Cet
avion part pour Varsovie. U n e place pour ce soir, s’il v o u s plaît. U n e place pour mardi,
s’il vous plaît. J ’ai acheté ce b o u q u et de fleurs pour ma belle-mère.

14 — M ó w im y po f r a n c u s k u 417
 L E K C J A 56
Ćwiczenie 1
File a quatre kilos d ’cxcédent de bagages. Ils sont priés d e se présenter devant l’entrée.
A. Il fait sept cents kilom ètres à l’heure. N o n , elle ne supporte pas bien les voyages en
avion.

Ć w iczenie 2
V o u s a i l e / la prendre. N o u s allons les peser. V ous allez le payer. Tu vas la placer dans le
filet. On va l’annoncer. Ils vont les attacher. Elle va l'éteindre.

Ćwiczenie 3
Travaillez bien pour que v o s parents soient contents de vous. D é p ê c h e z -v o u s pour que
ce travail soit fini ce soir. A tten d ez jusqu'à ce q u ’il revienne. Je te d o n n e 14 francs pour
q u e tu puisses aller au ciném a.

Ćwiczenie 4
Je ferai tout pour q u e tu sois heureuse. Le père travaille afin que ses enfants aient du pain.
Reste c h e z toi jusqu'à ce que nous t'appelions. Bavardons un peu en attendant que le
dîner soit servi. V o u s ne partirez pas avant que nous ne g o û tio n s ce vin. Je parle lente­
m ent pour que v o u s puissiez me com prendre.

L E K C J A 57
Ćwiczenie 1
On peut y voir de belles forêts. On peut y visiter les anciens m o n u m en ts de R om e, de
Venise et de M ilan. O n peut y admirer des paysages très variés. On peut y visiter des
m o n u m en ts historiques. O ui, o n peut y voir b ea u co u p de choses. O ui, on y trouve
b ea u cou p de m o num en ts.

Ć w iczenie 2
Visiter la France c'était votre rêve. V o u s d e v e z être heureux d'avoir pu enfin le réaliser.
Après un séjour de trois m ois, vous devez bien connaître ce pays.

Ćwiczenie 3
Les élèves ont été interrogés par le professeur. Les bagages ont été pesés par l'employé.
La leçon a été apprise par to u s les élèves. La question a été com prise par tout le monde.
Le vol a été a n n o n c é par lui. Ce problèm e m'a été expliqué par elle. Ce m usée a été
visité par eux. T o u te s les provinces de ce pays ont été visitées par m oi. Il a été séduit par
la France.

C wiezenie 4
Après m ’être réveillé, je me lève. Après m'être levé, je fais ma toilette. Après avoir fait
ma toilette, je m ange. A p ic s avoir m angé, je travaille. A p rès avoir travaillé, je me repose.
A p rès avoir v o yagé, il est rentré dans son pays. A p rès avoir visité l'Italie, il ira en Grccc
et en Iran.

Ćwiczenie 5
T o jest książka, którą c z ęsto się posługuję (której często używam ). O to krajobraz, którego
ró żn o rodn ość pod ziw ia m . T o jest książka, której ilustracje lubię. O to potrawa, której

418
sm a k lubię. O to kraj, którego znam wszystkie prowincje. O to m iasto, którego wszystkie
stare zabytki zwiedziłem . T o jest prowincja, której rolnictw o bardzo szybko się rozwija.

L E K C J A 58

Ćwiczenie I
O ui, les P olonais ont depuis lon g tem p s participé à la vie française. Oui, le souvenir
de certains P olonais reste toujours vivant dans la m ém oire des Français. Us connaissent
les n o m s des P o lo n ais illustres c o m m e T h a d é e K ościu szk o , Frédéric C h op in , Jaroslav
D ą b ro w sk i, A d a m M ickiew icz et Marie C u rie-S klod ow sk a. En parlant d'A dam M ic ­
kiewicz, Victor H u g o a dit: «Parler de M ickiew icz c'est parler du beau, du juste et du
v r a i . .. » . Us sym bolisent l’amitié entre le peuple français et le peuple polonais.

Ć w iczenie 2
C'est un beau livre d o n t je me sers souvent. Voici un paysage dont j'admire la beauté.
Ce sont des vins dont j'aim e le parfum (le bouquet). Voici l'élève dont je parle. C ’est
le problèm e d o n t il s ’agit.

Ć w iczenie 3
Savez-vous s'il est heureux? S a v ez-v o u s s'ils connaissent les œuvres de cet auteur?
Savez-vous ce qu'il a lu ? Sa v ez-v o u s cc q u ’il a dit de lui? S avez-vous si c ’est un auteur
français?

Ć w iczenie 4
Le souvenir de certains reste toujours vivant. C h a cu ne veut plaire. Plusieurs sont sortis
(sorties). T o u s sont mortels. T o u te s sont belles.

L E K C JA 59

Ćwiczenie 1
C'était un vaste paysage de décom bres et de ruines. Us couchaient dans les caves ou
en plein air. Ils allaient chercher l'eau à la Vistule. Ils aiment leur ville parce qu'elle
a grandi entre leurs mains.

Ć w iczenie 2
Q uand notre père téléphonait, nous l'attendions devant la cabine téléphonique. Quand
elle entendait la sonnette, elle sc levait. Q uand il faisait beau, je ne restais pas à la maison.
Q uand nous étions en vacances, n o u s n o u s reposions. Q uand je t'appelais, qa'est-cc que
tu faisais? Q uand il faisait froid, tu ne sortais pas.

Ć w iczenie 3
Ce que j ’aime surtout, c'est m on pays. Ce que tu aimes surtout, c'est ton pays, ('e qu'il
aim e surtout, c'est son pays. C e q u e n o u s a im o n s surtout, c'est notre pays. Ce que vous
a im e z surtout, c'est votre pays. Ce qu'ils aiment surtout c'est leur pays.

Ć w iczenie 4
Ce que j'admire surtout, c'est le courage des Varsoviens. Ce qui me plait surtout, c'est
le m oral des habitants. C e qui m 'étonne surtout, c ’est votre grande résistance. Ce que
j ’ai vu, c'était un vaste paysage de ruines. C e qui reste toujours vivant dans ma mémoire.

419
c ’est le souvenir des h o m m e s qui ont donn é leur vie pour la patrie. Ce que je voudrais
voir sc renforcer, c'est l'amitié entre nos deux peuples.

LE K C JA 60

Ćwiczenie 1
Elle le trouve un peu trop étroit. Elle la trouve un peu trop collante. Il faut l'élargir parce
qu'elle est un peu trop collante. O ui, elle to m b e bien. Elle la retire d oucem en t pour
ne pas faire tom ber les épingles. Le deuxièm e essayage aura lieu le lendem ain. N o n , il
n’y aura plus d e retouches à faire.

Ć w iczenie 2
La mère fait pleurer les enfants. Le c lo w n fait rire les enfants. Le portrait de la grand-mère
fait sourire les enfants. Pierre ouvre la porte et fait entrer papa. M a m a n a fait venir
le m édecin. Le guide me fait voir un beau paysage. Il m ’a fait com p rendre cela.

Ć wiczenie 3
Je me dépêche pour ne pas être en retard. Je travaille pour ne pas m anquer d'argent.
Je prends un m édicam ent pour ne pas tousser. Je marche lentement pour ne pas me fa­
tiguer. Il boit du café pour ne pas dormir. Elle porte des vêtem ents c h a u d s pour ne pas
s'enrhumer.

Ć w iczenie 4
J'espère que ma robe sera prête pour dem ain. Je crois que le corsage est trop étroit.
J’espère q u e cette robe ne gênera pas v o s m o u vem ents. Je crois que n o u s pourrons faire
le deuxièm e essayage la sem aine prochaine.

L E K C J A 61

Ćwiczenie 1
O ui, j ’aim e les concerts de disques f N o n , je n'aime pas les concerts de disques). Non.
ils ne sont pas chers. O ui. j'ai un électrophonc. ( N o n , je n'ai pas d ’électrophonc). Oui,
il marche bien ( N o n , il ne m arche pas bien). N o n , je n ’ai pas vu cc film ( N o n , je ne l’ai
pas vu).

Ć w iczenie 2
Je suis é to n n é q u ’il y ait des parasites. N o u s s o m m e s heureux que v o u s soyez avec nous.
Je m 'étonne q u e v o u s ayez un poste très vieux. Je suis content que n o u s partions ensem­
ble. Je suis fâché q*u’il soit si paresseux. Je suis heureux q u e v o u s restiez avec moi.

Ć w iczenie 3
Cette robe, cc n'est pas celle que je préfère. J'aime ce co stum e, je n'aime pas celui que
tu a mis hier. Je n'aime pas les fem m es coquettes, surtout celles qui dépensent beaucoup
pour leurs vêtements. Voici deux cravates: prenez celle que v o u s préférez. Je voudrais
avoir une robe c o m m e celle q u e j ’ai vue à la vitrine du m agasin.

Ć w iczenie 4
T o jest człow iek z zasadam i. Skrzypce są instrumentem strunow ym . Ten kieliszek bardzo
mi się p o d o b a . Teraz ty o d p o w ia d a s z . T y lk o on się skarży. T o jest d ziew czyn a na wydaniu

420
(d o zamążpójścia). On ma swój własny styl. Czyje to są ze sz y ty ? ( D o k o g o należą te
zeszyty?) T o jest moje.

L E K C JA 62
Ćwiczenie 1
Elle voudrait passer scs vacances dans le Midi. Elle voudrait se baigner dans la mer et
jou er au ballon sur la plage. Ils font des pâtés avec un seau et une pelle. II voudrait passer
ses vacances à la m ontagn e. Elle a droit â trois semaines de c o n g é (Elle n'a droit qu'à
trois sem aines de con g é). Ils habiteront dans un petit hôtel très confortable. Llle préfère
la mer parce que la vie lui y sem ble plus calme.

Ćwiczenie 2
Je voudrais passer m es vacances au bord de la mer. N o u s pourrions vous emm ener
sur les plus hauts som m ets. Elle voudrait v o u s parler. II aimerait cela. Je ne saurais pas
faire cela. V o u s voudriez me montrer la mer.

Ćwiczenie 3
J'aime b eau coup la mer. C es m o n ta g n es sont très hautes. Il faut marcher très lentement
pour ne pas se fatiguer. Il y a là de très beaux sites. Les plages sont très gaies. Je me
repose très bien.

Ćwiczenie 4
11 sait q u e tu seras ici. — Il sait que tu as été ici. Il affirme que sa sœur travaillera bien. -
Il affirme que sa sœur a bien travaillé. N o u s s u p p o so n s que vous serez content. — N o u s
s u p p o so n s q u e vous a v ez été con ten t. V o u s dites q u ’elle n'aura q u e deux exam ens à p as­
ser. — V o u s dites qu'elle n'a eu que deux exam ens à passer. Tu oublies q u ’elle t'attendra.
Tu o u b lies q u ’elle t'a attendu. Ils croient que n o u s n’aurons rien à faire. — lis croient
que n o u s n'avons eu rien à faire.

L E K C J A 63

Ćwiczenie 1
Ils se trouvent m aintenant à la m ontagne. N o n , parce qu'ils ne connaissent pas bien
Je chem in et il est déjà tard. Ils y reviendront dem ain. Lin panoram a magnifique les
attend au bout du sentier. Elle a peur du bruit du tonnerre et des éclairs. Files ressem­
blent à des jo u e ts d ’enfants. Il leur reste encore à faire une cinquantaine de mètres.

Ćwiczenie 2
Je ne m onterai pas sur ce rocher parce q u e je suis fatigué. Jacques reste à la maison parce
qu'il est malade. N o u s n'irons pas plus loin parce que n o u s ne c o n n a isso n s pas le chemin.
Il ne travaille pas parce qu'il est paresseux. Je ne partirai pas en vacances parce que
je n'ai pas d'argent.

Ćwiczenie 3
N o u s partirons m êm e s’il fait mauvais tem ps. N o u s partirons en vacances m êm e si nous
n ’a v o n s pas d'argent. N o u s sortirons m êm e s'il fait m a uvais temps. Elle montera sur le
rocher m êm e si elle est fatiguée. N o u s contin u erons à marcher m êm e si la route est dure.
Elle montera là-haut m êm e si elle a peur.

421
Ćwiczenie 4
Je les aime. Tu la respectes. Je lui e n v o ie une lettre. Je lui d o n n e un livre. Ecoute-les!
N o u s l’adm irons. V o u s l'ave? suivi. N o u s les a v ons aperçus. Prenons-le! N e le suivons
pas! N o u s ne la c o n n a is so n s pas bien.

L E K C J A 64

C wiczenie I
Ils passent m aintenant leurs vacances au bord de la mer. O ui, il y en a beaucoup. Ils
ne resteront q u ’un quart d'heure dans l'eau. Après le bain, ils s ’habilleront et ils iront
dîner au restaurant. Ils fo n t des châteaux de sable et des pâtés. Oui, il y en a beaucoup.
Car c'est l'heure du bain. Elles ramassent des coquillages.

('w iczen ie 2
N o u s j o u o n s au ballon pour ne pas n o u s ennuyer. N o u s n o u s s o m m e s c ou ch és sur le
sable pour nous brunir au soleil. N o u s restons ici pour n o u s reposer. Elles ramassent
des coq u illa g es pour faire des colliers. N o u s nous s o m m e s habillées pour ne pas avoir
froid. Entrons dans l'eau pour apprendre à nager.

Ć w iczenie 3
Il vient de jouer au ballon. Il vient de faire une prom en ade sur l'eau. Il vient d ’être em­
porté par l'eau. Je viens d'apprendre à nager. II vient de pleuvoir. N o u s venons de nous
baigner. V o u s venez de v o u s habiller. Elle vient d'être em portée par la vague. Tu viens
de recevoir q u elq u es gouttes d ’eau sur le visage. Je viens d'apprendre â nager. Il vient
de se noyer.

Ć w iczenie 4
Les R o m a in s ont construit de beaux m o n u m en ts. J'ai de beaux livres. Elle faisait de longs
voyages. J'ai vu de magnifiques paysages. Cc ne sont pas de petites fautes, ce sont de
grandes fautes. Il a de petits yeux. D e grands nuages couvrent le ciel.

( wiczenie 5
D e grands murs. D e s jeu n es filles. D e jolies mers. D e s plages animées. D e grosses règles.
D e jolis colliers. D e s crayons courts. D es petites filles.

LE K C JA 65

( wiczenie 1
D ites-m o i c e que v o u s faites aujourd'hui. D ites-m o i cc que v o u s voulez. Dites-moi
ce que v o u s dem a n d ez. D ites-m o i ce que vous cherchez. D ites-m o i ce que v o u s allez
prendre pour le petit déjeuner.

( wiczenie 2
File ne portait pas le m êm e c o stu m e qu'elle avait l’autre jour. Ce n'est pas le m êm e livre
que j'ai acheté pour m es enfants. Cc n’est pas la m êm e robe que j'ai vue dans la vitrine.
Je ne me sers pas du m êm e co u tea u dont v o u s vous êtes servi. On ne v o u s fera pas le
m êm e accueil qu'on lui a fait.

422
Ć w iczenie 3
Quanti on parle dc la langue française, on pense toujours à la clarté, à la précision,
à la grâce, à la majesté et à la finesse de cette langue. O ui, j'aim e b ea u co u p la langue
française. Ce qui me plaît surtout dans la langue française, c'est la précision et la simplicité
de l’expression. Ce s o n t: Balzac, Stendhal, F r a n c e ...

Ćwiczenie 4
Je lui ferai cadeau d'une p oupée que j'ai achetée en France. C'est la jeu ne fille que j ’ai
rencontrée au cours de m on voyage. Voici l’histoire q u ’on m ’a racontée en France.
Ils nous ont invités à diner. N o u s s o m m e s restés ch ez eux j u s q u ’à n e u f heures du soir.
Les fruits sont tom bés de l’arbre.

LE K C JA 66

Ćwiczenie I
C ’est M m e Vernet qui a perdu son chien. Il s'appelait M édor. C ’était un chien intelligent,
très bien élevé et très discipliné; il obéissait à to u s les ordres et ne prenait aucune autre
nourriture que celle qui lui était servie par sa maîtresse. O ui, il y en a. Ils plongent pour
s ’emparer des poissons. Ils peuvent prendre de d o u z e à quinze gros poissons en deux
ou trois heures.

( wiczenie 2
C ’était un chien adorable. Il avait des yeux très intelligents. Il sc promenait souvent avec
sa maîtresse et il aboyait quand il apercevait d'autres chiens. Ce chien s’appelait Médor.
Les enfants de M adam e Vernet l'aimaient beau co u p . M éd o r — c ’était leur sujet de c o n ­
versation préfère. Ils ne faisaient que parler de Médor.

Ćwiczenie 3
J’en parle. Je n ’en ai pas entendu parler. J’en bois souvent. J’en con n a is beaucoup.
Il plonge pour s’en emparer. Elle en contient. On en parle.

Ćwiczenie 4
Tu me racontes toujours la m êm e ch o se . Je relis ch a q u e année les m êm es livres. 11 était
dans la m êm e classe que m oi. V o u s êtes to u s de m êm e avis. Cc sont les paroles m êm es de
notre directeur. E u x-m cm cs, ils n’y croient pas. Cet h o m m e , c ’est la bonté même.
La nature hum aine est toujours la m êm e. M êm e un h o m m e parfait a ses faiblesses. Je
l’ai rencontré ici-même. Je l’ai vu au jo u rd ’hui-m êm e. N o u s le ferons nous-m êm es.

L E K C JA 67

Ćwiczenie 1
Elle va au jardin. Elle veut q u ’il l’aide à arracher les mauvaises herbes. Oui, il aime beau­
c o u p le jardinage. N o n , il n ’est pas grand; il est petit c o m m e un m o uchoir de poche.
D a n s la cabane, il y a des outils. N o n , elle n’est pas très b o n n e: c ’est une terre sa b lo n ­
neuse. Elle se sert d'un arrosoir et d ’un tourniquet. Elle n’y cultive que des fleurs. Son
jardin ressemble à un véritable salon en plein air.

423
Ć w iczenie 2
N o n , n o u s n'y a llo n s pas. N o n , n o u s n’y so m m e s pas entrés. N o n , nous n'y sommes
pas allés. N o n , nous n’y s o m m e s pas. N o n , n o u s n'y a v ons pas habité. N o n , n o u s n’y
m o n to n s pas.

Ć w iczenie 3
N ’y a llo n s pas! N ’y entrons pas! N'y m o n to n s pas! N 'y restons pas! N o u s n'y allons pas.
N o u s n’y entrons pas. N o u s n ’y m o n to n s pas. N o u s n'y restons pas. N o u s n ’allons pas
y entrer. N o u s n’allons pas y monter. N o u s n ’allons pas y rester.

Ćwiczenie 4
A id e -m o i à faire ce devoir! Permettez-moi de sortir! A id e z -m o i à cultiver m on jardin!
N o u s v o u s aiderons à arracher les mauvaises herbes, l.es parents ne me permettent pas
de partir pour le C anada. Permettez-m oi de v o u s aider à arroser les fleurs! Permets-moi
d e . t ’ofïrir un bouquet de fleurs! Elle ne veut pas m'aider à c o m p o ser ce bouquet.

L E K C J A 68

Ć w iczenie 1
O ui, elle a im e avoir la peau bronzée. Elle a peur d'avoir des taches de rousseur. Il lui
dit que dans la vie il faut toujours choisir. Sophie a choisi le soleil. N o n , les taches de
rousseur ne sont plus à la m o d e . Il a mal à la tète parce q u ’il a attrapé un c o u p de soleil.
N o n , elle n’a pas bronzé.

Ć w iczenie 2
J’ai peur d ’avoir des taches de rousseur. J’ai peur de me tromper. J'ai peur de me fatiguer.
N o u s a v o n s peur de n o u s exposer au soleil. Elle a peur d'avoir des cloq ues sur le dos.
Ils ont peur de sc baigner. V o u s avez peur d'avoir la peau bronzée. N o u s a v ons peur
de choisir. V o u s a v ez peur de v o u s mettre de la crème. Il a peur de prendre un bain de
soleil.

Ć w iczenie 3
a) Je vois q u ’il com prendra. Je crois q u ’elle voudra paraître bronzée. Je sais qu'elle lui
plaira. Je suis sur qu'on admirera sa peau hâlée.
b) Je vois q u ’il a com pris. Je crois q u ’elle a voulu paraître bronzée. Je sais q u ’elle lui
a plu. Je suis sûr q u ’on a admiré sa peau hâlée.

Ć w iczenie 4
Je crois q u ’elle ira en vacances avec m oi. Je crois q u ’il fera beau dem ain. Elle trouve
que tu auras des taches de rousseur. Il affirme que les taches de rousseur sont à la mode.
N e trouves-tu pas q u e n o u s a v o n s bro n zé? Il dit q u e tu lui plais. Je veux dire que c'est
un endroit idéal pour le repos. Je crois que c ’est une brûlure au premier degré. Je trouve
que cette crème est bonne.

L E K C J A 69

Ć w iczenie 1
Il est venu c h e z M m e D u ran d . N o n , il n’a pas a n n o n c é sa visite. II s'excuse parce qu'il
est venu à l'improviste. Elle lui offre un verre de porto. 11 sc retire à sept heures.

424
Ć w iczenie 2
Je m ’excuse d ’être venu en retard. Je suis con ten t d ’avoir fini m o n travail. N o u s so m m es
heureux d ’avoir rencontré n o s amis. Je regrette de v o u s avoir quitté. Je suis désolé
d ’avoir o ublié son nom . Je me réjouis de lui avoir répondu.

('w iczen ie 3
Je v o u s prie d ’atte n d ie un instant. Je v ou s prie de ne pas partir. Je v o u s prie de rester
avec m oi. Je v o u s prie de m e répéter ce m o t. Je v o u s prie de me rappeler votre nom.

Ć w iczenie 4
Je suis obligé de v o u s quitter. Je suis heureux de faire votre connaissance. Je suis fier
de travailler pour ma patrie. Je suis content de v o u s voir. Je suis charm é de v o u s revoir.
N o u s s o m m e s obligés d ’attendre. Je m ’excuse d ’être venu en retard. Je suis heureux
d ’avoir fait sa connaissance.
 SŁOWNIK FRANCUSKO-POLSKI

à — d o . w, o , przy, po, w edług, na agent (de police) m — policjant

a b o lir — uchylać, obalić, znosić a g ir działać, postęp o w a ć
a b o rd m - przystęp; d'abord najpierw; a g ré a b le przyjemny, -a
tout d ’abord przede wszystkim ag ré a b le m e n t przyjemnie
a b r ite r — ch ronić, osłaniać a g ric u ltu re / — rolnictwo
ab sen t, -e — n ieob ecn y, -a aide / — p o m o c ; à l’aid e de — przy po­
absolu, -e bezwzględny, -a ; absolutny, -a m ocy, za p o m o cą
absolum ent koniecznie, b ezw a ru n k o w o a id e r — pom agać
ab user — nadużyć, nadużyw ać aig u, -e — ostry, -a
accent m — akcent aiguille / igła; w sk a zó w k a (zegarka)
accès m d o stęp ; atak (np. gorączki) aile / — skrzydło
accompagner i o w a rzyszyć ailleurs — gdzie indziej
ac co m p lir — spełniać, d o k o n y w a ć d ’ailleu rs — zresztą
acco rd m — z g o d a ; d ’accord! zg o d a ! aim a b le uprzejmy, -a, miły, -a
accueil m przyjęcie a im e r lubić, kochać
a c h a t m — kup no, nabycie, sprawunek ainsi — w ten sp o s ó b ; tak; a więc
a c h e te r — kupie, k u p o w a ć avoir l’a ir — mieć w ygląd, minę
a c q u é rir nabyć, zyskać aise / z a d o w o le n ie, w y g o d a ; à son
â c re — cierpki, -a aise — bez skręp o w a n ia , swobodnie,
a c te u r, -trice aktor, -ka w ygod nie
ac tu e l, -elle — aktu alny, -a, teraźniejszy, -a alcool m a lkoh ol
f

actu ellem en t aktualnie, obecn ie allem an d, -e — niem iecki, -a

a d d itio n / do d a w a n ie s’en aller iść sobie, iść precz; wyjechać
adieu m — pożegnanie allon g er — podłużać; wyciągać
a d o ra b le — god zien uwielbienia, godna a llu m er zapalić
uwielbienia; cu d n y , -a a llum ette / — zapałka
ad re sse / adres a l l u r e / — c h ó d , tem p o ; sp o só b chodzenia;
a é rie n , -enne — powietrzny, -a sp o só b bycia
a é ro g a re / — d w o r z e c lotniczy a l o r s — więc, w takim razie
a é ro p o rt m lotnisko Alpes / pl - Alpy
affaire / — interes, sprawa altern ativ em en t kolejno, na przemian
a ffirm a tif, -ive — twierdzący, -a a ltitu d e / — w y s o k o ś ć (nad poziomem
a ffirm atio n / — twierdzenie morza)
a ffirm e r twierdzić am b ian ce / — nastrój, atm osfera, klimat
A friq ue / — A fryka â m e f — dusza
â g e m — wiek, okres życia; epoka am en er — przyprowadzić; spowodować;

426
 am en er qn à — dopro w a d zić k. d o tego, a p rè s — po, potem
że; être am en é à być z m u sz o n y m do après-m idi /?; p op ołu d n ie; cet après-
a m e r, -ère gorzki, -a -m idi — dziś po południu
a m é ric a in , -e — am erykański, -a a rb r e m — drzewo
am i m przyjaciel; a m i e / — przyjaciółka a rc m — łuk
a m ic a l, -e przyjacielski, -a a rg e n t m pieniądze
am itié / — przyjaźń a rith m é tiq u e arytm etyczny, -a
a m o u r m — miłość a rm é e / — armia
a m o u re u x , -euse — za k o ch a n y , -a a rm o ire / — szafa
a m u se r — bawić, zabawiać arracher wyrywać
an m — rok a r r a n g e r — urządzić, układać
ancien, -ne — stary, -a; daw ny, -a; a n ­ a rrê t m — przystanek
tyczny, -a, starodawny, -a a r r ê te r — zatrzym ać; s’a r r ê te r zatrzy­
an c re / kotwica m yw ać się
André — Andrzej a r r iè r e m - tylna część jakiejś rzeczy; en
â n e m — osioł a r r iè r e — w' tył, w tyle
ang e m — anioł a rriv e r przybyw ać, przyjeżdżać, przy­
anglais, -se — angielski, -a być, przyjechać; a rriv e r à — dojść do
Anglais m — Anglik c z eg o ś; d o rob ić się
A ngleterre / Anglia a r r o n d ir zaokrąglać; okrążyć
an im al m zwierzę a rro s a g e m polewanie
an im atio n / — ożyw ienie a rr o s e r — polew ać, p o d lew ać; oblew ać
an im er — ożyw iać; ożywić, pobu d zić a r r o s o ir m polew aczka
an n ée / rok art m sztuka
anniversaire m — rocznica a rtic le m — artykuł; przedmiot, towar;
annoncer — ogłaszać; oznajmiać rodzajnik
an n u aire m rocznik; a n n u a ire de té­ artificiel,-cielle sztuczny, -a
léphone — książka telefoniczna a r t i s a n m — rzemieślnik
antécédent, -e — uprzedni, -a a r tis te m i / artysta, -k a; a rtiste
an té rie u r, -eure — przedni, -a artystyczny
a n tiq u ité / — starożytność a rtis tiq u e — artystyczny, -a
a n tre m — jaskinia a sce n se u r m w inda
août tu — sierpień a sse o ir — sadzać, posadzić; s'asseo ir
apercevoir spostrzegać siadać
aphorism e m aforyzm a ssez — -dość, dosyć
a p ô tre m — apostoł a ssidu , -e — pilny, -a
a p p areil m aparat; przyrząd a ssid û m en t — pilnie
a p p a rtem e n t m — mieszkanie a ssie tte / — talerz
ap peler — w ołać, nazyw ać assis, -e — siedzący, - a ; ê tre assis — sie­
ap p étit m — apetyt dzieć
ap p liq u er — nakładać; sto so w a ć a ssiste r - uczestniczyć, asystow ać
a p p o rte r — przynosić a s s o m b rir — zaciem niać
app ren d re uczyć, nauczyć się a ssu m e r qch — podjąć się czego
app ro ch er przybliżać; s’a p p ro c h e r de a s s u re r — zapewniać
zbliżać się do a te lie r m — warsztat

427
attacher — przyw iązyw ać, przywiązać automne m — jesień
attarder — o p ó ź n ia ć ; s’attarder — z a sie ­ automobile / — sa m o ch ó d
dzieć się; spóźnić się, zatrzym yw ać się autour de — w o k ó ł
atteindre — dosięgnąć autre inny, -a ; drugi, -a
attendre - cz ek a ć; en attendant que — autrement inaczej
ty m cza sem , na razie, zanim autrefois kiedyś
attente / — c zek a n ie, o czek iw a n ie: salle Autriche / — Austria
d'attente f — poczekalnia autrichien, -enne — austriacki, -a
a tten tion / — uw aga: faire attention à... — auxiliaire posiłk ow y (np. czasow nik)
uważać na ... avance / — a w an s; d’avance — wcześniej
atterrir — ląd ow ać avancer — p osu w ać (się) naprzód; spieszyć
attraper - schwytać, złapać się (np. o zegarku)
aube / świt, brzask avant — przed (w czasie); avant tout —
audace / — zu chw ałość, śm iałość przede w szystk im ; en avant! — naprzód!
aujourd’hui — dziś, dzisiaj avec — z
ausculter badać, o słu ch iw ać avenue / — aleja
aussi także, również avertir — ostrzegać
aussitôt natychm iast aveugle niew id o m y , -a; ślepy, -a
autant — tyle avion m — sa m o lo t; par avion — samolo­
auteur m — autor tem, drogą lotniczą
auto / a u t o , sa m o ch ó d aviron m — w iosło
autocar m a u to k a r; en autocar — a u t o ­ avis m — opinia, zdanie; à mon a v i s —
karem m oim zdaniem
automatique — auto m a ty czn y , -a ; auto­ avoir — mieć
matiquement auto m a ty czn ie avril m — kwiecień

bagage m — bagaż bas, basse - nisk», -a; en bas — na dole

baigner — kąpać bateau m — statek
bain m — kąpiel; bain de soleil — kąpiel bâtir bu d o w a ć
sło n ec z n a bâton m — kij
baisser — zniżać, schylać battre bić
balai m — szczotka beau (bel), belle — piękny, -a; il fait
balancer kołysać, huśtać beau — jest ładna pogoda
balayer — zam iatać beau m piękno
balcon m — balkon beaucoup — d użo
balie / — piłka beauté / — piękno; piękność
banc m — ławka beaux arts m pl — sztuki piękne
barbe / — broda bec m — dziób
barre / — drąg, pręt. sztaba bêche / — rydel
b a s m — p o ń c z o c h a ; dół (np. spódnicy); bègue — jąkający, -a się
spód beige — beżo w y , -a

428
belge — belgijski, -a boucher, -ère rzeźnik, -czka
Belgique / Belgia boucherie / — sklep mięsny
belle-mère / teściowa boucle / — pukiel; boucle d’oreille —
bénir pośw ięcać, błogosław ić kolczyk
berger m — ow czarz; pasterz boulanger, ère piekarz, -rka
besoin ni — potrzeba; avoir besoin de — boulangerie / — piekarnia
potrzebow ać boulevard m — bulwar
bête / — zwierzę bouquet m bukiet
bête — głupi, -a bourgeois, -e — mieszczański, -a
béton m beton; béton armé m — beton bout m koniec, kraniec; au bout przy
zbrojony końcu, na końcu; être à bout de — być
beurre ni masło u kresu
bicyclette / - rower bouteille / butelka
bien m — d obro, dobrodziejstwo bouton m — guzik; guzik naciskowy
bien dobrze; eh bien — a zatem, a więc bracelet m bransoleika
bienfait m dobrodziejstw o branche / gałąź
bientôt — wkrótce bras ni — ramię
bière / — piwo bref krótko m ów iąc, jednym słowem
bifteck m befsztyk Brésil m — Brazylia
billet m bilet bridge m - brydż
blanc, blanche biały, -a briller błyszczeć; świecić
bla n ch ir— bielić; prać brioche / ciastko drożdżom c
blé m — zboże brique / — cegła
blesser ranić, zranić briquet n i — zapalniczka
blessure / — rana brise / wietrzyk, bryza
bleu, -e — niebieski, -a bronzer — opalać (n p . cerę)
bleuir farbować na niebiesko; błękitnieć brouette / taczka
blond, -e jasny, -a; blond brouillard m — mgła
blouse / — bluzka bru / — sy n o w a
b œ u f m — w ó ł; w ołow ina bruit n i hałas
boire - pić brûler palić
bois m las; drzewo brûlure / — oparzelizna
boîte / — pudełko brun, -e — brunet, -ka; brunatny, -a,
bon, bonne — dobry, -a; bon! zgoda! ciem ny, -a
bonbon m cukierek brunir brunatnieć
bonhomme ni poczciwiec b r u y è r e / — wrzos
bonjour m — dzień dobry Bruxelles f — Bruksela
bonsoir dobry wieczór bulgare — bułgarski, -a
bonté / dobroć Bulgarie / — Bułgaria
bord m — brzeg, pokład ; à bord de — na bulletin n i kwit bagażow y
p okładzie; jusqu’aux bords aż po bureau m biuro; biurko; bureau de
brzegi poste — poczta; bureau de tabac
borschtch ni barszcz sklep tytoniow y
botanique botaniczny, -a buste n i biust, popiersie
bouche / — usta

429
 c
ça to; ça alors! d o licha! c o ś p o ­ ceinture / pas, pasek
d o b n eg o ! célèbre — sławny, -a
cabane / cha ta ; lepianka: budka celle — ta
cabinet m - gabinet; cabinet de travail — celui — ten
gabinet cent sto
cacao ni k ak ao central, -e — centralny, -a
cadeau m prezent certain, -e — pewny, -a, niewątpliwy, -a
café m k aw a; kawiarnia certainement z pew n ością, na p c w n o
cafetière / — imbryk do kawy certes — z pewnością, bez wątpienia
cahier ni — zeszyt césar m — cesarz; César ni — Cezar
c a isse /- kasa cesse / — przerwa, ustanie; sans cesse
calme sp o k o jn y , -a bez przerwy, nieustannie
camarade ni k o leg a ; towarzysz cesser przestać
camembert ni - ser z Camembert cet ten ; cette — ta
camion ni ciężarówka ceux — ci
campagne / — wieś; pola chacun, -une każdy, -a
canadien, -ne kanadyjski, -a chaîne / — łańcuch; szereg; faire la
cancre m leń; hultaj chaîne - ustawiać się szeregiem (w k o ­
candidat, -e k and ydat, -ka lejce)
caoutchouc m — kauczuk chaise J — krzesło
capitale / — stolica châle m — szal
capricieux, -euse kapryśny, -a chaleur / — upał
cardinal, -e głów ny, -a; points cardi­ c h a m b r e / — pokój; chambre à coucher
naux cztery strony świata sypialnia
carré m kwadrat champ ni pole
carré, -e kw adratow y, -a Champagne / — Szam pania
carte f karta d o gry; m apa; ja d ło sp is chance / — szczęście
cas ni w y p a d e k , przypadek; en cas changer — zmieniać; changer de train —
w przypadku ; dans ce cas — w takim przesiadać się
razie chanson / — piosenka
cascade / k ask a d a , w o d o sp a d chanter — śpiewać
casse-croûte ni — lekka przekąska chapeau m kapelusz
casser łam ać, złam ać chapitre ni rozdział
catégorie / kategoria chaque — każdy, -a
Catherine K atarzyna charbon ni węgiel
cause/ przyczyna* p o w ó d ; à cause de charmant, -e uroczy, -a
z powodu charme m — czar; urok; wdzięk
cave / — piwnica charmé, -e z a ch w y co n y , -a; o c z a r o ­
ce, c ’ — to wany, -a
ceci to tu chasse / — polow anie
cela — ta m to charrue / — pług
( écile — Cecylia château ni — zam ek
céder — odstąpić, ustąpić chaud, -e — ciepły, -a ; chaudement —

430
 ciepło; il fait chaud — jest ciepło; classer klasyfikować
avoir chaud — być zgrzanym classique — klasyczny, -a
chauffage m ogrzew anie clé / — k lucz; clef / klucz
chauffer — ogrzew ać client n i — klient
chauffeur m — szofer clo c h e / dzwon; c lo c h e tte / dzwonek
chausser — o b u w a ć cloison / ścianka działow a; przepierze­
chaussette / — skarpetka nie
chaussure / ob u w ie cloque / — bąbel
chef m — dowódca, naczelnik, szef; clou ni gwóźdź
główny przedmiot; chef-d’œuvre — clouer przybijać; przygważdżać
arcydzieło clouter — obić sztyftami
chemin m droga; chemin de fer — kolej code m — kodeks
cheminot m kolejarz cœ ur m — serce
chemise / - - koszula coiffeur ni fryzjer
cher, chère — drogi, -a coiffure / uczesanie
chercher — szukać coin ni kat; róg (ulicy)
cheveu m włos collant, - e — klejący, -a; obcisły, -a
chèvre / koza collection f — kolekcja, zbiór
chez — u ; do collier m naszyjnik
chien n i — pies colline / pagórek
chienne / - suka colonne f — kolum na
chiffon m gałganek, szm atka; chiffons colosse ni — olbrzym , kolos
/;/ — fatałaszki combien — ile
chiffre m — cyfra comédie / kom edia
Chine / — Chiny comédien, -enne aktor; -ka; kom e­
chinois, -e chiński, -a diant, -ka
chocolat m czekolada commander — rozkazyw ać; zam aw iać
choisir — wybrać, wybierać comme — jak; p o n iew aż; comme ça —
choix m — wybór w ten sp o s ó b ; tak
chose / — rzecz; quelque chose — coś commencer — zaczynać
chou m kapusta comment — jak; jakim sp osob em
choucroute / — kiszona kapusta com m ission/ sprawunek; polecenie, zle­
chronique / — kronika cenie
Chypre m Cypr commode w y g o d n y , -a
ciel m — niebo com p agnie/ — tow arzystw o; en compagnie
cigarette / papieros de — w towarzystwie
ciment n i — cement compagnon n i towarzysz
cimetière m cmentarz compartiment m przedział
cinéma m kino complément n i — d o d a te k ; (gr.) d o p eł­
cirque m — cyrk nienie
ciseau m — d łu to ; ciseaux /;/ nożyczki complet n i kom plet, garnitur
citron n i — cytryna complet, -ète całkow ity, -a; kom­
clair, -e jasny, -a pletny, -a
clarté / jasność compliment n i — kom plem ent
classe / — klasa; lekcja comporter o b ejm ow ać, zawierać

431
composer k o m p o n o w a ć , tw orzyć; ukła­ corde / - pow ró z, sznur
dać corps m ciało; korpus
comprendre rozum ieć; zawierać correct, -e poprawny, -a
compte m rachunek correction / — popraw ność
compter — liczyć correspondance / korespondencja
concert m — koncert correspondant o d p o w iad ający; odpo­
concorde f zgoda wiedni
conduire prowadzić, zaw o zić, kierować corriger — poprawiać, korygow ać
confitures / pl — konfitury corsage ni — bluzka
confondre — mieszać, pom ieszać, pomylić costume m — strój, ubiór; kostium
confort ni —- komfort côté m bok, strona; à côté de obok;
confortable w ygod n y, -a au côté d e — przy boku
congé m urlop; pożegnanie la côte — żebro; żeberko; côtes de veau
connaissance/ — znajom ość; ś w ia d o m o ść ; m ostek cielęcy
faire la connaissance de zawrzeć zna­ coton ni bawełna; wata
jo m o ś ć z; connaissances p l — wiedza cou ni szyja
connaisseur m — znawca coucher — p o łożyć; leżeć, spać, nocować;
connaître / n a ć ; connaître à fond zach o d zić (o słońcu); être couché —
p o z n a ć do k ła d n ie leżeć
conquérir pod hic coucou m kukułka
conquête f zdobycie, z d o b y c z couler płynąć, ciec; wpływać
consacrer poświęcić couleur / — kolor; en couleurs — k o l o ­
conseil ni rada, porada rowy, -a
conseiller radzić, doradzać couloir m korytarz
conserve / — konserwa coup m uderzenie, cios; coup de so­
constatation / stwierdzenie leil udar słoneczny
constater stwierdzać, skon sta to w a ć couper krajać, ciąć
construire budować cour / podw órze
consulter radzić się; badać courage m — o d w a g a , m ęstwo
contenir — zawierać courant, -e biegnący, -a; bieżący, -a
content, -e z a d o w o lo n y , -a courir biegać, biec
contenu ni zawartość; treść courrier n i — kurier; poczta
continuer — k o n ty n u o w a ć cours m — bieg, przebieg; kurs; wykład;
contour ni o b w ó d ; zarys, kontur au cours de w trakcie czegoś
contraindre zm usić co u r se / bieg; wyścig; bieganie za spra­
contraire przeciwny, -a; au contraire wunkam i
przeciwnie court, -e — krótki, -a
contre przeciw, wbrew couteau ni nóż
contrôleur ni — kontroler coûter — k o sz to w a ć (jeśli ch o d z i o cenę)
convenir — o d p o w ia d a ć , być sto so w n y m ; couture / — szycie
il convient de należy, wypada couvert ni nakrycie
copieux, -euse obfity, -a; suty, -a couverture / przykrycie, kołdra
coquet, -ette — zalotny, -a ; m ilutki, -a couvrir — przykrywać, okryw ać, nakry­
(o przedm iotach) wać; pokryć
coquillage m muszla craindre bać się, o b a w ia ć się

432
 crayon m ołów ek cuillère / — łyżka
crème / krem; śmietana cuillerée / — pełna łyżka
crémerie / — sklep nabiałowy cuir m — skóra ; en cuir ze skóry
crémier, -ère mleczarz, -rka cuisine / —• kuchnia
crier — krzyczeć cuisinier m — kucharz
croire — wierzyć, sądzić, myśleć culotte / — spodn ie (d o kolan)
croisé, -e — skrzyżow any; mots croisés — cultivateur m — rolnik
krzyżówka cultiver — uprawiać
croissant m — rogalik culturel, -elle — kulturalny, -a
croix / — krzyż; en croix — na krzyż curieux, -euse — ciekaw y, -a; dziwny,
crucifix m — krucyfiks -a
cruel, -elle — srogi, okrutny; krwiożerczy cygne m — łabędź

dame / — dam a, pani demain — jutro

danger m — niebezpieczeństw o demander prosić, pytać (się)
dangeureux, -euse — niebezpieczny, -a demeurer — mieszkać
dans — w, na, d o, za demi, -e — po ło w a r. m. i i.
danseur, -euse tancerz, -rka démolir burzyć, niszczyć
date / — data dense gęsty, -a; zbity, -a
debout — stojący; stojąc; être debout — dent / — ząb
stać dentelle / — koronka
débutant, -e debiutujący, -a départ m — odjazd
décembre m — grudzień dépêcher — telegrafować, prędko załat­
décharger — w y ła d o w y w a ć wić
déchirer podrzeć, porwać, poszarpać dépendre — zależeć
décidément — z d ecy d o w a n ie, sta n o w c z o dépenser w y d aw ać (pieniądze)
décider — d ecy d o w a ć, postanawiać depuis — od
déclarer ośw iadczyć déranger — przeszkadzać; se déranger
décombres m p l gruzy, zwaliska fa ty g o w a ć się
décorer — ozd a b ia ć, d e k o r o w a ć ; wręczać dernier, -ère — ostatni; zeszły, ubiegły.
order m iniony
découvrir odsłonić, odkryć derrière — za; z tyłu
dedans wewnątrz dès od
défendre — bronić; zabronić descendre sch od zić; wysiadać; zjeżdżać;
degré m — stopień znieść
dehors na zewnątrz déshabiller — rozbierać
déjà — ju ż désirer pragnąć, życzyć sobie
déjeuner — jeść śniadanie désolé, -e zrozpaczony, -a
déjeuner m — śniadanie; petit déjeuner — dessin m — rysunek
pierwsze śniadanie dessiner — rysować
délicieux, -euse wyborny, -a dessous — pod s p o d e m ; en dessous —
délivrance / — w yzw olenie na dole

433
dessus — na wierzchu distinguer — rozróżniać
destination / — przeznaczenie; miejsce distrait, -e — roztargniony, -a
przeznaczenia; à destination de w kie­ distribuer — rozdzielać, rozdawać
runku (d o c e lo w y m ), do divers, -e — różny, -a
destinée / — los, przeznaczenie diviser dzielić
détromper — w yp row adzić z błędu; se division / — dzielenie
détromper uznać swój błąd, przejrzeć docteur m — d o k to r, lekarz
dette / — dług documentaire doku m entaln y, -a
devant — przed; z przodu doigt m — palec
devenir — stać się dôme m — kop u ła
deviner — zg a dyw ać; dom yślać się dommage m — szk o d a
devoir ni — obow iązek donc — więc, zatem
devoir - musieć; być p ow inn ym donner — dać, da w a ć; wychodzić
dicton m przysłowie; pow iedzenie (o o k n a c h )
Dieu m — Bóg dormir — spać
différence / — różnica dos m — grzbiet, plecy
différent, -e — różny, *a, rozmaity, -a, douane/ urząd celny; cło ; kom ora celna
różnorodny, -a douloureux, -euse bolesny, -a
difficile — trudny, -a doute m — w ątpliw ość; sans doute — bez
diffusion / — rozpow szechn ian ie; nada­ wątpienia, niewątpliwie
wanie doux, douce — słod ki, -a ; łagodny, -a;
dimanche niedziela doucement — delikatnie, łagodnie;
diner m obiad lek k o ; cicho
d i n e r — jeść obiad douzaine / — tuzin
dire — rzec, pow iedzieć, m ówić dramatique — dramatyczny, -a
directeur, -trice — dyrektor, -ka drap m su k n o ; prześcieradło
direction / kierunek; en direction dc — drapeau ni — sztandar
w kierunku dresser — w znosić; tresować
discipliné, -e — zd y scyp linow any, -a droit ni prawo; opłata; avoir droit à
discuter d y sk u to w a ć, rozprawiać mieć prawo do
disgrâce/ — niełaska; en disgrâce — w nie­ droit, -e — prawy, -a; à droite — po pra­
łasce wej stronie, na prawo
disposer — d y sp o n o w a ć drôle — zabaw n y, -a, śmieszny, -a
disposition / — dyspozycja dû, -e — należny, -a
disputer — d y sp u to w a ć, spierać się; se dur, -e — twardy, -a; ciężki, -a
disputer — kłócić się durcir — twardnieć
disque rn — dysk; płyta (np. patefonu) durer trwać

eau / — w o d a ; eau courante — woda échelle / — drabina; skala

bieżąca éclair m — błyskawica
éblouir — olśniew ać école / — szk o ła
écarter - ro zsu w ać; rozchylać économie / — o sz częd n o ść; ek o n o m ia

434
écouter słuchać enfin — wreszcie, w końcu, nareszcie
écran m — ekran engager — a n gażow ać
écrire — pisać ennemi m nieprzyjaciel
édition / w ydanie ennui m — nuda, zmartwienie, troska,
effacer ścierać, zm azyw ać przykrość, kłopot
effet m — skutek ; efekt ; en effet — istotnie, ennuyer — nudzić, nużyć
rzeczywiście enregistrer rejestrować; nadać (bagaż)
effort m wysiłek enrhumer zakatarzyć
église / — kościół enrichir — w zbogacać
Egypte / — Egipt ensemble — razem
égyptien, -ne — egipski, -a ensuite — następnie
élargir rozszerzać, poszerzyć entendre słyszeć; c ’est entendu! —
électricité / elektryczność zgoda!; j’ai entendu dire que słysza­
électrique — elektryczny, -a łam, że
électrophone m — adapter enterrer — p o ch o w a ć, pogrzebać
élégance / — elegancja; w y tw o rn o ść; w y­ entre — m iędzy, pom iędzy
kwint ność entreprise / — przedsięwzięcie; przedsię­
élégant, - e — elegancki, -a biorstwo
élève m i / — uczeń, uczennica entrer — w ch od zić
élever — podn osić, w y ch o w y w a ć enveloppe / koperta
émail m — emalia envie / chęć, o c h o ta ; avoir envie de —
embarrassé, -e — za k łop otan y, -a mieć o c h o tę na
embellir — upiększać, zdobić envier qch à q zazdrościć czegoś
embrasser — ściskać, ca ło w a ć, ob ejm o w a ć; komuś
s’embrasser ściskać się, ca ło w a ć się environ — o k o ło
émission / — transmisja (radiowa) envoler, s’envoler — w zlatyw ać, odlatywać
emmanchure/ — wycięcie na rękaw, pacha envoyer — wysłać, posłać, przesłać
emmener - zabrać (ze sobą) épais, -se — gruby, -a; gęsty, -a
empaqueter za p a k o w a ć, p a kow ać épanouissement m — rozwijanie się, roz­
emparer, s’empirer de qch o w ładnąć, kwit. rozwój
wziąć; zagarnąć épaule / — ramię, bark
empêcher — przeszkadzać, zaw adzać épicerie / sklep spożywczy
employé, -e — urzędnik, -czka épingle / — szpilka
employer używać; sto so w a ć épistolaire — listowy, -a
emporter — zabrać (ze sobą); unosić, p o ­ éplucher — obierać (np. kartofle)
rywać époque / epoka
en w, do, na. po, w ciągu; en Pologne escalier m — schody
w Polsce; diviser en trois — dzielić na escouade / zastęp (np. wojskowy)
trzy części Espagne / Hiszpania
enchanter — oczarow ać, zachwycić espagnol, -e hiszpański, -a
encore — jeszcze espérance / — nadzieja
endormir — usypiać; s’endormir — usnąć, espérer m ieć nadzieję, spodziew ać się
zasnąć, zasypiać espoir m nadzieja
endroit rn — miejsce, m iejscowość esprit m — duch, d usza; umysł, rozum;
enfant m dzieck o zmysł; d o w cip ; spryt

435
essayage m p róbow anie; mierzenie, étudier — uczyć się, stu d iow ać, kształcić
przymiarka się, badać, dociekać
essayer próbow ać, p o d d a w a ć próbie Eve Kwa
essence / benzyna évident, -e oczywisty, -a,
essuyer wycierać, ścierać évidemment — oczywiście
est m wschód exact, -e — ścisły, -a, dokładn y, -a; c'est
estimer cenić, szanow ać, pow ażać exact słusznie
et — i. a exagérer przesadzać
établir — ustalać, ustanawiać examen n i — eg z a m in ; passer un examen
étage ni — piętro złożyć egzam in
étagère / etażerka excédent m nadw yżka
état m państw o, stan excellent, -e doskon ały, -a; wyśmienity,
été m — lato; en été — w Iccie -a; świetny, -a
éteindre — gasić, zgasić excursion / — w ycieczka; faire des ex­
étendre rozciągać, kłaść, rozkładać; cursions c h o d z ić na wycieczki
s’étendre rozciągnąć się (na); roz­ excuser w ybaczać; s’excuser de prze­
ciągać się (nad), poło ży ć się praszać; usprawiedliwiać się z
étiquette / — etykieta, kartka exemple n i — przykład; par exemple —
étoile / gw iazda na przykład
étonnant zadziwiający, -a, niezwykły, exercice n i — ćwiczenie
-a exiger w ym agać
étonner zadziw iać; z d u m iew a ć; s'éton­ exister — istnieć
ner zdziw ić się expérience / dośw iadczenie
étourdi, -e roztrzepany, -a, nieroz­ explication f wyjaśnianie, objaśnianie,
ważny, -a; o g łu szo n y , -a, odurzony, tłumaczenie
-a exploit n i — czyn bohaterski; wyczyn
étranger, -ère — obcy, -a, cu d zo ziem sk i, -a, exposer — wystawiać; s’exposer à — na­
zagraniczny, -a rażać się (na)
être — być; être pour — w y p o w ia d a ć się za exposition / — wystawienie; wystawa;
étroit, -e wąski, -a ekspozycja
é tu d e/ nauka, uczenie się; é t u d e s / /;/ expression / wyrażenie; ekspresja
studia exquis, -e — w y śm ie n ity ,-a ; wykwintny,-a.
étudiant n i — student pyszny, -a

fable / bajka faible słaby, -a

face / — twarz, o b lic z e ; en face de — faim / głód; avoir faim — być głodnym
naprzeciw ko faire robić, czynić; ne pas s’en faire —
facile łatwy, -a nie przejm ować się
facilement łatwo; il est facile de — faire du feu rozpalać ogień
łatwo jest faire marcher uruchom ić
facture / rachunek faire pleurer — p o b u d zić d o płaczu
façon / sp o só b faire rire rozśm ieszyć

436
faire semblant — udaw ać figure / twarz; kształt, postać; figura
faire sortir wyprow adzić figurer — przedstawiać; se figurer — wy­
faire tomber — upuścić obrażać sobie
faire voir — pokazać fil m — nitka, nić; fil de fer - drut
fait m — fakt filer prząść; zm ykać
falloir — cza so w n ik nie d o przetłum acze­ filet m — sieć, siatka
nia na język polski; il faut — trzeba fille / — córka, dziewczyna
fameux, -euse — słynny, -a film m — film
famille / — rodzina fils m — syn
fanfreluche / o z d ó b k a , świecidełko lin, -e — delikatny, -a; cienki, -a, sub­
fantastique — fantastyczny, -a telny, -a, wykwintny, -a
farine / — m ąka fin / — cel; koniec
farouche dziki, srogi final, -e - końcow y, -a
fatiguant, -e — m ęczący, -a finesse / — finezja, wytw orność; deli­
fatigue / — zm ęczenie; trud; fatyga katność, subtelność
fatiguer męczyć finir kończyć
faute / — wina, błąd fixer — ustalić; zaznaczyć; określić
fauteuil m — fotel flétrir — więdnąć
favorable sprzyjający, -a fleur / kwiat
fédéral, -e zw ią zk o w y , -a fleurir kwitnąć
félicitation / — pow inszow anie, gratulacja foin m — siano
féminin m — (gr.) rodzaj żeński fois / — raz; une fois — pew nego razu
femme / kobieta foncé, -e — ciem ny, -a
fenêtre / — o k n o fonction / czynność; funkcja
fer m — żelazo fond m — d n o ; grunt; à fond g run­
ferme m ocny, -a; sta n o w czy , -a tow nie; dans le fond — w gruncie rzeczy
fermer — zam k n ąć, zam ykać force / siła, m o c, potęga
fermier, -ère — farmer, -ka forêt / — las
ferveur / — gorliwość, zapał forme / — forma, kształt, postać
fête / — święto formule / — wzór; formuła
fêter — o b c h o d z ić ; św ięto w a ć, święcić fort, -e — m ocny, -a, silny, -a
feu m — ogień fou, folie — szalony, -a, obłą k a n y , -a
feuilleter — przewracać kartki foule / — tłum; m n ó stw o
février m luty fourche / — widły
fiancé, -e m i / — narzeczony, -a fourchette / widelec
fibre / w łó k n o , fibra fourneau m — piec
fibro-ciment m suprema frais, fraîche — chłodny, -a; świeży, -a
ficelle / — sznurek il fait frais jest c h ło d n o
fiche / — kwit; fiszka franc, franche — szczery, -a
fidèle — wierny, -a franc m frank
fier, -ère — du m n y , -a, w yniosły, -a, français, -e francuski, -a
śmiały, -a Français m — Francuz
fièvre / gorączka franchir — przekraczać
figue / — figa François Franciszek; F ran ço ise— Fran­
figurant, -e m i / — statysta, stalystka ciszka

437
frapper uderzać, frapować c z u w a ć zim n o , być zm arzniętym ; il fait
Frédéric — Fryderyk froid — jest zim no
frémir — drżeć fromage m — ser

fréquenter uczęszczać front m — c z o ło

fruit ni owoc
frère m brat
fuir — uciekać; unikać
friction / nacieranie, masaż
fumée / — dym
frit, -e — sm a żo n y , -a
fumer dym ić; palić papierosy
froid, -e — zim n y , -a; avoir froid — o d - fumier m — na w ó z; gnój

gai, -e — w esoły, -a gitane / — czarny papieros francuski

gaiement — w e so ło givre m — szron
gam m e / g a m a ; skala; zakres; gamme glacier m lodow iec
d'ondes — zakres fal (rad iow ych) globe m — glo b , kula; globus
gant m — rękawiczka gomme / — g u m k a ; gum a
garçon /// ch ło p iec; kelner gourmand, -e — łakom y, -a
garde / d o zó r, o ch r o n a , pilnow anie, gourmandise / ła k o m stw o
straż, warta goûter m podw ieczorek
garder — przechow ać, za c h o w a ć , strzec, goûter — próbow ać, s m a k o w a ć
piln ow ać goutte / — kropla
gare / dw orzec gouvernement ni — rząd; kierownictwo
gâteau ni ciastko grâce/ — wdzięk ; grâce à — dzięki (kom u )
gauche lewy, -a; à gauche — po lewej grammaire / — gramatyka
stronie, z lew'ej strony grand, -e — duży, -a, w ysoki, -a
g a u lo ise / papieros francuski z ciem nego grand-chose wiele; pas grand-chose
tytoniu niewiele
gendarme ni — żandarm Grande-Bretagne / — W ielka Brytania
gendre m — zięć grandir p ow iększać się, rosnąć
gêner uciskać, krępować; przeszkadzać; grand-mère / — babka
żen o w a ć grand-père ni — dziadek
général, -e — o g ó ln y , -a; głów ny, -a, g e ­ grands-parents ni pl d zia d k o w ie
neralny, -a ; en général przeważnie, gras, grasse — tłusty, -a; żyzny, -a
na o g ó ł; généralement — przeważnie, gratte-ciel ni — drapacz chm ur
og ó ln ie gratuit, -e — darm ow y, bezpłatny
Geneviève — G en o w efa grec, grecque — grecki, -a
genou m — k o la n o Grégoire — G rzegorz
gens ludzie grenier m — strych
gentil, -ille — miły, - a ; uprzejmy, -a, gris, -e — szary, -a. popielaty, -a
grzeczny, -a (o dzieciach) gros, grosse — gruby, -a. duży, -a
Georges Jerzy grossir — grubieć, tyć, p ow iększać się
gigotm — udziec p ieczo n y; gigot de groupe ni — grupa
mouton m udziec barani g u é r ir — uzdrowić, wyleczyć

438
guerre / — wojna guirlande / — girlanda
guichet m — o k ie n k o gymnastique — gim nastyczny, -a
guide m — przewodnik gymnastique / — gimnastyka

habiller ubierać heureux, -euse — szczęśliwy, -a; heureuse­

habit m — ubranie ment — szczęśliwie
habiter — m ieszkać, zam ieszkiw ać hier — wczoraj
habitude / zwyczaj; d'habitude — za ­ histoire / — historia
zwyczaj; comme d'habitude — jak z w y ­ hiver m zima
kle hollandais, -e — holenderski, -a
hache / — siekiera; topór hommage m — hołd, głębokie uszanowanie
haïr — nienawidzić homme m — człow iek; mężczyzna
hâlé, -e o p a lo n y , -a, ogorzały, -a hongrois, -e węgierski, -a
hanche / biodro honoraires m p l honorarium
hasard m — hazard, przypadek hôpital m — szpital
haut, -e — w y soki, -a; là-haut — na g ó ­ horizon m — horyzont, widnokrąg
rze hors-d’œuvre m przystawka, zakąska
hauteur / — w y so k o ść hôtel m hotel
Henri — Henryk hôtesse / - stewardesa
herbe / — trawa, ziele; mauvaises herbes / huée / — krzyk (na wilka); krzyk nie­
pl chwasty przychylny
héros, héroïne — bohater, -ka huile / olej
heure / — g o d zin a ; tout à l'heure za humanité / lu dzkość
chwilę humour m — hum or (poczucie humoru)

ici — tu, tutaj; d’ici stąd; par ici — tędy immeuble m — budynek
idéal, -e idealny, -a imperméable m płaszcz nieprzemakalny
idée / pojęcie, idea, myśl, pom ysł important, -e — ważny, -a, doniosły, -a
ignorance / — ignorancja, n ieu ctw o, nie­ impossible — niem ożliwy, -a
znajom ość impression / - wrażenie
ignorer nie wiedzieć, nie znać, ignorow ać imprévu, -e — nieprzewidziany, -a
ile / — wyspa improviste; à ('improviste — nieoczekiw a­
illustre — zna k om ity , sławny nie
i l y a — jest, są, znajduje się, znajdują się incarnation / — wcielenie
image / obraz, obrazek inconnu, -e — nieznany, -a
imbécile m — głupiec indépendant, -e — niezależny, -a; s a m o ­
immédiat, -e — natychm iastow y, -a dzielny, -a
immense — olbrzym i; niezmierzony Indien m — Indianin

439
indiquer — w skazyw ać, p o k a z y w a ć; o z n a ­ à l’intention de — na intencję (czy­
cza ć, p o d a ć jąś)
indiscret, -ète — niedyskretny, -a interdire — zabraniać, zabronić
industrie / przemysł interdit, -e — zakazany, -a, zabroniony, -a;
inépuisable — niewyczerpany, -a il est interdit — zabrania się
infectieux, -euse — zakaźny, -a, zaraźliwy, intéresser — interesować; intéressant, -e
-a interesujący, -a
inférieur, -e niższy, -a intérieur m — wnętrze; à l'intérieur —
infirmier, -ère m i / — pielęgniarz, -rka wewnątrz
information / — informacja interplanétaire — m iędzyplanetarny, -a
ingénieur m inżynier introuvable — nieosiągalny, -a
inscription / w pis; napis invalide m — inwalida
inscrire zapisać; s’inscrire zapisać się inventer - wymyślić, wynajdyw ać
inspirer — natchnąć invité m gość
installer instalować, urządzać; s’in­ inviter — zaprosić, zapraszać
staller zainstalow ać się; urządzić się Iran m — Iran
instant m — chw ila; à l'instant — w tej irrégulier, -ère nieregularny, -a, niepra­
chw ili; na razie w idłow y, -a
intelligent, -e inteligentny, -a, pojętny, -a, Italie / — W łochy
rozum ny, -a italien, -enne w łoski, -a
intention / — zamiar, intencja, chęć; itinéraire m marszruta, plan podróży

Jacques Jakub joindre łączyć, dołączać, połączyć; se

jaillir — wytryskiwać joindre à — przyłączyć się do
jamais — nigdy joli, -e ładny, -a; joliment ładnie
jambe f noga jouer — grać
jouet ni — zabawka
jambon m — szynka
joueur m — gracz
janvier m — styczeń
jour m — dzień; il fait jour — jest dzień
Japon m Japonia
journal m gazeta, dziennik
japonais, - e — japoński, -a journaliste ni — dziennikarz
jardin m ogród journée / — dzień, d n ió w k a
jardinage m o gr o d n ic tw o joyeux, -euse wesoły, -a, radosny, -a;
jaune — żółty, -a joyeusement — w eso ło , radośnie
jaunir — żółk nąć juillet ni — lipiec
jeton m żeton juin m czerwiec
jeu m gra, z a b a w a , rozrywka; jeu de jupe / — spódn ica
cartes — talia kart jusque — d o ; jusqu’à d o , a ż do
jeudi ni czwartek juste — akurat, w sam raz; justement
jeune m łody, -a właśnie, słusznie, sprawiedliwie
jeunesse / — m ło d o ś ć ; m łodzież justice / — sprawiedliwość

440
 K

kilo m — kilo kilomètre m — kilometr

kilogramme m — kilogram

labourer orać, uprawiać rolę libre w olny, -a; sw o b o d n y , -a

lac m — jezioro lieu m miejsce; au lieu de zamiast
laid, -e — b r /y d k i, -a ligne / — linia
laine / — wełna lilas m — bez
laisse / sm ycz; en laisse — na smyczy lion, -ne m i f — lew, lwica
laisser — zostaw ić, opu ścić, porzucić lire — czytać
lait m — m leko Iis, lys m — lilia
lame / — ostrze liste / — w ykaz
lampe / — lampa lit m - łó żk o
langue / — język litre m — litr
languir tęsknić livre / — funt
large szeroki; -a; largement — szeroko; livre m — książka
w zupełności loi / ustawa; prawo
larme / — łza; kropla loin — d a le k o ; loin de da lek o o d ; de
latin, -e łaciński, -a loin — z daleka
laver m y ć ; se laver — myć się loisir m — w olne chw ile, wolny czas
lécher — lizać longtemps długo
leçon f lekcja long, longue długi, -a; longuement
lecteur, -trice czytelnik, -czka; lektor, d łu g o ; le long de — wzdłuż
-ka longueur / — długość
léger, légère — lekki, -a; légèrement — louer — w ynajm ow ać
lekko Louis Ludwik
légume m — jarzyna, w arzyw o lourd, -e — ciężki, -a; lourdement — cięż­
lendemain m dzień następny ko
lent, -e — p o w o ln y, -a; lentement — p o ­ lui — o n , jem u, m u, jej
woli lumière / — światło
lèpre / trąd lundi m poniedziałek
lettre f — litera; list lune / — księżyc
lever — p o d n o sić; se lever — wstawać, lunettes f p l — okulary
podnieść się lutter — walczyć
libération / w yzw olenie luxe m przepych, luksus, zbytek
liberté / — w o lność lycée m — liceum, gimnazjum
librairie / — księgarnia Lyon m — Lyon

441
 M

machine / - m aszyna; lo k o m o ty w a ; ma­ marchand, -e n i i / — kupiec, kupcow a;

chine à laver — pralka handlarz, -rka
maçon m — murarz marchand, -e kupiecki, -a, handlow y, -a
madame / pani; mesdames — panie marche / c h ó d ; marsz; en marche
Madeleine — M agdalena w ruchu
m a d e m o is e lle / panna; mesdemoiselles marché m — targ; rynek
panny marcher — c h o d z ić, iść; maszerować:
magasin ni m a g a zy n ; skład; sklep funkcjonow ać, działać
magique m agiczny, -a, czarodziejski, mardi ni wtorek
-a marelle / klasy (gra)
magnétophone m m ag netofon mari m — mąż
magnifique wspaniały, -a Marie — Maria
mai ni maj marié, e żo n a ty , mężatka
maigre — ch u d y , -a; postny, -a marier — dać ślub; se marier — ożenić się
maigrir — ch u d n ą ć, schudnąć marmelade / — m arm olada
main / ręka marque / — znak, cecha, piętno; blizna,
maintenant teraz ślad; o d z n a k a , g o d ło ; znam ię
mairie / — m erostw o mars m — marzec
mais — ale, lecz; mais oui! ależ ow szem ! masculin m — rodzaj męski
no tak! matériel ni — urządzenia, sprzęt; materiał
maison / d om maternel, -elle macierzyński, -a; m a­
maîtresse / pani (d o m u ); g o sp o d y n i cierzysty, -a
majesté / — majestat; m ajestatyczność mathématiques / p l — m atematyka
mal m zło, krzywda, sz k o d a ; b ó l ,c i e r ­ matière / — materiał; en matière plasti­
pienie; mal de tête — ból g ło w y ; mai que z masy plastycznej
źle; avoir mal — mieć dolegliw ość, o d ­ matin ni — ranek; ce matin — dziś rano
c zu w a ć ból; faire mal — boleć mauvais, -e — zły, -a; il fait mauvais
malade — chory, -a jest brzydka pogoda; il fait mauvais
m a l a d i e / — choroba temps jest brzydka pogoda
malgré — m im o maxime / — m ak sy m a , prawidło
malheur ni nieszczęście mécanicien ni mechanik
maile / duża waliza, kufer méchant, -e — zły, -a, niedobry, -a; z ło ­
maman / m am usia śliwy, -a
manche / — rękaw mécontent, -e — n ie za d o w o lo n y , -a
manger - jeść médecin n i lekarz
mangeur ni — zjadacz médicament n i lekarstwo
manier — władać, m a n ip u lo w a ć meilleur, -e — lepszy, -a
manière / sp o só b mêler m ieszać; se mêler à — mieszać
manquer błądzić, upadać; zawieść; nie się do
udać się; brakow ać; o m ieszk a ć; nie m êm e — sam ; naw et; de même — tak
osiągn ąć (czegoś); pom in ąć (np. s p o ­ sam o; quand même — m im o w szystko;
sob n o ść); chyb ić (le but celu) a przecież, a jed nak
manteau ni płaszcz mémoire f pamięć

442
menace / — groźba mois ni miesiąc; tout un mois — cały
ménager, -ère — g o spodarny, -a, g o s p o ­ miesiąc
darski, -a moisson / żniwa
ménagère / — gospodyni moitié f — połow a
mener — prowadzić moment m — m om ent, chwila; pour le
mensonge m — kłam stw o moment — c h w ilo w o , na razic
menteur, -euse — kłamca, -czyni ; łgarz, -rka monde m świat; ludzie; beaucoup de
mentir — kłamać monde — d użo ludzi; que de monde! —
menthe / — mięta jakie m n ó stw o ludzi!; tout le monde
menton m — p odb ród ek , broda wszyscy
menu m — jadłospis Monique M onika
mer / — m orze monnaie f — m oneta, pieniądz
merci dziękuję monsieur m - pan; messieurs m pl
mercredi m — środa panow ie
mère / — matka montagne / — góra; à la montagne
mériter — zasługiwać, zasłużyć na w górach
merveille / cud monter iść pod górę, wejść na górę,
merveilleux, -euse — c u d o w n y , -a jechać pod górę
mesure / — miara montre f — zegarek
méthode / — m etoda montrer — p o kazać, p o k azyw ać
métro m metro monument ni p o m n ik , zabytek
métropolitain, -e — stołeczny, -a moquer; se moquer — kpić z, wyśm ie­
mettre kłaść, staw iać; mettre au point w ać się z
nastawić moral m — duch, siła moralna, postawa
meuble m — mebel morceau m kawałek
meurtre m zbrodnia, m orderstwo mordre gryźć, ugryźć
midi m południc; à midi w południc; mortel, -elle — śmiertelny, -a
vers midi — o k o ł o południa M oscou ni — M osk w a
mieux — lepiej inot ni słow o
mignon, -onne milutki, -a, ładniutki, -a moteur m — m otor
Milan ni — M ediolan mouche / — mucha
milieu m — środek; au milieu de — p o ­ mouchoir m — chu steczka; mouchoir de
środku poche — chustka d o nosa
mille — tysiąc mouiller m oczyć
million ni milion mourir — umierać
minuit m p ółn oc; à minuit o północy mousser — pienić się, m u sow ać
minute / — minuta moustache / wąsy
mise / — wkładanie, staw'ianie, puszcza­ mouton ni baran; baranina
nie; mise en plis ułożenie włosów mouvement ni — ruch
mobilier m — m eble, um eblow anie moyen m s p o só b , środek
mode / — m o d a ; à la mode — m o d n y , -a moyen-âge ni średniowiecze
modèle ni model muet, -ette niemy, -a
moderne n o w o czesn y , -a multiplication / — m nożenie
moine ni mnich, zakonnik multiplier m nożyć
moins — mniej mur m ściana; mur

443
mur, -e dojrzały, -a musée tn — m uzeum
mûrir dojrzewać musique f m uzyka

nager pływać N oël m — B oże N a rod zenie

naïf, -ive naiwny, -a noir, -e czarny, -a
naître rodzić się noircir czernieć
natation, / — pływanie nom m — nazw isko; imię; (gr.) rzeczownik
nation / — naród nombre m — liczba; ilość; liczebnik
national, -e - n a ro d o w y , -a nombreux, -euse — liczny, -a
naturel, -elle naturalny, -a ; naturel­ non nie; non plus również nie
lement naturalnie nord m pó łn oc
navigation f — żegluga Normandie / — Norm andia
nazi, -e n azistow ski, -a (hitlerowski, -a) Norvège / — N o rw egia
né, -e — u rodzony, -a norvégien, -enne norweski, -a
négatif, -ive przeczący, -a note / rachunek
neige / — śnieg nourrir — karmić, żywić, o dżyw iać; se
neiger śnieżyć; il neige — pada śnieg nourrir o d ż y w ia ć się
nerveux, -euse nerwowy, -a nourriture f pożywienie
net, nette — wyraźny, -a; czysty, -a nouveau, nouvel now y; nouvelle — nowa
nettoyer — czyścić, o cz y sz c z a ć nouvelle / — now ina, w ia d o m o ść, nowela
neuf, -ve — now y, -a novembre m — listopad
neutre — (gr.) nijaki, -a ; bezstronny, -a noyer — topić, utopić
neveu m — siostrzeniec nuage m — chm ura
nez. m — nos nuit / — n o c ; il fait nuit — jest ciem no
n i... n i... a n i... a n i... numéro m numer
nièce / — siostrzenica

o
obéir — być posłusznym s’occuper à — p ośw ięcać w o ln e chwile
objet m przedmiot (czem uś)
obligatoire obow iązujący, o b o w ią z k o w y , octobre m październik
przym usow y odeur / — zapach, woń
obliger — z m u sz a ć , z o b o w ią z y w a ć œ i l m — o k o ; yeux m pl — o czy
obscurcir — zaciem niać œuf m jajko
obtenir — otrzym ać œ uvre / dzieło
occasion / okazja offrir — ofiarować; p o d a ć; dać
occupé, -e zajęty, -a oiseau m — ptak
occuper - zająć, zajmować; omnibus m — pociąg o s o b o w y ,
s’occuper de — zajm ow ać się (czym ś); oncle m — wuj, stryj

444
ondulation / — ondulacja original m — oryginał
opération / — działanie; operacja oser — ośm ielać się
opinion / — opinia, zdanie ou — lub, albo
or m złoto où — gdzie; d’où skąd
orage m — burza oublier zap om inać, zapom nieć
orange — p o m arańczow y, -a ouest m — zachód
orchestre m — orkiestra oui — tak
ordonnance / — przepis, recepta outil m narzędzie
ordre — porządek, następstwo, kolejność, outillage n i narzędzia
rozkaz ouvert, -e — otwarty, -a
oreille / — ucho ouvrage m — dzieło
o r f è v r e r i e / — złotnictw o, wyroby złotni­ ouvreuse / bileterka
cze ouvrier ni robotnik
organiser — o rganizow ać ouvrir otworzyć, otwierać

page / stronica, strona parfois — niekiedy

paille / — słoma parfum m — w o ń , zapach; perfumy
pain m — chleb Paris m — Paryż
paix / — pokój parisien, -enne paryski, -a
palais m pałac parler m ów ić; parler bas m ó w ić c i ­
pâle blady, -a c h o ; parler haut — m ó w ić g ło śn o
panier m — koszyk parmi wśród, pom iędzy
pantalon m — spodn ie part / strona: część; à part - oprócz,
Panthéon m Panteon z wyjątkiem; na stronic; de la part
papa m - tata, tatuś o d , w imieniu; nulle part — nigdzie
papier m — papier; papiers m pl — d o ­ partager podzielić
kumenty participer uczestniczyć
paquet m paczka partie / — część; en partie częściow o;
par przez faire partie de — należeć, stan ow ić część
paraître — ukazyw ać się, w y d a w a ć się, partir jechać; wyruszyć w drogę; par­
w yglądać; il paraît que — podobno, tir pour wyjechać do
zdaje się partout wszędzie
parasites m p l — radio: zaburzenia a t m o ­ parure / — o z d o b a , strój
sferyczne, trzaski przeszkadzające pas m krok
parcourir przebiegać, przemierzać pas ( n e . . . pas) — nie (przeczenie); pas
pardon! przepraszam! du tout — wcale nic, absolutnie nie
parent, -e — krewny, -a, p o w in ow aty, -a; passage m — przejście, przejazd; passage
parents m p l rodzice clouté przejście ozn a czo n e gwoź­
paresseux, -euse - leniwy, -a dziami
parfait, -e — d o sk o n a ły , -a : parfaitement — passager m pasażer (np. sa m o lo tu )
do sk o n a le; c ’est parfait d oskon ale passer — przejść, przejechać, przepłynąć.

445
 przciccicć; mijać; spędzać (czas); sc petite-fille / — wnuczka
passer de qch obejść się bez czego, peu — m a ło ; peu m trochę
zrezygnow ać peuple m - lud; naród; tłum
passionner — roznam iętniać, rozpalać peupler zaludniać; rozm nażać się
pastille f — pastylka peur / bojaźń, strach, trwoga, lęk;
pâle / ciasto avoir peur — bać się; faire peur —
pâle m — pasztet; babka z piasku przestraszyć
patience / — cierpliwość peut-être być m oże
pâtissier m cukiernik pharmacie / apteka
patrie / ojczyzna pharmacien m aptekarz, farmaceuta
patte / — łapa; noga [np. ptaków ) photographie / fotografia; photo /
pauvre biedny, -a fotografia
payer płacić; payer cher — płacić drogo photographier — fotografow ać
pays ni kraj phrase / — zdanie
paysage m pejzaż, krajobraz physicien m — fizyk
paysan m - wieśniak pièce / izba; sztuka
peau / skóra; skórka, łupinka pied m stop a; à pied pieszo; au pied
pêche / — ry b o łó w stw o , łow ienie ryb, de — u stóp
połów piège ni — pułapka
péché ni - grzech pierre f kamień
peigner czesać Pierre — Piotr
peindre m alow ać pioche / — m o ty k a
peine / — trud, wysiłek pipe / — fajka
peinture / — m alarstwo placard ni - szafa ścienna
pelle / łopata, ło p a tk a ; szufla place / — miejsce; plac; place de face —
pellicules / pl łupież miejsce środkowe; place de côté
pencher — poch ylać, przechylać miejsce b o c z n e ; sur place — na miejscu
pendant — podczas placer um ieszczać, umieścić, stawiać,
pendre wieszać kłaść, poło ży ć
penser myśleć plafond m — sufit
pente f — p o ch y ło ść, sto k . spadek; spa- plage / plaża
dzistość plaie / — rana, blizna
perdre — zgubić, stracić; perdre con­ plaindre żałow ać (k o g o ); se plaindre
naissance stracić p rzy to m n o ść de skarżyć się (na)
père m — ojciec plaine / równina
perfectionnement m udo sk o n a len ie plaire — p o d o b a ć się
périr — ginąc, umierać plaisanter — żartować
permanente / trwała (ondulacja) plaisir ni przyjemność; avec plaisir
permettre — p o zw o lić z przyjemnością
personne nikt; personne / — o so b a plan ni — plan
personel, -elle — osob isty, -a, o s o b o w y , -a planche / — deska
peser — ważyć plancher m — p o d łoga
peste f dżum a plante / — roślina
petit, -e mały, -a planter — sadzić
petit-fils m — wn uczek plastique — plastyczny, -a

446
plat m — danie poser kłaść, stawiać
plein, -e — pełny, -a: zupełny, -a; c a łk o ­ possibilité / — m ożliw ość, m ożn ość
wity, -a; pleinement zupełnie, c a ł­ possible — m ożliwy, -a; c'est possible —
kowicie m ożliwe
pleuvoir padać (o deszczu); il pleut poste / — poczta; urząd pocztow y
pada deszcz poste m — posterunek; stacja; placówka;
pli m — fałd, fałda; mise en plis u ło ­ poste de radio odbiornik radiowy;
żenie (w łosó w ) poste de télévision — telewizor
plier - zginać, uginać postérieur, -eure tylny, -a
plonger — zanurzać; nurkow ać poudre / puder
pluie / — deszcz poule / — kura
plume / pióro poulet m — kurczę; kurczak
plus więcej, bardziej; non plus rów­ poupée / lalka
nież nie; rien de plus — nic więcej, nic pour dla, d o ; pour que — aby
poza tym pourboire m — napiwek
plusieurs — kilka, kilku, kilkoro pourquoi — dlaczego; c’est pourquoi
plutôt — raczej dlatego też
poche / kieszeń poussière / - pył, kurz
poésie / — poezja pouvoir móc
poétique poetyczny, -a prairie / łąka
poids m ciężar précéder — poprzedzać, wyprzedzać
poil m — sierść; zarost précipice m - przepaść
point m — kropka; punkt; point — nie, précis, -e dokładn y, -a; précisément —
wcale nie dokładnie, ściśle; właśnie
pointu, -e — spiczasty, -a, ostro z a k o ń ­ précision / — d o k ła d n o ść , ścisłość; zwię­
czo n y , -a złość; precyzja
poisson m — ryba précurseur m prekursor
police f policja préfabriqué, -e prefabrykowany, -a;
politique polityczny, -a z prefabrykatów
Pologne / Polska préférer — woleć, przekładać, dawać
Polonais, -e m i f P o la k , Polka pierwszeństwo; préféré, -e ulubiony,
polonais, -e — polski, -a -a
polyglotte m i / — poliglota, -tka premier, -ère pierwszy, -a
pomme / jabłko; pomme de terre prendre brać, zabierać, wziąć; jeść, pić;
ziem niak, kartofel prendre froid — przeziębić się
pommier m — jabłoń prénom m — imię
pont m — most préparer przygotow yw ać
populaire — ludow y, -a; popularny, -a près — blisko, n ieo p o d a l; près de — o b o k ;
porte / — drzwi; brama à peu près mniej więcej; blisko, pra­
portefeuille m — portfel wie
porte-monnaie m — portm onetka présent m — c / a s teraźniejszy
porter — nieść, nosić; se porter mieć présent, -e o b e c n y , -a
się, czuć się présenter — p o k a z y w a ć ; przedstawiać
portugais, -e - portugalski, -a (coś); se présenter — przedstawiać się,
Portugal m Portugalia prezentow ać się, zgłosić się

447
presque prawie profondeur / głęb o k o ść
presse / — prasa programme m — program
presser — ściskać, naciskać; przyspieszać progrès m — postęp
(kroku); naglić; se presser — spieszyć projection f projekcja; rzut
się; ściskać się, tłoczyć się; être pressé — projet m — projekt
spieszyć się promenade / — spacer, przejażdżka, prze­
prêt, -e g o to w y , -a ch adzka
prétendre twierdzić promener prowadzić (na spacer); opro­
prêter — pożyczać (kom u ś) w ad zać (zw iedzających); se promener —
prier — prosić spacerow ać, przechadzać się
prince m — książę promettre — przyrzekać; o b iecać
principal, -e głów ny, -a proposer proponować
printemps m w iosn a propre — czysty, -a
priorité / pierwszeństwo prose / — proza
privilégié, -e — uprzywilejowany, -a proverbe m przysłowie
prix m — cena proverbial, -e przysłow iow y, -a
procès m proces province / — prowincja
prochain, -e — bliski, -a; następny, -a, provision / — zapas
przyszły, -a prudent, -e przezorny, -a, ostrożny,
prodige m — c u d ; fenomen -a; prudemment - przezornie, ostroż­
produit m — produkt; iloczyn; produit de nie
beauté kosm etyk prune / — śliwka
profiter — korzystać public, publique — publiczny, -a
profond, -e głęboki, -a; profondément — punir — karać
głęb oko Pyrénées / pl Pireneje

quai /n peron; nabrzeże; ulica nad­ quelque chose - coś

brzeżna quelquefois niekiedy
qualité / — zaleta, przym iot; właściw ość, quelques — kilka
ja k o ś ć quelqu'un — ktoś
quand kiedy; quand même — jed nak, question f — zagadnienie
p o m im o w szy stk o queue / — o g o n ; faire la queue — stać
quant à — jeśli c h o d z i o w kolejce
quantité / ilość qui — kto
quart m ćwierć, kwadrans quitter o p u sz c z a ć, rozrzucać; rozsta­
quartier m — dzielnica wać się z
que — którego, którą, których, które, quoi? — c o ?
który; c o ; że; niż; ab y; niech, dopiero; quotidien, -enne — co d zien n y , -a
»
ty lk o; ile quotidien m dziennik
quel, quelle — który, -a, jaki, -a quotient m — iloraz
quelque — jakiś, jakaś, jakieś

448
 R

racine / — korzeń regard m spojrzenie

raconter — o p o w ia d a ć regarder — patrzeć
rafraîchissements m p l — napoje orzeźw ia ­ region / — region
jące règle / linia; zasa d a ; porządek; en
raison f — rozum ; rozsądek; racja, słusz­ règle — w porządku
ność; avoir raison — m ieć rację régler — regulow ać, uregulować, zała­
rajeunir - od m ła d za ć twiać
ralentir — zwalniać régne m — panow anie, rządy; królestwo
ramasser zbierać, grom adzić; po d n o sić régulier, -ère — regularny, -a, prawi­
(z ziemi) d łow y, -a
ranger — uporządkow ać regretter — żałow ać, ubolew ać
rappeler — przypom inać; se rappeler réjouir cieszyć, radować
przypom inać sobie; pamiętać relatif, -ive — względny, -a; relativement —
rapporter przynieść względnie
raser — golić relever podn osić, podnieść; podw yższać
rasoir m — brzytwa; rasoir électrique — reliure / — oprawa
m aszynka d o golenia remarquer — spostrzec, zauważyć
râteau m grabie; grabki remédier zapobiegać, zaradzać (czemuś)
ravissant, -e — zachwycający, -a remercier — dzięk ow ać
rayon m — półka remettre — o d ło ż y ć ; p o ło ż y ć z p o w r o ­
récent, -e niedawny, -a tem
récepteur m — odbiornik remplir — wypełniać
réception — przyjęcie; odbiór; recepcja remonter — iść z n o w u pod górę
receveur m — bileter, kond u k tor remplacer — zastąpić
recevoir — przyjmować, otrzym yw ać, d o ­ remplir — napełnić
stawać remuer poruszać
récolte / — zbiór, plon; żniwo rencontre f — spotkanie
récolter — zbierać (zboże, o w o c e ) rencontrer — spotykać
recommander — polecać, zalecać rendez-vous m — spotkanie
recommencer — zaczynać na n o w o, rendre o d d a w a ć ; rendre service - od­
pow tórzyć d ać przysługę (usługę); se rendre à
récompenser — wynagrodzić u dać się do
reconnaître — uznaw ać; po zn a ć, przyzna­ renseignement ni informacja
wać; potw ierdzać rentrer wracać; rentrer à la maison —
reconstruire odbudować wracać d o d om u
recouvrer o d zy sk a ć répandre rozsiewać
reculer — co fa ć, o d s u w a ć , c o fa ć się réparer — naprawić
rédiger — redagować, zredagow ać, pisać, repas m — posiłek
napisać répondre — o d p o w ia d a ć
réfléchir — zastanaw iać się réponse / o d p o w ie d ź
réflexion / — zastanow ienie (się); re­ reposer — kłaść
fleksja reprendre — odebrać, o d zyskać, wziąć
refuser o d m a w ia ć z pow rotem

15 — M ó w im y po f r a n c u s k u 449
représentation / reprezentacja; przed­ riche — bogaty, -a
stawienie ride / — zmarszczka
représenter — przedstawić rien — nic; ce n’est rien — to nic, to
r é p u b liq u e/ — republika drobiazg
réseau ni — sieć, siatka rire m — śm iech; fou-rire m — śmiech
réserver — rezerwować szalony
résistant, -e o d p o r n y , -a; m o cn y , -a; rire — śm iać się
wytrzymały, -a rivière / rzeka
respirer — o d d y c h a ć riz ni — ryż
ressembler à — być p o d o b n y m do robę / — suknia
restaurant m — restauracja roc m skała, głaz
reste n i — reszta, p o z o sta ło ść rocher m — skała
rester p o z o sta w a ć ; il reste — pozostaje roi m — król
résultat m wynik romantique — rom an tyczny, -a
retard n i — o p ó ź n ie n ie , z w ło k a ; être en Rome / — Rzym
retard — sp ó źn ia ć się rompre łamać, rozbijać, tłuc
retenir — za m ó w ić , zarezerwować rose różow y, -a
retentir — rozbrzm iewać rôti m — pieczeń; pieczyste
retirer — c o fa ć , co fn ą ć rôtir — piec, wypiekać
retouche / - popraw ka rouge — czerw ony, -a
retrancher o d e jm o w a ć rougir — czerwienieć
retrouver — odnajdyw ać rouler — jechać, toczyć się
réussir — wykonywać z p o w o d z en ie m ; roumain, -e — rumuński, -a
mieć p o w o d z e n ie Roumanie / — Rum unia
rev a n ch e/- o d w e t; odw zajem nienie się; rousseur / - rudość; taches de rousseur
en revanche — w zam ian, natomiast piegi
rêve n i sen, marzenie rou te/ — droga, szosa; en route — w d r o ­
réveiller — budzić dze; w' drogę
revenir pow racać ruche / — ul; rój
rêver — marzyć, śnić rue / — ulica
au revoir d o widzenia ruine / ruina, zwaliska, gruzy
revue / — przegląd, c z a s o p is m o , magazyn russe rosyjski, -a

s
sablonneux, -euse — piaszczysty, -a salle / sala; salle à manger — jadalnia;
sac ni — torba, torebka salle de bain — łazienka
sage — mądry, -a, grzeczny, -a; sage­ saluer — kłaniać się, pozdraw iać, witać
ment m ądrze; grzecznie, przykład­ samedi n i — so b o ta
nie sanctuaire m — świątynia; sanktuarium
saint, -e — święty, -a sang m — krew
saisir ch w ytać, łapać sans bez (czegoś)
saison / — pora roku santé / — zdrowie
salive / — ślina Saône / Sao na

450
 satellite m satelita sexe m — płeć, rodzaj
satisfait, -e — z a d o w o lo n y , -a shampooing m — mycie głow y
sauce / — sos si — jeżeli, jeśli; gdyby, jeżeliby; czy; tak
sauvage — dziki, -a; sauvagement — dziko (twierdzenie)
savoir — wiedzieć, umieć, potrafić siège m — siedzenie; siedziba
savon m — m ydło siéger — zasiadać; m ieć siedzibę; znaj­
savonner — nam ydlać d ow a ć się
science / — w iedza, nauka signal m — sygnał, znak
scientifique — n a u k o w y , -a signe m — znak
sculpteur m — rzeźbiarz signer - podpisyw ać; znaczyć, cechow ać
sculpture / — rzeźba signifier — znaczyć, ozn a cza ć
séance / — posiedzenie, sesja; seans; lever silence m cisza
la séance — zak o ń czy ć posiedzenie simple — prosty, -a
seau m — kubeł, wiadro, wiaderko simplicité / — prostota
sec, sèche — suchy, -a singulier m — (gr.) liczba pojedyncza
sécher schnąć; suszyć site m — miejsce m alownicze
séchoir m — suszarka socialiste — socjalistyczny, -a
second, -e — drugi, -a sœ u r / — siostra
séduire o czarow ać soie / — jed w ab
séjour m — pobyt soif / — pragnienie; avoir soif — być
sel m — sól spragnionym
sélection / — wybór, d obór, selekcja soigner — pielęgnow ać, leczyć, dbać o
selon — według soin m — staranie, d b ałość; avec soin —
semailles f p l — zasiewy starannie
semaine / — tydzień soir m — wieczór
sembler — w y d a w a ć się, zd a w a ć się; il soirée / — w ieczo rek , wieczornica
semble que — zdaje się, że; il me sem­ sol m ziem ia, gleba
ble — wydaje mi się solaire — słoneczny, -a ; lampe s o l a i r e / —
semer siać lampa kwarcowa
sentier m — ścieżka, ścieżyna soldat m żołnierz
sentir — czuć, odczuwać; pachnąć; se soleil m — słońce
sentir czu ć się sombre — ciem ny, -a; il fait sombre —
séparément — odd zieln ie ściem nia się
septembre m — wrzesień somme / — suma
serpent m — wąż sommeil m — sen; avoir sommeil być
serrer ściskać śpiącym
serveuse / — kelnerka sommet m — szczyt
service m służba; obsłu g a ; usługa, przy­ son m dźwięk
sługa; rendre service — o d d a ć usługę songer śnić; m arzyć; myśleć
serviette / — ręcznik; serwetka; teczka sonner — dzw on ić
servir — p odać, p o d a w ać; se servir de — sonnette / — d z w o n e k
posługiw ać się (czym ś); u żyw ać czegoś Sophie Zofia
setter ni — seter sorte / — rodzaj, gatunek
seul, -e — sam , -a, sam otny, -a; jed yny, -a; sortir — w y chod zić, wyjść
seulement — tylko souffle m — dech ; o d d e c h ; pow iew ( w iatru)

451
souffler — wiać, dąć; dm uchać Suisse / — Szwajcaria
souffrir — cierpieć suisse szwajcarski, -a; petit-suisse m —
souhaiter — życzyć serek szwajcarski
soupe / — zupa suite / — dalszy ciąg; skutek; tout de
source / — źródło suite — zaraz
sourcil m brew suivant, -e — następujący, -a, następny,
sourd, -e — głuchy, -a; przytłumiony, -a -a
sourire m — uśmiech suivre — śledzić, iść za kimś; suivre
sourire — uśm iechać siç qch iść za czym ś
sous — pod sujet m — przedm iot; powód; temat;
soustraction / o d ejm o w a n ie avoir sujet de — mieć p o w ó d do
souvenir m w sp om nienie, pamiątka superbe — wspaniały, -a
souvenir; se souvenir de qch — przy­ supérieur, -e wyższy, -a
pom in ać sobie c o ś ; pamiętać o czym ś supplément m — dodatek ; dopłata, opłata
souvent często d o d a tk o w a
so y a . soja soja supporter znosić, cierpieć
spécialité / — specjalność supposer — przypuszczać
spectacle m — w id o w isk o sur — na
splendide wspaniały, -a sûr, -e — pewny, -a, niewątpliwy, -a ; sû­
sportif, -ive sportow y, -a rement na p ew n o ; bien sûr na
substance / — ciało, substancja pew n o
sucre m — cukier surprendre — zask o czy ć; zd u m iew a ć, d z i­
sucrer słodzić wić
sud m południc surpris, -e — za skoczon y, -a
Suède / Szwecja surprise / niespodzian ka
suédois, -e — szw edzki, -a surtout — zw łaszcza, przede wszystkim,
suffire — wystarczyć; ça suffit — wy­ szczególnie
starczy; il suffit — dość Suzanne — Z uzanna
suffisant, -e wystarczający, -a ; suf­ symboliser — sy m b o lizo w a ć
fisamment — wystarczająco synthétique syntetyczny, -a

tabac m — tytoń tant — tyle; tant de choses — tyle rzeczy;

table / — stół tant mieux — tym lepiej
tableau m — o b raz tante / — ciotka
tablier m — fartuch tapis m — dyw an
tache / — plam a, skaza tard — p ó ź n o ; il est tard — jest późno
tailler — ciąć, o b cin a ć, przycinać tas m — stos, kupa
tailleur ni krawiec tasse / filiżanka
taire — przem ilczać, zatajać; se taire taxe f — taksa, opłata
m ilczeć, zam ilknąć taxi m — ta k só w k a
tambour m — bęben tchèque czeski, -a

452
technicien m technik torrent m — p o to k , rwący strumień
technique — techniczny, -a tort m — niesłuszność; avoir tort — nie
teinture / — farba; farbowanie m ieć racji
télégramme m — telegram tôt — wcześnie
télégraphier — telegrafować total, -e — kom pletny, -a, zupełny, -a
téléphone m — telefon total m — o g ó ln a sum a
téléphoner — telefon ow ać touchant, -e — wzruszający, -a
télévision / — telewizja toucher — d o tykać
tellement — tak (dalece), d o tego stopnia toujours zawsze
température / — temperatura tour f — wieża
temple ni — świątynia tour m — kolej; kolejność; à qui le tour —
temps m — czas, p o g o d a ; de temps en na k o g o kolej?; c ’est mon tour — teraz
temps — o d czasu do czasu kolej na mnie
tendance / — tendencja tourbe / torf
tendre — delikatny; miękki touriste m — turysta
tendre wyciągać; naciągać, napinać; tourne-disque n i — adapter
rozciągać tourner kręcić, obracać; skręcać; o d ­
tenir — trzymać; tiens! a to (ci) d o ­ wracać (la tête głowę); przewracać
piero!, p o p a t r z ! , wielkie nieba! tourniquet ni — kołowrót; kołow rotek;
tente / — nam iot deszczownia
terme m - - cel, kres, koniec; au terme — tous — w szyscy; toutes — wszystkie; tous
u kresu les deux obydwaj (obydw oje) razem
terminer — k o ń c z y ć ; se terminer — k o ń ­ tousser — kaszleć
czyć się tout — cały, wszystek
terrain m — grunt, teren, obszar, gleba tout, -e każdy, -a; cały, -a
terre / - ziemia, rola, gleba, grunt; ląd; tout — w szystko; en tout — razem, w s u ­
sous terre - pod ziem ią mie; tout à fait zupełnie, całkowicie;
terrible — straszny, -a, okropny, -a tout de suite — zaraz; tout à l’heure —
tête / — głow a za chw ilę
textile — włóknisty, -a; włókienniczy, -a; tradition / tradycja
tkacki, -a traduire — tłum aczyć
Thadće — T a d eu sz trahir — zdradzić
thé m — herbata train m — c h ó d , bieg; pociąg; être en
théâtre m — teatr train de być w trakcie
ticket m bilet traîneau m sanie, sanki
tiers m — trzecia część traiter — traktować
timbre ni znaczek pocztow y tramway m — tramwaj
tirage m — nakład tranche / kaw ałek, krom ka, plasterek
tirer — ciągnąć; wyciągać tranquille — sp okojny, -a
tissu m - tkanina transporter — przewozić, przenosić
tombeau m g ro b o w iec; grób travail n i praca, robota
tomber - upaść; laiser tomber — upuścić travailler pracować
tonner — grzm ieć; il tonne grzmi travailleur m — pracownik
tonnerre m — grzmot travers m — szerokość; u k o śn o ść ; à tra­
topaze / to p a z vers — przez

453
traverser — przech odzić tropique m — zwrotnik
très — bardzo trou m — dziura, o tw ó r; ja m a , nora
tricot m — sweter, trykot trouver znaleźć, znajdow ać
triomphe m — trium f truite / — pstrąg
triste — sm u tn y , -a tuer — zabijać, zabić; se tuer — zabić
tromper oszukać się
trompette / — trąbka turc, turque — turecki, -a
trop m nadm iar, zbytek ; z a n a d to , zbyt; Turquie / — Turcja
trop de — za wiele, za d użo tuyau m — rura

u
un, une — jed en , jed na universitaire — uniwersytecki, -a
union / — związek usine / — fabryka
u n i r — j e d n o c z y ć , łączyć utile — pożyteczny, -a
universel, -elle — uniwersalny, -a utiliser — użytkow ać, sp o ży tk o w a ć, użyć

vacances / p l — wakacje verre m — szklan ka; szkło

vache / k row a vers - o k o ło ; ku; d o ; vers le soir pod
valet m walet wieczór
valise / — walizka, waliza vert, -e — zielony, -a
vallée / do lin a vertical, -e p io n o w y , -a; verticalement —
valoir m ieć wartość, być w artym ; il p io n o w o
vaut mieux lepiej veston m — marynarka
varié, -e — u ro zm aicony, -a, różno­ vêtement m — odzież, ubranie
rodny, -a veuf, -ve ni i f — w d o w iec , w d ow a
variété / - rozm aitość, r ó ż n o ro d n o ść viande / — mięso
Varsovie / Warszawa vide — pusty, -a, próżny, -a
vaste rozległy, -a, obszern y, -a vider — wypróżnić
veau m cielę; cielęcina vie / — życie; jamais de la vie — nigdy
veille / przeddzień, wigilia w życiu
vélo ni — rower vieillir - starzeć się
vendeur, -euse sprzedaw ca, -czyni vieux, vieil stary; vieille — stara
vendre — sprzed aw ać vif, vive — żywy, -a, żwaw y, -a
vendredi piątek vigne / — winnica
venir przyjść, przychodzić village m — wieś
Venise / — Wenecja ville / — miasto
vent m — wiatr vin ni — w ino
ventre m — brzuch violent, -e — g w ałtow ny, -a
verbe n i — czasow nik violet, -ette — fioletow y, -a, fiołkowy, -a
véritable prawdziwy, -a vision / — w idzenie, wizja; obraz

454
visite / — wizyta voix / głos
visiter — zw iedzać vol m — lot; kradzież
vite — szybko voler — latać; kraść
vitrine / — wystawa volonté / — w ola; silna wola
vivant, -e — żyjący, -a, żywy, -a volontiers chętnie
vivre — żyć volume m — tom
vocabulaire m — sło w n ik , słow nictw o; vouer — ofiarować, poświęcić
terminologia vouloir — chcieć; en vouloir à — mieć
voici — oto urazę do
voilà — o to voyage m — p o dróż
voie / trasa; tor voyager — p o d r ó ż o w a ć
voilier m — żaglow iec voyageur m — podróżnik
voir — w idzieć vrai, -e — prawdziwy, -a ; vraiment —
voisin m — sąsiad prawdziwie, rzeczywiście, naprawfdę
voisinage ni — sąsiedztwo vue / — w idok ; wzrok
voiture / — w ó z , sa m o ch ó d

wagon m — w a g o n ; wagon-restaurant m —
wagon restauracyjny

y — tu, tam , o tym, w' tym y p ér ité / iperyt

yeux m p l — oczy

zéro m — zero
 SPIS TREŚCI

Od w y d a w n i c t w a ...................................................................................................................................... 5
System fonologiczny języka f r a n c u s k i e g o .................................................................................

Lekcja 1
U n e f a m i l l e ................................................................................................................................................ 10
Rodzajnik nieokreślony. Elizja. Łączenie między wy razowe

Lekcja 2
U n e chambre................................................................................................................................................ 14
Liczba m noga rzeczowników . Q u'est-ce que c'est? Sam ogłoska e

Lekcja 3
La chambre de P i e r r e . ........................................................................................................................ 18
R odzajnik określony. Pr/.yimek de. Iloczas samogłosek

Lekcja 4
Dans la chambre de P i e r r e ..............................................................................................................
Przyimki i wyrażenia określające miejsce. Liczba m noga rzeczowników za k o ń ­
czonych na -eau. l iczebniki. Il y a. Zdania pytające. G rupa rytmiczna

Lekcja 5
Quatre pour le b r i d g e ........................................................................................................................ 29
O dm iana czasow nika être. Forma twierdząca, przecząca, pytająca

Lekcja 6
Les enfants de Madame Vernet; L es photos de f a m i l l e ..................................................... 34
Skracanie wyrazów. Zaim ek przymiotny dzierżawczy. Rodzaj żeński rzeczow­
ników i przymiotników

Lekcja 7
Avant le d é p a r t ...................................................................................................................................... 42
O dm iana czasow nika avoir. Zdania z czasow nikiem avoir. W ym ow a liczebników
cinq, six, huit, dix

Lekcja 8
Parlez-vous f r a n ç a i s ? ............................................................................................................................ 47
Sam o g ło sk a o. O dm iana czasow n ik ów 1 grupy. Zaim ek przymiotny wskazujący

Lekcja 9
Le jeu de c a r t e s ...................................................................................................................................... 54
W artość foniczna litery h. O dm iana czasow nika faire. Il faut. C zasow nik
jouer. Liczebniki głów ne od 1 d o 100. W ym ow a liczebnika vingt

456
Lekcja 10
Un jeu s c i e n t i f i q u e .................................................................................................................................
e niestałe. Działania arytmetyczne. Tryb rozkazujący. Przyimki à i de. Zaimek
o s o b o w y nieokreślony on. C ela = ça

Lekcja 11
U n e leçon de gymnastique ..............................................................................................................
Podział c z a so w n ik ó w na koniugacje. O dm iana czasow nika finir. W ykaz
najważniejszych c z a so w n ik ó w II grupy. Liczebniki porządkow e. Sam ogłoski
pośrednie

Lekcja 12
Quelle heure e s t - i l ? .................................................................................................................................
Quelle heure est-il? Określenia czasu. Wyrażanie przeczenia. Wyrażenie il fait.
O dm iana czasow nika aller. System s p ó łg ło sk o w y języka francuskiego

Lekcja 13
Un long v o y a g e ......................................................................................................................................
N a z w y stron świata. C zas futur proche. O dm iana czasow nika partir. Tous
l e s . . . t o u t e s les. Przymiotnik beau
Lekcja 14
Les s p e c t a c l e s ..........................................................................................................................................
O znaczanie daty. N a z w y miesięcy. N a z w y dni tygodnia. Przyimki de i à .
Przyimki dans i en. O dm iana c z a so w n ik ó w savoir, connaître. Czasownik
préférer
l e k c j a 15
Album de p h o t o s ......................................................................................................................................
O dm iana czasow nika voir. Si affirmatif. Rodzaj żeński rzeczow ników . Przy­
imek chez. Tout ja k o przymiotnik. Faire voir. Sam ogłoski nosow'e
Lekcja 16
Dans un magasin .................................................................................................................................
C za so w n ik aller w zwrotach grzecznościow ych. O dm iana czasow nika venir
i prendre. Przyimki en i de (c. d.). Zwroty z czasow nikiem faire. Wyrażanie
potwierdzenia
Lekcja 17
La maison ...............................................................................................................................................
Użycie przyim ków à i de ( c . d . ) . Przyimek en ( c . d . ) . Zwrot n e . . . que
Lekcja 18
A la g a r e .................................................................................................... .... ..........................................
Wyrażenia wykrzyknikow e. Przyimek pour. Impératif (pow t.). Odmiana
czasow nika attendre. Zaimki o s o b o w e
Lekcja 19
Dans le com partim ent............................................................................................................................
Czas futur simple. O dm iana c z a so w n ik ó w pouvoir, vouloir, devoir, tenir.
Opuszczanie rodzajnika. Z aim ek y. W y m o w a e niem ego w przedostatniej
sylabie w futur simple
Lekcja 20
Pendant le v o y a g e .................................................................................................................................. 119
Zaim ek o s o b o w y nieakcentow any. Przysłówek. O dm iana czasow nika ouvrir.
W y m o w a e niestałego

Lekcja 21
En route vers l ' h ô t e l .............................................................................................................................126
Z aim ek osobowy akcentow any. O dm iana c zaso w n ik a conduire. Futur
simple (c. d.). Zaimki względne qui, que

Lekcja 22
A l ' h ô t e l ..................................................................................................................................................... 131
C zasow n iki zwrotne. Zaimek nieokreślony tout. O puszczanie rodzajnika (c. d.)

l ekcja 23
Les repas en France; L es r e p a s ...................................................................................................135
Article partitif. O puszczanie rodzajnika (c. d.). O dm iana c z a so w n ik ó w manger
i commencer. Wartości foniczne liter c, ç i g

Lekcja 24
Au « George Sand » .............................................................................................................................. 141
O dm iana c za so w n ik a s'asseoir. O d m ia n a czasow nika boire. Zaimki przymiotne
pytające. Przyimek par. Zaimek dont. Przysłówki porów naw cze.

Lekcja 25
Au téléphone................................................................................................................................................ 146
O dm iana c z a so w n ik ó w dire, recevoir, se souvenir. Odcienie intensywności
przym iotnika, przysłówka i czasow nika. Rodzajniki. Tworzenie liczby mnogiej
rzeczo w n ik ó w

Lekcja 26
A la p o s t e ......................................................... ...................................................................................... 153
Odmiana c zasow n ik a entendre. Przyimek à. Tryb rozkazujący c z a so w n ik ó w
zwrotnych. Zaim ek o s o b o w y nieakcentowany. Z aim ek o s o b o w y akcentowany.
Pourquoi? — Parce q u e . . .

Lekcja 27
Suzanne fait des achats; A l’é p i c e r i e .......................................................................................... 159
Pr/yimek de i à. Zaimek y. Iout jako przysłówek. M ow a niezależna i zależna.
Rzeczownik — tworzenie rodzaju żeńskiego

Lekcja 28
Les achats; A la crémerie; A la b o u c h e r i e ............................................................................... 164
O dm iana czasow nika sortir. Zaimek przysłów kowy y. Zaimek o s o b o w y en

I.ekcja 29
Au bureau de t a b a c . ............................................................................................................................ 169
Rodzaj żeński przymiotników. Micjscc przymiotnika. Z aim ek o so b o w y
en (c. d.). Skostniałe zwroty czasow nikow e. O dm iana czasow nika vendre

458
Lekcja 30
Une r e n c o n t r e .......................................................................................................................................... 175
C zas passé composé. Z g o d n o ść imiesłowu uprzedniego z dopełnieniem z n a ­
czenia si. O dm iana cza sow nika offrir. Miejsce zaimka o s o b o w e g o nicakcento-
wanego. C za so w n ik promettre

Lekcja 31
Jacques est malade; La visite du d o c t e u r .................................................................................181
Zaimki wskazujące. W yrażenia ze zwrotem avoir mal à . . . Participe passé cz a ­
s o w n ik ó w odm ienianych z czasow nikiem posiłkow ym être. O dm iana c z a so w ­
nika dormir. A kcenty graficzne w języku francuskim

Lekcja 32
A la pharmacie; L accent g r a v e ....................................................................................................188
Wyrażenia n ieo so b o w e (c. d.). Określenia czasu. R óżn e funkcje que. Przyimek
par (c. d.). Accent grave

Lekcja 33
Une bonne n o u v e lle ................................................................................................................................ 194
O dm iana czasow nika courir. Zwroty porównawcze. Intensyfikacja cech
i właściwości cech.«Zaimek przysłówkowy miejsca y ( c . d . ) . Accent circonflexe

Lekcja 34
La visite........................................................................................................................................................200
Odmiana cza so w n ik ó w suivre i servir. Zaimek rzeczowny wskazujący. Même.
Funkcje łączenia między wyrazów ego

Lekcja 35
Monsieur Dupont va chez le coiffeur; M adame Dupont va chez le coiffeur . . . 205
O dm iana czasow nika plaire. Zwrot c'est à moi. Przeciwstawne określenia
miejsca. Miejsce zaim ków o so b o w y ch w zdaniu

Lekcja 36
Sophie fait des a ch a ts......................................................................................................................209
Czasowniki zako ń czo n e na -ayer, -oyer, -uyer. Stopień najwyższy przymiot­
nika. Przysłówek (c. d.)

Lekcja 37
Le programme de la s e m a i n e ...........................................* ........................................................215
Il reste. Budow a okresu w arunkow ego. Różne funkcje que. Łączenie między-
wyrazowe (c. d.)

Lekcja 38
Au sommet de la Tour E i f f e l ................................................................................................... 221
O dm iana czasow nika paraître. O dm iana czasow nika couvrir. Si warunkowe.
Si wzmacniające. Struktura zdania w języku francuskim. Łączenie między-
wyrazowe ( c . d . )

459
Lekcja 39
Une l e t t r e ....................................................................................................................................................
C z a s imparfait. W yrażanie cclu. Imiesłów uprzedni c z a so w n ik ó w odm ienianych
ze sło w em p osiłk ow ym avoir. O dm iana c z a so w n ik ó w écrire i lire. Łączenie
m ię d z y w y r a /o w e ( c . d . )

Lekcja 40
Vers R e i m s .............................................................................................................. .................................
O koliczniki. Strona zwrotna o znaczeniu biernym. Zwrot dans combien dc
tem p s.... Wyrazy o funkcji ekspresywnej. Łączenie między wyrazowe ( c . d . )

Lekcja 41
A C h â t e a u - T h i e r r y .................................................................................................................................
Liczebniki ułam k ow e. O dm iana czasow nika naître. Przedrostek re-. W y ­
rażanie gradacji ilości i intensywności. Zaimek nieodm ienny le

Lekcja 42
A Reims . . . ......................................................................................................................................
O dm iana cza sow nika rire. Przysłówki sp o so b u . Bezokolicznik w funkcji d o ­
pełnienia. Strona bierna c z a so w n ik ó w . W yrażenia c ' e s t . . . q u i . c ’e s t . . . que.
Łączenie m iędzy w y razowe ( c . d . )

Lekcja 43
P a r i s ..............................................................................................................................................................
Konstrukcja: rzeczownik j-a-t- bezokolicznik ( c . d . ) . S top niow an ie przy­
miotników (pow t.). Zaimek przysłów kow y y (c. d.). Rodzajnik przed rzeczow ni­
kiem własnym

Lekcja 44
Les j o u r n a u x ...........................................................................................................................................
Wyrażenia utworzone za p o m o c ą bezokolicznika. Partykuła wzmacniająca
donc. Miejsce przymiotnika (p o w t.)

Lekcja 45
Les gares de P a r i s .................................................................................................................................
N a z w y krajów i o d p o w iad ające im przymiotniki. Przyimki przed nazwam i
krajów. Przyimek vers. Participe présent. O dm iana czasow nika mourir

Lekcja 46
Le m é t r o .....................................................................................................................................................
Najczęściej używ ane przysłówki czasu . Przysłówek ilości que. Zaimek il i ce
w funkcji bezosobowej. U s y tu o w a n ie za im k ó w w czasow nikach zwrotnych.
Depuis . . . jusqu’à

Lekcja 47
La vie c u l t u r e l l e ......................................................................................................................................
O dm iana c za so w n ik a croire. W ypow iedzi w stronie czynnej i biernej. W y ­
krzyknik. Zdania przeczące z użyciem non plus o ra z ni. Intonacja zdania
francuskiego zdanie oznajmującc

460
l e k c j a 48
A la l i b r a i r i e ...........................................................................................................................................275
Conditionnel présent. Przyim ek en. Adjectif indéfini. Intonacja zdania
francuskiego — zdanie pytające

l e k c j a 49
Cinéma; Choix du f i l m ....................................................................................................................... 281
Czas passé récent. Z astosow anie liczebników głów nych i porządkow ych. M o w a
zależna ( c . d . ) . Przyimek de. Intonacja zdania francuskiego - z d a n i e p y ta ­
jące (c. d.)

I^ekcja 50
Au c in é m a .................................................................................................................................................... 287
Zwrot avant de. Z danie sk utkow e. O dm iana czasow nika éteindre. Czasowniki
laisser i faire. Etre assis. Twierdzenie złagodzone. Participe présent; gérondif.
Intonacja zdania francuskiego - zdanie rozkazujące

Lekcja 51
Les a u t o b u s ............................................................................................................................................... 293
Okres warunkowy. Zw roty z czasow nikiem prendre. Conditionnel présent (c. d.)

Lekcja 52
Une école de français pour les étrangers « Le cancre » . ................................................ 298
Z danie w arunkow e (c. d.). Przyimki. Zaimek nieodm ienny le

Lekcja 53
Les c a d e a u x ............................................................................................................................................... 303
Zaimki nieokreślone. Przysłówek même. Tryb subjonctif

Lekcja 54
11 faut rendre à César ce qui est à C é s a r ................................................................................. 308
C zasow nik falloir. Subjonctif niektórych c z a so w n ik ó w nieregularnych. O d ­
miana czasow nika se plaindre. Zaim ek en (powt.). Wyrażanie przeczenia

Lekcja 55
Au bureau d'une compagnie de navigation aérienne; A l’aérogare des Invalides . . . 313
Przyimek en (powt.). Przyimek pour. Adjectif possessif. Quelle heure est-il?
(powt.). Konstrukcje słowne związane ze środkami lokomocji

Lekcja 56
A l'aéroport du Bourget; Dans l ' a v i o n ........................................... ..................................318
Miejsce zaimka o s o b o w e g o z czasow nikam i w futur proche (powt.). Subjonctif
po wyrażeniach spójnikowych. O dm iana czasow nika se sentir. Odmiana
czasownika atterrir. Przymiotnik demi

Lekcja 57
V oyage à travers le m o n d e .............................................................................. ................................... 324
Przyimek przed nazwami krajów (pow t.). Infinitif passé. Devoir I b e z o k o ­
licznik. Zaimek dont

461
Lekcja 58
Une belle page d’a m i t i é ........................................................................................................................329
Zaimki nieokreślone ( c . d . ) . Zaimek w zg lęd n y dont ( c . d . ) . Pytania zależne

Lekcja 59
Souvenir de Varsovie au lendemain de la libération ........................................................333
Bezokolicznik w roli przydawki. Imparfait (pow t.). Ce q u i... ce q u e ... (p ow t.).
Wyrażenia nieo so b o w c. Określenia czasu ( c . d . )

Lekcja 60

L'essayage d'une robe*............................................................................................................................ 337

Konstrukcja faire r bezokolicznik (pow t.). Bezokolicznik w formie przeczącej.
O dm iana c z a so w n ik ó w II grupy. Z danie dopełnieniow e ( c . d . ) . Rodzaj żeński
p rzym iotnik ów ( c . d . )

Lekcja 61
La r a d i o .................................................................................................................................................... 342
Tryb subjonctif (c. d.). Przysłówek tout. Przyimek à (pow t.). Z aim ek rzeczowny
wskazujący

Lekcja 62
Projets de v a c a n c e s ................................................................................................................................. 347
Conditionnel (pow t.). Z danie podrzędne dopełnieniow e ( c . d . ) . Wyrażanie
intensywności (po w t.)

Lekcja 63
A la m o n t a g n e ...........................................................................................................................................351
O dm iana czasow nika apercevoir. Z danie przyzwalające. K o ń c ó w k a -aine
przy liczebnikach. Miejsce z a im k ó w w zdaniu (p o w t.). Grupa -ill po spółgłosce

Lekcja 64
Au bord de la m e r ................................................................................................................................. 357
Wyrażenia w ykrzykn ikow e (p o w t.). Zaimek względny dont (c.d .). Passé
récent (pow t.). Przyimek de przed grupą przymiotnik 4* rzeczownik

Lekcja 65
La langue fra n ça ise ................................................................................................................................. 361
Le même . . . que. Wyrażanie porównania. Z g o d n o ś ć imiesłowu uprzedniego
(participe passé)

Lekcja 66
Les chiens — nos tideles c o m p a g n o n s ...........................................................................................365
Imparfait ( c . d . ) . O dm iana cza sow nika obéir w imparfait. O dm iana c z a s o w ­
ników III grupy ( c . d . ) . Zaimek en (pow t.). Znaczenia wyrazu même

Lekcja 67
Le jardin de S u z a n n e ............................................................................................................................ 371
N a z w y kw iatów . Bezokolicznik ja k o dopełnienie c za so w n ik a ( c . d . ) . Przyimek
de. N e . . . que (po w t.)

462
Lekcja 68
l^e soleil, notre a m i ................................................................................................................................. 376
Wyrażenie avoir peur de f bezokolicznik. O dm iana czasow nika fuir. Zwrot
ne pas s'en faire. Zdanie dopełnien iow e (c. d.). W y m o w a litery x

Lekcja 69
U n e visite im prévu e................................................................................................................................. 381
Formuły powitania i pożegnania. Tryb rozkazujący cza sow nik a vouloir.
Bezokolicznik jako dopełnienie po przymiotniku i po rzeczowniku. B ezo k o ­
licznik w m o w ie zależnej. Z m ia n y fonetyczne przy tworzeniu rodzaju żeńskiego

Lekcja 70
Bonnes v a c a n c e s ! .............................................................. - .................................................................. 387
Odmiana czasow nika vivre. D op ełnienie bliższe. P odstaw ow e formy flcksyjne
najważniejszych czasow n ik ów nieregularnych

Klucz do ćwiczeń ................................................................................................................................. 393

Słownik f r a n c u s k o - p o l s k i ................................................................................................................... 426